ProAgri 210 - Augustus 2017

ProAgri tegnologie vir die boer technology for the farmer

Augustus / August 2017 No / Nr 210 ISSN 1042 - 1558

Gratis / Free

Vroueboerreeks:

Fyn hande vat raak Val Boeredag: Toptegnologie in aksie Gesonde grond benut reĂŤn beter

Noodkrag:

Boere reken op www.proagri.co.za

Op ons voorblad Elke boer moet ’n plan gereed hê vir kragvoorsiening tydens kragonderbrekings. FG Wilson bou al 50 jaar lank kragopwekkers en hulle kan boere bystaan met raad en daad. Lees meer op bl 4.

Business-to-business: Agriculture ABC Jan - Mar 2017 39 361

Inhoudsopgawe / Contents Voorbladartikel 4 FG Wilson: Boer met krag Veiligheid 9 Só kan jy in die nag sien, met ATN Meganisasie 11 Sien is glo by Val Boeredag 16 LEMKEN is deel van die suikerrewolusie 18 Shell se Dynaflex lewer kragtiger en skoner enjins 21 Kubota: Rooiberg raak ’n oranje sukses 23 Só dra Scania die landbou Gewasproduksie 25 CloserTM sorg vir mooi moere 29 Senter 360 maak suikerriet soet Hulpbronbestuur 31 Met Bonnox kan jy altyd ’n plan maak 34 Gesonde grond: Reën maak nie alles reg nie!

37 Nuwe boek help groenteboere om geld te maak 39 Die belangrikheid van ’n opgedateerde testament Nuwe reeks!

41 Vrouekrag: Vroueboer se hande staan vir niks verkeerd nie Vee en wild 43 Varkboere maak staat op Dalein 45 Johan Hoewe: Trek witlynontsteking ’n streep 46 Ons praat oor kruisteling: Senepol 51 Beefmaster Gereeld 50 Veilings 52 GeneGids 53 AgriTrader

4

9

11

21

29

31

41

43

46

ProAgri Redakteur tydskrif en aanlyn Annemarie Bremner > 082-320-3642 Verslaggewers Du Preez de Villiers > 082-598-7329 Benine Cronjé > 073-105-6938 Hoofbemarker: Stefan van Wyk > 082-381-7563 Bemarkers: Xander Pieterse > 079-524-0934 Tiny Smith > 079-531-0024 Riaan Oosthuizen > 072-321-3690 Uitleg & ontwerp Esta van Niekerk Navrae Engela Botha > 012-803-0782 Lize du Plooy > 012-803-0667 Rekeninge Ronel Keet > 012-803-0667 Verspreiding en intekening Angeline Coetzee > 012-803-0782 Sakebestuurder George Grobler

www.proagri.co.za

> annemarie@proagri.co.za > dupreez@proagri.co.za > benine@proagri.co.za > stefan@agritrader.co.za > xander@proagri.co.za > tiny@proagri.co.za > riaan@proagri.co.za

> engela@proagri.co.za > lize@proagri.co.za > accounts@proagri.co.za > versprei@proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

1

2

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

Redakteursbrief

ProAgri Posbus 72707, Lynnwoodrif | Griseldastraat 202B Murrayfield, Pretoria Tel: 012-803-0667 www.proagri.co.za Copyright © 2013. All rights reserved. No material, text or photographs may be reproduced, copied or in any other way transmitted without the written consent of the publisher. Opinions expressed are not necessarily those of the publisher or of the editor. We recognise all trademarks and logos as the sole property of their respective owners. ProAgri shall not be liable for any errors or for any actions in reliance thereon.

Akwaponika is een manier om waterwys te boer in ons droë land, aangesien die water die hele tyd sirkuleer.

D

it is brandtyd! Amper elke middag wanneer ek met die N4-deurpad huis toe ry, hang die grys rookwolke in die lug as getuienis van die vernietigingsdrang wat skynbaar in sekere mense skuil. Of dit doelbewuste brandstigting of ’n argelose brandende stompie deur die venster is, die resultaat bly dieselfde – ons kosbare veld word verwoes.

Een van ons lesersvriende in die Bosveld, Chris Wagner, het vir ons ’n artikel gestuur (bl 34) oor die wonderlike herstelvermoë van natuurlike veld, mits dit behoorlik bestuur word en NIE afbrand NIE. Vuur maak dood. In my ondervinding is die enigste plantegroei wat na

www.proagri.co.za

Pat Hinde Toyota, Springs, sorg dat ProAgri se redaksie lekker kan ry na boere en boeredae met ’n nuwe Toyota Hilux 2.4 GD-6 dubbelkajuitbakkie. Skakel hulle by 011-812-1030 vir jou nuwe ryding.

’n veldbrand nuwe lewe kry, indringers soos swartwattel en kakiebos.

Boere moet ook asseblief deeglik bewus daarvan bly dat brandstigting een van die metodes is wat die opgeleide moordbendes gebruik om mense uit hulle huise te lok of te intimideer en hulle lewensmiddele te vernietig.

Raak asseblief betrokke by jou plaaslike brandvereniging en plaaswag, as jy nog nie is nie. Ons kan nie elkeen alleen staan teen die aanslag nie.

Ons begin juis hierdie maand met ’n reeks artikels oor veiligheid en tegnologiese hulpmiddels wat gebruik kan word om huis en haard te beskerm. In hierdie

uitgawe vind ons meer uit oor nagsigtoerusting.

Op ’n meer fleurige noot begin ons ook met die ondersteuning van Monsanto ’n reeks oor vroueboere. Ons eerste boerin is ’n nooi van Orania in die Noord-Kaap. Ons ontvang graag voorstelle van ons lesers oor vroue wat die leisels vasvat op die plaas. Stuur die voorstelle, saam met enige ander kommentaar gerus na my e-posadres, annemarie@proagri.co.za.

Lekker lees aan die propvol uitgawe.

Boer slim!

Annemarie Bremner > annemarie@proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 3

Voorbladartikel deur Annemarie Bremner

FG Wilson:

Boer met krag

I

n die ou dae was daar nie ’n plaas wat kon regkom sonder ’n dieselenjin vir allerlei werke nie. Van waterpompe tot hamermeulens het dieselkrag benodig om te kon werk. Ondertussen is ’n hele elektriese kragnetwerk aangelê, maar steeds moet ’n boer sy dieselenjin gereed hou vir kragonderbrekings wat ’n knaende werklikheid in SuidAfrika is.

Melkerye, verkoelingspakhuise, spilpunte, verhitting vir hoenderhuise, waterpompe en veiligheidsbeligting saans benodig ononderbroke kragtoevoer. Wie kan hierdie behoefte beter verstaan as FG Wilson? Dié maatskappy bou al 50 jaar kragopwekkers in Noord-Ierland waar landbou die ruggraat van die gemeenskap vorm.

Ann Brown, besturende direkteur van FG Wilson, sê boerdery speel ’n groot rol in die ontwikkeling van hulle produkte.

“Noord-Ierland het ’n lang geskiedenis van boere wat ook ingenieursplanne maak en ingenieurs wat ook boer. Masjiene en boerdery is in ons bloed! Hierdie lewenservaring speel ’n groot rol in hoe ons mense na produk-ontwerp kyk. Die klimaat hier kan regtig uitdagend wees en dit is iets wat ons altyd in gedagte hou wanneer ons produkte ontwerp,” sê sy.

In sy eenvoudigste vorm het ’n dieselkragopwekkerstel ’n dieselenjin wat ’n opwekker of alternator aandryf wat ’n elektriese wisselstroom m produseer. Die enjin en alternator is vas aan ’n raamwerk waarbinne daar gewoonlik ook ’n brandstoftenk is vir 8 tot 10 uur se brandstofvoorsiening.

Dit was vir jare die basiese beginsel en FG Wilson was en is ’n voorloper in die ontwikkeling van tegnologie om daardie konsep tot nuwe vlakke te

Met so ’n netjiese kragopwekkereenheid kan ’n lineêre besproeiingstelsel sy eie krag met hom saamdra.

4

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

voer. Ontwerpers van kragopwekkertoestelle het voortdurend ’n geveg teen geraas en hitte. FG Wilson se opwekkers word ontwerp om in temperature van tot 50°C te werk. Dit is een van daardie sake wat makliker is om te sê as om te doen.

Ann sê: “Om dit reg te kry, beteken dat daar ’n grondige begrip van lugvloei in geslote ruimtes moet wees.

Dit is die soort van kundigheid wat ons deur die jare opgebou het tot by die punt waar ons ’n hele arsenaal van gedokumenteerde toetsdata het wat ons ontwerpe ondersteun. Dit is veral belangrik in hoë omgewingstemperatuur.

Die uitdaging is nie om ’n kragopwekker toe te bou nie, die uitdaging is om dit te laat werk in hoë omgewingstemperatuur.”

Die toebou van ’n opwekker beskerm die stel teen die weer en help ook om geraas tot ’n aanvaarbare vlak te bekamp. Kaste vir opwekkers word van hoëgraadse of versinkte staal gemaak wat deur poeierverfbestryking afgerond word tot op die vlak van voertuigbakwerk. Die ontwerp is modulêr, wat beteken dat komponente op die www.proagri.co.za

plek geruil kan word indien herstelwerk nodig is. Deure en panele wat maklik afgehaak kan word, sorg ook dat daar maklike toegang tot die werkende dele is vir versiening en onderhoud. ’n Beheerpaneel is dié plek aan ’n kragopwekker waar mens en masjien met mekaar kontak maak en FG Wilson se beheerpanele word ontwerp om kompak en intuïtief te wees.

Daar is verskillende opsies: Die panele kan analoog werk met die draai van ’n sleutel vir eenvoudige en betroubare funksionaliteit. Daar is ook digitale panele wat veral geskik is vir outomatiese oorskakeling in die geval van kragonderbrekings met gevorderde metings en ingeboude diagnostieke vermoë en beskerming. Die volgende vlak van beheer is gesinkroniseerde panele met geïntegreerde ladingsbestuur wat tot 32 opwekkers op ’n slag kan sinkroniseer.

“Wat FG Wilson anders maak,” sê Ann, “is die manier waarop ons produkte getoets en aanvaar word. Ons het sedert 1990 meer as 600 000 kragopwekkers geïnstalleer met ’n totale kapasiteit van amper 90 gigawatt – meer as die totale elektriese kragnetwerk van Brittanje! Met soveel masjiene wat wêreldwyd werk, kan ons geen kanse waag met gehalte en prestasie nie. Ons aanvaar geen prestasiedata sonder dat dit in die klimaatomgewings getoets word waar dit gaan werk nie. Wanneer iemand een van ons produkte koop, kan ons met gemoedsrus bevestig dat dit getoets is vir die omgewing waarin dit moet werk.”

Dit is vir Ann ook baie belangrik

Boere moet kan reken op betroubare, deurlopende kragvoorsiening vir enige landbou-ontwikkeling. Met FG Wilson se kragopwekkers is dit moontlik.

(Foto: Kakushi-plaas, Zambië) www.proagri.co.za www.proagri.co.za

HOE ’n kragopwekker verkoop word. Sy sê: “Ons het baie hard daaraan gewerk om ’n wêreldwye netwerk van verspreiders op te bou wat dieselfde vlakke van dienslewering as die motorbedryf handhaaf vanaf produkkeuse tot installasie en ’n leeftyd van ondersteuning.

Ons lei self ons verspreiders op en ondersteun hulle met ’n onderdelesentrum met meer as 11 500 verskillende onderdele in voorraad. Tot drie-miljoen onderdele word jaarliks afgelewer, nie net vir ons nuwe produkte nie, maar ook vir al die ou staatmakers.

In Suid-Afrika word FG Wilson deur Blue & White Generator Sales verteenwoordig. Die hoofbestuurder, Nicola Morgan-Evans, sê dit is ’n sterk vennootskap.

“FG Wilson se kragopwekkers bied die perfekte oplossing vir enigeen wat rugsteunkrag nodig het in die landboubedryf. Die handelsmerk het ’n lang geskiedenis, die produkte is betroubaar, getoets en word ondersteun deur ’n wêreldklas netwerk van onderdele en diens. Ons bring daardie vlak van ondersteuning na ons klante hier in Suid-Afrika, ook teen mededingende pryse.”

Volgens Ann is produkgehalte, ontwerp en kliëntediens die drie riglynbeginsels vir FG Wilson: “Die kragopwekkerbedryf leef nie op ’n eiland nie.

Ons word al hoe meer beïnvloed deur ander bedrywe. Ons almal verwag meer van alles wat ons koop. Dit beteken dat ons aanhoudend onsself moet uitdaag om te verbeter.”

Baie navorsing word gedoen om seker te maak dat FG Wilson se kragopwekkers nie te veel geraas maak of oorverhit nie.

Vir meer inligting oor FG Wilson in Suid-Afrika, besoek www.fgwilsonafrica.com en vir meer inligting oor FG Wilson in ander wêrelddele, besoek www.fgwilson.com.

ProAgri ProAgri 210 210 –– Augustus Augustus // August August 2017 2017 55

www.proagri.co.za www w ww.pr proag oag agri. rrii.co co. co c o.zza o. a

ProAgri P Agr Pro Agrii 210 210 0 – Augustus Aug ugust gus ust stus u / August Augu Augu ugust st 2017 20 01 0 17 17

7

Veilighied

Beskerm jou eie (1)

Só kan jy in die nag sien, met ATN

H

ulle sluip nader onder die dekmantel van die nag om hulle duister dade te pleeg. ’n Jakkals gaan nie sommer helder oordag wanneer die skaapwagter hom mooi kan sien by die kraal ingaan om ’n lam te gryp nie.

Die renosterstropers slaap in die dag wanneer helikopterpatrollies oor die kosbare kuddes kan waak en plaasaanvallers gebruik die donkerte van die vroeë oggendure om ’n boer voor te lê wanneer hy vroeg opstaan om met sy dagtake te begin.

Die donker was nog altyd die vyand se vriend, maar dit hoef nie meer so te wees nie, want tegnologie plaas nou die wapen van nagsig in jou hand.

“Ek kan nie meer saans sonder my nagsigtoerusting beweeg nie,” sê Francois van Huysteen, boer en veearts van Virginia in die Vrystaat. “Dit is soos my vuurwapen, as ek dit by my het, vóél ek veiliger en ís ek veiliger, want ek weet ek het die verrassingselement aan my kant.”

Francois het die ATN NVG-7 WPI aangeskaf, nadat hy baie navorsing gedoen het oor watter toerusting in die mark beskikbaar is. Hy waarsku dat die slagspreuk “goedkoop koop is duurkoop” verseker steek hou in die wêreld van beveiligingstoerusting.

“Gaan kyk liewer na betroubare produkte wat deur maatskappye verskaf word wat bekend is vir die voorsiening van militêre en jagtoerusting,” sê hy.

www.proagri.co.za

In Suid-Afrika is die maatskappy wat die produkte invoer ECM, en ATN is die vervaardiger van die produkreeks wat jou snags die hef in die hand sal gee. Oor die volgende paar maande sal ons meer vertel oor die opsies wat beskikbaar is en die beste nuus is dat jy net by jou plaaslike koöperasie hoef aan te klop om die produkte te bekyk en te bekom.

Francois sê dit help niks jy gaan soek in die nag na die mieliediewe en halfpad deur die mielieland kan jy niks meer sien nie, omdat jou nagsigtoerusting skielik nie wil werk nie.

“Hoeveel is jou lewe, jou gesin en jou toekoms op die plaas werd, is die vraag wat jy moet vra voordat jy toerusting aanskaf.”

Hy sê die moeilikste besluit vir hom was om te kies tussen die nagsigtoerusting en toerusting vir hittebeeldskepping (thermal imagery). Die ideaal is om altwee te hê, want elkeen het sy plek en speel sy rol. (Hou die reeks dop – ons gaan afsluit met ’n artikel oor die werking van hittebeeldtoerusting.)

Francois het uiteindelik die nagsigtoerusting gekies, omdat dit aan hom meer beweeglikheid gee. Die kyker word aan ’n kopskerm gehaak en wanneer jy dit nodig het swaai jy dit net af tot reg voor jou oë.

Daar is kykers beskikbaar waardeur jy met albei oë kan kyk of ander met net een oog. Die dubbeloogkyker werk egter ook net na een buis en lens voor.

Hoe dit werk Ross Forsyth van ECM verduidelik dat ATN verskillende vlakke van nagsigtoerusting het, waarvan net sekeres aan die publiek verkoop mag word; die ander mag net vir militêre doeleindes gebruik word. Die vlakke wat vir die publiek beskikbaar is, staan bekend as Generasie 1 en 2, asook 2-plus-produkte. Van Generasie 3 af moet jy jou Spesmaguniform aantrek voor jy kan saamspeel!

“Daar is eintlik bitter min verskil in

die tegnologie tussen Generasie 2-plus en 3,” verduidelik Ross, “maar ons maak seker dat ons altyd aan die wetlike vereistes voldoen.”

Die ATN NVG-7 WPI wat Francois het, is van Generasie 2-plus en die WPI beteken dat hy wit beelde sien deur ’n fosforbuis. Dit is ’n optiese proses waardeur die beskikbare fotons (ligdeeltjies), bevorder word om duidelike beelde te vorm. Die toerusting het ook ’n ingeboude infrarooi liggie om lig te maak wanneer dit stikdonker is.

Die liggie werk baie goed in ’n gebou, maar beperk jou sigafstand as jy buite probeer kyk wie aan die grensdraad peuter.

Sterlig en ’n tikkie maanskyn is egter heeltemal genoeg om die ANT NVG-7 goed te laat werk. Die toerusting pas ook outomaties aan by die hoeveelheid lig wat beskikbaar is en as iemand skielik ’n lig aanskakel in ’n vertrek is daar ’n veiligheidsmeganisme wat die toestel dadelik afskakel sodat die buis nie beskadig nie.

Daar is nie ’n vergroter in die lens nie, so jy kan net so ver sien as wat jy normaalweg met die blote oog kan sien. ’n Ander voordeel is dat die sig wyd is, dit beperk jou nie soos met ’n verkyker om op een plek op iets te fokus nie. Jy kan lekker sien wie loop op die pad of skuil net langs die pad.

Francois sê: “Ons het dikwels gevind as die plaaswag padlangs beweeg in die nag, dat die skelms net doodstil langs die pad gaan sit of lê en as jy nie in die nag kan sien nie, ry of loop jy verby hulle.”

In die jagveld is nagsigtoerusting natuurlik ook jou beste maat en Francois meen dit is goed dat mense die nodige ondervinding met jag opdoen, sodat hulle reg is om lewens te red wanneer dit nodig is.

Kontak jou naaste landbouwinkel of besoek www.ecmtech.co.za vir meer inligting.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

9

Meganisasie

Sien is glo by

deur Du Preez de Villiers

Val Boeredag Daar is min landbougeleenthede wat by Val se boeredag kan kers vashou. Hierdie is uit-en-uit ’n demonstrasiefees vir boere wat wil sien hoe doeltreffend die trekkers en werktuie regtig werk.

Die tegnologie het klein- en grootboere beïndruk.

AFGRI sê: Dit gaan ook vir ons om te netwerk met ons kliënte en ondersteuning te bied aan landbougemeenskappe om volhoubaarheid in landbou te verseker en boerdery meer doeltreffend te maak.

Vanjaar was daar ongeveer 2 800 boere en 143 uitstallers.

AFGRI LEMKEN Die Heliodor 9 het boere gewys hoe vinnig hy kan werk. Dié LEMKENwerktuig is gebou vir vlak stoppelbewerkings en om ’n gelyke saadbed te maak.

John Deere John Deere kon weer aandag op hulle skitterwerktuie vestig met hulle vlootdemonstrasie. www.proagri.co.za

AFGRI Equipment is sedert die begin van Val Boeredag as hoofborg by die geleentheid betrokke. As John Deere-verspreider bring AFGRI elke jaar ’n indrukwekkende reeks John Deeretrekkers en -toerusting om aan boere te wys, asook ’n keur uit die ander toerusting wat deur AFGRI versprei en tegnies ondersteun word, soos LEMKEN, Falcon, Rovic Leers, Equalizer en JCB. Chris Venter, hoofuitvoerende beampte van AFGRI Holdings sê: “Val is in die middel van ons bedieningsgebied en ons gebruik graag die geleentheid om die toerusting aan boere bekend te stel en om ook met ons boere te gesels. Elke jaar word die dag net groter en groter en dit is indrukwekkend om al die toerusting bymekaar en in aksie te sien.” Xander Pieterse (regs) van ProAgri het met Chris gesels.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

11

Case Valtra

Jumil

Case se Quadtrac lewer 447 kW om bykans enige werktuig of werktuigkombinasie te sleep.

Valtrac se Valtra T4 en CropTech se Jumil Exacta-planter is ’n wenkombinasie.

Kubota Kubota se M9540 draai op ’n tiekie.

Stara Die Stara Imperador 3.0 spuitstrooierkombinasie se balk sit in die middel van die werktuig, wat die mees stabiele punt is. Stara word deur Kempston Agri versprei.

Havco Havco in Standerton vervaardig al 35 jaar lank landboutoerusting van die hoogste gehalte. “Ons gewildste produkte word in die voerkraalbedryf aangewend. Dit sluit ruvoerverwerkingsmasjiene wat gras sny, misstrooiers en hanteringsgeriewe soos nek- en lyfklampe in,” sê Dolf Volschenk. “Ons het ook ’n unieke hidrouliese verwerkingseenheid waarvoor die voerkrale baie lief is. Aan die akkerboukant bou ons graansiwwe, oorlaaiwaens en heelwat ander werktuie soos fynsaadplanters. Havco doen ook doelgeskikte werk en as ’n boer met ’n plan na ons toe kom, kan ons dit vervaardig,” sê hy. Havco is ook die agent vir Gallaghar, CropTech en Diamond Implements.

Dolf Volschenk staan hier by die grootste graansif in Havco se reeks, wat 120 ton per uur kan hanteer. www.proagri.co.za

Myburgh Toerusting Jannie Myburgh kon met vier keer se heen-en-weer ’n kontoer met sy Hamba Straight-kontoermaker skraap.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

13

Jupidex

Fendt

Fendt is splinternuut in Suid-Afrika en drie van hulle trekkers het hulle staal by Val Boeredag bewys.

BASF

Wanneer Jupidex se Kverneland CLC II sy vlerke oopen toevou kan ’n mens nie help om met bewondering daarna te kyk nie.

CLAAS

“Verlede jaar het BASF ’n onkruiddoder met die naam Intelex bekendgestel en baie goeie resultate behaal,” sê Ignus van Rooyen wat saam met Gert van Tonder hulle stalletjie beman het. “Intelex is ’n vooropkomsproduk wat uit splinternuwe chemie geformuleer is en wat weerstandbiedende onkruide kortvat.”

BASF het ook nuwe insek-, swam- en onkruiddoders ontwikkel, wat binnekort hulle opwagting gaan maak.

Private collector

is looking for old tractors of the former German brand Lanz Bulldog Mannheim (Glühkopf).

The tractors should have been built between 1925-1965 and be in running condi on, or be classified as spare parts.”

CLAAS se Lexion 760 met ’n Geringhoff-plukkerkop het die boere duidelik gewys hoe die beste stropertegnologie werk. www.proagri.co.za

Phone: 0032 -28-37320 Mobile number: 0049-170-320-5054 E-Mail: karl.heinz.florenz@googlemail.com ProAgri 210 – Augustus / August 2017

15

grawe homself in in die suikerrewolusie Thys Erasmus van Izolima, Willem Tempel en Tyronne de Bruin van RCL Foods en Eben Basson van Izolima, is baie tevrede met die LEMKEN-werktuie. Regs kan die resultaat van die Karat se werk gesien word.

O

m kontrakteurwerk vir ’n reuse maatskappy soos RCL Foods te doen is nie kinderspeletjies nie en jy moet ten alle koste die regte werktuie inspan om die taak reg te verrig.

Aan die begin van 2014 het die destydse TSB (vandag RCL Foods), wat die gewilde Selati-suikerhandelsmerk besit, besluit om hulle suikkerrietproduksie te meganiseer. Hulle het toe tenders aangevra om hulle 15 000 hektaar suikkerriet te bewerk. Dit sluit grondvoorbereiding, herplant, bandplaasstrooi en oes in.

Eben Basson, direkteur van die

familie-onderneming, Izolima, en deel van Inyoni-boerdery wat reeds diep spore in die suikkerrietbedryf getrap het, het die tender losgeslaan.

“Suikerriet moet elke 10 jaar herplant word, so ons moet elke jaar 10 persent van die 15 000 hektaar suikerriet uithaal en herplant,” sê Eben.

“Ek is lief vir ysters en het meganisasie-oplossings gesoek. Voorverlede jaar het ons na LEMKEN se grondwerktuie gekyk. Ons het Karel Munnik regstreeks gebel en hy het baie moeite met sy demonstrasies gedoen. Hy was drie keer hier om ons by te staan. Sy

Die Karat word heel eerste en heel laaste deur die land gestuur om eerstens die varsgestroopte land se organiese materiaal in die grond te werk en die polle om te dop. Met die vierde en laaste bewerking moet dit ’n gelyke saadbed vorm en seker maak die land is reg vir die volgende nege jaar se produksie.

Die Rubin 12 se werk is om die sooie en polle stukkend te sny nadat die skeurploeg die grond bewerk het. www.proagri.co.za

Kontak Karel Munnik by 082-412-2577 of 012-993-5929, e-pos k.munnik@lemken.com of besoek hulle webwerf by www.lemken.com/en/ ProAgri 210 – Augustus / August 2017

17

Meganisasie

LEMKEN

diens en toegewydheid is uitstekend en hy glo in sy produk.

Hy kan in ’n trekker klim en verstaan sy werktuie.”

Izolima het toe ’n Karat 9 en ’n Rubin 12 aangeskaf.

“Die Karat is ons eerste bewerkingswerktuig wat die polle en wortels, wat al 10 jaar daar lê, moet omdop,” sê hy.

“Dit werk tussen 150 en 350 mm diep en vat al die gate en knoppe in die land weg. Die Karat is ’n tandwerktuig en ek dink tande veroorsaak minder kompaksie as skottels. Omdat die Karat die land so mooi gelyk maak, kan die skeurploeg wat tweede ingestuur word, met gemak 600 mm diep werk. Die trekker se wielglip is minder en hy hoef nie die heeltyd oor die sooie te klim nie.”

Derdens word die Rubin 12 in die plek van die ou kontraskotteleg (offset disc) ingestuur. Volgens Eben werk die Rubin makliker in natter toestande omdat elke skottel onafhanklik van die ander draai. Dit verhoed dat modder daarom saampak wat dan ’n soliede wiel of drom vorm. Die Rubin sleep makliker en die brandstofverbruik is minder.

Laastens word die Karat weer deurgestuur om ’n volmaakte saadbed vir die meganiese planter voor te berei.

“Daar is mense wat sê dat ’n LEMKEN ’n eenbewerkingwerktuig is, maar in die suikkerrietbedryf werk dit anders. Die Laeveld se grond is swaar en het ’n hoë kleipersentasie. Verder lê die polle diep en die grond is 10 jaar laas bewerk,” sê Eben.

Aangesien LEMKEN harder werk in die land as by die dieseltenk, word daar steeds baie insetkoste bespaar teenoor vorige masjienbewerkings.

Volgens Thys Erasmus, operasionele bestuurder van Izolima, is LEMKENwerktuie nie ingewikkeld nie en hulle operateurs het die werking van die twee werktuie maklik onder die knie gekry.

Willem Tempel is een van vier produksiebestuurders by RCL Foods.

Hy sê: “Toe ons in die begin saam met Eben die meganiese projek aangepak het, het ons baie masjiene probeer.

LEMKEN het in November verlede jaar op die toneel verskyn en demonstrasies met ’n groot verskeidenheid van hulle werktuie gegee. Jy kyk die masjien vlak, maar hy vat raak en dit is ’n baie goeie werktuig om ons groot oppervlaktes vinniger te werk. Presisieplant is vir ons belangrik, asook goeie saadbedvoorbereiding om goeie kontak met die saad te kry.”

Meganisasie deur Du Preez de Villiers

Shell se nuwe Dynaflex lewer skoner en kragtiger enjins D

it bly nou maar eens ’n wonder boere, myne, konstruksiemaatskappye stofverbruik en kraglewering wanneer hoe chemici dit regkry om met die enjin harder moet werk. en vervoerkontrakteurs gaan uitvind mikroskopiese partikels te speel en te wat hulle behoeftes is en dit is presies Moderne brandstofformulasies moet werskaf om nuttige chemiese verbinbyhou met die ewolusie van nuwe wat ons geteiken het,” sê Ashley Abradings te bou wat ons lewens noemenshams, nasionale verkoopsbestuurder dieselenjins, want moderne enjins se waardig verbeter. Shell is al vir meer vir onregstreekse sake en bemarkingswerking is betekenisvol anders as in as 100 jaar daarmee besig en kom vorige enjingenerasies. Die hoër druk bestuurder vir bedryfsbrandstof. deurlopend met voortreflike nuutskepDie rewolusionêre Dynaflex-chemie en hoër temperature in moderne enjins pings vorendag. Hulle slimkoppe het dit het ander chemie nodig om steeds bevat ’n splinternuwe skoonmaakforonlangs weer reggekry om die grense mule wat ’n hele rits voordele vir ’n skoon en doeltreffend te loop. “Die vote verskuif met die skepping van die rige generasie skoonmaakbymiddels is boer, sy enjin en sy boerdery inhou.

Dynaflex-molekule in die nuwe Shell Shell belowe dat ’n boer reeds na die nie meer so doeltreffend om die neerDiesel Extra (SDX). slae wat op brandstofinspuiters vorm te eerste tenk brandstof ’n verskil sal Shell het geen bekendstelling nodig opmerk te danke aan Dynaflex se twee verwyder nie,” sê dr Andreas Schaefer, nie. Dit is die grootste handelsmerknuttige molekules – een hou die enjin een van Shell se chemici uit Duitsland netwerk wêreldwyd en die gewildste skoon en die ander lewer beter brandwat onlangs in Suid-Afrika was met die een in die petroleumsektor. bekendstelling van DynaDié maatskappy doen regflex by die Kyalami-renstreeks sake met verbruikers baan. “Ons het ’n sterker en onregstreeks deur derdeparbinding ontwikkel tussen tye deur middel van lisensiedie skoonmaakbymiddels ooreenkomste en gesamentlike en die neerslae. Dit word ondernemings. In meer as 80 dan saam na die ontbranlande is daar ongeveer 43 000 dingskamer gevoer waar afsetpunte wat die Shell-handit saam met die branddelsmerk dra en waarin sowat stof kan ontbrand om by 500 000 mense werk. Shell die uitlaatstelsel uitgeverkoop jaarliks sowat 158-milstuur te word.” jard liter brandstof en meer as Maar Shell het die boer 10-miljoen kliëntetransaksies wat steeds nut uit sy ouer vind daagliks plaas. enjins wil put glad nie verShell is ook sterk betrokke geet nie. Shell het seker by die landbousektor en dit gemaak dat die nuwe is een van die bedrywe wat SDX ook sy voortreflike hulle raadpleeg wanneer nuwe werking in ouer enjins produkte soos die Dynaflexkan doen. SDX bevat Dr Andreas Schaefer is een van Shell se chemici uit Duitsskoonmaakbymiddel ontwikkel land wat tydens die bekendstelling van Dynaflex by Kyala- inderwaarheid twee nuwe word. “Die bedryfsektor word skoonmaakmolekules, een mi kom verduidelik het hoe Dynaflex se chemie ingespan soms vergeet, maar ons het by word om jou enjin nog beter te laat werk. vir die ouer enjins en een

18

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

Die nuwe Shell Diesel Extra kan binne twintig werksure jou enjin se jeugdige wringkrag vir hom teruggee. vir nuwe enjins. SDX gaan ook steeds met ’n swawelinhoud van 50 dpm beskikbaar wees.

• Dynaflex se dubbele skoonmaaktegnologie help om aanpaksels en neerslae op inspuiters skoon te maak en verdere aanpaksels te verhoed. Dit verseker verbeterde brandstofverbruik en verhoog die wring- en trekkrag wanneer dit benodig word. Dit verminder ook onvolledige ontbranding wat veroorsaak dat halfverbrande brandstof as swart rook uitgelaat word. Boonop verminder dit die koolstof wat uitgelaat word.

• Om die risiko van brandstofafbreking en die neerslag van slyk te verminder, verbeter Dynaflex die oksidasiestabiliteit tydens ontbranding en hou die brandstof meer stabiel waar daar bio-bestanddele teenwoordig is.

• Alhoewel diesel nie natuurlik roes veroorsaak nie, kan dit gebeur wanneer water en suurstof teenwoordig is. Dynaflex het ’n ingeboude roesstremmer wat ’n beskermende laag vorm om te verhoed dat belangrike brandstofstelselonderdele en

bergingstenks roes. Dit verminder onderhoud en verlaag die risiko van enjinskade.

• Skuim in diesel neem plek op in ’n brandstoftenk en vermors tyd wanneer brandstof hervul word. ’n Teenskuimmiddel is ook bygevoeg om te verhoed dat skuim vorm wanneer die dieseltenk hervul word. Dit verminder die hervultyd en die risiko van vermorsing. ’n Verskeidenheid toetse wat Shell gedoen het, het bewys dat ’n voertuig wat SDX gebruik ligter is op brandstof, afhangende van die voertuig en die tipe aanwending.

Hierdie tegnologie is beskikbaar in die hele Shell-brandstofreeks.

“Ons konsentreer daarop om ons diesel van die huidige neigings te onderskei deur dit in ’n ander rigting te ontwikkel. Ons wil beter waarde vir ons kliente bied deur die paar sente per kilometer of werksure wat hulle kan bespaar,” sê Ashley. “Ons bied ’n drie persent verbetering in brandstofverbruik, maar sommige van ons kliënte het al tot soveel as agt persent verbe-

Shell se personeel en onafhanklike handelsmerkverspreiders (Branded Distributors) het onlangs in groot getalle by Kayalami-renbaan bymekaargekom met die bekendstelling van Dynaflex-tegnologie in hulle brandstof. www.proagri.co.za

Ashley Abrahams, nasionale verkoopsbestuurder vir onregstreekse handel en bemarkingsbestuurder vir bedryfsbrandstof; Milly Mulelu, bemarkingsbestuurder vir bedryfsbrandstof en Howard Nkohla, tegniese bestuurder vir brandstof en chemiese produkontwikkeling, was met raad en daad betrokke by die bekendstelling van Shell se Dynaflex-tegnologie by Kyalami. tering gesien. Ons het Dynaflex ontwerp vir hoër doeltreffendheid en ons kliënte sal dus groot voordele uit hierdie nuwe brandstofformule put. Hulle sal beter presteer deurdat hulle bedryfskoste sal daal en boonop maksimum opbrengs op hulle werktuig- en voertuigbeleggings kry. ’n Boer sal minder geld spandeer aan die onderhoud van die peperduur toerusting wat hy aankoop.”

Jy kan goedkoop diesel by sekere smouse koop, maar Dynaflex het baie ure en geld se navorsing geverg om ’n veilige en gehalte produk te lewer. Dr Andreas stel voor dat boere nie tuisgemaakte biodiesel in hierdie diesel meng nie, alhoewel Shell se diesel met reggeformuleerde gehalte biodiesel aanpasbaar is.

Die Dynaflex-tegnologie wat in SuidAfrika versprei word is presies dieselfde tegnologie as wat in Europa en in ander lande beskikbaar is. Die swaelinhoud in Suid-Afrikaanse diesel sal steeds 50 dpm bly omdat die mark in SA dit vereis. Sodra die skonerbrandstofwet gepromulgeer word, sal Shell ook diesel beskikbaar stel met ’n swaelinhoud van 10 dpm vir die Euro 6 tipe enjins.

Besoek www.shell.co.za vir meer inligting.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

19

20

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

Meganisasie

deur Annemarie Bremner

Rooiberg raak ’n oranje sukses So tree die M-reeks Kubota’s aan op Rooiberg. Die nuweling, die Kubota M130X, is heel regs.

S

edert Rooiberg oranje begin word het, gaan dié plaas by Cradock net van krag tot krag. William Copeman sê sy vloot Kubota-trekkers het sy boerdery ’n groot hupstoot gegee, want hy kry nou meer gedoen met minder.

“Die Kubota’s se brandstofverbruik is net ongelooflik,” sê hy.

William het so vier jaar gelede begin oorskakel na Kubota as gevolg van die prys en die voordele wat die natkoppelaarstelsel bied en hy sê hy is nog nie een oomblik spyt nie.

“Die algemene doeltreffendheid van die trekkers en die ondersteuningsdiens wat ek van die Kubota-handelaar in Cradock, Fatty’s Mechanical Repairs, kry, het ’n groot verskil in my boerdery gemaak,” sê William.

Daar is baie eienskappe wat Kubotatrekkers spesiaal maak, soos die natkoppelaarstelsel. Die kragoordrag sluit ’n 4-spoed konvensionele volgesinkroniseerde ratstelsel met ’n 2-spoed strek en opsionele kruiprat in.

Die operateur kies die spoed waarteen die trekker moet beweeg met ’n normale rathefboom, maar die slim

ontwerpers het veelplaat-natskyfaandryfkoppeling ingewerk om krag oor te dra na die wiel- en kragaftakkerstelsel.

Dit skakel die normale droëplaatkoppelaar uit en beteken dat die trekker baie meer doeltreffend werk.

William het twee Kubota M8540’s, ’n Kubota M9540 en dan het hy ook onlangs die stewige M130X aangekoop.

Hy sê hy is baie beïndruk met die verhouding tussen die kraguitset en gewig en die brandstofverbruik van die kleiner trekkers. Die M9540 van 73 kW word byvoorbeeld onder meer gebruik om ’n 4-ry geenbewerkingsplanter te sleep, met werkverrigting ver bo verwagting, en hy verwag dieselfde uitstekende prestasie van die M130X. Die M130X is wêreldwyd een van Kubota se beste verkopers en dit is geen wonder nie. Met sy 96,9 kW onder die kap, gevorderde bestuursbeheer en buitengewone veelsydigheid, sal die M130X voorwaar sy plek op die plaas volstaan om die wa deur die drif te trek, of in hierdie geval die baler, tapkar en skeurploeg, indien nodig, te laat werk.

Die Copeman-gesin van Cradock, Vanessa, Rebecca, Mark en William, is ingenome met hulle Kubota-trekkers. www.proagri.co.za

Voermaak speel ’n groot rol op Rooiberg met aangeplante weidings en lusern wat gevestig en gesny moet word vir die Angorabokke en skape.

William sê daar moet baie beweeg word op die plaas en dit is waarom brandstofverbruik vir hom so belangrik is. Deur die plaaslike studiegroep kon hy verskillende trekkers se doeltreffendheid met betrekking tot take soos baalwerk en tapkarsleep vergelyk – en daar is net niks wat Kubota kan klop wanneer loopkoste in verhouding tot kW gemeet word nie.

Met die M130X kry hy ’n 4-silinder V6108 drukbuisenjin met direkte inspuiting, turbo-aanjaer en interverkoeler. Dit het 16 vorentoe- en 16 truratte met al die voordele van ’n hidrouliese veelplaat-natskyfaandryfkoppeling.

Kyk en lyk mooi Die M130X se lugversorgde kajuit bied ’n reg-rondom-uitsig met versteekte pilare en nou nog meer glas om die raamlose deure. Die ruitveer, wat van onder af skarnier, maak die glas skoon tot reg bo die voorwiele.

Die groot, ronde modderskerms wat van duursame FRP (veselversterkte plastiek) gemaak word, bied nie net bykomende beskerming teen modder, stof en enige ander vlieënde materiaal nie, dit laat die trekker ook mooi vaartbelyn lyk.

William sê: “Benewens die doeltreffende werkverrigting van die trekkers en die uitstekende diens wat ek ontvang, is ek ook beïndruk met Kubota se aandag aan fyn besonderhede. ’n Mens kan sien dat die toerusting ontwerp word deur mense wat verstaan wat ’n boer nodig het.”

Vir meer inligting oor Kubota se volledige reeks oranje wenners, kontak Robert Keir by 011-2842024 of robertk@smithpower.co.za, of besoek www.kubotasa.co.za.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

21

Landboumasjinerie “Met Scania hoef ek nie, soos by ’n bank, nege opstelle te skryf om te verduidelik waarvoor ek ’n trok benodig wanneer ek aansoek doen om finansiering nie,” sê Paul de Wet van PEC Transport. “Hulle verstaan my onderneming en my behoeftes. Dit help baie dat hulle self finansiering doen.”

“Ons het baie min staantyd met ons Scanias – hulle beweeg!”

Ook wanneer landbou swaar trek Eers was dit die boere in die Vrystaat en die noordelike dele wat hulp nodig gehad het as gevolg van die versengende droogte en nou reik hierdie boere weer uit na hulle medeboere in die suide.

Dit is reeds die middel van die reënseisoen vir die Wes-Kaap en steeds is daar geen verligting nie. Na die verwoestende brande in die Knysnaomgewing is daar veral ’n gebrek aan weiding. Verder met die kus op na Port Elizabeth se kant toe, lyk dit ook sleg en boere moet al hoe meer steun op voer wat aangery word vir hulle et Scania se groeiende vee.

Daar is tans 623 boere op Boere in Nood markaandeel in Suid-Afrika word Tommie Klopper van die hulpal hoe meer landbouprodukte deur se waglys wat dringend hulp met voer organisasie, Boere in Nood, sê dié betroubare vragmotors aangery. benodig. BIN is ’n geregistreerde hulporboere in die noorde se hande is ProAgri het die afgelope paar oop om skenkings te maak, selfs ganisasie. Kontak hulle gerus by boereinmaande met vele boere gesels wat al het hulle net mieliereste om te nood@gmail.com of sluit aan by die met groot lof praat oor die betroubaal. Boere van Bultfontein het baarheid, goeie brandstofverbruik Boere in Nood-groep op facebook. hulle onlangs genader met ’n groot en bestuursgerief van Scania, maar skenking voer wat aangery moes wat hulle die meeste beïndruk, is word en daar moes ’n bielie van ’n die mense van Scania se dienslewering ons eie vervoer het,” sê Johan Greyling plan gemaak word vir vervoer. en begrip vir die omstandighede van van Aqua-boerdery, buite Christiana.

Ronald Melville en Hendrik boere.

“Ons het ’n langtermynverhouding met Fouché van Scania SA in Bloemfontein Scania.” het tot die redding gekom en ’n ScaniaKyk net hoe wyd word Scania Rudi White, Aqua se pakhuis- en trok beskikbaar gestel, met diesel vir waardeer: vervoerbestuurder, sê Scania bied ’n die lang rit. SA Truck Bodies en Renco lae brandstofverbruik teenoor ander het gesorg vir die sleepwaens waarop Groentebedryf: vragmotors en hulle naverkoopdiens die vrag bale gelaai kon word en alles “Dis belangrik om ons produkte tydig is die beste. “Hulle reageer onmidis ’n dag later afgelewer by Thornhill en vars op die mark te kry en beheer dellik. As die vragmotor langs die pad naby Humansdorp om boere wie se daaroor te hê. Dit is ook hoekom ons breek, bel hulle die naaste plase gebrand het te help. skakelsentrum en hulle Verlede jaar het die maatskappye kom dadelik om dit reg te ook saamgespan en ’n maand lank ’n maak. Die vragmotor lewer Scania G460 met ’n platbaksleepwa dan nog betyds sy vrag af.”

Só dra Scania die landbou

M

Scania SA het saam met Renco, ’n afdeling van SA Truck Bodies, die trok en waens beskikbaar gestel om voer na boere in nood by Humansdorp aan te ry. www.proagri.co.za

Vee en wild “Ons renosters ry so lekker in die Scania dat hulle nie eers wil uitklim as ons anderkant stop nie,” sê Sebastian Steyn van Goliatskraal by Kroonstad.

Sebastiaan sê sy oudste twee Scania-trokke het elk meer as ’n miljoen

Ondersteun die vragmotormaatskappy wat boere ondersteun.

Skakel Scania SA by 011-6619600 of besoek www.scania. co.za om uit te vind watter oplossings daar vir jou vervoeruitdagings is. In die Vrystaat kan boere by 051-433-1218 met Wynand van den Berg van die hooftak in Bloemfontein praat.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 23

Meganisasie

kilometer op die klok gehad voordat hy uiteindelik besluit het dit is tyd vir vernuwing. “My beestrokke ry elk gemiddeld so 25 000 km per maand en jy kan nie bekostig dat diere langs die pad staan en wag op herstelwerk nie. Die Scanias is regtig betroubaar.”

deur Annemarie Bremner

CloserTM sorg vir mooi moere deur Annemarie Bremner

S

uigende insekte wat hulle monddele in sappige groen aartappelblare inslaan kan groot skade veroorsaak.

“Die skade is nie soseer dadelik sigbaar nie, maar luise maak die pad oop vir ander peste soos virusse,” vertel Barend van Greunen van George. Die Van Greunen-broers is wyd bekend as suiwelboere, maar hulle 4 Brothersaartappelpakhuis net buite George is ook ’n landmerk in die omgewing.

Die aartappels word onder besproeiing verbou, hoofsaaklik vir saadproduksie aan ander kommersiële boere, maar ook vir tafelaartappels wat in die omgewing versprei word.

Barend vertel dat die plantluise sporadies voorkom. Verlede jaar het hulle ’n groot uitbraak gehad en hulle moes dringend optree om te verhoed dat produksie skade ly.

“Die luise suig die sap uit die blare, wat dan begin toevou en die aartappels se groei onder druk plaas. Aangesien

ons ook gesteld is op die omgewing, was ons op soek na ’n sagte middel wat nie ’n skadelike nawerking het nie.”

Vernon Finger van Nulandis het hulle voorgestel aan CloserTM, ’n middel wat deur Dow AgroSciences ontwikkel is en toe pas vir gebruik op aartappels geregistreer is.

CloserTM los maklik en vinnig op, wat die bestuur sommer baie maklik maak en besparing op bespuitingskoste meebring.

“Dit werk one-shot!” sê Barend.

Vernon verduidelik dat dit ’n sistemiese middel is. Dit dring in die blaar se sap in en binne ure na toediening begin die luise afval.

Closer™ se aktiewe bestanddeel is Isoclast™ wat in 2014 ’n AGROWtoekenning losgeslaan het vir die beste nuwe gewasbeskermingsproduk.

Isoclast™ gebruik ’n rewolusionêre meganisme om weerstand onder parasiete te verhoed. Die dae waar parasiete met ’n verhoogde metabolisme ’n plaagdoder kan vryspring is verby.

Sapsuiende insekte soos witluise, bladspringers, plantluise en stinkluise sal in enige van hulle lewenstadia hulle moses teëkom wanneer hulle in aanraking met Closer™ kom of dit inneem.

Só moet mooi gesonde aartappels lyk, sê Vernon Finger van Nulandis en Barend van Greunen, aartappelboer van George. www.proagri.co.za

Só werk dit: • Die sistemiese eienskap van die middel veroorsaak dat dit deur die blaar opgeneem word sodat dit die parasiet dadelik dood sodra hy dit inneem.

• Die translaminêre eienskap veroorsaak dat die middel oor die oppervlak van die blare versprei word sodat die insek met aanraking ook gedood word.

• Die nawerking en die besondere bestandheid teen reënwater en UVstrale veroorsaak dat die middel tot 14 dae na die toediening steeds doeltref-

Vuil water is egter uiters ongewens en wat nie goed is vir ’n boer se spuit nie, is ook nie goed vir Closer™ nie.

Closer™ se invloed op die res van die landbou-ekosisteem is minimaal.

Voordelige en roofinsekte word nie geraak nie, so ook nie enige ander diere nie. Die aartappels vir gebruik en die aartappelmoere wat weer geplant word, dra ook geen teken van die middel nie.

Vernon sê dit bly ’n goeie beginsel om enige chemiese middels af te wissel om seker te maak die peste kry geen kans om weerstand op te bou nie, maar aartappel-, sitrus- en druiweboere kan nie verkeerd gaan om Closer™ in te sluit in hulle spuitprogramme wanneer daar druk van suigende insekte ondervind word nie.

Nulandis kan boere help om ’n volledige toedieningsprogram vir die seisoen uit te werk en ook om dop te hou wanneer dit nodig is om op te tree teen luise.

Barend sê hy vertrou die kundiges

by Nulandis om aan hom die regte raad te gee vir die beheer van enige pes.

Hy sê: “Ons is al jare by hulle.

Vernon kom kyk gereeld of alles reg is sodat ons vinnig kan optree om probleme in die kiem te smoor.”

Die 4 Brothers-aartappelpakhuis is ’n landmerk in die George-omgewing en net soos met die Van Greunenbroers se melk- en bloubessieproduksie, sorg goeie bestuur vir goeie gehalte produkte.

Vir meer inligting oor CloserTM of enige ander van Dow AgroSciences se oesbeskermingsprodukte, kontak Johan Janse Van Rensburg by 082-327-1959, 021-860-3620 of JanseVanRensburg@dow.com.

Besoek gerus ook www.dowagro.com.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 25

Gewasproduksie

Plantluise se moses:

fend is. Closer™ is ook in water van verskeie pH-vlakke getoets om seker te maak dat dit steeds stabiel bly, selfs al verander die eienskappe van die oplosmiddel.

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 27

Senter 360 maak suikerrietboerdery soet

deur Du Preez de Villiers

Pongola in die Zoeloelandstreek meer as 25 van hulle spilpunte (70 torings) gekoop. Ses van daardie boere vertel hoekom hulle Senter360-boere geword het. Lees in hierdie en die opvolgartikel wat hulle beweegredes was.

maklike spilpunt om te hanteer en die werking is nie moeilik om te verstaan nie,” sê hy.

“Ons het gemiddeld 68 ton suikerriet per hektaar op droëland geoes. Onder ons spilpunte kan ons nou tussen 105 en 110 ton produseer.”

Diefstal in Empangeni is maar ’n groot probleem en Dave het vir elke spilpunt ’n alarmstelsel wat ’n teksboodskap Of e-pos uitstuur, of ’n oproep maak as daar ’n fout opduik, soos as daar met die stelsel gepeuter word, of as die krag afgaan. Elke oggend kry Quintin ook ’n “health check report” om te bevestig dat elke spilpunt se alarmstelsel aan is en aan die werk is. Hierdie funksie is ook deur Senter360 aangebied en in werking gestel.

Dave Bell hou van plaaslike ondersteuning Dave Bell van Empangeni het in 2013 sy eerste Senter360-spilpunt gekoop en vandag staan hy op sewe, wat 120 hektaar besproei. Een van hulle is Senter360 se hidrouliese/ wateraangedrewe spilpunt.

Hy het nog vier bestel wat ’n verdere 31 hektaar John Readman voel nou in beheer moet benat.

John Readman boer ook buite EmpanQuintin van Onselen is geni en moes verlede jaar die groot Dave Bell se plaasbestuurbesluit neem na die driejaar-droogte...

Johann Breet is die HUB en Marius Appel die der. “Ons het na verskeie Hy besluit toe om die groot kans te streeksverkoopman van Senter 360. Quintin ander handelsmerke waag en leen geld om drie spilpunte op van Onselen is Dave Bell se plaasbestuurder en gekyk, maar die prys en te rig. hulle wys hoe lyk die kontrolekas in die veiligtaaiheid van die produk Die suikerrietboere praat onder heidskamer wat Quintin onder elke spilpunt se was ’n groot faktor, asook mekaar en nadat John met Dave Bell sentrale toring moes bou om diefstal en peuter die plaaslike ondersteuning gepraat het, het John ook besluit om te verhoed. wat Senter360 bied. Ons die Senter360-roete te volg. het baie tonne verloor met “Ek het die eerste spilpunt op 1 ’n vorige verskaffer omdat November bestel en op 18 November uikerriet word oor die algemeen as hulle nie in ons omgewing naverkopewas hy aan die gang. Die tweede en ’n maklike kontantgewas beskou diens kan lewer nie. Senter360 is hier,” derde spilpunt het in Desember begin wat min insette en moeite verg. Maar sê hy. loop. Twee jaar gelede het ek 35 ton suikerriet is hard en taai. Dit benodig “Empangeni is naby die kus en jy per hektaar afgehaal en as ek so na die baie water en word dan baie hoog en moet kyk na roes. Senter360 se spilriet kyk, gaan ek vanjaar meer as 80 feitlik ondeurdringbaar as oestyd napunte is volversink en die struktuur is ton oes. Dit beteken dat ek binne drie derkom. Tradisioneel het boere sleepsterk. Dit is ’n gebruikersvriendelike en jaar my spilpunt sal afbetaal net op die pype met Floppy- of klapspuite gebruik verhoging in tonnemaat,” om die massa water toe sê John. te dien, maar dit verg fyn John kon nie uitgebestuur en baie arbeid wat praat raak oor die ’n groterwordende uitdaging Senter360-span se word. Drupbesproeiing is flinke diens nie. “Ek gee gewilder en baie kostedoelvir Marius die eer vir treffend, maar verstoppings die transaksie. Hy was en onderhoud bly ’n kopaltyd stiptelik en ken seer omdat ’n mens fisies sy produk. Ek kan hom nie kan sien wat met jou vandag nog raad vra besproeiingstelsel aangaan oor enige van my ander nie! Na die afgelope drie besproeiingsprobleme. jaar se droogte het boere Johan Visagie, wat die ook besef dat suikerriet oprigtingswerk gedoen op droëland kort duskant het, was uitstekend. Hy selfmoord draai. was amper tot op die uur Senter360 bied ’n betyds met elke gedeelte hoëprofielspilpunt aan wat van die oprigtingskedule. baie gewild onder suikerHy kon herhaaldelik my rietboere is. In die onlangse vrae beantwoord en my Die suikkerriet op Dave Bell se plaas buite Empangeni raakverlede het agt boere in touwys maak. Selfs die raak aan die hoë profiel spilpunt van die Senter360, wat bo Empangeni, Mkuzi, en vervoerkontrakteur wat die 4-meter merk staan.

S

28

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

was ’n verdere aansporing om Senter 360 te kies. Volgens John is die panele van die kontrolekaste baie eenvoudig en prakties, dit wil së verbruikersvriendelik.

“Ek kan nou op ’n Sondagoggend, wanneer die elektrisiteit goedkoper is, my spilpunte self gaan aanskakel en die gevoel dat ek man-alleen 100 hektaar kan besproei is onbeskryflik.

Met die draai van ’n knoppie op die wisselbare aandrywing (VSD) kan ek die water presies volgens my behoeftes plaas. Ek voel dat die boerdery nou werklik myne is,” sê hy. Sou iets skeefloop, sal sy foon hom waarsku, soos op Dave Bell se plaas.

Jono Saville wil oral spilpunte opsit Jono Saville boer buite Pongola en Dave Bell het hom ook met Marius in aanraking gebring. Hy het reeds twee Senter360-spilpunte in die werk gesteek.

Jono se plaas het klipperige grond

Johann Breet, Marius Appel en John Readman by die suikerriet wat volgens John tot drie keer hoër groei met besproeiing. Hy sê met die spilpunt kan jy ook presies sien wat aangaan, anders as met drupbesproeiing. die spilpunt kom aflaai het, het met lof van Senter360 gepraat.”

Senter360 se ondersteuningstruktuur word van ronde staalpyp in plaas van hoekyster gemaak, wat keer dat dit kan omwaai, omdat dit ligter is en minder windweerstand bied. John was ook baie beïndruk met die sweiswerk en die dikte van die staal waarvan die spilpunte gemaak is. Die aluminiumkragkabel was ook vir hom ’n groot trekpleister omdat dit geen herverkoopwaarde vir diewe het nie. Die eenvormigheid van die sprinkelaars en die gemak om dit uit te klik en om te ruil

Jono Saville se wateraangedrewe spilpunt is die eerste een in Pongola en het die Brasiliaanse gras skouerhoogte laat groei voor dit gesny is.

en twee-en-’n-half jaar gelede het hulle grondmonsters geneem om die grond se waterdrakrag te meet. “Ons het uitgevind dat die grond baie vlak is en nie meer as 20 mm tot 25 mm op ’n slag kan absorbeer nie. Ons verdamping beloop ongeveer 7 mm per dag en omdat Senter360 se hidrouliese/wateraangedrewe spilpunt 20 mm in 16 uur plaas, pas dit ons uitstekend, want ons moet minder water meer gereeld toedien. Ek het Brasiliaanse gras onder die spilpunt geplant en dit het amper soos suikerriet gelyk! Toe ons dit gesny het was dit skouerhoogte,” sê Jono.

Die tweede spilpunt is nou in Junie vir Jono se 7,5 ha land opgesit. Tans dien hy 8 mm water in 24 uur toe, maar hy kan dit verander na 20 mm sodat hy Eskom “Ruralflex” se goedkoper elektrisiteitsure kan benut.

“Ons moet ons grondopppervlakte mooi benut en ek wil oor die volgende vier jaar soveel spilpunte as moontlik oprig om my sleeppype te vervang.

Volgens die plaas se kaarte is daar plek vir nog agt spilpunte. Ek het op wateraangedrewe spilpunte besluit sodat ek nie elektrisiteit hoef aan te lê nie.

Ek glo ons sal 20 ton per ha meer op daardie lande kan produseer.

“Baie boere dink dat die R35 000 tot R40 000 wat jy per hektaar vir ’n kleiner spilpunt moet uithaal, baie duur is, maar as jy die gerief, doeltreffendheid en verhoging in opbrengs in ag neem, is dit nie ’n moeilike som om te maak nie. ’n Mens kan ’n spilpunt ook finansier, so dit maak absoluut sakesin om daarin te belê. Ek behoort myne binne drie tot vier jaar af te betaal,” sê Jono.

Die suikerrietboere in Noord-Natal kon soos een man saamstem dat Senter360 ’n reuse invloed op hulle boerderye het. Buiten dat Senter360 se spilpunte gehalte en gebruikersvriendelikheid uitstraal, is hulle bekostigbaar en betaal hulle hulleself in ’n kort tydjie terug. Daarbenewens maak ’n Senter 360 sakesin met die indrukwekkende opbrengs wat hulle bied.

Sien die nuwe Senter360-webblad vir kontakbesonderhede: www.senter360.co.za/about-us/ contact-us/project-team

John Readman is baie ingenome met die nuwe Komet-sproeier wat deur Senter360 verskaf word. www.proagri.co.za

Johann Breet en Marius Appel staan weerskante van Jono Saville by die splinternuwe spilpunt wat Senter360 in Junie geïnstalleer het.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 29

Daar is net EEN Bonnox We

with the punches...

Hoe goed is jou “defence”?

F FLEXI FENCE RINGLOK® R

HINGEJOINT®

Ekonomie reeks is nou beskikbaar Met ons druk jy ’n drie tussen die pale Vermy swak namaaksels. Koop direk vanaf die enigste Bonnox-fabriek geleë in Sunderland Ridge, Centurion.

Slegs ’n Bonnox-faktuur dien as ser fikaat van oorsprong.

zane@bonnox.co.za | gerda@bonnox.co.za | linda@bonnox.co.za www.bonnox.co.za | +27 (0)12-666-8717 | +27 (0)76-169-9068

Vee en Wild Hulpbronbestuur

Met Bonnox kan jy altyd ’n plan maak deur Annemarie Bremner

“E

k is eintlik ’n lui ou,” sê Tim Collier van Parys. “Ek wil nie die werk drie of vier keer doen as ek dit net een keer hoef te doen nie. Soos draadspan: as ek hom een keer opgesit het, moet hy bly staan, dan sal ek hom net onderhou.”

Tim het baie wyshede oor grensheinings en drade, maar jy kan weet, as hy eers sy Bonnox gespan het, gaan dit vir baie jare bly staan.

Hy sê Bonnox is ’n spesiale produk, wat jy vir baie ander doeleindes as heinings kan gebruik.

Die nuutste Bonnox wat hy aangekoop het, gaan op ’n baie unieke manier ingespan word. Hy is besig om ’n groentetonnel te bou, maar die natuurkragte het hom gou geleer dat jy maar liewer moet oorontwerp vir onvoorsiene gebeure.

Hy was pas klaar met sy eerste tonnel, die plastiek is oorgetrek en daarbo ’n laag skadunet om die plastiek te beskerm teen die son en hael, toe die groot reën wat die Vaaldam in ’n week volgemaak het, uitsak.

Die water kon nie vinnig genoeg van die plastiek afloop nie en het groot, swaar damme op die tonnel begin vorm.

“Die goeie nuus is dat die plastiek en die staal gehou het, maar die dwarslyndrade wat gespan is om die plastiek styf te hou het gebreek onder die gewig van die water.

Die plan nou is om maar weer die skadunet en plastiek af te haal en dan

gaan die tonnel ge-Bonnox word, sodat dit vir 'n leeftyd kan hou!

Tim sê hy gaan Bonnox se gewone draadspanklamp gebruik om dit netjies en styf oor die staalstruktuur te span voordat hy die plastiek en skadunet weer daaroor span.

Daar is ’n paar redes waarom dit sal werk: - Dit is maklik om te hanteer en jy kan ’n groot deel op een slag toemaak.

- As gevolg van die blokke (horisontale en vertikale drade) sal die water nie weer kan opdam nie.

Tim Collier wys hoe hang die sakke water - Die draad is volversinkte staaldraad wat dit nie net sterk nog op sy tonnel. Die plan is om nou die struktuur met Bonnox toe te span sodat die genoeg maak om styf gespan te word nie, maar ook roesvry plastiek daarop kan rus. sal hou.

- Dit is aansienlik goedkoper as kabel Bonnox om die ganskamp is egter om wat ook deur tonnelbouers gebruik rooikatte uit te hou. Hy het juis die word. draad met die klein blokkies onder gekry om te sorg dat die mak diere nie Hou diere buite en toeriste binne kan uit nie en die wilde diere nie kan in ’n Entjie van die Colliers af het Heinrich nie.

Strauss ook sy werf en ganskamp op Van die wildskampe op die plaas is sy jagplaas ge-Bonnox. Die huis word reeds ge-Bonnox en Heinrich wil nou as ’n gastehuis gebruik en hy sê toenog 35 hektaar toespan met Bonnox. riste wil graag mak plaasdiere ook op Hy het tans blesbokke, springbokke, ’n werf sien, maar voeg dan skertsentakbokke en volstruise en met die derwys by dit is beter om die diere en 2,4-meter hoë wilddraad van Bonnox die toeriste weerskante van ’n heining wil hy ook groter wild aanskaf. te hê, sodat niemand seerkry nie.

Heinrich sê: “Een van die groot Die hoofrede vir die gebruik van voordele van Bonnox is dat die heining meegee sonder om te breek as ’n bok Vermy swak namaaksels. Koop direk vanaf die enigste Bonnox-fabriek geleë in daarteen vashardloop of spring. Hulle Sunderland Ridge, Centurion. kry dus nie seer nie.” Na so ’n voorval herstel die Bonnox dadelik na sy oorSlegs ’n Bonnox-faktuur dien as ser fikaat van oorsprong. spronklike, netjiese vorm.

Heinrich is ook baie beïndruk met Bonnox se dienslewering. Hy sê sy prysberaming is dadelik deurgestuur en sy bestelling was netjies reg toe hy net daarna deurry om dit te gaan oplaai. Hy het die draadklamp en alles wat hy nodig het om die draad te span

by Bonnox gekoop en met die netjiese oprigtingsaanwysings in die hand, het hy en sy span werkers sommer gou reggekom.

Die gastehuis op Heinrich Strauss se wildsplaas is netjies en veilig ge-Bonnox.

Bonnox se kleinveeheining met die kleiner blokkies onder sorg dat die ganse binne en die rooikatte buite bly. www.proagri.co.za

Kry ’n Bonnox-oplossing regstreeks by die fabriek. Skakel 076-169-9068, 012-666-8717 of stuur ’n e-pos na gerda@bonnox.co.za, linda@bonnox.co.za of zane@bonnox.co.za, of besoek www.bonnox.co.za om jou bestelling deur te stuur.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 31

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 33

Hulpbronbestuur

Gesonde boerdery vereis gesonde grond (5)

Reën maak nie alles reg nie!

Artikel en foto’s deur Chris Wagner

W

ie ook al in ons geliefde land wil boer en aanhou boer, moet bereid wees om hom of haar klaar te maak vir periodieke droogtes en die gevolge daarvan.

Die veeboer moet daarom saam met sy plaas as ’n funksionele eenheid droogte kan hanteer. As die boer naby genoeg aan sy grond leef, soos dit hoort, sal hy die onvermydelike voorkoms van droogtes en die effek daarvan verstaan en jaar in en jaar uit daarvolgens beplan.

Gesonde, goed bestuurde grond sal dan reeds in goeie jare reserwe- en veerkrag opgebou het vir die maer jare. Dit kan egter slegs gebeur indien die boer hom oor jare doelbewus daarop toelê en met groot verantwoordelikheid en planmatig met sy weiding omgaan. As hy dit versuim, gaan reën nie alles regmaak nie.

Ons het in die vorige reeks van vier artikels: “Gesonde boerdery vereis gesonde grond” (ProAgri: Okt – Des 2011 en Jan 2012)*, gesien dat die gehalte van die grond bepaal word deur en gemeet word aan die organies-chemiese status daarvan en die gepaardgaande mikrogrondlewe. Hierdie faktore is op hulle beurt ’n uitkoms van oordeelkundige weidingsbestuur. Die anorganieschemiese status van die grond is daarenteen feitlik uitsluitlik vooraf bepaal deur die geologiese oorsprong daarvan en daaroor het die boer weinig beheer.

Lewenskragtige en voedsame weiding kan slegs gedy op gesonde grond wat op sy beurt die resultaat is van goeie bestuur. Gesonde grond met ’n hoë koolstofinhoud in die vorm van oorvloedige lewende plantwortels en dooie plantwortels en -reste maak die beste gebruik van beskikbare water.

Grondmikrobe-aktiwiteit floreer in sulke grond en verseker ook dat die grond krummelrig en optimaal deurlug is en dat grondwater gevolglik makliker daarin opgeneem en geberg word.

Dit, tesame met gepaardgaande goeie bedekking, voorkom verder ook afloop en erosie.

Gesonde en daarom vrugbare grond is onmiddellik ná ’n droogte in staat om met die eerste goeie reën al die water optimaal te benut en veerkragtig te reageer deur die reeds opgeboude en beskikbare plantvoedingstowwe in oormaat vir nuwe groei beskikbaar te stel. Só was dit in die oertyd voordat die mens begin inmeng het.

Almal was baie dankbaar toe die droogte hier in die noorde gebreek is.

Dit verskaf ook groot tevredenheid dat die riglyne oor weidingsbestuur in die 34

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

eerste vier artikels oor “Gesonde boerdery vereis gesonde grond” van vyf jaar gelede nou op dramatiese wyse ná hierdie onvoorsiene droogte die verwagte uitkoms gelewer en die sin daarvan bevestig het.

Verarmde grond daarteenoor, waar koolstofgebaseerde voedingstowwe oorontgin of selfs uitgeput is, stel altyd teleur omdat dit ’n swak voghuishouding onderhou en min voedingselemente het om te gee sodat die hergroei en herstel van weiding daarop gevolglik traag is.

Bestuur om altyd gereed te wees vir droogte Wanneer die boer deurlopend sy plig teenoor die grond gedoen het, sal die grond op sy beurt baie gou voorspelbaar positief reageer nadat dit weer goed gereën het ná ’n droogte – veerkragtige weiding is immer die beloning vir ingeligte en toegewyde bestuur.

Ongetwyfeld positiewe uitkomste van doelgerigte weidingsbestuur het die afgelope droë tydperk weer duidelik gewys op die 600 ha, verdeel in 22 kampe wat om die beurt bewei is, van die plaas Hoogland in die bergbosveld van die Waterberg. Die veelading was 100 grootvee-eenhede wat ingesluit het 10% aangepaste wildspesies oor ’n wye spektrum – dit wil sê 1 GVE per 6 ha. Ten spyte daarvan dat die grond relatief vlak is, synde die resultaat van neersetting van klei-en-sand wat versteen het en toe met verloop van geologiese tyd verbrokkel en verweer het, is uitsluitlik ’n minerale lek, bestaande uit kalsium en fosfaat saam met ureum en sonder enige plantproteïene beskikbaar gestel.

Nodeloos om te sê, toe lyk die hele plaas grootliks soos op Foto A en

niemand weet hoeveel en wanneer dit weer gaan reën nie. Die foto is geneem in die laatwinter van die derde opeenvolgende droë seisoen. Dit was ’n maand ná ’n een-week-rondte van strawwe hoëdrukbeweiding met ’n minerale lek as enigste voedingsaanvulling. Dit was nadat hierdie kamp van 42 ha drie maande lank in die groeiseisoen gerus het ná afloop van die vorige weirondte. Die wild is nie ingekamp nie en beweeg deur die jaar na willekeur oor die hele plaas.

Foto B Foto B toon dieselfde kamp op 6 Desember 2016, twee maande en tien dae nadat daar geen gras meer oor was nie (sien foto A) en slegs een maand en 13 dae nadat die eerste reën op 22 Oktober 2016 geval het.

Daar is net een gevolgtrekking moontlik ná hierdie opsienbarende verloop. Alleen grond in ’n optimum bewaringstatus kon só reageer. En dit binne ses weke!

Siklus van toenemend droë jare Die aanloop, verloop en afloop sedert 2014.

JAAR 1: Die najaar en minder reën van 2014 het reeds begin wys dat dinge nie reg is nie want die produksie en gevolglike benutting van weiding was ondernormaal.

Die normale weidingsiklusse is ook in 2014, soos oor dekades, toegepas met strawwe hoëdruk-beweiding vir maksimum tien dae, opgevolg met lang rusperiodes in die groeiseisoen.

Foto A Foto A: Ná die derde jaar van afnemende reënval was die toneel in foto A die skynbaar “troostelose situasie” op Sondag, 25 September 2016 om 10:32.

Foto C Foto C is op 23 September 2014 geneem, ook ná kort hoëdruk-winterbeweiding. www.proagri.co.za

Die laaste weirondte was in die winter nadat die gras opgehou groei het en dus benut is as staande hooi.

2014 was, min het ons geweet, reeds die eerste van drie droë jare wat eers in Oktober 2016 sou eindig.

JAAR 2: Op 4 Oktober 2015 lyk dieselfde kamp toe soos op foto D. Soos in vorige jare is dieselfde geykte weidingsprogram gevolg met die laaste weirondte in die laatwinter. Wat die foto’s nie kan wys nie, is dat die grondmikrobes gedurende die groeiseisoene deur mis en vertrapte plantreste bemes is tydens die weiproses en hoe hulle tussen weisiklusse daarop gevoed het. Op daardie stadium lê daar, min wis ons toe, nog ’n hele en selfs erger jaar van droogte voor.

Foto D JAAR 3. En toe breek 2016 aan.

Weer minder reën en gevolglik minder totale vegetatiewe groei. Dieselfde weidingsprogram is gevolg met ’n laaste weirondte in die laatwinter wat dieselfde kamp op foto D op 25 September 2016 soos op foto E gelaat het. Kaalgevreet! Let wel, die laaste staande hooi is in daardie weirondte alles opgevreet, maar nog nooit was die kamp deur aanhoudende beweiding voorheen in die groeityd doodgewei nie. Nooit is die veld se groeikrag deur herhalende selektiewe beweiding ooreis of deur ononderbroke beweiding vernietig nie.

bykans voor die voet vreet, word alles wat nie gevreet word nie vertrap. Daar is eenvoudig ook nie tyd vir selektief vreet nie – die kompetisie is net te groot. Die gedeelte van grasproduksie wat gevreet is, keer na die grond terug as mis, dus biologiese afval en hoofsaaklik koolstofverbindings. Die gedeelte van die grasproduksie wat nie gevreet word nie, word gedurende die weiproses deur die groot getal diere vertrap en keer so ook na die grond terug. Albei hierdie verskillende grasreste is ná verwerking deur die grondbiologiese prosesse as koolstofgebaseerde voedingstowwe vir die opvolgende groeisiklus beskikbaar.

Dit het tot gevolg dat die grond ook selfs in droër jare natuurlik bemes en opgebou word. Dit skep toenemend gesonde grond.

Verder moet onthou word dat in hierdie 40 jaar lange weidingsproef veldbrand met hand en tand beveg was en hierdie spesifieke kamp slegs een keer deur ’n wegholbrand getref is. Koolstofelemente is sodoende op ’n nipper na deurlopend hersirkuleer en is nie deur brand as nuttelose koolstofdioksied (CO2) die lug ingestuur nie. ꜜ Op 1 Januarie 2017 lyk dit soos op foto F, en toe het die gras nog nie eens klaar gegroei nie.

Foto F

Foto E Sleutel tot sukses op veldweiding Die sleutel tot hierdie suksesverhaal bevat twee elemente, naamlik die groot getal diere relatief tot die kampgrootte en die streng beperkte tye waartydens elke kamp aan beweiding deur hulle blootgestel is.

Wanneer ’n groot getal diere vir ’n kort tydperk, kort genoeg sodat daar nog nie weer hergroei van die afgevrete plante kon plaasvind nie,

Foto G Dankie Oubaas!

Foto G, geneem op Dinsdag, 3 Januarie 2017, wys dieselfde kamp as in foto F. Steeds groei die gras welig.

Bewaringsboerdery is volhoubare boerdery. Behandel die grond met respek en dit sorg vir jou.

Foto H Teenoorgestelde weidingsbenadering Foto’s B, F, G, H en J toon die dramatiese herstelvermoë van ’n kamp op ’n plaas waar die veld dekades lank nougeset oordeelkundig bestuur is deur die toepassing van lang tydperke van rus en groei en dan strawwe beweiding daarna vir nie langer as tien dae op ’n keer nie, waarna die vee dan verwyder word voordat enige hergroei weer bytbaar is.

In die volgende totaal anderse geval is in ’n “kontrolekamp” ’n diverse verskeidenheid van aangepaste wild in ’n eenkampstelsel versorg. Die geologiese oorsprong en anorganiese voedingstatus van die grond was presies dieselfde as in die aanliggende veelkampstelsel met slegs ’n wildheining wat die twee stelsels van mekaar geskei het.

Namate die hoeveelheid en gehalte van die weiding afgeneem het, is geen moeite of koste ontsien om al die diere in hierdie eenkampstelsel in topkondisie te hou nie. Wildsblokke en -pille en lusernbale, noem maar op, dit was beskikbaar. Die veldweiding wat as “ruvoer” moes dien, is egter gaandeweg en veral namate die reënval afgeneem het, stelselmatig oorontgin tot daar niks meer daarvan oor was nie.

Die kamp is van seisoen tot seisoen doodgewei sonder enige rusgeleentheid vir die gras om te hergroei. Aanvanklik het die diere die smaaklikste grasspesies uitgesoek en geëet. Sodra dit weer uitloop, is elke sprietjie wat sy kop uitsteek ook gulsig gestroop. Daarna ook so die minder smaaklikes. Selfs die gehardste gras verloor dan die vermoë of lus om te hergroei, of sterf af en verdwyn totaal.

Die groot vraag wat nog beantwoord moet word, is of, gegewe die selektiewe eetgewoontes en plantvoorkeure van weidiere, ’n eenkampstelsel waarop vee of wild aangehou word, ooit kan ontsnap aan ekologiese agteruitgang en uiteindelike weidingsvernietiging solank die diere daar byvoeding ontvang. Indien byvoeding nie gegee word nie, sal die diere natuurlik vrek voordat die ekologiese diversiteit totaal vernietig is.

Enige plaasbeplanning wat geykte drakragsyfers probeer inreken moet die biologiese prosesse en voorkeure van weidiere en die fisiologiese prosesse van weiding nie buite rekening laat nie. vervolg op p37

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 35

Die vraag moet deurentyd gevra en beantwoord word van wat en hoeveel nog langer of hoegenaamd ekonomies of ekologies volhoubaar of sinvol is.

Foto I toon hoedat hierdie eenkampstelsel glad nie herstel het ná goeie reën nie, oortrek is met onkruid en daar geen teken van enige gras te e bespeur is nie.

Foto I Dis ongelukkig maar menslik dat die “droogte” die skuld gegee sal word.

Dis egter duidelik dat so ’n oorwerkte stuk aarde se “weiding” geen baat vind by reën na droogte nie – selfs nie vir jare daarna nie. Hoe lank dit gaan neem om deur die natuurlike proses van suksessie vanaf pioniergewasse en -grasse weer te vorder tot gebalanseerde grasdiversiteit, kan nie voorsien word nie. Om te dink die ekologiese en ekonomiese gevolge van roofbou op weiding kan maklik omgekeer word, is irrasioneel. Min boerderye oorleef dit.

Nou ontstaan die vraag: Wat is die lot van elke duim aarde waarop wild of vee onoordeelkundig ingekamp word en voeding dan kunsmatig aangevul word?

Mag dit slegs omrede die wild wat aangehou en vertroetel word, ten regte langer nog natuurbewaring genoem word, of is dit natuurverminking?

Fauna ten koste van Flora?

Nee a, só mag veld nooit lyk nie! spreek duidelik uit foto I terwyl foto J s baie ba duidelik sê: Ja, só moet dit mos lyk! Albei foto’s is op 6 Desember 2017 geneem, slegs ses weke nadat dit op 22 Otober 2016 begin reën het.

Die twee kampe op die foto’s lê langs mekaar met net ’n wildheining tussenin. Hulle deel dieselfde ekologiese potensiaal en geologie maar word net verskillend bestuur. Die een is ekologies en ekonomies volhoubaar en die ander nie. Foto J toon die welige gras in die veelkampstelsel, waar ’n vaste bestuurstelsel gevolg word wat oor dekades streng toegepas is met lang rustydperke waarin die gras kan hergroei, en dan opgevolg word met hoëdrukbeweiding vir nie langer as agt tot tien dae nie. Alle veldbrande word by ontstaan met mag en mening beveg.

Ekonomiese sowel as ekologiese oorwegings, asook menslike proteïenbehoeftes, sal ongetwyfeld boerderypatrone in Waterberg se kommersiële weidingsgebiede beïnvloed en toekomstig bepaal. Die swaartepunt het ongeveer drie dekades gelede van beesboerdery in wetenskaplik beplande en bestuurde veelkampstelsels na wildboerdery in enkelkampstelsels begin

Foto J swaai. Aan die hand van groter erns met, en klem op, ekologiese volhoubaarheid sowel as ’n toenemende aanvraag na rooivleis, voorsien ons dat in die toekoms grootliks na veeboerdery terugbeweeg sal word.

Elke boer het dus die dure plig om die ekologie so goed as wat hy kan te beskerm en op te bou sodat dit enige toekomstige gebruiksverandering optimaal kan dra.

Dit is slegs volhoubare boerdery wat lewe kan verseker. Net dit is bewaringsboerdery.

Dit is ook die enigste verantwoordelike boerdery!

Dan word die reën en die seën waardeer as oorvloedige genadegawes. * Afskrifte van die vorige artikels kan verkry word by chriswagner@lantic.net

Nuwe boek help groenteboere om geld te maak

ISBN: 978-0-620-72378-7

M

oenie daaraan dink om met groente te begin boer, as jy nie Piet Stork se nuwe omvattende groenteboerderyhandboek op jou tafel het nie.

Die boek, The Vegetable Producer’s Manual, A practical guide for cultivating vegetables profitably, is pas deur Kejafa Knowledge Works vrygestel.

Die boek bevat ’n leeftyd se kennis wat deur die skrywer opgebou is as saadinspekteur by die Departement van Landbou en as navorser by die Landbounavorsingsraad. Piet het dekades se ondervinding met betrekking tot die opleiding van boere, die oprigting van hidroponiese stelsels, die ontwikkeling en vermeerdering van saad en enige vorm van groenteboerdery.

Hy sê hy is omtrent al 20 jaar lank besig om die boek te skryf en dit was uiteindelik ’n familiepoging om al die materiaal bymekaar te kry in ’n bruikbare formaat. Met Johan Olivier en die span van Kejafa se toetrede, het die projek uiteindelik uitgeloop op ’n netjiese 400-bladsy A4-boek.

Piet sê sy doel is om mense te help om suksesvol en winsgewend met groente te boer. Hy het deur die

www.proagri.co.za

jare gesien hoeveel groenteboere die onderspit delf, net omdat hulle nie behoorlik beplan het of genoeg inligting het nie.

Die boek is in Engels geskryf sodat mense in ander wêrelddele dit ook kan gebruik. Johan van Kejafa sê daar is alreeds navrae ontvang vanuit Amerika, Australië en verskeie Afrikalande.

Piet vertel dat mense dikwels oor die eenvoudigste struikelblokke neerslaan soos om voor die tyd uit te werk hoe jy ’n hektaar se pampoene gaan aanry mark toe met jou eentonnerbakkie. Veral as jy daarin slaag om so 60 ton se pampoene skuins duskant Koekenaap te produseer…

Die eerste sin van die boek bevat seker die beste raad wat enige voornemende groenteboer kan ontvang: “When producing vegetable crops it is necessary to keep in mind that production begins at the market and also ends at the markets.”

Die eerste deel van die boek bevat algemene riglyne soos beplanning, arbeid, klimaat, grondvoorbereiding, bemesting, besproeiing, insekbeheer, organiese boerdery, tonnelverbouing, oesmetodes en hantering van die oes.

Die seël op ’n leeftyd se kennis en harde werk, die eerste gedrukte uitgawe van The Vegetable Producer’s Manual, A practical guide for cultivating vegetables profitably, word deur Johan Olivier (regs) van Kejafa-uitgewers aan die skrywer, Piet Stork, oorhandig.

Die tweede deel van die boek hanteer produksieriglyne vir verskillende soorte groente, van tamaties regdeur tot knoffel. Piet het juis gesorg dat boere in Suid-Afrika goed geld kan maak uit knoffel met die ontwikkeling van ’n spesiale kultivar vir plaaslike omstandighede.

The Vegetable Producer’s Manual sal by die meeste bekende boekwinkels beskikbaar wees, maar kan ook regstreeks by Kejafa Knowledge Works bestel word by 014577-8006 of kejafa@mweb.co.za.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 37

deur Theuns Mans, CFP®

Deel 4

D

ie lewe is onvoorspelbaar. ’n Tragedie soos dood of gestremdheid in die familie as gevolg van iets soos ’n motorongeluk kan enige oomblik toeslaan. Behoorlike boedelbeplanning moet al die onvoorspelbare gebeure in ag neem, maar moet steeds buigsaam genoeg wees vir veranderende omstandighede.

In die vorige artikels het ons boedelbeplanningstegnieke bespreek, die waarde van landbougrond en die gebruik van lewensversekering vir die besparing van boedelbelasting. In hierdie artikel word verduidelik waarom ’n opgedateerde, geldige testament so belangrik is vir boedelbeplanning.

Boedelbeplanning gaan oor veel meer as ’n goed uitgedinkte plan om belasting na afsterwe te spaar.

Omvattende boedelbeplanning is die versigtige optrek van ’n plan wat sal

www.proagri.co.za

verseker dat al jou bates en geagte bates na jou dood so doeltreffend as moontlik na jou geliefdes oorgedra word. ’n Omvattende boedelplan sal kwessies soos doodsbelasting, voldoende voorsiening vir geliefdes en die gemaklike oordrag van bates na erfgename hanteer. ’n Testament word omskryf as ’n verklaring deur ’n persoon waarin hy bepaal wat na sy dood met sy bates moet gebeur. Dit gee ’n persoon ook die geleentheid om te bepaal wie toesig moet kry oor minderjarige kinders.

As ’n persoon sonder ’n testament tot sterwe kom, tree die Wet op Intestate Erfreg, Wet 81 van 1987 in werking.

Die Wet op Intestate Erfreg bepaal dan in watter volgorde jou bates vererf word.

Met ander woorde, jy het geen sê oor die verdeling van jou bates nie.

Nie eers jou oorlewende huweliksmaat kan bepaal hoe die bates verdeel moet word nie.

Vir ’n finansiële beplanner om die likiditeit van jou boedel te bepaal en om te bepaal of daar na jou dood voldoende voorsiening vir jou geliefdes gemaak sal wees, is ’n opgedateerde laaste testament nodig. Die nalatings in jou testament sal bepaal watter belastingplig daar teen jou boedel is, soos kapitaalwinsbelasting of boedelbelasting. Dit is waarom so ’n laaste geldige testament so belangrik is.

Wat staan jou te doen wanneer ’n gesinslid sterf?

Dood is deel van die lewe, maar tog is baie mense onvoorbereid op die praktiese reëlings wat getref moet word.

Wanneer ’n persoon buite ’n hospitaal aan natuurlike oorsake doodgaan, moet ’n dokter uitgeroep word om ’n doodsertifikaat uit te reik. Indien ’n persoon in ’n voorval van geweld sterf, moet die polisie gekontak word wat die saak verder sal neem.

Vir begrafnisreëlings is dit die beste om deur ’n betroubare begrafnisondernemer te werk. Nadat die begrafnisreëlings getref is, moet die boedel by die Meester van die Hooggeregshof aangemeld word. Al die nodige dokumente soos ’n ID-boekie, huweliksertifikaat en doodsertifikaat moet ingedien word. Die aangewese eksekuteur moet al die dokumente bymekaarmaak om die boedel aan te meld. Die administrasie van die boedel sal voortgaan sodra die Meester van die Hooggeregshof die eksekuteur goedgekeur het.

Dit word aanbeveel dat jou familie ook ’n goeie verhouding met jou finansiële beplanner handhaaf sodat hulle weet wie om te kontak in die geval van dood. Die beste manier om jou familie te help is om te sorg dat al die inligting vir die eksekuteur in ’n bereikbare lêer gehou word, soos jou laaste testament, lewenspolisse en enige ander noodsaaklike dokumente.

Lesers is welkom om ons te kontak vir ’n lys van dokumente wat jou eksekuteur sal nodig hê.

Onthou dat enigeen wat die beskrywing CFP® gebruik, ’n professionele bevoegdheidseksamen moet aflê. Jy kan die versekering hê dat ’n CFP®praktisyn ’n doeltreffende boedelplan vir jou unieke omstandighede sal kan saamstel.

In die volgende artikel sal ons beleggings bespreek en spesifiek beleggingstrukture wat jou sal help om jou belastinglas aan die einde van die boekjaar te verlig.

Theuns Mans is ’n gesertifiseerde finansiële beplanner (CFP®) wat spesialiseer in boedel- en beleggingsbeplanning. Stuur gerus u vrae per e-pos na Theuns Mans, CFP®, by theuns@ffg.co.za.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017 39

Vee en Wild Hulpbronbestuur

Die belangrikheid van ’n opgedateerde laaste testament

deur Benine Cronjé

“’n Boer klok sesuur in en nooit weer uit nie,” sê Zoey Botha, ’n regte vroueboer met ’n rok en vellies van die plaas, Doringdraai, net buite Orania. Sy boer met lusern en sy glo ’n boer moet betrokke wees by alles op sy (of haar!) plaas.

Zoey het begin met ’n skaapboerdery, maar sy was nie goed genoeg ingerig daarvoor nie en het gesukkel om arbeid te kry om haar te help. Sy het ook te geheg aan haar skaapfamilie geraak. “My familie het gesien dat die skape nie die slagpale gaan haal nie en net op die plaas gaan bly, want ek het vir die skape name begin gee. So toe het ek op die ou einde besluit om hulle maar eerder te verkoop.”

Nou boer Zoey met gewasse. “Maar ek sal weer eendag met skape boer as ek kan. Ek mis veral lamtyd,” sê sy.

Doen dit self Zoey plant 18 hektaar lusern en het twee viertoring spilpunte en ’n eenhektaar wateraangedrewe spilpuntjie op Doringdraai.

Sy is nie die tipe boer wat staan en kyk hoe dinge gedoen word nie, sy dien self kunsmis toe en bestuur die spilpunte. Sy sny, hark en baal ook self, maar vir die stroop- en plantproses kry sy kontrakteurs.

Zoey se besproeiingsgrond het goeie bewerking en bemesting nodig: “Ons skeurploeg (rip), dan strooi ek

www.proagri.co.za

Giellie, Zoey se staatmakertrekker wat sy na haar oupa vernoem het. eers hoendermis en ander voedingstowwe vir die grond, en laastens stuur ons die Vibroflex-saadbedvoorbereider deur om ’n egalige, gelyke land te hê.”

Dan is dit planttyd.

Haar oupa Machiel het vir haar ’n John Deere 2140-trekker gegee waarmee sy bale laai en die klein plaaswerkies doen soos waens sleep. Die trekker se naam is Giellie, vernoem na haar oupa. Vir die swaarder bewerkings en tapkarsleep het sy ’n John Deere 6240.

Die belangrikste stuk gereedskap wat ’n boer op sy plaas moet hê, volgens Zoey, is ’n draadtang. Haar hande staan immer reg om die goed wat pla reg te maak.

Pype gee vir Zoey die meeste moeilikheid op die plaas, maar dit is hoe ’n mens leer. “Van ’n pyp en ’n passtuk kan jy my niks vertel nie.”

Wat die liefde aanbetref, is sy nie haastig nie. “Mens trou nie meer vir liefde nie, maar wel vir waterregte,” sê Zoey met ’n glimlag.

Zoey boer al van die einde van 2013 af en het net een werker wat haar help, Frederik van Antwerpen. “Hy boer al twee jaar saam met my en hy is die lojaalste en betroubaarste werker wat al saam met my gewerk het. Ek is baie bevoorreg om hom in my span te kan hê,” sê Zoey. Haar skaaphond, Shadow, boer ook saam met haar.

Haar liefde vir boerdery het sy van haar oupa af gekry. Hy boer nog self met mielies en koring (droëland) en is baie trots op sy kleindogter. “Ek hou my oupa op hoogte met foto’s en hy vra baie uit oor hoe die besproeiingsdinge werk. Hy het vir my goeie raad gegee oor die hoendermis wat ek nou elke keer inwerk voor ek plant. Ek is baie bevoorreg om ’n rolmodel soos hy te kan hê; ek kyk op na hom.”

As jy haar vra hoe ’n jong meisie dit regkry om van jongs af te boer, sê sy dit is meer domheid as enigiets anders, want wie wil nou so sukkel? “Maar as jy ’n liefde het vir iets, moet jy hard werk om dit uit te leef en as jy gelukkig is op ’n plek moet jy die beste daarvan maak.”

Monsanto borg met trots die reeks oor: VROUEKRAG

Vroueboer se hande staan vir niks verkeerd nie

’n Vrou van vele talente Sy boer nie meer met skape nie, maar werk nog met wol. Sy koop wol aan en maak wolpantoffels wat sy dan in Orania verkoop. Haar klein organisasie se naam is ZB Boots. “In die nag maak ek pantoffels en in die dag is ek ’n boer,” sê Zoey. Sy hou daarvan om haar hande besig te hou en naaldwerk te doen.

Baie mense frons oor ’n vrou wat boer, maar dit skeel Zoey min. “Party mense het gedink ek gaan net ses maande hou en toe verbaas ek hulle.”

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

41

Varkboere maak staat op Dalein

A

is steeds baie gewild. s jy by die plaas Bloemendal inry Enige nuwe onderneming vereis en voor die netjiese, indrukwekharde werk en deursettingsvermoeë kende Dalein-groep se kantoor stilhou, en Dalein het genoeg daarvan in die besef jy dat hierdie onderneming die sak gehad. In die beginjare was hy die vrugte pluk van die sorg en deeglikheid hoofbesturende beampte, finansiële waarop dit gebou is. Andreas Dalein beampte, ingenieur, tekenaar, fabrieksHeyl het sy bedrywighede in die vroeë bestuurder, drywer en oprigter. tagtigs na hierdie plaas verskuif – net Die eerste groot kontrak wat hy ’n klipgooi noord-oos van Pretoria. losgeslaan het was by Belhuit InvestDie Dalein-groep bestaan vandag uit ments, daarna het hy Basie Snyman, Dalein Plaasbou, Dalein Estates, Dalein Jan Greyling en Filters en Volkers se Agriplan, Dalein Voere en Dalein varkbehuising opgerig.

Lazerpro, maar dit is veral die varkNadat Dalein Plaasbou in die 1980’s bedryf wat oor die afgelope 41 jaar Kanhym se plase gebou het, het sy groot voordeel uit Dalein Heyl se byreputasie hom vinnig begin vooruitdrae geput het. loop en van daar af het die kontrakte Nadat hy in 1963 sy landbou-ingeingestroom. Na die groot projek kon hy nieursgraad en in 1964 ’n meestersAndreas Dalein Heyl kan met reg ook sy eerste vragmotortjie koop, wat graad aan die Universiteit van Pretoria as die vader van varkbehuisingssake aansienlik vergemaklik en versnel behaal het, het hy by die Departement toerusting in Suid-Afrika beskou het. van Landbou se Landbou-ingenieursword.

Dalein Estates was sy volgende afdeling begin werk. Intensiewe dierebreinkind en hy het afgeskop met ’n behuising in voerkrale in die vark- en Penvaan Voere gevolg. Vandag is 300-sogeenheid – hy kon toe immers suiwelsektore het sy spesialisveld geDalein Agriplan wêreldbekend en ’n self sy belangstelling uitleef. Sy volword en hy kon ook in Skotland, Engetoonbeeld van Suid-Afrikaanse gehalte gende droom was ’n voerfabriek, maar land en Duitsland gaan kers opsteek, en vakmanskap. veral ten opsigte van varkbe-huising.

Dalein glo dat Suid-Afrikaanse Dalein het in 1976 uit die staatsboere gehalte toerusting moet diens bedank en dit was ook die inspan en die goedkoop alternageboortejaar van Dalein Plaasbou, wat tiewe uit die ooste moet vermy voortgespruit het uit sy besondere beom vooruit te boer. langstelling in en kennis van varkbeBestuur en voeding moet aan huising. Hy het sy jarelange ervaring die bopunt van hulle prioriteitsin die bedryf ingespan om toerusting lys wees en daar moet dringend en behuising vir die varkbedryf te aandag aan behoorlike teelmaterivervaardig. Dit was ook die fondaaal gegee word. ment waarop hy kon uitbrei in ander Boere moet besef dat die ondernemings. belange van die varkbedryf uit en Sy kenmerkende platdakhuise was uit in hulle hande is en hulle moet kostedoeltreffend en bied uitstekende prysbeheer uit die kleinhandelaars ventilasie. Boonop is hulle duursaam se hande neem.

– dié wat in die beginjare gebou is Dalein Plaasbou se toerusting straal gehalte Volgens Dalein gaan plase ook staan vandag nog. Dié tipe behuising en langlewendheid uit. al hoe groter word en boere moet hulle gereed maak vir plase met 20 000 tot 50 000 sôe waar hulle self dit het baie navorsdie vleis verwerk en fokus op uitvoere. ing gekos. Hy moes Twintig jaar gelede het Dalein ’n slim planne maak verslag, “SA Pork for Export”, geskryf om toegang tot waarin hy die belangrikheid van uitvoerfabrieke te kry voere na Sjina, in samewerking met om sy kennis te die regering, beklemtoon het. Dit is verbreed. besig om ’n werklikheid te word.

In die vroeë Dalein Heyl boer nog steeds met 1990’s het Dalein varke en hy glo hy sal steeds daarmee die voerdaad by voortgaan solank hy kan. Sy seun, die woord gevoeg Stephan, is vandag aan die stuur van en Dalein Voere die maatskappy. het die lig gesien.

Dit was so suksesDalein lewer vandag nog gehalte vol dat hy nog ’n varkbehuisingstoerusting, wat maatskappy, Dalein die eerste stap tot suksesvolle Agriplan, begin het varkboerdery is. Kontak hulle by wat vir Alexcor ’n 012-819-8500 of e-pos voerfabriek in plaasbou@dalein.co.za.

Alexanderbaai Dalein Plaasbou kyk ook noord in hulle markuitbreiBesoek ook hulle allesomvatontwerp en gebou ding. Collin Nel is hulle Afrika-verteenwoordiger. Hier tende webwerf by het.

Daarna het is hy en Quintus Grobler van ProAgri by Dalein se uitwww.dalein-plaasbou.co.za.

Ibis Piggery en stalling tydens die onlangse Agritech-skou in Zambië. www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

43

Vee en wild

Die eerste stap tot suksesvolle varkboerdery:

deur Johan Hoewe

Die eerste voorbeeld is koeihakkigheid, waar die koei of dan veral ’n baie swaar bul se buitekloue baie gewig dra en waanneer daar baie geloop word op veral harde grond waar daar skokke op die buiteklou is.

W

itlynontsteking is ’n baie algemene probleem by melkerye sowel as by veldbeeste, veral bulle.

Witlynontsteking is wanneer daar ’n skeiding kom tussen die wand van die klou en die sensitiewe lamina of die “lewe”.

Na my mening word dit veroorsaak as die twee kloue nie gebalanseerd is nie en die buiteklou te veel van die dier se gewig moet dra. Bakterieë en swamme, veral by die melkbeeste en bulle wat in ’n voerkraal staan, sal dan tussen die wand en die lamina intonnel en die ontsteking veroorsaak tot bo by die kroon waar dit dan uitbars.

Anders as wat sommige kundiges glo dat bakterieë die grootste oorsaak is, het ek in my ondervinding gesien dat dit voorkom by diere met konstruksiefoute in hulle bene.

Dit kom ook veral voor by die foute soos rolklou wat ek dikwels by bulle kry. Dit is waar die binneklou al die gewig op die buiteklou afdwing en die buiteklou dan begin rol, vandaar die naam. Wanneer ’n dier baie swaar is, kan die witlyn nie die gewig hanteer nie.

In ons Suid-Afrikaanse omstandighede is die gereelde regsny van skou- en veldbeeste se kloue na my mening die beste voorkoming. ’n Gereelde voetbad met formalien is ook baie wys, veral in nat toestande soos melkerye en voerkrale.

Die hoefsnoeier moet hom toespits op goeie balansering sodat die een klou nie meer gewig dra as die ander klou nie.

Witlynontsteking is nie selektief as dit kom by omgewing nie. Jy kry witlynontsteking in die sanderige Kalahari, in klipperige wêreld en selfs in aangeplante weiding.

Om erge gevalle van witlynontsteking te voorkom, is dit belangrik om die twee kloue te balanseer. Gewoonlik sny die korrektiewe hoefsnyer die wand weg waar hy opgetonnel het na die kroon toe. Stockholmteer word dan aangewend. Ek het ook gevind dat houtblokkies nie werk nie, aangesien daar dan te veel spanning op die gewrig geplaas word.

In die volgende uitgawe bespreek ons penetrasiewonde.

Kontak my gerus by 082-568-5034 of per e-pos by info@johanhoewe.co.za.

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

45

Vee en wild

Trek witlynontsteking ’n streep

Vee en wild

deur Annemarie Bremner

Ons praat oor kruisteling met Senepol:

Teel vir die toekoms

Met Senepols se rustige temperament en poenskop-eienskap is hantering ’n fees.

S

tudies word gedoen en lang redenasies word gevoer oor die beste manier om beeste te onthoring. Veral in ’n voerkraal is daar geen ruimte vir horings nie, want diere beseer mekaar en vleis gaan verlore as gevolg van kneusings.

Ook op die plaas is dit moeiliker om beeste met horings te hanteer en wedywering by die voerbak, watertrog en drukgang lei dikwels tot beserings.

Dit is ook gevaarlik vir die mense wat die beeste moet hanteer.

Om ’n kalf te onthoring bly ’n tydrowende en pynlike proses en die moontlikheid vir ontsteking van wonde of vliegbesmettings is altyd daar.

Die oplossing is eintlik eenvoudig: Teel horings uit jou kudde uit!

Dit gaan jou oor die langtermyn geld

46

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

en tyd bespaar en bied ’n blywende oplossing. ’n Ras wat ideaal geskik is om die poena-geen in jou kudde in te dra, is Senepol. Die suiwer Bos Taurus-ras is nou al ’n eeu oud. Dit het ontstaan toe N’Dama-beeste van Senegal aan die Weskus van Afrika op die St Croixeiland met Rooipoenskop-beeste van Engeland af gekruis is.

Die gevolg is ’n mediumraam, rooi bees met kort hare wat uitstekend geskik is vir Afrika-omstandighede.

Uitgebreide studies, ook in Amerika, het gevind dat die poena-geen so dominant is dat jy binne een geslag jou kudde kan opteel na poenskop.

Danie Niewoudt, president van die Senepol Genootskap het toetse met verskillende bekende poenskoprasse

gedoen en gevind dat hy met Senepolbulle op sy Sussex/Afrikaner-koeie ’n 100% suksessyfer gehad het teenoor die ander rasse wat gewissel het van minder as 20% tot net meer as 50%.

Poenskop is egter net een van die voordelige eienskappe wat ’n Senepolbul in ’n kommersiële kudde kan indra.

Gladde haarkleed Senepol is een van die min Bos Taurusrasse wat ’n natuurlike weerstand teen bosluise en ander insekte het.

Bosluistellings het getoon dat Senepol/ Limousin-kruisings vyf keer minder bosluise op hulle gehad het as suiwer Limousins. Dit onderstreep die kruiswaarde van Senepols in gevaarlike bosluisgebiede.

www.proagri.co.za

Hitteverdraagsaamheid Danie vertel dat sy Senepol-beeste verlede jaar met die droogte deur die hitte van die dag nog gestaan en wei het, waar die ander kommersiële beeste lankal net om die watertrog gaan lê het. Navorsing in Amerika het getoon dat die Senepol ’n koeler liggaamstemperatuur handhaaf as die meeste ander rasse, wat daartoe lei dat hulle gemiddeld tot 1 uur 15 min langer per dag wei.

As dit baie warm is, kan ’n mens ’n “roset”-patroon oor die rug van die rooi beeste sien. Dit is net ’n bewys dat die sweetkliere goed werk om die diere af te koel.

Aanpasbaarheid Thomas Stewart van die Grasveldtelersgroep sê toe hy van Natal af in die Brandfort-omgewing in die Vrystaat begin boer het, het hy gou besef dat daar ’n ras nodig is wat die wisselende temperatuur en droë omstandighede goed kan hanteer. Senepol het vir hom die antwoord gebied, naamlik ’n mediumraam-bees met ’n laer voedingsbehoefte wat uitstekende resultate in opteelprogramme en kruistelings bied.

Van Nguni-boere in die Karoo tot melkboere in die Suidwes-Kaap het al Senepol-bulle met groot vrug gebruik om bepaalde eienskappe in hulle kuddes in te teel.

Rustige temperament Die beeste het ’n rustige temperament, wat hantering veel makliker maak. Thomas sê: “Die gemak om ’n vleisbees met die temperament van ’n melkbees te hanteer, bly ’n plesier in die kraal.”

Vroeg geslagsryp Wilhelm Oosthuysen, adjunk-president van die Senepol Genootskap, se Joxepa-kudde is in 2015 aangewys as Senepol SA se Kudde van die Jaar. Sy verse word op 15 maande gedek en moet op 24 maande kalf. Hy gebruik een bul vir elke 25 tot 40 koeie en vaderskap word deur DNS-toetse bepaal.

Elke koei moet elke jaar ’n kalf speen om in die kudde te bly.

Dié soort noukeurige seleksie en bestuur deur lede van die Genootskap beteken dat kommersiële boere wat Senepol-gene inkoop verseker kan wees dat die diere aan streng standaarde voldoen en waarde tot hulle kudde sal toevoeg.

Karkasgehalte Senepolbeeste en -kruisings is gewild in voerkrale. Een rede is die poenskopeienskap. Die ander is vleisgehalte en uitstekende voeromset. Senepolbeeste het al heelwat karkaskompetisies in Suid-Afrika gewen en die Kanadese beesvleisspesialis, Mark Schatzker, het die ras hoog by die Ultimate Beef Challenge aangeskryf.

Senepol X Sussex

www.proagri.co.za

Kalwingsgemak Kalwingsgemak is een van die sterkste eienskappe wat die ras in kruisteling indra. Suiwer kalwers toon ’n gemiddelde geboortemasse van 31 kg, soos gemeet in Amerika. In die Joxepakudde is die gemiddelde geboortegewig 35 kg met ’n gemiddelde sewemaandespeenmassa van 250 kg vir bulkalwers en 230 kg vir versies.

Een van die beste bewyse dat daar

Senepol X Charolais ’n sterk aanvraag na Senepol-gene is, is die feit dat dit die ras is wat die vinnigste groei in Suid-Afrika. Die eerste Senepol-beeste is in 2002 van Zimbabwe af ingevoer. Daar was net drie telers met 31 vroulike diere en ses bulle.

Teen die einde van 2016 was daar 40 telers met 3 642 geregistreerde vroulike diere en 1 025 geregistreerde bulle.

Oor die algemeen word Senepol as die ideale kruisrasbees beskou as gevolg van hulle sterk erflikheidsfaktor as onafhanklike, suiwer Bos Taurus-ras.

Tussen 80 en 100% van alle Senepolkruiskalwers sal byvoorbeeld tipiese Senepol-eienskappe toon en poenskop wees.

Internasionaal is daar baie beesboere wat na Senepol verwys as die universele kruisrasdier. Navorsing deur die Amerikaanse Departement van Landbou het bewys dat Senepolkruise basterkragvlakke van 5,4% vir geboortegewig, 6,2% vir speengewig en 6,4% vir daaglikse gewigstoename toon, ver beter as die normale 3 tot 4% vlakke wat normaalweg in Bos Taurus X Bos Taurus-kruise gesien word.

Nog ’n groot pluspunt vir SuidAfrikaanse boere is dat die Senepols en baie van hulle kruise ’n pragtige, eenvormige rooi kleed dra!

Kry meer inligting oor Senepols en die volgende bulveiling by die Senepol Genootskap van SuidAfrika, by 071-364-0076 of info@senepolsa.co.za, of besoek www.senepolsa.co.za.

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

47

48

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

49

GeneGids Veiling 50

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

Veiling

Beefmaster bied ’n rooivleisrewolusie Jou kalwers se speenmassa bepaal jou wins (die skaal bepaal!) Is jy, as kommersiële boer, tevrede met jou diere se speenmassa?

Algemene data vanaf Stamboek:

Ons kan ’n aanbeveling maak:

1. Beefmaster is reeds die tweede grootste ras by Stamboek; 2. Een van die vinnigste groeiende rasse in SA; 3. Mees winsgewende ras, met die beste koei/kalf-verhouding by speen.

4. Nasionale TKP: 399 dae; 5. Meer as 1 000 geregistreerde Beefmasterbulle is in 2016 verhandel - gemiddelde prys van R37 500 en die hoogste prys van R270 000.

Skaf ʼn Beefmasterbul aan! Speenmassa toename word gewaarborg met geregistreerde Beefmasterbulle!

Die bonus is dat jy puik vervangingsverse kan terughou vir jou kudde met groei, vrugbaarheid, melk, bouvorm, goeie temperament en aanpasbaarheid!

Ons terugvoer vanaf kommersiële boere is opwindend: Willie Beaurain van Heidelberg gebruik al vir 10 jaar geregistreerde Beefmasterbulle. Sy kalwers se speenmassa is gemiddeld 30 kg meer per kalf en dit verbeter steeds want hy hou sy eie vervangingsverse uit die Beefmaster-nageslag.

Skakel hom by 082-553-4853.

Botter Marais van die Kalahari sê sy kalwers se speenmassa-toename met geregistreerde Beefmasterbulle beloop gemiddeld tussen 20 en 25 kg per kalf. Kontak hom by 082-333-0915.

Vierfontein voerkraal van Edenville in die Vrystaat: Gemiddelde gewigstoename oor die hele spektrum beloop 1,7 kg per dag. Beefmaster-toetsgroep se toename is 2,8 kg per dag.

Kontak Casper Hanekom by 082-783-2546.

Nasionale Veiling: Julie 2017 Dragtige verse Koeie Bulle Dragtige koeie Koei & kalf Koei 3-in-1 Verse Oop verse Semen strooitjies

Aantal 13 5 22 2 3+3 4+4 22 2 100

Gemiddelde prys R16 538 R15 700 R81 250 R36 500 R40 000 R33 250 R14 590 R17 500 R500

Hoogste prys R25 000 R18 000 R230 000 R55 000 R55 000 R50 000 R17 000 R20 000 R600

Belê in die Beefmasterras vir die hede, want dit is die ras vir die toekoms!

There is only one master and that is the Beefmaster!

Kontak Helga Prinsloo by 086-111-3144, stuur ’n e-pos na beefmastersa@telkomsa.net of besoek die webwerf www.beefmastersa.co.za vir ’n belegging in jou toekoms.

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

51

GeneGids Die Brahman Beestelersgenootskap van SA T: 051-446-4619 / 3452 F: 051-446-3148 E: info@brahman.co.za W: www.brahman.co.za

52

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

GeneGids

FODDER SOLUTION

For sale

Sussex Beestelersgenootskap van SA Tel: 051-410-0967 Epos: sussex@studbook.co.za www.sussex.co.za

di on Mint con tput 300kg ou 015-593-0128 071-325-5754

AgriGids

Meganisasiegids 2017 Die gids vat inlig ng soos: • 22 trekkerklasse van 30 tot meer as 400 kW • Werktempo en brandstofverbruik • Koste per uur of per hektaar Koste van selfaangedrewe stropers, spuite, kuilvoerkerwers • Koste van plaasbakkies

Prys slegs R330!!

Kontak Koos le Roux: 082-828-9531 koosleroux@live.co.za

CFP TECHNOLOGIES Variable Speed Drives (VSD/VFD) for electric motors.

• Control pressure in irrigation systems by varying pump motor speed. (3 Phase motor) • Manual speed (pressure) control or automatic constant pressure maintenance with pressure sensor feedback.

We also supply electric motors

www.cfptech.co.za cjvdb@mweb.co.za Neels van den Berg Tel: 012-567-3618 / 082-857-0324 www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

53

AgriGids

Leweransiers van dagoudbraaikuikens • Die beste A-graad braaikuikens beskikbaar - Bloedlyn Ross 308 en Cob 500 • Ons lewer in groot dele van die land af • Inentings teen Newcastle-siekte reeds gedoen • Toerusting, entstowwe en medisyne ook beskikbaar

seker enplaas en maak Skakel Alfa Kuik ! aaikuikens jy kry die beste br

Koop REG - jy hou jou boerdery in jou hand!

Alfa Kuikens voorsien hoë gehalte dagoud braaikuikens, toerusting, entstof, medisyne, asook skoonmaak- en ontsmettingsmiddels aan klein-, medium- en ontwikkelende boere.

Tel: 012-561-1205 Sel: 061-430-7486 E-pos: sales@alfachicks.co.za

www.alfachicks.co.za

www.

TheSunPays. co.za 100 l Low pressure solar geyser from

R3 290

Damvoerings en seile Dam linings and tarps

Maasdraaddamme / Mesh dams

Gronddamvoerings / Earth dam liners

Trokseile / Truck Tarps

Hoenderhokgordyne / Chicken run curtains

Auxiliary tank included

Solar panels

@ R758per Watt Solar pump 120m max head @ R19 060 incl pump, controller and 6 x 250 Watt panels.

Cheaper models on website

www.TheSunPays.co.za

082-515-1655 / 012-734-0915 All prices include Vat / Free delivery 100 km from Cullinan / Full prices and specs on website

54

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

Opgaardamvoerings / Reservoir linings Kuilvoerseile / Silage Covers

072-279-3294 www.tatamatarps.co.za www.proagri.co.za

AgriGids

• Verskui are beeskrale • Selfvoerders • Baallaaiers- en vurke • Spuitdippe • Skale en nekklampe • Landrollers • Hooi-ringvoerders • Suipkrippe • Kal anteltoestelle • Laaibanke • Skaap- en beesskale E-pos: info@nmreng.co.za / Webblad www.nmreng.co.za Fabriek: 033-263-1056 Sel: 082-871-0123

STAALPANEELRESERVOIRS • Volumes van 15 kl tot 2 800 kl • Hoogtes van 1,3 m tot 4,9 m • Staalkoepeldak of skadunetdak • Lewensverwagting van 25 jaar

WATERTENKSTAANDERS • Geskik vir 5 kl of 10 kl tenks • Hoogtes van 1,5 m tot 12,0 m • Strukturele ingenieur sertifikaat

Kantoor: 082-903-3040 Tel: 082-210-0999 Epos: jan@staalboer.co.za www.staalboer.co.za www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

55

AgriGids 56

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

AgriGids

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

57

AgriGids 58

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

AgriGids

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

59

AgriGids 60

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za

AgriGids

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

61

AgriGids

Nissan NP300 S/C LWB Tawwe Werksesel vanaf

62

R164 000

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

Besparing van R41 900 Sluit ’n 6 jaar / 150 000 km waarborg in

www.proagri.co.za

AgriGids

www.proagri.co.za

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

63

AgriGids 64

ProAgri 210 – Augustus / August 2017

www.proagri.co.za