ProAgri SA 269 by ProAgri

ProAgri tegnologie vir die boer technology for the farmer

No / Nr 269 ISSN 1042 - 1558

Gratis / Free

Listige luise:

Alles wat jy moet weet

Agri-Wes-Kaap Jongboer van die Jaar

Reinke besproeiing: ՚n Plan vir elke plaas www.agri4all.com www.proagri.co.za

www.proagri.co.za ProAgri South Africa 269

6B TRACTOR PRICE PROMOTION

THE PERFECT ALL-ROUNDER

6095B 6110B 6120B 6135B CAB 24/8 WET CLUTCH

R677,783.16

OOS 12/4 DRY CLUTCH

R599,238.17

CAB 24/8 WET CLUTCH

R777,345.76 OOS 12/4 DRY CLUTCH

R694,776.33

CAB 24/8 WET CLUTCH

R815,311.61 OOS 12/4 DRY CLUTCH

R732,730.25

CAB 24/8 WET CLUTCH

R895,972.74* OOS 12/4 DRY CLUTCH

R813,403.24*

*Terms and Condition Apply. Contact details available on www.deere.africa. Price excludes VAT and delivery costs. Available in South Africa, Eswatini, Botswana and Namibia. Offer Valid until 31 October 2022 only. www.deere.africa | africa@johndeere.com | Customer Care: 0800 983 821 | JohnDeereAME 02

ProAgri Suid-Afrika 269

John Deere

John Deere Africa & Middle East www.proagri.co.za

Op ons voorblad Reinke besproeiing streef daarna om ՚n merkbare verskil te maak in elke plaas se waterbestuur. Reinke maak die onmoontlike moontlik en het ՚n plan vir elke plaas.

As alles reg loop … R

34 000. Dit is sy insetkoste per hektaar mielies, vertel ՚n besproeiingsboer in die NoordKaap my. So wat beteken dit, wil ek weet. Dit beteken as alles reg loop; as Eskom hom nie te veel rondgooi met beurtkrag in die groeistadiums sodat hy sy besproeiingsbeurte uit die kanaal misloop nie, as die mieliepryse bokant huidige vlakke bly, as die dieselprys nie nog opgaan nou in strooptyd nie, as hy sy mikpunt van 15 t/ha haal, dan maak hy darem sy paar persent wins. Daar is eintlik nog ՚n paar “asse” in die spel. As die boer nie sy huiswerk gedoen het en die regte kultivar geplant het en presisieboerdery toegepas het sodat hy nie kunsmis of saad vermors nie, dan het hy ook nie wins gemaak nie. As hy nie sy bewerkingsmetodes en meganisasietoerusting aangepas het om minder rywerk in die lande te doen nie en as hy nie sy bemesting-, bespuiting- en besproeiingstye behoorlik beplan en gebruik het nie, dan het hy ook nie wins gemaak nie. Dieselfde geld

ProAgri

vir onderhoud van toerusting — van die pompstasies, spilpunte, trekkers, werktuie tot die silo’s, moet nagegaan en versorg word. Anders was sy koste nog hoër. Boere vergeet watter groot rol hulle eie kundigheid en bestuur speel om die syfers te laat klop. Daar is nog ՚n faktor wat boerdery in die dorre streek laat werk en dit is die voorsienigheid van vorige geslagte wat die uitgebreide kanaalstelsel van die Vanderkloofdam af uitgewerk en opgerig het. Die Ramah-kanaal wat die boer se lewensaar is, is al in 1973 geopen. Vyftig jaar gelede. ՚n Mens kan nie help om te wonder wat die nalatenskap van die huidige regering oor vyftig jaar gaan wees nie … Geniet hierdie uitgawe en ek vertrou dat daar êrens tussen die bladsye ՚n oplossing net vir jou is, om jou te help dat “alles reg loop”!

Posbus 72707, Lynnwoodrif / Rossouwstraat 577 Die Wilgers, Pretoria 079-515-8708 www.proagri.co.za Copyright © 2022. All rights r eserved. No m aterial, text or photographs may be r eproduced, copied or in any other way transmitted without the written consent of the publisher. Opinions e xpressed are not n ecessarily those of the publisher or of the e ditor. We recognise all trademarks and logos as the sole property of their r espective o wners. ProAgri shall not be liable for any errors or for any actions in reliance thereon.

Business-to-business: Agriculture ABC

ProAgri

deur Jaco Cilliers

Chris Robbertze is hoogs tevrede met die doeltreﬀendheid van Irrigation deur JacoseCilliers Unlimited Ocmisbesproeiingstelsel. Links is die toevoerpyp en regs die spuitkarretjie met sy kanonspuit wat na die oorkant van die land gesleep en dan stadig teruggekatrol word terwyl hy spuit.

ie droogte dwing boere om water wyser aan te wend en daarvoor is die besproeiingsmaatskappy, Irrigation Unlimited, die boer se broer in waterbenutting met hulle kundige raad en doeltreffende besproeiingsprodukte. Een van hierdie produkte wat die angel uit droogtetoestande haal, is die gewilde en betroubare Ocmis-kruipspuit. ’n Paar kilometer buite Rustenburg boer Chris Robbertze al sedert 1985. Hy het gesien hoe dit oor die jare al hoe droёr word. Hy en sy seun plant groente en graan as groenvoer vir die Raaiwerk is onnodig. Hierdie tabel aan beeste. Chris het in 2012 besluit om die kant van die Ocmis wys die boer die Ocmis-kruipspuit by Tobie van den presies hoeveel water besproei word met Heever van Irrigation Unlimited aan te skaf. Hy het besluit op die R2/2-model, elk van die verskillende ratverstellings. Hoe’s daai vir veelsydigheid en akkuraatwat beteken dat sy kruipspuit se toeheid? voerpyp 300 m lank 100 mm dik is. “Ek het ’n spuit nodig gehad wat die beste vir my tipe boerdery sou werk,” Chris is goed ingerig vir hierdie vertel Chris. “Met ’n spilpunt sou ek spuite en sy stelsel werk doeltreffend. omtrent 22% oppervlak verloor, want Twee boorgate, wat saam 60 000 liter my lande is reghoekig. Daarom het ek lewer, voer twee damme op die plaas. toe op ’n Ocmis-spuit besluit.” Chris Van hier word die water met ’n hooflyn vertel dat hy van die begin af baie al langs die land gevoer met kleppe beïndruk was met die werking van die waaraan die spuite gekoppel kan word. spuit, maar die nadeel was dat hy soms “Ek sorg dat die spuite altyd oorvleuel laatnag moes uitgaan om die spuit te sodat ek seker kan maak dan die hele skuif. Sy oplossing het ses maande land goed benat is,” verduidelik Chris. later gekom toe hy die tweede Ocmiskruipspuit gekoop het. “Nou is dit Die spuite werk so: maklik. As een in die nag klaar maak, ’n Kruipspuit gebruik watervloei om ’n dan draai jy net ’n kraan oop of toe, en ratkas te draai, wat ’n karretjie met die dan loop die tweede spuit.” kanonspuit aan die pyp deur die land Wat koste betref, vertel Chris dat inkatrol. die spuite so doeltreffend werk dat Sleep jou Ocmis-sleepwa met sy hy sy kapitaaluitleg binne 18 maande groot pypkatrol na die kant van die kon herwin. “Die een spuit het so goed land en koppel die watertoevoerpyp gewerk dat ek dit kon bekostig om ses aan die toevoerpunt. Rol nou die pyp maande later die tweede spuit te koop.”

www.proagri.co.za

Gewasproduksie

Redakteur tydskrif en aanlyn Bianca Henning > 082-326-2572 bianca@proagri.co.za Verslaggewers Maryna Steyn > 082-261-9177 maryna@proagri.co.za Natasha Kruger > 081-736-4236 natasha@proagri.co.za Benine Ackermann > 073-105-6938 benine@proagri.co.za Spesialisskrywer Annemarie Bremner > 082-320-3642 ProAgri groete! annemarie@proagri.co.za Bianca Henning Bemarkingsbestuurder bianca@proagri.co.za Diane Grobler > 082-555-6866 diane@proagri.co.za Bemarkers Xander Pieterse > 062-391-6507 xander@proagri.co.za Inhoudsopgawe / Contents Johan Swartz > 071-599-9417 johan@proagri.co.za Tiny Smith > 082-698-3353 3 tiny@proagri.co.za Voorbladartikel Brandon Gotz > 076-820-8478 3. Reinke-besproeiing maak die onmoontlike moontlik brandon@proagri.co.za Lynette van Tonder > 074-694-4422 Hulpbronbestuur lynette@proagri.co.za 5. Firestone launches Maxi Traction Harvest tyre Skeppende bestuurder 7 Christiaan Joubert > 072-419-3990 7. Irrigation Unlimited troef die droogte christiaan@proagri.co.za Irrigation Unlimited troef die droogte: 9. Landboutegnologie nuus Put wins uit water met die Ocmis-kruipspuitUitleg en ontwerp D Michelle Kruger & Lizelle Erasmus Gewasproduksie Kliëntverhoudingsbestuurder 12. Nuus: Droogte: Hoe pas boere aan? Carin Swartz > 084-233-0123 15. Waarom kunsmis? 12 carin@proagri.co.za 19. Palmer se amarant: Die onkruid der onkruide Navrae 23. Agri-Wes-Kaap se Santam Jongboer van die Jaar Engela Botha > 073-663-1234 engela@proagri.co.za Rekeninge Vee en Wild Ronel Schluter > 084-088-0123 29. Winsgewende skaapboerdery deel 10: 19 accounts@proagri.co.za Die prikkelvoedingdeurbraak Verspreiding en intekening 33. Eksterne parasiete in vee Deel 4: Nita Volmer-van Zyl > 079-515-8708 Listige luise wat klou soos nete nita@proagri.co.za Sakebestuurder 36. George Grobler met die spuitkarretjie en sy kanonspuit van die pypkatrol af tot aan die oorkant van die land. Draai die water oop. ’n Wateraangedrewe ratkas katrol die pyp met die spuitkarretjie stadig in terwyl die kanonspuit op die spuitkarretjie al die pad water spuit. Die spoed waarteen die spuit ingesleep word, kan verstel word om meer of minder water per lopie toe te doen. Chris vertel dat die twee spuite hom minimale onderhoud gekos het oor die afgelope sewe jaar. “Solank as wat jy die ratte gereeld ghries, sal die spuit jou nie probleme gee nie.” Hy was ook vol lof oor Tobie en die span van Irrigation Unlimited se naverkopediens. Die voordele van die Ocmisbesproeiingstelsel sluit in dat dit veelsydig aangewend kan word en maklik verskuif kan word om verskillende landerye te besproei. Die stelsel se ontwerp is eenvoudig, wat beteken dat daar nie baie onderdele is wat kan breek nie. Die uitrolpyp word van ’n hoё gehalte poliёtileen vervaardig, wat ’n lang lewe verseker. Die spuit kan verstel word na gelang van die waterdruk sodat hy altyd water eweredig en doeltreffend toedien.

Kontak Tobie van den Heever by 082-658-6054 of 012-736-2121, stuur ’n e-pos aan tobie@iunlimited.co.za of besoek www.iunlimited.co.za vir meer inligting.

ProAgri 236 – Oktober / October 2019 9

www.proagri.co.za

ProAgri 269

BEITELPLOEG BEITELPLOEG

Karat BEST CONDITIONS Karat PLOUGHS BEITELPLOEG

Die Karat beitelploeg is die veelsydigste beitelploeg beskikbaar. Met kombinasies Characteristic forvinnig the entire plow programkan fromword, LEMKEN range van skarebeitelploeg wat isis the ditcomprehensive diebeskikbaar. perfekte keuse Die Karat isomgeruil die veelsydigste beitelploeg Met vir vlak, medium Die Karat beitelploeg is die veelsydigste beitelploeg beskikbaar. Met of equipment features for all plows. There is the optimum implement for basic soil en selfs dieper bewerkings. kombinasies vanvan skare skare wat vinnig omgeruil word, is dit die perfekte kombinasies wat vinnigkanomgeruil kan word, is dit die perfekte cultivation for all requirements.

keuse vir vlak, medium en selfs dieper bewerkings. keuse vir vlak, medium en selfs dieper bewerkings. LEMKEN Karat 12:

Possible equipment includes: LEMKEN Karattandspasiëring 12: o cm vir optimale losmaak en and hydraulic systems for stone protection °23mechanical Tandspasiëring optimale the losmaak en vermenging vanindividual grond. various options distance between the ° 23cm LEMKEN Karat 12:forvirselecting

°vermenging van grond. bodies for blockage-free Skare metmet tungsten-punte omwork lewensduur te verhoorg. Skare tungsten-punte om lewensduur te verleng. van grond. Tandspasiëring vir optimale losmaak en vermenging °o ° 23cm stepped and stepless variants for adjusting the working width ° o ° Werksdieptes Werksdieptes van 5 conditions cm tot 40 van 5for cm totsoil 40 cm. Suitable plows all andcm. any tractor from 40 hp ° Skare met tungsten-punte om lewensduur te verhoorg. °o Uitstekende Uitstekende vloei vantussen materiaal tussen tande. vloei van materiaal tande.

ILLS

ECISE TECHNOLOGY Werksdieptes van 5 cm tot 40 cm. DRYFKRAG: JOU SUKSES! °ONS ° OUR DRIVING FORCE: YOUR SUCCESS!

OUR DRIVING FORCE: YOUR SUCCESS!

tussen tande. ° eed placement – in conventional as well as in conservation tillage.

Uitstekende vloei van precise, powerful: That‘s seed drill technology frommateriaal LEMKEN!

Contact your nearest LEMKEN dealer to find out more: Kontak u naaste handelaar vir meer inligting: Karel Munnik, Managing Director, 082 412 2577, k.munnik@lemken.com DRIVING YOUR SUCCESS! Karel OUR Munnik, Direkteur,FORCE: 082 412 2577, k.munnik@lemken.com Blackie Swart, Area Sales Manager, 082 404 9651, b.swart@lemken.com SeedBlackie Drills:Swart, Areaverkoopsbestuurder, 082 404 9651, b.swart@lemken.com

e mounted, trailed or semi-mounted. ing widths from 3 to 12 meters. fective in various farming operations.

lemken.com lemken.com Kontak u naaste handelaar vir meer inligting: cities available from 860 to 5800 litres.

Karel Munnik, Direkteur, 082 412 2577, k.munnik@lemken.com

NG FORCE: YOUR SUCCESS!

Blackie Swart, Areaverkoopsbestuurder, 082 404 9651, b.swart@lemken.com

t LEMKEN dealer to find out more:

aging Director, 082 412 2577, k.munnik@lemken.com

lemken.com a Sales Manager, 082 404 9651, b.swart@lemken.com

ProAgri Suid-Afrika 269

www.proagri.co.za

Reinke-besproeiing maak die onmoontlike moontlik

Dries Venter se Rhodes-gras steek hul vingers uit die grond onder sy voortreflike Reinke-spilpunt.

griTurf se wêreld draai om die behoefte om die boer te help wat in ՚n dorre woestyn ՚n oase vir sy gewasse of weiding moet maak. Daarom streef hulle daarna om ՚n merkbare verskil te maak in elke plaas se waterbestuur. Dit is presies wat hulle kon doen vir die boer, Dries Venter, van Tzaus Bonsmarastoet. Sy stoetery is ongeveer 50 kilometer noord van die Outjo-gebied in Namibië. Hy boer daar sedert 1980 en moes aanvanklik alles leen wat hy nodig sou kry — insluitende kapitaal. Die paaiemente op sy lening by die bank het R5 000 per maand beloop oor ՚n tydperk van vyf jaar, en sy borg was 200 verse. “Dit is hoe ek begin het,” vertel Dries. “Vir twee jaar het ek net pap geëet sodat ek my plaas kon opbou.” Vir hom was dit die moeite werd omdat hy reeds van kindsbeen af wou boer. In 1981 het Dries met Bonsmarabeeste begin boer. “Nadat ek my opleiding in landbou voltooi het, het ek verskeie beesrasse begin navors. My voorkeur was die Bonsmara-ras, maar ek het ook baie respek vir die Afrikaner-beeste,” verduidelik hy. Bonsmaras was egter die enigste ras wat wetenskaplik ontwikkel is en prestasietoetse ondergaan het. Dries het aanklank gevind by professor Bonsma se beleid om prestasietoetse op sy beeste uit te voer en nie net na koppe en horings te kyk nie. Vir agt van die afgelope tien jaar het Dries se plaas ՚n droogte beleef. Dit het hom gedwing om amper al sy wins van beeste verkoop in voer in te stoot. Om geld te bespaar het hy besluit om sy eie voer te begin maak. Sy buurman het hom genooi om na ՚n vriend se plaas te gaan. Daar het hy ՚n LEPA-besproeiingstelsel gesien www.proagri.co.za

wat deur AgriTurf opgerig was. Die vriend het gedemonstreer hoe hulle ՚n sproeier aan ՚n watertenk gekoppel het om regstreeks daaruit te besproei. Dit was die finale oortuiging om sy eie voer te plant. “Ek was verstom deur die reuse druppels wat teen lae druk op so ՚n groot oppervlakte gespuit is,” sê hy. “Toe ek die spilpunt wou oprig, het ek besef my land was toe onder klippe,” onthou hy. “Ek het ՚n padskraper gebruik en drie jaar lank klippe uit die lande gery. Dit was tussen 2 500 en 3 700 ton klippe. “Besoekers op my plaas het gedink ek is van my kop af! Maar ek het reeds begin en ek kon nie ophou nie,” lag hy. Reinke gebruik ligter, dog sterker staal vir hulle spilpunte. Dit beteken dat dit minder krag gebruik — ՚n feit wat deur Dries se eie navorsing bevestig is. Hy was beïndruk met Reinke se doeltreffende waterbesparing en doeltreffende elektrisiteitsverbruik omdat hy ՚n beperkte kragbegroting het en nie sy water wil opgebruik nie. “Reinke is ՚n meer bekostigbare spilpunt wat minder water en krag gebruik. Dit is baie belangrik vir my,” sê hy. Dries het enkelfase kragtoevoer op sy plaas en AgriTurf het dié probleem help oorkom. “Hulle het al die nodige toerusting vir enkelfase kragtoevoer aan my voorsien, asook sonpanele om daarmee saam te gebruik sodat ek nie driefase nodig het nie,” brei hy uit. Tussen Februarie en Maart van 2021 was dit moeilik om die spilpunt tydens die reënseisoen op te rig. “Ek was ook nog besig om die laaste klippe uit te ry en ek kon eers die eerste hawer in Augustus plant,” sê hy. Na die oes van die eerste gewasse, het hy die land omgeploeg en voorberei vir Rhodes-gras. “Ons plant nou Rhodes-gras omdat

Voorbladartikel

deur Natasha Kruger

dit meerjarig is met ՚n leeftyd van ongeveer vier jaar. Daarna sal ek besluit of ek weer gras gaan plant of ՚n ander gewas,” verduidelik hy. Met die aanplant van die hawer het die grondtekstuur en -struktuur verbeter ten spyte van die bestaande suur grond en grondwater. Die Reinke-spilpunt werk perfek op sy plaas. Hy is ten volle tevrede met die produk en diens wat hy ontvang het. “AgriTurf se kliëntediens is uitmuntend. Ek weet indien ek ՚n probleem ervaar, kan ek net bel en hulle sal my kom help. Ek is ՚n groot verteenwoordiger van Reinke in my gebied,” sluit hy af.

՚n Vreugde om te aanskou: Dries se kleinseun, Hein Venter, speel in die Rhodes-gras onder die spilpunt. Vir meer inligting oor hoe AgriTurf in jou spilpunt-behoeftes in Namibië kan voorsien, kontak hulle by sales@agriturf.com.na of (+264)83-330-8380. Besoek ook gerus hulle webtuiste https://www. agriturfnamibia.com/. Indien jy belangstel in ՚n Reinkespilpunt, skakel Patrick Ellis by +27(0)31-350-4525, of stuur ՚n e-pos na patrickellis@reinke.com. Besoek die Reinke-webtuiste by www.reinke.com vir meer inligting.

ProAgri South Africa 269

Duursaam, dog gerieflik

NUUT

Hoë produktiwiteit Verbeterde bestuursgemak Duursaam

Besoek www.firestone.co.za om meer uit te vind 4

ProAgri Suid-Afrika 269

Jy boer nooit alleen www.proagri.co.za

Article supplied

Hulpbronbestuur

Firestone launches Maxi Traction Harvest tyre “F

irestone is proud to announce the launch of its new, high-performance Maxi Traction Harvest tyre. The new tyre is the fruit of extensive research and development by Firestone’s parent company, Bridgestone, in response to customer needs,” says Willie Stander, Agriculture Manager at Bridgestone Southern Africa. “Firestone has become a leading brand in the agricultural market because it is highly durable even under demanding conditions, combined with excellent design that is focused on helping farmers be more productive and reduce costs,” says Willie. “The new Maxi Traction Harvest tyre incorporates a number of design features that raise the bar significantly.” The Maxi Harvest tyre incorporates a patented new Dual Angle Lug design with overlapping, more numerous lugs to give strong grip and excellent traction. It boosts Firestone’s Maxi Traction Harvest tyre.

40 COUNTRIES

www.proagri.co.za

20, 000+ EMPLOYEES

productivity by allowing farmers to cover more ground faster and more economically. The new design also features increased rubber ratio on the contact surface thanks to flat-contoured crown tread design, enhancing driver comfort both on and off the road — a huge plus given the tough, long working hours over busy harvest periods. The Maxi Harvest tyre also offers accurate steering and safe, precise handling in all driving conditions. Underpinning these unique features is Firestone’s superior casing design and robust construction, bolstered by its unique wear-and-cut-resistant compound as well as its tyres’ larger contact area. “This combination of exceptional durability with innovative design is the reason that Firestone has become a trusted partner for farmers across the continent,” concludes Willie. “Farming is a tough business, and we have the farmer’s back to ensure they never farm alone.” About Bridgestone in Europe, Russia, Middle East, India, and Africa: Bridgestone in Europe, Russia, Middle East, India, and Africa (BSEMIA), headquartered in Zaventem (Belgium), is a subsidiary of Bridgestone Corporation, a global leader providing sustainable mobility and advanced solutions. In addition to its premium

15 TYRE PLANTS

1 R&D CENTRE AND PROVING GROUND

tyre products, BSEMIA offers a growing portfolio of tyre-centric and mobility solutions and serves its customers in an extensive retail network with thousands of touchpoints. Together with its partners and guided by its global corporate social responsibility commitment, Our Way to Serve, Bridgestone is dedicated to shaping a sustainable future of mobility and improving how people move, live, work and play.

Willie Stander, Agriculture Manager at Bridgestone Southern Africa.

For more information about Bridgestone in EMIA, please visit www.bridgestone-emia.com and www.bridgestonenewsroom. eu. Follow them on Facebook, Instagram, YouTube and LinkedIn.

±£780 m ANNUAL GLOBAL R&D SPEND

ProAgri South Africa 269

Hulpbronbestuur

CHOOSE FROM OUR WIDE RANGE OF TRAVELLING IRRIGATORS.

IRRIGATION & MANURE GUNS High quality range

BUT TERFLY & WAFER VALVES CAMLOCK FIT TINGS

IRRIGATION UNLIMITED

CLAMPS COMPRESSION & SADDLES FIT TINGS FOR PVC PIPES FLANGES & JIS MALLEABLE FIT TINGS MULTI RANGE FIT TINGS POLY PROP FIT TINGS QUICK COUPLING FIT TINGS QUICK COUPLING ACCESORRIES RAIN BIRD

QUICK COUPLING PIPES & FITTINGS Locally Manufactured

VALVES & BRASS FIT TINGS SOLVENT WELD SOUTHERN CROSS TRAVELLING IRRIGATORS

WHOLESALE SUPPLIER AND DISTRIBUTOR OF A WIDE RANGE OF IRRIGATION PRODUCTS

TANK CONNECTORS SIME GUNS VYRSA

FOR YOUR NEAREST DEALER, CONTACT:

Tobie Van Den Heever

Henko Cilliers

6 12 ProAgri Suid-Afrika PTA +27 736 2121 | CPT269 +27 21 946 1194

+27 82 658 6054

+27 71 303 8829

www.iunlimited.co.za www.proagri.co.za

Irrigation Unlimited troef die droogte: Put wins uit water met die Ocmis-kruipspuit D

www.proagri.co.za

met die spuitkarretjie en sy kanonspuit van die pypkatrol af tot aan die oorkant van die land. Draai die water oop. ’n Wateraangedrewe ratkas katrol die pyp met die spuitkarretjie stadig in terwyl die kanonspuit op die spuitkarretjie al die pad water spuit. Die spoed waarteen die spuit ingesleep word, kan verstel word om meer of minder water per lopie toe te doen. Chris vertel dat die twee spuite hom minimale onderhoud gekos het oor die afgelope sewe jaar. “Solank as Raaiwerk is onnodig. Hierdie tabel aan wat jy die ratte gereeld ghries, sal die die kant van die Ocmis wys die boer spuit jou nie probleme gee nie.” Hy presies hoeveel water besproei word met was ook vol lof oor Tobie en die span elk van die verskillende ratverstellings. van Irrigation Unlimited se naverkoHoe’s daai vir veelsydigheid en akkuraatpediens. heid? Die voordele van die Ocmisbesproeiingstelsel sluit in dat dit veelsydig aangewend kan word en Chris is goed ingerig vir hierdie maklik verskuif kan word om verskilspuite en sy stelsel werk doeltreffend. lende landerye te besproei. Die stelsel Twee boorgate, wat saam 60 000 liter se ontwerp is eenvoudig, wat beteken lewer, voer twee damme op die plaas. dat daar nie baie onderdele is wat kan Van hier word die water met ’n hooflyn breek nie. Die uitrolpyp word van ’n al langs die land gevoer met kleppe hoё gehalte poliёtileen vervaardig, wat waaraan die spuite gekoppel kan word. ’n lang lewe verseker. Die spuit kan “Ek sorg dat die spuite altyd oorvleuel verstel word na gelang van die watersodat ek seker kan maak dan die hele druk sodat hy altyd water eweredig en land goed benat is,” verduidelik Chris. doeltreffend toedien.

Die spuite werk so: ’n Kruipspuit gebruik watervloei om ’n ratkas te draai, wat ’n karretjie met die kanonspuit aan die pyp deur die land inkatrol. Sleep jou Ocmis-sleepwa met sy groot pypkatrol na die kant van die land en koppel die watertoevoerpyp aan die toevoerpunt. Rol nou die pyp

Kontak Tobie van den Heever by 082-658-6054 of 012-736-2121, stuur ’n e-pos aan tobie@iunlimited.co.za of besoek www.iunlimited.co.za vir meer inligting.

ProAgri 236 –ProAgri Oktober / October South Africa2019 269 97

Hulpbronbestuur Gewasproduksie

deur Jaco Cilliers

AMOLED

High-contrast AMOLED Display

Improved Wi-Fi connectivity

WWW.ULTRANEXUS.CO.ZA Extended battery life

IPX IPX7 Fully Waterproof

REC

Built-in photo & video recorder

AXION SERIES

MAGNESIUM

Variable magnification

High-quality magnesium alloy housing

AXION 2 XG35 LRF MONOCULAR

AXION 2 XQ35

MONOCULAR

Sensor - 384x288 pix. @ 17 m Detection range - 1300m

AXION 2 XG35 MONOCULAR

Sensor - 640×480 pix. @ 12 m Detection range - 1750m

AXION 2 XQ35 LRF MONOCULAR

Sensor - 384x288 pix. @ 17 m Detection range - 1300m

AXION XM30F MONOCULAR

Sensor - 320x240 pix. @ 12 m Detection range - 1300m

TO FIND A DEALER NEAR YOU, SEE CONTACT DETAILS BELOW: WWW.ULTRANEXUS.CO.ZA | WHOLESALE@ULTRANEXUS.CO. ZA | 083 559 0001 8

ProAgri Suid-Afrika 269

www.proagri.co.za

Landboutegnologienuus vanoor die wêreld

Land Rover Defender kan nou elektries loop

՚n Omskakelstel is nou in Engeland beskikbaar om Land Rover Defenders na volle elektriese aandrywing om te skakel. Omgeskakelde Land Rovers is 18 maande lank op ՚n plaas getoets. Volgens verslae is die voertuig stil en rats met verbeterde veldry- en sleepwerkverrigting. Electrogenic, die vervaardiger van die stelsel, reken die stelsel kan homself binne net vier jaar betaal. Die omskakeling is glo eenvoudig met ՚n laespanning elektriese motor wat die dieselenjin vervang. Dit bout aan die Defender se bestaande koppelaarklokhuls vas en die voertuig se ratte werk soos normaalweg. Die 89,4 kW en 235 Nm wringkrag van die elektriese stelsel vergelyk glo goed met die oorspronklike dieselenjin. ՚n Elektriese vakuumpomp, kragstuur en verwarming is bygevoeg, tesame met LUD-ligte. Die batterypak van 53 kWu bestaan uit twee eenhede wat inmekaar geprop word en in die enjinruim geplaas word. As die batterye volgelaai is, kan jy 160 km ver op die pad ry, en meer as jy op die plaas of in die veld ry. Die stelsel is toegerus om oornag vanaf wisselstroom te laai (vinniger laai is opsioneel) en dit verg geen onderhoud nie. “Defenders wat met ons maklikinstalleerbare omskakelingstelle toegerus is, doen alles wat van hulle verwag word stil en doeltreffend,” sê Steve Drummond, medestigter van www.proagri.co.za

Electrogenic. “Hulle is altyd gereed vir gebruik – prop net uit en daar gaan jy; geen nodigheid meer vir ritte na die vulstasie en kitswarmte op koue, ysige oggende.” Die omskakelingstel sal vanaf Oktober vanjaar beskikbaar wees. In Suid-Afrika is elektriese plaasbakkies reeds ou nuus. Die boer wat ՚n gawe plaaslike elektriese bakkie begeer, hoef nie verder as Worcester te soek nie, waar Rumax deurlopend beter oplossings vir die boer ontwikkel.

Hulpbronbestuur

Agriteknuus:

CLAAS het ՚n samewerkingsooreenkoms met AgXeed aangegaan en ՚n minderheidsaandeel in die maatskappy se internasionale befondsing bekom as ՚n teken van hulle verbintenis tot tegnologiese groei. Die doelwit is om saam te werk aan die ontwikkeling en kommersialisering van geoutomatiseerde landbouwerktuie. Onlangs het Amazone ook ՚n geldelike belang in die maatskappy aangekondig. Die doel van die strategiese vennootskap is om Amazone se gemonteerde werktuie verder te ontwikkel vir geoutomatiseerde gebruik op die land. Amazone beskryf AgXeed se ge-outomatiseerde intervlakke as nommerpas vir hulle produkreeks. Die kombinasie van minimale grondverdigting, die beste gewigsverspreiding en buigsame moniteringsones skep nuwe moontlikhede vir intelligente boerdery-oplossings. Die AgBot met rusperbande is reeds suksesvol gebruik saam met Amazone se grondbewerking- en planttoerusting, en daarbenewens kan die vierwiel-AgBot ook saam met Schmotzer-êe (deel van die Amazone-groep) gebruik word vir meganiese onkruidbeheer. Maar dit is nie al nie. Die FTender alpassende voortenkstelsel vir saaden kunsmis, saam met die FT-P vir gewasbeskermingsmiddels en vloeibare kunsmis, kan ook met ՚n reeks Amazone-toerusting gekombineer word vir spesifieke aanwendings. Verskeie

Bron: https://www.electrogenic.co.uk/, www.ProAgri.co.za

՚n Ge-outomatiseerde toekoms wink

AgXeed, ՚n nuwe Hollandse maatskappy, kry belangrike rolspelers in die wêreld van landbouwerktuie aan boord.

ProAgri South Africa 269

Hulpbronbestuur

A COST EFFECTIVE MIXER FOR A COST EFFECTIVE MIX Most homogeneous mixture The P2000 mixer acquires a premium quality mix at much lower cycle times with a combination of two augers and a large paddle mixer

Easy loading The perfect cut for your cattle The triangular serrated blades on the mixer paddle floor and on the augers are to ensure that grass and hay is cut on every pass.

Mixers can be loaded by TLB or by hand from the platform on the back of the mixer

Easy discharging

The mixture is easily discharged through a hydraulic door which is operated from the tractor seat.

Office: +27 (0)11 864 1601 Call or Whats App:

Alomia: +27 (0)65 024 6811 l Fouzia: +27 (0)61 590 3889 l Francesco: +27 (0)83-267-3286

10 ProAgri Suid-Afrika 269/ fouzia@drotsky.co.za l francesco@drotsky.co.za alomia@drotsky.co.za

www.proagri.co.za www.drotsky.co.za

Bron: CLAAS-mediavrystelling, www. amazone.com

Miljoen Masseys vir boere gemaak AGCO het onlangs die produksie van die miljoenste trekker in hulle Massey Ferguson® Beauvais-aanleg gevier. Hierde beduidende mylpaal val saam met die maatskappy se 175ste verjaarsdag. Massey Ferguson vervaardig reeds sedert 20 November 1960 trekkers in Beauvais, Frankryk. Thierry Lhotte, vise-president en besturende direkteur van Massey Ferguson EANE en president van AGCO in Frankryk, het die miljoenste trekker wat in Beauvais vervaardig is – ՚n MF 8S.305 Dyna-VT™ - oorhandig aan Thierry Aubrée, ՚n boer en kontrakteur van die dorpie, La Chapelle des Fougeretz in Bretagne, Frankryk. “Namens al ons werkenemers en handelaars, bedank ek ons klante vir hulle volgehoue vertroue,” het mnr Lhotte gesê. Die nuwe 8S is ՚n toevoeging tot mnr Aubrée se Massey Ferguson-vloot, wat www.proagri.co.za

Hulpbronbestuur

sensorstelsels moniteer en ontleed deurlopend die werk wat gedoen word. CLAAS sê in sy mediavrystelling dat die boerderybedryf produktiwiteit in die komende dekades verder moet verbeter om aan die behoeftes van ՚n groeiende wêreldbevolking te voldoen. Die samewerking met en belegging in AgXeed is vir CLAAS ՚n logiese stap na toekomsgeskikte tegnologie. “Ons betrokkenheid bied CLAAS toegang tot vernuwende tegnologie in ՚n bekende marksegment en vul ons eie kundigheid in outomatisasie en robotika aan,” verduidelik Thomas Böck, HUB van die CLAAS-groep. “In ruil put AgXeed voordeel uit ons wye kundigheid en netwerke op baie gebiede, soos data-oordrag, intervlakke en aandrywingoplossings. Hierdie oplossing bied boere en kontrakteurs stewige ekonomiese toegevoegde waarde, wat binnekort beskikbaar sal wees.” AgBot en sy verwante sagtewareoplossings en -platforms, sal na verwagting in 2022 beskikbaar wees. Opsionele rusperbande met breedtes van 300 tot 910 mm, saam met ՚n lae maksimumgewig van 6 ton (sonder ballasgewigte), maak die AgBot erg grondvriendelik. Die voertuig het ՚n verstelbare spoorwydte, vragvoelende hidroulika en ՚n driepuntstelsel met ՚n hysvermoë van 8 ton. ՚n Elektriese kragaftakker, onafhanklik van enjnspoed, en eksterne hoëspanningverbindings is opsioneel beskikbaar. Die elektriese toerusting sluit al die tegnologie in wat vir gevaar- en hinderniswaarneming nodig is, en ook ՚n RTK-stuurstelsel (werkliketydkinematika) in. AgBots sal in verskeie groottes en werkverrigtingsklasse beskikbaar gestel word.

reeds vier trekkers, drie stropers en twee groot balers insluit. Boussad Bouaouli, vise-president, Vervaardiging in Beauvais, het die betrokkenheid van werknemers benadruk: “Sedert 1960 was daar nog altyd mense wat die aanleg aan die gang gehou het, altyd met die fokus om die boer eerste te stel, om die uitdagings van die tyd te aanvaar en, bo alles, met ՚n suiwer oog op die toekoms.” Dit alles het in 1960 met die MF 825 begin. Daarvandaan het die aanleg deurlopend gegroei om met vernuwing ikoniese trekkers te lewer, insluitend: • Die MF 3000-reeks in 1968, die eerste trekkers met aanboordelektronika, • Die MF 8600 in 2008, met die doeltreffendekragkonsep wat omgewingsimpak verminder te danke aan die eerste gebruik van selektiewe katalitiese vermindering in ՚n landbouwerktuig. • MF 8S-reeks in 2020, met die bekroonde Protect-U™-konsep, wat ՚n ruimte van 24 cm tussen die kajuit en die enjinruim beteken om hitte, geraas en vibrasies uit die kajuit te hou en verkoeling en werkverrigting bevorder. Die MF 8S-reeks is in 2021 as die Trekker van die Jaar aangewys, die Red Dot: Produkontwerptoekenning in 2021 en die Plaaswerktuigtoekenning in 2022. Vernuwende ontwikkeling het die fabriek die afgelope jare gekenmerk, en tot 100 trekkers kan daagliks vervaardig word vir verskeping aan handelaars in 70 lande. Bron: https://news.agcocorp.com/news

Case IH gaan groot met nuwe vlagskip-rondebaler

Spesiaal vir groter veeplase en kontrakteurs, is die nuwe RB HD Pro ontwerp om digter bale van ՚n wye reeks gewasse te maak, van nat kuilvoer tot droë strooi.

Daar is twee modelle: die RB456HD Pro (1,2 m-wye bale van 90 cm tot 1,65 m in deursnee) en die RB466HD Pro (1,2 m wyd, maar van 90 cm tot 1,9 m in deursnee). Vir elke grootte is daar drie rotoropsies: ՚n voerrotor, 13 kerfmesse of 25 kerfmesse, wat beteken daar is altesaam 6 modelle. Toegerus met swaardiensonderdele en minder bewegende dele, is die hoofkenmerke ՚n volledig herontwerpte baalkamer en dryfbandbaan, sowel as versterkte en vergrote rollers, aste en agterklap. Die sterker ratkas en aandrywing stoot die aantal bale per uur glo op en baalgrootte, toedraai en digtheid word alles vanuit die kajuit verstel. “In sommige opsigte het ons dinge vereenvoudig ter wille van betroubaarheid en onderhoud, soos om die aantal aandryfkettings en sleerollers te verminder,” sê Michal Jankowski, Case IH produkbemarkingsbestuurder. Teen 30 ton per uur is die balers ontwerp on enigiets van strooi tot hooi en van gras- tot mieliekuilvoer in verskillende kerflengtes te hanteer, te danke aan nuwe glyvry dubbelaandryfrollers en ՚n wye reeks messtelle wat vanuit die kajuit gekies kan word. Die ekstrawye rotor help om verstoppings te voorkom, maar in die ongewone geval van verstopping help die nuwe valvloer om dit gou uit die weg te ruim. Die nuwe balers sal vir die lenteseisoen van 2023 beskikbaar wees. Bron: profi ProAgri South Africa 269

Gewasproduksie

Nuus: Droogte: deur Tisha Steyn

ie droogte en aanpassings wat sowat veertig boere in die Karoo gemaak het om dit te oorleef het op die Nasionale Wolkwekersvereniging (NWGA) se algemene jaarvergadering in Gqeberha (Port Elizabeth) onder die loep gekom. Dr Beatrice Conradie van die Universiteit van Kaapstad was die gasspreker en sy het sowat 150 wolboere wat die vergadering bygewoon het behoorlik laat regop sit met die bevindings van haar studie op plase tussen 2012 en 2019.

Perspektief op droogte

Beatrice het gekyk hoe die droogte omstandighede verander het en veral wat die boere gedoen het om die uitwerking daarvan teen te werk. Droogte is nie so eenvoudig nie. “Wees rustig, die Karoo het nog altyd droogtes gehad, dit sal weer verbygaan,” sê van die ouer boere, maar vandag se geslag word uitgedaag deur ongekende klimaatsverandering. Die droogte in die Sentraal-Karoo, waar sy navorsing doen, is baie moontlik die gevolg van dié verandering. Volgens die Verenigde Nasies se Wêreldvoedselprogram se voorspelling vir weidingsgebiede in ariede streke, sal die temperature skerp styg en die algemene weer sal groter wisselvalligheid toon, wat meer dikwels droogte tot gevolg sal hê. Die wisselvalligheid is nie meer net ՚n voorspelling nie – die aangetekende gemiddelde daaglikse maksimum-temperatuur by BeaufortWes sedert 1992 wys dat dit klaar warmer is as oor die afgelope dertig jaar. Somer- en wintertemperature styg ewe vinnig, maar daar is meer wisselvalligheid in die winter as in die somer. 12

ProAgri Suid-Afrika 269

Hoe pas boere aan? “Dit gaan tot gevolg hê dat die veld in ekstensiewe ariede weidingsgebiede skade gaan ly,” sê Beatrice. “Wisselweiding as teenvoeter vir die agteruitgang van die veld is ՚n opsie, maar nie ՚n besonder haalbare een nie. Boere moet kyk na hul vee.” Aanpassings Beatrice se navorsing op veertig plase oor ՚n tydperk van agt jaar het interessante inligting opgelewer. Daar is drie goed wat ՚n mens moet doen: Diversifiseer, rek die veld deur te voer en die skape minder te maak, en sien om na jou diere se welsyn. Laasgenoemde verwys na suipings en skuiling teen die elemente en roofdiere. Diversifisering kan ՚n dorpsinkomste insluit – die vrou wat in die dorp werk se salaris word deel van die huishouding se spandeervermoë. Beatrice sê die boere se terugvoering stem ooreen: “Hoe maak jy op ՚n plaas waar die veld besig is om in te gee? Jy maak die vee minder, koop meer voer in, of kry ՚n ander stuk grond met beter weiding waarheen jy met jou skape kan trek. Daar’s baie boere wat kan trek, maar hulle is te lui om dit te doen...” Wie het nuwe goed aangepak toe dit droog raak? “Soos die veeboerdery gekrimp het, het mevrou se salaris ՚n belangriker rol begin speel. Al het van die boere begin saad plant en laat jag, het die aandeel van die dorpsinkomste konstant gebly.” Wat het diegene wat opgetree het om die droogte se invloed te probeer versag voor en tydens die droogte gedoen? Boere het nooit gehou by die aanbevole weidingskapasiteit van hulle

veld nie, maar diegene wat ՚n onderskot van ՚n derde gehad het, het dit darem tot die helfte verminder – hulle het dus minder skaap aangehou en voer gekoop. Sommige boere se voeraankope het van R450 tot R2 000 per skaap per jaar gestyg. Die gemiddelde waarde van ՚n skaap is R782, terwyl die mediaan R618 per skaap per jaar is. “In Williston het voerders slaglammers geproduseer en grootgemaak teen R755 per skaap per jaar. Om te oorleef moet gevoer word,” sê sy. Argumente vir die aankoop van voer sluit in: • Groter kuddes herstel makliker • Goeie voeding vir jong ooie verseker dat hulle dwarsdeur hul vrugbare leeftyd goed presteer • Voer verkort die tydperk wat dit neem om die lammers markgereed te kry • Groter kuddes en ՚n korter tydperk help om kontantvloei aan die gang te hou, wat die bankbestuurder gelukkig hou want daar’s darem iets in die rekening! “Tóé raak dit droog,” sê Beatrice. “Party verkoop vee en ander koop voer en die res weet nie wat hulle doen nie.” Die diagram wys die voerkoste voor en tydens die droogte. Boere het verskillende planne gemaak. Sommige het hulle vee verminder; ander het hulle veegetalle dieselfde gehou, maar meer voer gekoop. Een boer het tot R1 800 per grootskaap bestee. “Die voerdery het hulle gemiddeld R450 per grootskaap gekos, terwyl hulle inkomste per skaap R782 was.”

www.proagri.co.za

Gewasproduksie Dr Beatrice Conradie van die Universiteit van Kaapstad het die resultate van haar navorsing gedeel by die Nasionale Wolkwekersvereniging (NWGA) se algemene jaarvergadering.

Die bestuur van die NWGA in die Oos-Kaap.

Die finansiële implikasies van voer “Voor dit droog was, het die boere al gevoer, en dis duur: Voer het mos ՚n manier om nie self plaas toe te stap en uit die sak te spring nie. As jou koöperasie rente vra, of as hulle grond moes huur, het dit nog koste teweeggebring.” Sy meen die voerders het beter gedoen, al het hulle drie keer soveel op voer spandeer as voor die droogte, nie net vir voer nie, maar ook om kampies te span. Hulle het geld geleen om met die voerdery vol te hou. Dit het R1 300 gekos, terwyl hulle net R1 100 ingekry het – dit het nie betaal nie.”

voor moeilike vrae en hy moet besluite neem. Of jy suksesvol voer of nie, jou sukses hang af daarvan of die koöperasie aan jou kant is.” Sy meen die Wes-Kaapse regering het hierdie boere baie gehelp, maar ook hulle het nie ՚n idee wanneer droogtehulp moet begin en wanneer om daarmee op te hou nie. Murraysburg, wat tans die ergste onder die droogte deurloop, kort hulp, terwyl ander gebiede vir nou oorleefbaar is. “Dit kort hoëvlakbeplanning en -koördinasie. Van die minister af tot op die plaas moet een gesang gesing word.”

So hoekom voer hulle dan? “Jy voer om die skape gereed te kry om te verkoop, sodat jy die geld aan voer kan bestee. Jy voer, want jy glo die Karoo gaan weer draai. Jy voer om die beste ooie op die plaas te hê sodat hulle beset kan word. As jy ordentlik voer, word die lammers vinniger groot en jy kry darem ՚n inkomste sodat die bank sal aanhou uithelp.” Beatrice meen dit is interessant hoe produktiwiteit werk – hoe jy die insette moet draai om dit om te skakel in uitsette: “Ek verstaan dit nog nie. Die topboere het gehou, die middelste groep het begin uitsak, en die onderpunte het al meer geraak. En so het daar ՚n gat begin val in die gemeenskap, want naweekboere en wildsplase het al hoe meer begin voorkom.” Die ariede weste van die Wes-Kaap is die kwesbaarste, sê sy. “’n Boer staan

Moeilike vrae Nog ՚n moeilike vraag is of die pad na jou plaas begaanbaar is sodat ՚n vragmotor jou voer kan kom aflaai; min of geen onderhoud is gedoen nie. Ter samevatting sê Beatrice boere moet meer aandag gee aan temperatuur en die primêre en sekondêre uitwerking daarvan. Elke boer moet eksperimenteer met hoe en wanneer voeding gegee moet word. Sy vra die vraag: “Voer jy steeds passasiers?” Sy beveel ook aan dat boere die hulp van wetenskaplikes inroep met betrekking tot die herstel en drakrag van die veld. Is jou plaaslike koöperasie bereid om te help met logistieke en aankope? Regverdig jou waardeketting die bykomende belegging? Is jou padnetwerk sodanig dat voer afgelewer kan word? En natuurlik die groot vraag: Is jy gereed vir die volgende droogte?

www.proagri.co.za

Die bestuur van die NWGA in die Vrystaat.

Kontak dr Beatrice Conradie by beatrice.conradie@uct.ac.za of 021-650-4774.

ProAgri South Africa 269

Gewasproduksie

B S

ProAgri Suid-Afrika 269

www.proagri.co.za

Gewasse benodig gebalanseerde voeding Noodsaaklike voedingstowwe kan in die grond gevind word, maar is meestal onvoldoende om potensiële opbrengs te bereik. ՚n Plant se opname van voedingstowwe in die kerngroeistadiums kan ook beperk word deur faktore soos sub-optimale vogstatus van grond of swak saad. Plante benodig 13 noodsaaklike minerale, wat almal ՚n aantal belangrike funksies in oorlewing, plantegroei en opbrengs speel. Die plant se groei en potensiële opbrengs word negatief beïnvloed deur tekorte aan die elemente. Produsente kan hulle tot Yara wend vir hulp in die verband. Die span kundiges word internasionaal ondersteun met navorsing en ontwikkeling terwyl plaaslike ondervinding deurslaggewend is. Gebalanseerde gewasvoeding Gebalanseerde gewasvoeding, ondersteun deur goeie landboupraktyke is van kardinale belang vir die herlewing van ons grond. Praktyke kan wisselbou, dekgewasse, verminderde bewerking, watergebruikseffektiwiteit en geoptimaliseerde voedingstoepassings insluit. Gronde wat oorbenut word, onproduktief is en lae vrugbaarheid het, word verbeter deur ՚n gebalanseerde gewasvoedingsprogram te volg. Die organiese materiaalinhoud van die grond kan ook onder optimale toestande verbeter. Gewasbehoeftes Elke gewas benodig ՚n unieke kombinasie voedingstowwe wat bepaal word deur elke kritieke stadium van sy ontwikkeling, byvoorbeeld, stikstof en fosfaat is dikwels meer belangrik in vroeë stadiums van groei om wortel- en blaarontwikkeling te ondersteun, terwyl sink en boor belangrik is tydens blom. Boomgewasse het ander voedingsbehoeftes as rygewasse. Hulle kan voedingstowwe soos stikstof in hulle stamme, takke en blare opberg en dit herversprei op sekere stadiums tydens die groeisiklus. Dit is egter belangrik om elemente wat tydens die oesfase verwyder word, weer te vervang, dit wil sê, instandhouding. Hoë-waarde, hoë gehalte kweekhuisgewasse het die grootste behoefte aan presisie-voeding. Top-gehalte tamaties,

Artikel verskaf

praktyk word die eerste twee reeds as standaard gedoen tydens chemiese ontledings en grondklassifikasie. Die derde een, die biologiese deel, kan maklik gedoen word deur koolstofdioksiedvrystelling te bepaal deur middel van die “Solvita” toets. Die biologiese aktiwiteit in die grond word grotendeels onderhou en bevorder deur bestuurspraktyke soos gewasrotasie, dekgewasse en verminderde bewerkingspraktyke.

“Ons planeet en mensdom word in wese deur ՚n 10 tot 30 sentimeter lagie grond ondersteun, en dit is ons kosbaarste hulpbron,” sê Sven Tore Holsether, hoofuitvoerende beampte van Yara International. aarbeie, blaarslaai, ensovoorts benodig ՚n konstante en akkuraat gebalanseerde plantvoedingsprogram. In alle situasies is dit belangrik dat kunsmissamestellings en -bronne ooreenstem met die gewas se behoeftes. Yara het ՚n gevestigde en hoogs suksesvolle reeks gewasvoedingsbestuursprogramme wat presies dit doen. Toegerus met hierdie inligting en die regte Yara-produk, kan die produsent verseker wees dat daar aan voedingsbehoeftes voldoen word en groei en gewaskwaliteit verbeter word. Dit bied verlaagde risiko, optimale opbrengste en hoë winste met die gebruik van hoë gehalte kunsmis. Gesonde grond maak saak Gesonde grond maak saak vir die gesondheid van mense en die gesondheid van die planeet. Net soos die mens, is grond ՚n lewende “organisme” wat lug, water en noodsaaklike voedingstowwe nodig het om volhoubaar voort te bestaan. Gesonde grond ondersteun waterbestuur, herwinning van voedingstowwe en speel ՚n deurslaggewende rol in die berging van koolstof, wat klimaatsverandering help versag. Grondgesondheid is die grondslag vir veerkragtige gewasproduksie en volhoubare boerdery. Dit bestaan uit drie bene, naamlik chemiese-, fisieseen biologiese komponente. In die

Sonder hierdie rykdom van biodiversiteit kan ons nie die wêreld voed en die planeet beskerm nie. Vandag is ongeveer ՚n derde van landbougrond oorbenut, wat voedselsekerheid bedreig. Gronderosie, biodiversiteitsverlies en besoedeling dra by tot grondverswakking. As die grondvoedingstatus nie aangevul word met die voedingstowwe wat saam met die oes verwyder word nie, sal dit bydra tot die groter probleem. Daar is dus ՚n dringende behoefte om ons grond te herstel en die verantwoordelikheid berus by elke persoon. Yara is wêreldwyd besig om grondherstel te bevorder met verskeie programme soos onder andere die “Cool Farm Alliance Tool” en om ander betrokke partye deel te maak van die oplossing en verantwoordelikheid.

Vir meer inligting kontak 021877-5300 of stuur ՚n e-pos na infosa@yara.com. Besoek gerus Yara se internasionale webblad vir meer inligting by www.yara. com of die Suid-Afrikaanse blad by www.yara.co.za. Verwysing: Inligting saamgestel vanuit verskeie Yara-bronne.

www.proagri.co.za

ProAgri South Africa 269

Gewasproduksie

Waarom kunsmis?

Gewasproduksie

Limagrain Zaad South Africa: Gereed vir groei

Boer vooruit met ons reeks veelsydige sojaboonkultivars: LS 6240 R*

4.2 groeiklas

LS 6851 R*

5.5 groeiklas

LS 6860 R*

6.2 groeiklas

LS 6146 R*

4.6 groeiklas

NS 5909 R*

5.9 groeiklas

NS 6448 R*

6.4 groeiklas

NS 5258 R*

4.9 groeiklas

LS 6161 R*

6.1 groeiklas

LS 6868 R*

6.8 groeiklas

LS 6248 R*

5.0 groeiklas

LS 6164 R*

6.1 groeiklas

LS 678

5.8 groeiklas

*ROUNDUP READY® Sojaboon-handelsmerk word onder lisensie van Monsanto Technology LLC gebruik.

Limagrain Zaad South Africa 16

ProAgri Suid-Afrika 269

www.lgseeds.co.za www.proagri.co.za

Oplossings deur boere vir boere “L imagrain is nie ՚n gewone saadmaatskappy nie; dit is eintlik ՚n koöperasie wat besit word deur 1 500 boere in Frankryk,” sê Eugene Muller, besturende direkteur van Limagrain Zaad SA, wat nou twee jaar lank in Suid-Afrika woeker. “Limagrain bestaan uit boere wat oplossings vind vir boere.” Limagrain Zaad SA is saamgestel uit drie bekende rolspelers in die saadbedryf:

Limagrain

՚n Franse koöperasie wat nou al vyftig jaar in Frankryk saad lewer. Dit is die vierde grootste saadmaatskappy in die wêreld en was voorheen as Link Seed in Suid-Afrika bedrywig. Die produkte word onder die LG-handelsmerk verkoop.

Zaad

Zaad is ՚n landboubeleggingsgroep in Suid-Afrika, wat deel is van PSG. Boere sal die handelsmerk, K2, herken. K2produkte is vroeër deur Klein Karoo Saadbemarking versprei.

Seed Co

Seed Co is die grootste saadmaatskappy in Afrika en hulle produkte word deur verskillende kanale in verskillende lande versprei. Met die trio se kennis en produkte in een mandjie kan boere steun op ՚n volledige pakket saad vanaf mielies,

koring, sojabone en sonneblom, tot weidingsgewasse vir dierevoer. Die multigewasbenadering verskaf ՚n eenstopdiens aan boere en Limagrain Zaad is reeds ՚n voorloper in die plaaslike weidingsaadmark met ՚n 20% markaandeel. Die maatskappy beoog om uiteindelik minstens 10% van die bastermieliemark en 15% van die eindpunt-tantieme (EPR) markte te bedien met hulle eie genetika. Eugene sê dit is lekker om vir die eerste keer in drie jaar terug te wees by NAMPO, maar die tyd het die nuwe maatskappy ook die geleentheid gegee om hulle produkreeks te vestig, sodat hulle by NAMPO die mandjie aan boere kon wys. “Ons het dit geniet om aan boere te kan wys waarheen ons op pad is en hoe ons hulle kan ondersteun as graanboere, veeboere of ՚n mengsel van albei.” Hy sê hulle doel is om ՚n verskil te maak op die plaas: “’n Boer moet gerus wees hy het dit wat hy nodig het vir aanplantings sodat hy ook die lekker van die lewe kan geniet.” Genetika is die kern van Limagrain Zaad se saadontwikkeling en die sleutel tot volhoubaarheid vir boere. Tot 15% van die maatskappy se inkomste word teruggeploeg in navorsing en ontwikkeling, waarvan ՚n groot komponent die plaaslike toetsing van saad is. By die navorsingstasies in Potchefstroom en Bapsfontein val die klem op teling van eie genetika in mielies, sojabone, sonneblom en koring, maar met Limagrain Zaad se internasionale bande word ander tegnologie ook ingetrek en beoordeel. ՚n Goeie verhouding met verskaffers van tegnologie is vir die maatskappy net so belangrik soos ՚n goeie ver-

Die span van Limagrain Zaad SA by NAMPO.

houding met boere, sodat boere altyd ՚n KEUSE het vir elke plaas en seisoen. Limagrain het drie kernwaardes: vooruitgang, deursettingsvermoë en samewerking. Etiek is ook onlosmaaklik deel van die maatskappy en vind neerslag in die gehalte van alle produkte. Die toepassing van etiese waardes spruit uit die maatskappy se onderskrywing van die internasionale rentmeesterskapprogram, Excellence Through Stewardship®. Met die ondersteuning van Limagrain se navorsing en produkreeks en die goeie netwerk van plaaslike kundiges en verspreiders, kan boere gereeld besoeke en kundige raad van Limagrain Zaad se mense verwag. Die maatskappy het 250 personeellede, met ՚n span verteenwoordigers en agente regoor die land, asook ՚n netwerk van depots en verspreidingspunte. “Ons is naby en bereikbaar,” sê Eugene, “ons sal seker maak ons kry jou saad gou by jou, met natuurlik die regte beplanning vooraf vir die seisoen.” Eugene sê voorspellings dui daarop dat boere kan uitsien na 'n goeie oesjaar, met normale tot bo-normale reënval in die meeste dele van die land. “Die afgelope twee jaar was maar ՚n moeilike tyd vir almal, maar ons wil hoop en oplossings bring, en nie vaskyk teen moeilikheid nie. Ons doel is om ՚n verskil te maak in die landbou.”

Limagrain Zaad SA wil aan boere die gemoedsrus gee dat al hulle saadbehoeftes behoorlik hanteer word sodat hulle die belangrike dinge in die lewe kan geniet.

Vind jou naaste verteenwoordiger op www.lgseeds.co.za of skakel Braam van den Berg by 072-118-8177. www.proagri.co.za

ProAgri South Africa 269

Gewasproduksie

Limagrain Zaad SA:

NAMPO-nuus deur Annemarie Bremner

Gewasproduksie 18

ProAgri Suid-Afrika 269

www.proagri.co.za

Amaranthus retroflexus staan ook bekend as misbredie. (Bron: Pixabay)

Gewasproduksie

deur Tisha Steyn

Palmer se amarant: die onkruid der onkruide A. palmeri-agtergrond Die genus Amaranthus behoort tot die Amaranthaceae-familie wat uit sowat 75 spesies wêreldwyd bestaan. Sewentien hiervan kom in Suid-Afrika voor, waarvan sommige inheems is en ander van elders kom, maar goed aangepas is. Amaranthus palmeri is een van tien spesies, wat almal in Amerika voorkom, waarvan die manlike en vroulike blomme op afsonderlike plante voorkom. Die plant is 'n somer-eenjarige plant wat hou van hoë dag- en nagtemperature en lang dae. Dit is gevoelig vir ryp. Die groeisiklus duur 'n jaar. Die sterk stam is gewoonlik rooi-groen of pers-groen. Dit groei tot meer as twee meter hoog, afhangend van die oes waarmee dit meeding — in katoen en sojabone is die groeiwyse kruidagtig, maar in 'n mielieland kan dit bo die mielies uittroon. Die blare is glad en haarloos en die blaarstingels is langer as die blare self. Die blare is spiesvormig, maar raak meer ovaalvormig namate dit ouer word. Op ouer plante het die blare witterige are, terwyl sommige blare 'n grys-pers chevronpatroon op die bokant van die blaar het. Die manlike en vroulike blomme word op lang stingels gedra en die vroulike blomstingel word tot 60 cm lank. Die manlike blomme is sag en vol stuifmeel, terwyl die vroulike blomme hard en stekelrig is en vanselfsprekend nie stuifmeel produseer nie.

este, plae en politici storm van alle kante nader om boere van Suid-Afrika se lewe moeilik te maak. Een van die jongste bedreigings is ՚n pesplant met die uitheemse doopnaam, Amaranthus palmeri, of in Afrikaans sorgelose onkruid, tweeledige amarant, Palmer amarant, hanekam of Palmer se varkwiet. Hierdie ‘nuwe’ pesplant in SuidAfrika versprei vinnig en is moeilik om uit te roei. Dit is weerstandig teen die meeste onkruiddoders en dit bedreig breëblaar-graansoorte. www.proagri.co.za

Palmer se amarant is die landbou se eweknie van superkieme in hospitale: Uiters vernietigend en bykans onmoontlik om uit te roei as hulle hulleself eers ingegrawe het. Hierdie onkruid der onkruide is nou ook in SuidAfrika en hou ՚n wesenlike gevaar in vir die voortgesette suksesvolle verbouing van veral breëblaar-graansoorte in die somerreënvalstreke. Palmer amarant is in 2005 as die ergste onkruid in mielies, katoen en

Die blare van Amaranthus tricolor is soos ander amaranthus-spesies eetbaar. (Bron: Pixabay) ProAgri South Africa 269

Gewasproduksie

“Ons kan doodeenvoudig nie bekostig dat Amaranthus palmeri in Suid-Afrika tuis raak nie, want die voortgesette suksesvolle produksie van somerreënval-graangewasse is in die spel.” Verdediging op alle fronte Palmer amarant kan met vroeë, vinnige optrede suksesvol beheer en selfs uitgeroei word. ՚n Holistiese en geïntegreerde benadering is nodig om die plant suksesvol te bestry. Dit sluit in: Ontsmetting van alle werktuie, toerusting, klere en skoene. Alles moet op een sentrale plek gewas word sodat die afloopwater opgevang en die reste, sodra dit droog is, verbrand kan word. Wanneer landerye reeds besmet is, moet die grond diep bewerk word, sodat die plante verwyder en verbrand kan word. Maak seker die Palmer amarant is deeglik uitgeroei voordat jy ՚n nuwe oes saai. Geskikte onkruiddoder moet gebruik word, maar die plantreste behoort ook met die hand uitgetrek en verbrand te word. Dit is belangrik om plante wat op ander grond en langs paaie en Sommige amaranthus-spesies soos die vosstert is gewild as tuinplante. (Bron: Pixabay) sojabone in die meeste state in die VSA verklaar. In 2017/2018, toe dit vir die eerste keer in Suid-Afrika opgemerk is, het die Amerikaanse Onkruidwetenskapvereniging Palmer amarant aangewys as die VSA se mees problematiese onkruid omdat dit so maklik weerstand teen onkruiddoders opbou en bitter moeilik is om te beheer en uit te roei. Hier in Suid-Afrika is die plant in Februarie 2022 tot ՚n verklaarde onkruid onder die Wet op die Bewaring van Landbouhulpbronne, Wet 43 van 1983, verklaar. Dit beteken dat Palmer amarant volgens wet uitgeroei móét word, waar dit ook al voorkom. Palmer amarant is verwant aan die 17 amarantspesies wat in Suid-Afrika voorkom, maar is endemies tot die Sonoranwoestyn in die noordwestelike deel van Meksiko en die suidwestelike dele van die VSA. Oor die jare het die plant wyd versprei en deesdae kom dit ook in NoordAmerika, Europa, Suid-Amerika, Afrika, Sjina en Australië voor in gebiede waar die klimaat warm tot gematig is. Palmer amarant is vir die eerste keer in Suid-Afrika op ՚n plaas in die Douglas-omgewing in die Noord-Kaap geïdentifiseer. Intussen het dit versprei na ander dele van die land en kom nou ook voor by Pafuri en Mapungubwe in die Limpopovallei, Howick in KwaZuluNatal en Potchefstroom in Noordwes. Dié amarant bedreig veral mielies, sonneblom, aartappels, sojabone, grondbone, katoen en lusern. Die saad word versprei deur wind, voëls en 20

ProAgri Suid-Afrika 269

soogdiere, maar ook landbouaktiwiteite soos besproeiing, ploeg, sny en oes. Wat maak Palmer amarant so gevaarlik? In mielies kan ՚n enkele Palmer amarant-plant per vierkante meter tot ՚n tien persent verlies aan oes lei, terwyl tien plante per vierkante meter tot negentig persent oesverlies lei. By sojabone kan gemiddeld 0,3 plante per vierkante meter tot ՚n tien persent oesverlies lei, terwyl drie plante per vierkante meter tot vyftig persent oesverlies kan teweegbring. Palmer amarant is ՚n aggressiewe groeier wat onder ideale omstandighede tot 6 cm per dag kan groei, danksy ՚n penwortelstelsel wat veel sterker is as dié van die gewasse waarmee hy meeding. Dit plant ook uiters suksesvol voort, met ՚n enkele vroulike plant wat tussen 60 000 en 600 000 piepklein saadjies — wat onmoontlik is om in bedwang te hou — per groeiseisoen produseer. Asof dit nie erg genoeg is nie, vermeerder Palmer amarant ook vegetatief. Dit is ՚n groot probleem dat die onkruid reeds weerstandig teen die meeste onkruiddoders is, en indien kruisteling met inheemse spesies plaasvind, kan hulle net so weerstandig raak. “Die weerstandigheid beteken dat ons beperkte chemiese opsies het om hierdie vernietigende onkruid mee te beveg,” sê Ingrid Boshoff, tegniese kenner van onkruiddoders by Syngenta Suid-Afrika.

Amarant-spesies wereldwyd is ՚n belangrike veldkos wat hoog in voedingswaarde is. (Foto: Jurie van der Walt) www.proagri.co.za

Amaranthus-spesies is sterk groeiers en vermenigvuldig vinnig. (Foto: Jurie van der Walt)

bly die saad wat hulle produseer tot vier jaar lank in die grond. Boere kan ook bewerkingspraktyke aanpas om die opbou van weerstand teen te werk, byvoorbeeld verskillende ry-spasiëring en planttye. Omdat die plant so vinnig weerstand opbou, is dit belangrik om onkruiddoders met verskillende metodes van werking te gebruik. Tenkmengsels wat meer as een aktiewe bestanddeel bevat, moet dus toegedien word (DUAL GOLD®, METAGAN® Gold, CALLISTO®, CAMIX®, CAMIX® Plus, GARDOMIL® Gold, SORGOMIL® Gold, PRIMAGRAM GOLD® en LUMAX®). “Boere moet ten alle koste verhoed dat die onkruide saad stort en dat sade ontkiem,” sê Ingrid. “Stropers moet ook deeglik skoongemaak word voordat hulle na ՚n ander land of plaas geskuif word.” Volgens Graan SA se plan om A. palmeri in Suid-Afrika uit te roei, mag geen katoen, lusern of breëblaar-voerplante ՚n besmette plaas verlaat nie. Geen plantreste mag vir veevoer gebruik, gebaal word of die plaas verlaat nie. In sommige gevalle sal dit raadsaam wees om die hele oes te vernietig ten einde van die Palmer amarant ontslae te raak.

In sommige wêrelddele word die amarant se saad fyngemaal en soos meel in die dieet gebruik. (Foto: Jurie van der Walt)

Soos ander amaranthus-spesies is Amaranthus retroflexus ՚n pionierplant wat in landerye opkom en kan vervuil. (Bron: Pixabay) www.proagri.co.za

Vir meer inligting, kontak Ingrid Boshoff, tegniese onkruidkundige by (+27)82-097-9605.

Verwysings Bhagirath Singh Chauhan (Ed.) (2021) Biology and Management of Problematic Crop Weed Species: Growth and seed production. Elsevier Academic Press https:// agronomy.unl.edu/Jhala/publications/2021/Sarangi-etal-AmaranthusSpp-Chapter.pdf Green Deane. (2007-2018) Palmer amaranth. https://www.eattheweeds.com/tag/ dr-stanley-culpepper/ Hartzler, B. (..) Palmer amaranth: ID, biology and management https://crops.extension.iastate.edu/ encyclopedia/palmer-amaranth-idbiology-and-management Plan for eradication of the palmer amaranth (Amaranthus palmeri) in the Republic of South Africa. (2019) Graan SA. https://www.grainsa. co.za/upload/Plan-for-eradicationof-the-Palmer-Amaranth-in-SA.pdf

Hierdie dokument vervang nie die etiket van die produk nie. Lees die etiket vir volledige besonderhede. CALLISTO® bevat mesotrioon (Reg L6795, Wet 36 van 1947) VERSIGTIG. CAMIX® bevat mesotrioon en S-metolachlor (Reg L8089, Wet 36 van 1947) VERSIGTIG. CAMIX® Plus bevat mesotrioon, S-metolachlor en atrasien (Reg L8327, Wet 36 van 1947) VERSIGTIG. DUAL GOLD® bevat S-metolachlor (Reg L5749, Wet 36 van 1947) SKADELIK. GARDOMIL® Gold bevat atrasien, terbutilasien en S-metolachlor (Reg L6246, Wet 36 van 1947). SKADELIK. LUMAX® bevat mesotrioon, S-metolachlor en terbutilasien (Reg L7483, Wet 36 van 1947). SKADELIK. METAGAN® Gold bevat S-metolachlor (Reg L5748, Wet 36 van 1947). SKADELIK. PRIMAGRAM GOLD® bevat S-metolachlor en atrasien, (Reg L7308, Wet 36 van 1947) SKADELIK. SORGOMIL® Gold bevat terbutilasien en S-metolachlor (Reg L6221, Wet 36 van 1947). VERSIGTIG. CALLISTO®, CAMIX®, CAMIX® Plus, DUAL GOLD®, GARDOMIL® Gold, GRAMOXONE®, LUMAX®, METAGAN® Gold, PRIMAGRAM GOLD® en SORGOMIL® Gold is geregistreerde handelsmerke van ՚n Syngenta Groepmaatskappy.

ProAgri South Africa 269

Gewasproduksie

grensdrade groei ook te verwyder en nie maar te los vir iemand anders — soos die staat — om uit te roei nie. Voorkomende beheer deur middel van die regte kombinasies van voor- en na-opkomsonkruiddoders op verskillende groeistadiums is noodsaaklik. Verwydering van ander amaranthusspesies is noodsaaklik om kruisteling met Palmer amarant te voorkom. Omdat dié amarantspesie so vinnig groei, is dit belangrik om dit herhaaldelik met verskillende onkruiddoders te behandel, voor- en nadat dit opgekom het. Omdat die amarant vinnig sade vorm, is dit belangrik om die plante te spuit voordat dit 7 cm hoog is. Onkruiddoder wat nawerkende eienskappe het, is geskik om plante wat later opkom te onderdruk. Al hou die plante wat later opkom minder bedreiging in vir gevestigde landerye,

Gewasproduksie

ONTSPAN DIE WINTER

en weet dat jou masjien versorg is aan die binnekant Winterizer beskerm die kritieke hoëwaarde-spuitkomponente teen korrosie en agteruitgang tydens langtermyn-berging.

BESTEL AANLYN BY www.parts.deere.africa

www.deere.africa | africa@johndeere.com | Kliëntediens: 0800 983 821 | JohnDeereAME 22

ProAgri Suid-Afrika 269

John Deere

John Deere Africa & Middle East www.proagri.co.za

Die pad na die Wes-Kaap “Die plaas in KZN is in 2009 onteien. Daarna het ons Fine Farms in Elgin gekoop waar ons nou met appels, pere en wyndruiwe boer. Van die begin af het ons net van krag tot krag gegroei,” vertel Ian. Fine Farms bestaan uit 160 ha waarvan 120 ha bewerkbare grond is waarop appels, pere en wyndruiwe verbou word. In 2020 het hulle die plaas High Noon by Crookes Brothers Limited gekoop. Die 1 800 ha plaas is geleë in ՚n goeie appelverbouingstreek en het ՚n standhoudende waterbron. Dit het ook ՚n unieke mikroklimaat met die koueeenhede wat appels nodig het. Teen die einde van dieselfde jaar het hulle ook Carmel bygekoop, ՚n klein stukkie grond met strategiese waterbronne.

deur Tisha Steyn

Darryl Jacobs, adjunk-direkteurgeneraal van Landbou-ontwikkeling en Ondersteuningsdienste en dr Mogale Sebopetsa Departementshoof van Landbou, Wes-Kaap, saam met Ian Cunningham, Agri Wes-Kaap se Santam Landbou Jongboer van die jaar (middel). (Bron: Dewald Kirsten, Lucentlands)

an Cunningham (37) boer met sagtevrugte en wyndruiwe in Elgin en Villiersdorp. Hy is aangewys as Agri Wes-Kaap se Santam Landbou Jongboer van die Jaar vir 2022. Hierdie jong boer is gekweek Ian het grootgeword in die Ixopodistrik van KwaZulu-Natal waar sy stiefpa met hout, aartappels en vleisbeeste geboer het. Hy het skoolgegaan in ՚n plaasskool in Lynford, wat sy stiefpa saam met die gemeenskap gestig het. Daarna is hy na Hilton College in Hilton waar hy in

2003 gematrikuleer het. In sy oorbruggingsjaar het hy op die Middellandse see gaan vaar. Tussen 2005 en 2009 het hy Bedryfswetenskap, Ekonomie en Finansies aan die Universiteit van Kaapstad studeer. Hy is gekies om deel te neem aan die Standardbank Leiersontwikkellingsprogram voordat hy by PSG Batebestuur as ՚n fondsadministrateur aangesluit het. Hy het sy vrou, Inge tydens die program ontmoet en hulle het nou twee seuns, MacGregor (4) en baba Harvey (8 maande).

Inge en Ian Cunningham. (Bron: Dewald Kirsten, Lucentlands) www.proagri.co.za

Die jong boer en sy nalatenskap Die nalatenshap wat hy graag agter wil laat is tweevoudig: “Ek wil graag die grond in ՚n beter toestand agterlaat as wat ek dit gekry het. Aanhoudende grondbewerking het ՚n negatiewe uitwerking op die grond. Om dit teë te werk het ek getrou dekgewasse geplant, en kompos en ՚n deklaag gebruik om soveel as moontlik organiese materiaal terug in die grond te kry.” Ian glo ook dat ՚n boer ՚n inklusiewe verhouding met sy werknemers moet handhaaf. Dit is sy tweede strewe. “Jy het ՚n werksmag nodig waarop jy kan staatmaak. Ek het besef daar was ՚n behoefte om die gemeenskap op te hef. Dit los baie maatskaplike euwels op en is uiteindelik goed vir die plaas,” verduidelik Ian. “Om twee seuns te hê het my laat besef watse invloed die familie-omgewing op die jeug kan hê.” Hy het twee jeugsentrums opgerig om ՚n veilige hawe te skep waar dwelm- en alkoholmisbruik bestry kan word. Dié jong boer het goeie mentors gehad Ian beskou sy wyle pa en stiefpa as sy twee grootste mentors. “Hulle het ՚n liefde vir die natuur, plaaslewe en die buitelug in my ingeprent. Al het ek finansies studeer, boer my familie al vir drie geslagte,” sê hy. Hy het ՚n hoë agting vir sy ma, Janine Richmond. Sy het al op verskeie plekke geboer en elke uitdaging wat sy teëgekom het oorwin. “Ek is bevoorreg dat sy die familie-onderneming aan my toevertrou het.” Bokkie Thiersen, plaasbestuurder by

ProAgri South Africa 269

Gewasproduksie

Ian Cunningham: Agri-Wes-Kaap se Santam Jongboer van die Jaar

Gewasproduksie

Ultra Light

Thermal Rifle Scope

FEATURES : • • • • •

Lite Thermal, 320 x 240 12μm Black hot / White hot mode One Shot Zero Light weight, 650g Ultra Low Power Consumption

MARS LT 320 5-10X

(10+hrs on one charge)

THERMAL IMAGING

NIGHT VISION

HUNTING & TACTICAL

SELF-DEFENCE

See all ATN products and more on:

www.ecmtech.co.za

ProAgri Suid-Afrika 269

www.proagri.co.za

Gewasproduksie

Ian boer met appels, pere en wyndruiwe (Foto verskaf)

Lochner Eksteen, Derec Giles, Christiaan Cronje, Ian Cunningham, ChrisThys Groenewald en Kleinjan Teubes het as jongboere meegeding. (Bron: Dewald Kirsten, Lucentlands) Fine Farms is nog ՚n kosbare mentor. “Hy is soos ՚n pa vir my en het my al die tegniese kundigheid van appelboerdery geleer,” sê hy. “Ek waardeer ook Inge se waardevolle insette; ek bespreek besluite altyd eers met haar. Dit verg ՚n vennootskap om ‘n onderneming te bestuur.” Hierdie jong boer het ook uitdagings Nes ander bedrywe het boerdery ook uitdagings soos die stygende insetkoste. “Ons is prysnemers en ons kan niks doen behalwe om slimmer te werk te gaan nie.” Die verdriedubbeling in kunsmiskostes het hulle meer na kompos laat kyk. “Ek staan op die skouers van reuse: ek het geleer hoe om kompos te gebruik deur ZZ2 se Natuurboerdery fyn dop te hou en saam met die natuur te werk, nie daarteen nie. Ek het ook geleer van dekgewasse van die graanboere.”

Shiraz, Chardonnay en Sauvignon blanc druiwe word gekweek en gaan na Iona, Richard Kershaw en Colmant. (Foto verskaf) www.proagri.co.za

Arbeid en landbou loop hand aan hand “Landbou kan ՚n groot aantal ongeskoolde arbeiders in diens neem al beteken dit die arbeidonkostes verhoog. In die uitvoerbedryf gee ons relatief bekostigbare arbeiders ons ՚n mededingende voordeel teenoor ander lande waar arbeid heelwat duurder is. “Ons kan nie boer sonder arbeid nie, so in plaas daarvan om ons werkers te verminder, moet ons hulle uitsette vermeerder.” Klimaatsverandering raak boere ook “Ons is vasgevang in hierdie omgewing en al wat ons kan doen is om die risiko te bestuur. Ons gebruik toestelle om heeltyd die grond se vogtigheid te toets en gedurende die droë jare het ons in die aand besproei om transpirasie te verminder. Ons gebruik ook skadunet om te verhoed dat ons Granny Smith-appels sonbrand kry. Boere in Ceres gebruik dit gewoonlik om haelskade te voorkom.” Hy glo dat verbeterde plantpatalogie wat plante sterker en meer robuust maak, ook dien as ՚n vorm van bestuur wat die grond verbeter en klimaatverandering beveg.

Ian en sy vrou, Inge, nadat hy aangewys is as wenner. (Bron: Dewald Kirsten, Lucentlands)

Rooi appels sluit in die kultivars, Gala en Pink Lady. (Foto verskaf) “Ek is positief oor landbou. Die wêreld kan nie sonder ons bestaan nie, want daar is altyd ՚n behoefte aan kos — en nes ander sektore moet ons ook vindingryk wees. “Ons geslag soek onmiddellike bevrediging. Met die ongelooflike hoeveelheid leesstof, is ons nie bang om vrae te vra nie. Ons hoef ook nie goed op dieselfde manier as ons pa’s of oupas te doen nie. Tegnologie lei ons in die regte rigting.” Ander deelnemers aan die Jong Boerkompetisie was Christiaan Cronjé (29), van Riversdal, Chris-Thys Groenewald (30) van Riviersonderend, Derec Giles (40) van Uniondale, Kleinjan Teubes (32) van Vredendal en Lochner Eksteen (24) van Piketberg. Die paneel beoordeelaars het elke deelnemer op sy plaas besoek. Volgens Jannie Kleinhans, uitvoerende hoof van Agri Wes-Kaap, is die jong boere se vermoë om hulle kommoditeite te bestuur in ag geneem, maar hulle bestuursbenadering was deurslaggewend. Ander lede van die paneel was die boere, Inus Oosthuizen van die Koue Bokkeveld, Sas Oosthuizen van Wellington en Louis Wessels van Albertinia, André Bloem, ՚n arbeidspesialis, Pieter Plaatjies van Santam Landbou, asook Arno Cloete en Andries van Zyl van FNB. ProAgri South Africa 269

ProAgri Suid-Afrika 269

www.proagri.co.za

ProAgri South Africa 269

PARTNERSHIP PARTNERSHIP PARTNERSHIP

Est. Est. Est. 2022 2022 2022 afgriequipment.co.za afgriequipment.co.za afgriequipment.co.za

Innovation Innovation Innovation finds finds findsthose those those that that thatwork work work together together together

ProAgri Suid-Afrika 269

www.proagri.co.za

Vee en Wild

Winsgewende skaapboerdery deel 10: Die prikkelvoedingdeurbraak P

rikkelvoeding het ten doel om die meerlinggeboortes (fekunditeit) eerder as die besetting van ՚n ooikudde te verhoog. Die aantal eiselle wat ՚n ooi per hittesiklus afskei (ovulasietempo), bepaal die boonste grens van die ooi se fekunditeit en dit word geneties beheer. Die mate waarin ՚n ooi haar genetiese reproduksiepotensiaal bereik, is afhanklik van omgewingsfaktore, waarvan voeding die belangrikste is. Meer as 70% van ՚n ooikudde se reproduksietempo word deur voeding bepaal. Vrugbaarheid en reproduksiepotensiaal Volgens die tipiese vrugbaarheidsprofiel van enige ooikudde is ongeveer 5 tot 10% van die ooie potensiaal "onvrugbaar" en sal nie lam nie. Hierdie sogenaamde "vrugbaarheidsdrempel" kan slegs gedeeltelik oorkom word omdat net ongeveer die helfte van hierdie ooie sal lam indien hulle prikkelvoeding ontvang, wat op sigself nie ՚n noemenswaardige invloed op die lampersentasie sal hê nie. Afhangend van die reproduksiepotensiaal van ՚n ooikudde sal ongeveer 5 tot 10% van die ooie elke lamseisoen, ondanks die voedingstoestande, selfs in ՚n droogte ՚n tweeling lam. Reproduksietempo word grootliks www.proagri.co.za

deur voeding en bestuur beïnvloed, waarvan voeding die grootste (> 70%) invloed het. Volgens Van Niekerk (aangehaal Vosloo, 1975) verhoog prikkelvoeding die besetting met ongeveer twee persentasie-eenhede terwyl die aantal stelle tweelinge van ongeveer 2% tot 18% verhoog het met ՚n gevolglike 20% verhoging in lampersentasie. Prikkelvoedingprosedures Vroeë navorsing het reeds aangetoon dat ooie wat met paring in massa toeneem meer geneig is om tweelinge te produseer as dié wat massa handhaaf of massa verloor. Daarenteen neem die besetting en ovulasietempo af indien ooie kort voor die paarseisoen massa verloor. Verder moet die ooie in ՚n uitstekende kondisie (3,5 kondisiepunt op ՚n skaal van 5) met die aanvang van die paarseisoen wees. Navorsing deur Coop (1966) toon dat die hoogste lampersentasie verkry word deur ooie twee maande voor die paarseisoen in spaarkampe te plaas en dan vanaf drie weke voor paring vir ses weke prikkelvoeding te voer. Teelooie wat die vorige lamseisoen tweelinge gelam het, moet ongeag hulle kondisie, op droë weiding 300 tot 400 g produksiekorrels/ooi/dag as ՚n prikkelvoer gevoer word.

In die geval van maer en skraal teelooie, moet ooie ongeag of hulle die vorige lamseisoen enkelinge of tweelinge gelam het, prikkelvoeding gevoer word. Enige tipe prikkelvoeding byvoorbeeld spaarkampe (weiding of oesreste), produksielek-lupienpitte, ensovoorts kan gebruik word. Coop (1966) is van mening dat daar met prikkelvoeding volgehou moet word totdat ongeveer 70% van die ooie beset is. Om prikkelvoeding meer kostedoeltreffend te maak, word aanbeveel om dit saam met koggel ProAgri South Africa 269

Vee en Wild ramme te gebruik omdat koggelramme verseker dat meer as 90% van die ooie binne die eerste siklus (± 17 dae) op hitte sal kom. As gevolg van koggel kom die ooie dus oor ՚n korter tydperk op hitte en is ՚n prikkeltydperk van ses weke (twee weke voor paring en die eerste vier weke van paring) voldoende. En so kan op prikkelvoeding bespaar word. Daarbenewens is daar ook aanduidings dat prikkelvoeding ՚n oordrageffek het deurdat dit ovulasietempo vir nog ongeveer drie weke verhoog nadat dit gestaak is. Winsgewendheid van prikkellekke Om vir die prikkelvoeding te betaal, moet ongeveer ses ekstra lammers gespeen word. Die gemiddelde verhoging as gevolg van prikkelvoeding in die proewe was 16 ekstra lammers per 100 ooie gepaar. Dit is ՚n terugbetaling van minstens 10 lammers per 100 ooie gepaar. Om prikkelvoeding te bespaar, moet ooie reeds op die stadium wat hulle lammers gespeen word in minstens twee groepe verdeel word volgens kondisie (skraal teenoor goeie kondisie). Die skraal ooie moet dan op beter weiding geplaas word om hulle kondisie te herwin sodat hulle met die aanvang van die prikkelvoedingperiode in ՚n uitstekende kondisie (3,5 kondisiepunt) is. Totale benadering Om maksimum genetiese reproduksiepotensiaal te ontsluit om maksimum lampersentasie te verseker, moet teelooie se volle reproduksiepotensiaal ontsluit word. Reproduksietempo is ՚n multifaktorale eienskap. Prikkelvoeding is maar slegs een van die sleutelfaktore, hoewel ՚n baie belangrike een, wat ՚n rol speel om lampersentasie te verhoog. Om maksimum lampersenta30

ProAgri Suid-Afrika 269

sie te verseker, moet ՚n totale benadering gevolg word. Die resep vir ՚n hoë lampersentasie behels dat die volgende aksies doelgerig uitgevoer word: • Om maksimum ovulasietempo te verseker, moet gesorg word dat ooie tydens paring in ՚n uitstekende kondisie (kondisiepunt van 3,5 op ՚n vyfpuntskaal) is. • Kry teelooie so swaar as moontlik met paring, want vir elke 1 kg toename in paringsmassa neem die ovulasietempo met 2 tot 2,5% en die lampersentasie met ongeveer 1,5 tot 2% toe totdat hulle genetiese reproduksiepotensiaal bereik is. • Jongooie moet geen massa verloor vanaf geboorte totdat hulle die eerste keer lam nie. Verder moet jongooie met eerste paring voor 12 maande ouderdom minstens 80% en indien na 12 maande ouderdom gepaar word, minstens as 90% van volwasse massa weeg. • Inspuiting van sowel teelooie as -ramme met Multimin en dosering met Vitamien A & E. • Korrekte voorbereiding van teelramme (byvoorbeeld prikkelvoeding, oefening, vrugbaarheid- en dekbehendigheidstoetsing). Gee voorkeur aan meerlinggebore ramme met ՚n hoë libido. • Teelooie moet geen kontak (aanraak, sien, hoor of reuk) met enige manlike diere (ramme, ramlammers, koggelramme en bokramme) vanaf vyf weke, maar verkieslik agt weke voor paring hê nie, want dit verlaag besetting. • Gebruik van koggelramme met ՚n hoë libido. • Geen spanningsvolle aktiwiteite (byvoorbeeld skeer, dip, mikskeer, dosering, ensovoorts) moet korter

•

as vier weke voor paring gedoen word nie, want dit verlaag lampersentasie met tot 7 persentasie-eenhede. Vermy die paring van ooie op peulplantweidings (byvoorbeeld lusern, klawer, medics, ensovoorts) waar blaarsiektes (as gevolg van swam-, bakterie- en virusbesmetting), plantluise en insekte-beskadiging of vogtekorte (byvoorbeeld droogte) voorkom. In sulke omstandighede produseer die plante fito-estrogene (byvoorbeeld koumestrol) wat die ovulasietempo van ooie verlaag asook ՚n vertraging in die estrussiklus (met ander woorde ooie kom stadiger op hitte) tot gevolg het. Waar ՚n swam (fusarium fungi) op grasse groei, kan ՚n estrogeniese mikotoksien, zearalenone, geproduseer word wat soortgelyke simptome as koumestrol het. Waar ooie gekoggel is, beperk die paartydperk tot ՚n maksimum 28 dae, maar verkieslik net 21 dae en prul alle volwasse en jongooie wat nie in hierdie verkorte paartyd beset raak nie. Voorsien skaduwee gedurende paring en die eerste maand na paring indien die dagtemperature hoër as 28 ºC, maar veral as dit 32 ºC en hoër is om embrio-resorpsie te voorkom. Vermy alle spanningsfaktore (byvoorbeeld oormatige hantering, massa-en kondisieverlies, siektetoestande, ensovoorts) gedurende paring en die eerste maand nadat die ramme uitgehaal is, om embrio-resorpsie en fetale afsterwing te voorkom. Selekteer vir hoë vrugbaarheid omdat hoogs vrugbare ooie die www.proagri.co.za

Vee en Wild

• •

•

beste en die mees kostedoeltreffende reaksie met prikkelvoeding gee. Indien die doelwit is om ՚n hoogs vrugbare ooikudde te ontwikkel, moet die top 10% ooie (* = uitstaande ooie) met die hoogste BLUP-teelwaarde vir TWW (total weight of lamb weaned) in ՚n elite ooikudde saamgevoeg word. Indien hierdie BLUP-teelwaarde nie bekend is nie, moet alle ooie wat bogemiddelde tweelinge speen (nie dié wat klein en boepenslammers het nie) in hierdie elite ooikudde saamgevoeg word. Hierdie ooie moet dan gepaar word met tweelinggebore ramme met ՚n hoë libido en wat in die top 10% val wat BLUP-teelwaarde vir TWW aanbetref. Indien hierdie teelwaarde nie bekend is nie, gebruik ramme wie se ma, ouma en oumagrootjie al hulle tweelinglammers tot speen suksesvol grootgemaak het. Die beste ramme wat in hierdie elite kudde gebore word, moet dan op die res van die ooie gebruik word om hulle nageslag se vrugbaarheid te verhoog. Aftasting van teelooie en uitskot van ooie wat nie lam nie of nie ՚n lam speen nie. Volg ՚n doeltreffende ent- (byvoorbeeld vir ensoötiese aborsie en gebruik multi-klostridiale entstof) en doseerprogram. Ooie moet die eerste twee maande van laktasie, ses maande voor paring nie meer as 10% van hulle liggaamsmassa verloor nie omdat dit tot ՚n lae lampersentasie in die daaropvolgende lamseisoen sal lei.

www.proagri.co.za

ProAgri bedank ՚n legende in die landboubedryf, dr Jasper Coetzee, wat sy Handleiding vir Winsgewende Skaapboerdery aan die lesers van ProAgri beskikbaar gestel het. Indien jy meer inligting oor winsgewende skaapboerdery wil bekom, bestel jou Handleiding vir Winsgewende Skaapboerdery vandag nog deur ՚n e-pos te stuur na: mvs@meadowcape.co.za.

ProAgri South Africa 269

Vee en Wild

OPTIMIZE YIELD MINIMIZE DRIFT The NEW SpraySelect app from TeeJet helps you to select the optimal spray tips for your specific application.

RECOMMENDS THE TOP THREE TIPS FOR YOUR APPLICATION DETERMINES TARGET SPRAY PRESSURE

CALCULATES CORRECT FLOW RATE

DEFINES DROPLET SIZE RANGE

VERIFIES TIP PERFORMANCE WITH THE SPRAY TIP CALIBRATION TOOL

LOCATES A NEARBY TEEJET RETAILER

ProAgri Suid-Afrika 269

Visit teejet.com/SpraySelect to download the FREE SpraySelect www.proagri.co.za app today!

Listige luise wat klou soos nete

lke mens se pad kruis iewers met ՚n luis. Dalk begin jou kopvel ook net kriewel as jy die woord lees, maar die grillerige insekte tref diere ook. Van troeteldiere soos honde en katte, tot pluimvee en grootvee, die klein wetters dryf boere en hulle plaasdiere tot raserny. Alle luise lyk min of meer dieselfde. Hulle is plat insekte met groot, ovaal agterlywe. Luise wissel in grootte van 1 tot 10 mm en sommiges is so klein hulle kan nie eens met die oog gesien word nie. Die lewensiklus van ՚n luis word binne drie weke voltooi. Dit begin met die uitbroei van die eier, ook genoem ՚n neet. Dit broei in tussen sewe en veertien dae nadat dit gelê is uit en word ՚n nimf. Die nimf vervel drie keer voordat dit volwassenheid bereik. Luise is permanente parasiete en spesie-spesifiek. Gedurende die wintermaande is luise meer aktief. Diere se toestand neem gewoonlik in hierdie tyd af en hare groei langer om diere teen die koue te beskerm. Parasiete gryp egter hierdie geleentheid aan om in die lang hare weg te kruip en siek, swak, jong diere te teiken, asook dié wat verhonger of maer is wanneer kos in die veld skaars is. Diere se toestand verswak gewoonlik verder omdat ՚n luisbesmetting hulle rusteloos maak. Hulle eet minder, want meeste van hulle tyd word spandeer aan bytplekke krap en skuur en byt. Waar hare afgeskuur word vorm letsels. Daar is twee hoofgroepe luise: Bytend en suigend. Bytende luise staan ook bekend as rooiluise. Suigende luise, daarenteen, word ook blouluise genoem. www.proagri.co.za

Bytende of rooiluise

Rooiluise van bokke (Damalina capra en Damalina limbate) Die sybokhaarbedryf word bedreig deur rooiluise. Die skade wat bokke aan hare aanrig, gepaard met die verswakking in toestand, is ՚n ernstige saak. Luise tas die hele liggaam aan.

Rooiluise van beeste (Damlinia bovis) Hierdie luise kan maklik gesien word. Hulle veroorsaak letsels regoor die dier se lyf, maar dit is gewoonlik meer gekonsentreerd op die skouers, agterlyn en stertwortel. Van die hewige irritasie wat die bees so besig en aan die skuur hou, eet hulle minder en verloor gewig.

Beheer van bytende luise

Hierdie soort luis het kouende monddele. Hulle voed op die oppervlakkige lae van die vel. Dit is ՚n reuse irritasie vir die arme dier. Wanneer die dier se wol of hare weggetrek word, kan ՚n mens duidelik sien hoe hulle skarrel en beweeg.

Rooiluise van skape (Damalina ovis) Net soos met die beeste, veroorsaak ՚n rooiluisbesmetting by skape hewige irritasie. Dit het ook ՚n regstreekse uitwerking op die skaap se vreettyd en lei tot gewigsverlies. Vagversteuring vind ook plaas omdat die skape aan hulle wol pluk en teen bome, heinings of mure skuur.

Nadat skape en bokke geskeer is kan hulle gedip word. Dit is die doeltreffendste metode, want dit: • Verwyder die oorblywende nete, en Damalinia ovis is ՚n kouende luis wat op skape parasiteer. (Bron: Parasitipedia)

Wanneer die dier se wol of hare weggetrek word, kan ՚n mens duidelik sien hoe die rooiluise skarrel en beweeg. (Bron: SA Mohair Growers Association) ProAgri South Africa 269

Vee en Wild

Eksterne parasiete in vee Deel 4:

Vee en Wild

A breakthrough dewatering pump with integrated intelligence for industrial operations

Maak nie saak hoe groot jou weiding is nie,

Ons sal verseker dat jou ‘Weiding wins is’.

Meer as 200 000 ha gras reeds in Afrika gevestig.

• • • • •

Die enigste verspreider van bullet-saad ter wêreld.

80 tot 90 dae vanaf aanplanting beweibaar Droëmateriaalopbrengs wissel tussen 15 en 40 ton per hektaar p/jaar Bevat 10 tot 18% ru-proteïen in droëmateriaal Bevat geen blousuur Geskik vir bees, skaap, bokke, wild en perde

“Die gras wat hier op die NAMPO-perseel geplant is, is tien jaar oud, en ons was die heel eerste maatskappy wat proewe hier geplant het ,” vertel Gielie. Maar gras het eers waarde wanneer diere dit gretig inneem. Om die smaaklikheid van BRAZGrass aanskoulik te demonstreer, het Gielie ՚n enorme os van anderhalf ton wat smaaklik smul aan die gras by NAMPO gehad.

Vir meer inligting, kontak ons; Gielie Nieuwoudt 084-800-0193 Heyns 084-840-1659 Kantoor 074-537-4050 E-pos: gieliegroep@gmail.com Webwerf: www.brazgrass.co.za.

ProAgri Suid-Afrika 269

www.proagri.co.za

Vee en Wild Van links na regs: ՚n Langneus-luis, die kleinbloubeesluis en ՚n kortneus-luis. (Bron: Universiteit van Nebraska–Lincoln)

Links: Die suigende of blouluise het skerp monddele wat steek om bloed te suig. (Bron: Alan R Walker deur Wikicommons) Regs: Die bytende of rooiluise het stomp, kouende monddele wat op die vel van ՚n dier voed. (Bron:SCOPS)

•

Help dat diere nie behandel hoef te word wanneer die wol of hare lank is nie.

Organofosfaat- en piretroïed-dipmiddels kan gebruik word. Na tien tot veertien dae kan dit weer toegedien word om die beste resultate te kry. Die enigste nadeel van hierdie middels en geregistreerde groeireguleerders is dat dit ՚n rukkie neem om oor die hele dier se lyf te versprei. In sommige gevalle sal dit tot twee weke neem om die luise dood te maak. Daarom word ՚n tweede dip aanbeveel sodat die lewensiklus heeltemal gestop kan word. Hierdie dipmiddels kan ook vir beeste gebruik word. Mikrosikliese laktone kan gebruik word vir rooibosluisbeheer, maar dit onderdruk bloot net die besmetting. Groeireguleerders voorkom dat die luise hulle volwasse stadium bereik en voortplant, maar sal hulle nie doodmaak nie. Na ՚n tydperk – die einde van hulle leeftyd van drie weke – sal hulle self sterf.

Suigende- of blouluise

Bloubosluise se monddele is stekend. Soos die naam aandui, suig hulle bloed. Dit gee die lyfies dan ՚n blou skynsel. Hulle verkies spesifieke liggaamsdele en ՚n hewige besmetting kan ՚n klein dier bloedarmoede gee. Haarlose kolle wat lyk soos brandsiekte op diere is ՚n aanduiding van blouluisbesmetting, maar dit wissel ook tussen die verskillende spesies. Rooiluise van beeste Daar is vier soorte suigende luise wat hoofsaaklik beesboere raak. Elkeen het ook sy eie kenmerke: A. Langneus-luis (Linognathus vituli): www.proagri.co.za

Hierdie luis verkies die bees se skouers, nek en bors. Die letsels vorm hoofsaaklik in hierdie area. Kortneus-luis (Haematopinus eurysternus): Die oë, neus, horingbasis en nek is die voorkeurliggaamsdele vir kortneus-luise. Kolle van haarverlies op hierdie dele dui op luisbesmetting. Stertkwas-luis (Haematopinus quadripertusis): Soos die naam aandui, is die stertkwas-luis lief vir die beeste se sterte en die grootste besmetting sal daar gesien word. Hulle is egter nie beperk tot net daardie liggaamsdeel nie. Kleinblouluis (Solenopotes capillatus): Die kleinbloubosluis verkies weer die skouers, die onderkant van die stert en die anus.

Suigende luis van kleinvee Verskeie blouluise paratiseer op kleinvee. Een van die spesies is Linognathus africanus wat hoofsaaklik Angora-bokke as gasheer kies. Diere kan bloedarmoede kry weens ՚n swaar besmetting of groei kan vertraag word. Die ergste gevalle lei tot dood. Beheer van bytende luise Die goeie nuus is dat besmettings doeltreffend beheer kan word met makrosikliese laktone soos ivermektien. Twee behandelings agt tot tien dae uitmekaar verseker dat luise wat na die eerste behandelling uitbroei ook sterf. Om skape met organofosfate of piretroïede te dip help brandsiekte voorkom. Opgietmiddels is egter nie die mees doeltreffende beheermiddel nie omdat luise nie baie aktief is nie.

Links: Damalinia bovis is ՚n kouende of rooiluis wat beeste besmet. (Bron: Fakulteit Gesondheid en Mediese Wetenskappe - Universiteit van Kopenhagen – Denemarke)

Luise voltooi hulle hele lewensiklus op die gasheer met verspreiding van een dier na die volgende deur direkte kontak. Suigende luise voed op bloed terwyl bytende luise op dooie velselle, hare en olieafskeidings voed. (Bron: Regering van Wes-Australië)

Bronne: Junquera, P. (2022) PARASITIPEDIA [Online]. Parasitipedia.net. Available at https://parasitipedia.net/. Oberem, P. (2006) Siektes en parasiete van beeste, skape en bokke in Suid-Afrika. Pretoria: Afrivet Business Management. Hobson, M. (2022). Lice OFFLABEL Treatment. [Online] SA Mohair Growers. Available at: https://www.angoras.co.za/ article/lice-off-label-treatment Boxler, D. (2022). Cattle Lice. [Online] UNL Beef. Available at: https://beef.unl.edu/cattlelice SCOPS. (2022). Lice. [Online] The Sustainable Control of Parasites in Sheep. Available at: https:// www.scops.org.uk/externalparasites/lice/

ProAgri South Africa 269

4075_Krag Vir Die Land_SA Graan Ad_PRINT.pdf

2022/07/11

11:15

BATTERYKRAG

VIR DIE LAND

Vir meer as 65 jaar verskaf Willard battery-produkte wat gebaseer is op die nuutste tegnologie en geskik is vir ‘n wye reeks van toepassings. Dit maak Willard die voorkeur battery vir generasies in landbou. Bepaal jou battery behoeftes vandag deur ons toegewyde en ervare velddiensspan te kontak. Hulle sal jou onderneming besoek en verseker dat daar aan al jou battery kragbehoeftes voorsien word. C

CMY

www.willard.co.za

Untitled-1 1

ProAgri Suid-Afrika 269

0860 12 00 12 2022/07/11 11:27

GET IT DONE

WITH REMACON YFEL

INSTANT STORAGE SOLUTIONS Install 120m of 4m high wall in under 8 hours! YFEL is a free-standing, flexible option for dry bulk material separation, bunkering and sand storage solution.

“The quality and after-sales service are excellent”.

Bunker Project • Supplied in less than 80 working days • Bunkers available for moving to new sites and easily broken down • No on-site personnel involved, once the ground is prepared for placement of the Yfels

Locally produced

Made from recyclables

Movable www.yfel.co.za

To view more of our solutions, visit our website www.remacon.co.za

or contact Christopher Cosgrove at 082-880-0184 or christopher@remacon.co.za.

ProAgri South Africa 269

Kontak besonderhede: 011-786-1043 steve@smstructures.com Jon Marco: 076-519-1734 jonmarco@smstructures.com

SM STAAL STRUKTURE VERVAARDIGING, OPRIGTING, DAKPLATE EN BTW INGESLUIT. Duisende projekte reeds suksesvol voltooi.

KIES GEMOEDSRUS; KIES SM STRUCTURES! *** Pryse geld solank voorraad hou. 12 x 25 x 4 15 x 30 x 4,5 18 x 30 X 4,5 20 x 30 x 6 25 x 30 x 6 30 x 30 x 6

oprigting ingesluit oprigting ingesluit oprigting ingesluit oprigting ingesluit oprigting ingesluit oprigting ingesluit

R227 253 R327 000 R491 565 R550 141 R737 696 R1 225 360

MEER SPESIALE AANBIEDINGS

Doen dit self strukture vir oplaai (geen oprigting). 12 x 25 x 4 ..........................................R180 903 15 x 30 x 4.5........................................R256 650 18 x 30 x 4.5........................................R381 065 20 x 30 X 4..........................................R359 000 20 x 30 X 6..........................................R421 291 25 x 30 X 6..........................................R580 696 30 x 30 X 6..........................................R956 360

2 of 12 x 25 x 4 oprigting ingesluit R415 000

Modulêre behuising, afgelewer binne twee weke na bestelling. 1,2,3 of meer slaapkamers met sitkamer, kombuis en badkamer.

Ons is geregistreerd om na alle SAOG-lande uit te voer, en voer ook uit na enige ander land ter wêreld.

ProAgri Suid-Afrika 269

ai165037947325_ProAgri.pdf 3 4/19/2022 4:44:40 PM

TLU SA

Alternatiewe energie en selfstandigheid-ekspo!

11-13 Augustus 2022 Diamantvallei Landgoed, 20km oos van Pretoria

OPVOEDKUNDE SUB-EKSPO 600 Uitstallers

50% Afslag indien vooraf registreer! Kinders tot 18 GRATIS.

LANDBOU SUB-EKSPO in samewerking met TLU SA

KUNS & KNABBEL MARK in samewerking met Solidariteit Helpende Hand

087 231 1644 www.kragdag.co.za

ProAgri South Africa 269

Moeg vir hoë brandstof pryse?

Spaar nou tot 15% vir die res van jou lewe.

Auto Struct, Brandstof bespaarder vir petrol en diesel enjins. “Ek is baie tevrede met die brandstof besparing wat ek kry maar baie verbaas dat my voertuig ophou rook het en nie meer olie gebruik nie, ek het altyd 1-pint olie elke 2000 km gebruik en hoef nou nie meer tussen dienste aan te vul nie.” Talle mense het reeds terugvoer gegee van brandstof besparings van tussen 10% en 15% met meegaande verlaging in werkstemperatuur, die besparings is permanent en sommige mense spaar al sedert 2017. “Alhoewel ek baie brandstof spaar op my motor en bakkie kry ek op my vragmotors net meer krag die besparings word geneutraliseer deur die ekstra krag te gebruik, maar ek is baie tevrede want die vragmotors is vroër terug.” HOE DIT WERK Alle vloeistowwe bevat molekule groepe wat van buite na binne moet brand, dit neem te veel tyd om volledig te kan verbrand in die masjien en dan kom onverbrande branstof by die uitlaatpyp uit. plaagbeheer met frekwensies, dit is nie net veiliger en goedkoper as Agri Frequencies spesialiseer in voorkomende Deur diemaar oppervlakte spanning te verlaag word kleiner druppels binne gif nie is ook meer doeltreffend. Dit is spesiespesifiek en kangevorm op enige grootte gebied toegedien word enige die masjien danAlle als dienste gelyk blootgestel aan suurstof en volledig ontbrand plek in die wat wêreld, en produkteword het ՚n 100%-geldterugwaarborg en die frekwensies kan op die plaas word deur boer selfgee meten ՚n beter eenvoudige toetsmetode. in gemeet die kragslag, wat die meer krag brandstof verbruik tot gevolg het. Dit word verkry deur elektries gelaaide kristal poeier in ‘n rubber strokie om die verkoeler waterpyp te draai wat dan die gewenste frekwensies oordra na die water in die masjien wat dit dan weer oordra na die brandstof. Die Auto Struct hou vir dekades en word vir 90 dae gewaarborg teen foutiewe fakmanskap. Frekwensies word ook gebruik in ‘n weie reeks produkte wat strek van insekbeheer tot groei en plant stimulasie, selfs plaagdiere, bosluise en nog baie meer, selfs water kwaliteit kan verbeter word om produksie te verhoog. Insek beheer kan akuraat toegedien word op die teiken area enige plek in die wêreld.

Skakel gerus vir Jan du Plessis by 082-429-4055 of info@agrifrequencies.com

ProAgri Suid-Afrika 269

www.agrifrequencies.com.

crystalcures_1

crystalcures1

ProAgri South Africa 269

ELECTRIC FENCE AND SECURITY CENTRES 0861 STAFIX/782349 www.staﬁx.co.za

STRIP GRAZING JULY SPECIALS

10% OFF Strip Grazing Specials

JVA SV10 Strip Grazing Camp Kits – 500m

The kit includes 2 x 500m Poliwire JVA SV10 1 x Reel Stand LCD Display 2 x JVA Handy Hooks 2 x Value Reels 60 x Plas c HD Tread In (1, 2 or 3 Strand) Intermediate 1 x Earth Spike 1 x Warning Sign 1 x Crocodile Clip set

· JVA MBX 1.5Joule AC/DC Energizer · JVA SV10 Solar Energizer · Value Reel Heavy Duty · Mul Tread-In (H.D.) · Poliwire 500m Orange

The JVA SV10 Solar Energizer displays the fence voltage on the built in LCD screen resul ng in no need for a fence tester.

STAFIX BRANCH LOCATIONS Bethlehem Bloemfontein Cape Town Central Cape Town South

Centurion Durban North East London George

ProAgri Suid-Afrika 269

Gaborone Harare Jet Park Kimberley

Klerksdorp Lusaka Mozambique Nelspruit

Kya Sand Paarl Pietermaritzburg Pinetown

Polokwane Port Elizabeth Potchefstroom Pretoria

Rustenburg Somerset West Upington Vanderbijl Park

R9500 Incl VAT

Vryheid Windhoek West Rand

Jaco van der Merwe 082 738 0718 jaco@exactprecision.co.za

Jaco Hamman 082 762 1669 www.ppfagri.co.za

Every drop is precious KSB has been providing pumps and valves for more than 60 years to the farming community and other industries in South Africa and Sub-Saharan Africa.

Your Level 1 B·BBEE Partner

Our pumps and valves help farmers to get the water where it is needed. Whatever the agricultural application, KSB - the right partner for you

KSB Pumps and Valves (Pty) Ltd H/0 •Tel: +27 11 876 5600, email: info-za@ksb.com •www.ksb.com/en-za

ProAgri South Africa 269

MARKET LEADER in supply, manufacturing, design and installation of FENCING MATERIALS GREAT PRICES GREAT PRODUCTS GREAT SERVICE

OUR PRODUCTS • Galvanised Wire in Coils • Barbed Wire • Diamond Mesh / Chain Link • Welded Mesh • Hexagonal Wire Netting • Field Fence

• • • • • •

Razor Wire Roofing & Reinforcing Droppers & Standards Posts Gates Wholeview Panel Fencing

YOUR ONE STOP SHOP for fencing solutions

Myburgh

Toerusting 8 Ry Planter volmaak stelsel R 126 500 btw ing

Promosie prys

R 115 000 btw ing

Kontoermaker 14 Skottel R 175 000 Verhuring R 1 750

ProAgri Suid-Afrika 269

Rolmoer

6 Ry - R 138 000 btw ing Verhuring - R 1 380 pe dag btw ing

SPOOR JOU VEE MAKLIK EN VINNIG OP GPS Tracking collar: Bestuur stelsel met slimfoon Abnormale aktiwiteit waarskuwings & intydse waarskuwings • Opdateer elke 20 min, 24uur ‘n dag • Battery leeftyd van ongeveer 6 maande • Koördinate beskikbaar met elke opdateering • Twee tipes alarms beskikbaar: Spoed en buite grens • Duursaam, koste effektief en hoogs betroubaar Toestelle • •

Subskripsie

Pakket - 10 x Opsporings• toestelle + 20 x Dummy toestelle @ R27 800-00 Bykomende regstreekse eenhede + 2 x Dummy toestelle per eenheid @ R2 780-00

R97-00 p/m per toestel vir opsporing, kennisgewings en lisensies

Kontak ons vir meer inligting; Pieter Pieterse Area bestuurder - Vrystaat 083 571 4885 l gftracking@gmail.com

VERVAARDIGERS VAN VOER VERWERKINGSAANLEGTE TEEN SAKPASPRYSE!

BOS TOT KOS...

verwerk jou voer op die regte manier!

Voermengers, Kerwers Hammermeulens, Pil masjinerie, Awegaars, Vervoerbande en nog meer

Besoek ook ons Facebook-blad

JRS FEED MILLS

Kontak Reyno Snyman: 082 513 3227 ProAgri South Africa 269

PIC offer gilt products at any age between 10 weeks and 27 weeks to our customers.

TOP QUALITY

PIC CAMBOROUGH F1 GILTS

BOARS AND SEMEN AVAILABLE

PIC 800

PIC 337

PIC 410

Our PIC 800, PIC 337 and PIC 410 boar lines are available after physical and genetic evaluation and selection.

013 244 7024 l info@picrsa.co.za l www.picrsa.co.za

ProAgri Suid-Afrika 269

NON-EXPLOSIVE DEMOLITION AGENT Harlen provides a full and complete range of Rock Breaking products, namely rock drills, drill steel, drill bits, hoses and NEX-PAND the rock breaking chemical.

NO VIBRATION, NO NOISE, NO TOXIC GASES, NO FLY ROCK, AND NO RESIDUE. Quarrying and stone cutting, Removal of unwanted boulders, Excavating foundations / rocks, Demolition of concrete / refractory structures

SOUTH AFRICA’S LEADING SUPPLIER OF ROCK BREAKING TECHNOLOGY TO THE QUARRY, MINING & CONSTRUCTION INDUSTRY

For more groundbreaking equipment, visit our website at www.harlenquarrysupplies.co.za Email: info@harlenquarrysupplies.co.za Landline: +27(0)10-4421773 Dustin Harlen: +27(0)83 616 0523 Annelien Kruger: +27(0)83 571 6770

ProAgri South Africa 269

Soy Beans Dry Roasted

HIGH IN

PROTEIN

GLUTEN FREE

The roasted soy beans can be used in stews & soups. The fine or coarse milled roasted soy beans can be used as a smoothies and gravies, as a meat extender, breakfast cereal, energy bar, spread and a wide variety of foodstuffs to enrich it with a tasty protein source. The OJA Farm full fat, pre-cleaned, Dry Roasted Soy Beans are heat treated to change the anti-trypsin and the lipoxygenase enzymes in the soybeans to produce an excellent nutty tasting product with no beany or grassy aftertaste.

25 Liter Bucket Beef Masala 5 servings

25 kgINGREDIENTS: Bag

Roasted soybeans are the cheapest protein source in the world. The amino acid composition is favourable and similar to any animal or plant protein source.

TYPICAL NUTRITIONAL INFORMATION Serving size: 100 g

PER 100 g Energy

1 600 kJ

Protein

36 g

Carbohydrate of which Total Sugar

29 g 5,0 g

Total Fat of which Saturated Fat of which Trans Fat of which Monounsaturated Fat of which Polyunsaturated Fat

21,0 g 3,0 g 0,0 g 4,8 g 12,2 g

Cholesterol

Dietary Fibre**

17,8 g

Total Sodium

10,0 mg

*%Nutrient Reference Values (NRVs) for individuals 4 years and older (2010) **AOAC 985.29 method of analysis

20 min

INGREDIENTS: Roasted Soya Beans ALLERGENS: Soya Beans

Container sizeDRY PLACE.Contains STORE IN A COOL ONCE OPENED, STORE IN AN Product of South Africa AIRTIGHT 5 Liter CONTAINER. Bucket 2.5 kg - Oja Dry roasted Soya beans + stock 10 Liter Bucket

The OJA Farm full fat, pre-cleaned, Dry Roasted Soy Beans are heat treated to change the anti-trypsin and the lipoxygenase enzymes in the soybeans to produce an excellent nutty tasting product with no beany or grassy aftertaste.

CHOLESTEROL FREE

Dry Roasted Soy Beans are an excellent source of protein, fiber and minerals.

COOKING INSTRUCTIONS: Soak Oja Dry Roasted Soya beans in boiling water for 20 minutes. Add extra boiling water and cook for 30 minutes. Use this method to prepare Oja Dry Roasted Soy beans for all recipes.

Dry roasted beans

Servings 50 servings

5 kg - Oja Dry roasted Soya beans + stock

100 servings

12.5 kg - Oja Dry roasted Soya beans + stock Curry METHOD:

250 servings

1. Soak the Oja! Dry Roasted Soya Beans

(Beef, chickeninor vegetable stock)drain the boiling water for 20 minutes, excess water and set aside.

SIZE 500 g 1 kg

BARCODE

0700083916952

OJA FARMS - PROPOSAL

0700083916969

Soak it in boiling water for 20 minutes and then it inarethe iii. cook Crunch bites our coated Soya nut range. stock that we provide for 20-30 minutes. Chocolate coated Soya nuts Yoghurt co (No added sugar)

Soy Dry Roasted ent excell Beans are an in, fibre source of prote . and minerals GET IN TOUCH Riëtte Strydom riette@ojafarms.co.za +27 83 631 2058 For recipes, visit: http://www.ojafarms.co.za

Caramel & Cinnamon coated soya nuts with lightly roasted and salted Pumpkin and Sunflower seeds

2. Heat oil in a large pot and add the onions and garlic, frying until translucent. 3. Add the beef and cook until browned. 4. Add the tomato paste and spices and lower the heat, frying until aromatic and all the meat is coated in spice. 5. Pour the beef stock, tinned tomatoes and soaked Oja! Dry Roasted Soya Beans into the pot and bring the pot up to a gentle simmer. 6. Simmer for 1 hour, or until the Oja! Dry Roasted Soya Beans are tender to the bite. 7. Season with salt and pepper and serve.

32642 P2

1 kg Stewing beef, cut into cubes 100 g Onion, diced 2g Garlic, crushed 3g Tomato paste 1 Tinned tomatoes 4g Coriander, chopped 2g Turmeric, ground 4g Garam masala 1g Cumin, ground 1g Coriander, ground 3g Brown sugar 160 g Oja! Dry Roasted Soya Beans 1L Beef stock Salt and pepper to taste Olive oil for frying

500 servings

• Gluten Free • Cholesterol Free • High in Protein

Available in 500 g & 1 kg:

ProAgri Suid-Afrika 269

VEVAARDIGING EN OPRIGTING VAN ENIGE FABRIEKE, STORE OF AFDAKKE.

LINCO

Prys, diens en kwaliteit is ons strewe. Ons doen oprigting landwyd.

Stefan 083 234 8430

lincosteel85@gmail.com

Pasgemaakte strukture

2x12x36x3.6 m store aanmekaar met geut in die middel

15 x 36 x 6 m

Kwaliteit materiale

36 x 55 x 4.5 m

18 x 27 x 4.5 m

KEEPING IT REAL COOL... No matter what the adventure, or how many of your buddies are joining, there should always be one particular Buddy who tags along. The BuddyCool range is known for having the best cooler boxes in South Africa, with impressive durability, premium performance, and maximum convenience. Impressive durability, premium performance, and maximum convenience.

018 293 1827 | b-cool@buddycool.co.za | www.buddycool.co.za

ProAgri South Africa 269

RumaX BJP Supplies

RUMAX 7m³ Uitstekende kerf en meng eienskappe. Bekostigbare menger.

Rumax Pil Aanleg 2 Grootes beskikbaar • ‘n Kleiner 11kW pil masjien • 22kW pil masjien +27 23 342 6070 +27 86 626 8397

ProAgri Suid-Afrika 269

www.rumax.co.za Samuel Walters Straat 1, Worcester

Hamermeule Bd55c – 7.5kW Elektries A 7.5kW hamermeul met ’n kapasiteit van tot 4.5ton Bd55 – 22-30kW Elektries A 22kW hamermeul met ’n kapasiteit van tot 12ton

Rondebaal Hamermeul

Moenie Sukkel Nie.. Stay Online with Fixed Wireless Internet!

Control your Irrigation without Interruptions Free Installation on Equipment Rental | Terms and Conditions Apply

www.Jenny.co.za 087 170 0000

ProAgri South Africa 269

upgrade your bakkie

High quality custom fittings

Bashplates Kenny Nigrini

Front bumpers l

083 314 3213

Available for various bakkie models

Rear bumpers

info@taaibos4x4.co.za

Rock sliders

Snorkel installations Light brackets Raptor coating Raised suspensions

www.taaibos4x4.co.za

Kantoor 084 703 1095 Robbie 082 297 8380 Sakkie 079 719 2131 Tjaart 076 799 3173 www.wildshoekievleismark.co.za robbie@wildshoekievleismark.co.za

ProAgri Suid-Afrika 269

Ringmounts, soft rifle bag, and fire arm motivation and application

Baal & Veehanteringstoerusting

Kanna Wolperse & Skaap Conveyors Vergemaklik en Verbeter jou Skaap Hanterings- en Skeerproses

086 443 2720

WILLA NOLTE 072 333 1051

021 010 0707

willa@kannaindustries.co.za www.kannaindustries.co.za Samuel Walterstraat 1, Worcester

ProAgri South Africa 269

Looking for the perfect gift for him/her?

Mindful gifts that help you sleep well, keep calm & relax.. Cleanse, nourish, moisturise, and soothe your skin, from head to toe, with all-natural skincare products. Safe and effective natural soap, deodorant, and moisturisers for your whole body.

100% HANDMADE NATURAL PRODUCTS

For more products, visit our website

LICK BLOCKS Supplements for Success

AVAILABLE AT ALZU FEEDS BRANCHES www.alzu.co.za 013 249 8900

ProAgri Suid-Afrika 269

Ansulene 083 300 6118 info@justbliss.co.za

www.justbliss.co.za

www.joostecylinders.com info@joostecylinders.com Tel : (021) 854-6518

A short video clip is available via WhatsApp on request

(021) 837 1036 / 079 070 3411 / 074 477 5236 duncan@containerworx.co.za www.containerworx.co.za 24 Uranium St, Triangle Farm, Stikland, Cape Town

One machine countless materials.

BEST FORAGE QUALITY through bale silage COST EFFICIENT & EASY TRANSPORT MASSIVELY INCREASE MILK & MEAT YIELD

For all your storage shipping containers, country wide. CONVERSIONS OFFICES ABLUTIONS ACCOMMODATION

REFRIGERATED PACK-HOUSES PUMP-HOUSES DISPATCH UNITS

Storage Containers Reefer Units

• Hemp Silage • Corn Silage • ...

3 m, 6 m, & 12 m lengths Completely wind and water tight New and Used units available

From +20°C to -20°C Ideal for temperature sensitive goods PPECB & PTI Certified Various Motors Available

Baler-Wrapper Combination // LT-Master & VARIO-Master • Variable Bale Sizes (Diameter: 0,6 m - 1,4 m) • Maximum Bale Density • Many different Materials: Hemp ∙ Corn Silage CCM ∙ Alfalfa ∙ Grass

Sugar Beet Pulp ∙ TMR (Total Mixed Ration) ∙ Whole Crop Silage ∙ And much more

Your Contact: Pierre Payré E-Mail: sales@goeweil.com Tel.: +43 7215 2131 46 www.goeweil.com

Security

“J” Lock 6 mm steel 5 pin Lock ProAgri South Africa 269

SOUTH AFRICAN LIFESTYLE BRAND

MEN’S WHISKEY | STANDARD

OPSOEK NA MASSAVANGSTE? Ons streef daagliks tot volhoubare sukses in die aanteel en jag afdelings van die wild bedryf! Gemoedsrus en eerlikheid is slegs twee van die eienskappe wat Mafuta enige boer se nommer een keuse maak!

MEN’S STONE | STANDARD

Massa vangstes Pyl en veearts werk

LADIES FIELD GREEN | LITE

Verskuiwing en wild telings

Vervoer Bemarking

Koop en verkoop van enige wild

LADIES BLUSH | LITE

Gebaseer in Bultfontein, Vrystaat Dryf handel landswyd

@fombrand SUPPORT@FREEDOMOFMOVEMENT.CO.ZA | 066 185 8879 WWW.FREEDOMOFMOVEMENT.CO.ZA

Kontak ons vandag! Anton 062 511 3072 mafuta.wildafrica@gmail.com

Mafuta Wildlife Services

5 Mauser Street, Bloemfontein FREE DELIVERY IN BLOEMFONTEIN FOR ORDERS OVER R400!

ONLY R950! MAX OUTPUT: 4 500 lm MAX THROW: 900 m WARRANTY: 10 years MAX RUNTIME: 7 hours (Charger included!)

davesmeatmarket.co.za

4 500 LM ONLY R450!

450 LM

MAX OUTPUT: 450 lm MAX THROW: 120 m WARRANTY: 6 months MAX RUNTIME: 2 hours BATTERY: Rechargeable (Charger included!)

ONLY R1 200! MAX OUTPUT: 5 000 lm MAX THROW: 1 000 m WARRANTY: 10 years MAX RUNTIME: 9 hours (Charger included!)

5 000 LM

KOPANENG SECURITY - Andre Van Der Westhuizen 076 164 4080 / 072 329 8224 / andre@kopanengsecurity.co.za www.kopanengsecurity.co.za 56

ProAgri Suid-Afrika 269

DAVE’S MEAT MARKET

Supplying the highest quality fresh meat - cut and prepared daily to your requirement!

» » » » » » » » » » » »

SINCE 1994

BEEF PRODUCTS BILTONG & DROEEWORS BRAAI PRODUCTS BURGER PATTIES CHICKEN PRODUCTS DELI & COLD MEATS LAMB & MUTTON SEAFOOD PRODUCTS PORK PRODUCTS SAUSAGE, WORS & RUSSIANS VEGETABLES VENISON

CONTACT DAVE TODAY! davemeat@mweb.co.za | 082 387 1744 | 051 522 8106

Power and versatility for Power versatility for everyand season. every season. Valtra A134 HiTech Valtra A134 HiTech

www.proagri.co.za

ProAgri South Africa 269

Alles wat jou plaas benodig, op een plek. Toerusting, implemente, lewendehawe, eiendom, vervoer, dienste, veilings en nog vele meer.

Word deel van die grootste, aanlyn koop-en-verkoop-platform vir die landboubedryf in Afrika! Soek en adverteer enige landbouproduk in 27 lande.

Diane Grobler: 082 555 6866 | diane@proagri.co.za

ProAgri Suid-Afrika 269