Ons verstaan wat vir jou belangrik is in ’n pyp. Met meer as 30 jaar se ervaring in die vervaardiging van PVC, het ons span die kundigheid om die korrekte tipe pyp te spesifiseer, in die gepaste grootte en drukklas volgens jou behoeftes.
Groot verskeidenheid van voorraad staan gereed vir aflewering. Ons hou die volledige reeks PVC-U en PVC-M pyp in voorraad, in alle algemene diameters (vanaf 20 mm tot 630 mm) en drukklasse (vanaf klas 4 tot klas 25).
En ons verstaan dat die optimale oplossing ook koste-effektief moet wees. Daarom verskaf ons hoë gehalte dog bekostigbare pyp en toebehore in industrie-standaard kleure. Kry die perfekte verbinding, elke keer.
IsoFlo PVC-U reeks. Ekonomies, duursaam, korrosievry en maklik om te installeer. SANS 966-1 gesertifiseerd.
IsoTuff PVC-M reeks. Sterk, skokbestand en koste-effektief. SANS 966-2 gesertifiseerd.
IsoDrain, ons riool & dreineringspyp reeks. Liggewig, ideaal vir druklose toepassings. SANS 791 gesertifiseerd.
Die volledige reeks topgehalte PVC-U en PVC-M pyp.
Hierdie tyd van die jaar hoor ons dikwels mense sê hulle kan nie glo dat dit al Desember is nie en hulle wonder waarheen die tyd gevlieg het. 2022 was nou die dag nog 'n droom; nou lê hy op sy rug. Wat my net weer laat dink: Wat is tyd?
Tyd is die enkele grootste faktor wat 'n invloed op elkeen se lewe het. Alles word gemeet aan tyd.
Die lewe is soms baie korter as wat ons besef, dit is ‘n geskenk, en so kosbaar, ‘n ongelooflike voorreg en ons het die keuse om elke dag te omhels deur met integriteit, passie en liefde te leef.
As ek terugkyk na die jaar en waaroor ons geskryf het, was daar baie hoogtepunte en gebeure. Meeste van die landbouskoue het weer na twee jaar se afwagting plaasgevind, boere en rolspelers kon weer skouers skuur, en so word goeie kollegas en vriende gevorm.
Sekere tye van die jaar moes ons kerse, lampe en kragopwekkers uithaal omdat Eskom se beurtkrag ons in die duister gelaat het. Nietemin, ons het dit gemaak, en hier staan ons aan die einde van nog ‘n bedrywige jaar.
In die tyd gee ons ook graag erkenning aan al ons boere – veral vir hulle volharding in die verantwoordelikheid om volhoubaar te produseer.
Aan my ProAgri-kollegas, sê ek ook dankie, vir julle waagmoed, passie en deursettingsvermoë. Kom wat wil, ons maak dit werk.
Laat ons nie die lesse van hierdie jaar vergeet wanneer ons bietjie ontspan oor die groot dae nie. Kom ons besin oor dit wat ons geleer het en hoe ons dit voordelig kan gebruik in die nuwe jaar.
Aan al ons boere en ander rolspelers, baie dankie vir die jaar se ondersteuning. ‘n Geseënde Kersfees word julle toegewens. Moenie geleenthede laat verbygaan nie - leef met integriteit, beplan en leef doelgerig!
Geniet hierdie propvol uitgawe waar ons terugkyk na die hoogtepunte van 2022. Mag 2023 die beste jaar ooit wees!
ProAgri-groete Bianca Henning bianca@proagri.co.za
Valtra vervaardig al meer as sestig jaar trekkers, en die T-reeks is die hoogtepunt van hulle suksesverhaal. Lees op bladsy 3 meer oor die legendariese T-reeks.
Valtra se T-reeks: Troue diens vir twintig jaar 2022 Bakkie-oorsig van die jaar Use Castrol’s liquid engineering to protect and extend the lifespan of your agricultural assets Landboutegnologienuus Massey Ferguson se 175ste bestaansjaar John Deere sluit die jaar af op 'n hoogtepunt Wildboer van die jaar 2022: Geslagte lank gewortel in die natuur Hier is die wenner! Topwerker ‘wou van altyd af boer’ Jeugskouhoogtepunte 2022 Landbou-hoogtepunte Hortfin en FNB gee opkomende boere 'n hupstoot
Marog is uiters gesog Kyk net: Pioneer loop voor met diens aan die boer Agrico is die besproeiingsleier van die 21ste eeu Die volstruisbedryf in die Klein-Karoo deel 3 Winsgewende skaapboerdery deel 14 Nuus: Kommer oor hase wat op hope vrek
Posbus 72707, Lynnwoodrif / Rossouwstraat 577 Die Wilgers, Pretoria 079-515-8708 www.proagri.co.za
Copyright © 2022. All rights reserved. No material, text or photographs may be reproduced, copied or in any other way transmitted without the written consent of the publisher. Opinions expressed are not necessarily those of the publisher or of the editor. We recognise all trademarks and logos as the sole property of their respective owners. ProAgri shall not be liable for any errors or for any actions in reliance thereon.
Redakteur tydskrif en aanlyn Bianca Henning >
Verslaggewers
Maryna Steyn > Natasha Kruger > Benine Ackermann >
Spesialisskrywer Annemarie Bremner >
Bemarkingsbestuurder Diane Grobler > Bemarkers Xander Pieterse >
Johan Swartz >
Tiny Smith > Lynette van Tonder >
Skeppende bestuurder Christiaan Joubert >
Uitleg en ontwerp Michelle Kruger
Kliëntverhoudingsbestuurder Carin Swartz >
Navrae Engela Botha >
Rekeninge Ronel Schluter >
Verspreiding en intekening Nita Volmer-van Zyl > Sakebestuurder George Grobler
082-326-2572 bianca@proagri.co.za 082-261-9177 maryna@proagri.co.za 081-736-4236 natasha@proagri.co.za 073-105-6938 benine@proagri.co.za 082-320-3642 annemarie@proagri.co.za 082-555-6866 diane@proagri.co.za 062-391-6507 xander@proagri.co.za 071-599-9417 johan@proagri.co.za 082-698-3353 tiny@proagri.co.za 074-694-4422 lynette@proagri.co.za 072-419-3990 christiaan@proagri.co.za 084-233-0123 carin@proagri.co.za 073-663-1234 engela@proagri.co.za 084-088-0123 accounts@proagri.co.za 079-515-8708 nita@proagri.co.za
Valtrac is nou al 25 jaar lank boere se staatmakerverskaffer van toerusting en vir ՚n goeie 20 jaar van die kwarteeu is Valtra se T-reeks op boere se lys van toptrekkers vir veelsydigheid, krag en tegnologie. Maar dit is nie al nie … Deur die jare het ProAgri by ՚n hele paar Valtra-boere gaan kuier en dit is wat hulle te sê het:
“Die nuwe Valtra T193 is soos my Harley Davidson – selfs op die langste toer bly die sitplek sag,” vertel Gerrit Herbst van Lichtenburg. “Hulle is maar 140 kW-trekkers, maar hulle gooi die krag grond toe.”
“My trekkerbestuurders klim eerder in ՚n Valtra as in enige ander trekker,” sê James Lesley van Sesesonki Farming by Harrismith. Hulle gebruik drie trekkers in die T-reeks; T151, T171 en T213. ”Vir bonestroop met ՚n Pickett is daar nie iets beters nie. Jy draai net die sitplek om en gaan aan.”
Joe du Plessis van Rossgro by Delmas sê hulle ses Valtra T171-trekkers doen die werk van trekkers en vragmotors deur gestroopte mielies aan te ry: “Met die vierwiel-aandrywing is nat toestande geen probleem nie. Veral wanneer mis uitgery moet word, is dit
Met al die nuwe tegnologie in die T5-reeks is jou pad oop na vingerpuntbeheer van jou presisieboerdery. Kyk net hoe gerieflik is al die skerms, instrumente en beheerstelsels geplaas – en jy sit lekkerder as op enige gemakstoel in ՚n koning se voorhuis.
baie makliker om ՚n trekker in te span en hy ry ewe gerieflik in die kraal as op die pad, waar hy gemaklik 45 km per uur volhou.”
Hy sê net soos ՚n gevorderde vragmotor, het die trekker ՚n kompressor wat sy lugdruk-remstelsel aandryf
en lug voorsien vir lugdrukvering op die vooras. Hierdie lugvering is so te sê onderhoudvry en dit skakel die lastige kragwip (power hop) wat baie keer voorkom wanneer trekkers swaar vragte sleep, grootliks uit.
By die bedrywige Rosaly-groenteboerdery by Tarlton is die vloot Valtra-trekkers al sedert 2000 aan die werk. Hulle het begin met die voorgangers van die
T-reeks, naamlik die 8000-reeks. Die 8050s is vir alles op die plaas gebruik en hulle geledere is aangevul soos die trekkers ontwikkel is. Deesdae spog hulle met T4- en T5-trekkers met hulle gevorderde tegnologie. Robért Venema sê: “Die trekkers gaan net aan en aan.”
Na die 8000-reeks het die T120, T170 en T190 van 2004 af in Suid-Afrika verskyn. Van die eerste eienaars was Chris Vickers en Mathias Weigeld van Kwazulu Natal wat ook vandag nog Valtras gebruik.
Van 2006 af het die T121, T131, T151, T171 en T191 hulle merk begin maak in die land. In 2012 vertel Theunis Human van Human Landboudienste, wat sy T191 vir kontrakstrooiwerk gebruik, dat Valtra se trekkerkrag elke ander trekker in dieselfde kilowattklas oortref.
Van 2014 af was die T173 en T193 gewild onder boere. Dit was egter veral die Versu-modelle wat boere se harte warm laat klop het. Op Rosaly Farms praat Robért met groot lof van die nuttige T213 Versu met sy semi-outomatiese ratkas met 30 vorentoe en 30 truratte, kruipspoed, AutoTraction wat sorg vir gladde, koppelaarlose wisseling tussen agtertoe en vorentoe ry en die gesogte nuwe Valtra-armleuningbeheer.
Die kragtige hidrouliese stelsel word ook van die armleuning af beheer en die hyser lig lag-lag meer as 8 ton.
Dit is ook ՚n TwinTrac-model; die sitplek draai om en dan werk die trekker net so goed agtertoe as vorentoe!
Die groen Valtra T190 in Prieska.
Die meeste van die T191s en byna al die nuwegeslagtrekkers, die T4s, wat in 2016 vrygestel is en die T5s wat in 2022 by NAMPO bekendgestel is, is toegerus met TwinTrac.
Die nuwe reekse gebruik steeds die kragtige sessilinder AGCOpowerenjins van 6,6 of 7,4 liter, wat bekend is vir langlewendheid en spaarsamige brandstofverbruik. Die enjins was oorspronklik in Valtra se eie enjin fabriek ontwerp en gebou wat mettertyd deur AGCO oorgekoop is. Valtra ontwerp en vervaardig die kragoordragstelsels self in Finland. Die kragverskuiwing kan soos ՚n CVT (palwisselratkas) bestuur word. Met die outomatiese modus verstel die ratkas die wisselwerking op grond van jou versnelling en wringkragvereistes om te verseker jy het altyd die beste brandstofverbruik en krag.
Die T5-trekkers is in twee modelkonfigurasies beskikbaar, naamlik Active en Versu. Die Active-modelle het ՚n 160 liter geslote senterhidrouliese pomp met handbeheerde kleppe. Die Versumodelle het dieselfde pomp, maar die hidroulika word elektronies beheer deur die SmartTouch.
Een van die sigbaarste kenmerke van die T5-trekkers is die kleurvertoonskerm op die A-pilaar wat die tradisionele instrumentpaneel agter die stuurwiel vervang. Dit is waar al die belangrike inligting maklik gesien kan word. Die hele kajuit is herontwerp vir nog meer werksgemak.
Met keuses soos Valtra Guide, 96 seksiebeheer en Auto U-pilot maak Valtra jou pad oop na presisieboerdery.
Met Valtra se toptegnologie en Valtrac se legendariese dienslewering kan jy net wen!
Skakel Attie de Villiers by 083261-9863 of 056-817-7308 vir meer inligting. Stuur gerus ook ՚n e-pos aan attiedev@valtrac.co.za of besoek www.valtrac.co.za.
South Africa’s favourite Bakkie is back. Now with more power, more torque and more GRRR than ever.
Experience 165 kW of power in a bakkie that boasts the perfect balance between legendary off-road toughness and the thrill of Gazoo Racing. Dakar is in the details with a redesigned front bumper, an impressive black grille with Toyota block lettering, a styling bar, intricate Gazoo red stitching and 17” alloy wheels.
Book your test drive today at toyota.co.za
Subject to stock availability.
Toyota se Land Cruiser vier tans sy 70ste bestaansjaar sedert die eerste BJ-model, wat uiteindelik die Land Cruiser geword het, in 1951 die lig gesien het.
Ten einde hierdie mylpaal te vier, het Toyota Motors SA vroeër vanjaar 'n spesiale model, bekend as die "70th Anniversary Edition" plaaslik bekendgestel wat onder meer onderskei word van ander modelle deur 'n "70th Anniversary"-embleem op die deure onder die kantspieëls asook op die spesiale seilsitplekoortreksels aan te bring. Slegs twee weergawes van hierdie spesiale bakkies is beskikbaar, naamlik 'n enkelkajuitmodel en 'n dubbelkajuitweergawe. Albei weergawes is toegerus met slegs die 4,5 ℓ V8 turbodieselenjin.
Min voertuie kan die Land Cruiser se reputasie ewenaar wanneer dit kom by betroubaarheid en legendariese taaiheid. Terwyl die voorkoms en modelle oor jare effens aangepas is, is die filosofie dat ontwerp funksie moet volg steeds duidelik sigbaar. Daar is oor jare egter vooruitgang gemaak met enjins en aandryfstelsels met die jongste 4,5-liter V8-turbodieselenjin wat uiters gewild is onder Land Cruiser-kopers.
Die ontwerp is steeds hoekig en die kajuit steeds relatief spartaans vergeleke met ander “nuwerwetse” bakkies. Dit is ook die enigste bakkie waarvan ek bewus is wat steeds die lugdraad vir die radio elektries kan laat uitkom en weer wegsak met behulp van 'n skakelaar in die kajuit.
Die “70th Edition” is met die volgende ekstratjies toegerus om dit spesiaal vir kopers te maak:
Daar is prominente ‘TOYOTA’-letters in die sierrooster in plaas van die gewone Toyota-embleem, soos by die Hilux GR-S- en Land Cruiser GR-Smodelle.
Vooraan die neus is 'n stewige staal buffer vasgebout waarin kolligte netjies ingebou is. Daar is ook voorsiening gemaak om ՚n wen-as daarin te monteer. Die buffer het ook 'n geïntegreerde bosbreker van pyp om die voorkant en hoofligte te beskerm.
Agter is 'n stewige agterbuffer, van pyp, wat ook as trap dien, met 'n verwyderbare sleepstang daaraan geheg. Die laaibak is ook met 'n 3 mm dik harde rubberbeskerming uitgevoer.
Die snorkel aan die bestuurderskant is 'n funksionele bykomstigheid en die suigklanke van die turbo-aanjaer is duidelik hoorbaar daardeur — dit klink soos pragtige musiek.
Binnekant is die kajuit steeds funksioneel georiënteer, maar prakties en sonder fieterjasies. Dit is egter veel gemakliker as die van Cruiserbakkiemodelle van so tien jaar gelede, maar kan steeds nie as luuks beskryf word nie. Die grys stuurwiel sonder enige knoppies is oudergewoonte aan die groterige kant en vertoon klassiek outyds soos dit hoort.
Die Land Cruiser-bakkie is soos KWV se Roodeberg - lank in die tand, maar tydlose gehalte wat oor die jare plooie bygekry het en tog klassiek verouder.
Om in voeling met moderne tye te bly, is 'n kleurraakskerm, USB-koppelpunt, Apple CarPlay en Android Auto
gesofistikeerde plaasimplement en dit is hoe dit bedoel is, en waarvoor die Land Cruiser 79 bakkies ontwerp is. As jy hou van gemaklik ry in 'n stil kajuit, kies liefs 'n dubbelkajuit Legend of Raider Hilux.
Die Land Cruiser 79 4,5 ℓ V8 Dieselbakkies is vir hardebaard tawwe boerklonge bedoel.
Met 151 kW en 430 Nm se piekkrag voel geen terrein onbegaanbaar en geen uitdaging in die veld onoorkomlik nie. Die Cruiser is 'n volwaardige 4x4 met 'n laestrekratkas wat met 'n aparte rathefboom in 4-Hoog of 4-Laag geskakel kan word. Sowel die voor- as agteras is solied en bied ewenaarslotte wat met 'n skakelaarknop op die voorpaneel ingeskakel word.
Met 'n grondvryhoogte van 235 mm en waterry-diepte van 700 mm word veldry en klipklim soveel meer gemaklik.
Na my week in die 70th Anniversary Edition was dit baie moeilik om van die Land Cruiser 79 4,5 ℓ V8 Dubbelkajuitbakkie afskeid te neem.
Die Land Cruiser 70th Anniversary Edition -modelle is eksklusief beskikbaar in Toyota se "Ivory White"- of "Sand Beige"-bakkleure met die volgende pryse vanaf: Land Cruiser 79 Enkelkajuit 4,5 Diesel V8 70th Anniversary Edition – R944 100; Land Cruiser 79 Dubbelkajuit 4,5 Diesel V8 70th Anniversary Edition – R1 000 700.
'n 3-jaar/100 000 km waarborg is ingesluit by die koopprys met verskeie opsies vir diensplanne wat by alle Toyota-handelaars beskikbaar is teen 'n ekstra koste.
Jeep SA het onlangs na lang wik en weeg of die Gladiator bakkie wel na Suid-Afrika gaan kom, uiteindelik die nuwe Gladiator-dubbelkajuitbakkie
plaaslik in Gauteng bekendgestel, en ons kon toe die hardebaard veldryer eerstehands beproef.
Die Jeep-handelsmerk is deesdae in die groter Stellantis-stal wat meer dollars in hulle bankrekening het en wat uiteindelik Jeep in Suid-Afrika en ook in markte elders in die wêreld, 'n groter impak kan gee. Die Gladiator is al in 2018 in sy tuisland, Amerika, bekendgestel, maar met Covid 19 se vernietigende uitwerking ook op die motornywerheid en met die verswakkende rand, kon 'n relatief klein handelsmerk soos Jeep nie in die aanvraag na wêreldmarkte voorsien nie.
Danksy Stellantis gaan Suid Afrika se avontuurlustiges en buitelugliefhebbers nou meer Jeep-nismodelle, onder meer ook die Wrangler, plaaslik kan koop.
Die Gladiator is 'n groot en fris dubbelkajuitbakkie en kan plaaslik vergelyk word met die Land Rover Defender 130-model van 'n paar jaar gelede en dalk ook met Toyota se Land Cruiser 79-dubbelkajuitbakkie. Die Gladiator het 'n veel langer lyf en groter wiele as die tradisionele dubbelkajuitbakkies wat tans in SA beskikbaar is. Die Gladiator is intimiderend groot, met 'n totale lengte van 5,540 mm. Die wielbasis is 3,490 mm met die gevolg dat jy gaan sukkel om jou Jeep Gladiator in die knap onderdakparkeerplekkies van jou plaaslike inkopiesentrum te parkeer.
Die ontwerp laat toe dat die dak, voorruit en deure verwyder kan word sodat jy sonder spiere nog steeds wildewragtig-sterk in die veld kan vertoon. So dit is meer 'n Arnold in "Terminator" as Bruce in "Die Hard" - dit is nou as hardebaarde van staalwol gemaak is, as jy verstaan wat ek bedoel! Soortgelyk aan Jan Wilkens desjare in die stoeikryt - jy is gewetter tot jy hensop, boeta! So anders as die pretensieuse en vooraf geoefende rondval in 'n WWE-rofstoeikryt met blink geoliede spiertiere en goeie "moves"!
Die Gladiator is weliswaar die enigste oopdak-dubbelkajuitbakkie beskikbaar in Suid-Afrika.
In Amerika is die Gladiator in vier modelle beskikbaar, naamlik die Sport, Sport S, Overland en topmodel Rubicon, maar Stellantis SA het besluit om slegs die Rubicon na Suid Afrika te bring. Suid-Afrikaanse Jeep-liefhebbers ken die Rubicon-naam van onder meer die Jeep Wrangler wat hier by ons te koop is. Die Rubicon-weergawe is altyd die mees geskikte model vir rowwe veldry-toestande.
Binnekant is die Gladiator Rubicon uitstekend en omvattend toegerus met 'n lang lys standaardtoerusting wat die meeste, indien nie alle, dubbelkajuitbakkies tans te koop in SA, troef. Daar is onder meer verhitte sitplekke en 'n verhitte multifunksiestuurwiel. Ook
is sleutellose toegang en aanskakeling standaard ingesluit. 'n Nuwe 8,4 duim kleurraakskerm wat toegang bied via Apple CarPlay en Android Auto na klank-, kommunikasie- en voertuiginligtingstelsels is ook standaardtoerusting.
Verder is drie USB-koppelpunte voor en twee vir die agtersitplekke as standaard beskikbaar. Onder die agtersitplek is daar ook 'n oulike, waterbestande Bluetooth-luidspreker wat uitgehaal en buite die Gladiator gebruik kan word.
Onder die agtersitplekke is praktiese bêreplek wat gesluit kan word.
Verder is die Gladiator as standaard toegerus met etlike aktiewe en passiewe veiligheidstelsels wat onder meer aanpasbare spoedbeheer, blindekolwaarskuwing asook 'n uitstekende tru-kamera insluit.
Enjin en werkverrigting Jeep SA het gekies om die Gladiator plaaslik met slegs een enjin-weergawe beskikbaar te stel. Die beproefde 3,6-liter V6 natuurlik geaspireerde petrolenjin word gekoppel aan 'n heel skaflike 8-gang outomatiese ratkas met 'n laestrekratkas, wat na ons mening 'n groot aanwins vir die Gladiator is. Die enjin lewer 213 kW en 353 Nm en kombineer uitstekend met die 8-gang outokas op die ooppad en in die veld. Ons brandstofverbruik na ooppad en uitdagende veldry was in die omgewing van 14 liter/100km.
As jy die Gladiator koop, moenie die paddinamika of verfyndheid van 'n Duitse SUV verwag nie. Die Gladiator se ontwerp en boufilosofie is dié van 'n hardebaard-veldryer wat vir niks sal
stuit nie. Op die ooppad is die kajuit maar raserig, die hantering nader aan die van 'n trok as 'n gewone dubbelkajuitbakkie met 'n stuurgevoel wat daarby pas. Op die grondpad hanteer die Gladiator na ons mening net so goed en in sekere situasies beter as enige gewone dubbelkajuitbakkie tans in SA beskikbaar en ons het hom teen 120 kpu plus daar beproef.
Die 32 duim BF Goodrich 255/75/ R17-rubber op 17 duim Granite Crystalallooiwiele het slaggate en ongelyke sinkplaatgrondpaaie absoluut geïgnoreer. Danksy die 5-skakelveerstelsel met die peperduur Fox-veldryskokbrekers het die Gladiator slegte grondpaaie soos teerpaaie laat voel.
In die veld en veral deur, oor en onder uiters uitdagende veldrytoestande het die Gladiator sy legendariese veldryreputasie gestand gedoen. Die Gladiator is toegerus met 'n RockTrac permanente 4-trekstelsel met 'n "4-LOW" laestrekfunksie wat bygestaan word met voor- en agterste ewenaarslotte en beperktegly-ewenaars.
Verder het die Gladiator 3de generasie Dana 44-aste en die anti-swaaistawe op die vooras kan ontkoppel word met 'n skakelaar in die kajuit vir wanneer "bobbejaanklim" noodsaaklik word. Onder die Gladiator se pens is daar dik beskermplate en rotsgly-beskermers wat aan die kante keer teen skade tydens uitdagende veldry-uitstappies.
Met 'n grondvryhoogte van 249 mm, waterrydiepte van 800 mm en inklim-/ vertrekhoek van 43,4 en 26 grade onderskeidelik kan slegs hardebaardveldryers saampraat. Verder kan die Gladiator 693 kg op die bak laai en boonop, 'n sleepwa van 2 721 kg sleep.
New triple action formula protects your engine like never before
Jeep in Suid-Afrika het 'n stewige en bykans fanatiese aantal liefhebbers wie se monde al water om die nuwe Gladiator Rubicon in die hande te kry. Te danke aan bykans 90 verskillende Stellantis-handelaars wat verskeie Jeep-handelaarskappe insluit, gaan Jeep-aanhangers al meer Jeep-modelle naby of in hulle omgewing kan sien. Weens wêreldwye voorraadtekorte te wyte aan Covid 19-probleme gaan Jeep SA ongelukkig net 35 eenhede van die Gladiator Rubicon in Suid-Afrika per maand kan lewer.
Die prys van die 2022 Jeep Gladiator Rubicon is R1 299 900 en sluit 'n 3-jaar/100 000-km diensplan en ՚n 5-jaar/100,000-km waarborg in.
2022 Mahindra Pik Up-dubbelkajuitbakkies voeg drie spesiale modelle in by die Karoo-reeks
Die Indiese motorvervaardiger, Mahindra, vaar tans bo verwagting goed in Suid-Afrika. Nie net monteer die maatskappy deesdae sy handratmodel Pik Up-bakkies in Durban nie, terloops Mahindra SA het onlangs aangekondig dat die tienduisendste Pik Up daar gemonteer is, maar hulle het ook ՚n aanleg aan die Oos-Rand waar die Karoomodelle se bykomende afwerking en toerusting gemonteer word.
Mahindra het onlangs ook drie nuwe spesiale modelle, genaamd Dusk, Storm en Dawn, plaaslik bekendgestel, elk met sy eie besondere kleur en spesiale ekstra toerusting. Ons was bevoorreg om die eerste drie modelle wat van die monteerlyn gekom het, deur ՚n strawwe 4x4-roete te beproef.
Al drie modelle is Karoo-weergawes en kom as standaard met spesiale groter veldrywiele en bande, asook ՚n swaardiens-veerstelsel. Verder kry al drie modelle voor en agter spesiaal ontwerpte staalbuffers wat toegerus is met versterkte sleephake en LUD-ligte.
Die buffers is stewig aan die onderstel geheg. Die gewone rolstaaf wat by Karoo-modelle standaard is, is steeds daar.
Elke model is ook kleurspesifiek en kry spesiale kentekens buite en in die kajuit.
Die “Dusk” se swart bakkleur is deur die Karoo-skemer geïnspireer en dra blou en swart Karoo-kentekens. Die laaibak het ՚n swaardiens-rubbervoering asook ՚n sluitbare staalroldeksel.
Die “Dawn”-weergawe is afgewerk in ՚n praktiese sandkleur wat sekerlik by die buitelugavontuurlustiges en boere gewild sal wees. Die inspirasie vir hierdie model kom blykbaar van die kleure van vroeë oggende in die woestyn en Karoo. Vandaar die oranje kleur van die “Karoo”-kentekens binne en buite op hierdie model.
Die “Dawn” kry bykomend ook ՚n spesiale dakrak as deel van standaardtoerusting.
Die derde model in die reeks heet die “Storm”. Ook hier is inspirasie geleen uit die Karoo en spesifiek die stormwolke se kleure wat gelei het tot die unieke vaalblou bakafwerking wat aangevul word met swart en grys “Karoo”-kentekens. Die Storm se laaibak is ook uitgevoer met die swaardiens-rubberlaag en die bak word met ՚n seiltjie toegemaak.
Binnekant is daar volle leerbekleedsel, asook dieselfde rubbermatte
selfs nie tydens ons uitdagende sessie deur dik, los riviersand nie. ՚n 6-gang outokas wat ook ՚n laestrekfunksie het stuur krag word na al vier wiele.
Die pryse van al drie modelle is dieselfde, naamlik R614 999. Dit sluit ՚n 4-jaar/120 000-km waarborg asook ՚n diensplan van 5 jaar/90 000 km in.
Die nuwe modelle is vir ons van die mooier dubbelkajuitbakkies tans in Suid-Afrika beskikbaar en is heel bekwaam op die pad en in die veld. Teen die huidige prys, in ag genome die hoeveelheid spesiale toerusting wat as standaard by die prys ingesluit is, bied die Dawn, Dusk en Storm uitstekende waarde vir geld.
Mitsubishi Motors het sy Triton-bakkiereeks uitgebrei deur ՚n beperkte weergawe van ’n opgekikkerde 4x4dubbelkajuit by te voeg.
Slegs vyftig eenhede van hierdie spesiale model, wat die “Heritage Edition” genoem word, is in Suid-Afrika beskikbaar gestel.
Mitsubishi het ՚n trotse geskiedenis in Suid-Afrika en veral die Colt-bakkies was baie gewild. Daar is al baie van hulle wat honderde-duisende kilometer afgelê het en saam met die Pajero was Colt die modelreeks wat Mitsubishi in Suid-Afrika gevestig het. Die Colt Rodeo-dubbelkajuit was ook die eerste model wat vir die “Spirit of Africa”veldrywedren gebruik is, waartydens die legendariese renjaer, Sarel van der Merwe, deelnemers se vernuf en die Colt se veldryvermoë tot die uiterste beproef het.
Die huidige Triton-reeks is reeds sedert 2019 in Suid-Afrika beskikbaar in enkel- en dubbelkajuitmodelle. Die Heritage-model is gebaseer op die dubbelkajuit-vlagskipmodel met ՚n outomatiese ratkas en Mitsubishi se toonaangewende Super Select II-aandrywingstelsel. Hierdie stelsel maak nie staat op insette van die bestuurder nie, maar versprei die wringkrag tussen die voor- en agterwiele soos omstandighede dit vereis.
Die Heritage Edition word van die res van die reeks onderskei deur ՚n aantal unieke stileringskenmerke. Die sierrooster, onderste lugskort aan die voorkant en uitgeboude wielnisse is in swart afgewerk en daar is genommerde Heritage-kentekens op die voorste modderskerms, wat sy status as spesiale model verder beklemtoon. Rubbervoering, ՚n swart seiltjie en ՚n rolstaaf is standaardtoerusting vir die laaibak en ՚n trekstang is by die agterkant geïntegreer.
Binne spog die Heritage Edition met dieselfde kenmerke as die model waarop hy gebaseer is, onder meer ՚n klankstelsel met Bluetooth, Android Auto, Apple Car Play en stembeheer, leerbekleedsel, elektriese verstelling vir die bestuurdersitplek, outomatiese hoofligte en ruitveërs, en dubbelsoneklimaatbeheer met luguitlate vir die agterste insittendes.
Soos die res van die reeks, word die Heritage Edition aangedryf deur ՚n 2,4-liter turbo-dieselenjin met ՚n outomatiese sesgangratkas. Hierdie enjin lewer 133 kW teen 3 500 opm en wringkrag van 430 Nm teen 2 500 opm.
Saam met die Heritage Edition kry eienaars ook voorkeur-klantesorg, onder meer ՚n kissie met plek vir die sleutels, asook die geleentheid om by ՚n eksklusiewe 4x4-klub aan te sluit. Dit sal die eienaar in staat stel om die voertuig onder die leiding van kundige instrukteurs te bemeester. Daarby kry eienaars voorkeurbehandeling met die
bespreking van dienste, verlenging van diensplanne asook ander doelgemaakte ervarings.
Die pryse van die Triton-reeks, wat ՚n waarborg van drie jaar of 100 000 km en ՚n diensplan van vyf jaar of 90 000 km, met dienstussenposes van 10 000 km, insluit, lyk só:
Triton 2,4 Di-SC GL-enkelkajuit 4x2: R409 995
Triton 2,4 Di-DC GL dubbelkajuit 4x2: R484 990
Triton 2,4 Di-DC 4x2 dubbelkajuit handrat: R599 990
Triton 2,4 Di-DC 4x2 dubbelkajuit outomaties: R619 990
Triton 2,4 Di-DC 4x4 dubbelkajuit outomaties: R679 990
Triton 2,4 Di-DC 4x4 dubbelkajuit Xtreme outomaties: R748 990
Triton 2,4 Di-DC 4x4 dubbelkajuit Heritage Edition outomaties: R719 990
Toyota Hilux GR Sport
In 2019 is die Toyota Hilux GR Sport vir die eerste keer as beperkte model bekendgestel om die Hilux se vyftig-
Rooi 2022 Toyota Hilux GR-Sport. (Foto verskaf)
ste verjaarsdag in Suid-Afrika te vier. Hierdie spesiale model is vinnig deur Hilux-geesdriftiges opgeraap.
Nou het Toyota Suid-Afrika Motors (TSAM) besluit om die GR Sport opnuut weer na die mark te bring; hierdie keer egter as ՚n permanente toevoeging tot die Hilux-reeks en nie net ՚n beperkte hoëverrigting-statusbakkie nie.
Die GR Sport word geskoei op die Raider-weergawe en nie die Legend 50 RS nie, maar word nietemin nou die nuwe vlagskipmodel van die reeks. Die nuweling spog met ՚n magdom nuwe kenmerke wat hom van sy stalmaats onderskei, onder meer GR-spesifieke stileringskenmerke, ՚n kragtiger enjin en ՚n nuwer veerstelsel.
Buite is daar ՚n paar stileringskenmerke wat uniek is aan die GR Sport.
՚n Groot swart sierrooster met die Toyota-naam in groot letters asook ՚n aantal ՚n GR Sport-kentekens identifiseer die nuweling onmiddellik. Verder is die nuutontwerpte LUD-hoofligte langs die vertikaal gestapelde lugskorte met ingeboude LUD-misligte treffend. Die voorste en agterste buffers is gebaseer op dié van die Raider en sluit breë swart modderskerms met kontrasterende insetsels in. Swart buitespieëls en deurhandvatsels, swart kanttrappe en ՚n swart stileringsbalk met die GR-kenteken dra verder by tot ՚n sportiewe voorkoms.
Kliënte kan die GR Sport bestel in ՚n wit, rooi, grys of swart.
Wit 2022 Toyota Hilux GR-Sport. (Foto verskaf)
Onder die veranderinge in die kajuit is ՚n nuwe instrumenteskerm met metaalringe en rooi naalde, rooi stikwerk vir die leeroorgetrekte stuurwiel en sportiewe aluminiumpedale met rubberinsetsels.
Die sitplekke is met ՚n kombinasie van swart kunsleer en vilt beklee en kry ook pagtige kontrasterende rooi stikwerk en GR-kentekens in die voorste sitplekke.
Daar is nuwe enkelbuis-skokbrekers met kronkelvere vir verbeterde hanteringsreaksie en stabiliteit teen hoër snelhede. Spesiaal ontwerpe allooiwiele in titaanafwerking is standaardtoerusting terwyl die 265/65R 17-bande tot voordeel is van verbeterde veldryverrigting.
Net een enjin-en-ratkaskombinasie is vir die Hilux GR Sport beskikbaar. Die bestaande 2,8GD-6 vierslinder dieselturbo-enjin se kraglewering en wringkrag is egter na onderskeidelik 165 kW teen 3 000 opm en 550 Nm tussen 1 600 en 2 800 opm verhoog.
Die GR Sport se verhoogde krag word na al vier die wiele gestuur deur middel van die bestaande 6-spoed outomatiese ratkas. ՚n Outomatiese vastrapewenaar is deel van die standaardtoerusting.
Toyota se Safety Sense-stelsel is standaardtoerusting vir die GR Sport. Dit bestaan onder meer uit aanpasbare spoedbeheer, baandwaalwaarskuwing en voorbotsingwaarskuwing. Uiteraard is ABS-remme, stabiliteits-
Die 2022 Toyota Hilux GR Sport kos R865 400. Daarby ingesluit is ՚n waarborg van drie jaar of 100 000 km, asook ՚n diensplan van 9 versienings of 90 000 km waar dienste elke 10 000 km gedoen moet word.
Verder word die GR Sport, soos alle Toyota-modelle, met Toyota Connect, wat 15 GB se eenmalige WiFi-data insluit, toegerus, terwyl eienaars ook toegang tot die My Toyota-selfoontoepassing kry.
Nommer 7 is uiteindelik hier Isuzu-bakkieliefhebbers in Suid-Afrika moes lank wag, maar die sewende geslag van die gewilde D-Max, voorheen die KB, is uiteindelik vroeg in 2022 plaaslik bekendgestel.
Soos voorheen sal drie bakvorms beskikbaar wees, naamlik ՚n enkelkajuit, ՚n anderhalfkajuit (“Extended Cab”) en ՚n dubbelkajuit.
Die 2022-reeks word plaaslik met twee enjinkeuses beskikbaar gestel: ՚n Heel nuwe 1,9-liter turbodiesel, asook die bestaande 3-liter diesel. Die 1,9-liter turbo-dieselenjin lewer 110 kW teen
(70 Nm meer) piekwringkrag tussen 1 800 en 2 800 opm bied.
Die nuweling kom met ՚n keuse van ՚n hand- of outomatiese ratkas met ses gange elk. Vir die 2022 D-Max-reeks het Isuzu splinternuwe afwerkingsvlakke gekies.
Die enkelkajuit bied die keuse tussen ՚n standaardmodel en ՚n L, en is net met die 1,9-liter enjin beskikbaar.
Die standaardmodel het die volgende kenmerke: Staalwiele met 205R 16C -bande, ՚n AM/FM-radio met ՚n straalplaatspeler en Bluetooth-verbinding, ՚n USB-krag
punt, handbeheerde lugversorging en materiaalbekleedsel vir die sitplekke.
Die L, wat beskikbaar is as ՚n 4x2 en ՚n 4x4 en die keuse van die hand- of outomatiese ratkas bied, voeg die volgende kenmerke by: sentrale sluiting met afstandbeheer, staalwiele met 255/65 R 17-bande, elektriese vensters, ՚n veelfunksiestuurwiel en ՚n middelkonsole met ՚n deksel tussen die sitplekke.
Die Extended Cab is beskikbaar as ՚n standaardmodel, asook ՚n L, LS en LSE. Die standaardmodel en die L is net met die 1,9-literenjin en handratkas beskikbaar. Die LS is ook net met die 1,9-literenjin beskikbaar, maar met die keuse van die hand- of outomatiese ratkas. Die LS se bykomende kenmerke sluit die volgende in: ՚n 7-duim raakskerm met Android Auto en Apple Car Play, Wi Fi-verbinding, ՚n USB-kragpunt agter in die kajuit, ՚n veelfunksiestuurwiel wat met leer oorgetrek is, asook ՚n oorhoofse konsole met kaartleesliggies en plek vir ՚n sonbril.
Die buiteafwerking van die LS sluit in kleurgekodeerde deurhandvatsels, kleurgekodeerde stampers voor en agter, halogeen-hoof- en dagryligte en misligte, asook ՚n metaalgrys sierrooster en swart kanttrappies.
Die LSE is net met die drieliterenjin en outomatiese ratkas beskikbaar en bied die keuse tussen ՚n 4x2 en 4x4. Die LSE se bykomende kenmerke sluit die volgende in: ՚n chroom-sportstaaf agter die kajuit, chroomafwerking vir die buitespieëls, deurhandvatsels en sierrooster, ՚n rolstaaf en dakspore asook ՚n 9 duim raakskerm en outomatiese dubbelsone-klimaatbeheer.
Die meerderheid van die reeks is dubbelkajuite en die volgende modelle is beskikbaar:
Drie L-modelle, vier LS-modelle, twee LSE-modelle, asook ՚n nuwe vlagskip, die V-Cross waarvan twee weergawes, naamlik ՚n 4x2 en 4x4 met outomatiese ratkas beskikbaar is. Die L is beskikbaar as ՚n 4x2 of 4x4 met ՚n outomatiese ratkas of ՚n 4x4 handrat. Die LS bied albei enjinkeuses; daar is ՚n 1,9-liter 4x2 handrat en outomaties, asook ՚n 3-liter 4x4 met die keuse van albei ratkaste.
Die LSE en V-Cross is net beskikbaar met die drieliterenjin en die outomatiese ratkas, maar voornemende kopers kan tussen ՚n 4x2 en 4x4 kies.
Die V-Cross is die nuwe vlagskip van die reeks en bied die volgende bykomende kenmerke: donkergrys agttienduim-allooiwiele, donkergrys afwerking vir die deurhandvatsels, voorstamper, uitgeboude modderskerms, sierrooster en sportstaaf asook grys kanttrappies. Aan die binnekant is daar leerbekleedsel en voorsitplekke met agt elektriese verstellings, klavierswart afwerking vir die binneruim en ՚n digitale instrumentepaneel wat volgens die bestuurder se behoeftes aangepas kan word.
Die nuwe D-Max is baie veiliger as sy voorgangers en die volgende
kenmerke is standaardtoerusting, selfs vir die intreemodelle: ABS-remme met noodremhulp en elektroniese remkragverspreiding, wegtrek- en afdraandehulp, sleepswaaibeheer en twee lugsakke.
Die L-modelle word met presies dieselfde kenmerke toegerus, maar ՚n alarmstelsel met afstandbeheerde sentrale sluiting word bygevoeg, asook ISOFIX-hegpunte (die internasionale standaard vir die montering van kindersitplekke) vir die agtersitplekke van die dubbelkajuit.
Die LS spog met ՚n trukamera, agterste parkeersensors en sewe lugsakke. Die LSE voeg die volgende kenmerke by: ՚n banddrukmonitor, ՚n blindekolmonitor, ՚n agterste dwarsverkeermonitor, sleutellose toegang met ՚n aansitknoppie, asook outomatiese ruitveërs en outomatiese ligdiode-hoofligte.
Die V-Cross doen sy reputasie as vlagskipmodel gestand deurdat ՚n intelligente bestuurshulpstelsel standaardtoerusting is.
Hierdie stelsel bevat onder meer die volgende kenmerke: ՚n Stereo-kamera met radartegnologie, voorbotswaarskuwing, outonome noodremhulp, aanpasbare spoedbeheer, ՚n stelsel wat moegheid by die bestuurder bespeur, baanhouhulp, baandwaalwaarskuwing en aanpasbare spoedbeheer. Daar is ook ՚n veelvuldige botsremstelsel wat as Multi Collision Brake bekend staan; die remme word dadelik geaktiveer sodra die lugsakke ontplooi word; dit verhinder ook dat die voorste insittendes se koppe teen mekaar stamp.
Pryse van die 2022 Isuzu D-Max reeks, wat ՚n waarborg van vyf jaar of 120 000 km en ՚n diensplan van 90 000 km insluit, is by jou naaste Isuzu-handelaar beskikbaar.
Die langverwagte nuwe Amarok word eintlik eers vroeg in 2023 vir die SuidAfrikaanse mark bekendgestel en sal dan eers by plaaslike handelaars beskikbaar wees. Omdat die nuweling se internasionale bekendstelling egter in November 2022 in Suid-Afrika plaasgevind het, tel ons hom onder die 2022 bakkie-oes.
Die nuwe Amarok deel ՚n platform met die Ford Ranger, en sal in die Fordfabriek in Silverton, Pretoria, vervaardig word. Die nuwe geslag Amarok is aan die een kant ՚n meer moderne weergawe van die huidige model en tog ook meer vindingryk en verfynd, met meer bestuurshulpmiddels en -modusse as voorheen om sy plek aan die bopunt van die marksegment vir plaaslike bakkies te probeer hou.
Die nuwe model is 5 350 mm lank, 96 mm langer as voorheen, en sy asafstand van 3 270 mm is 173 mm langer as voorheen.
Dit maak die nuwe model binnekant heelwat ruimer as sy voorganger. Die nuwe model se loonvrag is 1,16 ton en sy sleepkapasiteit 3,5 ton, ongeag die voertuig se enjin en ratkas.
Verskeie enjinkeuses sal plaaslik beskikbaar wees, naamlik een turboaangejaagde petrolenjin en vier turbo-diesels wat wissel van 2 enkelturboenjins van 2-liter (110 kW/350 Nm en 125 kW/405 Nm) tot die topmodel 3-liter V6 diesel met ՚n dubbelturbo wat die krag na die wiele stuur met behulp van ՚n 10-spoed outomatiese ratkas. Die enjin lewer piek verrigting van 184 kW met 600 Nm maksimum wringkrag. Die enjins en ratkaste is soortgelyk aan die wat in die nuwe Ranger-reeks bakkies gebruik word.
Die ander 2,0 liter diesel is ՚n biturbo wat 154 kW/500 Nm lewer. Kopers sal kan kies tussen agterwielaandrywing of vierwielaandrywing met of sonder laestrek. Daarby sal die bestuurder toegang tot verskillende bestuursmodusse en -hulpmiddels hê; meer as twintig opsies sal vir die eerste keer vir ՚n Amarok beskikbaar wees. Dit alles maak die nuwe model baie veiliger as sy voorganger.
Hoewel ՚n mens nog nie veel van die buiteontwerp kan sien nie, sal die nuwe model met ՚n spoggeriger weergawe van die huidige ontwerp wees en dit sal nog steeds as ՚n Amarok herkenbaar wees. Die boonste sierrooster het horisontale stawe en LUD-hoofligte sal standaardtoerusting vir alle modelle wees, maar IQ Light-matrikshoofligte wat die Amarok se hoëtegnologie-
luukse afwerking wat aan leer herin ner, die gevorderde klankstelsel en die deurpanele met kenmerkende sier stikwerk dra verder tot die gevoel van weelde by. Die voorsitplekke is breed en gemaklik en elektriese werking met tot tien verstellings is beskikbaar. Daar is genoeg plek vir drie volwassenes agter in die kajuit.
Daar word gespekuleer dat die 2023-Amarok vyf spesifikasievlakke sal bied, maar dit en die pryse sal eers met die plaaslike bekendstelling vroeg in 2023 bekend gemaak word.
Aanhangers van Ford se Ranger-modelle kan hulle tande slyp vir die nuwe modelle wat in vroeg Desember van-
՚n keuse van sesgang outomatiese of sesganghandratkas aan kopers gebied word.
Die XLT, soos die luukser Wildtrak, sal ook beskikbaar wees met Ford se 2,0-liter bi-turbodieselenjin wat 155 kW en 500 Nm lewer. Albei modelle stuur krag na die agterwiele of al vier wiele met Ford se 10-spoed outomatiese ratkas.
Die Wildtrak sal ook beskikbaar wees met die nuwe 3,0-liter V6 turbodieselenjin wat 184 kW en 650 Nm lewer en toegerus is met die bekende Ford 10-spoed outokas. Hierdie model sal egter slegs in 4x4 te koop wees.
Die topmodel Ford Ranger Raptor word vroeg aanstaande jaar plaaslik bekendgestel en word toegerus met ՚n V6-dubbelturbopetrolenjin met 292 kW/583 Nm se piekkragte. Volgende jaar berig ons meer oor hierdie kragtige 4-trekveldrybul.
Die nuwe Ranger-reeks het hoër standaardspesifikasies as sy huidige mededingers in die SA bakkiemark. Hierby is onder meer ingesluit Ford se Sync4-inligtingstelsel en veiligheidstegnologie soos aktiewe botsingswaarskuwings om maar net twee te noem.
Ford SA gaan probeer om die mark te oorheers met hulle nuwe reeks Ranger-bakkies wat nou beter bougehalte, groter en meer veiligheid en ՚n verskeidenheid enjins aan kopers bied en net die prys sal, te midde van taai ekonomiese omstandighede, bepaal hoe hulle daarin gaan slaag.
voorkoms onderstreep, sal teen ՚n ekstra koste beskikbaar wees.
Die rooster word horisontaal verdeel onder die stawe van die boonste deel en in die vlagskipmodelle sal daar ՚n X-vormige ontwerp voorkom. Die woord Amarok word hier vertoon. Die halfronde wielboë van die vorige model sal steeds daar wees en soos voorheen is die bokant ՚n reguit, eerder as ronde, lyn. Allooiwiele van tot 21-duim sal beskikbaar wees.
Aan die agterkant is LUD-agterligte standaardtoerusting en die woord Amarok word oor die breedte van die agterklap aangebring. Soos voorheen is die laaibak breed genoeg om ՚n palet van Europese grootte dwars tussen die wielboë te dra. Daar is ook hake in die bak om hierdie palette met toue vas te maak.
Die binnekant het ՚n raakskerm wat soos ՚n tablet werk en ՚n digitale instrumentepaneel, wat sy prestige-karakter verder onderstreep. Die paneelbord se
jaar plaaslik bekendgestel word. Die nuwe geslag Ranger word in Ford se Silverton-aanleg buite Pretoria gebou, waar ook die nuwe Volkswagen Amarok in samewerking met Ford vervaardig gaan word.
Vroeër vanjaar by NAMPO het Ford SA sy nuwe plaaslike Ranger en Everest SUV aan feesgangers getoon en die reaksie was duidelik positief. Intussen het Ford met produksie van die nuwe Ranger begin en onlangs die eerste plaaslik geboude Ranger vanuit die aanleg buite Pretoria aan werkers en ander belanghebbendes getoon.
Die Ranger en Amarok gaan dieselfde platform en dryfstelsels deel, maar sal visueel onderskei word met ՚n eie voorkoms en stilering.
Die nuwe Ford Ranger gaan beskikbaar wees in Base-, XL-, en XLT-weergawes met Ford se 2,0-liter viersilinder diesel met enkel turbo-aanjaging wat 125 kW en 405 Nm lewer. Hierdie weergawes sal in sowel 4x2 as 4x4 met
Pryse van die nuwe generasie Ranger begin by nagenoeg R501 000 vir die intree Basemodel 4x2 6-gang handrat en eindig by ՚n verwagte R968 500 vir die topmodel Wildtrak 4x4 3,0 V6 turbodiesel dubbelkajuit met die 10-spoed outokas.
Daar word verwag dat die Ranger Raptor-model vir meer as R1 100 000 sal verkoop wanneer dit vroeg volgende jaar plaaslik bekendge-stel gaan word.
ProAgri bedank die Ultimate Drivespan vir hulle insette met die uitstekende bakkie-oorsig wat hulle saamgestel het. Vir meer inligting, kontak Dirk Gallowitz van Ultimate Drive Media by (+27)-82889-2010 of besoek www.drive. trailridermedia.co.za/author/ dirk-gallowich/
With the right technology, oils and lubricants can help support the agricultural sector, by helping farmers to identify the right lubrication for tractors, help to better maintain valuable machinery, and ultimately help the farmstead to prosper. Downtime is not an option, especially during busy periods, so you need products that will work as hard as you do.
Castrol's product range for agriculture has been specifically designed to meet the lubrication requirements of your farming equipment and offer a constant level of protection, help prevent wear and tear, and extend engine life — making it a perfect match for your needs. Through liquid engineering, Castrol provides high performance oils to help improve productivity, even under difficult operating conditions and environments.
Choose the right oil: Efficient oils that can help your business go further
Whatever kind of heavy-duty vehicles you operate, Castrol has the expertise and products you need to ensure operational efficiency. The brand is committed to making sure that your heavy-duty engine oils are specifically engineered to help deliver maximum protection and performance.
To help you prepare and maintain your vehicle for farming, Castrol has introduced Castrol VECTON with unique SYSTEM PRO TECHNOLOGY™, a heavyduty diesel engine oil that conforms to the latest Original Equipment Manufac-
turers (OEMs) engine oil specifications.
Castrol VECTON delivers a 45% extra performance reserve* that fights oil breakdown by controlling oxidation, reducing deposits, neutralising harmful acids, and maintaining viscosity.
To provide superior protection within diesel engines, Castrol CRB TURBOMAX, a multi-purpose, heavy-duty engine oil helps commercial vehicles, like tractors, to operate efficiently and last longer.
Castrol CRB TURBOMAX with DuraShield™ Boosters actively works in two ways; one, to prevent the agglomeration of soot under severe operating conditions, and two, to provide a robust protective layer on critical moving engine parts surfaces from damaging wear, for a long and healthy engine life.
Castrol CRB TURBOMAX delivers up to 2X healthy engine life, depending on camshaft rebuild conditions.** The Castrol CRB TURBOMAX is suitable for use in highspeed compressed ignition engines that use a broad range of fuel qualities and is also compatible with diesel engines fitted with exhaust gas recirculation (EGR) systems.
specialised agricultural lubricants in 1917. The brand is committed to learning and understanding all agricultural needs, to help deliver the right products for your farming business.
Castrol VECTON and Castrol CRB TURBOMAX are approved by the leading agricultural Original Engine Manufacture's (OEMs) recommendations and offer excellent benefits for heavy-duty engine oils. You can rest assured that all hard-working machines will operate efficiently and that your most valuable assets are protected.
* Based on tests conducted on 81% of the whole Castrol VECTON range by volume based on 12 months sales up to March 2017.
** Based on time between camshaft rebuilds in a severe Cummins ISB engine test vs an equivalent oil without DuraShield.
Castrol has had a long history in agriculture, following the launch of its first
For more information visit the official Castrol website at https://www.castrol.com/en_za/south-africa/home.html.
Developing improved oils and lubricants for generations to come
Robot-wingerdtrekker kry ՚n sake-inspuiting
Same Deutz-Fahr het ՚n meerderheidsaandeel in die nuwe wingerdrobotikasaak, VitiBot, bekom. Dié Franse maatskappy in Reims, in die hart van die Champagne-streek, vervaardig ՚n 100% elektriese en outonome wydsbeenwingerdtrekker genaamd die Bakus.
SDF beskryf die trekker as ՚n vernuwingsbevorderaar. Die stap sal VitiBot in staat stel om sy ontwikkelings in wingerdtoerusting te versnel, en die twee maatskappye beplan om ՚n nuwe reeks presisieboerderytoerusting te ontwikkel vir ՚n mark wat na verwagting in die toekoms sal groei.
SDF besit reeds die druiwe-oesmasjien- en spuitvervaardiger, Grégoire. VitiBot sal soos hierdie Franse filiaal werk deurdat dit onafhanklik binne die SDF-groep sal bly.
SDF se grootbaas, Lodovico Bussolati, sê na deeglike navorsing oor beskikbare tegnologie, het die maatskappy besef VitiBot is die beste oplossing vir wingerde. “Dit stel ons in staat om ons trekkeraanbod aan te vul met selfbestuur-geen-uitlaatgas-voertuie,” sê hy.
Die Franse wynboer, Dominique Bache, en sy seun, Cedric, ՚n robotikaingenieur, het VitiBot in 2016 gestig. Dit het hulle vyf jaar geneem om die Bakus-onderstel van nagenoeg 2,4 ton te ontwikkel. Dit is in twee modelle beskikbaar: Die S-model wat wydsbeen oor wingerdrye van 1,75 m hoog en 60 cm wyd loop; en die L-weergawe vir rye van 2,20 meter hoog en 80 cm wyd.
Die Bakus kan met ՚n reeks elektriese en nie-elektriese gereedskap toegerus word, insluitende snyers, spuite en meganiese skoffels. Meer as vyftig van hierdie masjiene werk reeds in wingerde regoor die wêreld. (Bron: SDF)
Die Nederlandse Case IH-handelaar, Van der Werf Mechanisatie, het ՚n beheerstelsel ontwerp wat dit moontlik maak om kool en blomkool te oes sonder ՚n operateur op die trekker.
Meganiese oesmasjiene wen veld, maar die meeste Nederlandse boere sny steeds blomkool met die hand en plaas dit op vervoerbande en ՚n pakplatform agter die trekker.
Die trekker loop in die stadigste kruiprat teen net 130 meter per uur. Die meeste boere het ՚n lang kabel met ՚n afstandbeheer om die trekker van agter af te beheer. Van der Werf het ՚n stap verder gegaan en die kabel uitgesmyt vir ՚n draadlose afstandbeheereenheid.
By die Bjo Zaden-masjinerieskou te Warmhuizen noord van Amsterdam is hierdie stelsel al ՚n paar jaar met ՚n Case IH Maxxum 115 gedemonstreer. Meer as honderd boere, hoofsaaklik blomkoolkwekers, het die stelsel al aangeskaf. “Dit is vir ons ՚n normale werk,” sê Sander Klaabbers van Van der Werf.
Die stelsel word maklik met drie stappe aan die gang gesit: Skakel die trekkerenjin aan, koppel die kruiperrat en skakel die afstandbeheereenheid aan. Vir hierdie soort werk word die enjinspoed altyd op luier gestel. Die afstandbeheerder kan geprogammeer word om die trekker vorentoe te laat loop of terug te stoot, maar die meeste boere kies die ses funksies van stop, vorentoe, ratte op of af verander, en
stuur (links of regs). By die wenakker word die trekker altyd deur ՚n operateur omgedraai – die afstandbeheerder word net gebruik wanneer die trekker deur die land beweeg.
DieMaxxum is die gewildste trekker vir die omskakeling, maar die hande -
van 720 mm en die swaar vliegwiel is glo die grootste in die mark, en verseker gladde werking en meer operateursgerief. Kerfsilinders met 20, 28 of 40 lemme is beskikbaar vir kerflengtes van 2,6 tot 41,4 mm.
Die Katana 850 kan met die Kemper 490 Plus-twaalfrykerwerkop toegerus word om die volle 623 kW van die magtige Liebherr-sessilinderenjin van 18 liter te benut. Die Liebherr voldoen aan Vlak V vir uitlaatgasse met silikoonbeheerde rektifikator, maar het geen dieseldeeltjiefilter of uitlaatgashersikulasie nie. Wanneer die volle enjinkrag nie nodig is nie, kan dit in ekomodus gebruik word, wat die spoed van die kerfsilinder volhou, maar teen laer enjinomwentelinge.
Metaal- en klipopspoorders aan die eerste van die voerder se ses voorkompressierollers verhoed skade aan die kerfsilinder. ՚n Sensor agter die voerder meet die volume vir opbrengsmonitering en dokumentasie.
is vir langer kerflengtes ontwikkel. Die spoedverskil van 30 of, as dit verkies word, 40% verseker deeglike verwerking van die materiaal.
Die hersiene oorlaaigeut laai nou 6,2 meter hoog af. Die FillControl oorlaaihulp-opsie beheer die geutflap outomaties wanneer die oorlaaigeut draai om te verseker dat sleepwaens meer gelymatig gevul word. Daar is ՚n kamera langs die leweringsflap.
Ander eienskappe is ՚n ten volle geïntegreerde kuilvoerbymiddelstelsel met ՚n tenk van 215 ℓ, alwielaandrywing met BalancedGrip, en ՚n intervlak vir ՚n naas-infrarooisensor waarmee die droëmateriaalinhoud gemeet word. ՚n ISObus-intervlak maak die gebruik van verskillende sensors moontlik.
(Bron: AGCO)
laar het ook New Holland- en Steyrtrekkers daarmee toegerus. Die Nederlandse handelaar reken dit is moeilik om traplose aandrywing na afstandbeheer oor te skakel. Die maklikste is meganiese kragoordrag. Die omskakeling kos sowat €4 000, afhangende van die trekker en die verlangde funksies. (Bron: profi)
Fendt kom terug met die nuwe, kragtige Katana Fendt het teruggekeer tot die mark vir selfaangedrewe kuilvoerkerwers in die klas van 588 Kw met die Katana 850. Die nuwe model kan nou bestel word vir Europa se 2023-seisoen.
Hoofkenmerke van die nuwe werktuig sluit in die herontwerpte CropFlow 2.0-stelsel wat toevoer vermeerder en kerfgehalte verbeter. Die kerfsilinder
Drie verskillende kraakrollers is beskikbaar. Die standaard R-kraker met ՚n saagtandprofiel is geskik vir kerflengtes van tot 20 mm. Die opsionele RS-kraker met ՚n V-spiraalgroef
Liggewigploeg rond die Juwel-reeks af In aanvulling tot die LEMKEN Juwel 7-, 8- en 10-omkeerploeë, vervang die nuwe Juwel 6 die lankvertroude EurOpal- en VariOpal 5- en 6-reeks. Dié nuwe, laetrekkragreeks vir trekkers van 51 tot 95 kW sal vroeg volgende jaar beskikbaar wees.
Die Juwel 6 het ՚n kasseksieraam van 110 mm en ՚n raamgrondvryhoogte van 80 cm. Die ploeg is beskikbaar in weergawes van drie tot vyf vore.
Die M-weergawe bied vier meganiesverstelbare werkwydtes per romp, en die 6MV bied oneindig-wisselende werkwydte wat hidroulies verstel word. (Hidrouliese raamswaai is opsioneel.)
LEMKEN sê as die ploeg met die iQblue-elektronikastel gekombineer word, kan dit maklik in ՚n slim ploeg met ISObus-beheer omskep word.
Elke LEMKEN-driepuntgemonteerde ploeg is toegerus met die nuwe slingerwiel. Die hoogte van die wiel word sonder gereedskap verstel met ՚n reeks gate en penne.
Vir die beskerming van materiaal en groter werksgerief het die dieptewiel ook hidrouliese vering. ՚n Eenvoudige stel is beskikbaar om na Uni-wiel oor te skakel vir padvervoer.
Standaardtoerusting aan die Juwel 6 sluit die welbewese Dural-romp (DuraMaxx opsioneel) in.
Meganiese geenstopoorbelastingbeskerming word aanbeveel vir klipperige grond en, soos met al LEMKEN se driepuntgemonteerde omswaaiploeë, het die Juwel 6 die Optiquick-verstelstel vir werk sonder om kant toe te trek. (Bron: www.world-agritech.com)
Massey Ferguson wys hoekom hulle steeds na byna twee eeue die voorkeur van soveel boere is. Nie net pak hulle die immerteenwoordige stryd teen brandstof kostes aan nie; hulle lewer getrou diens op plase waar dié handelsnaam steeds vertrou word.
Die begin van 2022 het steeds die nagevolge van die Covid-inperking gewys, maar Massey Ferguson het nie teruggekyk na die vorige twee jaar se uitdagings nie. Inteendeel, dié maatskappy het sy fokus op die toekoms gerig om probleme op te los sodat boere se produktiwiteit en winsgewendheid kan verbeter.
“Ons beleid is om die boer eerste te plaas. Daarom verbeter ons tegnologie om meer ekonomiese brandstofverbruik, meer doeltreffendheid en groter betroubaarheid te behaal,” sê dr Dominik Reus, besturende direkteur van AGCO Afrika.
Massey Ferguson bied verskeie ander hulpmiddels wat die boer help om kostes te bespaar en meer doeltreffend te werk, soos MF Guidance, die outomatiesebestuursfunksie en MF-seksiebeheer. Die betroubare AGCO Power-enjin verseker dat elke druppel diesel die beste, benutbaarste krag lewer – jaar na jaar na jaar.
Só
Tydens NAMPO het Dominik ook verduidelik dat boere genoodsaak is om heeltyd saam met tegnologie te verbeter om kostes laag te hou. Daarom speel AGCO steeds ՚n kernrol om bekostigbare, dog sterk en slim masjiene te vervaardig.
Bo en behalwe werktuie wat die boer die nuutste tegnologie bied, is presisieboerdery-hulpmiddels net so nuttig. “Ons bied tegnologie aan wat middelslag- tot megaboere help om inligting te te versamel, waarnemings te maak en met data te bemagtig waarmee besluite geneem kan word om die beste oeste te lewer,” vertel Dominik. “Ons is daaraan
toegewy om boere te help floreer. Ons slim oplossings en ondervinding begin by na ons mense luister om hulle behoeftes ten volle te verstaan.”
Dominik het ook verduidelik dat hulle sal voortbou om handelaars te ondersteun en die handelsnetwerk uit te brei sodat MF immer gerieflik bereikbaar vir boere kan wees. Dit alles dra by tot die hulpvaardige dienslewering aan die kliënt.
Tevrede boere maak staat op Massey Ferguson
Hierdie volhoubare diens is iets waarna Massey Ferguson aanhou streef, en terugvoer vanaf tevrede boere bevestig dit. Een van hierdie boere is Nick Stubbs, hoofbestuurder van Stubbs Farming Partnership naby Pietermaritzburg. Hy praat met lof van die verskil wat die Massey Ferguson op sy melkplaas gemaak het. Daar gebruik hulle ՚n versameling van die MF Global-trekkerreeks, naamlik die 6711, 7614 en 7615.
Die MF 6711-presisietrekker word gebruik vir presisiewerk soos die strooi van kunsmis en kalk op die aangeplante weiding. Die kragtiger MF 7614en MF 7615-trekkers is ՚n aanwins om groter take, soos die sleep van swaar sleepwaens, lag-lag kaf te draf.
Stubbs Farming Partnership plant mielies, raaigras, Midland-mengsel en kikoejoe vir voer vir hulle byna 3 000 Holstein-koeie. Daar is ook ՚n jong avokado-been wat die plaas meer winsgewend maak.
Andrew Nicholson, bestuurder van die Massey Ferguson-trekkerhandelaar, Farm Maintenance Services (FMS), in Pietermaritzburg, het Nick ongeveer vyf jaar gelede oorreed om sy eerste Massey Ferguson aan te skaf. “Ek het gou die res van ons vloot na MF omgeskakel,” sê Nick. "MF se betroubaarheid het ons beïndruk. Dit kan die werk doen en is bekostigbaar.”
Die ekonomiese brandstofverbruik is
Die MF-fabriek in Beauvais vier die miljoenste trekker vervaardig sedert 1960 toe dit oopgemaak het.
vir Nick ՚n belangrike voordeel. Met die magdom laaiwerk en vervoer van voer word die trekkers van 60 tot 98 kW orals ingespan.
Massey Ferguson vervaardig miljoenste trekker in Frankryk 2022 is nie net die Massey Ferguson se 175ste bestaansjaar nie, dit gedenk ook die vervaardiging van die miljoenste trekker by die Beauvais-fabriek in Frankryk. Die perseel is in 1960 aangekoop en deur die jare uitgebrei.
Meer onlangs, gedurende 2020, het die fabriek nog ՚n verdere 15,7 ha bygekoop. Die stappe wat AGCO toe geneem het, het werk geskep vir 300 werkers en ruimte gemaak vir meer en meer tegnologiese ontwikkelings soos die binnenshuise vervaardiging van hidrouliese pyp en gespesialiseerde 3D-drukkers vir pasmaakonderdele. Dit stel Massey Ferguson in staat om nog beter diens en produkte aan die boer te bied.
Thierry Lhotte, vise-president en besturende direkteur van Massey Ferguson EAME, en president van AGCO in Frankryk, het die eenmiljoenste model aan die nuwe eienaar oorhandig. Dit is Massey Ferguson® 8S.305 DynaVT™ wat op Thierry Aubrée, ՚n saaiboer en kontrakteur van die dorpie La Chapelle-des-Fougeretz in Bretagne, Frankryk, se plaas tuis sal wees.
Master Mechanics is die eerste trekker-gegronde werklikheidsreeks.
Dit volg weer in die tweede seisoen ses werktuigkundiges in spanne van drie. Die prys is R100 000, ՚n eenmalige geleentheid om die Massey Ferguson Beauvais-fabriek in Frankryk te besoek en om verdere opleiding daar te ontvang.
Die Stiglingh-broers, HendrikPieter en, Hanro, is die vierde geslag op die plaas, Spitskop, wat fluks vooruit boer met Massey Ferguson. Dié plaas maak al 52 jaar staat op die mooi rooi trekkers.
Massey Ferguson stap lang paaie met boere Terug op eie bodem lewer Massey Ferguson nie net gevorderde tegnologie in elke werktuig nie, maar ook betroubare diens wat diep in die geskiedenis en tradisie van sowel die boer as die handelsnaam is.
As jy Brendon Puttick, gebiedsbestuurder van AGCO in die Wes-Kaap, daaroor vra, sal hy dadelik oor Hendrik-Pieter en Hanro Stiglingh begin praat. Hierdie broers is die vierde geslag op die plaas, Spitskop, in die Heidelberg-distrik. Hulle het tussen die Masseys op die plaas grootgeword en soos meeste boerseuns het HendrikPieter selfs op ՚n 1105 MF leer bestuur.
Wat egter die mees spesiale deel van die Stiglingh’s se geskiedenis is, is die lang pad wat al vier die geslagte met Massey Ferguson-trekkers gestap het; dit is nou al 52 jaar wat hierdie trekkers staatmakerwerk doen op Spitskop. In hierdie eeu is een van die hoofredes hoekom Massey Ferguson steeds gekies word die goeie brandstofverbruik en tegnologie wat die nodige ondersteuning aan hulle boerdery bied.
Die familie boer met koring, gars, kanola, hawer en lusern vir die Merinoskape waarvoor Hendrik-Pieter verantwoordelik. Hanro is hoofsaaklik verantwoordelik vir die saaigedeelte van die boerdery.
Die gesin het verskeie Massey Fergusons in hulle stal, onder meer ՚n MF 8737, MF 7724 S-planter, MF 9335-selfloperspuit en MF 36-snyer. Hulle pa, Hendrik, verkies die 14-voet bandaangedrewe platsnyer omdat dit die kontoere op die plaas beter kan hanteer.
Volgens Hanro word die MF 8737 en die MF 7724 goed ingespan vir hulle presisietegnologie, krag en suinige brandstofverbruik. Op die plaas gebruik die MF 8737 ongeveer 20 liter per uur om ՚n 12-meter minimumbewerkingplanter met 42 tande te sleep.
Daarom bly hulle vertroue in Massey Ferguson-werktuie vanselfsprekend.
Die 7724S gebruik net sowat 16 liter diesel per uur en wys sy staal met ՚n 7,4-meter planter. Die trekker word ook gebruik vir spuitwerk wanneer daar klaar geplant is.
Die MF 9335-selfloopspuit loop hoog bo die kanola sonder om die plante te verniel. Dit draf oor die skuinstes met gemak, spuit presies waar en hoeveel dit moet, en is lig op brandstof.
Hendrik-Pieter vertel dat hulle die trekker se satellietstelsel gebruik om kunsmis toe te dien volgens die bepalings van die oesverslag. Die presisietegnologie in elke Massey Fergusonwerktuig is vir hulle onontbeerlik.
Merkwaardige meesterwerktuigkundiges uit die Massey Ferguson-stal Massey Ferguson sluit ook die jaar op ՚n hoë noot af. Aan die begin van November is die tweede seisoen van Master Mechanics vrygestel. Hierdie trekker-gegronde werklikheidsreeks is die eerste van sy soort en volg ses werktuigkundiges, in spanne van drie, per seisoen deur uitdagings waarvoor hulle punte verdien. Aan die einde van die seisoen word een wenspan aangekondig. Die prys is R100 000, ՚n eenmalige geleentheid om die Massey Ferguson Beauvais-fabriek in Frankryk te besoek en om verdere opleiding daar te ontvang.
Die nuutste seisoen is selfs beter en groter as die vorige een, maar bied steeds die geleentheid vir elke werktuigkundige om te wys wat in hom of haar steek, nie net in meganiese vaardighede nie, maar ook in die kennis van die teg-
Tydens die geleentheid het hulle klem daarop gelê dat boere altyd die fokus van AGCO se besigheid bly, en daarom brei die handelsnetwerk uit gedurende 2022 en bring brandstofbesparing steeds oplossings vir boere.
nologie waarmee hulle daagliks werk.
In seisoen twee sal kykers vir die eerste keer oor ՚n vroulike werktuigkundige sien deelneem. Enigiemand kan na hierdie reeks kyk op MF Master Mechanic se YouTube-kanaal, of op die Master Mechanic-webtuiste.
Tas die QR kode af om al ons artikels te lees.
Spoor jou naaste Massey Ferguson handelaar op deur die webtuiste te besoek by www. masseyferguson.co.za.
Welverdiende erkenning is aan John Deere se verkoops- en partepersoneel asook tegniese kundiges gegee tydens ՚n toekenningsgeleentheid in Kemptonpark. Dit is immers hierdie mense wat John Deere se sukses in Afrika, Suid-Afrika en die Midde-Ooste verseker.
Jaco Beyers, besturende direkteur van John Deere Afrika en Midde-Ooste, het die tema van die spoggeleentheid, “՚n Viering in dankbaarheid”, perfek saamgevat toe hy gesê het: “Dit is geleenthede soos hierdie wat ՚n spieëlbeeld word van mense binne John Deere wat verdien om erkenning te kry. Ons vier die lekkerte daarvan om jaarliks as ՚n maatskappy te groei en ek is werklik dankbaar dat ons almal kan hande vat, ten spyte van die uitdagings wat ons in die oë staar, en gefokus vorentoe beweeg. Spanne en indiwidue wat jaar na jaar hulleself bewys, ek salueer julle.”
Lucas Groenewald, verkoopsbestuurder vir Suid-Afrika sê: “Om ՚n jaar soos hierdie te kan vier, gee my hoendervel. Dit wys ons net weer dat die passie steeds daar is en dat niks onmoontlik is nie.”
Hoogste trekkerverkope in veertig jaar vir Suid-Afrika Nie net spog die land met uitsonderlike trekkerverkope die jaar nie, dit was ook John Deere se beste Oktober in veertig jaar ten opsigte van verkope, met 540 trekkers wat verkoop is. “Ons is ook trots om te kan sê dat dit die beste verkope in meer as twaalf jaar vir John Deere is. Ons het vanjaar altesaam 2 501 trekkers en 143 stropers verkoop,” voeg Lucas by.
Lucas bedank die wenners namens die John Deere span: “Dankie vir al die ure en laat aande se opofferings, die toewyding en deursettingsvermoë, ook aan die metgeselle en kinders by die huis vir julle begrip. Sonder ons handelaars en wenspan agter ons, is ons niks.”
Die wenners was: Die verkoopspersoon van die jaar vir groot landboumasjiene is Peet Vorster van AFGRI Delmas. Hansie van Rooyen van AFGRI Marquard het die tweede plek behaal en Wessel Visagie van Senwes Wesselsbron die derde plek.
Die verkoopspersoon van die jaar vir klein landboumasjiene is Sias Humphries van AFGRI Marble Hall, met Sarel Opperman van AFGRI Delmas tweede en Trevor Bauer van MASCOR Kokstad derde.
Renico Lombard het die toekenning ontvang vir die meeste 6B trekkers verkoop vir die jaar - altesaam 165, en
Philip du Plessis was tweede.
Die Jackie Pretorius Extra Mile-toekenning vir buitengewone diens is aan Ferdie Marx toegeken.
Maggie Shepperd het die John Deere Financial/ABSA-toekenning vir Besigheid Analis (BA) van die jaar verower met Dikeledi Mokwena kort op haar hakke.
Riaan Smith het die John DeereFinansiesspesialistoekenning van die jaar gewen, met Marthie Botha tweede en Willem Roets derde.
Morné Cloete van AFGRI Polokwane is aangewys as onderdelekenner van die jaar. Tweede was Hannes Haefele van AFGRI Frankfort , derde Deon Britz van AFGRI Malmesbury, vierde Stephanus Fouché van AFGRI Grootvlei en vyfde Wynand Pretorius van AFGRI Polokwane.
՚n Splinternuwe toekenning wat vanjaar bekendgestel is, is die toekenning as Onderdelehandelaar van die Jaar. AFGRI Polokwane het hierdie toekenning verwerf.
Bati van Aardt van Settlers Service Station is aangewys as die wenner in die kategorie Alternatiewe Onderdeleverkoper. Paul van Rensburg van AFGRI Bethal stap vanjaar weg met die PowerGard™-Kontrakkundige toekenning, met Theunis Verster van AFGRI Bethlehem tweede en Kwek Dietrichsen van Senwes Hoopstad derde.
՚n Jaarlikse hoogtepunt is die aankondiging van werkswinkel van die jaar en vanjaar stap AFGRI Harrismith weg met die titel, AFGRI Brits is tweede en AFGRI Bethlehem derde.
Arno Bornman van AFGRI Polokwane is aangewys as Tegnikus van die Jaar, Tiaan Oosthuizen ook van AFGRI Polokwane was tweede en Jaco van Zyl van AFGRI Piketberg derde.
Jaco Wessels van AFGRI Marquard het die Onderdelekundige "Wall of Fame"-
deur Bianca Henning
toekenning ontvang vir vier agtereenvolgende jaar as wenner in die afdeling.
Handelaar van die Jaar-divisie Een en Twee Veelvoudige Afset is toegeken aan Tata Zambië, met DAL Engineering van Sudan in die tweede plek en Alkhorayef van Saudi Arabia in die derde plek. Handelaar van die Jaar Enkelafset is toegeken aan Hoffmans in Namibië met Swazi Trac tweede en AFGRI Botswana derde.
Die Handelaar van die Jaar Veelvoudige afset is AFGRI Noord met 814 trekkers verkoop vir die jaar (altesaam 157 in Oktober), met AFGRI Wes-Kaap tweede en GWK derde.
Lafras Cronjé, naverkopebestuurder van John Deere Afrika en Midde-Ooste, het die aand opgesom deur te sê dat landbou in Suid-Afrika mooi verhale het om te vertel. Volgens hom is die verhale van uitmuntende spanlede soos dié wat tydens die toekenningsgeleentheid gevier is, ՚n voorbeeld van wat die John Deere-groep kan en reeds bereik het. Die John Deere-toekenningsgeleentheid was werklik ՚n viering in dankbaarheid.
Die toekenningsgeleentheid was by die Raddison Hotel en Konferensiesentrum in Kemptonpark gehou. Deelnemers en aanspraakmakers het van regoor Suid-Afrika opgedaag.
deur Tisha Steyn
K
arel Landman van Pongola Game Reserve (PGR) in KwaZulu-Natal is aangewys as Wildlife Ranching South Africa (WRSA) se Wildboer van die Jaar.
Karel het die toekenning op ՚n glansgeleentheid in Pretoria namens sy gesin ontvang, soos hy dit gestel het. “Ek verteenwoordig ons familie wat elkeen insette lewer in die onderneming en ons is baie bevoorreg om ons twee seuns as ՚n kritiese deel van die boerdery-afdeling in die familiesaak te hê,” het hy by die geleentheid gesê.
Karel is die agtste geslag van die Landmans wat in 1744 uit Amsterdam in Nederland aan die Kaap aangekom het, en die tweede in die gebied waar hy vandag boer. Hy is getroud met Rika en hulle het drie kinders en ses kleinkinders. Hulle twee seuns, Kemp en Wim, is betrokke by die Trust-onderneming. Hulle dogter Anel en haar man Morné Henderson woon in Australië.
Die grond is in die Karel Landman Trust (KLT). Die familie is almal direkteure van Game Co Pty Ltd, wat die grond en infrastruktuur by die Trust
huur. Die direkteure is ook werknemers van die maatskappy en vergader een maal per maand met die bestuurders.
(PGR)
Die huidige PGR op die oewers van die Pongolarivier, is geleë op ՚n deel van die gebied wat in 1894 deur president Paul Kruger as die eerste wildreservaat in die land geproklameer is. Die oorspronklike PGR is in 1921 gedeproklameer en vir landbou beskikbaar gestel. Van die grond het in die besit van die staat gebly en is verhuur as weiding, terwyl sommige plase aan boere verkoop is wat suikerriet en katoen aangeplant het.
Die grond noord van die Pongolarivier wat vandag aan die Karel Landman Trust behoort, was voorheen die plaas Stanmore wat in 1963 vir 441 pond aan John Robert Murray verkoop is. Die Trust het die grond in 1973 vir R109 400 aangekoop.
՚
n Nuwe geslag Karel, en sy vrou Rika het elk ՚n
Wildlewe vorm die kern van die Landmans, wat aangewys is as Wildboer van die Jaar, se onderneming, hetsy vir toerisme of jagters.
Bote op die Pongolarivier en -meer bied besoekers 'n geleentheid om naby aan die wild te kom.
Baie van die 8 000 ha grens aan die Pongolarivier of -meer.
Die verblyfplekke is goed ingerig met selfsorggeriewe.
BSc-graad aan die Universiteit van Pretoria behaal, waar Karel onder prof Jan Bonsma Veeteelt studeer het. In sy finale jaar het hy ՚n studie oor wildboerdery ingedien. Toe was dit nog onontginde veld, maar dit is waarskynlik waar die saadjie gesaai is vir die skep van die huidige PGR.
In 1973 het Karel se pa, Kemp Landman, die 900-ha beesplaas Stanmore gekoop en dit op Karel se naam oorgedra. Gedurende die eerste jare het Rika skoolgehou om die pot aan die kook te hou.
Aanvanklik was hulle nie van plan om met wild te boer nie en die veeboerdery is uitgebrei om ՚n Bonsmarastoet in te sluit.
Hulle het die wild op die plaas beskerm en die getalle het toegeneem sodat hulle uiteindelik jagters toegelaat het om teen betaling wild te jag om getalle te beheer. Eenvoudige geriewe is geskep.
Nog grond, insluitend van die plase wat vandag deel van Pongola Natuurreservaat vorm, is bygehuur vir weiding en die verbouing van katoen en tamaties om die inkomste aan te vul en verder uit te brei. Oor ՚n tydperk van dertig jaar is tien aangrensende plase
gekoop soos wat dit in die mark gekom het. Dit het besproeiingsplase langs die rivier en Pongolameer ingesluit.
Die jag van wild het toegeneem en hulle het besef dat hulle ՚n bestaan daaruit kan maak. Dit het gelei tot die besluit om op bewaring te fokus.
Met verloop van jare is kommersiële landbou stadigaan uitfaseer en wildspesies wat oorspronklik in die gebied voorgekom het, is teruggebring.
Meer as 300 ha besproeiingsgrond en talle droëland-katoenlanderye is toegelaat om stadigaan te rehabiliteer. Die maatskappy het mettertyd deur middel van verskillende bewaringsaksies meer as 100 volhoubare werksgeleenthede geskep.
In 1984 is die eerste witrenosters ingebring. Sedert 1990 is hulle aktief betrokke daarby om kommersiële boere te oorreed om oor te skakel na bewaringsboerdery en om die grond aangrensend aan die Pongolapoortdam as ՚n ekologiese geheel sonder heinings te bestuur.
Karel sê: “Ons grense met die bure is oop en wild kan vrylik rondbeweeg. Grootwildspesies soos olifante en
swartrenosters is mettertyd ingebring. Ons werk ekologies saam met ons bure, maar bestuur ons eie sakeonderneming in ՚n gebied van 8 000 ha binne die groter ekologiese gebied.
“Ons is ook aktief betrokke by die skep van ՚n oorgrenspark wat tot in Swaziland strek, asook talle ander bewaringsinisiatiewe. Ons het ՚n uitstekende verhouding met die swart gemeenskappe rondom ons en bied opvoedkundige toere in ons reservaat aan vir talle skole. Sedert ՚n klein begin en na veertig jaar in die bedryf glo ons steeds in dieselfde beginsels van ՚n klein voetspoor wat vir ons gaste waarde vir geld bied.
“Dit is ՚n mooi gebied en ons is bevoorreg om deel te wees van die ekologiese herstel van die geskiedkundige gebied wat die eerste geproklameerde wildtuin in die land is. Dit is baie vervullend om te sien hoe gebiede wat eens verbou was, terugkeer na
wildernis. Dit is ՚n voorreg om oor die langtermyn deel te wees van die bewaring van Afrika.”
Hulle het jare gelede ՚n toerismekonsultant se dienste gebruik. Oor die langtermyn het hulle redelik by sy beplanning gehou, maar self ook hulle eie plan daaruit gebou. “Die wildbedryf leen hom daartoe om verskeie inkomstestrome te vestig en ek wou al die moontlikhede ontgin en bewys dat daar winsgewend met wild geboer kan word sonder aanvullende inkomste vanuit ander bedrywe.
“Ons het ons doelwitte grootliks bereik en konsentreer deesdae op verfyning van die onderneming, soos opgraderings van infrastruktuur: ons is besig met ՚n groot projek om oor te skakel na sonenergie en het reeds elf pompstasies wat met sonkrag gedryf word,” vertel Karel.
Hy het nie juis ՚n rolmodel nie. “Ek sou graag een wou gehad het, maar daardie jare was daar nie baie wildplase nie en dus ook nie regtig mense wie jy kon raadpleeg nie. Na ons oorgeskakel het, het baie mense by my kom raad vra, maar ek het nie altyd ՚n antwoord vir alles gehad nie.”
Nietemin het hy vroeg al tekort-
kominge in die bedryf identifiseer en hulle het werkswinkels in vleisverwerking gehou en jaggidse opgelei. “Ek het probeer om self ՚n rolmodel te wees.”
Karel is nie meer voltyds betrokke by die dag-tot-dag bestuur van die onderneming nie. Hulle het ՚n hoofbestuurder en bestuurders vir al die afdelings.
“Ek kom agter dat ek baie meer regkry omdat ek rustiger is. Die geldelike druk van grond bykoop is nie meer daar nie en ek het meer tyd vir myself. Ek kyk nou van buite af in en het tyd om te dink en te beplan. Ek kry meer reg deur minder te doen.”
Karel is bekommerd oor die rigting wat die regering met die wildbedryf inslaan. “Die sukses in die beginjare van die bedryf was te danke daaraan dat ons ՚n klimaat gehad het wat ons toegelaat het om te ontwikkel en daar was min beperkings op die benutting en verhandeling van wild. Tans word al hoe meer beperkings op die handel van sekere spesies geplaas. In sekere gevalle maak dit nie ekonomiese sin om van die spesies aan te hou nie. Indien die neiging nie omgedraai word nie, kan dit wildboere dwing om die bedryf te verlaat.”
Hy meen die grootste waarde van die wildbedryf is die persoonlike bevrediging om te sien hoe die lewensgehalte van hulle personeel verbeter het. “Hulle het vroeg al besef in hierdie bedryf is hulle nie net arbeiders nie, maar kan ՚n loopbaan daarvan maak.”
vir hulle lede. Dit steek my dwars in die krop dat mense allerhande redes aanvoer waarom hulle nie lid van WRSA wil wees nie: vir ՚n klein bedrag trek jy so baie voordeel, want dit is mense wat bereid is om jou belange tot op regeringsvlak te verteenwoordig. Ek is baie tevrede met hulle goeie leierskap en die geweldige bydrae wat hulle tot die bedryf lewer.”
Hy was self baie jare betrokke by die wildboervereniging in Natal, waarvan sy seun, Wim, tans voorsitter is. Die
Die onderneming bied verskeie moontlikhede in die waardeketting. Al agt verblyfplekke, buiten Nkwazi River Lodge met 170 beddens, bied selfsorgverblyf. “Plaaslike jagters bied ՚n anker-inkomste en lewer ՚n groot bydrae om ons aan die gang te hou.”
Hulle het uit die staanspoor die wildsvleis vir die jagters verwerk, maar mettertyd die slaghuis uitgebrei. Daar is twee geregistreerde abattoirs en twee padstalle waar baie van die vleis verkoop word. Van die vleis word in hulle eie kombuise gebruik om ook wegneemetes te berei, terwyl die res aan hotelle, restourante en ander verblyfplekke verkoop word.
WRSA “WRSA bied belangrike ondersteuning
Kontak Karel Landman by karel@ pongolagamereserve.co.za of lees meer op die webtuiste https:// www.pongolagamereserve. co.za/history
Helberg, E. Wildlife Rancher of the year: Pongola farmer triumphs. https://agriorbit.com/wildliferancher-of-the-year-pongolafarmer-triumphs/
Pretorius, F. (Red.) Geskiedenis van Suid-Afrika: Van voortye tot vandag. https://www.myvolk. co.za/swart-politieke-ontwaking-1875---1949.php
Die wenner van die jaarlikse WesKaap Prestige Agri-toekennings is pas aangewys. Hy is Nigel Klaasen, junior produksiebestuurder van die plaas Fruitways Glen Elgin.
Die toekennings word gemaak deur die Wes-Kaapse Departement Landbou en ondersteun deur die supermarkgroep, Shoprite Freshmark, die hoofborg sedert 2012.
Altesaam 994 plaaswerkers in vyftien streke van die Wes-Kaap het vanjaar in elf kategorieë deelgeneem. Die wenners in die kategorieë is op 5 November tydens ՚n glansgeleentheid by die Grandwest Casino in Goodwood, Kaapstad aangewys. As algehele wenner beloop Nigel se pryse sowat R100 000, wat ՚n buitelandse studietoer insluit.
Nigel (37) wou van jongs af boer en mense help, maar het nooit gedink sy droom kan waar word nie. Ten spyte van struikelblokke, en met die Here se hulp, is hy tree vir tree besig om sy droom te verwerklik.
Hy het hier in die GEVV-gebied (Grabouw, Elgin, Vyeboom en Villiersdorp, die streek waar sagtevrugte verbou word) tussen die uitgestrekte appel- en peerboorde grootgeword. Sy kinderjare was moeilik en hy het nie aldag geweet waar sy kos vandaan gaan kom
nie. Nadat hy as tienerseun sy ma verloor het, het hy die skool verlaat en as algemene werker op die plaas, Monteith Trust, op Grabouw gaan werk.
“Ek het oor die groot onsekerhede in my lewe met die Here geworstel, gevra hoekom al die struikelblokke oor my pad kom. Ek het lank die oortreders wat vir my ma se dood verantwoordelik was, swaar in my hart gedra, maar die Here het vir my ՚n hart van vergifnis gegee, asook ՚n wil om mense te help en op te lei.”
As algemene werker het hy eerstehands ondervinding van sagtevrugteboerdery opgedoen van hoe om ՚n gat te maak en ՚n boom te plant, hoe om te besproei, wat om te spuit en hoe om gif af te meet. Ook hoe om ՚n trekker of ՚n vurkhyser te bestuur en om ՚n klein spannetjie te lei.
“Ek het vir ՚n klompie jare baie hard gewerk en in 2013 het my werkgewer my vir die eerste keer vir die Prestigetoekennings ingeskryf,” vertel hy. “Ek het die kategorie vir tegniese operateur in die streek gewen, maar toe ek teen die ander streke gaan meeding, het ek dit nie gemaak nie.”
Dit het hom nie van stryk gebring nie. “Staan op en probeer weer,” het hy besluit.
Dieselfde jaar het hy ՚n advertensie gesien vir die pos vir ՚n spuitvoorman by Molteno Boerdery, wat nou Fruitways is. “Ek was ՚n jong laaitie, skraal, deurmekaar. Dit was my eerste onderhoud ooit en ek het nie geweet wat van my verwag word nie.” Vroeg die volgende jaar is hy as spuitvoorman aangestel.
“My lewe het drasties verander. In 2016 is ek as produksievoorman aangestel. Dis baie meer kompleks, want
jy het meer met mense te doen wat jy moet bestuur. Jy is verantwoordelik daarvoor om produksiedoelwitte te bereik, vir die gehalte van die snoeiwerk en die gehalte van die produk wat geoes word.”
In 2019 is hy aangestel as assistentbestuurder. “Ek was James Scheffers se assistent, en ek wou graag soos hy wees. Dieselfde met Matthew English, my areabestuurder en onmiddellike hoof, vir wie ek nie wou teleurstel nie.”
Vandag bestuur Nigel Fruitways Glen Elgin, ՚n plaas van 63 ha waar hy vir al die produksiefasette verantwoordelik is.
Daar is baie uitdagings. Klimaatstoestande is een van die grootste uitdagings in die Elginvallei. “Dit word tot 42 °Celsius in die somer, wat korrekte besproeiing krities belangrik maak,” verduidelik Nigel.
“Omdat die besproeiingstelsel gerekenariseer is, maak Eskom-beurtkrag dit ongelooflik moeilik, want as beurtkrag inskop, moet die pompe met die hand aangeskakel word. Baie blokke kan nie met swaartekrag besproei word nie en dan moet jy maar vir Eskom wag om die krag weer aan te skakel.”
Kommunikasie is dikwels ook ՚n probleem, want byna driekwart van die werkers is Xhosa- en Sothosprekend. “Jare gelede was my beste vriend ՚n Xhosa-man. Ek het soos ՚n kind in hulle huis grootgeraak, want tydens my moeilike kinderjare het ek baie by hulle
oorgebly,” vertel hy.
Nigel praat vlot Xhosa. “Ek verstaan die mense se taal, kultuur en agtergrond. Baie van die Xhosa-sprekende werkers wil in my spanne wees, want ek kan met hulle kommunikeer sodat hulle kan verstaan. Ek kan elke taak vir hulle in hulle eie taal verduidelik en demonstreer.”
Maar ՚n produksiebestuurder het baie rolle om te vervul. “Jy is ook ՚n pa, kerkleier, speurder en polisiebeampte, vuurvegter, advokaat en regter. Jy kry te doen met mense op alle vlakke van geskooldheid en met die ingewikkeldheid van mense. Jy moet spanne lei, vir hulle verduidelik en hulle leer – soms mense wat baie jare ouer as jy is. Maar dit is wat ek wil doen, en dit is wat die Here vir my moontlik gemaak het.”
Naas landbou is sy passie om die werkers te help om die waarde van hulle menswees te besef; hoe om ՚n goeie man en pa en ՚n leier in die gemeenskap te wees, ook hoe om Christelike waardes uit te leef en om in die algemeen ՚n goeie mens en rolmodel te wees.
Waarde van die kompetisie Deelname aan die kompetisie in 2013 het vir hom baie deure oopgemaak, want hy het sy eie waarde besef.
“Plaaswerkers word nie genoeg dankie gesê nie; die Prestige-kompetisie gee die gewone plaaswerker kans om sy stem te laat hoor, om sy ervaring en ondervinding met die beoordelaars te deel, om sy
eie identiteit na vore te bring.
“Ek het altyd gedink my droom om te boer sal net ՚n droom bly, dit gaan nie uitwerk nie. Maar vandag leef ek my droom. Dis lekker om te weet dat jy ՚n verskil maak in voedselsekerheid sodat dit sal aan- en aan- en aangaan. Landbou is so belangrik, niemand kan daarsonder oorleef nie.”
Sy liefde vir landbou maak hom nie net passievol nie, maar ook dankbaar. “Ek werk in die mooiste bedryf en kantoor – die veld en die boorde is die beste plek. Maar saans kan jy nie net die deur toetrek en huis toe gaan nie: in die plaasbedryf kan jy nie net ՚n hek sluit nie, want jy weet nie of jou werkplek veilig sal wees nie.
Boodskap vir die jeug “Omdat jy van die plaas af kom beteken nie jy is ՚n niks nie,” is sy boodskap vir jongmense. “Daar is mooi stories wat van die plaas af vertel word. As jy bereid is om te leer en ekstra moeite in te sit, kan jy suksesvol wees.
“Ek het die Here gevra vir selfvertroue: moenie dat ek minderwaardig voel nie, gee my die selfvertroue om te erken as ek ՚n fout gemaak het. Maak my ՚n spons in die water om te leer wat ek kan.
“Ek glo die gesegde ‘as jy ՚n arm man ՚n vis gee, het hy kos vir die dag, maar as jy hom leer visvang, sal hy altyd kos hê’. Bowenal glo ek ՚n mens moet lief wees vir landbou, jy moet passievol wees en ՚n positiewe ingesteldheid hê.”
Nigel se vyfjaarplan is om ՚n meer senior bestuursrol te vervul, en om in tien, vyftien jaar sy eie plaas te besit waarvan hy die volle bestuur kan neem.
“Die Here het my die krag en vermoë gegee om ՚n verskil te maak. Ek het eerstehands ervaar ՚n droom hoef nie net ՚n droom te bly nie, dit kan werklikheid word. Dit is vir my lekker om die vermoë te hê om dit wat ek geleer het te kan laat deursyfer tot op die laagste vlak.”
Die 21ste Nasionale Jeugskou het vanjaar van 2 tot 5 Oktober in Lichtenburg in Noord-Wes plaasgevind. Jeugskoulede van al die provinsies, buiten Wes-Kaap wat weens bek-en-klouseer moes tuisbly, het aan die geleentheid op die dorp se skouterrein deelgeneem.
Die tuisspan het vanjaar met die louere weggestap. Altesaam 55 leerlinge van die Hoër- en Laerskool Sannieshof, Stella Gekombineerde Skool en Hoërskool Westvalia het deel gevorm van die span. Om te kwalifiseer moes die deelnemers aan twee provinsiale skoue deelneem en met die hoogste gemiddeld onder die beste drie eindig.
Die kompetisie bestaan uit vier komponente, naamlik ՚n toets oor die produksiehandleiding, die was van die skoudier, die voorbereiding van die skoudier, en die beste vertoning van die dier.
Daar word in drie ouderdomsgroepe deelgeneem, naamlik Junior-junior (7 tot 10 jaar), Junior (11 tot 14 jaar), en Senior (15 tot 18 jaar).
Die verskillende afdelings waarin die diere vertoon word, sluit vleis- en suiwelbeeste, perde, wol- en vleisskape, en vesel-, vleis- en melkbokke in. Statiese afdelings sluit pluimvee, konyne, en sier- en wedvlugduiwe in.
Afdelings waar die produkte van die diere gebruik word, sluit kookkuns kunste en suiwelbereiding in. In die afdeling kulinêre kuns, moes die juniorjuniors kolwyntjies versier met blommetjies van fondant, botterversiersel en lekkertjies. Die juniors moes ՚n plat ruiker van nege kolwyntjies met botterversiersel en fondant maak, terwyl die seniors ՚n driedimensionele ruiker van twaalf tot vyftien kolwyntjies met botterversiersel moes voorsit.
In die suiwelbereiding-afdeling moes seniors haloumi, ricotta en mascarpone maak, terwyl die juniors drinkjogurt, gegeurde jogurt en roomkaas moes maak.
Vanjaar het ՚n nuwe afslaersafdeling bygekom waaraan slegs drie kandidate
van elke provinsie kon deelneem.
Weens die uitbreking van bek-enklouseer vroeër vanjaar is ՚n baie streng biosekerheidsprotokol gevolg. Staatsveeartse en -tegnici het die diere vanaf aankoms uit die verskillende provinsies gemoniteer, en voertuie en besoekers is onderwerp aan protokol voor hulle die biosekerheidsones kon binnegaan.
Weens die uitbreek van die siekte het die Wes-Kaapspan onttrek om te voorkom dat die siekte die provinsie, wat tot dusver vry daarvan was, binnekom.
Wes-Kaap Jeugskou Jeugskoudeelnemers van die Wes-Kaap het nietemin die jaar op ՚n hoogtepunt afgesluit.
Die wenners van die onderskeie kategorieë in sewe streekskoue en die Wes-Kaapse kampioenskap, het op ՚n spesiale geleentheid op Elsenburg buite Stellenbosch elkeen ՚n medalje en spesiale toekennings ontvang.
Volgens Breyton Milford, voorsitter van die provinsie se Jeugskouvereniging, het die jeugskou na twee jaar wat dit as gevolg van die Covid-19-inperkings nie kon plaasvind nie, met groot sukses hervat. Altesaam 770 leerlinge het aan die onderskeie skoue deelgeneem.
Breyton skryf die sukses van die jeugskoue toe aan die beginsel van samewerking wat die Wes-Kaap Landbou-Jeugvereniging se grondslag vorm. Die sukses hang af van die deelnemers, die landbouskole wat die diere voorsien wat tydens die skoue gebruik word, die bestuur en vennote, naamlik die Wes-Kaap Departement van Landbou en Agri-Expo, asook die ouers, sonder wie se ondersteuning die skoue nie moontlik sou wees nie.
Dr Ivan Meyer, Wes-Kaap minister van Landbou, meen die klem van landbou val op die deel ‘bou’. “Ons land is stukkend en moet weer opgebou word. Dit is net landbou wat die land weer kan opbou. Daarom moet daar meer
Noordwes se span het die nasionale Jeugskou-kampioenskap op Lichtenburg in Noordwes gewen.
Voor: DJ du Plessis, Zané van Wyk, Wiané Steenkamp, Janelda Koekemoer, Ingrid Schutte, Henco Belstead, Leala Schutte, Wessel Kriel, Stephan Myburg, Takkies Serfontein.
2de ry: Ansuné Cloete, Penelope Tofarides, Zelmari van Wyk, Lindsay Smith, Michaela Rossiter, Zanielle Groenewald, Beané du Plessis, Mikke Jooste, Denise Hartman (afrigter).
3de ry: Leon Serfontein, Madi Croucamp, Elri Grobbelaar, Elrize van Greunen, Abigail Minott, EstherMary Hayward , Mianke van Rooyen, Rozél Scholtz, Deoné Augustyn, Kathy Keet, Kay-Lee Basson, Marichen Scheepers.
4de ry: Anmaré Steenkamp (afrigter), Elmarie Scholtz (spanbestuurder), Walter Weeks, Hendrik Greeff, PJ Greeff, Ricardo Meyer, Divan Venter, Andrea Owen, JuanMarie Friedenthal, Danté Gibbs, Brayan Hamoudi.
Agter: Freddie van der Linde (afrigter), Tobie Myburg, Emjee Greeff, Zander van Wyk, Zac Haasbroek, Marco Oberholzer, Keanu Jooste, Stephanus du Preez, Jacques Taljaard, Lineigh Foster, Lodewickus Heymans, Ryno Sachse, Chris Smook, Jennifer van Wyk (afrigter).
Afwesig: Eric Louw (voorsitter), dr Frik Steenkamp (ondervoorsitter), Anza Moller-du Preez (sekretaresse), Driekie Louw (afrigter).
landbouskole en landbouvakke in die Wes-Kaap wees.”
Volgens hom hou landbou as skoolvak groot voordele in. Hy sê by Jakes Gerwel Tegniese Skool vir Vaardighede naby Bonnievale het landbouvakke vier belangrike positiewe gevolge ingehou: “Dissipline het verbeter, die leerders se akademiese prestasie het verbeter, minder kinders is betrokke by antisosiale gedrag, en daar is ’n afname in tienerswangerskappe. Landbou bou die jeug. Ons moet meer landbouers kry,” het hy gesê.
Die Augsburg Landbougimnasium op Clanwilliam is as die skool aangewys wat vanjaar die beste op jeugskoue presteer het. Die jeugskou is ՚n relatiewe nuwe sport by die skool, maar die gewildheid daarvan is aan die toeneem. “Deur die jeugskou belê ons in ՚n sport waar seuns en dogters op gelyke voet kan deelneem en dieselfde erkenning kry,” het Joubert van der Merwe, ’n onderwyser van die skool, gesê.
Op die geleentheid by Elsenburg is
spesiale toekennings aan deelnemers wat deur die jaar op die streeksjeugskoue en met die WP-kampioenskap presteer het, oorhandig.
Die toekenning vir die meeste streekskoupunte (100 punte) by drie streekskoue op Heidelberg, Riversdal en Swellendam, is aan vier presteerders toegeken, naamlik: Leana van den Berg van Hoërskool Charlie Hofmeyr op Ceres in die Witzenbergstreek; Benjamin Turner van Augsburg Landbougimnasium op Clanwilliam in die Cederberg-streek; Henré Swanepoel van Laerskool Volschenk op Riversdal in die Eden-streek; en Jaco van Deventer van Hoër Landbouskool Oakdale op Riversdal.
Die beste nuwe toetreders tot die jeugskou is Ruan Immelman en Luan Skog van Hoër Landbouskool Boland in
die Paarl in die Boland-streek.
Anré de Klerk van Augsburg Landbougimnasium en Ansu de Buisson van Hoërskool Langenhoven op Riversdal in die Eden-streek het die beste gevaar in die kennistoets tydens die WP Kampioenskap.
Katrien van Wyk van Laerskool Bertie Barnard op Stilbaai in die Eden-streek is aangewys as die beste skoupersoon deur ՚n volpunt van 50 uit 50 te behaal.
Bianca Viljoen van Augsburg Landbougimnasium
die toekenning
was- en voorbereidingsafdeling
՚n punt van 29 uit 30 ontvang.
Vir meer inligting kontak Breyton Milford by 082-708-5939 of stuur ՚n e-pos na breyton@agriexpo.co.za.
Voor jy jou oë kon uitvee het ons nog ՚n jaar kafgedraf. Die SuidAfrikaanse landboubedryf het ʼn goeie jaar agter die rug. Na die onlangse reën is die meeste boere verlig, maar onder ander boere wek dit ook kommer.
Ten spyte van die risiko’s wat klimaatsverandering inhou, is daar ook geleenthede — groot geleenthede vir vernuwing, soos nuwe tegnologie en die omskakeling van koolstof-gedrewe energie na hernubare energie.
As ՚n mens in die truspieëltjie terugkyk na alles wat die afgelope sowat 365 dae gebeur het, sien jy ons boere verdien ՚n kloppie op die skouer vir wat hulle deur die jaar vermag het:
Ons het die jaar op ՚n nat noot afgeskop. Kniediep in die modder – dit is hoe ons vanjaar se produksietoestande in somergraangebiede kon beskryf. Sommige streke is deur vloedskade bedreig.
steeds 'n klein mark vir Suid-Afrikaanse bloubessies is, hoop Berries ZA om verhoudings met sleutelrolspelers in die bedryf daar te ontwikkel en uiteindelik hulle markaandeel, wat tans rondom 3% is, te vergroot.
Februarie 2022
Baler- en hooidag
Die jaarlikse baler- en hooidag was weer ՚n hoogtepunt. Balers van verskillende soorte het meegeding om te kyk watter een met die louere wegstap. Vermeer het vanjaar met eerste en tweede plek weggestap, met New Holland kort op hulle hakke in die derde plek.
Sprinkaanplaag knou boere
Die goeie reën vroeër vanjaar in die Noord-Kaap het weer wydverspreide uitbrekings van bruinsprinkane in die provinsie tot gevolg gehad het. Swerms wat 20 km en selfs 30 km gestrek het is aangemeld.
Die landbousake-organisasie, Agri SA, maan boere om nou al die nodige voorbereidings te tref om sprinkaanuitbrekings te voorkom in die opkomende nat seisoen.
Koringenetika deurbraak
Vir die eerste keer in die geskiedenis van Suid-Afrika bestaan die vermoë en kennis om koringgene te kloon en om die genoomvolgorde van ’n SuidAfrikaanse koringkultivar te bepaal. Dit is danksy ’n navorsingsprojek wat deur CenGen geloods is in samewerking met plantgenoom-spesialiste van die King Abdullah University of Science and Technology (KAUST) in Saoedi-Arabië, en plantpatoloë by die Universiteit van die Vrystaat.
Wagyu-vleisproduksie skiet die hoogte in
In Februarie is berig dat die produksie van Wagyu-vleis die afgelope jaar met 90% toegeneem het. Vanaf Februarie 2021 tot Februarie 2022 is 1 303 ton Wagyu-vleis geproduseer waarvan 60% uitgevoer is, die meeste na Oosterse lande.
Die ontwrigte uitvoere uit Rusland en Oekraïne het ՚n groot impak op die plaaslike graanmark, aangesien SuidAfrika veral baie koring vanaf dié lande invoer. Die uitdagings wat die internasionale landboumark in die gesig gestaar het en steeds doen, vind hoofsaaklik neerslag in die toenemende styging in Suid-Afrikaanse boere se insetkostes –veral vir diesel, olie en kunsmis.
Berries Suid-Afrika, die bedryfsvereniging vir Suid-Afrikaanse bloubessies, frambose en brame (Berries ZA) het ՚n promosieveldtog oor bloubessies geloods om sleutelrolspelers in die bedryf in Duitsland teiken. Europa is die grootste mark vir Suid-Afrikaanse bloubessies. Aangesien Duitsland
Volgens ’n verslag van GraanSA is Rusland die naasgrootste produsent van ammoniak, ureum en kaliumkarbonaat (potas), asook die vyfde grootste produsent van verwerkte fosfate, ter wêreld. Rusland voorsien ook in ongeveer een derde van Europa se aardgasbehoeftes, wat die produksie van stikstofkunsmis beïnvloed.
Suid-Afrika is swaar afhanklik van die buitelandse kunsmismark, aangesien al ons kaliumkunsmis, sowel as 60 tot 70% van ons stikstofkunsmis, ingevoer word –baie hiervan vanaf die Swartsee-gebied.
April 2022
SA se rosyntjiebedryf beur volstoom voort
Rosyne SA se aangepaste beraming vir die 2021/2022-seisoen is 65 000 ton bemarkbare rosyne, maar jaarlikse opbrengste sal na verwagting teen 2025 tot 100 000 ton groei, te danke aan nuwe aanplantings en die stelselmatige vervanging van wingerde sedert 2014.
Aankondiging van nuwe graderingskategorie vir landbouvoertuie
Die Suid-Afrikaanse Spesialerisikoversekeringsvereniging (Sasria) het ʼn nuwe graderingskategorie vir landbouvoertuie, A1, aangekondig wat op 1 Augustus 2022 in werking getree het. Dié aankondiging kan vir boere welkome geldelike verligting bring.
Volgens die nuwe graderingskategorie word ʼn landbouvoertuig omskryf as enige selfaangedrewe of gesleepte voertuig wat gebruik word in die uitvoer van landbou- en boerderybedrywighede (insluitend die instandhouding en versorging van die grond en van private of toegangspaaie waarvoor die versekerde homself verantwoordelik hou) wat, ten tyde van ʼn eis, nie in stryd met die bepalings van die Padverkeerswet of enige vervanging daarvan gebruik word nie.
Brandstof- en kospryse styg drasties
Brandstofpryse het in 2022 drasties gestyg, wat baie druk op boere geplaas het.
Volgens Graan SA toon werklike data vir die 2019/2020-seisoen dat brandstof naastenby 10% van boere se totale produksiekoste uitmaak. Brandstofpryse het in 2021 met 40% verhoog en totale insetkoste (insluitende saad, kunsmis, chemie en brandstof) het jaar op jaar met 50% gestyg. Die prys van diesel het tussen April en Mei met 8,1% gestyg. Dit het veroorsaak dat vleis en ander kos toenemend duurder raak vir die verbruiker, sonder dat dit enige voordeel vir die boer inhou. Sonneblomolie se prys het met 40% gestyg teenoor ՚n jaar gelede.
Natal-oorstromings wek kommer
Die oorstromings in KwaZulu-Natal het ՚n groot impak op die landbousektor gehad. Dit is duidelik dat die oorstromings groot skade aan infrastruktuur veroorsaak het, en waarskynlik langtermyn gevolge vir die bedryf inhou. Die verwoesting wat die oorstromings veroorsaak het, het talle logistieke probleme tot gevolg gehad, wat die uitvoer van produkte en die invoer van landbouverwante goedere aansienlik bemoeilik het.
NAMPO
Alle paaie het vanaf 16 tot 20 Mei 2022 gelei na die grootste landbouskou in
die Suidelike Halfrond. NAMPO-oesdag is terug, tientalle vervaardigers van voertuie, werktuie, onderdele en bybehore het by een geleentheid op een perseel uitstallings en demonstrasies aangebied.
Vanjaar het meer as 60 000 mense dié landbouskou in Bothaville bygewoon.
՚n Hoogtepunt by vanjaar se 54ste NAMPO-oesdag was die bekendstelling van John Deere se reusagtige en indrukwekkende X9 1100-stroper, die grootste John Deere-stroper op die vasteland.
Junie 2022
Bonsmara-bul verkoop vir rekordbrekende R2,1-miljoen Die bul, BBM 16 96, het 'n nuwe Suid-
Afrikaanse rekord vir 'n Bonsmara opgestel toe hy by vanjaar se Poggenpoel Molopo Bonsmara-produksieveiling vir R2,1-miljoen verkoop is aan Baszohn Bonsmaras.
Julie 2022
Bek-en-klou teister landboubedryf Bek-en-klouseer is ՚n ernstige, hoogs aansteeklike virussiekte wat lewendehawe aantas met ՚n beduidende ekonomiese impak. Dit raak beeste, varke (huishoudelik en wild), skape, bokke en ander gespletekloudiere. Dit raak nie mense nie. Tekens van bek-en-klouseer sluit in depressiewe diere en sere in die bekke van diere wat maak dat hulle onwillig is om te eet.
Die uitbreking van bek-en-klouseer
Die Bonsmara-bul, BBM 16 96, wat vanjaar vir ՚n rekordprys van R2,1-miljoen verkoop is.
in die land vroeër vanjaar het die landboubedryf laat steier en talle boere op hulle knieë gehad. Na streng beheermaatreëls en kwarantyn die siekte op sy plek gesit het, kon die landboubedryf ten einde weer kop optel.
Ons vier suksesvolle vroue in landbou! ՚n Hoogtepunt op vanjaar se ProAgrikalender was ons vrouemaand-fokus. Ons spesiale fokus was om vroue in die landboubedryf te vereer. Ons het met vroue gepraat oor die belangrike rol wat hulle in die landbousektor speel en meer geleer oor hulle liefde vir landbou.
Oktober 2022
NAMPO Alfa duur voort ten spyte van bek-en-klou-verbod
Die verbod op die vervoer van beeste na die bek-en-klou-uitbraak in sekere dele van die land was kommerwekkend. Die eerste NAMPO Alfa lewendehawe-ekspo wat deur Graan SA en Alfa-ekspo aangebied is kon voortgaan ondanks die verbod.
Nuus vanuit die CNH-kontrei Jacques Taylor is as die nuwe besturende direkteur van CNH Industrial AG & CE SA aangestel.
Spiekeries JB 200099.
Brande in die Noord-Kaap
Talle brande regoor die Noord-Kaap het duisende hektare weiveld en vee vernietig en groot skade vir boere veroorsaak. Baie brande is deur weerlig veroorsaak. Sodra boere die een brand onder beheer gebring het, het daar ՚n volgende een ontstaan, wat soms dae aaneen gebrand het. Die brand in die Kuruman-omgewing het 100 000 hektaar afgebrand. Dit was ook die tweede agtereenvolgende jaar wat boere in die omgewing brande moes trotseer. Boere het permanent met hulle vuurvegters op hulle bakkies gery. Boere is nou baie meer ingestel om brandpaaie op hulle plase te maak vir toekomstige brande.
Propvol damme
Die meeste van die land se damme is vol na goeie reën. Die styging in die land se damme is baie goeie en
NAMPO Kaap NAMPO-Kaap, beter as ooit! Vanjaar se NAMPO-Kaap was nóg groter en beter as die vorige aanbieding in 2019. ՚n Rekordgetal van 32 640 besoekers het vanjaar se NAMPO-Kaap-landbouskou oor vier dae bygewoon om te kyk wat die meer as 500 uitstallers kon bied.
NAMPO Kaap het na ՚n afwesigheid van twee jaar weens die koronavirus-beperkings uiteindelik weer plaasgevind.
Die jaarlikse KragDag het ook na twee jaar se afwesigheid weer afgeskop, met ՚n behoorlike slag! KragDag het vanjaar alle verwagtinge oortref, met meer as 30 000 skougangers en 580 sake-ondernemings wat aan die ekspo deelgeneem het.
Dormerram verkoop vir ՚n Spiekeries prys ՚n Dormerram het alle Suid-Afrikaanse rekords laat spat. Johan Barnard van Johanri Dormers het “Spiekeries”, ՚n seun van die welbekende ram, Ketting, aan Johnny Forbes van Vredesig Dormers verkoop vir ՚n allemintige prys van R510 000.
positiewe nuus, veral na die afwaartse kurwe wat ons die afgelope tyd ervaar het. Die Vaaldam staan teen einde November op 91,3% en die HF Verwoerddam, die land se grootste dam, loop oor en staan op 102,6%. Sterkfonteindam se vlak is tans 103%.
Rissieboer van Limpopo aangekondig as Agri SA/Toyota SA se Jongboer van die Jaar Hannes Wolvaardt van Giyani, Limpopo, het die nasionale toekenning as Agri SA se Jongboer van die Jaar ingepalm. Hannes boer met tamaties, soetrissies en sitrus.
Tegnologiese vooruitsigte van die Jupidex-groep
Die Jupidex-groep het opwindende nuwe presisietegnologie aangekondig wat binnekort aan boere bekend gestel gaan word. Kry meer mielies met minder kunsmis met Pudama. Pudama is die naam van ՚n tegniek wat presisie-kunsmisplasing onder mieliesaad tydens plantwerk moontlik maak. Lees meer oor hulle ander presisietegnologie wat binnekort bekendgestel gaan word hier: https://www.proagri.co.za/ die-toekoms-is-hier-jupidex-bly-aandie-voortou-van-presisietegnologie/
Desember 2022
Tekkerverkope sluit goed af Die landbousektor in Suid-Afrika maak 3% van die Bruto Binnelandse Produk uit, maar het die afgelope paar jaar ʼn belangrike bydrae gemaak tot die ekonomiese groei wat ons wel tot uitvoer en belegging gehad het. Waaroor ՚n mens meestal lees, is al die uitdagings wat die sektor in die gesig staar, en daar is baie.
Tog was daar die afgelope paar weke ook nuus wat ՚n mens optimisties maak – reënvooruitsigte vir die somerseisoen lyk goed en trekkerverkope is op ʼn rekord hoogtepunt: 15,9% hoër as dieselfde tyd verlede jaar.
Oesvooruitsigte lyk goed Wandile Sihlobo, hoofekonoom van die landbousakekamer Agbiz, sê dat beskikbare data daarop dui dat boere se voornemens rakende die aanplanting van somergewasse vir die 2022/23-seisoen op nog ʼn groot oes dui.
Ons as boere sit met enorme uitdagings. As dit nie die mens-dierkonflik is nie, is dit ons dieregesondheidstatus wat onder beleg kan kom, of die toenemende vlaag van wetteloosheid wat ons voortbestaan bedreig.
Ten spyte van al hierdie probleme kan ons uitsien na môre en is daar hoop. Danksy die reën kan ons weer boer en met sorg toesien dat ons volk kan eet.
՚n Finale boodskap van die redaksiespan aan die einde van 2022 is: Mag 2023 vir jou al die hoogtepunte van jou boerderyloopbaan bring. Moenie geleenthede laat verbygaan nie, leef met integriteit, beplan en leef doelgerig!
Een van die grootste struikelblokke vir ՚n nuwe boer is befondsing. Ten spyte van die ryk geleenthede wat die land aan boere bied om enigiets van graan, wyn, suiker, groente en vrugte tot veeprodukte te produseer, bly dit moeilik om die sektor te betree.
Met of sonder grond is boere steeds in ՚n stryd gedompel om kapitaal te bekom vir aanvangskostes en lopende uitgawes op belangrike toerusting. Hulle het gewoonlik nie die nodige sekuriteit vir ՚n lening van ՚n handelsbank nie, aangesien hulle nie die titelaktes van die grond het wat hulle deur regerings-inisiatiewe ontvang het nie.
Navorsing het bevind sommige van die ander uitdagings wat boere ook in die gesig staar, is swak infrastruktuur soos paaie en ՚n tekort aan vervoer vanaf die plaas na die mark, asook swak infrastruktuur by die mark en hoë vervoerkoste. Boonop is daar ՚n tekort aan toegang tot grond en geld vir werktuie wat produksie kan uitbrei.
Hierdie omstandighede kan vererger word deur ՚n gebrek aan bestuursvaardighede en inligting, sowel as lae opvoedingsvlakke, wat lei tot ՚n onvermoë om markinligting wat in produksiebeplanning en bemarking gebruik moet word te vertolk.
Terwyl die moedermaatskappy, Hortgro, se doelwit is om ՚n bemagtigende omgewing te skep wat gelykheid, volhoubaarheid, winsgewendheid en mededingendheid in die sagte- en steenvrugbedrywe bevorder, is Hortfin ՚n finansieringskema wat in 2018 geskep is, daarop gefokus om nuwegenerasieondernemings te ondersteun in die vrugte-, wyn- en tafeldruifbedryf en hulle waardekettings.
Dit is geskep om transformasie in die waardeketting van hierdie bedrywe te fasiliteer en te bevorder deur finansiering, en sodoende transfor-masie, werkskepping en volhoubaarheid te ondersteun, saam met die Jobs Fund en bedryfskommoditeits-organisasies as beskermhere.
Op 3 November 2022 het Hortfin ՚n nuwe vennootskap met Eerste Nasionale Bank (FNB) aangekondig. Die behoefte het ontstaan om ՚n alternatiewe finansiële vennoot in te bring om volhoubare groei binne die landbousektor te verseker. Vir hierdie doel is daar in 2021 verskeie samesprekings met handelsbanke sowel as impakbefondsers gevoer, en FNB het die geleentheid aangegryp om in Desember 2021 as medefinansierder tot die program toe te tree.
Hierdie vennootskap tussen Hortfin, FNB en die Jobs Fund het gelei tot ՚n vindingryke befondsingstruktuur wat kommersiële befondsing van die bank insluit, asook befondsing van Hortfin en die Jobs Fund, wat ook gunstige befondsingsvoorwaardes vir opkomende ondernemings in hierdie sektore verskaf het.
Sedert die eerste transaksies in Januarie 2022 by die FNB-kredietproses ingedien is, is R37,2-miljoen se transaksies goedgekeur. ՚n Verdere R90-miljoen se transaksies word tans deur die FNBkredietproses geëvalueer.
Volgens Hortfin se uitvoerende hoof, Michael Brinkhuis, sal die vennootskap ՚n geleentheid bied vir sowel die bedryf as die bank om die impak van hierdie vindingryke program te vergroot.
"Hierdie ooreenkoms gaan ons die vermoë gee om ons teikengehoor groter toegang tot kommersiële finansiering in die landbousektor te gee," het hy by Klein Joostenberg gesê, waar die vennootskap aangekondig is.
Volgens Dawie Maree, FNB Landbou se hoof van bemarking en inligting, is dit belangrik dat die bank met die bedryfsleiers saamwerk om die potensiaal van nuwe-generasie boere in die waardeketting te bou vir toekomstige groei.
"Die Hortfin/FNB gesamentlike samewerking ontsluit ՚n aanvanklike R600-miljoen befondsinggeleentheid om opkomende en oorwegend eerstegenerasie boere in die sagtevrugte- en
vennootbedrywe oor die volgende drie jaar te kommersialiseer."
Mariette Kotzé, Hortgro Groep se bedryfsbestuurder, het gesê Hortfin is ontwerp om die behoefte aan ontwikkelingsfinansiering met vindingryke oplossings aan te spreek. “Die vennootskap met FNB sal Hortfin help om sulke vindingryke oplossings te vind om ekonomiese ontwikkeling van die waardeketting te versnel.”
Die samewerking tussen FNB en Hortfin hou baie geleenthede in, volgens Najwah Allie-Edries, adjunk-direkteurgeneraal: Indiensnemingsfasilitering by die Nasionale Tesourie en hoof van die Jobs Fund. “Die Jobs Fund is geïnspireer deur die toetrede van FNB tot die sektor aangesien dit ՚n unieke geleentheid bied vir betekenisvolle samewerking tussen die regering, ՚n bedryfsliggaam en groot kommersiële befondsing om ՚n broodnodige hupstoot te gee aan ontluikende markdeelnemers se toetrede tot die sagtevrugtewaardeketting.”
Sy het gesê dit maak dit moontlik om toepaslik gestruktureerde finansieringsoplossings te bied, terwyl dit belangrike tegniese ondersteuning aan die deelnemers fasiliteer, wat hulle groei en langtermynvolhoubaarheid sal ondersteun.
“Hierdie samewerking demonstreer wesenlik die verbintenis van alle partye wat betrokke is om ՚n bydrae te maak tot die groei en verbetering van die sektor. Die Jobs Fund is gretig om as katalisator in hierdie soort vennootskappe regoor die landbousektor te dien.”
Marog is een van die inheemse groentesoorte van Afrika. Dit is ՚n blaarryke plant wat nogal soos spinasie smaak en ook so geëet word. In SuidAfrika is dit gewild onder gesinne van verskillende inkomstegroepe en sosioekonomiese toestande.
Die plante is proteïenryk, kolesterolvry en bevat verskeie vitamiene en minerale, wat vitamien A, C, B1 en B2 insluit, asook yster en kalsium. Dit maak marog die perfekte toevoeging tot ՚n gebalanseerde maaltyd. Die plante groei maklik en dikwels sommer wild in die veld waar dit dan gepluk word. Afhangende van die gebruiker se
eie voorkeur, word dit gedroog vir later se gebruik of dadelik gekook en geëet.
Deesdae kan enige persoon marog in die hande kry en dit boonop selfs in ՚n blikkie!
Gogo’s marogo is die handelsnaam van die marog-produkte wat SA Marog vervaardig en versprei.
Die voedselmaatskappy wat marog weer gewild maak
SA Marog is ՚n voedselverspreidingsmaatskappy wat daarop gefokus is om tradisionele inheemse groente as voedselbron te gebruik. Dit het
ontstaan nadat ՚n groep mense besluit het geblikte marog is die antwoord op ՚n algemene probleem. Hulle motivering was tweevoudig: om die behoef-te vir ՚n hoë-gehalte, voedsame kossoort wat SuidAfrikaners se sakke pas te vervul, en om ՚n herlewing te bring aan die disse waarmee soveel mense grootgeword het.
Die groente word ingemaak
in blikkies van 400g wat ՚n drie-jaar rakleeftyd het.
Daar is drie geure beskikbaar: tradisioneel, kerrie en gewone.
Tradisioneel: Dit is ՚n mengsel wat liggies gekook is saam met uie en aartappels en dit is effens gesout. Die smaak is matig. Dit word voorgestel om dit saam met pap en maalvleis te bedien.
Kerrie: Hierdie mengsel bevat meer speserye as die tradisionele mengsel. Dit is saam met ander groente gekook en smaak lekker in quiche.
Gewone: Dit is die mengsel wat die minste speserye het – slegs ՚n klein bietjie sout is ingemeng. As jy dit saam met ՚n witsous kombineer, smaak dit net soos roomspinasie.
Die tradisionele smaak is tans die topverkoper.
Henry Kruger is een van die boere wat betrokke is by SA Marog. Hy plant al jare marog op grond wat hy huur buite Brits in Noordwes.
“Ons almal ken marog. Die vroue in die kombuis het altyd dit gaan pluk en met pap en vleis gaargemaak. Ons eet dit soos spinasie. Jy kon marog in die veld gaan pluk en dit dadelik gaarmaak,” onthou hy. “Dit is eintlik lekkerder as spinasie.”
Henry beskryf enige dis met marog as blaarvoeding wat goedkoper is as spinasie en ՚n vol bord groente, maar wat ook veel meer voedsaam is.
Destyds het hy met marog begin boer om dit aan voëlboere te voorsien. “Omdat hierdie plante so hoog in proteïen is, het ons dit verskaf as ՚n bestanddeel in voëlkos. Boere het dit by hulle voermengsels ingemeng en voerkorrels gemaak vir papegaaie,” vertel hy. Dit is propvol voedingstowwe
en gee ekstra proteïen aan die voëls.
"Van daar af het ek mense ontmoet wat die gewasse wou blik om dit ՚n langer raklewe te gee. Hulle het my ՚n kontrak gegee".
Met daardie geleentheid het Henry toe eers een hektaar vir menslike gebruik geplant om te toets, later toe drie, toe vyf hektaar en so het dit gegroei.
Dit is nou al vier jaar lank wat Henry marog vir SA Marog kweek.
“Ons leer en eksperimenteer nog baie om die optimale produksie te kry,” sê hy. “Ons eksperimenteer met verbeterde sorg vir saailinge, uitdroogmetodes en verpakking.”
Daar is verskeie variante van marog, maar Henry-hulle plant Amaranthus Hybridus, ook bekend as boomspinasie.
“Ons saai ons eie marogsaad wat ons terughou van ons eie plante, en aan die einde van die seisoen laat ons weer ՚n gedeelte van ons plante oorgaan in blom. Daardie saad oes ons weer vir die volgende plantseisoen,” brei Henry uit. Hierdie metode verseker ՚n sterk plant wat beter vaar wanneer dit oorgeplant word. “Van saad saai tot saailinge oorplant duur ongeveer vyf weke,” sê hy.
Die blare word met die hand geoes. Dit word dan gedroog en in sakke gelaai om na die fabriek te gaan om geblik te word.
Die onderneming verskaf ook werk aan boere en handearbeiders omdat die produk met die hand geoes moet word.
Daar word ongeveer sewe tot nege mense per hektaar benodig om die maroglande te bewerk. Dit sluit alles in, van saai, plantjies oorplant en later ook oes.
Photo: africa-press.net/
Op boere se plase geskied die seisoenale werk van Augustus wanneer die saad geplant word, tot Maart waar die laaste blare geoes word.
Die maatskappy koop die gedroogde blare as ՚n produk by die boere, waarna dit na die blikfabriek gaan vir verwerking. Verder kan jy ՚n herverkoper ook wees – klein- of groothandelaars kan dié produk op hulle rakke plaas.
Riccardo Hood, hoofbemarker van SA Marog, behartig die verspreiding van die geblikte produk. Die blikkies is beskikbaar by uitgesoekte handelaars in Noordwes en Gauteng. Wat verspreiding betref, lewer Riccardo self af by die handelaars. kopers kan dit aanlyn bestel. “Dit word dan gekoerier,” verduidelik Henry.
“Daar is baie goeie terugvoering en navraag op sosiale media. Die kopers is baie tevrede met die gehalte en smaak, maar ons wil aanhou verbeter,” belowe Riccardo. “Wat veral lekker is, is om
te sien hoe die mark vir marog groei. Mense wat een keer geproe het, wil weer hê.”
Indien jy wil deel in die heerlike smaak en voedsaamheid van marog plaas dan ՚n bestelling op die webtuiste www.gogogsmorogo.co.za
Om meer uit te vind, kontak Ricardo Hood by 072-036-0450, of Henry Kruger 073-441-6222
Bronne: Kruger, H. Onderhoud oor marog kweek vir SA Marog. 2022.
Marogo, Smooth Amaranth, Smooth Pigweed, Red Amaranth, Slim Amaranth - Amaranthus hybridus. 2013. Available at https://www.gardeninginsouthafrica.co.za/itemlist/ filter?start=450&Itemid=167
Ons toewyding om landbou-oplossings te vind wat opbrengste kan verbeter en produktiwiteit kan verhoog, bly die hoeksteen van ons besigheid - vir boere regoor die wêreld.
pioneer.com/za info.rsa@pioneer.com
™ ® Handelsmerke en diensmerke van Corteva Agriscience en geaffilieerde maatskappye. © 2022 Corteva.
Die sleutel tot suksesvolle gewasboerdery is om die regte ding op die regte plek te plant. En die manier om te bepaal wat die regte ding vir die regte plek is, is om proewe te plant. Dit is presies wat die gewilde saadverskaffer, Pioneer, doen.
Luister wat vertel Francois Marx, eienaar van Efraim Farming naby Vredefort in die Vrystaat en een van die boere by wie Pioneer proewe plant: “My oupa het op die plaas langsaan grootgeword, waarna sy pa díé grond vir hom gekoop het, en ek die voorreg gekry het om as derde familiegeslag op die plaas te boer. Ons boer in ՚n meer marginale gedeelte van ons land; ons het nie die topgrond van die weste nie en ook nie die reën van die ooste nie. Ons boer nou al twaalf jaar onder die naam, Efraim Farming, wat beteken: Voorspoedig en meervoudig.”
“Ons het ՚n gemengde boerdery, wat verdeel is in ՚n saai-afdeling, waarvoor ek verantwoordelik is, en my broer behartig die vee-afdeling wat bestaan uit kommersiële vleisbeeste. Ons verbou sonneblom, sojabone en mielies, wat op ՚n driejaar-wisselboustelsel gedoen word,” voeg Francois by.
Gefokus op presisie en tegnologiese vooruitgang Francois verduidelik: “Ons het nou al ՚n paar jaar se goeie data ingesamel deur presisiestelsels. Die data wat ons al ingesamel het, stel ons in staat om beter besluite te neem in terme van grondtipes, verskillende stande en bemestingsbehoeftes.
“Ons het geenbewerking geërf van die vorige geslagte, en soos ons almal weet, begin jy maar met dit wat jy gekry het. Ons het toe tot die besef gekom dat dit nie heeltemal die pad vir
ons vorentoe is met die grondtipe nie.
“Ek het maar oor die jare by ander suksesvolle boere in die omgewing geleer, en dit is waar die gogga van presisieboerdery my gebyt het. Vandat ek meer tegnologie op my plaas begin toepas het, het ek besef dat die opbrengs op die belegging soveel meer is.
“Ek het so ook ՚n pad begin stap met die manne van Cerealis en Precision Planting. Die voordeel van presisieboerdery is dat dit my in staat stel om alle data in te samel, wat my ook lei om beter besluite te neem op grond van die data.”
Efraim Farming se pad met Pioneer
“Ons het verlede jaar vir die eerste keer proewe geplant saam met Pioneer. Ons het nie regtig geweet wat om te verwag nie, omdat dit ons eerste proewe was. In ons omgewing het ons baie uiteenlopende en verskillende grondsoorte en -tipes, en dit stel spesiale uitdagings aan die boer,” sê Francois.
Eerste, nuut-in-sy-soort proef Pioneer plant jaarliks ՚n verskeidenheid proewe, wat insluit PKP ( product knowledge plots), DAT (digitale agronomiese proef) en die eerste-in-sy-soort multikultivarproef, wat vir die eerste keer geplant is by Efraim Farming.
Die Pioneer-span se vernuwende navorsing en data-ontledingsmetodes is gegrond op navorsing oor plaasgrootte, wat hulle in staat stel om uiteenlopende veranderlike faktore wat ՚n impak op graanproduksie het, te bestuur. Die nuutste navorsing en unieke digitale programme word gebruik om graanproduksie te verbeter en waarde vir die boer toe te voeg-met Pioneer-genetika.
Martin Brandt, landboukundige van Pioneer vir Noordwes en Noord- en Wes-Vrystaat vertel meer: “Die proewe wat by Efraim Farming geplant word is die sogenaamde DAT-proewe waar ՚n spesifieke kultivar geplant word volgens die regte grondsoort, regte stand en regte gebied. Die multikultivarproef, wat ook die eerste in sy soort proef is wat uitgevoer word, is waar twee kultivars gelyktydig in dieselfde baan geplant word volgens ՚n voorskrifkaart. Soos tegnologie gevorder het, kan ons dan ՚n voorskrifkaart optrek om vas te stel in watter gedeeltes van die land watter kultivar geplant moet word, en teen watter stand.
“Soos jy oor ՚n spesifieke grondsone beweeg, kan jy een kultivar plant wat dan die beste sal presteer op daardie spesifieke stuk grond, en dan die nuwe kultivar in die volgende sone.
“Stroperdata van die vorige plantseisoen word ingewin en aanbevelings vir die volgende plantseisoen is saamgestel deur die kundiges van Pioneer, wat dit dan met die boer deel,” voeg Martin by. Verwagtinge van die proewe Francois vertel meer oor sy verwagtinge van die proef: “Toe ons die proef saam met die manne van Pioneer beplan het, het ek aan hulle genoem dat ek vanjaar een van my beter lande vir hulle gee vir die proewe, so ons moet regtig goed doen en nie afsteek nie, veral in ՚n moontlike nat jaar wat verwag word.
Pioneer loop voor met diens aan die boer
“Hier is ՚n paar nuwe variëteite waaroor die Pioneer-span baie opgewonde is, en wanneer die nuwe variëteite en genetika op jou plaas getoets word, het jy outomaties ՚n voet in die deur vir toekomstige bestellings,” sê Francois.
“Die doel van proewe beteken bloot vir ons dat ons die regte aanbevelings vir boere kan maak,” sê Hennie du Plooy, streeksbestuurder van Pioneer vir Noordwes en Noord- en Wes-Vrystaat.
“Nuwe kultivars word in ՚n spesifieke streek teen verskillende stande geplant om te bepaal waar pas die kultivar in; op watter grondsoort en op watter stand gaan hy die beste presteer.
“Vir ons by Pioneer is dit van kardinale belang om ՚n goeie verhouding met die boere in ons omgewing te hê en om ook seker te maak dat boere uit die verskeidenheid kultivars wat tot hulle beskikking is, die regte keuses maak volgens klimaat en streek. Ons wil ՚n pad saam met die boer stap,” voeg Hennie by.
Hennie vertel meer: “Wanneer ons boere identifiseer by wie ons spesifieke proewe wil plant, is dit belangrik dat ons vooraf bepaal wat ons graag daarmee wil bereik.”
Die vrae wat vooraf gevra word is:
• Wat is die doel van die proef?
• Is die plant van proewe van waarde vir die boer?
• Is die fokus op die regte omgewing?
• Wat is die grondtipe en grondkartering?
“Ons agente in die veld identifiseer boere, waarna ons saam met die boer om ՚n tafel sit en die nodige elemente bespreek. Dit is ook belangrik dat die boer by wie ons die proewe plant, die regte toerusting het om die proef korrek en suksesvol te kan deurvoer.”
Watter voordele bied die proef vir die boer?
“In vandag se boerderypraktyke, veral vir boere wat meer gefokus is op presisieboerdery, is data goud werd.
Die voorskrifkaart waarvolgens die multikultivarproef geplant is. Links is die voorskrif vir die P2555WBR-kultivar en regs vir die P2927WYR-kultivar.
Deur die proefplantproses kry die boer data tot sy beskikking, asook ՚n voet in die deur vir toekomstige besluitneming oor saad- en kultivarkeuses volgens sy plaas se data.
“Ons wil ՚n wye verskeidenheid agronomiese kundigheid, spesialiteite en ervaring opbou om ons boere te ondersteun en die regte raad te gee,” sluit Hennie af.
Pioneer se belofte aan boere Pioneer is toegewyd daartoe om oplossings te vind om opbrengste te help verbeter en die produktiwiteit van boere regoor die wêreld te verhoog.
Die planterkaart nadat die land geplant is. Op die kaart is dit duidelik sigbaar waar die verskillende bane in die land is, asook waar die wisseling van een grondsone na 'n ander was.
Vir meer inligting besoek Pioneer se webwerf by https://www.pioneer. com/za of stuur ՚n e-pos na info. rsa@pioneer.com
Wat is die geheim tot meer as 120 jaar se diens? Volgens Johan Visser, drup- en mikro-besproeiingskundige by Agrico, is deurlopende vernuwing en vooruitgang die grondslag vir sukses. Wanneer ՚n mens ՚n tegnologies-ontwikkelde besproeiingsmark bedien, moet jy immers nie net bybly nie, maar jy moet altyd ՚n stappie voor wees. Dít is hoe Agrico toepaslik bly. Dít is hoe Agrico groei.
kan elke boer verseker wees dat daar ՚n Agrico-kundige naby is om die nodige ondersteuning te bied.
Een stappie voor die res: Hoe om aan die voorpunt van tegnologiese ontwikkeling te bly
Van spilpunte tot drup- en mikrobesproeiing, ... en alles tussenin Johan het aan die begin van 2022 by Agrico aangesluit. Met 38 jaar ondervinding in die besproeiingsbedryf, is sy mandaat om drup- en mikro-besproeiingkundigheid binne Agrico, ՚n naam grootliks gekoppel aan spilpunte, uit te bou.
Hy sê: “Suid-Afrika was een van die eerste lande wat in die laat sestigerjare gekyk het hoe Israel presisiebesproeiing aanpak. Suid-Afrika is immers ook ՚n water-arm land, en daarom het ons drupen mikrobesproeiingstegnieke aangeleer.”
Om mikro- en drupbesproeiing met spilpuntbesproeiing te vergelyk, is om appels met uie te vergelyk. Volgens Johan is die twee metodes glad nie in mededinging met mekaar nie. Elke metode het ՚n spesifieke aanwending.
“Die keuse van stelsel berus op die produsent se behoeftes,” verduidelik hy.
Die Suid-Afrikaanse besproeiingsmark se ontwikkeling oor die dekades is opvallend. Die 21ste eeu het moderne oplossings en sagteware soos Agrico Web Control opgelewer, wat boere toelaat om
bedryf se plig om seker te maak ons gee vir hulle ՚n ekonomies werkbare stelsel,” meen Johan.
Die Agrico-voetspoor vergroot sonder ophou
“Agrico is ՚n wêreldleier in besproeiing. Ons werk hard daaraan om die beste besproeiingsmaatskappy in die Suidelike Halfrond te wees,” sê Johan. Daarom is uitbreiding en groei só belangrik. Dit is noodsaaklik om letterlik en figuurlik so na as moontlik aan die boer te beweeg. Slegs deur teenwoordig te wees in ՚n boer se gebied en absolute kundigheid oor alle besproeiingsmetodes aan te bied, kan ons die boer verseker dat hy of sy die optimale oplossing kry.
“Agrico wil heeltyd in voeling met die boer wees. Ons rol is om die brug tussen boere en die invoerders en vervaardigers van besproeiingstoerusting te wees.”
Daarvoor moet ՚n verkoopspersoon eerstens vasstel wie die klante is. Daarna moet ՚n oplossing voorgestel word waarmee die boer gemaklik is, sodat hy die beste daaruit kan kry. Dit is hoe Agrico doeltreffende, ekonomies haalbare en volhoubare besproeiingsoplossings bied.
“Landbou vra dat die boer op sy eie manier, met ons hulp, in beheer moet wees van alle fasette van sy plaas.”
Terwyl Agrico die produkreekse van betroubare handelsname soos Netafim, Agriplas en Azud verkoop, vervaardig hulle ook minstens die helfte van die toerusting wat hulle gebruik self. Drie fabrieke in Bellville en Lichtenburg ondersteun tans 39 takke regoor SuidAfrika en Zambië.
hulle ganse besproeiingstelsel vanaf hulle selfone te beheer. Ons leef in ՚n tegnologiese era, en dit beteken swem of sink vir besproeiingsverskaffers.
“Baie boere, veral die jongeres, hou van ՚n hoogs tegnologiese stelsel. Landbou is baie dinamies en die wiel van voorkeurprodukte draai aanhoudend. Daarom werk Agrico hard om aan die voorpunt van tegnologie te bly,” sê Johan.
“Suid-Afrikaanse boere is van die beste ter wêreld. Hulle produseer onder moeilike omstandighede. Kommersiële boere ontvang minimaal of geen ondersteuning vanaf die staat, insetkostes is hoog, die paaie is in ՚n haglike toestand en water is beperk.”
Meer as 70 bemarkers bedien boere in Zimbabwe, Namibië, Botswana, Mosambiek en Angola, asook Nigerië en Ghana. ՚n Span van sowat veertig wakker, jong ingenieurs ontwikkel produkte en bied tegniese ondersteuning.
“Ons neem jongmanne en gee vir hulle geleenthede. Met ons bestaande ervaring en hulle vernuwende, passievolle energie, bied ons landbou se uitdagings die hoof.”
“Met goeie beplanning en bestuur van die stelsels is albei water-effektiewe metodes van besproeiing.”
Om die toepassing van drup- en mikrobesproeiing binne Agrico te vestig, verg ՚n plan van aksie. Dit sluit in verdere opleiding van Agrico se ontwerpers en kundiges, sowel as die uitbreiding van die Agrico-voetspoor regoor die land. So
Gelukkig is die uitdrukking ՚n boer maak ՚n plan' vandag nog net so toepaslik soos voorheen. Boere het geleer om die uitdagings te trotseer deur doeltreffend, ekonomies en wetenskaplik te boer. Besproeiing is lankal nie meer net natlei nie; dit is ՚n oordragstelsel wat water, kunsmis en chemiese of biologiese middels na die gewas vervoer.
“Die bestuur van water is ՚n voorvereiste vir sukses. ՚n Besproeiingverskaffer moet weet hoe om die boer en die plaas se behoeftes te bepaal. Ons boere is goed ingelig en dit is die besproeiings-
Vir meer inligting oor hoe Agrico jou kan bystaan met die nuutste en beste besproeiingstegnologie, kontak sales@agrico.co.za of bel (+27)83455-5423. Besoek gerus ook Agrico se webtuiste by www.agrico.co.za.
deur Tisha Steyn
Die ontwikkeling van die volstruisbedryf loop hand aan hand met die geskiedenis van Oudtshoorn.
Klein begin Oudtshoorn het in 1838 tot stand gekom met die bou van die eerste kerkie op die plaas Hartebeesrivier op die oewers van die Grobbelaarsrivier. ՚n Boer, Cornelis Petrus Rademeyer, wat twee deelplase besit het, het vyf morg van Hartebeesrivier afgestaan vir die oprigting van die Nederduits Gereformeerde (NG) kerk by die ingang van die nuwe dorp vanaf George.
In 1847 het Cornelis toestemming by die regering gekry om ՚n dorp op een van sy plase aan te lê en om dit te vernoem na die oupa van Geesje Ernestina Johanna Bergh, eggenoot van Egbertus Bergh, ՚n magistraat van George. Geesje was die kleindogter van Baron van Rheede van Oudtshoorn, ՚n sekunde aan die Kaap wat later as goewerneur aangewys is. Hy het egter op die seereis na die Kaap
gesterf en nooit die pos opgeneem nie, maar hy leef voort in die naam van die nuutgestigte dorp.
Landmeter John Ford het 476 erwe met waterregte op die oewers van die Grobbelaarsrivier uitgemeet, wat aan burgers verkoop is. Die rivier is vernoem na Claas Grobbelaar wat reeds in 1760 op die plaas De Cango in die omgewing van die Kangogrotte in die Swartberge met vee geboer het.
Voor die aanvang van die glansryke volstruistydperk, was die gemeenskap agter die berg maar arm. Die droogte van 1859 tot 1869 het die distrik ernstig geknou. Die droogte is deur ՚n groot vloed gebreek en die toevallige begin van die volstruisera het tot groot welvaart vir die dorp en distrik gelei.
Sue van Waart, skrywer van onder meer Die goue kameelvoël, vertel dat ՚n jongman Armaans (Hermanus Lambertus) Potgieter van die plaas Rietfontein in 1845 as Ernst Kotze
se touleier op ՚n tog na Kaapstad gereis het. By Swellendam, waar hulle uitgespan het, het Armaans volgens oorlewering glo ՚n wildsbok vir die pot en ՚n wilde volstruis, of dalk meer, vir die pret geskiet. Van die mooie pluime het hy in sy hoed gesit en die res van die stert- en vlerkvere saam met die hoender- en gansvere in ՚n sak geprop wat saam met die bees- en skaapvelle vir ՚n handelaar in Kaapstad bestem was.
Die handelaar was gaande oor die volstruisvere, wat in daardie stadium hoogmode in Europa was. Hy het Armaans glo so baie vir die vere betaal dat die jong man daarmee ՚n plaas kon koop. Dis nie duidelik hoeveel volstruise Armaans geskiet het en hoeveel vere hy verkoop het, of hoeveel hy vir die plaas betaal het nie, maar die gebeurtenis was volgens oorlewering die begin van die volstruisbedryf.
Armaans was maar een van die boere wat uit die bedryf munt geslaan het. Gert Cornelis Olivier van Welgeluk,
Johannes Mattheus van der Westhuizen van Bakenskraal en Klipdrift, GW Olivier van Welgelegen en James Guest van Leeublad het ook met die groot voëls gewoeker.
Liesel le Roux berig in die plaaslike koerant, Die Hoorn, dat Okkie Olivier van Welgeluk onlangs van die beste vere ooit gelewer het. “Peter Liebenberg, hoof: CKI Vere-afdeling, sê vanjaar se vere van die plaas Welgeluk is uitsonderlik, en tel vir seker onder die beste wat hy nog gesien het,” skryf Liesel.
Die volstruise kom uit die George White-bloedlyn. White, ՚n bekende volstruisboer van Grahamstad, het glo ՚n volstruiswyfie met besonderse krulvere in ՚n dieretuin in Oos-Londen gesien. Die regering het glo die krulveervolstruise tydens die destydse opbloei van die bedryf uit die Arabiese woestyn na Suid-Afrika ingevoer. White het in 1942 ՚n krulveer-volstruismannetjie aan Okkie se oom Johan gestuur, waarmee hy en sy broer Manie hulle volstruis-boerdery begin het en Okkie sit duidelik die tradisie voort.
Al word Armaans se storie vir die waarheid vertel, is dit nie regtig seker presies wanneer die volstruisbedryf sy beslag gekry het nie, maar verskeie skrywers wat nuusbrokkies in plaaslike koerante nagevors het, meen dit moes gedurende die 1860’s gewees het. Daar word onder meer gemeld dat HJ Raubenheimer van die plaas Doornrivier in 1866 vyf pond ‘superior white ’ vere op George se landbouskou verkoop het. Siviele kommissaris GR Duthie skryf in 1871 in ՚n verslag: “Ostrich farming has been quite the rage and has been carried on to a considerable extent in the district in the past year with most satisfactory results.”
In 1865 was daar klaarblyklik 80 broeivoëls in die Oudtshoorndistrik en tien jaar later was daar meer as 22 000. Dit wil voorkom of ՚n ieder en ՚n elk wat ՚n paar pond bymekaar kon kry, die bedryf betree het. Hulle het dit gedoen met goeie rede, want volstruis vere, veral uit Oudtshoorn, was in ՚n stadium die vierde grootste uitvoerproduk naas goud, diamante en wol.
Die twee Anglo-Boereoorloë wat van 1880 tot 1881 en 1899 tot 1902 geduur het, het gelei tot ՚n effense insinking in die verebedryf, maar dit het gou weer opgetel. Omdat die Kaapprovinsie nie regstreeks by die stryd van die ZuidAfrikaansche Republiek (Transvaal) en die Republiek van die Oranje Vrystaat teen die Britse invalsmagte betrokke
was nie, het die verebedryf gou kop opgetel.
Die ponde wat ingerol het, het tot groot welvaart vir Oudtshoorn en die distrik gelei en die welvaart is gebruik om besonderse geboue op te rig wat vandag nog ՚n groot toerismetrekpleister is.
George Edmeades was die eerste volstruisboer wat in 1901 vir hom ՚n sogenaamde volstruis- of verepaleis laat bou het. Die huis was bekend as Pinehurst, wat vandag as meisieskoshuis van die Hoërskool Oudtshoorn dien. Die huis is ՚n nasionale gedenkwaardigheid, soos talle ander in die dorp. Dit is deur die argitek, Johannes
Egbertus Vixseboxse, ontwerp.
Vixseboxse het in 1888 uit Rotterdam in die destydse Zuid-Afrikaansche Republiek aangekom. In 1890 is hy in die Oranje-Vrystaat aangestel as dié republiek se direkteur-generaal en in Bloemfontein het hy ook ՚n aantal imposante geboue, soos die Meisieskool Eunice, ontwerp.
Na die Anglo-Boereoorlog het die Vixseboxse-gesin teruggekeer na Nederland, maar in 1907 het die argitek en sy gesin teruggekom en hulle op Oudtshoorn gevestig. Hy het ՚n argitekspraktyk ge-open en in die vyf jaar op die dorp talle openbare en private geboue ontwerp wat met plaaslike sandsteen gebou is.
Die gebou wat vandag die CP Nel Museum huisves, dateer ook uit die era. Dit is in 1907 deur argitek Charles Bullock as die Hoër Seunskool gebou. Vixseboxse het die skoolsaal, vandag bekend as die Rembrandsaal, ontwerp.
Toe die seun- en meisieskool saamsmelt, het die gebou in onbruik verval. Daar is besluit om dit te restoureer en in die sewentigerjare het dit CP Nel se kosbare private versameling gehuisves. Die museum is ook die tuiste van die Joodse sinagoge wat later in geheel na die museum geskuif is. Dit word vandag nog gebruik. Die museum vertel ook die verhaal van die volstruisbedryf en is beslis ՚n besoek werd.
Daar is nog talle ander verepaleise in en om die dorp gebou, en van hulle, soos die Le Roux-huis op die dorp, is oop vir die publiek. Van die huise met
hulle kenmerkende sandsteenmure en wye stoepe met broekiekant versier, is omskep in gastehuise.
Teen 1884 moes die nuus van die ongekende rykdom in die Oudtshoorndistrik Litoue bereik het, want teen 1886 het bykans 300 Joodse gesinne uit die land hulle op Oudtshoorn kom vestig. Die ondernemers het met min hier aangekom, maar gou die geleenthede benut wat die volstruisbedryf gebied het.
Omdat hier so baie Jode was, het Oudtshoorn as Klein Jerusalem begin bekend staan. Hulle het flink sake gedoen as handelaars van volstruisvere en talle ondernemings tot stand gebring.
Max Rose was een van die Jode wat hom hier gevestig het. Sy ouers het in Shavel in Rusland in ՚n ghetto gewoon. Toe Max sewentien jaar oud word, het sy ouers hom en sy vier jonger broers en drie jonger sussies hierheen gestuur om vir hulself ՚n beter lewe te kom maak. Die klomp kinders het op Ladismith gaan woon en Max het van plaas tot plaas gestap om sy negosieware te verkoop en volstruisvere te koop.
Sestien jaar nadat hy hier aangekom het, het hy die plaas Weltevrede in die Ladismith-distrik gekoop. Hy het besproeiingskanale aangelê en was een van die eerste boere wat lusern onder besproeiing aangeplant het.
Daar word na hom verwys as die volstruiskoning van Suid-Afrika. Hy het graag gedobbel en sy geld op perde verwed, maar was allerweë bekend vir
sy goedhartigheid en vrygewigheid. Hy het vir menige boere geld geleen sonder sekuriteit.
Max, die geliefde Boerejood, het ook nadat die veremark in duie gestort het tot die boere se redding gekom. Hy het die lusern wat die boere vir die volstruise geplant het, kontant by hulle gekoop en per trein versend na streke waar boere voer nodig gehad het.
Teen 1911 was die skrif aan die muur dat die verebedryf in die moeilikheid is, want intussen het Kalifornië in die VSA ook op die winsgewende wa geklim.
Die Oudtshoorn-boere het besef hulle sal moet plan maak, wat daartoe gelei het dat die Barbary-volstruis uit die Arabiese lande ingevoer is. Die krulveer-volstruise is met die plaaslike volstruise gekruis, wat gelei het tot vere van ՚n besonder hoë standaard wat vir groot geld verhandel het. Teen 1913 het ՚n kilogram vere R650 gekos en vir die land R6-miljoen in buitelandse valuta verdien.
In 1913 het die vereborrel gebars, hoofsaaklik weens die ontwikkeling van die motorvoertuig wat vrouemodes aansienlik verander het. Sierlike hooftooisels wat met volstruispluime versier was en wat kort tevore nog hoogmode was, was skielik heeltemal te onprakties omdat dit nie in ՚n motorvoertuig gepas het nie. Die begin van die Eerste Wêreldoorlog, wat van 1914 tot 1918 geduur het, was die finale spyker in die bedryf se doodskis, want skielik was daar net
nie meer ՚n mark vir pluime nie.
Teen die einde van die oorlog was daar nog 314 000 volstruise oor, maar teen 1930 het dit afgeneem tot 32 000; teen 1940 was daar skaars 2 000 oor.
Toe daar nie meer ՚n mark vir volstruisvere was nie, moes die boere ander planne maak om te oorleef en baie het tabak aangeplant.
Maar volstruise laat hulleself nie so maklik onderkry nie … Mettertyd is die waardeketting aansienlik uitgebrei en slim bemarking het volstruisleer en -vleis in die wêreldmark bekend gestel sodat die produkte naas vere, wat steeds ՚n nismark is, vandag vir volstruisboere ՚n waardevolle inkomste bied.
Oudtshoorn het vandag ՚n bevolking van bykans 100 000 wat grotendeels van die volstruisbedryf, ander landbouvertakkings en toerisme afhanklik is.
Sedert die val van die verebedryf was daar ook ander terugslae, soos uitmergelende droogtes, voëlgriep, en die Covid-19-inperkings wat die markte en toerisme erg aan bande gelê het. Maar die bedryf gaan voort.
՚n Leierboer, Laubscher Coetzee, meen pryse vir volstruisprodukte is weer terug na waar dit voor Covid was. Voëlgriep, wat na wilde voëls wêreldwyd versprei het, is onder beheer in die volstruisbedryf weens streng biosekuriteitsmaatreëls, en toerisme is aan die optel.
In die volgende hoofstuk vertel ons meer oor die rol wat Klein-Karoo Koöperasie, wat later Klein-Karoo International geword het en vandag as CapeKaroo International bekend staan, in die volstruisbedryf gespeel het, en hoe dit vandag met die bedryf gaan.
Toe die verebedryf ineenstort het baie boere tabak begin plant, en dit is vandag nog een van die landbouvertakkings van die Klein-Karoo, alhoewel op 'n baie kleiner skaal. (Foto: Riaan Jordaan)
Kontakbesonderhede Oudtshoorn Toerismeburo: Kontak Corleen Barnard by 044-279-2532 of enquiries@oudtshoorn.com
Verwysingsbronne
CP Nel Museum https://www.cpnelmuseum.co.za/ history-2/
Dall, N. (2017) The rise and fall and rise of South Africa’s ostrich king. The Daily Dose. https://www.ozy.com/true-andstories/the-rise-and-fall-and-rise-ofsouth-africas-ostrich-king/82169/
Geskiedenis van Oudtshoorn. (2022) Oudtshoorn Info.com https://www.oudtshoorninfo.com/ project/geskiedenis-van-oudtshoorn/
Johannes Egbertus Vixseboxse (2021). Wikipedia https://af.wikipedia.org/wiki/Johannes_Egbertus_Vixseboxse
Die Le Roux-dorpshuis dateer ook uit die veretydperk. Dit is, net soos die Boys High School, deur die argitek Charles Bullock ontwerp. (Foto: Riaan Jordaan)
Die Joodse Sinagoge, oftewel Der Englische Shul, word steeds gebruik deur die talle Jode wat hulle in Oudtshoorn gevestig het en ՚n belangrike rol in die verebedryf gespeel het. (Foto: Riaan Jordaan)
Le Roux, L. (2022) Mooiste volstruisvere nog van hier na Moulin Rouge! Die Hoorn https://www.diehoorn.com/hoofartikels/mooiste-volstruisvere-nogvan-hier-na-moulin-rouge/?fbclid=Iw AR2pRBhAI3imPUokCK_iA68IPwjYRb8JIvJyyhaq5s2iMiHY1y78f1V1F9o
Die dragtigheidstydperk van ooie is vir elke skaapboer die belangrikste tydperk van die jaar. Die voedingspeil en bestuurspeil gedurende hierdie tyd beïnvloed die winsgewendheid van die onderneming regstreeks.
Om die belangrikheid daarvan te beklemtoon kan hier net kortliks genoem word watter funksies die ooi in hierdie periode vervul:
• Sy is besig om haar eie liggaam te onderhou
• Sy is besig om wol te produseer
• Sy is besig om liggaamsreserwes op te bou vir die strawwe laktasieperiode wat voorlê
• Sy sorg dat die uier ontwikkel sodat genoeg melk geproduseer kan word
• Sy verskaf voedingstowwe sodat die ongebore lam voldoende kan ontwikkel om lewensvatbaar te wees by geboorte
Die duur van dragtigheid is ongeveer 150 dae. Dit kan ten opsigte van voedingsbehoeftes in twee tydperke verdeel word, naamlik die eerste 90 dae en die laaste 60 dae.
Die ontwikkeling en grootte van die plasenta word tussen dag 30 en dag 90 van dragtigheid bepaal. Die plasenta skei die hormoon, estradiool, af wat die uier voorberei op melkklierontwik-
keling. Die ontwikkeling van die uier gedurende laatdragtigheid bepaal die melkproduksiekapasiteit van die ooi.
Die negatiewe gevolg van swak voeding tydens middragtigheid op die ontwikkeling van die plasenta kan nie enige tyd daarna opgehef word nie.
Optimale plasenta-ontwikkeling is baie belangrik vir ՚n hoë reproduksie-
en lamgroeitempo. Geboortemassa is een van die belangrikste faktore wat lamoorlewing beïnvloed en hou verband met die onvermoë van te klein lammers (minder as 2,5 tot 3 kg met geboorte) om genoeg melk te drink.
Maksimum oorlewing van lammers is gevind wanneer die geboortemassa tussen 3,5 en 5,5 kg is, terwyl lam
vrektes met tot 15% toegeneem het wanneer die geboortemassa laer as 3,5 kg of hoër as 5,5 kg is.
Die finale grootte van die plasenta (nageboorte) bepaal hoofsaaklik die geboortemassa van die lammers. Onvoldoende plasenta-ontwikkeling gedurende middragtigheid (tweede en derde maand van dragtigheid) lei tot:
• ՚n Toename in fetale vrektes
• Lae geboortemassa
• Swak lewensvatbaarheid met geboorte
• Afname in die energiereserwes van die lam
• Swak moedereienskappe van die ooi
• Laer melkproduksie
• Toename in lamvrektes
՚n Hoë voedingspeil gedurende laatdragtigheid kan nooit ten volle vergoed vir swak plasenta-ontwikkeling in middragtigheid nie. Die belangrikste faktore wat die grootte van die plasenta beïnvloed, is:
• Voeding
• Temperatuur
• Aantal fetusse in die baarmoeder
• Ouderdom
• Kondisie en liggaamsmassa van die ooi
Wanneer enkelinge klein met geboorte is, is ooie onwillig om hulle te laat suipWanneer ooie traag is om melk vry te stel, is ondervoeding van dragtige ooie die waarskynlikste oorsaak. Om sterk en lewenskragtige lammers met ՚n gewenste geboortemassa (3,5 tot 5,5 kg) asook voldoende melk te produseer, moet die voedingspeil die eerste drie maande van dragtigheid sodanig wees dat ooie minstens hulle massa handhaaf om maksimum groei van die plasenta te verseker.
Die kritieke stadium in die groei van die plasenta is tussen dag 30 en 90
van dragtigheid, wanneer dit vanaf 10 tot 100% van sy finale massa, groei. Goeie voeding gedurende laatdragtigheid is ՚n vermorsing indien voldoende plasenta-ontwikkeling nie gedurende middragtigheid plaasgevind het nie.
Ondervoeding voor dag 100 van dragtigheid kan ook melkproduksie beïnvloed weens die betrokkenheid van die plasenta by melkklierontwikkeling. Die grootte van die plasenta bepaal grootliks die grootte van die uier en gevolglik ook melkproduksie.
՚n Afname van tot 25% in melkproduksie is by ooie waargeneem wat voor dag 100 van dragtigheid ondervoed is, ten spyte daarvan dat hulle goeie voeding gedurende die laaste ses weke van dragtigheid ontvang het. Die plasenta produseer hormone wat noodsaaklik is vir die ontwikkeling van die uier en gevolglik die hoeveelheid melk beskikbaar met lam.
Die hoeveelheid hormone wat afgeskei word, hang van die grootte van die plasenta af. Plasentale hormone speel ՚n baie belangrike rol in moedereienskappe, omdat dit verantwoordelik is vir die vorming van die band tussen die ooi en die lam onmiddellik na lam. Onvoldoende plasentaontwikkeling kan veroorsaak dat meer ooie hulle lammers weggooi, wat weer ՚n groot invloed op lamvrektes en gevolglik speenpersentasie het.
Hoë omgewingstemperatuur is een van die belangrikste faktore wat die grootte van die plasenta bepaal. Dit blyk dat hoë temperatuur die vloei van die bloed en dus voedingstowwe na die baarmoeder van die ooi beperk. Hittespanning kan plasenta- en fetusmassa met geboorte met tot 50% verminder. Waar ooie gedurende middragtigheid by onderskeidelik 27 en 42 °C gehou is, het die lammers met geboorte onderskeidelik 2,9 en 3,9 kg geweeg.
Indien hoë omgewingstemperatuur (> 28 °C) voorkom, kan geboortemassa en lamoorlewing verbeter word deur die voorsiening van skaduwee in kampe gedurende die eerste drie maande van dragtigheid asook lamtyd.
Meerlingfetusse het dikwels klein plasentas as gevolg van oorbevolking
in die baarmoeder wat tot kleiner lammers met geboorte lei.
Somtyds produseer ooie wat in ՚n goeie kondisie is en voldoende voeding gedurende laatdragtigheid ontvang het, klein en ondergewig lammers. Fetale afsterwing kan die oorsaak wees van klein lammers met geboorte. Die rede is omdat die opper-
vlakte van die uterus en die kotiledons wat deur die dooie fetus in beslag geneem word, nie beskikbaar is vir die oorblywende lewende fetusse nie.
Die ouderdom van die ooi beïnvloed ook die grootte van die plasenta. Jong ooie het ՚n kleiner plasenta hoofsaaklik omdat hulle ՚n kleiner uterus as volwasse ooie het. Kondisie, veral met
paring, blyk saam met ouderdom ՚n belangrike rol in die ontwikkeling van die plasenta te speel.
Meer aandag behoort gedurende middragtigheid aan skraal, maar veral jong vervangingsooitjies gegee word, veral omdat hulle self nog in ՚n laat stadium van groei verkeer. Hulle behoort in ՚n aparte kamp met beter weiding gehou te word of bykomende lekaanvulling moet verskaf word.
ProAgri bedank ՚n legende in die landboubedryf, dr Jasper Coetzee, wat sy Handleiding vir Winsgewende Skaapboerdery aan die lesers van ProAgri beskikbaar gestel het.
Indien jy meer inligting oor winsgewende skaapboerdery wil bekom, bestel jou Handleiding vir Winsgewende Skaapboerdery vandag nog deur ՚n e-pos te stuur na: mvs@ meadowcape.co.za.
Die groot aantal hase en konyne wat in die Karoogedeeltes van die Wes- en Noordkaap vrek is ՚n bron van kommer.
Die hoogs aansteeklike en dodelike siekte wat hulle plattrek is identifiseer as haashemorragiese siekte, wat in reguit Afrikaans haasbloedvloeisiekte is (rabbit hemorrhagic disease) wat vir die eer-ste keer in Suid-Afrika voorkom.
Vrektes weens die siekte lei tot ekonomiese verliese in die haasvleisen pelsbedrywe in ander lande. Dit het ook ՚n ernstige negatiewe invloed op wilde haasbevolkings en die roofdiere wat van hase as voedsel afhanklik is.
Dit word veroorsaak deur die Calicivirus, wat tot die skielike dood van die dier lei as gevolg van bloeding in die organe, insluitend die lewer, niere en milt.
Die Departement van Landbou, Grondhervorming en Landelike Ontwikkeling (DALRRD) sê in ՚n verklaring dat die staat se veeartsenydienste en private veeartse by veldondersoeke betrokke was. Toetse by Onderstepoort Veterinêre Navorsingslaboratorium het die siekte as haashemorragiese siekte bevestig.
Volgens die departement is dit die eerste uitbreking van die siekte in Suid-Afrika. Dit is nie duidelik hoe die siekte die land binnegekom het nie, aangesien hase en konyne nie ingevoer mag word nie. Daar word ondersoek ingestel of die virus moontlik deur besmette hase wat onwettig ingevoer is, ingebring is.
Die departement sê dit is moeilik om biosekuriteitsmaatreëls op wild toe te pas. “Die voorkoms van die siekte in die Karoo wek dus groot kommer, aangesien ons inheemse rooiklipkonyn, bedreigde oewerkonyn en ander haasspesies hoogs vatbaar daarvoor is.”
Die publiek word gewaarsku om nie die karkasse van dooie diere wat in die veld gevind word, te hanteer nie. Die karkasse kan ondanks strawwe klimaatstoestande ՚n superverspreider van die hoogsweerstandige, stabiele virus wees.
Haaseienaars word aangeraai om te verseker dat hulle hase veilig is deur enige kontak met ander hase, hulle eienaars of toerusting te vermy.
Die siekte kan voorkom word deur inenting, maar dit is nie in Suid-Afrika beskikbaar nie. Enige dooie of sterwende hase moet onverwyld by die naaste staatsveearts aangemeld word.
Uitdagings om hase te beskerm
Adelheid Manefeldt van Bellville in Kaapstad versorg hase wat deur Noordhoek Bunny Rescue gered word. Al het die hase nie veel nut nie, lê hulle haar na aan die hart.
“Op die oomblik laat ons nie mense wat ook hase het op die werf toe nie. Alle ander mense wat in die huis kom moet hulleself ook steriliseer. Ek het ook weggooi-skoenoortreksels bestel.
“Die probleem gaan inkom as ons moet kos koop. Ons het nog ou hooibale, maar ons het ՚n hele paar hase en die kos wat ՚n mens by troeteldierwinkels koop is duur. Ons het die werf vol saad gegooi; ons sal maar kyk watter kos ons self kan kweek. Ek weet nie wat ons gaan doen as een van hulle siek raak nie – ons kan hulle nie binne hou nie, so dit is maar ՚n gemors.”
Sy probeer mense oorreed om nie mak hase te teel of vir hulle kinders te koop nie. “Hase hou nie van kinders nie, hulle is nie troeteldiere soos katte en honde nie.”
Die hase wat sy huisves is gesteriliseer en kan nie aanteel nie. “Hase lewe so vyf tot agt jaar, maar as hulle goed versorg word kan hulle langer lewe – ek het twee wat al oor die nege jaar oud is.”
Die hase beweeg vrylik in haar tuin rond. “Die hase se mis is baie goeie bemesting en ons gebruik dit om vir hulle voer te produseer – dit is ՚n klein ekosisteem!”
Erna Torr van Ladismith in die Klein-
Hase word wêreldwyd aangehou vir hulle vleis en pelse. (Foto: Pixabay)
Karoo teel Angorahase. “Dit is so ՚n treurige storie oor die hase – iemand moes hulle van die buiteland gebring het. Ons land se hase was dan sonder siektes vir oor die dertig jaar!”
Volgens Erna is haar hasies nog almal baie gesond. “Ek het besluit om maar nie toeriste toe te laat nie aangesien ek nie die kans wil waag nie.”
Geskiedenis van die siekte In sekere gebiede in Europa, Asië, Afrika, Australië en Nieu-Zeeland word die siekte as endemies beskou.
Dit is vir die eerste keer in 1984 in die Jiangsu-provinsie van Sjina opgemerk waar dit gelei het tot die vrekte van geteelde Angora-hase wat uit Duitsland ingevoer is. Dit het in minder as ՚n jaar oor ՚n gebied van 50 000 km versprei en minstens 140-miljoen mak hase geëis.
Die siekte is in 1986 vir die eerste keer in Europa in Italië aangeteken, vanwaar dit na die res van Europa versprei het. Dit is in 1988 in Spanje en die jaar daarna in Portugal aangeteken,
waar dit tot ՚n groot aantal vrektes gelei het. Terselfdertyd het dit mak hase in verskeie lande in Noord-Afrika geëis.
Dit is in 1988 vir die eerste keer in Meksiko aangemeld waar dit klaarblyklik deur middel van haasprodukte vanuit Sjina die land binnegekom het. Dit is in 2000 vir die eerste keer in Noord-Amerika opgeteken en het sedertdien onder meer ook na Kuba, Uruguay en Reunioneiland versprei.
Australië, waar hase nie natuurlik voorkom nie en ingevoerde hase as ՚n pes beskou word, het in 1991 begin navorsing doen oor die siekte as biologiese beheermaatreël. Die Czech V351-virus is in 1995 uit die Tsjeggiese Republiek ingevoer en onder streng kwarantyn op die Wardang-eiland vrygelaat.
Kort voor lank het die virus nietemin deur lugstrome of insekte na die vasteland versprei en in die suidelike dele van Australië gevestig geraak. As biologiese beheermaatreël was dit suksesvol, want na raming versprei die siekte teen ՚n tempo van tot 50 km per week. Sowat 95% van die wilde haasbevolking is veral in die suidelike dele van Australië uitgewis.
Nieu-Zeeland het besluit om nie dieselfde paadjie te loop nie, maar private grondeienaars het dit tog onwettig, waarskynlik uit Australië, ingevoer.
Abrantes, J., Van der Loo, W., Le Pendu, J. et al. Rabbit haemorrhagic disease (RHD) and rabbit haemorrhagic disease virus (RHDV): a review. Vet Res 43, 12 (2012). https:// doi.org/10.1186/1297-9716-43-12
AGRICULTURAL IRRIGATION | A Hunter Industries Company
Learn More. senninger.com
Jaco van der Merwe 082 738 0718 jaco@agtechtechnology.co.za
Jaco Hamman 082 762 1669 www.ppfagri.co.za
‘n Merk van versekering in saadbehandeling Jy kies ‘n saadbehandelingspakket om ‘n suksesvolle seisoen te verseker. Op sy beurt moet jy verseker voel dat daardie saadbehandeling na verwagting gaan presteer en goed sal saamwerk met die genetika wat jy plant.
LumiGEN™-saadbehandeling is ontwerp, geverifieer en bewys om saam met Pioneer®genetika te werk, wat boere ‘n hoër vlak van vertroue in hul saadbehandelingsopsies gee.
Ons evalueer honderde produkkonsepkombinasies om die regte saadbehandelingsformulerings vir ons genetika te ontwikkel. Elke jaar bevestig ons daardie kombinasies in laboratoriums, kweekhuise en op boere se lande. Ons ontwikkelingsproses vir saadbehandeling maak jaarliks staat op 30 000 navorsingsperseel evaluasies.
LumiGEN™-saadbehandeling is gebaseer op meer as 100 jaar se kennis van gewasbeskerming, asook ‘n begrip van wat produsente nodig het en hoe hulle boer. Ons saadbehandelingskombinasies word noukeurig geëvalueer by die Corteva Agriscience Centre of Seed Applied Technologies (CSAT) - ‘n allesin-een fasiliteit wat gedeeltelik laboratorium, toetssentrum en saadbehandelingsaanleg is. Hier word saadbehandelings hersien deur ons eksklusiewe ses-stap PASSER-proses te gebruik.
Bewys om saam met ons genetika te werk
Deur ons Veldtoetsnetwerk word ons behandelde saad deur produsente geëvalueer. Dit gaan in die grond in met regte planters, onder werklike toestande. Op-die-plaas toetse word gekombineer met ons grootskaalse IMPACT™-toetsprogram, waar ons meer as 60 000 navorsingsperseel evaluasies elke jaar uitvoer. Hierdie toetse help om te verseker dat LumiGEN™-saadbehandeling werk, ongeag watter Pioneer®-handelsmerkbasters of -variëteite jy plant.
pioneer.com/za info.rsa@pioneer.com
™ ® Handelsmerke en diensmerke van Corteva Agriscience en geaffilieerde maatskappye. © 2022 Corteva.
*Vs en Bs geld. Alleenlik geldig in Suid Afrika. Beskikbaar op alle nuut gekoopte trekkers. Sien bepalings en voorwaardes hier: https://www.deere.africa/en/our-company/news-media/newsreleases/2022/nov/free-tractor-operator-training/free-tractoroperator-training-ts-cs/
