Analyse WU Campus en LLC

Library & Learning Center - WU Campus Vienna - Marloes Dijkink - Lizzy van Zon

(Wu.ac.at)

“Education, housing and hospitals are the most important things for society.�

Zaha Hadid

7 7 9 9 9 11 11

Library & Learning Center (LLC)

Vorm & Interieur organisatie

Interieur & Exterieur

Detail & Expressie

Toegankelijkheid & Routing Programma Iconiciteit

13 13 13 15 17 17

Concessies

19

Bronvermelding

20

Bijlage Plattegronden Doorsnedes Aanzichten

22 30 32

5

WU Campus

Executive Academy Departments

Departments and Administration

Teaching Center and Departments

Departments and Student Center

Library & Learning Center

Zaha Hadid

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

INDEX

WU Campus (Bustler.net)

Interieur Executive Academy

Interieur Executive Academy

WU CAMPUS De WU Campus in Wenen is de grootste Universiteit gericht op business en economie van Europa.

Het is een internationale universiteit met meer dan 20.000 studenten en 400 onderzoekers en docenten, onder hen ongeveer 90 hoogleraren.

De nieuwe campus, waarvan het masterplan is ontworpen door het plaatselijke architectenbureau BUSarchitektur, is in september 2013 in gebruik genomen.

zijde naar luid richting de paardenrenbaan. Op deze wijze zijn ook de gebouwen geordend.

Het eerste gebouw op de campus, Executive Academy, is voor PhD masters en is gelegen naast de ingang van het beursterrein Messe Wien en het U2 metrostation Messe-Prater. Centraal op de campus staat het meest dominante gebouw ontworpen door de architect Zaha Hadid waar de Library & Learning Center is gevestigd. Het Cortenstalen gebouw aan het einde van de campus is Teaching Centre voor de Bachelor studenten. De andere gebouwen op de campus zijn voor verschillende master studies ingericht. De campus is betaald door het volk van Wenen, daarom is de begane grond van alle gebouwen vrij toegankelijk voor publiek. Alle architecten hebben in hun ontwerpen concessies moeten doen, maar zijn alleen in budget gebleven. In het weekend wordt het studentenleven van de campus vervangen door een plek die veel bezocht wordt door families.

Alle architecten hebben de basis van het masterplan als openbaargebied gevolgd. Binnen dit masterplan zijn in de vijf kavels uiteindelijk door zes gebouwen ingevuld door verschillende architecten. De gebouwen van Executive Academy en Departments 4 vorm samen een kavel in het originele plan. Uit de prijsvraag werden twee ontwerpen gekozen die elk een gebouw met aparte functie op het kavel vervullen. Over de campus loopt van west naar oost een zone van stilte aan het station

Executive Academy (Archdaily.com)

Executive Academy NO.MAD Arquitectos, Madrid Executive Academy is het eerste gebouw op de campus gelegen naast de ingang van het beursterrein Messe Wien en het U2 metrostation MessePrater. Het gebouw is ontworpen door de Spaanse architecten NO.MAD Arquitectos uit Madrid. Het boxvormige gebouw roteert om zijn met spiegels bekleden kern. Voor dit gebouw was meer geld beschikbaar doordat de PhD en bedrijven ruimtes huren. In de gevel zijn duurdere materialen gebruikt en is een herhalend patroon zichtbaar. De begane grond van het gebouw heeft een dubbele verdieping, en door heel het gebouw zijn kantoren met open plattegronden. De ruimtes bekleed met spiegels worden verhuurd aan bedrijven. Deze spiegelende kern van het gebouw trekt de groene

7

Het landschap van het universiteitsterrein verbindt verschillende ruimten met elkaar en geeft hiermee een duidelijke inrichting aan het gebied met de gebouwen als architectonische kunstwerken.

Samen met het zakendistrict zorgt het voor een actieve interactie tussen studie en onderzoek.

Daarnaast heeft de wandelroute over de campus een visuele relatie met het Pater Park in het zuiden. Om heel de campus heen zit een natuurlijke groene zone die als filter dient naar de omgeving en het gemotoriseerde verkeer tegenhoud. De gehele campus is autoluw en bezit 700 fietsstal plaatsen. Onder de campus is een parkeergarage.

Deze garage heeft geen directe liften naar de gebouwen, maar komen uit op de boulevard. Hierdoor wordt de boulevard beter gebruikt en kan de relatie tussen docenten en studenten kleiner worden.

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

Landschap WU Campus (Archdaily.com)

Exterieur Departments and Student Center

Exterieur Teaching Centre and Departments

Exterieur Teaching Centre and Departments

Exterieur Departments 4

Exterieur Departments and Administration

Interieur Departments 4

Interieur Departments and Administration

omgeving van de campus naar binnen. De collegezaal voor de PhD masters is aan de gesloten gevel met onregelmatige gevelopeningen en ingericht op Havard stijl, om een intiemere sfeer te cre毛ren tussen docent en student.

van het gebouw lopen de kleuren geel, oranje en rood van licht naar donker omhoog, aan de binnenzijde zijn deze kleuren omgedraaid. De houten planken in de gevel moeten de zon weren, echter is de functie meer visueel geworden. De vorm van het gebouw opent en sluit zich met een corridor in het midden, daardoor binnen en buiten in elkaar overlopen.

Departments 4 (Afasiaarq.blogspot.com)

Teaching Center and Departments BUSarchitektur ZT GmbH, Vienna De architect van dit gebouw is het zelfde als het masterplan van de campus, BUSarchitektur ZT GmbH uit Wenen. De materialen en de vorm van de meubels op de campus zijn het idee voor dit gebouw. Het gebouw is bekleed met Cortenstaal wordt zichtbaar ouder. Binnen in de foyer van het Teaching Centre is een stenen vloer, de studie ruimten op bovengelegen vloeren zijn bekleed met een houten vloer zodat deze meer als thuis aan voelt en er een landschap wordt gecre毛erd.

De kantine Menza is zo ingericht dat elke stoel drie keer gebruikt wordt tijdens lunch. Op de wand wordt een bos weergegeven die door de seizoenen heen veranderd.

Departments and Administration (Archdaily.com)

Departments and Administration CRABstudio, London Het kleurige gebouw op de campus is ontworpen door Sir Peter Cook and CRABstudio, Londen.

Het gebouw moet het groen van de campus overnemen. De gehele campus zou grijs worden, maar volgens de architecten hebben studenten kleur nodig om te studeren. Aan de buitenkant

Departments and Student Center (Fassaden-blog.de)

Departments and Student Center Atelier Hitoshi Abe, Sendai Het laatste gebouw op de campus is ontworpen

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

Teaching Centre and Departments (Archdaily.com)

9

Departments Estudio Carme Pin贸s, Barcelona Het Departments 4 gebouw ontworpen door Estudio Carme Pin贸s S. L. uit Barcelona heeft een tetris achtige gevel. De gevelopeningen hebben shutters en zijn niet geheel gevuld met glas, hierdoor zijn de verdiepingsvloeren nauwelijks waar te nemen. Er is een smal grid aangehouden waardoor elk kantoor minimaal een raam heeft.

Het gebouw bestaat uit drie vingers met in het midden een metalen trappenhuis die de sociale ruimten en vergaderzalen met elkaar verbind.

Het Forum (Archdaily.com)

door de Japanse architecten Atelier Hitoshi Abe. De witte en zwarte materialen van het gebouw geven verschillende zones aan. Het idee achter het gebouw is het bladerdeeg van croissants en gebak die uit duizenden lagen bestaan. Het is een langgerekt gebouw die op verschillende plekken ingedrukt en uitgehold wordt, met smalle lichtopeningen door de verschillende lagen. Dit gebouw is anders georganiseerd, met verschillende segmenten waar elk departement verbonden wordt door een atrium. Het licht komt hier binnen door de banen in het glas. Het hele interieur van het gebouw is zwart en wit met enkele rode accenten.

Library & Learning Center (LLC) Zaha Hadid Architects, Hamburg Het centrale gebouw ontworpen door Zaha Hadid en Patrik Schumacher is de landmark van de campus. De keuze van deze architect heeft de campus internationale bekendheid vergaard. Daarnaast was er meer budget voor dit gebouw en is zowel het exterieur als het interieur ontworpen door de architect zelf. Het is het centrale hart van de campus omdat alle zes de oude bibliotheken van de vorige campus zijn samengevoegd in een universiteitsbibliotheek en de ceremoniehal hier gevestigd is. Bovendien is het Forum een dominerend element waar verschillende grote evenementen gehouden kunnen worden.

11

Library & Learning Center

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

Zaha Hadid (Zaha-hadid.com)

ZAHA HADID Zaha Hadid (1950) is een Britse architecte van Irakese afkomst. Na bij Rem Koolhaas (OMA) gewerkt te hebben richtte ze in 1980 haar eigen bureau op, Zaha Hadid Architects. Hadid heeft de Pritzker Architecture Prize in 2004 gewonnen en is internationaal bekend door haar theoretische en academische werk. Al van haar dynamische en innovatieve projecten bouwen voort op meer dan dertig jaar van revolutionaire exploratie en onderzoek in de samenhangende gebieden van stedenbouw, architectuur en design. Hadid’s interesse licht in het raakvlak tussen architectuur, landschap en geologie. In haar werk wordt de natuurlijke topografie en de door de mens gemaakte systemen geïntegreerd, wat leidt tot experimenten met cutting-edge technologieën. Een dergelijk proces leidt vaak tot onverwachte en dynamische architectonische vormen.

Bibliotheek (Detail.de)

Administratieve ruimten (Detail.de)

Canyon

Canyon

Canyon tussen verschillende gebouwdelen

Het Forum, met glasstrook (canyon) in dak (archdaily.com)

Trappenhuis

Zoals al in de gevel van het gebouw te zien was, bestaat het uit verschillende delen. Dit is ook zichtbaar in het interieur. Waar het openbare gedeelte voornamelijk een wit interieur is, is de materialiteit in de andere ruimten anders. De ceremoniehal heeft bijvoorbeeld een interieur geheel van hout, wat een intiemere sfeer creëert.

In de kantoren van de medewerkers, die niet voor het publiek toegankelijk zijn, is ook een ander materiaal op de vloeren toegepast. Net als in de bibliotheek. Op deze manier worden de verschillende functies duidelijk gemaakt.

In alle gebouwen op de campus is na voltooiing van de bouw een binnenhuis architect ingehuurd om het interieur in te richten. Zaha Hadid en Patrik Schumacher wilden echter niet dat de futuristische indruk van hun gebouw zou worden verstoord door normale meubels gekozen door een binnenhuis architect. Daarom hebben zij een aantal kenmerkende meubelstukken, zoals de receptiebalie, speciaal ontworpen voor dit gebouw. De overige delen, zoals de kantoren en studieruimtes zijn wel ingericht met standaard meubilair.

Bibliotheek (Boanet.at)

Interieurmeubels ontworpen door Zaha Hadid

Detail & Expressie De Wien Universität vond dat de architectuur niet moest worden teruggehouden door het onderhoud. Daarom is besloten om te bezuinigen op het jaarlijkse onderhoudsbudget, zodat er meer geld vrijkwam voor het ontwerp. Deze bezuiniging is bereikt door het toepassen van hoogwaardige materialen, zodat er minder vaak onderhoud gepleegd hoefde te geworden. Aangezien het interieur voornamelijk wit is, is het gevoelig voor vuil. Toch wordt het gebouw maar twee keer per jaar schoongemaakt en eens in de twee jaar opnieuw geschilderd.

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

Interieur & Exterieur Het gebouw staat in het hart van de campus, aan het centrale plein tegenover de WU Stage. Door de opvallende overstek is de hoofdingang van het gebouw, dat zich direct eronder bevind, duidelijk herkenbaar. Bij binnenkomst komt men in een groot atrium, dat de indruk geeft als een extensie van het plein. Vanuit dit Forum zijn de verschillende delen van het gebouw te bezoeken, door middel van de canyons, indrukwekkende trappenhuizen en brede trappen en hellingbanen.

Ceremoniehal

13

LIBRARY & LEARNING CENTER (LLC) Vorm & Interieur organisatie Het kubusvormige bouwvolume helt vanuit het bouwvlak naar voren, waarbij een indruk van aerodynamica word gewekt. De buitenkant van het gebouw word gekenmerkt door de twee contrasterende geveldelen. Elk deel heeft een andere functie. Zo staat het donkere deel voor de bibliotheek en het lichtere deel voor de administratieve ruimten. De twee gebouwdelen raken elkaar nooit en worden gescheiden door een glazen glasstrook, die door de architecten ook wel de ‘canyon’ wordt genoemd. Onder deze glasstrook vinden de openbare functies plaats. Deze glazen canyon, die dwars door het gebouwblok gaat, vormt een contrast met het rechtlijnige exterieur.

Geveldetail (Archdaily.com)

Begane grond (Archdaily.com)

Diplomauitreiking in Forum

Trap, met voorzieningen voor slechtzienden

Voorziening voor slechtzienden

Alle materialen van het gebouw moesten voldoen aan de hoge eisen van Zaha Hadid. Daarom is het beton met veel zorg en aandacht gemaakt door een klein Oostenrijks bedrijf. Ze hebben eerst veel modellen gemaakt, om te kijken hoe ze een perfecte structuur van het beton konden bereiken.

Hiervoor moest goed zand gebruikt worden, maar ook hoge kwaliteit bekistingshout met een goede verhouding van knoesten. Het resultaat is prachtig glad beton met de fijne structuur van het hout.

Toegankelijkheid & Routing Wanneer we kijken naar de routing van de studenten in hun studieloopbaan over de campus, is de LLC is eigenlijk het beginpunt en het eindpunt van de studenten. Ze komen in dit gebouw op hun eerste dag en krijgen hier uiteindelijk ook hun diploma uitgereikt.

Het Forum heeft een erg goede akoestiek.

Gedurende het jaar vinden hier verschillende evenementen plaats, zoals concerten. Deze goede akoestiek wordt onder meer bereikt door de toepassing van geperforeerde platen.

De LLC is een vrij gesloten bouwblok. De gevelopeningen worden voornamelijk gedefinieerd door de accentuerende lijnen en de canyons die het gebouw doorkruisen. Deze lijnen omlijnen beide gebouwdelen, die van de bibliotheek en van het administratieve deel, om vervolgens op plaatsen te openen. Dit is duidelijk te zien in het 3D detail.

De canyons zorgen niet alleen voor licht in het gebouw, maar geven ook uitzicht over de campus.

De routing van het gebouw is als volgt; men komt binnen in het Forum, waar grote evenementen plaatsvinden of wat gebruikt word als ontmoetingsruimte. Dit openbare gebied continueert op de eerste verdieping, bereikbaar via een langgerekte hellingbaan en trap, die het Forum omlijnen. (FOTO trap). De twee gebouwdelen kunnen bezocht worden via de kernen, gekleurd in zwart in afbeelding XX. (FOTO 3d beeld dropbox begane grond + toevoegen ingangpijl). Hierin zijn trappenhuizen en liften aanwezig. Om deze gebouwdelen te bezoeken dient men in het bezit te zijn van een pas.

In het gebouw zijn veel voorzieningen aangelegd voor slechtzienden, waardoor het gebouw zeer toegankelijk voor hen is. Zo zijn er overal gidslijnen aangebracht, op elk informatiebord staat brailleschrift en aangezien er zo veel schuine wanden in het gebouw zijn, zijn hiervoor speciale slechtziendvriendelijke leuningen aangebracht.

Ook voor bezoekers in een rolstoel is het gebouw, net als de hele campus, zeer toegankelijk. In de hele campus is alles te bereiken met een rolstoel, maar in de overstek van de LLC is er een klein deel niet te bereiken met de rolstoel. De reden hiervoor blijft onduidelijk, aangezien het gaat over een verlaging van twee traptreden, waar gemakkelijk een simpele rolstoellift gemaakt zou kunnen worden.

Brailleschrift aangebracht op elk informatie bord

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

Akoestische platen

15

Perfect beton

Cafetaria

Computerruimte

Studieruimte

Bibliotheek (Boanet.de)

Programma Het LLC heeft een totale lengte van 136 meter en een totaaloppervlakte van 28 duizend vierkante meter. Naast een bibliotheek zijn er ook verschillende andere functies in het gebouw aanwezig.

De rector van de universiteit, Christoph Badelt zei “Een bibliotheek met studieruimte moet meer zijn dan slechts een klassieke bibliotheek: het is een onderzoeks- en servicevoorziening, een werkplek en een lounge, een communicatie- en verkeerscentrum, allemaal tegelijk. De adembenemende architectuur van Zaha Hadid combineert al deze functies op een prachtige manier. Deze visie sluit aan bij een innovatieve universiteit.”

Iconiciteit Dit gebouw is een icoon voor de WU-campus en het heeft de campus internationaal op de kaart gezet. Hier is bewust voor gekozen door het universiteitsbestuur, wetende dat de kenmerkende parametrische architectuur van Zaha Hadid veel publiciteit aantrekt.

De LLC staat centraal op het campusterrein, het masterplan is zo gemaakt dat elk pad uitkomt op het centrale plein voor het gebouw. De kenmerkende uitkraging is daardoor vanuit alle delen van de campus zichtbaar.

De verschillende voorzieningen in het gebouw zijn:

Zicht op LLC vanuit Department 4

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

Studieruimtes Studieruimtes Lounges Garderobe Lockers Bibliotheek Talencentrum Klaslokalen Administratieve kantoren Ceremoniehal Studenten service centrum Printshop Boekenwinkel Cafetaria Evenementenhal Auditorium Bar

Zicht op LLC vanuit Department and student centre

17

• • • • • • • • • • • • • • • • •

Ten opzichte van de functionaliteit zijn er vele concessies gedaan. Dit had onder meer te maken met de keuze van de ontwerpers om de wanden niet haaks op de vloer te zetten. Door de schuine wanden die zo ontstonden moesten voorzieningen worden toegepast zodat het ook geschikt is voor slechtzienden. Zo is er bijvoorbeeld gekozen voor een trapleuning die eindigt in de naastliggende wand, zodat de slechtziende hier niet tegenop kan lopen. Ook zijn onder de schuine wanden leuningen geplaatst en de vloeren gekleurd, zodat het hoofd niet kan worden gestoten. Op sommige plaatsen was dit echter niet geheel doorgevoerd, waardoor nog steeds de kans bestond om zich te bezeren. Ook was de stijl van de toegepaste leuningen verschillend. De reden hiervoor is ons onbekend, wellicht zijn sommige leuningen later geplaatst omdat mensen zich stootten, maar wij vonden wij vrij storend.

Voor slechtzienden zijn er op de vloeren ook gidslijnen aangebracht, aangezien de verlichting in dezelfde lijn is aangebracht past dit vrij goed in het interieur. Ook op alle informatieborden is brailleschrift aangebracht. Beide toepassingen zijn goed geïntegreerd in het ontwerp en hoeven niet als concessie beschouwt te worden.

Onze algehele conclusie is dat het ontwerp vrij goed is aangepast aan het budget en aan de functionaliteit. Op het eerste gezicht zie je een prachtig gebouw. Toch zijn er een aantal slordigheden in de afwerking te ontdekken, wat wij niet vinden passen bij een gebouw van deze status. Tevens zijn wij tijdens het gebruik een aantal ongemakken tegengekomen met de scheve wanden. Naast het feit dat je op sommige plaatsen je hoofd gemakkelijk stoot, was vooral lopen in het trappenhuis met scheve wanden een duizeligmakende ervaring. Toch vinden wij het een prachtig gebouw en vinden wij het jammer dat het niet op onze campus staat.

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

Een concessie die gedaan is ten behoeve van het budget veranderen van de hoek van het overstek.

Oorspronkelijk was deze hoek 45 graden, maar deze is teruggebracht naar 35 graden, om zo kosten te besparen. Een andere concessie is het verminderen van het schoonmaakbudget, zodat er meer geld vrijkwam voor het ontwerp. Uiteindelijk is deze keuze toch deels benadelend geweest voor de architectuur. Doordat het gebouw minder schoongemaakt wordt, blijft het langer vuil en wordt het tevens vuiler. Op sommige witte delen van het gebouw was dit erg zichtbaar en kan als storend worden ervaren in de beleving. Een andere budgettaire concessie is het gebruik niet gekromde glasplaten in een gekromd vlak.

Voor het onderhoud van het gebouw zijn er ook een aantal voorzieningen toegepast, die soms de architectuur benadelen. Zo is er in de overstek een trap toegepast, om het glas schoon te kunnen houden. Wanneer men vanuit buiten naar de overstek kijkt, ziet men een willekeurig geplaatste trap in het midden voor het glas staan. Iets wat in onze ogen niet past bij de normaal zo perfectionistische uitvoering van Zaha Hadids gebouwen. Ook is er een schoonmaakbak aangebracht in de ‘canyon’, die ook door Hadid is ontworpen. Hij past dan wel perfect in het interieur, maar is niet erg functioneel voor de schoonmakers omdat hij maar een kwart van het glasdak kan bereiken. Hier is dus het architectonische belang voorop de functionaliteit gezet.

19

CONCESSIES Gedurende ons bezoek aan het LLC hebben we niet alleen gekeken naar de gevraagde punten.

Ook hebben we ons gericht op concessies die gedaan zijn ten opzichte van het architectonisch ontwerp. Deze concessies zijn op te delen in concessies ten behoeve van het budget en de functionaliteit.

BRONVERMELDING Wikipedia. (2014). Vienna University of Economics and Business. Geraadpleegd op http://en.wikipedia. org/wiki/Vienna_University_of_Economics_and_Business Archdaily. (2014). WU Campus Masterplan / BUSarchitektur. Geraadpleegd op http://www.archdaily. com/447791/wu-campus-masterplan-busarchitektur/ Wikipedia. (2014). Zaha Hadid. Geraadpleegd ophttp://nl.wikipedia.org/wiki/Zaha_Hadid Zaha Hadid. (2014). Zaha Hadid. Geraadpleegd op http://www.zaha-hadid.com/people/zaha-hadid/ WU. (2014). LC: Library & Learning Center. Geraadpleegd op http://www.wu.ac.at/buseeg/about/campus/en/architecture/lc Buildipedia. (2010). Zaha Hadid’s Library and Learning Center. Geraadpleegd op http://buildipedia.com/ aec-pros/featured-architecture/zaha-hadids-library-and-learning-center Archdaily. (2014), Library and Learning Centre University of Economics Vienna / Zaha Hadid Architects.

Geraadpleegd op http://www.archdaily.com/523598/library-and-learning-centre-university-of-economics-vienna-zaha-hadid-architects/ Dezeen. (2014). Library and Learning Centre in Vienna by Zaha Hadid Architects. Geraadpleegd op http:// www.dezeen.com/2008/12/18/library-and-learning-centre-at-the-university-of-economics-business-byzaha-hadid-architects/

Overige tekst en afbeeldingen zijn van eigen hand.

RONDLEIDING De WU Campus organiseert architectuurrondleidingen over de campus. Hier hebben wij tijdens de studiereis op 3 oktober 2014 aan deelgenomen en deze informatie hebben we verwerkt in het verslag.

Website van het bedrijf is: http://www.atours-vienna.at/campus-wu-en.html

21

Detail. (2013). Campus mit Star-Appeal: Wirtschaftsuniversität Wien. Geraadpleegd op http://www.detail. de/architektur/themen/campus-mit-star-appeal-wirtschaftsuniversitaet-wien-022276.html

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

Architectsjournal. (2010). Patrik Schumacher on parametricism - ‘Let the style wars begin’. Geraadpleegd op http://www.architectsjournal.co.uk/patrik-schumacher-on-parametricism-let-the-style-wars-begin/5217211.article

23

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

25

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

27

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

29

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

31

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

33

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS

35

LIBRARY & LEARNING CENTER ZAHA HADID ARCHITECTS