WANDELROUTE NL
TIENGEMETEN Tiengemeten is nog het enige echte eiland van Zuid-West Nederland. In 2007 werd heel het eiland met landbouwgrond en negen boerderijen omgevormd tot natuurgebied. Aan de zuidkant werd een gat in de dijk gegraven waardoor een groot deel van het eiland nu dagelijks onder invloed van de rivier staat. Verderop staat het water stil en is een uitgestrekt moeras ontstaan, een paradijs voor vogels. Ruben Schipper waagde de oversteek maar vergat zijn laarzen en hield geen droge voeten op deze wandeling. Tekst en fotografie: Ruben Schipper
1
HIKE & TREKKING HONDERDEN WATERVOGELS We lopen langs het haventje naar het begin van de wandelroute, zoals wij die lezen in de beschrijving. Het hek is op slot en een pad over de dijk zien we niet dus lopen we een stukje over de geasfalteerde weg. Even later besluiten we toch over het prikkeldraad te klimmen en over de dijk verder te wandelen. De paarden die hier in de zomer lopen, staan nu toch op stal. Vanaf de dijk hebben we goed zicht over de kreek, de waterplas die in verbinding staat met het Haringvliet. We zien honderden watervogels in het water spartelen dat door het zonlicht wordt verlicht. Het oude arbeidershuisje in de Middenpolder staat er verlaten bij. Ooit groeide rondom het huisje de aardappels en uien die op de uitgestrekte akkers werden verbouwd. Nu is het omsloten door water en zal het langzaam verdwijnen. De drooggemalen polder is nu een open watermoeras die de naam ‘Weelde’ heeft gekregen van Natuurmonumenten. IN QUARANTAINE Niet lang nadat we de Susannahoeve op het oostelijke punt van het eiland, zijn gepasseerd vallen grote, harde hagelstenen op ons. We proberen te schuilen, maar voordat we een plek hebben gevonden breekt de zon alweer door. Het deel waar we nu wandelen is de 'Weemoed' genoemd, maar was vroeger de 'Oude polder'. Hier heeft een pesthuis en een hospitaal gestaan. De scheepsbemanning die 200 jaar geleden naar Rotterdam onderweg was moest hier eerst enkele weken in quarantaine. De natuur wordt interessanter als we aan de zuidkant van het eiland wandelen. Vanaf de dijk turen we vanuit een observatiehut over de Griendweipolder en zien witte reigers en heel veel ganzen. De zeearend die hier rond zou vliegen zien we niet en lepelaars evenmin, die zijn in het najaar al vertrokken en komen in de lente pas terug. In het broedseizoen hoor je hier het gekwetter van duizenden weidevogels. Linksboven
Tiengemeten is het nog enige echte eiland van ZuidWest Nederland. Je kunt er alleen per veerpont komen. Rechtsboven
Waar in de Middenpolder ooit aardappels en uien werden verbouwd, ligt nu een open watermoeras. Rechtsonder
Eerste deel van de wandeling over en langs de dijk in de richting van de Susannahoeve.
Als we vanaf Zuid-Beijerland de veerpont oplopen zien we het eiland al liggen. De oversteek van het Vuile Gat, of Hitsertsche gat, duurt zo'n tien minuten. Het eiland is ooit ontstaan doordat de zandplaat in het Haringvliet door het getij is aangegroeid. Na het voorstel van Arent Muys van Holy, de Rentmeester Generaal van Zuid Holland, is Tiengemeten vanaf 1750 gefaseerd ingepolderd. Het eiland is vernoemd naar zijn afmeting: tien gemet is een oude maateenheid en komt ongeveer overeen met een halve hectare. Ruim 300 jaar lang hebben de boeren hier het land ingericht. Uiteindelijk moesten zij het veld ruimen omdat het eiland een belangrijk onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur moest gaan vormen. Tiengemeten ligt middenin de delta van ZuidwestNederland, waar Rijn, Maas en Schelde uitmonden in zee. De voormalige landbouwgronden zijn nu omgevormd tot een zoetwatergetijden natuurgebied, dat je dankzij de aanleg van diverse paden wandelend kunt verkennen. Jaarlijks trekt Tiengemeten duizenden toeristen. Vandaag zijn het er slechts enkele tientallen: vogelaars en wandelaars die lekker willen uitwaaien.
UILEN EN VLEERMUIZEN De oude Irenehoeve van de familie Vos is al deels ingestort en wordt nu bewoond door uilen en vleermuizen. De wandeling over het laatste eiland van Zuid-Holland, roept herinneringen op van jaren geleden toen Leen Vos mij in zijn oude auto, zonder kentekenplaten, rondreed en naar zijn akkers bracht waar de hele familie aardappelen aan het poten was. Tijdens de wintermaanden – als het water van het Vuile Gat was dichtgevroren – bracht hij zijn kinderen met een bootje dat als een slee over het ijs gleed van het eiland naar de vaste wal, zodat ze toch naar school konden gaan. We naderen de resten van de aardappelloods, waar nu een uitkijkpunt is gemaakt. Omdat er geen blad meer aan de bomen zit, hebben we vrij uitzicht over de wildernis. En die wildernis zullen we niet veel later inlopen. Na de Laurettehoeve lopen we over een modderige dijk en hebben goed uitzicht over het moeras. Een kudde Schotse hooglanders loopt door het water en een ander wacht ons op als wij verder over de dijk over trekken. Een dilemma, we hebben
2
WANDELROUTE NL Linksboven
Linksmidden
Wildernis in Nederland. Linksonder
Vergeet je laarzen niet!
Rechtsboven
Archief beeld van Leen Vos die zijn kinderen in de winter over het ijs van het Vuile Gat naar de vaste wal brengt.
©Freytag & Berndt, Wenen
De oude Irenehoeve is deels ingestort en wordt nu bewoond door uilen en vleermuizen.
de waarschuwingsborden gelezen maar willen wel de wandeling vervolgen. We kijken naar de indrukwekkende hoorns. Een fors exemplaar heeft zowel een hoorn omhoog als omlaag staan, zodat we niet kunnen inschatten of het nu een stier, of een koe is. Een stier heeft beide hoorns doorgaans omlaag staan. We lopen maar gewoon door en de dieren storen zich nauwelijks aan ons.
3
NATTE VOETEN In de bocht aan het eind van de dijk, dalen we af om via een tamelijk breed pad door het struikgewas verder te lopen. Het rondje dat we hier kunnen lopen is ongeveer tweeënhalve kilometer en komt langs uitzichtpunt de Rietheuvel. We trekken nu door een moerasachtig gebied, dat in combinatie met de regen van de laatste weken helemaal blank staat. Zelfs het houten bruggetje is onder water verdwenen. Voetje voor voetje tasten we af waar een graspol net boven het waterpeil uitsteekt en zo lukt het de waterplassen te passeren. Even verderop staan we opnieuw voor een uitdaging. Dit is geen waterplas meer, eerder een beek. Teruggaan is geen optie omdat we al halverwege zijn. Vol goede moed proberen we dezelfde truc. We springen van pol naar pol. Dat gaat natuurlijk al snel mis. Plons. Nu we natte voeten hebben, maakt het niet meer uit waar we lopen en dus waden we rustig door de overstroomde delen van het pad. Eenmaal weer op het droge laten we het water uit onze schoenen lopen. Volgende keer maar een paar laarzen mee?
Deze wandeling is slechts één van de 52 wandelingen uit de Rother wandelgids Nederland. Kijk om te bestelllen en voor welke Rother gidsen er nog meer in het Nederlands zijn verschenen op uitgeverijelmar.nl Download gratis de routebeschrijving en gps-file op hikeandtrekking.nl
NEEM NU EEN ABONNEMENT OP HIKE & TREKKING EN ONTVANG ÉÉN VAN DE ROTHER WANDELGIDSEN*
Hierbij machtig ik Abonnementenland om het verschuldigde abonnementsgeld tot wederopzegging van mijn rekening af te schrijven. Het cadeau wordt binnen vier weken na betaling van het abonnementsgeld verzonden.
Naam:
M/V
Leeftijd: Ja, ik neem een abonnement op HIKE & trekking en betaal € 37,50. Ik ontvang 8 nummers (1 jaar) en gratis één van de Rother Wandelgidsen: Corsica Dolomieten 1 Mallorca Nederland Spaanse St. Jacobsroute
Stuur de bon of een kopie naar: Maruba Sports & Travel Publishers, antwoordnummer 9215, 3500 ZB Utrecht. Een postzegel is niet nodig. Mailen kan ook naar hikeandtrekking@maruba.com
Adres: Postcode en plaats: Land: Bank- of gironummer:
E-mail: Datum: Handtekening:
KIJK VOOR MEER CADEAUS OP HIKEANDTREKKING.NL *Zolang de voorraad strekt.
(Belgische abonnees ontvangen een acceptgiro)
Telefoonnummer:
ELMAR
WANDELROUTE NL
4
4.00 uur
Tiengemeten
C
Een geheel aan de natuur teruggegeven eiland in het Haringvliet Ter compensatie voor de ingrepen in de natuur door omvangrijke maatregelen tegen overstromingen werd in 2007 een heel eiland met negen voormalige boerderijen opgekocht en ingericht als natuurgebied. Al na een jaar had het zich ontwikkeld tot een vogelparadijs. Dankzij de aanleg van diverse paden kunnen ook wandelaars hier een paradijselijke dag beleven. Beginpunt: veerhaven Nieuwendijk (Nieuwendijk 1, Zuid-Beijerland). A29 afrit 22 richting Zuid-Beijerland, volg borden pontveer Tiengemeten, na enkele km gaat de weg de dijk op, hier linksaf de parkeerplaats op.Veerpont: ma-za vanaf 10 uur ieder uur tot 17 uur.Vroegere of latere vaarten kunnen kort voor vertrek worden besteld (06 53243129; www. deltanatuur.nl). ’s Zondags vaart de pont iedere 2 uur.
Zwaarte: gemakkelijke wandeling, in het westen mogelijk modderig. Eten en drinken: koffiecorner in het bezoekerscentrum en snackbar en café in de Susannahoeve in het oosten (di. en een week in nov. gesloten); overnachtingsmogelijkheid: www.campingtiengemeten.nl. Tip: in de komende jaren zullen twee musea het infocentrum aanvullen. Kaarten: 43 W, 43 O.
We steken met de veerpont het Vuile Gat over.Vanaf de aanlegsteiger voert onze route vóór de grote boerderij, die het Informatiecentrum herbergt, meerdere keren links tot aan de andere kant van de haven, waar we door een hek op de dijk komen. Bij een verbouwde boerderij gaan we links naar beneden, passeren twee houten hekken en wandelen op de dijk verder. Waar deze afbuigt,
Terp Infocentrum
Terp Terp
Terp Herberg Tiengemeten
Voormalig landbouwgebied na natuurbeschermingsmaatregelen – nu een rustgebied voor vogels.
voert onze route rechtdoor over het tracé van de hier afgegraven dijk en daarna weer de dijk op. Op de uiterste oostpunt is er een overstapje over een hek, en aan de voorkant van de Susannahoeve gaan we een kleine asfaltweg in. Na de eerste bocht naar rechts gaan we links door een hek (rode pijl), op een kleine dijk opnieuw links en naar rechts langs een andere dijk. Bij de eerste gelegenheid, waar het pad rechtdoor bij een vogelobservatiescherm eindigt, slaan we rechtsaf. Halverwege dit brede kaarsrechte pad door het nieuw aangelegde moeraslandschap is het de moeite waard een omweg te maken naar een uitkijkheuvel rechts (door een hek). Ooit bevond zich hier een noodheuvel als toevluchtsoord bij hoog water. Een kwartier verder kunnen we in een ruime bocht naar rechts links een omweg maken naar een vroegere opslagplaats voor aardappels. In de ruïnes ervan is nu een vogelkijktoren ingericht. Kort daarna bereiken we een dijk, die rechts in een half uur terug naar de aanlegsteiger voert. Aan te raden is echter eerst nog links een omweg te maken naar de westpunt. We passeren twee hekken en lopen rond een vroegere suikerbietenhaven bij de Laurettehoeve en gaan verder naar het westen, tot voorbij een bocht naar links een blauwe pijl aan een paal naar rechts door het rietland wijst. Bij een splitsing kunnen we rechts even naar een heuvel met bank lopen. Het pad voert links het moerasgebied uit, gaat dan opnieuw naar links en op de dijk dezelfde weg terug langs Susannahoeve 200 Terp Terp Laurettede suikerbietenhaven en dan m 6m hoeve 0 m 5m 4m 0m verder tot de huizen aan het 100 m 0m 16.0 km eind van de dijk. Daar linksaf 0 0.45 1.30 2.45 4.00 uur naar de aanlegsteiger.
32
andelingen Rother Nederland.indd 32
5
33
Wandelingen 3-4-12 Rother 11:18 Nederland.indd 33
3-4-12 11: