Massive: Issue 20 'Taumata' Te Reo Māori Version by Massive Magazine

HE WHARE WHAKATIPU RATA KARAREHE MĀORI, PASIFIKA HOKI 06. 16. 06.

NGĀ WHIRINGA MAMAE O TE HĀHI KI TE MUKA ME TE RAUKURA 10.

16. TAONGA 15.

“TAKU IWI TUOHU KORE E!”: KO TE HAKA, HE KŌRERO MOTUHAKE 04. TE MAHI MAHIMAHI

ETITA

KIA WHAKATŌMURI TE HAERE WHAKAMUA

Ko te taha o tōku papa

Ko Putauaki te maunga

Ko Rangitaiki te awa

Ko Ngāti Awa te iwi

Ko Mātaatua te waka

Ko te taha o tōku mama

Ko Tarawera te maunga

Ko Te Awa O Te Atua te awa

Ko Ngāti Rangitihi te iwi

Ko Te Arawa te waka

Ko Aaria Te Waiarangi Hunia ahau

I te tau 2024 nei, kua rongo au, kua tuhi hoki au e pā ana ki ngā take e tāmi tonu nei i te iwi Māori i tēnei whenua, ā, kua tino hōhā rawa atu au.

Ko ngā take tāmi, koinā ake taku kai ao noa, pō noa, ā, kei te hoki mai anō au ki te tuku i ēnei kōrero. Kua toka rawa atu ēnei take, ia rā, ia rā. Mō te hia kore ōku i aro, he mana kore tēnei mahi kaua noa mōku anake, engari mō tōku iwi me tōku ahurea e kaingākau nei au.

Kua tino hōhā au i ēnei kōrero katoa. Kua hōhā i ngā whakaparahakotanga mai ki tōku ao Māori o inamata. Kua hōhā katoa au i ngā heitara me ngā whakawhiunga ka tukua mai ki tōku tuakiri, ki ngā whakararu ahu mahi, hoko kāinga hoki e kore nei e mutu. Kua hōhā au i ngā whakatumatuma mai a te pūnaha whakatika tangata e mea nei kia ngākau pono au ki a rātou, me te aha, e takakinotia tonutia ana au e te kāwanatanga e kawe ne i i āna mahi ki te tautiaki i a au.

Nā reira, hei aha, hei aha noa iho. Kāore au i te kōrero mō ngā take kino i tēnei wā

E hika mā, he Māori tātou. Nō nahea tātou i tuohu noa? Ko tātou, te iwi whai mana, te iwi māia, te iwi ūpoko mārō. Nō nāhea tātou i mataku ai ki te āpōpō, whāia, ko tātou kē he whakarangatira i ngā mahi i oti i te hunga i para i te hurahi anga whakamua.

Kua kore au e mōhio ki tētahi Māori i tuohu noa, ka whakamā noa iho i ngā wā o te toimaha; e kore rawa tātou e pērā. I ngā wā katoa, he take aunoa me ūpoko pakaru ai tātou ki te tiaki.

Nā, kia tau rā anō te puehu, ka puta mai te wairua harikoa, ā, ka titiro whakamua ki ngā rā ki tua.

Ko tōku ahurea tēnei. Mehemea ko te wāhi ki a au i tēnei tau ko te pakanga me ōku ringaringa ki te tiaki, ahakoa iti nei, ā, kāti, koirā tāku.

Arohanui, Aaria rāua ko Keelin.

NGĀ MIHI

ETITA AARIA HUNIA

MAHI TOI BY KEELIN BELL

MICAH GEIRINGER NGĀTI KAHUNGUNU KI WAIROA

TE ARAHORI GRACE DAY NGĀTI TŪWHARETOA, NGĀTI TŪRANGITUKUA

MARIAMA HUNIA NGĀTI AWA, NGĀTI RANGITIHI

AROHA MILLAR NGĀTI RANGITIHI, NGĀTI NGAHERE

NGĀ MIHI NUI

KI TE KAIWHAKAMĀORI, TE AMOHANGA RANGIHAU

“TAKU IWI TUOHU KORE E!”

KO TE HAKA, HE KŌ RERO MOTUHAKE

Nā te kapa haka i mārama tuatahi ai au ki tōku ao Māori.

Nōku e tipu ake ana i te te pūnaha kura auraki, he here-kore ōku ki tōku Māoritanga. Engari, nōku i te kura, i whai wāhi atu au ki ngā mahi kapa haka hei tūhono i a au kia whai māramatanga ki te hirahira o ōku whakapapa me ōku whenua. Ahakoa kāore au e mōhio ana ki te kōrero, kāore hoki au e mārama ki te reo, ka waiata ana au, ka tū ana rānei ki te haka, ka pupū ake te wairua me te ora o tōku mauri ki roto i a au.

Nō mai rā anō, ko te mahi a te kapa haka me ngā waiata he whakamana i te whakapapa me ngā kōrero tuku iho ā-whānau ki ā tātou tamariki, mokopuna hoki. Engari anō ēnei rā, kua whakamahia hei ara porotū, hei taonga whakakotahi i te iwi.

I te 2 o Maehe, i tau te kōrero o te Kapa Poua it ō rātou tukinga tuatahi, ka whakatumatuma rātou i te pire rāwekeweke a te Kāwanatanga i te Tiriti o Waitangi. Ko tā rātou mahi he tito haka e tuku wero ana ki ngā karetao o te Kāwana kakiwhero. I a rātou e tū ana ki te haka, ko tā te kapa Poua ki ngā kaimātakitaki, “taku iwi tuohu kore e!”, arā, ko te whakamārama, e kore te iwi e ngoikore, e tuohu.

Ehara tēnei momo porotū i te tū e huri tuarā atu ai te iwi, ina hoki, ko ngā kaitōrangapū. Ko te kōrero a Winitana Pita, he haka takahi tērā i te mana o te kāwanatanga. I whakapuaki a Chris Hipkins i tāna i mea rā, koia nei te tino wairua o tēnei mea te haka, arā, kei tēnā, kei tēnā tōna anō mana ki te whakaputa i ōna whakaaro. Hei tā Chris Bishop, kāore ia i whakaae ki te kōrero nui i puta, heoi, he mana anō tō rātou ki te whakaputa i tā rātou e kaimomotu nei.

I te kēmu i tū i te wiki i muri mai, i hakaina anō e rātou tā rātou haka porotū i te ngoikoretanga o te Kāwanatanga.

Ko te wairua porotū o te iwi Māori tēnei e whakaatatia nei, mai anō i te waitohunga o Te Tiriti o Waitangi, ki te whakapūmau anō i te mana Māori motuhake.

Ko te haka a Poua e mea ana, “he rangitahi no a te kāwanatanga, ko te Tiriti ka mau tonu, ko Poua ka mau tonu”. Kei te tū ā-Māori nei rātou, ā, kei te whakaatu i tō rātou ake mana ki te whakatakoto i te wero ki a rātou. He haka whakaohooho tēnei ki te Māori, kia kaha rā te mahi tahi. Nā rātou te wero i whakatakoto i tā Poua i kī rā, “Maranga Aotearoa! Anei a Hurutearangi”. Ko Hurutearangi te atua wahine o ngā hau, he tohu tēnei mō ngā hau mātakataka o te wā. Kua pā ēnei hurihuringa ki te tokomaha o ngāi Māori, ina rā, ko te reanga rangatahi.

I te 14 o Maehe, i tae atu a David Seymour ki te Kura Tuarua o Freyberg, ki Te Papaioea; ko ia te Minita Tuarua mō ngā take Mātauranga. Nō tana wehenga i te kura, ka tākina a Ka Mate e ngā ākonga hei porotū, hei tuku i tō rātou whakahē ki te pire Tiriti a Seymour. I puta i a rātou ō rātou riri ki ngā mahi whakakaore i ngā hōtaka e kore utu ai ngā kai i ngā kura.

I te wā e kawawhiu ana te haka, ko te whakapae, i tuha tētahi ākonga ki te whenua i mua tata mai i ngā rekereke o David Seymour, ā, i reira ka whakaaro te kura me hāmenetia ēnei ākonga. I aunoa te rere o te tautoko i ngā pae pāhopori puta noa i Aotearoa nei, tae noa ki te putanga mai o tētahi petihana e whakatau ana i te mōtika o ngā rangatahi nei ki te whakaputa i ō rātou ake whakaaro, ā, kāore tētahi i tūkinotia.

Ka puea ake te awhero nui ka kaha tonu te reanga o muri nei ki te whakamahi tonu i te haka hei taonga whakatutū puehu ā ngā rā ki tua. Ahakoa kua rongo te nuinga o ngāi kiwi i a Ka Mate, nā ngā ākonga o te Kura Tuarua o Freyberg i rangona tētahi momo wairua rerekē e hāngai pū ake ana.

“Hūpune! Kaupane! Whiti te rā!”

HE KUPU NĀ MICAH GEIRINGER A

NGĀTI KAHUNGUNU KI WAIROA

HE WHARE WHAKATIPU RATA KARAREHE M ĀORI, PASIFIKA HOKI

‘He rerekē te rata kararehe, ā , he whakapapa M ā ori ō na, ki te rata kararehe M ā ori.’

‘He rerekē te rata kararehe, ā, he whakapapa Māori ōna, ki te rata kararehe Māori.’

Koinei ngā tohutohu mai ki a au i te pito tōmuri o tērā tau, nōku e whiriwhiri tonu ana mēnā rānei me piri au ki te hōtaka o Tāwharau Ora’s VetMAP. E koa ana taku ngākau i piri atu au.

Mai anō te raruraru o te tokoiti o ngāi Māori i ngā kaupapa pūtaiao, rata hoki, ā, he nui ngā mahi kia

whakatutukitia. E ai ki te pūrongo ā-tau a Te Kaunihera Rata Kararehe o Aotearoa, e 2.6% noa iho o ngā rata kararehe i tautohu he whakapapa Māori o rātou i te tau 2022 me te tau 2023. Heoi, e 17.8% te tokomaha o ngāi Māori i te taupori whānui o Aotearoa, e ai ki te tatauranga whānui i tērā tau.

Ko te wairua whakataetae o te Tohu Rata Kararehe kei te pākino ki tēnei tatauranga tino ngoikore nei. Engari he hōtaka pai a VetMAP mō ngā tauira Māori, Pasifika hoki; he hōtaka tēnei e kōkiritia ana i te whānuitanga ake o ngā mahi kura rata kararehe he āhuatanga papai tēnei mō ngā tauira i te wā whakataetae.

Kei te āhurutanga o te whare rata kararehe ko te whare o VetMAP: he wāhi hora kai, he wāhi noho ki te ruku ki ngā mahi ako, he wāhi hoki e noho nei a Pauline ki te tuku Manaaki ki ngā ākonga. Ko tā te hōtaka nei he tuku rauemi ako, he tuku āwhina ā-ako, he tauwhiro anō i ngā āheinga kia tipu ai te wairua tūhononga ki waenganui i ngā ākonga Māori me ngā ākonga Pasifika.

I te wā i tīmata au i ngā mahi rata me te whānau o VetMAP, i te māharahara au ki ōku ‘toto Māori’. Kāore au e matatau ana ki te reo, ā, tūturu he kiritea ōku kiri. Muia kau ana te kura rata e te wairua tinihanga, nā reira, he āhuatanga rerekē tēnei mōku. I whakamā ētahi o ōku hoa o VetMAP i runga i te whakaaro, ‘e riro kē ana ngā tūranga iwi taketake ki a rātou’.

Ka pātai au ki ngā ākonga o te tau tuatahi kātahi anō ka whiriwhiria mō ō rātou wheako i te kaupapa o VetMAP. Ka hūnuku atu a Taylah i tōna kāinga, me tōna kore mōhio ki te tangata i Te Papaioea, i Te Kunenga ki Pūrehuroa rānei, heoi, kua tokomaha tonu te hunga e noho ā-whānau nei ki a ia. Hei tāna, “He tino rawe ki a au te whai wāhi atu ki ētahi kua hīkoitia e rātou te hīkoi e takahi nei au i tēnei tohu, ā, nei au e mihi nei ki a VetMAP mō tēnei āheinga i hua ake i roto i te whakawhanaungatanga.”

Kei te mārama au ki tā Taylah, ina hoki, ko au tērā i hūnuku mai ki Te Papaioea, me te noho mokemoke. I rerekē hoki te ara whai a ētahi atu ki tōku. Me te mea nei, kua hipa te toru tau i noho ai au i te kura tuarua,

ā, kāore nei i tutuki i au te tohu whakauru ki te Whare Wānanga; i oti aku mahi kura i te Tau Tekau. Kāore au i whakaaro ki te whai i tētahi kaupapa STEM. Ahakoa tēnei, mōku ake, ko VetMAP pea te kaupapa tiro rawe ki a au i ēnei mahi uru ki te tohu rata. I rerekē ngā hīkoinga ā-ahurea a tēnā, a tēnā, heoi, i te tapatahi katoa ō mātou whakaaro.

Ka whakapono a Samara, he ākonga nō te kura rata, ki ngā uara o VetMAP me tāna kaupapa whānui ki te tuku tautoko ki ngā ākonga. “E mōhio ana au ki te hirahira o ngā āhuatanga tūhono tāngata me ngā mahi whakapakari tangata o VetMAP i kaha tautoko mai i a au kia angitu ai i tēnei ao whai tohu mātauranga.”

Ko te kōrero mai a Dwayne, nā VetMAP i tau ai tōna mauri i ngā wā whakarite mō te kaupeka ako. Ko tāna, “ko ngā rauemi ērā, ko ngā kai, ko ngā kaiako me ngā tukunga tautoko a ngā ika ā-whiro o VetMAP; ka wani kē”.

Kei te whakaae au ki tā Dwayne, rātou ko Samara me Taylah, heoi, ka pāpouri au i te kaikiritanga, me ngā heitara e whiu ana mō te āhua o te nui o ngā hua ka

RARAHI

riro ki ngā iwi whai rawakore. te tuku tautoko, me ki ngā iwi whai rawakore. Arā hoki te whakaaro kia whakatikaina ngā take kaikiri ō roto i ō tātou

Whare Wānanga mā te ‘tuku noa’ i ngā māka nui ki n gā ākonga Māori. Nō konei pea te raru nui, he tāmi kē i ngā iwi taketake me ō rātou mātauranga, ā, tae noa ki te aukatinga o ngā ākonga iwi taketake e whakamomori nei ki te whai i te taumata o te mātauranga.

Nō te tau 1972 ka whakatuwheratia e Te Kunenga ki Pūrehuroa tāna Tari Ako Tangata, Ako Māori, ā, nō te tau 1992 ka whakamānutia tōna Tohu Paerua Māori. Ko te whai wāhitanga o tea o Māori ki ngā tohu kairangi mātauranga i ahu kē mai i te wā o ō mātou mātua, ka mutu, kua tukuna kētia tēnei haepapa ki a mātou, kia pakangatia te pakanga, kia ora ai.

Ko te tautoko i te kokenga o ngā ākonga Māori ki te angitu, ko te panoni i ngā tirohanga ki te ako me te tautoko i ngā tikanga iwi taketake, kaua noa mā te whakamāmā i ngā paearu ako, mā te whiriwhiri ākonga rānei i runga i ō rātou tātai whakapapa. Engari mā te pūmau ki te taonga nei, te mātauranga Māori, me ōna whakawhenuatanga i ngā wāhi katoa puta noa i te Whare Wānanga.

Ko ngā mahi tautoko a VetMAP ka whakaaweawe, ka whakahaumanu hoki i te pakaritanga o ngā rata kararehe Māori. Kia kaua e whai tohu noa iho, engari kia tū hei poutokomanawa i ō rātou hapori me ō rātou whānau. Tērā hoki pea, kei te ngōki tonu te tipu haere o te 2.6% o ngā rata kararehe Māori.

Ka p ā mai te ng ā kau whakah ī n ō ku ka hikoi

i te papa tuku tohu ā t ō na w ā , kaua noa hei rata karerehe e whai whakapapa M ā ori ana, engari hei rata kararehe M ā ori.

NGĀ WHIRINGA MAMAE O TE HĀHI KI TE MUKA ME TE RAUKURA

Ko Ruawahia, raua ko Maungarangi ōku maunga

Ko Te Awa o te Atua, raua ko Otara ōku awa

Ko Te Arawa, raua ko te Whakatōhea ōku iwi

Ko Muriwai raua ko Rangitihi ōku tīpuna

Ko Ngāti Rangithi, raua ko Ngāti Ngahere ōku hapu

Ko Rangitihi, raua ko Terere ōku marae

Ko Aroha Wilson tōku Kuia

Ko Gina Matchitt tōku mama

Ko Aroha Matchitt Millar ahau

Hei āpōpō

Ka whatua aku makawe

Ko raro tonu mai o tōku ūpoko

Ki te muka

Kei te whakaaro au ki taku Māmā, otirā,

Ki tōna Māmā

Ka kūmea mai rānei tēnei muka e rāua?

Āno ko ngā taringa o tōku karangatahi

Hōmai o Taringa kia Ngaua e Au

Ko te kōkō Tui hoki tērā

Kāore e kūmea e te muka mātauranga?

MASSIVE 13 A

He ringatoi tōku māmā, ā, he rite tōku kuia ki tōku tipuna kuia; he kairaranga ia. Ko te kaupapa o aku mahi toi Māori he tūhono i a au ki ngā mahinga me ngā mātauranga e mau nei i tōku whakapapa. Ahakoa kua motukia ngā here tūhononga tūturu e ngā tāmitanga, kei te rapu au i ētahi huarahi hou ki te kohi haere i ērā mātauranga.

Ko te Hāhi tētahi kaupapa tāmi hei whakaparakaho i te mātauranga, ina rā, ko ngā mahinga ā-ringa e hāngai pū ana ki te wahine. Nāwai rā, i kaha rawa ngā āraitanga tuku mātauranga i pā ki ōku tīpuna. Kāore taku Māmā i whāngaia ki te reo Māori, ahakoa ko tōnā Māmā, he matatau. Ehara i te mea i whakaakona tōku kuia e ōna Kōkā ki te raranga, engari kia pakeke rā anō ia, kātahi ka tahuri ki te ako. Nā te hapū pea tōku tipuna kuia i whakaako ki ngā mahi raranga. Heoi, he rite tōku kuia ki a māua ko tōku māmā; i toro kē mātou ki waho atu o tō mātou whakapapa ki te ako i ngā tikanga.

Ko te mamae ka ngaukino, ko te pūmotomoto ka rerehu i te motunga o te here tāngaengae ki te mātauranga i takea mai i Rangiātea, ā, tae noa ki te hekerangi o tō whāre. Ka tuwhera te whatumanawa ki te ako, ko tōna rite, ko te ruawhetū kei te ūpoko o te pou hei pupuri i te hekerangi. Engari, ki te kore tō whare e kitea, me tatari, me ngākau tuwhera atu koe ki te toro ki wāhi kē, ki tangata kē tiki mai ai i ngā mātauranga.

Nā te ako i te Tohu Toi Auaha Māori ki Te Kunenga ki Pūrehuroa, me te whai tūhononga ki taku Kaiako, ki a Karangawai Marsh, i whai wāhi ai au ki te ako i ngā mahi tīhorehore me te huhuti manu. Nāna ahau i ako ki ngā tikanga tapahi i ngā ioio o te kiri, arā, ko ngā karakia me ngā tikanga tāpuke i ngā taonga mahi katoa. He ōrite ngā tukanga arataki mai a Karangawai ki tōku kuia, nōna e whakatikatika ana i ngā kura hei raranga.

Ka whakaaro ki tōku kuia, ā, mehemea i pā ēnei kare ā-roto ki a ia nōna e ako ana ki te raranga. Mehemea i toko ake te pātai ki a ia he aha ia i kore ai i noho ki ōna Kōkā ki te ako. Mehemea i heke ngā roimata i ngā wā kāore nei taea e ia te whakakākahu i ōna pūmaharatanga ki te kupu. Kia pēnei, ki te rongo o ngā kura i te kāuta, ā, kia rite nei te kakara o ngā rau harakeke ki tō te kakara ka rongohia i te kāinga o kuia.

E kore au e mōhio rawa ki ngā tauwharewharenga o tōna ngākau, he kore nōku i pātai. Kāore aku maharatanga ki ōna hiahia ki te tuku mai i te reo Māori ki a ahau i te korenga ōna i whakaako i te reo ki tōna kōtiro ake. Kīhai rawa au i pātai me pēhea te hanga tika i tētahi putiputi, me pēhea rēnei te raranga kete. Ahakoa kāore aku kupu hei whakaniko i tāku e whakangoto nei, mā te aha i aku mahi o nāianei e rite ana ki ngā tikanga i whāia e ia i te wā i a ia.

RARAHI

I tēnei rā

Ko te akoranga mai a Māmā

He whatu i tōku kete tuatahi

He kāpuia, he pātahi tōna tūāpapa

Ahakoa he rerekē tā kōkā Bubbles

Kua whiria, ā, ka tau tā mātou kōrero

Ka mahara ki ngā tohe a Bubbles

Ki tōku kuia

Mō te āhua ki te ranga putiputi

Ka kī ia, "He hanga rōhī tō kuia,ka hanga putiputi au"

Ināinei, ka hanga i ngā mea e rua, ka whakaako ki tōku tungāne.

TAONGA

Puritia tō hā

tukua te wai kia turuturu ki runga ki a koe

kia purea nei ō wehi e te awa ngā pōkaikaha ka rere i te au

Kia mau ki te inamata o hāneanea, o ihomatua

kia kākahuria koe ki ngā kupu whakamiha o te hunga e tata ana ki a koe

Kaua e paku aro atu

ki te ngengere, ki te tangi me ngā whakawhiu ka pā ki a koe me iere kē koe ki te au o te awa.

Ka waiata ana ia ki a koe, he oro waitī ngā reo a ō tīpuna nō raurangi e pāoro nei ō rātou ngākau whakahī

Kia kitea mai tō mata, ia rā

e noho Māori noa nei

nō konei rā te tūrangahākoa

Kia kīia koe, he taonga

Nōu ka rongo anō I aua tangi, i te ihirangaranga

E hoki koe ki tō awa

Kia pūreia nei koe e tōu ake hā

TŪHONO ME TE HAPŪ

I ngā hararei o tērā tau, i honoreka nei au ki tēnei tama pūrotu nō tōku tāone tonu. Ehara i te mea he aha; he paku whakamīreirei, he paku whakariterite mau kākāhu noa i ētahi wā. Engari, ko tew ā whakamutunga i noho tahi ai māua, i te whakaaro kia puta māua ki te kai, ki te whakapūmau i tā māua hononga, ā, kia hokona mai hoki he pūkoro ure mō muri atu.

Me kī, koinei rā te whakaaro, kia rongo rā anō te tama nei ki te ingoa me te iwi o tōku Māmā.

I te tuatahi, i whakaaro au kāore he paku aha, he kiritea ake nei tēnei tama, nā reira, ka pai noa iho, nē rā? E hika mā, kāore i kiritea rawa mai, nā tana kī mai ki a au, “I pātai au ki taku Māmā… nō te hapū kotahi tāua.”

Aīiii!

Ka tae au ki te kāinga, ā, kei te mōkā au, me taku kore i hiahia titiro ki taku Māmā. Heoi, kei te tuku pātuhi TONU mai ia ki a au, me te pātai hei āhea māua ka kite anō i a māua. Kātahi anō koe ka mōhio he uri tāua!

I koa rawa atu au i taku hokinga ki taku kāinga i te Whare Wānanga ā wiki o muri nei, ā, ka taea te huri tuarā atu ki a ia āno kāore māua i tūhono.

I rongo au kua whai wahine kē atu (ko te tūmanako kāore tana whaiaipo e tino tata ana ki a ia).

Mōku ake, ka whai au i te ure nohoao ā muri ake nei.

KO TŌ ARATOHU MARAMATAKA

I MUA I TE PĀNGA MAI O NGĀ MAHI TĀMITANGA KI AOTEAROA, ARĀ, KO NGĀ MAHI MATAWĀ I TE WHITU RĀ O TE WIKI ME TE RĀTAKA PĀKEHĀ, I KŌKIRI TE MĀORI I ĀNA AKE TIKANGA MATAWĀ. KO TĒTAHI, KO TE RERE O TE MARAMA, ME ĀNA ĀHUTANGA MATAPAKI I NGĀ TŪMAHI ME NGĀ WAIARO E TIKA ANA MŌ IA RĀ

KOINEI KO TE MARAMATAKA, Ā, KEI TE KAHA WHAKAMAHIA TONUTIA I ĒNEI RĀ HEI ARATOHU WHAKAMAHERE, HEI ARATAKI HOKI I TE TANGATA KIA PĒHEA TŌNA KŌKIRI I A IA ANŌ I RUNGA I TE HURINGA O TE MARAMA.

NĀ REIRA, KO TĀU, HE ĀTA WHAKATAKOTO MAHERE MŌ TE WIKI KIA HĀNGAI KI TE MARAMATAKA ME NGĀ MATA REREKĒ O TE MARAMA.

ŌHUA

RĀHINA 16 O HEPETEMA 3:42 PM – RĀTŪ 17 O HEPETEMA 5:02 PM

Ka ū mai te ahiahi o te Mane, ka āhua ngoikore te ngao. I ngā wā o mua, ko te ngoikoretanga nei, he tohu ki te tangata kia tahuri ia ki te whakarite i ngā kākano me ngā purapura hei whakatō. Nā reira, mahia! Tēnā whakarite mai i a koe anō mo ngā wā e hiwā ana te ngao, ā, ka whakaoti haere i ngā kawenga mahi iti hei kawe i a koe ki te angitu.

ŌTURU

RĀTŪ 17 O HEPETEMA 5:02 PM – RĀAPA 18 O HEPETEMA 6:23 PM

Kei tua noa mai a Rākaunui, ā, ka kaha ake nei te ngao, me ngā hua hora nui ka puta i āu mahi. Ka wawe tonu te pā o te hihiri ki a koe i āu mahi, nā reira, me wawe tonu to whakarite i a koe kia tutuki pai ai ngā kaupapa i ngā rā tata e tū mai nei.

RĀKAUNUI

RĀAPA 18 O HEPETEMA 6:23 PM - RĀPARE 19 O HEPETEMA 7:43 PM

E tū poupou mai rā a Rākaunui, kua tae te wā kia pirihonga mai koe ki tōna mana me ōna hua nui. Whakatutukitia rawatia ngā mahi nui kei a koe, āta whakatakoto rānei i āu nā mahere i tēnei wā tonu. Me whakaaro hoki koe ki te noho tahi me ō hoa, tō whānau kia kaua noa koe e maninohea noa i te pāpori.

RARAHI

MARAMATAKA

MŌ TĒNEI WIKI

RĀKAUMATOHI

RĀPARE 19 O HEPETEMA 7:43 PM - RĀMERE 20 O HEPETEMA 9:04 PM

He rā anō e kaha ai te ngao, heoi, ka tīmata te tāmate haere i ngā rā e kainamu mai nei. Ahakoa te aha, me whakaaro tonu ki ngā tai pari nui, me te haere ki te hī ika. Tōna tikanga, kei te tini ngā tamariki a Tangaroa i ēnei rā tata kua taha nei. Ki te kore te moana e karanga ki a koe, kāore e kore ka karanga he kaupapa kē

TAKIRAU

RĀMERE 20 O HEPETEMA 9:04 PM - RĀHOROI 21 O HEPETEMA 10:25 PM

Kua tae te wā mō te whakarite i a koe, ōu piringa tata me tō taiao. E tō haere nei te marama ki tōna rua, ā, ka ngoikore haere te ngao. Koinei te wā ngakingaki anō i te one whenua. Ko te māra kai pea tēnā, ko te whakatā noa rānei, me te huritao ake i ngā kōkiritanga mahi o te rā.

OIKE

RĀHOROI 21 O HEPETEMA 10:25 PM - RĀTAPU 22 O HEPETEMA 11:45 PM

Ahakoa he pai tēnei wā ki te whakatutuki i ngā tūmahi iti nei, arā, ngā mahi whakapai whare, ngā mahi kura rānei, kia mahara ake, me whakatā koe. Taro kau iho, ka noikore haere tō ngao mō ngā rā tata e tū mai nei, nā reira, he pai noa kia āta haere i āu hīkoinga.