De vroege tijd
’s Morgens probeerde hij haar met klanken uit bed te lokken om haar pianospelend Franse chansons te horen zingen. Ze kon de pedalen onderaan de piano niet bereiken. Die functie nam hij voor zijn rekening, waardoor hij met echo’s haar ander repertoire kon laten kiezen. Zijn moeder had voor croissants en koffie gezorgd. Ze had geen geld, ze leefde nergens van. Ze verdiende wat met gokken, waar ze nachtenlang mee bezig kon zijn. Zij repareerde haar nylons door haar arm door de kous te laten glijden, het euvel met nagellak klem te zetten en met een haakpen de ladder aan elkaar te rijgen om het uiteinde, opnieuw met nagellak in te smeren, terwijl ze de draad in haar mond hield. Haar nagels werden tot wit schoongemaakt met scherp ruikende aceton. Zo kon ze uren bezig zijn, zodat de nagels scherp en puntig werden. Ze als drumstokken op de piano klonken. Ze bracht de nachten door op een onderduikadres, waar ze een zendvergunning naar Frankrijk had. Ze was lid geworden van de Alliance Français. Met haar door zwarte nylons omfloerste voetjes trapte ze hem waar ze veel echo wilde. Zo leerde ze hem het ritme en de mystiek van de muziek. De onderkant van de piano vond hij het mooist. Hij begreep niet waarom er toetsen waren. De harp klonk veel fijner, gaf rust en warmte aan de muziek. Zijn moeder viel erbij in slaap, werd wakker als hij ophield, niet begreep, dat hij de muziek gemaakt had. Ze dacht, dat het de radio was. Iets moest waar zijn van de vage theorieën van zijn ouders, die ze hem vertelde, dat het de ether was, waaruit de mens ontstaan zou zijn. Het astrale en de golven van het geluid had een andere beschaving gebracht. De stem van de mens kon lichaam loos over de wereld reizen. De echo van de indiaan noemde hij het. Hij kon het geblaat van de hyena’s horen, de eeuwig blauwe vlam boven de olie raffinaderij zien. Er lag een ruimte aan wetenschap. Bij sommige uitstotingen barstten donkere wolken in duizend kleine zwarte streepjes boven de eeuwige vlam uit elkaar, waarna hij paarsachtig stierf om in ochtendstond nog steeds te branden. Niet wetend, dat daarmee een warme deken rond de aarde zou groeien, die de aarde tropisch zou maken. Zijn vader wees op
Spinoza, die de natuur boven de mens had verheven, maar er was geen ontkomen aan, omdat Kant de reden boven het verstand had gesteld. De mens kon niet begrijpen, waar hij deel van uit maakte. Hij begon te vermoeden, dat de foto. waar hij met gebroken neus op stond naar Amerika was verstuurd. Ze hadden er een hond aan overgehouden, rolschaatsen en een baseball handschoen. De mooiste en meest mannelijke cadeau ’s waren voor de dochters. Hij was bereid zijn leven aan de familie, die cadeaus hadden gestuurd, te geven. Het voelde als verraad. Het waren blonde meisjes. Stille onverwoestbare iconen van aantrekkelijkheid, waartoe hij zich aangetrokken voelde, maar wist, dat hij er nooit iets mee zou hebben. Hun billen op prairiehekken. Hun borsten in het stro. Hij was de kleine donkere Française toegedaan, die met haar natte lijf onder de douche kwam, hij tot schrik moest erkennen, dat ze een roodachtige huid had met sproeten. Alles aan haar was geverfd tot aan haar teen nagels, waardoor hij niet kon zien of haar haren roodbruin of zwart waren. De hond, die zij bezeten had, was een kleine donkere bokser met een paarse tong. De tassen, die ze kocht, waren diep donker paarsbruin. De binnenkant van haar schoenen glanzend. Zo waren haar nylons, die losjes over de bedstijlen lagen. Ze had geen koffer. Ze had alleen de kleren, die op haar bed lagen. Het waren niet er niet meer dan een paar schone onderbroeken en blouses. Ze liet een warme deuk in het donzen matras achter, rode watjes in de wasbak, waarvan de kraan groene aanslag sputterde als teken, dat de waterleiding was afgesloten. Soms bleef ze dagenlang weg, waarbij niemand begreep waar ze sliep, soms was het maanden, als ze een baantje had om met de eigenaar van het bedrijf Brabant af te reizen om dingen te verkopen, meestal nieuwe uitvindingen, zoals een was, die de haren van haar benen lieten verdwijnen. Aanvankelijk schoor ze haar benen, maar met de was, die ze een half uurtje moest laten inwerken, kon ze de haren wegwrijven. Haar benen waren dan mooier en egaler dan na het scheren van haar nogal stevige beenharen. Ze had daardoor minder ladders, kocht dunnere en naadloze nylons. Zij had hem een grote blikken Amerikaanse slee gegeven, die hij in een dag gesloopt had. Een vulpen, die hij na een schooldag verloren had. Het was duidelijk, dat hij niet aan haar verwachtingen voldeed, maar ze bleef hem liefhebben en sprak hem bestraffend en vergevend toe. Ze waren een twee-eenheid en hij begon te geloven dat ze hem had
achtergelaten, toen ze naar Frankrijk gevlucht was. Hij was anders dan de andere kinderen, die nauwelijks aandacht voor haar hadden, niet wilden weten wie ze was, verdwenen waren voor ze thuis kwam. Ze zouden de vrijheid ervaren, als ze zich volledig aan hun gevoel zouden overgeven, wat voor de meeste mensen betekende, dat ze anti Semitisch waren. In hun beleving viel het begrip kapitaal met Joden samen, was het communisme door Joden geĂŻnspireerd, waardoor het hele leven met de Joden samenviel en er geen ontkomen aan was, dat zij iets met de ellende op de wereld te maken zouden hebben. Ten overvloede werd ook de kennis van het atoom door Joden gedomineerd. Iedere vorm van onvrede met het leven had wel iets met de Joden te maken, waardoor het voor de Duitsers betrekkelijk eenvoudig was om administratief hen door voedselbonnen, identiteitsbewijzen en AriĂŤrverklaringen van andere mensen te onderscheiden en hen zonder veel weerstand konden wegvoeren. Dat Janine eraan was ontkomen, was te danken aan zijn moeder, die haar tot vluchten had aangezet, nadat haar man naar Westerborg was verbannen en niet meer was teruggekomen. Ze was beeldschoon, nog mooier door de aandacht, die ze daaraan besteedde. Het was verwonderlijk, dat ze niet binnen enkele dagen een nieuwe man had gevonden. Als ze na enige maanden terugkwam, had dat voornamelijk te maken, dat ze handelde in zaken, die achteraf door de overheid werden afgekeurd. Ze was uitsluitend geĂŻnteresseerd in handel, die grote winstmarges gaven, zodat ze vaak op de rand van het toelaatbare balanceerde, zoals het trekken van kiezen en tanden om die door nieuwe kiezen en tanden om te verwisselen en in de nieuwe gaten te planten. Als hij het koud had, ging hij naar bed, als hij honger had stond hij op en vond een pan op het vuur, waaruit hij wat kon eten. Partjes gesneden suikerbiet, die heerlijk zacht waren. De volgende morgen waren ze tot stroop vergaan, dat op oud brood werd gesmeerd. De havermoutpap, die de buren serveerden vond hij te dik. Hij bleef liever van kleine beetje genieten, zoals soja in warm water, waarvan de halve boterham, die hij had gegeten in zijn lichaam zwol of suikerwater, die een genoeglijke warmte gaf. Meer had hij niet nodig. De kaakjes, die de kinderen aten, vond hij teveel. Hij genoot van de tulpenbollen, die hij als lekkernij at,
wachtte geduldig tot de oorlog afgelopen was, waarvan het einde voorspeld was bij de eerste atoombom in de Nevada woestijn. Zijn zusters kwamen midden in de nacht terug met kooltjes uit de zwarte paden van het park, waar ze met buren bij kampvuur de nacht hadden doorgebracht als een sprookje uit duizend en een nacht. Om het beeld van de oorlog erger te maken vertelden ze erbij, dat voor de deur van hun school een soldaat op wacht stond, wat hij niet geloofde, omdat soldaten wel iets anders te doen hadden. Er gebeurde nauwelijks iets. Zijn vader had de grootste moeite de krant vol te krijgen. Over niets anders mocht geschreven worden, dan over de overwinningen van de Duitsers. Over de kinderlijken, die na het bombardement onder een klooster gevonden waren, mocht niet geschreven worden. Over alles wat de gemoederen zou bezig houden, moest gezwegen worden. Aan zelfmoord, kinderverkrachting, abortus, homoseksualiteit werd geen woord besteed. Moordverhalen moesten ze verzinnen, omdat iedereen voorbeeldig leek te leven. Branden en ellende lieten ze in andere steden gebeuren, zodat de lezers de gebeurtenissen niet konden controleren. Zijn vader werkte bij de boekhouding van de krant, werd hem door zijn moeder ingeprent, zodat hij geen lid van de Kultuurkamer hoefde te worden. Een jaar lang mocht de krant na de oorlog niet verschijnen, omdat in de oorlog doorgewerkt was. Als wraak tegen de socialisten, schreef zijn vader iedere zaterdag over echtparen, die ondanks de vrede en welvaart in bittere armoede leefden. Het zou tien jaar duren eer de ouderdomsvoorziening in het leven werd geroepen. Janine lag op de woensdagmiddagen in een witte badjas te zonnen op het terras. Haar borsten hingen zachtjes in de zon, haar tepels stonden hoog. Hij ging bij haar zitten, keek naar de plek, waar de buurman het dak op was geklommen om zich via het trapgat van de buren in veiligheid te stellen om zich even later over te geven aan de Duitsers, die hem met een jeep afvoerden. De avond daarvoor had zijn vader van de daken geschreeuwd, dat de Duisters eraan kwamen. Een nogal overbodige uitlating, omdat iedereen bericht had gekregen, bij het aanbellen met een enkel valies in de legerauto’s stapten. Aan het eind van de straat hield de colonne stil om het besef door te laten dringen, dat de mensen, die ze mee genomen hadden, niet meer terug zouden komen, om daarna geruisloos te verdwijnen.
Zonder, dat hij het merkte, had Janine zich aangekleed. Meestal droeg ze een zwart mantel pak, soms met een donker blauwe, dan weer een rode voering. Een witte blouse, die hoog gesloten was met manchetten waardoorheen een satijnen streepje liep. Als ze als croupier werkte had ze een blouse met zwarte strepen, waarbij het wit geel was. Zijn vader had een boekenkast vol sterrenstelsels verkocht om er twee kostuums voor te laten maken, waarvan er een op aanraden van Janine groen was. Hij ruilde het voor een licht bruin pak. Met bijna alles was hij het oneens met zijn vader. De tijd en het bestaan zou samenvallen, waardoor hij nooit verder zou komen dan een stukloner. Hij schold op Surinamers, die geen steenfabriek wilden bouwen, omdat ze liever in hout woonden en daarmee de kans misliepen om met gebroken dakpannen voor de westkust kreeften en oester te kweken. Hij had in de tijd, dat hij voor de Steenkolen en Handels Maatschappij had gewerkt zich het steno eigen gemaakt voor het opstellen van de industrieplannen voor de landen van Zuid Amerika, die in geen honderd jaar te realiseren waren, maar hij oordeelde uit de wijsheid, die hem opgelegd was, eerder een wens dan een werkelijkheid. Hij had zich zo met de industrialisatie vereenzelvigd, dat hij er onderdeel van was geworden om zich als corrector in de drukkerij te begeven om de in het lood gelegde letters te verbeteren. Iedere week kwam hij thuis met nieuwe voedingssupplementen, conserveringsmiddelen, die uit aardolie waren verkregen en de duurzaamheid van gewassen met jaren konden verlengen. Genetisch bewerkte van zaden, zodat oogsten twee maal per jaar konden gedijen. Er was zoveel nieuws, dat hij een hekel aan roomboter begon te krijgen. Op de croissants smaakte het, die hij met Janine at, als hij thuis was gebleven om muziek te maken, maar ze speelde niet meer. Ze had een nieuw huis gekregen, achter zijn oude school. Er was een viaduct gekomen, waar auto’s doorheen reden. Het verpeste het uitzicht. Er hadden zich zoveel herhalingen van het verleden voorgedaan, dat over vrede spreken een vloek leek. Zijn vader at wekelijks zalm op kaviaar party’s met mensen, die de spaarzame heerlijkheden populaire maakten, zodat de mens boven de natuur moest worden gesteld om de hoeveelheid van die lekkernijen kunstmatig op te voeren.
Het eten, dat zijn moeder maakte kon er niet meer mee door. Hij begon de Solinger messen op het taaie vlees te breken. Zijn moeder had geen tijd het vlees uren te laten sudderen, omdat ze buitenshuis werkte. Er was zo’n enorme deuk geraakt in zijn ledematen door de val van de trap, waarvan de onderduiker hem had geslagen, dat hij vreesde er zijn leven aan te moeten lijden. Alles wat bewust gebeurd was, zat opgeslagen om beheerst te worden. Een gevecht zonder wangedachten. Hij zag Janine voor het eerst met sloffen. Ze zat ver van het raam in een grof gebreid vest in een kamer, waar niemand anders kwam dan zij zelf. Hij raadde haar een hond te nemen, zodat ze nog eens buiten kwam. Ze had geen piano, keek naar de televisie en viel in haar stoel in slaap. Ze had geld, waar ze niets voor hoefde te doen. Het schokte hem, dat geld zoveel met haar kon doen, dat ze geen behoefte meer had eropuit te trekken. Of had hij zich in haar leeftijd vergist, dat ze al zo oud was van haar ouderdom te genieten. Het enige waar ze behoefte aan had was een man met een auto, hoewel ze ook met de trein naar het strand kon gaan. Het was zomer, maar tamelijk donker voor het jaar. Ze toonde hem een rode, doorzichtige grammofoonplaat. Er was champagne en wijn. Later dacht hij haar hooggehakt met een hond rond de vijver te zien lopen. Haar haar was te rood en haar kledij te strak. Ze was minstens een kop kleiner.