T news dec 2012 issue (1)

7th Year of Publication

MyNaa Swamy Publications

TOURISM NEWS

dü÷∫ø£

( Telugu Bi-Monthly ) November - December 2012 Volume : 5 Issue : 6 Editor My.Naa. Swamy (Mylaram Narayana Swamy)

Editorial Ph : 9502659119 Marketing : Aanand News Agencies Chikkadapalli, Hyderabad.

Cell : 98484 28516, 98482 49695 Regd. Off. : 19-12-372, 1st Floor Bairagipatteda, TIRUPATI - 517 501 Cell : 9502659119 email:tourismnews2007@yahoo.co.in

2 4 5 8 9 11 13 16 17 19 21 22

ø±oàs¡T ˝Àj·T˝À Ä~‘·T´ì Ä\j·T+ sêfi¯flã+&ç eT÷´õj·T+ yÓj˚T´+&É¢Hê{Ï y˚sTTdüÔ+uÛ≤\ >∑T&ç ˇø£ bÕ‹Áπøj·TTì |üÁj·÷dü |üsê´≥ø£y˚T |üÁ|ü+#·+ $X¯«s¡Vü≤dü´+ uÖ<äΔ+ eTTdüT>∑T˝À nXÀ≈£î&ÉT düe÷#ês¡+ •~∏\ •yê\j·÷ìøÏ eTVü≤s¡›X¯ |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\≈£î ∫s¡THêe÷ ¬s+&É+‘·düTÔ\ ¬s’fi¯ófl ø±\+ ø£*kı∫ÃqfÒº

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

23 27 28 30 32 33 35 38 40

qyÓ÷.. Hês¡dæ+Vü‰ ñe÷eTùV≤X¯«s¡+ eT÷&√ø£qTï yês¡D≤dæ yÓfi≤flsê ..? >∑Tfi¯ófl... $C≤„q >∑qT\T sêj·T\ sê»´+˝À ã+>±s¡T |ü+≥\T uÖ<äΔπøåÁ‘·+ |òüT+≥kÕ\ sêeDÁãVü≤à >∑T&ç |ü+#·MTrs¡ú+

42

Magnificent Stupas of Mahayana

43

A Living Testimony

1

yÓTÆHêkÕ«$T

q<˚X¯+˝Àì n‘·´+‘· ns¡T<Ó’q Ä\j·÷˝À¢ n<=ø£{Ï. ÁbÕNqyÓTÆq >∑T&ç ≈£L&Ü. uÛ≤s¡rj·T>∑T&ç |üP]Ô s¡÷bÕìï dü+‘·]+#·T ø√ø£eTT+<˚ $_Ûqï XË’*˝À ì]à‘·yÓTÆ+~. Á^≈£î<˚X¯+˝Àì @<ÛÓHé‡ q>∑s¡+˝À >∑\ nÁø√bı*dt ÁbÕs¡úHêeT+~s¡ ìsêàD+‘√ eTq <˚yê\j·÷ìøÏ b˛*ø£e⁄qï~. <ë<ë|ü⁄ 1500 dü+e‘·‡sê\ øÏ+<ä≥ s¡÷|ü⁄~<äT›ø=qï >∑T&ç »eTTàø±oàs¡T˝À e⁄+~. Ä~‘·T´ìøÏ n+øÏ‘·yÓTÆq Ä Ä\j·T+ eTq<˚X¯+˝Àì n‘·T´qï‘· XË’* >∑\ ø£≥º&Ü˝À¢ ˇø£{Ï>± ù|s¡Tbı+~+~. dü÷s¡T´ì>∑T&ç#·T≥÷º uÖ<äΔ$Vü‰s¡eTTqï≥Tº Äqyêfi¯óflHêïsTT. Á|ü<Ûëq Ä\j·T+ #·T≥÷º >√&É\ô|’ <˚e‘ê $Á>∑Vü‰\THêïsTT. ø£≥º&É+ •~∏\yÓTÆHê, Á|ü<Ûëq>∑T&çe÷Á‘·+ s¡÷|ü⁄ #Ó~]b˛˝Ò<äT. ø£\ΩDT&ÉT sêdæq ªªs껑·s¡+–DÏμμ Á>∑+<∏ä+˝À ns¡ÿEì Ä\j·T+ >∑T]+∫ Á|ükÕÔeq e⁄+~. n≥Te+{Ï n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq Ä~‘·T´ì >∑T&ç »eTTàø±oàsY sê»<Ûëì lq>∑sY düMT|ü+˝Àì nq+‘·Hê>¥ ø=+&Éô|’ e⁄+~. ÁbÕNq uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹øÏ Á|ürø£>± e⁄qï dü÷s¡´ <˚yê\j·T+ô|’ ≥÷]»+q÷´dt n+~düTÔqï Á|ü‘˚´ø£ yê´dü+. ˇ]kÕ‡˝Àì ø√D≤s¡ÿ˝À yÓ\dæq dü÷sê´\j·T+, >∑T»sê‘Y yÓTT<Û˚sê˝Àì Ä~‘·T´ì düìï~Û, nkÕ‡+˝Àì dü÷s¡´|üVü‰sY ns¡ÿEì >∑T&ç, lø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢ ns¡dü$*¢˝Àì dü÷s¡´ <˚yê\j·÷\T m+‘√ Á|üdæ<äΔyÓTÆq$. ø±˙ yê≥ìï{Ïø£+fÒ ÁbÕNqyÓTÆq~, $_Ûqï XË’*˝À ì]à‘·yÓTÆq~ ø±oàs¡T˝Àì dü÷s¡T´ì Ä\j·T+.

Væ≤+<ä÷ - uÖ<äΔ dü+düÿè‹øÏ Á|ürø£>± ì*∫q Ä >∑T&ç nq+‘·Hê>¥ qT+∫ |üVü≤˝Ÿ>±yé yÓfi‚fl ˝Àj·Ts¡Vü≤<ë]˝À (e÷sêÔ+&É <ä>∑Zs¡) e⁄+~. Á|ü<Ûëq Ä\j·T+ bÕ&ÉsTTHê... <˚X¯, $<˚o |üsê´≥≈£î\T ô|<ä› dü+K´˝À >∑T&çì dü+<ä]ÙdüTÔHêïs¡T.

eT

2

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

#·]Á‘· e÷sêÔ+&É dü÷s¡´düìï~Û Áø°düTÔX¯ø£+ 490-555 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä´ ì]à‘·yÓTÆq≥Tº uÛ≤s¡‘· |ü⁄sêedüTÔ XÊK ìsêΔ]+∫+~. ‘=\T‘· ∫qïø√yÓ\ e÷Á‘·y˚T yÓ\dæ+~. ‘·sê«‘·ø±oàs¡TsêE \*‘ê~‘·´ eTTK´ bÕ<ä´ >∑T&çì uÛ≤Ø>± $düÔ]+#ê&ÉT. \*‘ê~‘·T´&ÉT ø£s¡÷ÿ{Ï e+XÊìøÏ #Ó+~qsêE. ø±oàs¡TqT+∫ <äøÏåD uÛ≤s¡‘êeì es¡≈£î bÕ*+#ê&ÉT. Áø°.X¯.724 qT+∫ 760 <ëø± Äj·Tq bÕ\qkÕ–+~. ø£s¡÷ÿ{Ï e+X¯E\ Ç\y˚\TŒ dü÷s¡T´&ÉT. n+<äTe\¢ dü÷s¡´ düìï~Ûì \*‘ê~‘·´sêE ì‘·´+ dü+<ä]Ù+#˚yê&ÉT. dü÷s√´<äj·÷q dü÷s¡´øÏs¡D≤\T $Á>∑Vü‰ìï ‘êπø düeTj·T+˝À \*‘ê~‘·T´&ÉT kÕ«$Tdüìï~Û˝À >∑&çù| yê&ÉT. Ä\j·÷ìï ô|<ä›>± ø£{Ϻ+#·&É+‘√bÕ≥T q~ ˙{Ïì ˇø£ ø±\Te<ë«sê >∑T&ç e<ä›≈£î eT[fl+#ê&ÉT. \*‘ê~‘·T´&ÉT dü«j·T+>± Væ≤+<ä÷ eT‘ê_Ûe÷ì nsTTHê uÖ<äΔ<Ûäsêàìï ≈£L&Ü bÕ{Ï+#ê&ÉT. e÷sêÔ+ &É >∑T&ç #·T≥÷º uÖ<äΔ $Vü‰sêìï ø£{Ϻ+#ê&ÉT. ns¡ÿEì Ä\j·÷ìøÏ, uÖ<äΔ $Vü‰sêìøÏ ã+>±sêìï <ëq+>±Ç#êÃ&ÉT. eT‘·|üs¡yÓTÆq, kÕ+düÿè‹ø£ ñ‘·‡yê\qT \*‘ê~‘·T´&ÉT u≤>± ìs¡«Væ≤+#ê&Éì Á|üeTTK #·]Á‘·ø±s¡T&ÉT eTE+<ësY ‘·eT s¡#·q˝À¢ ù|s=ÿHêï&ÉT. uÛ≤s¡‘·<˚X¯dü+düÿè‹, Ä#ês¡ e´eVü‰ sê\T, |ü]bÕ\qqT $e]+#˚ ø£\ΩDTì s껑·s¡+ –DÏ (12e X¯‘êã›+)˝ÀqT Ä~‘·T´ì Ä\j·T+, \*‘ê~‘·T´ì bÕ\q >∑T]+∫ sêj·T&É+ »]–+~. ø=ìï e+<ä\ dü+e‘·‡sê\bÕ≥T <˚B|ü´e÷q+>± yÓ*–q dü÷s¡T´ì ø√yÓ\ eTVü≤eTàBj·T sêE\ <ä+&Éj·÷Á‘·˝À <Ûä«+düyÓTÆ+~.•~Û\yÓTÆq dü÷sê´\ j·÷ìï uÛ≤s¡‘· |ü⁄sêedüTÔ |ü]XÀ<Ûä≈£î\T C≤HéãsYÿ, ôV≤Á˙ Vü‰Ø¶ø√˝Ÿ\ 1868-69˝À ø£qT>=Hêïs¡T. ˇø£ n<äT“¤‘· ø£≥º&É+ eT{Ϻ~ã“>± e÷]+<äì Á|ü|ü+#ê ìøÏ #ê{Ï#ÓbÕŒs¡T. Á|üdüTÔ‘·+ >∑T&ç |ü⁄qsY ìsêàD+ |üqT\T »s¡T>∑T‘·THêïsTT. XË’* ø±oàs¡T˝Àj·T˝À nq+‘·Hê>¥ ø=+&Éô|’ yÓ\dæq e÷sêÔ+&ÉTì >∑T&ç eTq<˚X¯+˝Àì Ä\j·÷˝À¢ n‘·´+‘· eTTK´yÓTÆq~. ø=+&É\T, ø√q\T, ˝Àj·T \T, q<äT\T, |ü#·Ãì Á|üø£è‹e\¢ e÷Á‘·y˚T Ä >∑T&ç n+‘· Á|üU≤´‹#Ó+<ä˝Ò<äT. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À n|üŒ{Ï es¡≈£î s¡÷|ü⁄~<äT›ø=qï >∑Tfi¯fl≈£î _Ûqï+>± ns¡ÿEì

Ä\j·T+ Ä$s¡“¤$+∫+~. Á^≈£î˝Àì @<ÛÓHé‡ q>∑s¡+˝À>∑\ nÁø=bı*dt ÁbÕs¡úHêeT+~s¡+ ìsêàD+˝À yê&çq $<Ûä+>± ô|<ä› düÔ+uÛ≤\T e÷sêÿ+&É >∑T&ç Äes¡D˝À ø£ì|ækÕÔsTT. Á|ü<Ûëq Ä\j·T+ #·T≥÷º düTe÷s¡T 12 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔqï düÔ+uÛ≤\‘√ ÁbÕø±s¡+ ø£{≤ºs¡T. ˝À|ü*yÓ’|ü⁄q uÛÑ≈£îÔ\T, _Û≈£åîe⁄\T ìedæ+#·&ÜìøÏ >∑<äT\T ø£{≤ºs¡T. Ä >∑<äT\T |ü{Ïwüº+>± e⁄+&É&É+ø√düy˚T uÛÑÁ<äyÓTÆq düÔ+uÛ≤\qT yê&Üs¡T. >∑T&ç m‘·ÔsTTq y˚~ø£ô|’ e⁄+~. Á|ü<Ûëq<ë«s¡+ ‘·÷s¡TŒqe⁄+~. eTTKeT+&É|ü+, n+‘·sêfi¯+, >∑s¡“ ¤>∑T&ç, 3 uÛ≤>±\T>±>∑T&çe⁄+~. eTTKeT+&É bÕìï Á‹ø√D≤ø±s¡+˝À ø£{≤ºs¡T. ô|’uÛ≤>∑+˝À ø£e÷qT e⁄+~. eTTKeT+&É|ü+ ô|’ø£|ü⁄Œ ≈£L*b˛sTT+~. eT+&É|ü+˝À $$<Ûä <˚e‘êeT÷s¡TÔ\T+&˚∫qï ∫qï >∑÷fi¯óflHêïsTT. >∑÷fi¯fl˝À <˚e‘ê$Á>∑Vü‰\T ˝Òe⁄. >∑s¡“¤>∑T&ç˝À dü÷s¡T´ì düT+<äs¡$Á>∑Vü≤eTT+~. Ä\j·T>√&É\ ã+&Ésêfi¯flô|’ $$<Ûä <˚e‘·\ eT÷s¡TÔ \THêïsTT. $wüßíe⁄, \øÏåà, X¯øÏÔ ‘·~‘·s¡ u§eTà\T

HêïsTT. Ä\j·T ìsêàD≤ìøÏ ˙\+ s¡+>∑Tsêfi¯flqT yê&Üs¡T. n$ nq+‘·Hê>¥ |ü]düsê˝À¢ <=]πø$ ø±e⁄. ã+&Ésêfi¯flqT düT<ä÷s¡ ÁbÕ+‘ê\qT+∫ ‘Ó|æŒ+#ês¡T. >∑T&çøÏ |üPs¡«yÓ’uÛÑe+ rdüT≈£îsêe&ÜìøÏ uÛ≤s¡‘· |ü⁄sêedüTÔ XÊK yês¡T $X‚wü+>± ø£èwæ#˚düTÔ Hêïs¡T. Ä\j·÷ìøÏ m<äTs¡T>± dü÷s¡´≈£î+&É+ e⁄+~. e÷sêÔ+&É >∑T&ç ªªÇ+&√ Á^≈£îXË’*μμ˝À ì]à‘· yÓTÆ+<äì #·]Á‘·ø±s¡T\ n_ÛÁbÕj·T+. •~∏\ dü÷sê´ \j·T |ü⁄qsYìsêàD+ |üPs¡ÔsTT‘˚ dü÷s¡´düìï~Û eT]+‘· XÀuÛÑ‘√ n\sês¡T‘·T+~. ø±>± e÷sêÔ+&É>∑T&ç πøe\+ ø±oàs¡T XË’* dü+düÿè‹øÏ e÷Á‘·y˚T |ü]$T‘·yÓTÆq~ ø±<äT. uÛ≤s¡r j·T dü+düÿè‹ - ø£fi¯\|ü≥¢ \*‘ê~‘·T´&ÉT #·÷|æq nyê´»yÓTÆq Áù|eT. ˇø£ n<äT“¤‘·ìsêàD≤ìøÏ ÁbÕD+b˛dæ+~. Ä >∑T&çì Á|ü|ü+#·+˝Àì n<äT“¤‘· ø£≥º&Ü˝À¢ ˇø£{Ï>± ù|s=ÿqe#·TÃ. ø£s¡÷ÿ≥ sê»e+ oj·TT\T b˛wæ+∫q •\Œø£fi¯ s¡#·Hê kÕeTsêú´ìøÏ Á|ürø£>± dü÷s¡T´ì >∑T&ç yÓ*dæ+~. |æs¡$T&ÉT¢, #Ó’Hê >√&É, ‘êCŸeTVü≤˝Ÿ e+{Ï n<äT“¤‘· ø£≥º&Ü\ düs¡düq dü÷s¡T´ì >∑T&ç ì\ã&ÉT‘·T+~. ø±oàs¡T˝Àj·T˝À Á|üXÊ+‘· yê‘êes¡D+ HÓ\ø=+fÒ ì‘·´+ y˚˝≤~eT+~ |üsê´≥≈£î\T dü÷s¡´düìï~Ûì dü+<ä]ÙkÕÔs¡T. ø±oàs¡T˝À ø£˝À¢\ |ü]dæú‘·T\THêï qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

<˚X¯ $<˚XÊ\ yês¡T e÷sêÔ+&É>∑T&çøÏ yÓ[fl edüTÔHêïs¡T. n<äT“¤‘· ìsêàD≤ìï #·÷dæ ÄX¯Ãs¡´b˛‘·THêïs¡T. neTs¡Hê<Ûé j·÷Á‘·≈£î yÓfi‚fl uÛÑ≈£îÔ\T ôd’‘·+ dü÷s¡´<˚e⁄ì <˚yê\j·÷ìøÏ yÓ[fl edüTÔ+{≤s¡T. Á|üuÛ≤‘·uÛ≤qTì ˝Ò˝Ò‘· øÏs¡D≤\T e÷sêÔ+&É>∑T&ç˝Àì eT÷]Ôô|’ |ü&˚ n<äT“¤‘· düìïy˚XÊìï #·÷&É&ÜìøÏ j·÷Á‹≈£î\T ‘·Vü≤‘·Vü≤˝≤&ÉT‘·T+{≤s¡T. ÁbÕ‘·' düeTj·T+˝À dü÷s¡´<˚e⁄ì düìï~ÛøÏ #˚s¡Tø=qï uÛÑ≈£îÔ\T |üs¡e•kÕÔs¡T. dü÷s¡´<˚e⁄&ÉT ‘·eTø√¬sÿ\qT r]Ã, J$‘ê\≈£î XÊ+‹kÂuÛ≤>±´\qT Á|ükÕ ~kÕÔ&Éì uÛÑ≈£îÔ\T $X¯«dækÕÔs¡T. n+<äTe\¢H˚ Á|ü‹ s√E dü÷s√´<äj·T düeTj·T+˝À uÛÑ≈£îÔ\T ô|<ä›dü+K´ ˝À kÕ«$Tyê]ì <ä]ÙkÕÔs¡T. ns¡T<Ó’q ø£≥º&É+ ø±oàs¡T ˝Àj·T˝Àì dü÷sê´\j·÷ìï uÛ≤s¡‘· |ü⁄sêedüTÔ XÊK n‘·´+‘· ns¡T<Ó’q ø£≥º&É+>± >∑T]Ô+ ∫+~. ÁbÕNq uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹øÏ e÷sêÔ+&É >∑T&ç >=|üŒ ∫Vü≤ïeTì |ü\Te⁄s¡T #·]Á‘·ø±s¡T\T n_ÛÁbÕj·T|ü&ܶs¡T. Ä\j·T ìsêàDrs¡T‘ÓqTï\qT, Ç+&√-Á^≈£îXË’*ì |ü]XÀ<Ûä≈£î\T Á|üX¯+dæ+#ês¡T. 4,5 X¯‘êu≤›˝À¢ Ç≥Tø£\‘√ ì]à+∫q ∫qï ∫qï >∑Tfi¯ófle÷Á‘·y˚T ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘êeì˝À e⁄+&˚$. >∑T|ü⁄Ô\ ø±\+˝À |ü\T >∑Tfi¯ófl yÓ*XÊsTT. yÓ’wüíe+ u≤>± e]Δ*¢+~. Çø£ <äøÏåD≤~q |ü\¢e⁄\T |üP]Ô>± sê‹‘√H˚ Ä\j·÷\qT ì]à+#ês¡T. ô|<ä›ã+&É sêfi¯flqT ‘=\∫ >∑Tfi¯ófl>± eT*#ês¡T. >∑TVü‰\j·÷ \qT ì]à+#ês¡T. nsTT‘˚ ñ‘·Ôsêq eTTK´+>± ø±oàs¡T˝À ns¡T<Ó’q sê‹ø£≥º&ÜìøÏ 8e X¯‘êã›+˝À ø£s¡÷ÿ≥ e+X¯E&Ó’q \*‘ê~‘·T´&ÉT lø±s¡+ #·T{≤º&ÉT. e÷sêÔ+&É dü÷sê´\j·T+, eTTKeT+&É|ü ‘√s¡D+, Ä\j·T>√&É\ô|’ >∑\ <˚e‘êeT÷s¡TÔ\ •˝≤Œ\T, >±+<Ûës¡ •\Œø£fi¯qT >∑Ts¡TÔ≈£î ‘ÓkÕÔj·Tqï~ ø=+<ä] #·]Á‘·ø±s¡T\yê<äq. >∑T&ç#·T≥÷º m‘·ÔsTTq düÔ+uÛ≤\‘√ ì]à+∫q ÁbÕø±s¡+˝À Á^≈£îXË’* ø£ì|ædüTÔ+~. mH√ï Á|ü‘˚´ø£‘·\Tqï ø±oàs¡T dü÷sê´\ j·÷ìï Á|ü|ü+#· yês¡dü‘·«ø£≥º&É+>± >∑T]Ô+|ü⁄ bı+<ë*. n+<äT≈£î uÛ≤s¡‘· |ü⁄sêedüTÔ XÊK ø£èwæ#˚j·÷*. ns¡T<Ó’q ø£≥º&É+ e÷sêÔ+&É>∑T&çøÏ eT]+‘· Á|ü#ês¡+ ø£*Œ+#ê*.|ü⁄qsY ìsêàD |üqT\qT yÓ+≥H˚ |üP]Ô#˚j·÷*. (uÛ≤s¡rj·T |ü⁄sêedüTÔ düπs«ø£åD düVü≤ø±s¡+‘√)

Á^≈£î nÁø√bı*dt

3

sê»eT+Á&ç

sêfi¯flã+&ç eT÷´õj·T+

&Üø£ºsY áeTì •eHê–¬s&ç¶

ÁbÕNq •˝≤Œ\T, XÊdüHê\T,sê–πs≈£î\T, Ç‘·s¡ #ê]Á‘·ø£ Á>∑+<∏ë\qT ùdø£]+∫ ÁbÕe÷DÏø£+>± Ä+Á<Ûä<˚X¯ #·]Á‘·qT sêj·÷\H˚ ñ<˚›X¯+‘√ Ä+Á<Ûë Væ≤kÕº]ø£˝Ÿ kıôd’{° @sêŒf…Æ+~. n|üŒ{Ïes¡≈£L ùdø£]+∫q #ê]Á‘·ø£ •˝≤Œ\T, XÊdüHê\qT 1956˝À ˇø£ Á|ü<äs¡ÙqXÊ\>± r]Ã~~›+~. sêÁwüº |ü⁄sêedüTÔ, Á|ü<äs¡ÙqXÊ\\ XÊK Ä Á|ü<äs¡ÙqXÊ\qT kÕ«BÛq+ #˚düTø=ì 1967˝À l sêfi¯flã+&ç düTu≤“sêe⁄ Á|üuÛÑT‘·«|ü⁄sêedüTÔ Á|ü<äs¡ÙqXÊ\>± e÷]Ã+~. eT÷´õj·T+ @sêŒ≥T≈£î ø±s¡≈£î˝…’q l sêfi¯flã+&ç düTu≤“sêe⁄ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢ ô|<ë› |ü⁄s¡+˝À 1881 e÷]à 3e ‘˚Bq »ìà+#ês¡T. ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT ô|<ë›|ü⁄s¡+˝ÀqT, ø±øÏHê&É, |æsƒê|ü⁄s¡+ sêC≤ ø±˝ÒJ˝À ø£fi≤XÊ\ $<ä´qT |üP]Ô #˚dæ ‘·s¡Tyê‘· eTÁ<ëdüT ÁøÏdæºj·THé ø£fi≤XÊ\ qT+∫ m+.m., |ü{≤ºqT bı+<ës¡T. 1919˝À bÕsƒ¡XÊ\ düuŸ ÇHéôdŒø£ºsY>± Á|üuÛÑT‘·« ø=\Te⁄˝À #˚]q düTu≤“sêe⁄ ‘·s¡Tyê‘· ø£fi≤XÊ\ n<Ûë´|ü≈£îì>±qT, Ç+ø=ìï n~Ûø±s¡ |ü<äe⁄\qT ìs¡«]Ô+#ês¡T. 1946˝À |ü<äM $s¡eTD #˚dæq düTu≤“sêe⁄ ‘·s¡Tyê‘· Ä+Á<Û˚‹Vü‰dü |ü]XÀ<Ûäø£ eT+&É* »qs¡˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± mìï¬ø’Hês¡T.nH˚ø£ ‘êfi¯|üÁ‘· Á>∑+<∏ë\T, HêDÒ\T, XÊdüHê\T, ns¡T<Ó’q #ê]Á‘·ø£ Á>∑+<∏ë\qT ùdø£]+∫ Ä+Á<Ûä, ø£[+>∑ ÁbÕ+‘ê\ #·]Á‘·ô|’ nH˚ø£ yê´kÕ\qT, |ü⁄düÔø±\qT sêXÊs¡T. Äj·Tq Ç+ø±, sê» sê» qπs+Á<ä |ü{≤º_Ûùwø£ dü+∫ø£, y˚+– dü+∫ø£, ¬s&ç¶ dü+∫ø£, XÊ‘·yêVü≤q dü+∫ø£\qT eTTÁ~+#ês¡T. 1969e dü+e‘·‡s¡+ Ä>∑düTº 19q #·ìb˛sTTq Ábıô|òdüsY düTu≤“sêe⁄ ùde\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄>± sê»eT+Á&ç˝Àì ªÄ+Á<Ûäπødü] j·TTe»q dü$T‹μ yês¡T Äj·Tq≈£î ª|ü⁄sê‘·‘·« |ü]XÀ<Ûäø£ kÕÁe÷{Ÿμ nH˚ |ü⁄s¡kÕÿsêìï∫à >ös¡$+#ês¡T. Ábıô|òdüsY düTu≤“sêe⁄ Ä+Á<Ûä<˚X¯ #·]Á‘· eT] j·TT dü+düÿè‹øÏ #˚dæq ùde\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄>± Äj·Tq ùdø£]+∫q |ü⁄sê‘·q edüTÔe⁄\qT ˇø£#√≥ #˚]à sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·Tq ù|s¡TMT<äT>± á Á|ü<äs¡Ùq XÊ\qT @sêŒ≥T#˚dæ Äj·Tq |ü≥¢ >∑\ >ös¡yêìï Á|üø£{Ï+#·Tø=qï~. á Á|ü<äs¡ÙqXÊ\˝Àì |ü⁄sêedüTÔ e⁄˝À¢ #·]Á‘· |üPs¡«j·TT>∑+ qT+∫ eT<Ûä´j·TT>∑+ <ëø± ñqï $$<Ûä |üìeTT≥T¢, HêDÒ\T, sê–πs≈£î XÊdüHê\T, ø£‘·TÔ\T, ø£{≤s¡T\T, ø=j·T´u§eTà\T, sê‹ •˝≤Œ\T, ø£+#·T$Á>∑Vü‰\T, ;&ÉØ bÕÁ‘·\T Ç+ø± es¡í∫Á‘ê\T eTTK´yÓTÆq$. Á|ü<äs¡Ùq˝À eT<Ûä´ sê‹j·TT>∑|ü⁄ |üìeTT≥¢ qT eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢ nÁe÷u≤<äT, dü÷ø£åàsê‹ |üìeTT≥¢qT Ä~˝≤u≤<é õ˝≤¢ |òüTHé|üPsY, ø=‘·Ôsê‹ 4

j·TT>∑|ü⁄ sê‹>=&ɶfi¯flqT nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ VüQ*ø£˝Ÿ qT+∫ ùdø£]+#ês¡T. Ä~eT e÷qe⁄ì Jeq $<ÛëHêìï ‘Ó\TdüTø√e{≤ìøÏ sê‹ |üìeTT≥¢ qT yês¡T yê&çq $<Ûëq+˝À Á|ü<ä]Ù+#·≥+ á eT÷´õj·T+ Á|ü‘˚´ø£‘·>± #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ. ÇqT|ü j·TT>±ìøÏ #Ó+~q |ü⁄sêedüTÔe⁄\qT ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢ eT~›Hêj·Tì|ü*¢, #ê]Á‘·ø£ ‘=*j·TT>±ìøÏ #Ó+~q eT{ϺbÕÁ‘·\T, eT{Ϻu§eTà\T, |üPdü\T, >±E\qT ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢ ô|<ä›ã+≈£Ls¡T eT]j·TT <Ûä÷[ø£≥º\ qT+∫ ùdø£]+#ês¡T. Áø°,|üP. 1000 qT+∫ Áø°.X¯. 2e X¯‘êã›+ eT<Ûä´ ø±˝≤ìøÏ #Ó+~q á |ü⁄sêedüTÔ e⁄\T dü+<äs¡Ù≈£î\qT $X‚wü+>± Äø£]¸düTÔHêïsTT. es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢ sêeT|üŒ <˚yê\j·T+ qT+∫ ùdø£]+∫q ˙fi¯flô|’ ‘˚˝Ò ø±ø£rj·TT\ ø±\|ü⁄ Ç≥Tø£ Çø£ÿ&ç eTs√ Äø£s¡¸D. eT<Ûä´j·TT>∑+, nq+‘·s¡ ø±˝≤ìøÏ #Ó+~q ø£+#·T $Á>∑Vü‰˝À¢ k˛e÷düÿ+<ÛäeT÷]Ô, $wüßí, l<˚$, uÛÑ÷<˚$, Vü≤qTe÷Hé, ‘ês¡$Á>∑Vü‰\T #êfi¯óø£´, #√fi¯, $»j·Tq>∑s¡ ø±\eTTHê{Ï ø±+dü´ •\TŒ\ HÓ’|ü⁄D≤´ ìï ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïsTT. j·TT<äΔ |ü]ø£sê˝À¢ ø£‘·TÔ\T, ø£{≤s¡T¢, |æ&çu≤≈£î\T, n\+ø±s¡+>± r]Ã~~›q yê{Ï es¡\T, >√˝Àÿ+&É qyêãT˝…’q ≈£î‘·TuŸcÕV”≤\ Äj·TT<Ûä ‘·j·÷Ø $<ÛëHêìï ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïsTT. Áø°.X¯.18e X¯‘êu≤›ìøÏ #Ó+~q HÓ\÷¢s¡T ÁbÕ+‘·+qT+∫ ùdø£]+∫q <äXÊe‘êsê\T, ~ø±Œ\ ≈£î\ ø=j·T´u§eTà\T ÄHê{Ï #ês¡T•\TŒ\ |üì‘· Hêìï ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïsTT. Ç<˚ ø±˝≤ìøÏ #Ó+~q »{≤eT≈£î\‘√ n\+ø£]+ #·ã&çq •e⁄ì •s¡düT m+‘√ ø£fi≤‘·àø£+>± r]à ~<ä›ã&ç+~. Á|ü<äs¡Ùq˝À qTqï Ç‘·s¡ <ës¡T •˝≤Œ˝À¢ Áø°.X¯.18e X¯‘ê_›øÏ #Ó+~ q dü+#ês¡ Ád”ÔC≤‹ u§eTà #Ó|ü⁄Œø√<ä>∑Z~. #·ø£ÿ{Ï qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

X¯Øs¡ kÂwüºe+‘√ qTqï á u§eTà 1975e dü+e‘·‡ s¡+˝À >√<ëe] es¡<ä˝À¢ ø=≥Tºø=ìsê>±, ¬s’˝Ò« ñ<√´>∑T\T ùdø£]+∫ á eT÷´õj·÷ìøÏ n+<äCÒXÊs¡T. ø=~›bÕ{Ï n\+ø£s¡ D\‘√ qTqï á u§eTà ãVüQX¯ ãdüÔs¡T ÁbÕ+‘·+ e⁄+&Ée#·TÃ. #ÓøÏÿq rs¡T n\+ø£s¡D\qT ã{Ϻ dü+#ês¡ C≤‘·T\ neTàyê]~>± nqTø=+≥Tqï á u§eTà |ü˝…¢|ü≥Tº\ qT+∫ e#˚à dü+<äs¡Ù≈£î\qT m≈£îÿe>± Äø£]¸düTÔ+~. #ê]Á‘·ø£ ‘=*j·TT>∑+ qT+∫ eT<Ûä´j·TT>∑+ es¡≈£î $$<Ûä sê»e+XÊ\T $&ÉT<ä\#˚dæq s¡ø£s¡ø± \ HêDÒ\qT ≈£L&Ü Çø£ÿ&É #·÷&Ée#·TÃ. nìï{Ï ˝ÀqT, lsê»sê» nì eTTÁ~+∫q ‘·÷s¡TŒ#êfi¯óø£´sêE sê»sê»qπs+Á<äTì ã+>±s¡T HêD…+ #Ó|ü⁄Œø√<ä>∑Z~. Ç<˚ eT÷´õj·T+ Äes¡D˝À Çø屫≈£î, ‘·÷s¡TŒ #êfi¯óø£´, $»j·Tq>∑s¡ sêE\ ø±\eTTHê{Ï <ë<ë|ü⁄ 50 •˝≤Œ\THêïsTT. ñ|ü⁄Œ>=+&É÷s¡T qT+∫ ‘·s¡*+∫q Áø°.X¯. 3e X¯‘êã›+Hê{Ï ãT<äT›ì düTqï|ü⁄sê‹ $Á>∑Vü≤+, düMT|ü+ qT+∫ ‘·s¡*+∫q bÕq|ü≥º+ô|’qTqï eT*¢ø±s¡T®qkÕ«$T $Á>∑Vü≤+, C…’qrs¡ú+ø£s¡T&Ó’q es¡Δe÷q eTVü‰Ms¡T&ÉT, y˚DT >√bÕ\, ≈£îe÷s¡kÕ«$T, dü÷s¡´, uÛ…’s¡e, >∑DÒX¯, q+~, eTø£s¡‘√s¡D+, <ë«s¡bÕ\ø£, Ä+»H˚j·T, l<˚$, bÕs¡«‹ •˝≤Œ\T ñuÛÑj·T>√<ëe] õ˝≤¢\ kÕ+düÿè‹ø£ yês¡dü‘ê«ìï ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïsTT.

■

Vü≤s¡>√bÕ˝Ÿ

s¡+>∑\T¢, Vü≤qTeTø=+&É »+≥q>∑sê\T ø£*dæb˛j·÷sTT. Vü≤qTeTø=+&É #Ís¡kÕÔ qT+&ç ≈£L‘·y˚≥T <ä÷s¡+˝À >∑\ y˚sTTdüÔ+uÛ≤\ >∑T&ç, ù|s¡T≈£î ‘·>∑Z≥T¢ y˚j˚T+&É¢ #·]Á‘· >∑\ n|üPs¡« ø£≥º&É+. y˚sTT düÔ+uÛ≤\ >∑T&ç>± »q+ H√fi¯fl˝À¢ HêqT‘·Tqï á >∑T&ç ndü\T ù|s¡T s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+. á s¡TÁ<˚X¯«sê\j·÷ìï ÄqTø=ì ˇø£ ø£fi≤´DeT+&É|ü+e⁄+~. á ø£fi≤´DeT+&É|ü+ y˚sTTdüÔ+uÛ≤\‘√ ì]à+#·ã&çq+<äTq s¡TÁ<˚X¯«sê\j·÷H˚ï y˚sTTdüÔ+uÛ≤\ >∑T&ç>± |æ\TdüTÔHêïs¡T.

e

s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+ $XÊ˝yÓTÆq ÁbÕ+>∑D+˝À e⁄+~. s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+ ‘·÷s¡TŒ<ë«s¡+ e<ä› <ë<ë |ü⁄ Äs¡T n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ >∑\ ˇø£ ô|<ä› •e*+>∑+ e˝…qTqï •\MT<ä ˇø£ XÊdüq+ e⁄+~.á •˝≤ XÊdüq+ Á|üø±s¡+ ø±ø£rj·T e+XÊìøÏ #Ó+~q Áb˛\sêE, eTT|üŒ\<˚$ <ä+|ü‘·T\ ≈£îe÷s¡T&Ó’q s¡TÁ<ä<˚e eTVü‰sêE #˚‘· XÊ*yêVü≤q X¯ø£+ 1084 dü+e‘·‡s¡+ ∫Á‘·uÛ≤qT HêeT dü+e‘·‡s¡+, e÷|òüTX¯ó<äΔ Á‘·jÓ÷<ä• X¯ìyês¡+ Hê&ÉT nq>± Áø°.X¯. 1163e dü+e‘·‡s¡+ »qe] 19e ‘˚Bq s¡TÁ<˚X¯«s¡ Ä\j·T+ Á|ü‹cÕº|üq »]–q≥T¢>± ‘Ó\TdüTÔqï~. s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+ yÓTT‘·Ô+ <ë<ë|ü⁄ Hê\T>∑T n&ÉT>∑T\ m‘·ÔsTTq y˚~ø£MT<ä ì]à+#·ã&ç+~. y˚~ø£ 31MT≥s¡¢ bı&Ée⁄, 25 MT≥s¡¢ yÓ&É\TŒ‘√ |ü$Á‘·yÓTÆq l#·Áø£+ Äø±s¡+˝À ì]à+#·ã&É&É+ $X‚wü+. Ä\j·T ìsêàD XË’* $q÷‘·ïØ‹˝À kÕ–+

~. Ä\j·T Á|üy˚X¯+ e<ä› n≥T, Ç≥T ‘Ó\¢ì sê‹‘√ #ÓøÏÿq ◊sêe‘·+, q\¢ì sê‹‘√ #ÓøÏÿq q+~, ø£qT$+<äT#˚kÕÔsTT. kÕ<Ûës¡D+>± @ Ä\j·T+˝ÀHÓ’Hê, yÓTT<ä≥ Á|üy˚X¯<ë«s¡+, Ä ‘·s¡Tyê‘· düuÛ≤eT+&É|ü+, n≥Tô|’, eTTKeT+&É|ü+, n+‘·sêfi¯+, >∑sꓤ\j·T+... sTT˝≤ ˇø£ Áø£eT |ü<äΔ‹˝À ìsêàD+ ø£qã&ÉT‘·T+≥T+~. qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

ø±˙ s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+ jÓTTø£ÿ Á|ü‘˚´ø£‘· @$T≥+ fÒ... Ç~ Á‹≈£L{≤\j·T+. <äøÏåD~X¯˝À e⁄qï Á|üy˚X¯<ë«s¡+ >∑T+&Ü Ä\j·T+˝ÀøÏ Á|üy˚•+#·>±H˚ eTTKeT+&É|ü+ edüTÔ+ ~. eTTK eT+&É|ü+˝À q\¢#·\Tesê‹‘√ #ÓøÏÿq kı>∑ôd’q düÔ+uÛ≤\T ø£qT$+<äT#˚kÕÔsTT.Bìì <ë≥ >±H˚ s¡+>∑eT+&É|ü+ edüTÔ+~.s¡+>∑eT+&É|ü+ n+fÒ kÕ«$Tyês¡¢≈£î qè‘·´+»* düeT]Œ+#˚ y˚~ø£. qè‘·´ y˚~ø£ô|’ nqT~qeT÷ <˚yê+>∑q\ Äsê<ÛäHê qè‘·´+ ø=qkÕ>∑T‘·÷ e⁄+&˚~. s¡+>∑eT+&É|ü+ <äøÏå D+ yÓ’|ü⁄‘·|üŒ $T–*q 3yÓ’|ü⁄˝≤ 3 >∑sꓤ\j·÷ \T+{≤sTT.|ü&ÉeT{Ï yÓ’|ü⁄q •yê\j·T+, ñ‘·Ôs¡+ yÓ’|ü⁄q yÓ’wüíyê\j·T+, ‘·÷s¡TŒyÓ’|ü⁄q dü÷s¡T´ìdüìï~Û e⁄HêïsTT. nsTT‘˚ Á|üdüTÔ‘·+ •yê\j·T+˝Àì eT÷\$sê≥TºqTe÷Á‘·y˚T #·÷&Ée#·TÃ. s¡+>∑eT+&É|ü+˝À e⁄qï düÔ+uÛ≤\MT<ä, ô|’ø£|ü⁄Œ HêqTø=ìe⁄qï <ä÷˝≤\MT<ä, n+>∑Tfi¯+ ≈£L&Ü 5

U≤∞˝Ò≈£î+&Ü •˝≤Œ\‘√ ì]àkÕÔs¡T. s¡+>∑eT+&É|ü+ ô|’ø£|ü⁄Œ ô|’uÛ≤>∑+˝À |ü~‘·\\T >∑\ •e⁄&ÉT #Óø£ÿã&çe⁄Hêï&ÉT. s¡+>∑eT+&É|ü+˝Àì •\Œø£fi≤ #ê‘·Ts¡´+ #·÷ùdÔ, M{Ïì yÓTÆq+ yÓT~|æ eT* #êπsyÓ÷ nì|ædüTÔ+~. ìqïH√, yÓTTqïH√ #ÓøÏÿq≥T¢ >± Ç|üŒ{Ïø° @e÷Á‘·eTT eHÓï‘·>∑Zì Ä |üì‘·Hêìï #·÷düTÔ+fÒ ÄHê{Ï •\TŒ\ Á|ü‹uÛÑqT ø=ìj·÷&É ≈£î+&Ü e⁄+&É˝ÒeTT. s¡+>∑eT+&É|ü+ eT÷&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ eTT>∑TZs¡T <˚e‘ê eT÷s¡TÔ\≈£î $&ç$&ç>± >∑sꓤ\j·÷\T e⁄+&É&É+ ns¡T<Ó’q $wüj·T+. n≥Te+{Ï Ä\j·÷\qT Á‹≈£L {≤\j·÷\T nì n+{≤s¡T. 3 >∑sꓤ\ j·÷\≈£î >∑\ <ë«s¡ã+<Ûë\qT #·÷dæ rs¡e\dæ+<˚. yê{Ï rs¡T e]í+#·q\$>±<äT. kÕ<Ûës¡D+>± @ <ë«s¡ã+ <ÛäyÓTÆHê <ëì Á|üø£ÿH˚ >∑\ >√&É˝ÀìøÏ <ä÷]à _–+ #·ã&ç e⁄+≥T+~. ø±ì Çø£ÿ&ç <ë«s¡ã+<Ûä+, >√&É ø£+fÒ ˇø£ n&ÉT>∑T eTT+<äT≈£î e∫à e⁄+≥T+~. düTe÷s¡T |ü<äVü‰s¡T n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ, 12 n&ÉT>∑T\ yÓ&É\TŒ>∑\ <ë«s¡ã+<Ûä+yÓTT‘·Ô+ ˇπø sê‹ |ü\ø£‘√ ì]à+#ês¡T. Ç+‘· ô|<ä› sê‹|ü\ø£qT >√&É≈£î ‘êø£≈£î+&Ü ì\ã&ç e⁄+&˚≥≥T¢ #Óø£ÿ&É+e\q BìøÏ yÓqTø£e⁄qï >√&É≈£î eT<Ûä´ X¯Sq´Á|ü<˚X¯+ @s¡Œ&ç

6

>∑sꓤ\j·T+˝À nìïy˚fi¯˝≤ #·\¢>± e⁄+≥T+~. <ë«s¡ã+<ÛëìøÏ Çs¡TyÓ’|ü⁄˝≤ ô|<ä›ô|<ä›s¡+Á<Ûë\T>∑\ øÏ{Ïø°\e+{Ï sê‹|ü\ø£\Tì\u…{Ϻe⁄HêïsTT. <ëì ‘√ >∑sꓤ\j·T+˝ÀøÏ m\¢|ü⁄Œ&É÷ >±*, yÓ\T‘·Ts¡T e⁄+≥T+~. eT÷&ÉT >∑sꓤ\j·÷\eTT+<äTqïeT÷&ÉT <ë«s¡ ã+<Ûë\T, ˇø=ÿø£ÿ{° ˇø=ÿø£ÿ n<äT“¤‘· ø£fi≤K+&Éy˚T. <ë«s¡ã+<Ûë\|ü≥¢ Ç+‘·{Ï ÁX¯<äΔ @ Ç‘·s¡ Ä\j·÷\ ˝ÀqT ø±qsê<äT. Á|ü‹ <ë«s¡ã+<ÛäqeTT ô|’q yÓ&É\TŒ>±>∑\ eTø£s¡‘√s¡DeTT #Óø±ÿs¡T. n+<äT˝À n<äT“¤‘· \‘·\T, |üP\T, $$<Ûä •˝≤Œ\T #Óø£ÿã&ç e⁄HêïsTT. <äøÏåD ~X¯>± Á|üy˚•ùdÔ, |ü&ÉeTs¡ ~≈£îÿ˝À ø£qã &˚ •yê\j·Ty˚T s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+. s¡TÁ<˚X¯«sê \ j·T+ <ë«s¡ã+<Ûä+ ô|’q e⁄qï eTø£s¡‘√s¡D+‘√ #·T≥÷º nwüº~ø±Œ\≈£î\THêïs¡T. eTTK´+>± q≥sê E ø=\TyÓ’ e⁄+{≤&ÉT. $wüßíeT÷]Ô >∑sꓤ\j·T+ <ë«s¡+ô|’q qè‘·´+#˚düTÔqï qs¡dæ+VüQ&ÉT, dü÷s¡´uÛÑ>∑ yêqTì >∑sꓤ\j·T+ <ë«s¡ã+<Ûä+ô|’q n|ü‡s¡dü\‘√ ≈£L&çq <˚y˚+Á<äT&ÉT e⁄+{≤&ÉT. Çø£ >∑s¡“¤>∑T&ç Á|üy˚XÊìøÏ Çs¡TyÓ’|ü⁄˝≤ ì\Te⁄>∑T e÷à\≈£î ÄqTø=ì düTe÷s¡T Hê\T>∑T n&ÉT>∑T\ yÓ&É\TŒq, 3 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔq e⁄qï uÛ≤>∑+˝À

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

$$<Ûä Hê≥´uÛÑ+–eT\˝À e⁄qï j·TTe‘·T\T, ˇø£] Á|üø£ÿq ˇø£s¡T e⁄+&˚≥≥T¢>± #Óø±ÿs¡T. eTs=ø£ es¡Tdü˝À$$<Ûä s¡ø±\ yê<ä´|ü]ø£sê\T yêsTTdüTÔqï j·TTe‘·\T, yê]øÏ ø=+#Ó+ ô|’uÛ≤>∑+˝À dæ+Vü≤+, Hê>∑<˚e‘·\T #Óø£ÿã&ç e⁄HêïsTT. s¡TÁ<˚X¯«s¡ Ä\j·T+˝Àì s¡TÁ<˚X¯«s¡ *+>∑+ 1.22 MT≥s¡¢ m‘·TÔ ø£*–, ˇø£ $<ÛäyÓTÆq ‘˚»düT‡‘√ yÓ*–b˛‘·÷ uÛÑ≈£îÔ*ï|ü⁄˙‘·T*ï #˚düTÔ+~. eTVü‰•esê Á‹ |üs¡«~q+ Hê&ÉT s¡TÁ<˚X¯«s¡kÕ«$T ø£fi≤´Dy˚&ÉTø£ \T »s¡T>∑T‘êsTT.ÄHê{Ï sêÁ‹ *+>√<䓤e düeT j·T+˝À eTVü≤Hê´dü |üPs¡«ø£ @ø±<äX¯ s¡TÁ<ë_Ûùwø£+ ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T. s¡TÁ<˚X¯«sêìøÏ <äøÏåD+>± düTe÷s¡T 30 >∑C≤\ <ä÷s¡+˝À ˇø£ ø£fi≤´DeT+&É|ü+ e⁄+~. á ø£fi≤´D eT+&É|ü+ ≈£L&Ü s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+ ˝≤>±H˚ düTe÷s¡T Hê\T>∑T n&ÉT>∑T\ m‘·ÔsTTq qø£åÁ‘êø±s¡|ü⁄ y˚~ø£ô|’q ì]à+#ês¡T. |ü]e÷D+˝À Ç~ s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+ ø£+fÒ ô|<ä›~. Bìì s¡TÁ<ä<˚e eTVü‰sêE ≈£îe÷s¡T&ÉT eTVü‰<˚e #·Áø£e]Ô ì]à+#ê &ÉT. á ø£fi≤´DeT+&É|ü+yÓTT‘·Ô+ düÔ+uÛ≤\‘√ ì+|æy˚XÊs¡T. s¡TÁ<˚X¯«s¡kÕ«$T yê]øÏ ø£fi≤´D√‘·‡e+ »s¡|ü&ÜìøÏ M\T>± ø£fi≤´DeT+&É|ü+eT<Ûä´˝À ø=+‘·uÛ≤>∑+ U≤∞>±e⁄+#ês¡T. s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+‘√ b˛*Ã#·÷ùdÔ á ø£fi≤´DeT+&É|ü+˝À #Ó|ü⁄Œø√<ä>∑Z •\Œ+ @MT˝Ò<äT. á eT+&É|ü+˝À yÓTT‘·Ô+ y˚sTTdüÔ+uÛ≤\T e⁄HêïsTT ø£qTø£ y˚sTTdüÔ+uÛ≤\ eT+&É|ü+ nì |æ\TdüTÔ+{≤s¡T. n˝≤π> |üø£ÿq e⁄qï s¡TÁ<˚X¯«sê\ j·÷ìï y˚sTTdüÔ+uÛ≤\ >∑T&ç>± |æ\TdüTÔHêïs¡T. s¡TÁ<˚X¯«sê\j·÷ìø°, ø£fi≤´DeT+&É bÕìøÏ eT<Ûä´ qTqï U≤∞düΔ\+˝À ˇø£ ∫qï y˚~ø£ MT<ä düT+<äs¡ yÓTÆq q+~ $Á>∑Vü≤+ e⁄+~. ø±ø£r j·T q+~ nH˚ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq ù|s¡T sêe&ÜìøÏ q+~ $Á>∑Vü≤ n\+ø£s¡DÒ ø±s¡D+. düTe÷s¡T Äs¡T n&ÉT>∑T\ bı&Ée⁄, Hê\T>∑T n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ>∑\ á q+~ $Á>∑Vü≤+ jÓTTø£ÿ m&ÉeTyÓ’|ü⁄ eTT+<ä]ø±\T yÓ÷ø±* es¡≈£î $]–b˛sTTe⁄+&É&É+ #·÷ùdÔ eTqdüT‡ ø£\T≈£îÿeT+≥T+~. Ä\j·T ÁbÕ+>∑D+˝À áXÊq´eT÷\>± ˇø£ |ü⁄wüÿ]DÏ e⁄+~. ÄHê{Ï Ç+»˙]+>¥ Á|ü‹uÛÑ≈£î Ç~ Á|ü‘·´ø£åkÕø£å´+. á |ü⁄wüÿ]DÏ˝ÀìøÏ uÛÑ÷>∑s¡“¤+ qT+&˚ ˙s¡T Á|üeVæ≤düTÔ+~. ø±ø£rj·TT\ •\ŒXË’*øÏ y˚sTTdüÔ+uÛ≤\>∑T&ç n‘·T´‘·ÔeT ñ<ëVü≤s¡D. á Ä\j·÷ìï <ä]Ù+#·&É+ ˇø£ n|ü⁄s¡÷|ü nqTuÛÑe+.

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

7

ˇø£ bÕ‹Áπøj·TTì |üÁj·÷dü dü«j·T+ø£èwæ C≤‹dü+|ü<äqT ø=\¢>=fÒº yÓTÆì+>¥ yê´bÕs¡+‘√, yÓTÆ$T+>¥ ø£fi¯‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü dü«j·T+ø£èwæ‘√ m~–e∫Ãq j·TTe bÕÁ‹πøj·TT&ÉT ª≥÷]»+q÷´dtμ dü+bÕ<ä≈£î&ÉT - eTTÁ<ë|ü≈£î&ÉT yÓTÆHêkÕ«$T. n‘·ì nqTuÛÑyê\‘√, eè‹Ô<Ûäs¡à+˝À mH√ï Çã“+<äT\T m<äTs¡T|ü&ܶsTT. yÓTÆHêkÕ«$T düe÷» Væ≤‘·y˚T \ø£å´+>± ô|≥Tºø=ì bÕÁ‹πøj·T eè‹Ôì kÕ–düTÔHêïs¡T. - &Üø£ºsY m._.¬ø.Á|ükÕ<é Á|üU≤´‘· »s¡ï*dtº, e÷J n<Ûä´≈£åî&ÉT, n~Ûø±s¡uÛ≤cÕ dü+|òüT+ Á|üj·÷ùdø±˙... bÕ‹ø£ dü+e‘·‡sê\ |üÁ‹ø± s¡#·HêqTuÛÑe+, sê»ø°j·÷~ $$<Ûä s¡+>±\ Á|üeTTKT\‘√ |ü]#·j·÷˝À, ùdïVü‰˝À e⁄qï|üŒ{Ïø° >∑e÷´ìøÏ #ê˝≤ <ä>∑Zs¡>± yÓ[fl <ä]#˚s¡≈£î+&ÜH˚ ‹]–e∫Ãq ñ<ä+‘ê\T yÓTÆHêkÕ«$T J$‘·+˝À#ê˝≤H˚ e⁄HêïsTT. eTq<˚X¯+- $<˚XÊ\T #·÷dæq $düÔè‘êqTuÛÑe+‘√ me] <äj·÷<ëøÏåD≤´\ MT<ä >±ø£ dü«‘·+Á‘·+>± ã‘·ø±\qTø=ì $\ø£åD |üÁ‹ø£ ≥÷]»+q÷´dtqT q&ÉT|ü⁄‘·THêïs¡T. ˙‹>± ã‘·ø±\qTø=H˚ yÓTÆHêkÕ«$T >∑&É∫q J$‘·+ q˝Ò¢s¡TMT<ä q&Éø£ n+{≤πs n˝≤ kÕ>∑˝Ò<äT. - &Üø£ºsY bı‘·÷Ô] yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄, Á|üU≤´‘· »s¡ï*dtº, e÷J n<Ûä´≈£åî\T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Áô|dt nø±&ÉMT ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡+ d”ìj·TsY »s¡ï*dtº\T ‘·eT nqTuÛÑyê\qT |ü⁄düÔø£s¡÷|ü+˝À ‘˚e&É+ n_Ûq+<ä˙j·T+. yÓTÆHêkÕ«$T sêdæ Á|ü#·T]+∫q ªz »s¡ï*dtº &Ó’Øμ n+<ä]ø° ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. n≥Te+{Ï |ü⁄düÔø±\≈£î ‘·|üŒ≈£î+&Ü Áb˛‘ê‡Vü≤+ \_ÛdüTÔ+~.

- l ‹s¡TeT\–] düTπs+<äsY n<Ûä´≈£åî\T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Áô|dt nø±&ÉMT ø£\+ >=|üŒ~ yÓTÆHêkÕ«$T sêdæq ªz »s¡ï*dtº &Ó’Øμì #·~$‘˚ ªªø£‹Ô ø£+fÒ ø£\+ >=|üŒ~μμ nqï HêqT&ç ì»eTì|ædüTÔ+~. eTTK´+>± $<ë´s¡Tú\≈£î dü÷Œ¤]Ô>± ì*#˚ yê´kÕ\THêïsTT. Ä yê´kÕ\T #·<äTe⁄‘·T+fÒ bÕÁ‹πøj·T eè‹Ô˝À ìã<äΔ‘·‘√ sêDÏ+∫q bÕ‘·‘·s¡+ »s¡ï*düTº\T >∑Ts¡TÔ≈£î ekÕÔs¡T. - &Üø£ºsY C≤qeT~› Vü≤qTeT#êäÁdæÔ, e´ekÕΔ|üø£ ø±s¡´<ä]Ù, ÁuÖHé uÛ≤cÕ |ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<ä+, ø£&É|ü <äs¡ŒD+ ‘·q nqTuÛÑyê\ düTe÷\‘√ yÓTÆHêkÕ«$T Á|ü#·T]+∫q »s¡ï*dtº &Ó’Ø ˇø£ bÕÁ‹πøj·TTì bÕ‹πøfi¯fl >∑eTHêìøÏ <äs¡ŒD+. eè‹Ô˝À mH√ï ˇ&ç<äT&ÉT≈£î\qT m<äTs=ÿ+≥÷ ‘·q yê&ç y˚&ç ø£˝≤ìï q&ç|ædüTÔqï yÓTÆHêkÕ«$TøÏ n_Ûq+<äq\T. - l >∑T+&ÉT e©¢X¯«sY, Á|ü<Ûëq dü+bÕ<ä≈£î\T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ñ<ä´eTy˚T... Á|ü»\≈£î düe÷#ês¡+ n+~dü÷ÔH˚ bÕ\≈£î\qT eTT\T¢ø£Ás¡‘√ bı&Ée&É+, n+‘·Ø¢q+>± e÷s¡Z<äs¡Ùø£+ #˚j·T&É+ yÓTÆHêkÕ«$T yê´kÕ˝À¢ ø£ì|æ+#˚ 8

Á|ü‘˚´ø£‘·. n‘·qT @+ sêdæHê, @+ #˚dæHê »HêìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ü\H˚ #˚XÊ&ÉT, #˚kÕÔ&ÉT ‘·|üŒ ù|s¡Tø√dü+, ø±düT\ø√dü+ #˚ùd HÓ’»+ø±<äT. bÕ‹πøfi¯ófl>± Äj·Tìï >∑eTìdüTÔHêï. yÓTÆHêkÕ«$T @~ #˚|ü{ϺHê n<=ø£ ñ<ä´eTy˚T. - l õ.sê»X¯óø£, e÷Jdü+bÕ<ä≈£î\T-Ç+&çj·÷≥T&˚, m&ç{À]j·T˝Ÿ ø£q‡˝…º+{Ÿ-Ä+Á<ÛäCÀ´‹ n+øÏ‘·uÛ≤e+ »s¡ï*dtº &Ó’Ø˝Àì yê´dü |üs¡+|üs¡qT |ü]o*+∫q|ü⁄&ÉT <˚XÊ_Ûeè~Δ |ü≥¢ yÓTÆHêkÕ«$TøÏ >∑\ n+øÏ‘·uÛ≤e+, eè‹Ô|ü≥¢ ìã<äΔ‘· düŒwüº+>± ‘Ó\TkÕÔsTT.mH√ï $wüj·÷\ô|’ Äj·Tq≈£îqï ne>±Vü≤q n<äT“¤‘·+. yÓTÆHêkÕ«$T sêdæq »s¡ï*dtº &Ó’Ø ‘Ó\T>∑T »s¡ï*»+˝À dü]ø=‘·Ô es¡e&çøÏ lø±s¡+ #·T≥º>∑\<äì Hê qeTàø£+.

- &Üø£ºsY <˚X¯sêE y˚DT>√bÕ˝Ÿ, e÷J &Ó’¬sø£ºsY, uÛ≤s¡‘· n+‘·]ø£å |ü]XÀ<ÛäHê dü+düú(ÇÁk˛) Áù|s¡D ªˇø£ bÕÁ‹πøj·TTì Á|üj·÷düμ nì |ü⁄düÔø£+ ù|s¡TøÏ+<ä {≤>¥˝…’Hé #˚sêÃs¡T. ‘·q ø£èwæøÏ ‘·–q >∑T]Ô+|ü⁄ sê˝Ò<äqï ìπs«<ëìï Ç~ #Ó|üŒø£H˚ #ÓãT‘·T+~. |üÁ‹ø± s¡+>∑+˝À e⁄qïyês¡T, sê<ä\T#·Tø=qïyês¡T á s¡+>∑+|ü≥¢ ÄdüøÏÔ e⁄qïyês¡T,yÓTÆHêkÕ«$T nqTuÛÑyê\qT+∫ m+‘√ ø=+‘· Áù|s¡D bı+<äe#·TÃ.

- &Üø£ºsY >√$+<äsêE #·Áø£<ÛäsY, Á|üeTTK s¡#·sTT‘·, $eTs¡Ù≈£î\T dü÷Œ¤]Ô Á|üeTTK »s¡ï*dtº - s¡#·sTT‘· l yÓTÆHêkÕ«$T sêdæq ªz »s¡ï*dtº &Ó’Øμ dü÷Œ¤]Ôì ø£*–+#˚s¡#·q. $<ë´s¡Tú˝À¢, j·TTe‘·˝À Ä‘·àdüúsTTsê´ìï ô|+#·T‘·T+~.

- &Üø£ºsY mHé. dæ<√Δõsêe⁄, &Ó’¬sø£ºsY, Ä+.Á|ü. düº&û dü]ÿ˝Ÿ

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

»s¡ï*dtº &Ó’Ø

|üsê´≥ø£y˚T |üÁ|ü+#·+ ñ‘·ÔeT »s¡ï*dtº nyêsY¶ - 2012

Á|ü<˚XÊ\T #·÷&É&É+ Hê≈£î ∫qï|üŒ{Ï qT+#˚ n\yê≥sTT+~. mø£ÿ&çøÏb˛sTTHê nø£ÿ&É #·÷&É<ä>∑Z$ @eTTqïjÓ÷ ‘Ó\TdüTø=H˚yêìï. }s¡T nqï ‘·sê«‘· >∑T&ç->√|ü⁄s¡+, @y√ ø£≥º&Ü\T ˝Ò≈£î+&Ü e⁄+&Ée⁄ ø£<ë. >∑T&ç->√|ü⁄s¡+ dü+<äs¡Ùq+ ‘·sê«‘· ÁbÕNq ø£≥º&Ü\qT |ü]øÏ+#˚yêìï. yê{Ïì #·÷dæq|ü⁄Œ&ÉT m+‘√ Äq+<ä+ ø£*π>~. Ä Äq+<ä+˝À qT+∫ Ä˝À#·q |ü⁄fÒº~. @$T Ä•+∫ eTq |üPØ«≈£î\T ªªyês¡dü‘·« dü+|ü<äμμqT eTq≈£î n+~+∫b˛j·÷s¡ì Á|ü•ï+#·Tø=Hêï. ˇø£ >∑T&çì ˝Ò<ë ÁbÕNq ø£≥º&Üìï #·÷dæq|ü⁄Œ&ÉT <ëì #·]Á‘·qT, n+<äT˝Àì $•wüº‘·qT ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#êqT. n≥Te+{Ï õC≤„dü≈£î ôV’≤dü÷ÿ\T˝À #·<äTe⁄‘·Tqï|ü⁄Œ&˚ ;»+ |ü&ç+~.

nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ >√s¡+≥¢ eT+&É\+ ø£sêe⁄\|ü*¢ Hê kı+‘·÷s¡T. nø£ÿ&É Á|ü#·T]‘·eTj·÷´sTT. yê{ÏøÏ e∫Ãq düŒ+<äq‘√ eT]ìï |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\T, ø£sêe⁄\|üŒ >∑T&ç e⁄+~. n+<äT˝Àì $Á>∑Vü‰\T 16e X¯‘êã›+ Hê{Ï$. e÷ eTq sêÁwüº+‘√ bÕ≥T ø£sêï≥ ø£˝À ≈£L&Ü ‹]>±qT. ‘=\T‘· sêj·T\d”eT˝Àì }] |üø£ÿH˚ y˚T¬s&ç¶|ü*¢ e⁄+~. y˚DT>√bÕ\kÕ«$T >∑T&ç Á|ü<Ûëq Äø£s¡¸D. Ä |üsê´≥ø£ düú˝≤\ô|’ |ü]XÀ<ÛäHê‘·àø£ yê´ kÕ\qT dæ<äΔ+#˚XÊqT. Hêe<ä› >∑\ >∑T&ç 15e X¯‘êã›+ Hê{Ï~. >√s¡+≥¢≈£î >∑T+&Óø±j·T - e÷<Ûäesêj·T\ Ä\ KØ<Ó’q ¬øyÓTsê‘√ bò˛{À \T rdæ uÛÑÁ<ä|ü]#˚yêìï. H˚qT rdæq bò˛{À\T #·÷dæ j·T+ (15e X¯.). Çø£ ˝ÒbÕøÏå >∑T]+∫ m+‘· sêdæHê ‘·≈£îÿy˚. Ä Ä\j·÷˝À¢ n|üŒ{Ï eTTK´eTsÁ‹ ª|ü<äàlμ &Üø£ºsY mHé.{Ï.sêe÷sêe⁄ m+‘√ s√E\T >∑&çbÕqT. >√s¡+≥¢ ôV’≤dü÷ÿ\T˝À ô|qTø=+&É pìj·TsY ø£fi≤XÊ\˝À yÓT#·TÃø=Hêïs¡T. (Væ≤+<ä÷|ü⁄s¡+ qT+∫ ÁbÕ‹ì<Ûä´+ eVæ≤düTÔqï m˙ºÄsY 1986 Ç+≥sY #·<äTe⁄‘·Tqï |ü⁄Œ&ÉT |ü<˚ |ü<˚ >∑T&ÉT\qT, #ê]Á‘·ø£ ø£≥º&Ü\qT »qe] 26q ªª‘Ó\T>∑T Á>±MTD Áø±+‹|ü<∏ä+μμqT kı+‘· ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝Àì #·÷XÊqT. n$ ìsê<äs¡D≈£î >∑Ts¡sTT, n_Ûeè~ΔøÏ H√#·Tø√ø£b˛e&É+ qqTï ø£~ ˝ÒbÕøÏå eT+&É\+˝À ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. Ä ø±s¡´Áø£e÷\ bò˛{À\qT n<äT“¤‘·+>± *+∫+~. ôV’≤dü÷ÿ\T˝À e⁄+&É>±H˚ sêj·T&É+ yÓTT<ä\Tô|{≤º. Çø£ Ç+≥sY˝À rXÊqT) ªªVü≤+|”πøåÁ‘·+μμ >∑T]+∫ 1986˝À Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ-Ä~yês¡+ ô|qTø=+&É ($»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ ¬s+&√ sê»<Ûëì)˝À bÕ&ÉT|ü&çq >∑Tfi¯ófl, nqTã+<Ûä+˝À |ü]XÀ<ÛäHê‘·àø£ yê´dü+ bò˛{À\‘√ düVü‰ n#·ÃsTT+~. Ä #ê]Á‘·ø£ ø£≥º&Ü\T, ø√≥ #·÷dæ #·*+∫b˛j·÷qT. n|üŒ{ÏqT+∫ eTq #·]Á‘·- yê´kÕìøÏ $X‚wüdüŒ+<äq \_Û+∫+~. m+‘√ eT+~ $TÁ‘·T\T, »s¡ï*dtº\T, dü+düÿè‹ô|’ n<Ûä´j·T HêìøÏ lø±s¡+ #·T{≤ºqT. ø£sêï≥ø£˝Àì ∫ø£ÿãfi≤fl|ü⁄s¡+˝À s¡#·sTT‘·\T qqTï n_Ûq+~+∫q rs¡T ÄX¯Ãsê´ìøÏ >∑T]#˚dæ+~. H˚qT #·÷dæq _.j·Td”‡. #·~yêqT. ãfi≤fl|ü⁄s¡+˝Àq÷ uÀ˝…&ÉT >∑Tfi¯óflHêïsTT. |üø£ÿH˚ q+~ Á|ü<˚XÊ\T-|ü]XÀ~Û+∫q n+XÊ\ >∑T]+∫ u≤Vü≤´ Á|ü|ü+#êìøÏ Á>±eT+˝À 7e X¯‘êu≤›ìøÏ #Ó+~q q+BX¯«s¡Tì düìï~Ûì |ü\Te÷s¡T¢ #·÷XÊqT. ‘Ó*j·TC…|üŒ&ÜìøÏ ‘·Vü≤‘·Vü≤˝≤&ÉT ‘·T+&˚yêìï. j·÷Á‘ê düú˝≤\T, |üsê´≥ø£ b+.@. (#·]Á‘·) yÓTÆdü÷s¡T $X¯«$<ë´\j·T+˝À #·~y˚≥|ü⁄Œ&ÉT yÓTÆdü÷s¡T Á|ü<˚XÊ\T, Á|üø£è‹ s¡eTD°j·T‘·... e+{Ï $wüj·÷\qT XÀ~Û+#·&É+ n+‘· |ü]düsê \˝Àì Ä\j·÷\T, |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\qT #·÷ùd neø±X¯+ düT\TyÓ’q |üìø±<äT. Ks¡TÃ-ø£wüº+‘√ ≈£L&ÉTø=qï |üì. mH√ï ø£wüºqcÕº\ø√]à \_Û+∫+~. Ä $<Ûä+>± ªªsêj·T\d”eT s¡eTD°j·T πøåÁ‘ê\Tμμ o]¸ø£‘√ |ü]XÀ<ÛäHê‘·àø£ yê´kÕe[ì ÁbÕs¡+uÛÑ dü+∫ø£ ˇø£yÓ’|ü⁄ #·<äTe⁄ø=+≥÷ s¡÷bı+~+#êqT. Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ ~q|üÁ‹ø£ u…+>∑Tfi¯Ss¡T m&çwüHé˝À d”]j·T˝Ÿ>± eTs√yÓ’|ü⁄ eTq yês¡dü‘·« Á|ü#·T]+#·&ÜìøÏ Hê yê´kÕe[ m+|æø£sTT+~. Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ n‘·´~Ûø£ düs¡Tÿ´ dü+|ü<ä≈£î Á|ürø£˝…’q ÁbÕNq ˝ÒwüHé e⁄qï |üÁ‹ø£. ø√dü+ ø£≥º&Ü\qT, |üsê´≥ø£ Á|ü#·Ts¡D Á|ü<˚XÊ\qT dü+<ä]Ù+#êqT. m<ä T s¡ T #· ÷ dü T Ô + &É > ±, 1985 ˝À >√s¡+≥¢ Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ H˚qT m<äTs¡T#·÷&Éì $˝ÒK] nj˚T´Hê{Ïπø >∑Tfi¯ófl- $<Ûä+>± ªÄ+Á<ÛäCÀ´‹μ >√|ü⁄sê\T, #·]Á‘·-dü+düÿè‹, nk˛dæj˚T{Ÿ m&ç≥sY m._.¬ø. ø£s¡Te⁄-˙{Ïeqs¡T \T e+{Ï &Üø£ºsY Á|üeTTK n+XÊ\ô|’ yê´kÕ\T Á|ükÕ<éqT+∫ |æ\T|ü⁄ sêXÊqT. n$ $$<Ûä ~q, e∫Ã+~. Ä+Á<ÛäCÀ´‹ ø£&É|ü yês¡, |üø£å |üÁ‹ø£˝À¢ 9 qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

ñ‘·ÔeT Á|ü#·Ts¡D nyêsY¶ - 2010

n_Ûeè~Δ, Á|ü#êsêìøÏ Äj·÷ <˚XÊ\T ÇdüTÔqï ÁbÕ<Ûëq´‘·‘√ b˛*à #·÷dæq|ü⁄Œ&ÉT ªeTq kÕúq+ mø£ÿ&É e⁄+<√μ Hê≈£î ns¡ú+ ø±˝Ò<äT. Ä $<Ûä+>± b˛*à #·÷dæq|ü⁄Œ&˚ eTq |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\≈£î Hê´j·T+ »s¡T>∑T‘·T+~. |üsê´≥ø£ s¡+>∑+ MT<ä eT≈£îÿe‘√ ≥÷]»+ q÷´dt |üÁ‹ø£qT 2006 ôdô|º+ãsY˝À ÁbÕs¡+_Û+#êqT. |üsê´≥ø£ s¡+>∑+ô|’ eTq <˚X¯+˝À ÁbÕ+rj·T uÛ≤wü˝À yÓ\Te&ÉT‘·Tqï ‘=* |üÁ‹ø£ ≥÷]»+q÷´dt. >∑qT\ |üsê´≥ø£+ (yÓTÆHé ≥÷]»+)ô|’ |ü]XÀ<ÛäHê‘·àø£ yê´kÕìï 2007Ä>∑düTº˝À Á|ü#·T]+#êqT. yÓTÆHé ≥÷]»+ô|’ eTq <˚X¯+˝À Á|ü#·T]‘·yÓTÆq ‘=* yê´dü+ n<˚. Ä $<Ûä+>± |üsê´≥ø£ s¡+>∑ n_Ûeè~ΔøÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ mH√ï $wüj·÷\qT ø£esY ø£<∏äHê\T>± Á|ü#·T]+#êqT. |üsê´≥ø£ XÊK, m.|æ.{Ï.&ç.dæ. \˝À »]–q n$˙‹ô|’ Á|ü‘˚´ø£ yê´kÕ\T sêXÊqT. 2010 ôdô|º+ãsY˝À ≥÷]»+q÷´dt≈£î ñ‘·ÔeT Á|ü#·Ts¡D nyês¡T¶ <äøÏÿ+~. n|üŒ{Ï eTTK´eT+Á‹ &Üø£ºsY ø=DÏCÒ{Ï s√X¯j·T´ #˚‘·T\ MT<äT>± nyêsY¶qT n+<äTø=HêïqT. ìqï >±ø£ yÓTTqï sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ªñ‘·ÔeT »s¡ï*dtºμ nyês¡T¶ rdüTø=HêïqT. nyês¡T¶\T n+<äTø√e&É+ Hê J$‘·+˝À ˇø£ eT<ÛäTs¡ |òüT≥ºy˚T. Çø£ Hê »s¡ï*dtº ¬øØsY˝À n$ yÓTÆ\Tsêfi‚fl. ø±>± |üÁ‹ø£ Á|ü#·Ts¡D, ìs¡«Vü≤D≤ u≤<Ûä´‘· Ks¡TÃ, ø£wüº+‘√ ≈£L&çq<˚ nsTTHê... H˚qT u≤>± Çwüº|ü&ç |üì#˚düTÔHêïqT. mìï Çã“+<äT\T m<äTs¡sTTHê, Hê ø£\+ e+ø£s¡>± sêj·T˝Ò<äT, sêj·T<äT ≈£L&Ü. ø£\+ ø£‹Ôø£+fÒ m|ü⁄Œ&É÷ >=|üŒ<˚. yÓsTT´ ‘·TbÕ≈£î\T >∑]®+∫Hê ìs¡“¤j·T+>± eTT+<äT≈£î kÕπ> dü‘êÔ Hê ø£˝≤ìøÏ e⁄+~. düT•øÏå‘·T&Ó’q ôd’ì≈£î&ç˝≤ ÁX¯$T+#·&É+ Hê n\yê≥T. ≥÷]»+ q÷´dtqT <Óã“rj·T&ÜìøÏ ø=+<äs¡T n$˙‹ n~Ûø±s¡T\T ìs¡¢»®>± |üì#˚dæq|ü⁄&ÉT, n‘·´+‘· kÕVü≤dü+‘√ yê]ì m<äTs=ÿHêï. ]ø±sY¶\T kÕ~Û+#·&ÜìøÏ, nyêsY¶\T n+<äTø√e&ÜìøÏ H˚qT ≥÷]»+ q÷´dtqT ÁbÕs¡+_Û+#·˝Ò<äT. eTq<˚X¯+˝À ø√{≤¢~eT+~øÏ ñbÕ~Û #·÷|æ+#˚ n<äT“¤‘·s¡+>∑+ |üsê´≥ø£+. #Ó‘·ÔqT+∫ ã+>±s¡+ ‘·j·÷s¡T #˚j·T>∑*–q s¡+>∑+ |üsê´≥ø£y˚T. y˚˝≤~ ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\qT dü+bÕ~+∫ ô|fÒº~ |üsê´≥ø£y˚T. |üsê´≥ø£ s¡+>∑ $X‚cÕ\≈£î Á|ü#ês¡+ ø£*Œ+#·&É+ <ë«sê bÕsƒ¡≈£î\ Ä<äsê_Ûe÷Hê\T bı+~ 7e edü+‘·+˝ÀøÏ n&ÉT>∑T ô|{Ϻ+~ ≥÷]»+ q÷´dt. bÕsƒ¡ø£ <˚e⁄fi¯fl Ä<äs¡D≈£î X¯‘·ø√{Ï qeTkÕÿsê\T. |üsê´≥ø£ Á|ü|ü+#·+˝À H˚H=ø£ |üs¡e÷DTe⁄˝À |üs¡e÷DTe⁄. nedüs¡yÓTÆq|ü⁄Œ&ÉT |üs¡e÷DTy˚ nD≤«j·TT<Ûä+>± e÷s¡T‘·T+~.

õ˝≤¢ ]b˛s¡ºsY l HÓ\÷¢s¡T <äTsêZÁ|ükÕ<é Hê |ü]XÀ<ÛäHê ø£èwæ >∑T]+∫ #Ó|üŒ&É+ e\¢H˚ l m._.¬ø. qqTï ôV’≤<äsêu≤<é s¡eTHêïs¡T. yê´kÕ\T bò˛{À\T #·÷dæq nk˛dæj˚T{Ÿ m&ç≥sY ‹s¡T|ü‹ m&çwüHé ÁbÕs¡+uÛÑ+ dü+<äs¡“¤+ >± yê´kÕ\T Á|ü#·T]kÕÔeTì #ÓbÕŒs¡T. 1986 qe+ãsY˝À l m._. ¬ø.qT ø£*XÊqT. 1987 e÷]à 5 qT+∫ ªªsêj·T\d”eT s¡eTD°j·T πøåÁ‘ê\Tμμ o]¸ø£‘√ yê´kÕ\T es¡Tdü>± e#êÃsTT. (e÷]à 1q H˚qT Ä+Á<ÛäCÀ´‹ ã÷´s√ Á|ü‹ì~Û>± ‹s¡T|ü‹˝À dü]ø=‘·Ô ø=\Te⁄˝À #˚sêqT) Ä yê´kÕ\T, H˚qT Ä+Á<ÛäCÀ´‹˝À sêdüTÔqï yês¡Ô\ e\¢ m+‘√ ù|s¡T e∫Ã+~. ‹s¡TeT\ ‹s¡T|ü‹ <˚ekÕúHê\ Ä]úø£ kÕj·T+‘√ Hê |ü]XÀ<ÛäHê‘·àø£ yê´kÕe[ ªªsêj·T\d”eT n|üPs¡« ø£fi≤ K+&Ü\Tμμ ù|s¡T‘√ |ü⁄düÔø£+ 1990˝À Á|ü#·T]‘·eTsTT+~. ªªsêj·T\d”eT n|üPs¡« ø£fi≤K+&Ü\Tμμ n<äT“¤‘· s¡#·q nì |ü⁄düÔø±$wüÿs¡D düuÛÑ˝À eø£Ô\T>± bÕ˝§Zqï ‹.‹.<˚. Ç.z. l m+.$.mdt.Á|ükÕ<é, md”« j·T÷ìe]‡{° ‘Ó\T>∑T XÊK n<Ûä´≈£åî\T Ábıô|òdüsY eT<ä÷›s¡T düTu≤“¬s&ç¶ ‘·~‘·s¡T\T qqTï Á|üX¯+dæ+#ês¡T. nìï Á|ü<Ûëq |üÁ‹ø£˝À¢ düMTø£å\T u≤>± e#êÃsTT. n|üŒ{Ïπø ‘Ó\T>∑T bÕsƒ¡ø£˝Àø±ìøÏ |ü]#·j·TyÓTÆq Hê ù|s¡T ø£fi≤K+&Ü\T‘√ eT]+‘· eT+~øÏ #˚s¡TesTT+~. sêj·T\d”eT˝À >∑Tfi¯ófl, #ê]Á‘·ø£ ø£≥º&Ü\T, ø√q\T, >∑TVü≤\T, |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\T nìï e⁄Hêïj·÷ nì $düTÔb˛e&É+ bÕsƒ¡≈£î\ e+‘·sTT+~. 1993 &çôd+ãsY˝À ˇø£ düe÷#ês¡+ ø√dü+ n|üŒ{Ï eTTK´ b˛dtºe÷düºsY »qs¡˝Ÿ (dæ.|æ.m+.õ.) l m.yÓ+ø£≥sêe⁄qT ø£*XÊ. ªªMTs¡T #ê˝≤ ∫qïyêπs. ô|<ä› $wüj·÷ìï sêXÊπsμμ n+≥÷ ø£fi≤K+&Ü\T >∑T]+∫ Á|ükÕÔ$+#ê s¡T. Ä |ü⁄düÔø£+ #·~$q ‘·sê«‘·H˚ Vü≤+|æ‘√ bÕ≥T |ü\T Á|ü<˚XÊ\qT ‘êqT #·÷XÊqì dæ.|æ.m+.õ. #Ó|üŒ&É+‘√ Hê Äq+<ëìøÏ Äø±X¯y˚T Vü≤<ä›sTT+~. n|üŒ{ÏqT+∫ mH√ï Á|ü<˚XÊ\T #·÷XÊqT. yê{Ï <äj·T˙j·T dæΔ‹ô|’ yê´kÕ\T sêj·T&Éy˚T >±ø£ $$<Ûä õ˝≤¢\ ø£˝…ø£ºs¡¢qT ø£*dæ |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ˝À¢ HÓ\ø=qï düeTdü´\ô|’ #·]Ã+#êqT. H˚qT sêdæq yê´kÕ\qT n#·TÃ˝À #·÷düTø=ì dü+‘√wæ+#·&É+‘√ Hê u≤<Ûä´‘· r]+<äì H˚qT @Hê&É÷ uÛ≤$+#·˝Ò<äT. Äj·÷ Á|ü<˚XÊ\T n_Ûeè~Δ #Ó+<ä&ÜìøÏ s¡÷bı+~+#· e\dæq Á|üD≤[ø£\ô|’ ñqï‘ê~Ûø±s¡T\‘√ e÷{≤¢&çq dü+<äsꓤ\T mH√ï e⁄HêïsTT. sêÁwüº |üsê´≥ø£ n_Ûeè~Δ dü+düú (m.|æ.{Ï.&ç.dæ.) #ÛÓ’s¡àHé eT]j·TT y˚TH˚õ+>¥ &Ó’¬sø£ºsY>± l #Óq÷ïs¡T Ä+»H˚j·T¬s&ç¶ |üì#˚düTÔqï|ü⁄Œ&ÉT |üsê´≥ø±+XÊ\T-n_Ûeè~Δô|’ |ü\Te÷s¡T¢ e÷{≤¢&ÜqT. |üsê´≥ø£ XÊK n|üŒ{Ï ø±s¡´<ä]Ù l kÂ<ë>∑sY nq«sY‘√ 1990˝À |üsê´≥ø£s¡+>∑ n_Ûeè~Δô|’ #·]Ã+#êqT. ‹s¡TeT\-#·+Á<ä–] (2002), ‹s¡TeT\-|ü⁄≥º|ü]Ô (2003) |ü⁄düÔø±\qT sêdæ |üsê´≥≈£î\≈£î ø£s¡B|æø£\T>± n+~+#êqT. |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\T $X‚wü Á|ü#ês¡+ bı+<ë\+fÒ n≥Te+{Ï |ü⁄düÔø±\T eT]ìï sêyê\ì, yÓTÆHêkÕ«$T n_Ûq+<ä˙j·TT&Éì n|üŒ{Ï eTTK´eT+Á‹ l Hêsê #·+Á<äu≤ãTHêj·TT&ÉT ‘·eT dü+<˚X¯+˝À ù|s=ÿHêïs¡T. H˚qT 2001˝À j·T÷s¡|t <˚XÊ˝À¢ |üs¡´{Ï+∫q|ü⁄Œ&ÉT nø£ÿ&ç |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\ n_Ûeè~Δ, Á|ü#ês¡+ e+{Ï n+XÊ\ô|’ n<Ûä´j·Tq+ #˚XÊqT. 2006˝À dæ+>∑|üPs¡T, l\+ø£\˝À ‹]>±qT. |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\ 10 qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

$X¯«$U≤´‘· uÛÖ‹ø£ XÊÁdüÔE„&ÉT, $XÊ«$sꓤe s¡Vü≤kÕ´\qT XÀ~ÛdüTÔqï eTVü‰y˚T<Ûë$ d”d”ºô|ºô|òHòHé é VüVü‰‰øÏøÏ++>¥, >˘, ˝…HêsY¶ ˝À&çHÍ dü+j·TTø£Ô s¡#·q ~ Á>±+&é &çC…’Hé. á düèwæºøÏ eT÷\y˚T~? $XÊ«\T m˝≤ @s¡Œ&ܶsTT? á uÛÑ÷Á>∑Vü≤+ MT<ä eTqyÓT+<äT≈£îHêï+? yêdüÔ$ø£‘· eT÷\ dü«uÛ≤ey˚T$T{Ï? eTq˝≤+{Ï dü+øÏ¢wüºJe⁄*ï Á|üø£è‹ m+<äT≈£î ‘·j·÷s¡T#˚dæ+~? Çìï ∫≈£îÿeTT&ÉT\ yÓqTø£ <ë–q eTVü‰ |ü<∏äø£+ @$T{Ï? Ç˝≤+{Ï $wüj·÷\ >∑T]+∫ XÊÁd”Ôj·T $es¡D kÕ<Ûä´e÷? dü÷ú\+>± sTTB á uÛÖ‹ø£ ‘ê‹Ô«ø£ Á>∑+<∏ä+˝À #·]Ã+∫q n+X¯+.

Ç+‘·es¡≈£î Á|üø£è‹ dü÷Á‘ê\qT >∑DÏ‘·XÊÁdüÔ |ü]uÛ≤wü˝À e÷Á‘·y˚T dü÷∫düTÔHêïs¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT XÊÁdüÔ #·s¡Ã\≈£î ‘ê‹«ø£ MTe÷+dü ‘√&Ó’+~. dü÷Á‘ê\T e⁄Hêïj·TqT≈£î+fÒ, yê{Ï eT÷˝≤˝…ø£ÿ&É e⁄HêïsTT? á dü÷Á‘ê\≈£î $TqVü‰sTT+|ü⁄ \THêïj·÷? M{Ïì ~Ûø£ÿ]+#˚ n<äT“¤‘ê\ dü+>∑‘˚$T{Ï? ˇø£ dü÷Á‘ê\ düeTT<ëj·T+ e÷Á‘·y˚T e⁄qï<ë ˝Òø£ ˇø£{Ïø£Hêï m≈£îÿe düeTT<ëj·÷\T e⁄Hêïj·÷? á Á|üX¯ï\≈£î XÊÁdüÔE„\T, ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô\T, eT‘·>∑T s¡Te⁄\T _ÛqïyÓTÆq düe÷<ÛëHê\T #ÓbÕŒs¡T. Á|üø£è‹ dü÷Á‘ê\T ‘·j·÷s¡T#˚dæ+~ <˚e⁄&˚ nHêïs¡T ¬ø|ü¢sY, ¬>©*jÓ÷, &Óø±sYº, q÷´≥Hé XÊÁdüÔE„\T á e÷]à ø±qTuÛÑyêìï n+^ø£]+#·s¡T. n<äT“¤‘ê\ì qeTàs¡T. ø±ì yêdüÔ$ø£‘·qTe÷Á‘·y˚T XÊÁdüÔE„\T n+^ø£]kÕÔs¡ qTø=Hêï yêdüÔ$ø£‘· n+fÒ @$T{Ï nH˚ Á|üX¯ï ≈£L&Ü ñ‘·ŒqïeTe⁄ ‘·T+~ >∑<ë? #˚|ü*ï >∑T+Á&É+>± e⁄+&˚ >±EbÕÁ‘·˝À ô|+#· e<ä›ì dü\Vü‰ Ç#êÃs¡T ø=+<äs¡T. Bìø±ÿs¡D+ >±EbÕÁ‘· >∑T+&Ü #·÷dæq #˚|ü\≈£î, ãj·T{Ï<äèX¯´+ eÁø°ø£s¡D #Ó+<äT‘·T+~. ndü\T eTq+ eÁø°ø£s¡D ø±ì <äèXÊ´\qT #·÷düTÔHêïe÷? #˚|ü˝≤¢π> eTq+ ≈£L&Ü ˇø£ ô|<ä› >∑T+Á&É{ÏbÕÁ‘·˝À ˝Òe÷? eTq≈£î ø£ì|æ+#˚ ˇø£ <äèX¯´+ ˇø£ ãèVü≤‘Y Hê≥ø£+<ë«sê, eÁø°ø£s¡D ø±e&É+˝Ò<ë? eTq+ #·÷ùd <äèXÊ´ìøÏ, >±EbÕÁ‘·˝À e⁄qï #˚|ü#·÷ùd <äèXÊ´ìøÏ ‘˚&Ü e⁄+<äqï~ e÷Á‘·+ düŒwüº+.

ø=Hêïfi¯fl ÁøÏ‘·+ e∫Ãq ˇø£ dæìe÷ ~ e÷Á{Ïø˘‡˝À ≈£L&Ü yêdüÔyêìøÏ, ÁuÛÑeT≈£L e⁄qï‘˚&Ü Áù|ø£å≈£î*ï ~Á>∑“¤eT≈£î >∑T]#˚düTÔ+~. dü÷|üsY ø£+|üP´ ≥sY\T düèwæº+∫q #ê≈£åîedü‘·´+˝À eTq+ e⁄+≥T HêïeTqï~ ø£<∏ë+X¯+. eTq+<äs¡+ n<äèX¯´ ø£+|üP´ ≥s¡T¢ düèwæº+∫q }Vü‰Je⁄\+ø±eTì #Ó|üŒ>∑\e÷? _ÛqïyêdüÔ$ø£‘·\ >∑T]+∫ #·]Ã+∫q|ü⁄&ÉT eTq≈£î nedüs¡eTe⁄‘·T+<äH˚~ qeT÷Hê Ä<Ûë]‘· yêdüÔe+. á qeT÷Hê <äèX¯´s¡÷|ü+˝À>±ø£ >∑DÏ‘· |ü]uÛ≤wü˝À e⁄+≥T+~. Ä<ÛäTìø£ XÊÁkÕÔ\qT >∑DÏ‘·+˝À ‘·|üŒ eTs√ |ü<äΔ‹˝À ns¡ú+ #˚düTø=qT ≥≈£î M\T|ü&É<äT. qeT÷Hê Ä<Ûë]‘· yêdüÔe+˝À á qeT÷Hê nedüs¡e÷? nì n&É>∑&É+ ns¡ús¡Væ≤‘·+. n~ eTq |ü]o\q≈£î nqT>∑TD+>± e⁄qï<ë nì e÷Á‘·y˚T Á|ü•ï+#·Tø√yê*. n+fÒ _Ûqï |ü]o\Hê |òü*‘ê\qT ã{Ϻ _ÛqïyÓTÆq qeT÷Hê\T yêdüÔ$ø£+>± ø£ì|ækÕÔsTT. me] |ü]XÀ<Ûäq≈£î nqT≈£L\yÓTÆq qeT÷Hê\qT yês¡T m+|æø£ #˚düTø√e#·TÃ. #˚|ü kÕúq+˝À eTq+ e⁄HêïeTqT≈£î+fÒ >±EbÕÁ‘· >∑T+&Ü #·÷ùd yêdüÔ$ø£‘· eTq≈£î nedüs¡+. >±E bÕÁ‘· yÓ\T|ü\ e⁄HêïeTqT≈£î+fÒ yêdüÔ$ø£‘· _Ûqï+>± e⁄+≥T+~. á qeT÷Hê Ä<Ûë]‘· dü‘·´+ e\¢ eTs√ dü<äTbÕj·T+ ≈£L&Ü e⁄+~. düèwæº sTT˝≤ m+<äT≈£î+~? eTqyÓT+<äT≈£îHêï+? e¬>’sê Á|üX¯ï\≈£î düe÷<ÛëHê\T yÓ<äø£ø£ÿs¡˝Ò<äT. H˚qTqï |ü⁄&ÉT >∑~˝À ã≥ºe⁄+~. H˚qT >∑~˝À+∫ ãj·T{ÏøÏ yÓfi≤flø£, n~+ø± nø£ÿ&˚ e⁄+<äì m˝≤ #Ó|üŒ>∑\qT? qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

eTq+ #·÷&É˝Òì m\Áø±ºHé‡, ø±«sYÿ‡ e⁄HêïsTT>∑<ä. ø£D≤\ |üs¡e÷DTe⁄\ e÷fÒ$T{Ï? ø±\Á|üyêVü≤+˝Àì ˇø±H=ø£ eT\T|ü⁄˝À _>¥u≤+>¥ »]–+<äqT≈£î+fÒ n+‘·≈£îeTT+<äT @eTT+~? _>¥u≤+>¥ dæ<ëΔ+‘·+ô|’ Á|üjÓ÷>±\T #˚dæq Á|ü<˚X¯+ dæ«≥®sê¢+&é Ä˝ŸŒ¤ |üs¡«‘ê\ ÁøÏ+<ä ˇø£ ô|<ä› kıs¡+>∑+˝À e⁄+~. 2012˝À á Á|üjÓ÷>∑ |òü*‘·+>± ø±+‹y˚>∑+ ø£+fÒ m≈£îÿe y˚>∑+>± Á|üj·÷DÏ+#·>∑\ |ü<ës¡ú ø£D≤\qT >∑T]Ô+#ês¡T. n$ q÷Á{≤Hé‡ Ç$ $<äT´‘Y #ê]® |üs¡+>± ‘·≥düú+>± ñ+{≤sTT. ø±+‹y˚>∑+ ø£åD≤ìøÏ \øå± mquÛ…’◊<äTy˚\ yÓTÆfi¯ófl. (eT÷&ÉT\ø£å\ øÏ˝À MT≥s¡T¢) XÊÁd”Ôj·TyÓTÆq Ä˝À#·Hê $<Ûëq+ ÁbÕs¡+uÛÑ yÓTÆq ‘=* ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\˝À nqTuÛÑe+ ˝Ò<ë düVü≤» C≤„q+ Ä<Ûës¡+>± Á|üø£è‹ì ns¡ú+#˚düT≈£î Hêïs¡T. e÷qe⁄\T kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+, Á|üjÓ÷>± \≈£î nedüs¡yÓTÆq n‘ê´<ÛäTìø£ |ü]ø£sê\T n+<äT u≤≥T˝ÀøÏ e∫Ãq ‘·sê«‘· kÕ«qTuÛÑyêìøÏ nr‘·yÓTÆ q XÊÁdüÔC≤„qeTT+<äì ‘Ó*j·Te∫Ã+~. Çs¡ej·T´e X¯‘ê_› ‘=* <äXÊu≤›\˝À dü÷Ár ø£]+#·ã&çq ø±«+≥+ |òæõ≈£î‡, nDT, |üs¡e÷DT <äX¯˝À¢ Á|üø£è‹ dü«uÛ≤e+ @$T{À $e]düTÔ+~. q÷´≥Hé˝≤+{Ï yêfi¯fl ø±¢dæø£˝Ÿ dæ<ëΔ+‘ê\T, πøe\+ |ü]o\q MT<ä Ä<Ûës¡|ü&çq$. Á>∑Vü‰\T, qø£åÁ‘ê\T Ç‘·s¡ $X¯«|ü<ësêú\T dæús¡+>± e⁄Hêïj·TqT≈£îì dæús¡yÓTÆq ø£ø£å´˝À Á|üj·÷DÏdüTÔHêïj·TqT≈£îì #˚dæq ìsêΔs¡D\$. Çy˚M eTq≈£î düŒwüº+>± ‘Ó\TdüT≈£îH˚ neø±X¯+ 11

dü+e‘·‡sê\ ◊Héd”ºHé ‘·q |ü]XÀ<ÛäHê yê´dü+ the

˝Ò<ä+≥T+~ ø±«+≥+ |òæõ≈£î‡. ø±ì @MT ‘Ó*j·Tì $wüj·÷\ >∑T]+∫ dü÷Árø£s¡D #˚j·T&É+ düeT+»dü e÷? ø±ì Ä kÕe÷q´ dü÷Árø£s¡D yÓqTø£ <ë–q ãVüQfi¯ yêdüÔ$ø£‘·\qT n<Ûä´j·Tq+ #˚düTÔ+~ Ä<ÛäTìø£ uÛÖ‹ø£ XÊÁdüÔ+. ø±«+≥+ |òæõø˘‡ >∑T]+∫ Ç+ø± e÷{≤¢&ÉT≈£îH˚ eTT+<äT ø£˙dü+ ˇø£{Ϭs+&ÉT $wüj·÷\T ‘Ó\TdüTø√ yê*. |ü<ës¡ú ø£D≤\T n\\ ˝≤>∑ e⁄+{≤j·Tqï~ yÓTT<ä{Ï ne>±Vü≤q. eTs√ eTTK´yÓTÆq düe÷#ês¡+ eTq+ m+‘· ‘Ó\TdüT≈£îHêï mìï n‘ê´<∏äTìø£ |ü]ø£sê\T, ø£+|üP´ ≥s¡T¢ ñ|üjÓ÷–+∫Hê Ç<ä$T<äΔ+>± Ç~ nì #Ó|æŒ ìsêΔ]+#·˝Ò+. bÕ∫ø£\T y˚ùdÔ @~ |ü&ÉT‘·T+<√ <˚e⁄&ÉT e÷Á‘·y˚T #Ó|üŒ>∑\&ÉT n+{≤&ÉT ◊Héd”ºHé. ø±«+≥+ |òæõø˘‡ Á|üø±s¡+ XÊÁdüÔC≤„q+ m|ü⁄Œ&ÉT ndüeTÁ>∑y˚T. á ôd’qT‡≈£î Ä<äT´&ÉT »s¡àHé <˚X¯düTú&Ó’q e÷ø˘‡ ø±s¡˝Ÿ ms¡ïdtº \÷&é$>¥ ˝≤+ø˘ (Max Karl Ernst Ludwig Planck) 1918 H√u…˝Ÿ $CÒ‘·. ø±ì ‘·s¡Tyê‹ s√E˝À¢ ◊Héd”ºHé Bìì >∑T]+∫ ø=ìï dü+<˚Vü‰\T ˝ÒeHÓ‘êÔs¡T. Á|üø£è‹øÏ dü÷Árø£s¡D #˚j·T&É+ nkÕ<Ûä´eTì n+^ø£]+∫q|üŒ{Ïø° nqTuÛÑyêìï, |ü]o\qqT ã{Ϻ Ç˝≤ »]π> neø±X¯eTT+<äì nqTø√e&É+ ø£<äT›.

XÊÁdüÔC≤„q+ ndü+|üPs¡í+ nqï+‘· e÷Á‘êq me]øÏ yês¡T d”«j·T e÷qdæø£ <Û√s¡DÏ˝À H˚qT #Ó|æŒ+<˚ dü‘·´+ nqe#·Tà nì ø±<äT. Á|üjÓ÷>±\ |ü]o\q, n<Ûä´j·Tq+ ‘·s¡Tyê‘· ‘·‘êÿ˝≤ìøÏ |ü]$T‘·yÓTÆq ùV≤‘·Tã<äΔ, XÊÁd”Ôj·T ne>±Vü≤q‘√ e÷Á‘·y˚T Á|üø£è‹ì ns¡ú+ #˚düTø√yê*. |üØø£å #˚dæ ìsêΔ]+#·>∑*–+<˚ ì»+ n+≥T+~ ôd’qT‡. mìï s¡ø±\ yê~+∫Hê, á düèwæºì, á $XÊ«ìï ø=ìï dü÷Á‘ê\ Ä<Ûës¡+>±H˚ ns¡ú+ #˚düTø√>∑\+. >∑Ts¡T‘ê«ø£s¡¸D dæ<ëΔ+‘êìï 1687˝À Á|ü‹bÕ~+#ês¡T q÷´≥Hé. Á|ü‹ edüTÔe⁄ eTs=ø£ edüTÔe⁄qT ‘·q Á<äe´sê•ì ã{Ϻ Äø£]¸düTÔ+~. m+‘· #·ø£ÿ>±, m+‘· K∫Ñ·+>± #ÓbÕŒ&ÉHêïs¡T n+<äs¡÷. kÕÿ{Ïdtº |òæõdædtº CÒyéT‡ ø£¢sYÿ e÷ø˘‡yÓ˝Ÿ 1880\˝À $<äT´<äj·TkÕÿ+‘· ‘·s¡+>±\T ôdø£+&ÉT≈£î 300,000 øÏMT, y˚>∑+‘√ Á|üj·÷DÏkÕÔj·THêïs¡T. 1884˝À düsY $*j·T+ <Ûë+düHé &Ó’q$Tø˘‡˝À eTq+ qeTàø£+>± e÷{≤¢&É>∑*–+~ á<ÛäsYqT >∑T]+∫ e÷Á‘·y˚T nHêï&ÉT. 1905˝À 26 12

Electrodynamics

of

Moving

On

Bodies

Á|ü#·T]+#ês¡T. ‘·s¡Tyê‘· BH˚ï ôdŒwü˝Ÿ ~Ûj·TØ Ä|òt ]˝Ò{Ï${Ï nHêïs¡T. Bì Á|üø±s¡+ ø±\+ dü+|üPs¡í Á|ü‹|ü‹Ô ø±<äT. n+fÒ q÷´≥Hé n+#·Hê ‘·|ü⁄Œ. nsTT‘˚ á uÛÑ÷MTà<ä ìedæ+#˚ eTq˝≤+{Ï kÕe÷qT´\≈£î q÷´{Hé dæ<ëΔ+‘ê\T nedüs¡eTT qï+‘·>± ◊Héd”ºHé <ä÷s¡-ø±\ dæ<ëΔ+‘ê\T e]Ô+#·e⁄. Ç|ü⁄&ÉT uÛÖ‹ø£ XÊÁdüÔE„\T <ä÷s¡ ø±˝≤\qT ˇπø e÷≥>± ns¡Δ+ #˚düT≈£î+≥THêïs¡T. BH˚ï Hê\T>√ |ü]e÷D+ n+{≤s¡T. <ä÷s¡+ ˝Ò<ë düú\+ Ä<Ûës¡+>±H˚ ø±\ ìsêΔs¡D »s¡T>∑T‘·T+~. á $X¯«+ 13.7 _*j·THé dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ Ä$s¡“¤$+∫+<äì XÊÁdüÔE„\T Á|üdüTÔ‘·+ n+#·Hê y˚düTÔHêïs¡T. 1920˝À 100 n+>∑Tfi≤\ f…*k˛ÿ|ü⁄ <ë«sê qø£åÁ‘· ø±+‘·T*ï n<Ûä´j·Tq+#˚dæq m&ç«Hé Vü≤ãT˝Ÿ, qø£åÁ‘ê\T <ä÷s¡+>± ø£~*b˛‘·THêïj·T Hêï&ÉT. á |ü]o\q Ä<Ûës¡+>± 1929˝À $X¯«+ $düÔ]düTÔqï<äì Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. n+‘·≈£î ø=Hêïfi¯¢ ÁøÏ‘·+ 1927˝À |òæõø˘‡ Ábıô|òdüsY (Ç‘·&ÉTs√eTHé

ø±<∏ä*ø˘ Á|”düTº ≈£L&Ü) C≤¬s®Hé *y˚T≥sY (Georges Lemaitre) Á|üdüTÔ‘·+ $X¯«+ e⁄qï <äX¯qT+&ç <ëì Ä$sꓤe ~X¯yÓ’|ü⁄ |üj·Tì+∫ Ä eT<ä{Ï ø£åD≤ìï _>¥u≤+>¥ nHêï&ÉT. $X¯«+ Ä$s¡“¤$+∫+<ä+fÒ n~ Ä$s¡“¤$+#·ì <äX¯ ≈£L&Ü e⁄+<äqïe÷≥. ø±ì n~ eTq ePVü≤ø£+<ä<äT. n~ <ä÷s¡ø±˝≤\≈£î nr‘·+. ô|òHée÷Hé $e]+∫q ø±«+≥+ ~Ûj·TØ Á|üø±s¡+ eTq+ $XÊ«ìï |ü]o*düTÔHêïeT+fÒ eTqeTT n+<äT˝À ˇø£ uÛ≤>∑y˚T. eTq+ ø±\+˝À ‘˚\T‘·THêï eTì ns¡úeTT. n+fÒ eTq |ü]o\q≈£î >∑eT´y˚T~? \ø£å´y˚T~?

X¯‘êu≤›\ ÁøÏ‘·+, XÊÁdüÔE„\T $X¯«+˝À á uÛÑ÷$Tø√ Á|ü‘˚´ø£‘· e⁄+<äqT≈£îHêïs¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT eTq bÕ\|ü⁄+‘·˝ÀH˚ $T*j·Tq¢ qø£åÁ‘· M<äT\THêïsTT. e+<ä\ _*j·Tq¢ qø£åÁ‘ê\THêïj·Tì nH˚ø£ qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

qø£åÁ‘ê\≈£î nH˚ø£ kÂs¡≈£î≥T+u≤\THêïj·Tì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. ndü\T eTq $X¯«+≈£L&Ü nH˚ø£ $XÊ«\˝À ˇø£{Ï e÷Á‘·y˚T. m+‘· |ü]XÀ~Û+∫Hê, mìï Á|üjÓ÷>±\T #˚dæHê, mìï dæ<ëΔ+‘ê\T Á|ü‹bÕ~+∫Hê, @ ˇø£ÿ $wüj·TeT÷, düŒwüº+>± sTT<ä$T<äΔ+>± sTT~+‘˚ nq˝ÒeT˙ Á>∑Væ≤+#ê+.

(Ultimate Theory Á|ü‹bÕ~+#ê\qTø=H˚ yêfi¯¢qT Ç~ ìs¡T‘ê‡Vü≤|üs¡TdüTÔ+~). eTTK´+>± ôd’qT‡ Á|ükÕúq+˝ÀH˚ eTqeTT ˇø£ ø°\ø£<äX¯˝À e⁄Hêï+. nìï{Ïì $e]+#·>∑\ @ ˇø£ÿ uÛÖ‹ø£ dæ<ëΔ+‘êìï eTq+ ‘·j·÷s¡T#˚j·T˝ÒeTì Á>∑Væ≤+#ê*. eTq \øå±´\qT Ä ~X¯>± |ü⁄q]ï]à+#·Tø√yê*. eTq |ü]XÀ<Ûäq n+XÊìï ã{Ϻ \øå±´ìï ã{Ϻ <ëìøÏ nedüs¡yÓTÆq ‘ê]ÿø£‘·qT ã{Ϻ ø=ìï dü÷Á‘ê\T @s¡Œs¡#·T ≈£î+{≤+. á dü÷Á‘ê\T dü+<äsꓤìï ã{Ϻ e÷]b˛‘·T+{≤sTT. K>√fi¯ |ü]XÀ<Ûäq˝À ˇø£ $XÊ«ìøÏ dü+ã+~Û+∫q dü÷Á‘ê\T eTs=ø£<ëìøÏ e]Ô+#·e⁄. ø±ì eTq+ #·ø£ÿ{Ï $es¡D\≈£î, ùV≤‘·Tã<äΔyÓTÆq #·s¡Ã\≈£î n\yê≥T|ü&ܶ+. ø=+‘· ø±\+ ‘·sê«‘· n+‘ê ns¡ΔyÓTÆb˛‘·T+~˝Ò nH˚ BÛe÷‘√ ã‘·T≈£î‘·THêï+. ø±ì Á|üø£è‹øÏ eTqMT<ä Á|ü‘˚´¬ø’q Áù|e÷qTsê>±˝ÒM e⁄+&Ü*‡q nedüs¡+ ˝Ò<äT. Ç~ nH˚ø£ $XÊ«\Tqï ˇø£ eTVü‰ $XÊ\ Á|ü<˚X¯+. nsTT‘˚ JeeTTqï $XÊ«˝…≈£îÿe>± e⁄qï ≥Tº ø£ì|æ+#·≥+˝Ò<äT. eT] Çìï \ø£å\ ø√≥¢ $XÊ« \Tqï düèwæº˝À eTqeTT+≥Tqï $XÊ«ìπø m+<äTø° Á|ü‘˚´ø£‘· ÄbÕ~+#·ã&ç+~? @ <äj·÷fi¯óe⁄ eTq $XÊ«ìï Á|ü‘˚´ø£+>± düèwæº+#ê&ÉT. ôd’qT‡ Ç˝≤+{Ï $wüj·÷\ >∑T]+∫ ≈£L&Ü e÷{≤¢&É>∑\ <ë? á nq+‘· $X¯«+ uÛÖ‹ø£e÷, ‘ê‹«ø£e÷? eTq+ m+<äT˝À e⁄Hêï+? Ç~ ‘Ó*ùd<Ó˝≤? ìs¡+‘·s¡+>± ø=qkÕ>∑T‘·Tqï ˝Àø±ìï ìs¡«∫+ #·&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq dü÷Á‘·+˝À X¯øÏÔ nH˚ ne>±Vü≤ q eTTK´yÓTÆq~. X¯øÏÔ n+fÒ |ü]e÷D≤ìøÏ eTs√ ù|s¡T. ø±\+‘√ Bì˝À e÷s¡TŒsê<äì ≈£L&Ü ns¡ú+ #˚düTø√yê*. Á|üø£è‹˝Àì |üs¡e÷DTe⁄\ düeTT<ë j·TyÓTÆq eTq+ düèwæºì ns¡ú+ #˚düT≈£îH˚ Áø£eT+˝À Ç+‘· <ä÷s¡+ Á|üj·÷DÏ+#êeT+fÒ Ç<˚ z >=|üŒ $»j·T+. eTq |ü]o\q, n<Ûä´j·Tq+ Ä<Ûës¡+>± y˚dæq dü÷Árø£s¡D\T, ì»eTì ìs¡÷|æ‘·yÓTÆ‘˚ 3000 dü+e‘·‡sê\ qT+∫ edüTÔqï eTq |üPØ«≈£î \ ø√]ø£ HÓs¡y˚]qfÒº. n+‘ê Nø£{Ï#˚‘· Äe]+#·ã&çqô|+Jø£{Ï. düèwæº s¡Vü≤dü´+ >∑T]+∫ me]øÏ ‘Ó\TdüT? mes¡T Bìï düèwæº+#ês¡T? |üs¡ e÷‘·à≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<˚yÓ÷...

- Hês¡Bj·T dü÷ø£Ô+ $X¯«s¡÷|ü+ uÛÖ‹ø£ <äèwæºøÏ n+<äø£ ‘ê‹Ô«ø£ ∫+‘·q n\yê≥T #˚düT≈£îHêï&ÉT e÷qe⁄&ÉT. ø£+{ÏøÏ ø±qsêì <ëìï Ä˝À#·q‘√ <ä]Ù+#ê&ÉT. ns¡ú+ø±ì<ëìï ÁãVü≤à+ nHêï&ÉT. nVü≤+ ÁãVü≤àdæà nì ≈£L&Ü nHêï&ÉT. - eTTø£Ôes¡+ bÕs¡úkÕs¡~∏, nX¯«ì.¬ø (ª$Tdæ$Tμ k»q´+‘√...)

s¡ø£Ô#·]Á‘·

uÖ<äΔ+ eTTdüT>∑T˝À nXÀ≈£î&ÉT ■

uÛÑ÷|ü‹ Hêsêj·TDeT÷]Ô

#·]Á‘· ìsêà‘·\T Á|ü»˝Ò >±ì e´≈£îÔ\T ø±s¡T, ªª‘êy˚T uÛÑ÷$TøÏ n~ÛHê<ÛäT\eTì kÕú|æ+∫q kÕÁe÷C≤´\T ì]à+∫q ø£èÁ‹eT #·{≤º\T Ç‘·πs‘·s¡ X¯≈£îÔ\T ˝ÒùdÔ |ü&çb˛jÓTqT ù|ø£y˚T&É˝…’μμ nì eTVü‰ø£$ ll nHêï&ÉT. uÛ≤s¡‘·<˚X¯ #·]Á‘· s¡#·q˝À mH√ï ø£\Œq\T #√≥T #˚düTø=HêïsTT. e÷qe⁄ì Jeq $<ÛëHê\ yÓTs¡T>∑Tø√dü+ b˛sê{≤\T, |òüTs¡¸D\T, $|ü¢yê\T »s¡T>∑T‘·÷H˚ e⁄+{≤sTT. n+<äT#˚‘·H˚ e÷qe düe÷C≤\ #·]Á‘·qT eT÷&ÉT j·TT>±\T>± #·]Á‘· |ü+&ç‘·T\T eØZø£]+#ês¡T. Áø°düTÔ|üPs¡«+ 3e X¯‘êã›+ qT+∫ Áø°düTÔX¯ø£+ 5e X¯‘êã›+ es¡≈£î ÁbÕNq #·]Á‘·, Áø°düTÔX¯ø£+ 5e X¯‘êã›+ qT+∫ Áø°düTÔX¯ø£+ 17eX¯‘êã›+ es¡≈£î eT<Ûä´j·TT>∑+ nHêïs¡T. Áø°düTÔX¯ø£+ 17e X¯‘êã›+ qT+∫ Ä<ÛäTìø£ j·TT>∑+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. eT<Ûä´j·TT>±ìï n+<Ûäj·TT>∑eTì sê#·]ø£ e´edüú ø±s¡D+>± ì‘·´+j·TT<ëΔ\T, uÛÑ÷>√fi¯eT+‘ê s¡ø£Ôdæø£ÔeTsTT´+~. nXÀ≈£î&ÉT ‘·q Á≈£Ls¡yÓTÆq #·s¡´\qT ø£|æŒ|ü⁄#·TÃø√e&ÜìøÏ ø=ìï dü+<äsꓤ˝À¢ Ä‘·às¡ø£åD ø√dü+ uÖ<äΔ eTTdüT>∑TqT <Ûä]+#ê&ÉT. nXÀ≈£î&ÉT bÕ≥©|ü⁄Á‘·+ (bÕ{≤ï) πø+Á<ä+>± Áø°.|üP. 275-232 eT<Ûä´ sê»´bÕ\q #˚XÊ&ÉT. nXÀ≈£îì ì» #·]Á‘· á$<Ûä+>± e⁄+~. sê»´ø±+ø£å‘√ nXÀ≈£î&ÉT Äs¡+uÛÑ+˝ÀH˚ ‘·q k˛<äs¡T\qT Vü≤‘·´>±$+#ê&ÉT. n˝≤π> eT>∑<Ûä sêC≤´ìøÏ #·Áø£e]Ô nj·÷´ø£ Á|ü|ü+#êH˚ï »sTT+ #ê\ì ø£\\Tø£Hêï&ÉT. Á|ü»\qT |üP]Ô>± ‘√dæ|ü⁄∫à Á|ü»\ô|’ $$<Ûä s¡ø±\ |üqTï\T e&ç¶+∫ Á|ü»\qT |”*à |æ|æŒ#˚XÊ&ÉT. uÛ≤Ø m‘·TÔq ôd’q´+ ìsêàD≤ìøÏ ÁbÕ<Ûëq´‘· ì#êÃ&ÉT. n|üŒ{ÏøÏ eT>∑<Ûä sê»´+˝À πø+Á<ä ≈£î˝≤\ Á|ü»\+‘ê uÖ<ëΔìï nqTdü]düTÔHêïs¡T. nXÀ≈£îì ÄkÕúq+˝À uÖ<äΔ>∑Ts¡T e⁄\T, uÖ<äΔ _Û≈£åîe⁄\T e⁄Hêïs¡T. yês¡T |üsêqï uÛÑT≈£îÿ\T>± e÷] nXÀ≈£îì <ë]˝À ô|≥º&É+ $düà]+#ês¡T. nXÀ≈£î&ÉT ≈£L&Ü yêfi¯flqT |ü{Ϻ+#·Tø√˝Ò<äT. nXÀ≈£î&ÉT n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e∫ÃqHê{ÏøÏ C…’q, uÖ<äΔeT‘ê\ ø±s¡D+>± Áu≤Vü≤àDT\T <Óã“ ‹Hêïs¡T. uÖ<äΔ C…’qT\T ‘√dæ|ü⁄∫Ãq Áu≤Vü≤àDT\≈£î nXÀ≈£î&ÉT uÖ<äΔ _Û≈£åîe⁄\‘√ bÕ≥T s¡ø£åD, b˛wüD ø£*Œ+#ê&ÉT. nXÀ≈£î&ÉT ‘·q ôd’q´ |ü]s¡ø£åD≈£î nedüs¡ yÓTÆq #·{≤º\qT, |ü]bÕ\q≈£î dü+ã+~Û+∫q nH˚ø£ #·{≤º\qT #˚XÊ&ÉTø±ì ≈£î\ìs¡÷à\q #·≥º+ #˚j·T˝Ò<äT. (á n+X¯+ eTq $<ë´\j·÷˝À¢ _.@., $<ë´s¡Tú\≈£î ô|{Ϻq #·]Á‘· |ü⁄düÔø±˝À¢ sêXÊs¡T). @~ @yÓTÆHê ôd’Hê´ìï

u˝Àù|‘·+ #˚dæ j·TT<ëΔ\T #˚dæ Ç+&çj·÷q+‘·{Ï˙ »sTT+∫ eTVü‰ #·Áø£e]Ô ø±yê\ì uÛ≤Ø ôd’q´+‘√ ãj·T\T<˚sê&ÉT. ÄHê{Ï Äj·TT<Ûë\T Á|ü<Ûëq+>± |ü{≤ºø£‘·TÔ\T, &Ü\T, ã˝…¢+. j·TT<äΔ+˝À >∑TÁsê\T Á|ü<ÛëqbÕÁ‘· b˛wæ+#êsTT. nXÀ≈£î&ÉT eT>∑<Ûäsê»´+ (H˚{Ï ;Vü‰s¡T) qT+&ç ‘·q ôd’q´+‘√ e∫à ˇ]kÕ‡qT »sTT+∫ ‘Ó\T>∑T

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

<˚X¯+ dü]Vü≤<äT› ÁbÕ+‘·yÓTÆq ø£[+>∑ #˚sê&ÉT. nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü e⁄qï ø£[+>∑ Á|ü»\T (Hê>∑T\T, ‘·~‘·s¡ –]»qT\T) nXÀ≈£îì m<äTs=ÿHêïs¡T. á j·TT<äΔ+˝À nH˚ø£ |”qT>∑T\T s¡ø£Ô|ü⁄ eT&ÉT>∑T\T düèwæº+#·ã&ܶsTT. Á|ü|ü+#·+˝À Ç+‘·{Ï Á≈£Ls¡yÓTÆq j·TT<äΔ+ mø£ÿ&Ü »s¡>∑˝Ò<äì #·]Á‘·ø±s¡T\T sêXÊs¡T. •ø£åD˝Òì kÕe÷q´ Á|ü»\T, •ø£åD≤ >∑TÁsê\T‘·~‘·s¡ Äj·TT<Ûë\‘√ ≈£L&çq düs¡«ôd’q´+ ‘√ #˚dæq b˛sê≥+ #·]Á‘·˝ÀH˚ n|üPs¡«+. nXÀ≈£îì <äTsêàs¡Z ø±+ø£åqT <Óã“rXÊs¡T. Äj·TT<Ûä ;uÛÑ‘ê‡ìøÏ nXÀ≈£îì ôd’ì≈£î\T ≈£L&Ü #·*+∫ b˛j·÷s¡T. nsTTHê yê]ì eTT+<äT≈£î q&ÉbÕ\ì nXÀ≈£î&ÉT Á|üj·T‹ï+#ê&ÉT. ôd’ì≈£î\T #ê˝≤eT+~ ‹s¡T>∑TeTTK+ |ü{≤ºs¡T. ø=+<äs¡T ôd’Hê´~Û|ü‘·T\qT, ø=+‘· ôd’Hê´ìï ≈£L&É>∑{Ϻ yê]ì eTT+<äT≈£î |ü⁄s√>∑$T+#·eTì Ä<˚•+#ê&ÉT. ‘êqT Ä‘·às¡ø£åDø√dü+ ø=+‘· ôd’q´+‘√ ‹]– eT>∑<Ûä #˚s¡Tø=Hêï&ÉT. ø£[+>∑ j·TT<äΔ+˝À nXÀ≈£îì ôd’ì≈£î\T m+<äs√ eTs¡DÏ+#ês¡T. eT>∑<Ûäsê»´+ ˇø£ $‘·+‘·Te⁄\ sê»´+>± e÷]+~. ‘·+Á&ÉT\qT ø√˝ÀŒsTTq _&ɶ \T, #·ìb˛sTTq ôd’ì≈£î\ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T Ä<äs¡D ˝Òø£ n\eT{Ï+∫ #·ìb˛j·÷s¡T. ø£s¡Te⁄ ø±≥ø±\T 13

rÁeeTj·÷´sTT. Á|ü»˝À¢ ‹s¡T>∑Tu≤≥T dü«uÛ≤e+ ø£*–+∫+~. Ç~ >∑eTì+∫q nXÀ≈£î&ÉT uÖ<äΔ >∑Ts¡Te⁄\ dü\Vü‰‘√ uÖ<äΔeT‘· Á|ü#ês¡+ ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. uÖ<äΔ dü÷ÔbÕ\T ì]à+#·&É+, uÖ<äΔ $Á>∑Vü‰\T HÓ\ ø=\Œ&É+, uÖ<äΔ _Û≈£åîe⁄\qT #˚s¡Bj·T&É+ e+{Ï #·s¡´\T ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. ‘·q ø=&ÉT≈£îì uÖ<äΔ Á|ü#ê sêìøÏ l\+ø£ ‘·~‘·s¡ Çs¡T>∑T bıs¡T>∑T <˚XÊ\≈£î |ü+|æ+#ê&ÉT. Á≈£Ls¡T&Éì, Væ≤+kÕø±s¡T&Éì ‘·q MT<ä e∫Ãq n|üyê<äT\qT ø£|æŒ|ü⁄#·TÃø√e&ÜìøÏ uÖ<äΔ eTTdüT>∑T ‘·–*+#·Tø=Hêï&ÉT. s√&ÉT¢y˚j·T&É+, s√&ÉT¶øÏs¡TÁ|üø£ÿ\ #Ó≥T¢Hê{Ï+#·&É+, u≤e⁄\T ‘·$«+#·&É+ e+{Ï |üqT\˙ï ‘·q ôd’ì≈£î\ ø√düy˚T #˚XÊ&ÉT. Ç$ uÖ<äΔ eTTdüT>∑T ‘·–*+#·ø£ eTT+<˚ ìsêàD≤\T »]>±sTT. Á|ü‘·´s¡Tú\ #˚‘·T˝À¢ #·ìb˛e\dæq nXÀ≈£î&ÉT uÖ<äΔ+ eTTdüT>∑T‘√ Ä‘·às¡ø£åD #˚düTø=Hêï&ÉT. ÄHê{Ï sê#·]ø£ e´edüú˝À sêE\T, #·Áø£es¡TÔ\T Á|ü»\qT #·+|æ <˚XÊ\qT <√#·Tø√e&Éy˚T ø£<ë. nXÀ≈£îì eTs¡D≤q+‘·s¡+ nXÀ≈£îì ù|s¡TMT<ä ˇø£ sê»´+ ≈£L&Ü ˝Ò≈£î+&Üb˛sTT+~. eT>∑<Ûäsê»´+ Áu≤Vü≤àD sêE˝…’q X¯ó+>∑T\ #˚‘·T˝À¢øÏb˛sTT+~. nXÀ≈£îì <äTsêàs¡Z+ e\¢ Ç‘·s¡T˝…e«]ì, ‘·q yê]ì düVü‰ ô|’øÏ sêìe«˝Ò<äT. nXÀ≈£î&ÉT eTs¡DÏ+#· >±H˚ eTq sêÁwüº+˝À ÄHê&ÉT bÕ*düTÔqï XÊ‘·yêVü≤qT\T kÕ«‘·+Á‘·´+ Á|üø£{Ï+#·T ø=Hêïs¡T. Ä~˝À eT>∑<Ûäsê»´+ Äπs´‘·s¡T˝…’q Hê>∑T \#˚‘· ì]à+#·ã&ç+~. #êD≈£î´&ÉH˚ Áu≤Vü≤àDTì ≈£îÁ≥‘√ nqï<äeTTà\ eT<Ûä´, s¡ø£Ôdü+ã+BÛ≈£î\ eT<Ûä´ ∫#·TÃô|{Ϻ ∫es¡≈£î eT>∑<Ûäsê»´+ kÕúq+˝À eTÚs¡´sê»´+ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e∫Ã+~. #êD≈£î´ì ≈£îÁ≥e\¢ eT>∑<Ûäsê»´ ø√≥ô|’qTqï q+~ u≤e⁄≥ H˚\ø=]–+~. <ëìkÕúq+˝À ø±cÕj·T C…+&Ü ¬s|ü¬s|ü˝≤&ç+~. eTÚs¡´#·+Á<ä>∑T|ü⁄Ôì yês¡düT&˚ ãèVü≤Á<ä<äT&ÉT. Ç‘·qT ≈£L&Ü Áu≤Vü≤àDT\qT q$Tà |ü⁄wü´$TÁ‘· X¯+>∑T&ÉT nH˚ Áu≤Vü≤àDTì ôd’Hê´~Û|ü‹>± ìj·T$T+ #ê&ÉT. á Áu≤Vü≤àD ùdHêì yÓqTïb˛≥T‘√ ãèVü≤Á<ä <äT&ÉT Vü≤‘·´ >±$+#·ã&ܶ&ÉT. @~ @yÓTÆHê nXÀ≈£î ì‘√ düVü‰ eTÚs¡´ e+X¯+ Äπs´‘·s¡yÓTÆq<˚. nsTTHê Ms¡T Áu≤Vü≤àDT \qT q$Tà Áu≤Vü≤àD |üø£åbÕ‘·T\T>± e÷] ∫es¡≈£î eTÚs¡´e+X¯+ nXÀ≈£îì‘√ HêX¯q eTsTT´+~. nXÀ≈£î&ÉT yÓTT+&çeTìwæ. bÕ\≈£îìøÏ e⁄+&˚ \ø£åD≤\T nXÀ≈£îì˝À ˝Òe⁄,. ªuÛ≤s¡‘·<˚X¯μ #·]Á‘·˝À &Üø£ºsY _.ÄsY.n+uÒ<äÿsY Ç˝≤ sêXÊ&ÉT. uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À sê»ø°j·T#·]Á‘· Äπs´‘·s¡T˝…’q Hê>∑T\‘√ yÓTT<ä˝…’+~. Hê>∑T\T eTVü‰X¯øÏÔe+‘·T\T. Äs¡T´\T M]ì »sTT+#·˝Òø£ dü+~Û#˚düTø=ì yê]ì ‘·eT‘√ düe÷q+>± >∑T]Ô+#·e\dæ e∫Ã+~.

14

ÁbÕNq uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À sê»ø°j·Ts¡+>∑+˝À @ e÷Á‘·yÓTÆq ø°]ÔÁ|ü‹wüº\T kÕ~Û+#·>∑*–q~ n+fÒ n~ |üP]Ô>± Äπs´‘·s¡T˝…’q Hê>∑T˝Ò nì #Ó|üŒe#·TÃ. uÛ≤s¡‘·<˚X¯ #·]Á‘· ìqï-H˚&ÉT-πs|ü⁄ nH˚ Á>∑+<∏ä+˝À &Üø£ºsY _.ÄsY.n+uÒ<äÿsY (ù|õ-33)˝À Ç˝≤ sêXÊs¡T. ªuÛ≤s¡‘·<˚X¯ sê»ø°j·T #·]Á‘· yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï >=|üŒ dü+|òüT≥q. Áø°.|üP.642˝À ;Vü‰s¡T˝À eT>∑<Ûä sêC≤´ìï kÕú|æ+#·&É+˝À •X¯óHê>∑T&ÉT nH˚ Äπs´‘·s¡ Hê>∑C≤‹øÏ #Ó+~qyê&ÉT. á <˚XÊìï •X¯óHê>∑e+ X¯+ Áø°düTÔ≈£î |üPs¡«+ 413es¡≈£î bÕ*+∫+~. nXÀ≈£î&ÉT ãT<äTΔ&ÉT eTs¡DÏ+∫q 316 dü+e‘·‡ sê\≈£î eT>∑<Ûä≈£îsê»j·÷´&ÉT. nXÀ≈£#·Áø£+ nXÀ≈£î ì düèwæºø±<äT. Ç~ ãT<äTΔì #·Áø£y˚T. Ä #·Áø£+˝À

e⁄qï Ä≈£î\T 12. Ç$ ãT<äTΔ&ÉT uÀ~Û+∫q Á|ü<Ûëq yÓTÆq <Ûäs¡àdü÷Á‘ê\T. á #·Áø±ìï nXÀ≈£î&ÉT kı+‘·+ #˚düTø√e&É+ nHê´j·T+. á #·Áø£+qT <Ûäs¡à#·Áø£ Á|üø±•ì nì ãT<äTΔ&ÉT ù|s=ÿHêï&ÉT. n˝≤π> nXÀø£ düÔ+uÛÑ+ MT<ä Hê\T>∑T dæ+Vü‰\ >∑Ts¡TÔ ≈£L&Ü ãT<äTΔì#˚‘· ì]à+#·ã&çHêsTT. á Hê\T>∑T dæ+Vü‰\ >∑Ts¡TÔ Hê\T>∑T~≈£îÿ\≈£îb˛sTT Á|ü#ês¡+ #˚j·TeTì Bì ns¡ú+. á Hê\T>∑T dæ+Vü‰\ >∑Ts¡TÔqT uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·qsê»´ ∫Vü≤ï+>± ìs¡ísTT+∫+~. >∑qTø£ á ∫Á‘·+ dæ+Vü‰\ >∑Ts¡TÔ\T uÖ<ëΔìøÏ #Ó+~qy˚. >∑qTø£ uÖ<äΔ eTTdüT>∑T ‘=\–+ #·Tø=qï+‘· e÷Á‘êq nXÀ≈£îì j·TT<√ΔHêà<ä, s¡ø£Ô|æ bÕdæ \ø£åD≤\T n+‘·]+#·e⁄. nXÀ≈£î&ÉT #ÓøÏÿ+∫q uÖ<äΔ <Ûäsêà\‘√ bÕ≥T Ç‘·s¡ düÔ+uÛ≤\ô|’ #ÓøÏÿ+∫q XÊdüHê\ô|’ Áu≤Vü≤àDT\ |ü≥¢ ñ<ës¡+>± Á|üe]ÔùdÔ H˚ yÓ÷ø£å+ \_ÛdüTÔ+~. (Ç~ uÖ<äΔ <Ûäsêà\≈£î |üP]Ô qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

$s¡T<äΔ+) nì sêsTT+#ê&ÉT. nXÀ≈£îì ∫e]<äX¯˝À Äj·Tq $TÁ‘·T˝Ò Äj·Tq jÓT<äT≥H˚ nee÷ì+#ês¡T. nsTTHê ø=+<äs¡T nXÀ≈£îì ø°]Ôdü÷Ô Äj·Tq >=|üŒ kÕÁe÷C≤´ìï ì]à+ ∫q≥T¢ Á|ü#ês¡+ e⁄qï~. nXÀ≈£îì eTs¡D≤q+‘·s¡+ düeTdüÔ+ n+‘·]+∫+~. BìøÏ ø±s¡D+ nXÀ≈£îì Á≈£Ls¡yÓTÆq e´øÏÔ‘·«+. nXÀ≈£î&ÉT ì]à+∫q ø=ìï dü÷ΔbÕ\T ‘·q ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\ ù|s¡¢MT<ä sêsTT+#ê &ÉT. yê{Ï˝À ˇø£{Ï ‘·ø£å•\˝Àì dü÷ú|ü+, ≈£îHê\T&ÉT (‘·q ≈£îe÷s¡Tì) ù|s¡T MT<ä e⁄+~. nXÀ≈£îìøÏ nH˚ø£eT+~ uÛ≤s¡´\T, e⁄+|ü⁄&ÉT>∑‘ÓÔ\T ñ+&˚yês¡T. ndü+~Û$TÁ‘· nH˚ Á|æj·TTsê\T #·ìb˛sTTq ‘·s¡Tyê‘· eè<ëΔ|ü´+˝À ‹wü´s¡øÏå‘· nH˚ j·TTe‹ì ô|+&Ü¢&Ü&ÉT. ÄyÓT≈£î ‘·q düe‹ ≈£îe÷s¡T&ÉT ≈£îHê\T&ç MT<ä eTqdüT‡ eT[fl+~. ≈£îHê\T&ÉT ‹s¡düÿ]+#ê&ÉT. Bì‘√ ÄyÓT Áù|eT <˚«wü+>± e÷] nXÀ≈£î&ÉT ìÁ~düTÔqï düeTj·T+˝À Äj·Tq sê»eTTÁ<äqT e÷j·T+#˚dæ ≈£îHê\Tì ø£fi¯ófl |”øÏ+∫+~. ≈£îHê\T&ÉT ∫es¡≈£î >∑T&ç¶yê&Ó’ ‘·ø£å•\ qT+&ç bÕ≥©|ü⁄Á‘·+ #˚sê&ÉT. nXÀ≈£î&ÉT á $wü j·T+ ‘Ó\TdüTø=ì ‹wü´s¡øÏå‘·ì düJe<äVü≤q+ #˚sTT+#ê&ÉT. ø£[+>∑j·TT<äΔ+ <ë«sê dü+uÛÑ$+∫q s¡ø£ÔbÕ‘·+, ;uÛÑ‘·‡+ e\¢ nXÀ≈£î&ÉT ‘·q eTqdüT‡ e÷s¡TÃø=ì uÖ<äΔ+ d”«ø£]+#ê&Éì, uÖ<ëΔìï u≤>± $düÔ]+|ü CÒXÊ&Éì ø=+<äs¡T #·]Á‘·ø±s¡T\T ‘·|ü⁄Œ>± sêXÊs¡T. BìøÏ dü+ã+~Û+∫q ndü\T ø£<∏ä Ç˝≤ e⁄qï~. ø£[+>∑<˚X¯+˝À uÖ<äΔeT‘·+ d”«ø£]+∫q n|ü⁄s¡÷|ü kÂ+<äs¡´e‹, ñqï‘· e+X¯düTÔsê\T ªªø±s¡T u≤ø°μμ nH˚ ÄyÓTqT nXÀ≈£î&ÉT $yêVü≤e÷&É dü+ø£ *Œ+#ê&ÉT. uÖ<äΔeT‘·+ d”«ø£]ùdÔH˚ $yêVü≤e÷ &ÉT‘êqì nXÀ≈£îìøÏ wüs¡‘·T ô|{Ϻ+~. <ëì‘√ nXÀ≈£î&ÉT ÄyÓT≈£î uÖ<ëΔìï d”«ø£]kÕÔqì yê>±›q+ #˚XÊ&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT ÄyÓT $yêVü≤e÷&ç+~. á dü+<ä s¡“¤+˝À ø±s¡Tu≤ø° uÛÑs¡ÔqT nXÀ≈£î&ÉT #·+|æ+#ê&ÉT. |ü+#·o\˝À ˇø£f…Æq e´_Û#ês¡+ #˚j·Tqì yê>±›q+#˚dæHê eè<ëΔ|ü´+˝À ≈£L&Ü nH˚ø£eT+~ j·TTe‘·T\qT ñ+|ü⁄&ÉT>∑‘ÓÔ\T>± e⁄+#·Tø=Hêï&ÉT. ø±s¡Tu≤ø° Áb˛‘ê‡Vü≤+‘√H˚ nXÀ≈£î&ÉT uÖ<äΔ Á|ü#ês¡ ø±s¡´Áø£e÷\T #˚|ü{≤º&ÉT. nXÀ≈£îì ù|s¡T MT<˚ uÖ<äΔ •˝≤Œ\T, uÖ<äΔdü÷ÔbÕ\T e+{Ï nH˚ø£ |üqT\T »]>±sTT. ∫es¡≈£î nXÀ≈£îì e÷s¡Ã>∑*–q |òüTq‘· ø±s¡Tu≤ø°πø <äøÏÿ+~. ø±s¡Tu≤ø° >∑T]+∫q n+XÊ\T _.es¡\øÏåà sêdæq ªj·TT>∑j·TT>±˝À¢ uÛ≤s¡rj·T eTVæ≤fi¯μ nH˚ Á>∑+<∏ä+˝À e⁄+~. n˝≤π> uÖ<äΔ j·÷Á‹≈£î\T sêdæq Á>∑+<∏ë\˝Àq÷ e⁄HêïsTT. (s¡#·sTT‘· 90 j˚T+&É¢ ej·TdüT˝Àq÷ |ü]XÀ<Ûäq eT]j·TT s¡#·Hê yê´kÕ+>±ìï ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T.)

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

15

Info

TOURISM RESERVATION OFFICES HYDERABAD NSF Shankar Bhavan, Opp: Police Control Room, Basheerbagh, Hyderabad. Ph: 040-66746370, 66745986 Fax: 040-23298455, Cell: 9848540371 VISAKHAPATNAM RTC Complex, Ph: 0891-2788820 Fax: 2788822, Cell: 98448813584 VIJAYAWADA Godavari Motor Complex, M.G.Road Ph: 0866-2571393 TIRUPATI Room No.5 & 6, Sridevi Complex Tilak Road, Ph: 0877-2255385 INFORMATION & RESERVATION OFFICES HYDERABAD Trank Bund Road, Ph: 040-65581555, 23450165 Fax: 23453086 Tourism Plaza, Green Lands, Ph: 040-23414334 Air Port: 040-24253215 KPHB Main Road, Ph: 040-230520289, 65504999 Cell: 9848540374 SECUNDERABAD: Yatri Nivas, S.P.Road, Phone: 040-27893100, 27816375, 66387598 TIRUPATI Srinivasam Complex Ph: 0877-2289129, 2289123 KURNOOL "C" Camp Ph: 08518-270104, 273325 VISAKHAPATNAM: Railway Station, Ph: 0891-2788821 RAJAHMUNDRY Near River Bay Hotel, Pushkarala Peta Ph: 0883-2425219 CHENNAI 31/14, Burkit Road, T.Nagar Ph: 044-65439987, Tele Fax: 24353373 KOLKATTA 4/1, Sikkim House, Middleton Street, Tele/Fax: 033-22813679, 9433044584 BENGALURU 24/1, Race Course Road Ph: 080-41136373, Fax: 22385513 DELHI A.P.BHAVAN, 1, Ashoka Road Ph: 011-23381293 16

ôV’≤<äsêu≤<é qT+∫ ãdüT‡\T ‹s¡T|ü‹ : 14:15, 14:15, 16:30, 17:45, 18:00, 18:45, 19:45, 21:00, 21:15 wæ]¶ : 12:30, 15:00, 16:00, 17:00, 18:00 eT+Á‘ê\j·T+ : 05:45, 07:00, 08:00, 08:45, 13:00, 20:30, 22:30 uÛÑÁ<ë#·\+ : 03:30, 06:30, 08:00, 10:30, 21:00, 21:15, 21:30, 13:30, 14:15, 15:00, 16:00, 17:15, 21:30, 22:30, 23:00, 23:45 lXË’\+ : 05:00, 06:00, 08:00, 09:00, 10:00, 10:45, 11:30, 12:30, 13:30, 14:15, 15:00, 16:00, 17:15, 21:30, 22:30, 23:00, 23:45 y˚eTT\yê&É : 05:00 qT+∫ 21:00 es¡≈£î Á|ü‹ >∑+≥≈£î ˇø£ ãdüT‡ |ü+&ÉØ|ü⁄s¡+ : 07:30, 20:30 <Ûäs¡à|ü⁄] : 08:40 |ü⁄≥º|ü]Ô : 19:00, 20:00, 00:30 u≤düs¡ : 04:15, 05:00, 05:15, 06:15, 06:30, 07:30, 08:30, 12:30, 13:30, 15:00, 16:30, 19:00, 21:15, 22:30 j·÷<ä–]>∑T≥º : 05:30 qT+∫ 21:30 es¡≈£î Á|ü‹ 30 숈\≈£î ˇø£ ãdüT‡. Äغd” ø±˝Ÿ ôd+≥sY : 8019999999, 040 - 33666999 ôd+Á≥˝Ÿ m+ø£«sTTØ : 040-24618685, 24614406, n˝…’{Ï+>¥ kÕº+&é : 040-23434264 f…*bò˛Hé n&Ü«Hé‡ ]»πs«wüHé : 040-24613955, 040-23434269 ãdt ùdºwüHé y˚TH˚»sY : 9959226257, 040 - 24601126, 23434263 p;¢ ãdtùdºwüHé : 040- 27802203 ¬s’˝Ò« $#ês¡D : 131, 1345,139

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

•~∏\ •yê\j·÷ìøÏ eTVü≤s¡›X¯ >√s¡+≥¢

Hê&ÉT

yÓTÆ˝≤s¡+ eTùV≤wt

H˚&ÉT

e÷s¡T 900dü+e‘·‡sê\ Hê{Ï •yê\j·T+ •~∏\eTsTT+~. eTTKeT+&É|ü+ ≈£L*b˛sTT+~. >∑s¡“¤>∑T&ç #Ó≈£îÿ#Ó<äs¡˝Ò<äT. >∑T&ç˝À *+>∑+˝Ò<äT. bÕq|ü≥º+ e÷Á‘·y˚T $T–*e⁄+~. \j·Tø±s¡≈£îì Ä\j·÷ìï ø±bÕ&ÉeTì ªªÄ]ÿj·÷\õμμ (|ü⁄sê‘·‘·«) n~Ûø±s¡T\≈£î ª≥÷]»+ q÷´dtμ yÓTTs¡ô|≥Tºø=Hêï |òü*‘·+ ˝Òø£b˛sTT+~. <˚yê\j·T |ü]düs¡ ÁbÕ+‘·eT+‘ê nHê´Áø±+‘·yÓTÆ+~. >∑T&ç#·T≥÷º |üø±ÿ Ç+&ÉT¢ yÓ*XÊsTT. ø√yÓ\ ø£qTeTs¡T>∑sTT+~. nj·T´|üŒ>∑T&ç ù|s¡T‘√ j·T<˚#·Ã¤>± ÄÁø£eTD »]–b˛sTT+~. •yê\j·T+ ø√H˚s¡TqT |üP&çà nj·T´|üŒ>∑T&ç (‘ê‘êÿ*ø£ ôw&é) ø£{≤ºs¡T. •yê\j·T+ ø£≥º&É+ $TqVü‰ $T–*q ÁbÕ+‘êìøÏ ¬s$q÷´ n~Ûø±s¡T\T |ü{≤º*#˚ÃXÊs¡T - Ç~ >∑‘·+. ª≥÷]»+ q÷´dtμ b&ç≥sY yÓTÆHêkÕ«$T dü÷#·q\T, dü\Vü‰\‘√ •yê\j·÷ìøÏ |ü⁄qsY yÓ’uÛÑe+ ø£\T>∑T‘·Tqï~. •~∏\ •yê\j·T+ düsê«+>∑düT+<äs¡+>± eTTkÕÔãe⁄‘·Tqï~. n‹‘·«s¡˝À •ebÕs¡«‘·T\ $Á>∑Vü‰\qT Á|ü‹wæ˜+#·qTHêïs¡T. á ãèVü≤‘Y ø±s¡´Áø£eT+ >√s¡+≥¢ >±+&É¢ dü+πøåeT dü+|òüT+ ‘·eT uÛÑT»düÿ+<ë\ô|’ y˚düTø=ì |üP]Ô #˚düTÔqï~. ª>±+&É¢ dü+πøåeTdü+|òüT+, ≥÷]»+ q÷´dtμ ø£èwæì |ü\Te⁄s¡T n_Ûq+~düTÔHêïs¡T. 900 dü+e‘·‡sê\ #·]Á‘·≈£î >∑Ts¡TÔ>± ì*Ãq •yê\j·T+ nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ >√s¡+≥¢-∫Á‘êe‹ q~ ˇ&ÉT¶q, |ü+#êsTTr ãkÕº+&ÉT düMT|ü+˝À e⁄+~. |üs¡y˚TX¯«s¡Tì düìï~Ûô|’ ª≥÷]»+ q÷´dtμ ìy˚<äq á $<Ûä+>± e⁄+~.

düT

#ê]Á‘·ø£ |ü≥ºDyÓTÆq >√s¡+≥¢˝À mH√ï >∑T&ÉT\T HêïsTT. #·]Á‘·qT $e]+#˚ XÊdüHê\÷ mH√ï e⁄HêïsTT. n$ ôd’‘·+ n<äèX¯´eTe⁄‘·THêïsTT. ø=+<äs¡T kÕ«s¡ú|üs¡T\T >∑T&ÉT\qT, *+>±\qT, e÷Hê´\qT $T+π>düTÔHêïs¡T. ÁbÕNq kÕ+düÿè‹ø£ ∫Vü‰ï\qT ø±bÕ&Ée\dæq Á|üuÛÑT‘ê«~Ûø±s¡T\T e⁄<ë d”q+>± e´eVü≤]düTÔHêïs¡T. |òü*‘·+>± Ä\j·T |ü] düs¡ ÁbÕ+‘ê\T ≈£î∫+#·T≈£îb˛‘·THêïsTT. n+<äT≈£î Á|ü‘·´ø£å ñ<ëVü≤s¡DÒ >√s¡+≥¢ •yê\j·T+. eTTø£ÿ+{Ï ø√yÓ\qT k˛y˚TX¯«sê\j·T+>± |æ\T düTÔHêïs¡T. kÕ<Ûës¡D+>± •yê\j·÷˝À¢ •e*+>±\T e÷Á‘·y˚T e⁄+{≤sTT. ˇø£y˚fi¯ áX¯«s¡Tì <˚y˚] bÕs¡«re÷‘·qT Á|ü‹wæ˜+#ê\+fÒ Á|ü‘˚´ø£+>± eTs√ ∫qï >∑T&çì ø£&É‘ês¡T. ø±˙ k˛y˚TX¯«sê\j·T+˝À bÕs¡«r<˚$ $Á>∑Vü≤+ e⁄+~. ñe÷düVæ≤‘· •e⁄ì düìï~Û ø£qTø£ k˛y˚TX¯«sê\j·T+>± Á|üdæ~›>±+∫+~. ñe÷ (bÕs¡«‹)<˚$ $Á>∑Vü≤+ >∑T&ç eTT+<äT

Äs¡Tãj·T\T˝À y˚|ü#Ó≥Tº øÏ+<ä e⁄+~. $Á>∑Vü‰ìï ‘·s¡*+#·Tø=ì b˛yê\ì Á|üj·T‹ï+∫ ãj·T≥|ü&É y˚dæq≥TºHêïs¡T. |ü+&ÉT>∑\|ü⁄Œ&ÉT Á>±eTdüTú\T bÕs¡« r<˚$øÏ |üP»\T #˚düTÔHêïs¡T. ‘Ó\¢ìsêsTT˝À eT*∫ q neTàyê] $Á>∑Vü≤+ <ë<ë|ü⁄ Hê\T>∑T n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ e⁄+≥T+~. ì\ã&çq neTàyê]øÏ Hê\T>∑T #˚‘·T\THêïsTT. ˇø£ m&ÉeT#˚‹˝À &ÛÉeTs¡Tø£+e⁄+~. eTs√ b&ÉeT#˚sTT es¡<äeTTÁ<ä˝À e⁄+~. ˇø£ ≈£î&ç #˚‹˝À ‘êeTs¡‘·÷&ÉT e⁄+&É>± eTs√ ≈£î&ç#˚sTT nuÛÑj·T Vü≤düÔ+>± uÛÑ≈£îÔ\≈£î <äs¡Ùq $TdüTÔqï~. neTàyê] ‘·\ô|’ bı&ÉyÓ’q øÏØ{≤ìï •\TŒ\T #Óø±ÿs¡T. $Á>∑Vü≤+ øÏ+~yÓ’|ü⁄q ˇø£ |”sƒ¡+ e⁄+&É>±, yÓqTø£uÛ≤>±q eTø£s¡‘√s¡D+ e⁄+~. ‘√s¡D+˝À $$<Ûä s¡ø±\ u§eTà\THêïsTT. <˚$ $Á>∑Vü≤+ m+&É≈£î m+&ÉT‘·÷, yêq≈£î ‘·&ÉTdü÷Ô e⁄Hêï... s¡÷|ü+ e÷Á‘·+ m+‘√ s¡eTD°j·T+>± e⁄+~. Ç˝≤e⁄+&É>± k˛y˚TX¯«sê\j·T+ •~∏\yÓTÆHê qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

>∑T&ç>√&É\T, >∑s¡“¤>∑T&ç >∑+;Ûs¡+>± ø£ì|ækÕÔsTT. >∑s¡“¤>∑T&ç #Ó≈£îÿ #Ó<äs¡≈£î+&Üe⁄+~. >∑s¡“¤>∑T&ç˝Àì •e*+>±ìï mes√ ô|ø£*+#ês¡T. •e*+>∑ |”sƒ¡+, bÕq|ü≥º+ e÷Á‘·y˚T e⁄+~. >∑s¡“¤>∑T&çô|’ >∑\ $e÷q>√|ü⁄s¡+ ÁbÕNq •\Œ ø£fi¯≈£î n<ä›+ |ü&ÉT‘·T qï~. •Ks¡ •˝≤Œ\T ø=ìï s¡÷|ü⁄ #Ó~sêsTT. •e⁄ì yêVü≤qyÓTÆq q+~, X¯øÏÔ dü+πø‘·yÓTÆq dæ+Vü≤+ •˝≤Œ\T •Ks¡+˝À ø£ì|ækÕÔ sTT. >∑T&ç>√&É\T, $e÷q>√|ü⁄s¡ ìsêàDXË’* #√fi¯ó\ ø£fi¯qT ‘·\|ædüTÔ+~. #√fi¯ó\ø±\+˝À Á|ü<Ûëq Ä\j·T+ ì]à‘·eTsTT e⁄+&Ée#·TÃ. >√s¡+≥¢ ÁbÕ+ ‘·+ #√fi¯ó\ bÕ\q˝À e⁄+&çq|ü⁄Œ&ÉT yê] Ä<˚XÊ qTkÕs¡+ kÕeT+‘·T\T ˝Ò<ë dü+kÕúHêBÛX¯ó\T k˛y˚T X¯«sê\j·÷ìï #√fi¯ yêdüTÔXË’*˝À ì]à+∫ e⁄+{≤ s¡T. #√fi¯ó\T m≈£îÿe>± •yê\j·÷\qT ì]à+#ês¡T. eTTø£ÿ+{°X¯óì ø√yÓ\qT #√fi¯ó\T ø£{Ϻ+#·>±, 17

ñ‘·Ô s¡+ yÓ’|ü⁄q e⁄+~. ñ‘·Ôs¡ <ë«s¡+˝À ≈£î&çyÓ’|ü⁄q XÊdüq+ e⁄+~. XÊ*yê Vü≤q X¯ø£es¡¸+ 1446, n~Ûø£ uÛ≤Á<ä |ü<ä X¯ó<äΔ 15 Ä~yês¡+ Hê&ÉT sêsTT+∫q Ä XÊdü q+ >∑T&ç |ü⁄qsY ìsêàD≤ìï ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. Ä+>∑¢ dü+e‘·‡s¡+ Á|üø±s¡+ Áø°.X¯. 1524 Ä>∑dtº 14e ‘˚B Hê{Ï~. $»j·T q>∑s¡ kÕÁe÷»´ #·Áø£e]Ô lÁøÏwüí <˚esêj·T\ Á|æj·T|ü⁄Á‘·T&Ó’q l ‹s¡TeT\<˚e eTVü‰sêj·T\T sê»´+ #˚düTÔ+&É>±, >√s¡+≥¢ Hê{Ï bÕ\≈£î&ÉT yêøÏ{Ï ‹eTà|üŒ Ä<Ó|üŒ Hêj·T≈£îìøÏ XÊdüHêìï |ü]o*düTÔqï yÓTÆHêkÕ«$T |ü⁄D´+>± ø±s¡´ø£s¡Ô dü÷s¡|üsêE $»j·Tq>∑s¡ sêE\T |ü⁄qsY ì]à+#ês¡T. >∑T&ç |ü⁄qsYìsêàD≤ìï #˚j·÷\ì Ä<˚•+∫q XÊdüq+ $wüj·÷ìï XÊdüq+ ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~. k˛y˚TX¯«s¡Tì düìï~ÛøÏ ¬s+&ÉT <ë«sê\THêïsTT. n+‘˚>±ø£ ªª<ÛäsêàìøÏ eÁø£+>±, n&ɶ~&ɶ+>± Á|ü<Ûëq <ë«s¡+ ‘·÷s¡TŒq e⁄+&É>± eTs√ <ë«s¡+ q&ç#˚ yês¡T <˚e‘ê Á<√VüQ\ì, ‘·eT ‘·*¢<ä+Á&ÉT

18

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

\qT yês¡D≤dæ (ø±o |ü⁄D´πøåÁ‘·+)˝À #·+|æq+‘· bÕbÕìï eT÷≥ø£≥T ºø=+{≤s¡ìμμ k˛y˚TX¯«s¡Tì düìï~Û˝Àì XÊdüq+ ôV≤#·Ã]düTÔqï~. ÄHê{Ï bÕ\≈£î\ ôV≤#·Ã]ø£ H˚{Ïø°, @Hê{Ïø° e]Ô düTÔ+~. <Ûäs¡àÁ|ües¡Ôq ÁbÕ<Ûëq´‘·qT ≈£L&Ü XÊdüq+ $e]düTÔqï~. k˛y˚TX¯«sê\j·T ø√H˚s¡TqT ªª‘êeTs¡ ˇ&ÉT¶μμ>± |æ*#˚yêfi¯ófl. ‘êeTs¡ˇ&ÉT¶˝Àì |ü⁄cÕŒ\‘√ bÕs¡«r |üs¡y˚TX¯«s¡T\qT |üPõ+∫ e⁄+{≤s¡T. eT] ‘êeTs¡ ˇ&ÉT¶ kÕúq+˝À H˚&=ø£ ôw&é yÓ\dæ+~.

XÊdüq+˝À ù|s=ÿqï $<Ûä+>± nÁø£e÷\≈£î bÕ\Œ&˚yês¡T <˚e‘êÁ<√VüQ˝Ò. eTTø£ÿ+ {ÏøÏ ÄÁ>∑ Vü≤+ eùdÔ... eTVü‰•e⁄&ÉT eT÷&√ø£qTï ‘Ó]ùdÔ... $T–˝Ò~ ã÷&ç<˚! >√s¡+≥¢ k˛y˚TX¯«sê\ j·÷ìï, n+<äT˝Àì XÊdüq <Ûäsêàìï ø±bÕ&É&ÜìøÏ Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ bÕ≥T |ü&Ü*. ø±>± •~∏\ •yê\j·÷ìøÏ eTVü≤s¡›X¯ |ü{Ϻ+~. ‘·«s¡˝À Ä\j·÷ìøÏ |üPs¡«yÓ’uÛÑe+ sêqT+~.

•yê\j·T |ü⁄q]ïsêàD≤ìøÏ bÕ≥T|ü&ÉT ‘·Tqï >±+&É¢ dü+πøåeT dü+|òü÷ìï Á|ü»\T n_Ûq+~düTÔHêïs¡T.

|üsÁ|ü ê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\≈£î ∫s¡THêe÷ >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢

|ü+#· Á|üU≤´‹>±+∫q uÖ<äΔ Äsêe÷\T - dü÷ÔbÕ\T, #ê]Á‘·ø£ ø√≥\T, |ü⁄D´πøåÁ‘ê\T, düeTTÁ<ärs¡+, »\bÕ‘ê\T, q~Á|üeVæ≤+#˚ _\+ - >∑T‹Ôø=+&É, ñ|üŒ\bÕ&ÉT |ü≈£åî\ πø+Á<ä+ e+{Ï |üsê´≥ø£ πøåÁ‘ê\‘√ >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ |üsê´≥ø£ |ü≥+˝À Á|üeTTK kÕúHêìï bı+~+~.

#·]Á‘·... nH˚ø£ Á|üuÛ≤yê\ dü+>∑eT+. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ #·]Á‘·≈£î s¡÷|üø£\Œq #˚j·T&É+˝À >∑T+≥÷s¡T Á|üeTTKbÕÁ‘· eVæ≤+∫+~. n+<äyÓTÆq ø=+&É\T, ˝Àj·T\T, q<äT\‘√ düeTTÁ<ärs¡+‘√ ≈£L&ÉTø=qï >∑T+≥÷s¡T ÁbÕ+‘·+ <Ûë]àø£, kÕ+düÿè ‹ø£, kÕ+Á|ü<ësTTø£ πø+Á<ä+>± #·]Á‘·˝À Á|üdæ~Δ ¬øøÏÿ+~. Ä ÁbÕeTTU≤´ìï H˚{Ïø° ì\T|ü⁄ø=+~. ‘=* j·TT>±˝À¢ uÖ<äΔ <Ûäs¡à+ Çø£ÿ&É ‘·q XÊK*ï $düÔ]+∫+~. >∑T+≥÷s¡T $Ts¡|üø±j·T\ ≈£L, >√+>∑÷s¡≈£î Á|üdæ~Δ#Ó+~+~. n‹y˚&ç>± ñ+&˚ y˚dü$s√E\T, #·\¢<äHê\ o‘·ø±\|ü⁄ sêÁ‘·T\T Çø£ÿ&ç yê‘êes¡D $X‚cÕ\T. Çø£ÿ&É $Vü≤]+#˚yês¡T ‘˚*>±Z ñ+&˚ q÷\TeÁkÕÔ \T <Ûä]+#·&É+ eT+∫~. Ä>∑düTº, e÷]à HÓ\\ eT<Ûä´ø±\+ >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢˝À $Vü≤]+#˚+<äT≈£î m+‘√ nqTyÓ’+~. >∑T+≥÷s¡+fÒ Ä+Á<ÛäT\≈£î ˇø£ $<ÛäyÓTÆq Äràj·TuÛ≤e+ ø£\T>∑T‘·T+~. Á|üø£è‹ XÀuÛÑ\T, |ü⁄sê‘·q Ä\j·÷\T, ø£fi≤düèwæº Á|ü|ü+#· Á|üU≤´‹#Ó+~q Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY ñ+&Ée*¢ >∑TVü≤\T, neTsêe‹ uÖ<äΔ πøåÁ‘·+, ÁbÕNq Ä\j·÷\T n+<ë\T $s¡õ˝Ò¢ Äes¡D\T >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢˝À ø√ø=\¢\T.

2011 ≥÷]»+ q÷´dt

&Üø£ºsY áeTì •eHê–¬s&ç¶

b‹Ôb˛‘·\ »\bÕ‘·+

õ˝≤¢˝À #ê]Á‘ê‘·àø£ ø£≥º&Ü\T mH√ï e⁄HêïsTT. á õ˝≤¢qT Hê>∑T˝Òs¡T, >∑T+&É¢ø£eTà, ø£ècÕíq<äT\T düdü´XÊ´eT\+ #˚düTÔHêïsTT. n&Ée⁄\T õ˝≤¢˝À <ë<ë|ü⁄ 380 #·.øÏ.MT. $d”Ôs¡í+˝À e⁄HêïsTT. n+‘˚ø±<äT >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢˝À nH˚ø£ |ü]ÁX¯eT\T, $\TyÓ’q Kì» dü+|ü<ä e⁄+~. >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ |üsê´≥≈£î\≈£î >=|üŒ nqTuÛÑ÷‹H˚ $T–\TdüTÔ+~. >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ bÂs¡TcÕìøÏ ô|{Ϻ+~ ù|s¡T. õ˝≤¢˝Àì ˇø£ ÁbÕ+‘êìï |ü\Hê&ÉT>± ≈£L&Ü e´eVü≤]+#ês¡T. m+<äs√ eTVü‰qTuÛ≤e⁄\≈£î kÕ«‘·+Á‘·´ düeTs¡jÓ÷<ÛäT\≈£î >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ Á|üdæ~Δ. á õ˝≤¢˝À #·÷&Ée\dæq ÁbÕ+‘ê\T mH√ï e⁄HêïsTT. ñ+&Ée*¢ >∑TVü≤\T ø£ècÕíqB rsêq ñqï ø=+&É˝À¢ nH˚ø£yÓTÆq >∑TVü≤\THêïsTT. Çø£ÿ&ÉH˚ n‹ ÁbÕNq Ä\j·T

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

•\Œø£fi≤ yÓ’uÛÑyêìï, dü+düÿè‹ì Á|ü‹_+_+#˚ nq+‘· |ü<äàHêuÛÑkÕ«$T yê] Ä\j·T+ e⁄+~. b‹Ôb˛‘·\ »\bÕ‘·+ yêdüÔyêìøÏ b‹Ôb˛‘·\ »\bÕ‘·+ q˝§Z+&É õ˝≤¢˝À e⁄+~. ø±˙ >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ e÷#·s¡¢≈£î n‘·´+‘· düMT|ü+˝À e⁄+~. ø£qTø£ >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢qT dü+<ä]Ù+#˚ |üsê´≥≈£î\T b≈£îÿeeT+~ b‹Ôb˛‘·\ »\bÕ‘·+ düT+<äs¡ <äèXÊ´ìï #·÷dæ dü+‘√wædüTÔ+{≤s¡T. >∑T‹Ôø=+&É _\+ <äøÏåD ø±o>± |æ\Teã&˚ ÁbÕ+‘·+ |æ&ÉT>∑Tsêfi¯fl eT+&É\+˝À e⁄+~. e÷#·s¡¢˝À ÁbÕNq •\Œ ø£fi¯\≈£î n<ä›+|üfÒº á ÁbÕ+‘·+˝À |ü\Hê{Ï yêdüT\ Äsê<Ûä´ <Ó’e+ l \ø°åà#ÓqïπøX¯ekÕ«$Tyê] Ä\j·T+ Á|üdæ~Δ #Ó+~+~. Çø£ÿ&ç Ä\j·T ‘˚s¡T #ê˝≤ ô|<ä›>± e⁄+~. eT+>∑fi¯–], ‘ÓHê*. <Ûäs¡DÏø√≥\T á õ˝≤¢≈£î #Ó+~qy˚. ˇø=ÿø£ÿ }s√¢ ˇø√ÿ $X‚wü+ e⁄+~. qeqèdæ+Vü≤ πøåÁ‘ê\˝À eT+>∑fi¯–]øÏ ÁbÕeTTK´+ e⁄+~. $»j·Tyê&É≈£î πøe\+ 12 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À ñqï eT+>∑fi¯–] ø=+&Éô|’ yÓ\dæq bÕqø±\ qs¡dæ+Vü≤kÕ«$Tì <ä]Ù+#·&ÜìøÏ uÛÑ≈£îÔ\T u≤s¡T\T rs¡T‘·T+{≤s¡T. neTsêe‹ neTsêe‹ |ü≥ºD+ >∑T+≥÷s¡T≈£î <ë<ë|ü⁄ 35 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À e⁄+~. ÄHê{Ï Ä+Á<ÛäT \ ÁbÕuÛÑyêìøÏ, •\Œø£fi≤ #ê‘·Tsê´ìøÏ neTsêe‹ |ü≥Tºø=eTà. •eπøåÁ‘ê˝…’q |ü+#êsêe÷\˝À neTsê e‹ >=|üŒ~. Çø£ÿ&ç neTπsX¯«s¡ *+>∑ <äs¡Ùq+‘√ uÛÑ≈£îÔ\T Ä‘êàq+<ä+ bı+<äT‘ês¡T. neTsêe‹˝Àì 19

bÕs¡«r<˚$ u≤\Á‹|ü⁄s¡düT+ <ä]>± uÛÑ≈£îÔ\qT nqTÁ>∑Væ≤düTÔ+~. $qTø=+&É bÂsêDÏø£ Á|ü<˚X¯+. d”‘· C≤&É yÓ<äT≈£î‘·Tqï sêeTTìøÏ »sƒêj·TTe⁄ sêeDTì >∑T]+∫ #Ó|æŒq Á|ü<˚X¯+. d”‘· düe÷#êsêìï sêeTT&ÉT $qïø=+&É. n+<äTπø $qïø=+&É>± U≤´‹>±+∫+~. ‘·sê«‘· $qTø=+&É>± e÷]+<äì ô|<ä›\+{≤s¡T. á ø=+&Éô|’>∑\ l Ä+»H˚j·TkÕ«$T Ä\j·T+ n‘·´+‘· |ü⁄sê‘·qyÓTÆq~. ø=+&ÉM&ÉT >∑T+≥÷s¡T≈£î 25 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À e⁄+~. ¬s&ç¶sêE\ ø±\+˝À (10e X¯‘êã›+˝À) ì]à+∫q 21 dü÷úbÕ\T ø√≥. ø=+&Éô|’q •~Û˝≤ edüú˝À e⁄HêïsTT. ø=+&ÉM&ÉT <äTs¡Z+ dü+<äs¡Ù ≈£î\qT #·]Á‘· düàè‘·T˝À¢øÏ rdüT¬øfi¯ófl‘·T+~. ø√≥|üŒø=+&É ù|s¡T $qì yês¡T+&És¡T. >∑T+≥÷s¡T≈£î <ë<ë|ü⁄ 60 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝Àì ø√≥|üŒø=+&Éô|’ >∑\ áX¯«sê\j·T+ n‹ |ü⁄sê‘·qyÓTÆq~. Çø£ÿ&É |òæÁãe] e÷dü+˝À »]π> •esêÁ‹ ñ‘·‡yê\≈£î uÛÑ≈£îÔ\T ‘·+&√|ü‘·+ &Ü\T>± edüTÔ+{≤s¡T. e÷#·s¡¢ e÷#·s¡¢≈£î n‹ düMT|ü+˝Àì <äT]Z, ø±s¡+ |üP&ç, #˚ÁuÀ\T, #˚»s¡¢, ø=+&ÉM&ÉT, ø√≥|üŒø=+&ÛÉ, d”‘ê q>∑s¡+, >∑T‹Ôø=+&É #ê]Á‘·ø£ ‘·~‘·s¡ ø£≥º &Ü\T, |ü⁄sê‘·q Ä\j·÷\T, dü+<äs¡Ù≈£î\≈£î ø£qT$+<äT #˚kÕÔsTT. Á|ü|ü+#·Á|üdæ~Δ #Ó+~q Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY &Ü´+ ˇø£ eTVü≤Àqï‘·yÓTÆq ø£≥º&É+. <ë<ë|ü⁄ 125 MT≥s¡¢ m‘·TÔ>∑ ì*|æq á Ä+Á<ÛäC≤‹ eT≈£î≥+ \ø£å\ mø£sê\≈£î kÕ>∑T˙s¡+~dü÷Ô Ä+Á<Ûä<˚XÊìï nqï|üPs¡í>± e÷]Ã+~. _s¡_s¡kÕπ> ø£èwüíeTà≈£î n&ÉT¶ø£≥º Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY. kÕ>∑s¡ $Vü‰s¡+˝À |üsê´≥≈£î\≈£î m+‘√ dü+‘√wüø£s¡+>± e⁄+≥T+~. |ü&Ée Á|üj·÷D+ J$‘·+˝ÀH˚ ˇø£ eTs¡|ü⁄sêì |òüT≥ºeTe⁄‘·T+<äq&É+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY &Ü´+≈£î 10 øÏMT <ä÷s¡+˝À <äã<äã <ä÷πø #·+Á<äe+ø£ q~ (ø£èwüí≈£î ñ|üq~) m‹Ôb˛‘·\ »\bÕ‘·+ e⁄+~. nø£ÿ&ç |ü#·Ãì Á|üø£è‹ k˛j·T>±\T Vü≤Àj·T\T e*øÏ düTÔHêïsTT. #·+Á<äe+ø£ Äq+<ä+‘√ |üs¡efi¯ófl ‘=≈£îÿ‘·T+~. Á|üø£è‹ kÂ+<äsê´\ dü+<äs¡Ùq+ eT<ÛäTsêqTuÛÑ÷‹. #˚ÁuÀ\T, dü‘ÓÔq|ü*¢, Hê<Ó+&É¢, ∫\Tø£\÷ ]ù|≥, ∫\TeT÷s¡T, nMTHêu≤<äT e+{Ï Á|ü<˚XÊ˝À¢ e+<ä˝≤~ Ä\j·÷\T, $Vü‰s¡düú˝≤\T, |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\T e⁄HêïsTT. ñ|üŒ\bÕ&ÉT˝À |ü≈£åî\ dü+s¡ø£åD πø+Á<ä+˝À øÏ\øÏ\sêyê\‘√ ø£fi¯ø£fi¯˝≤&ÉT‘·T+≥T+~. >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢˝À <ë<ë|ü⁄ 40 kÕsTT eT+~sê\THêïj·T+fÒ kÕsTT uÛÑ≈£îÔ\≈£î ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–düTÔ+~. ˇø£ÿ >∑T+≥÷s¡T |ü≥ºD+˝ÀH˚ <ë<ë|ü⁄ 50øÏ ô|’>± kÕsTT>∑Tfi¯óflHêïsTT. (eT]ìï $esê\≈£î ôd+Á≥˝Ÿ ]»πs«wüHé ø±sê´\j·÷ìï 040 - 23450165 / 23453036 bò˛q¢˝À dü+Á|ü~+#·+&ç)

sêuÀj˚T dü+∫ø£˝À $X‚cÕ\T

>∑+&çø√≥ n+<ë\ n»+‘ê lVü≤]ø√≥ n+‘·]ø£åπø+Á<ä+ s¡TÁ<˚X¯«sê\j·T+ »s¡à˙ n+<ë\T nMTHé|”sY <äsêZ

Buddhist Monastery - Tawang

ø√≥|üŒø=+&É <˚yê\j·T+

20

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

ªª¬s’˝Ò« XÊK düVü‰j·TeT+Á‹>± |ü<äM u≤<Ûä´‘·\T #˚|ü {Ϻq ø√≥¢ »j·Tdü÷s¡´Á|üø±wt¬s&ç¶ sêÁwüºeT+ ‘·{≤ |üs¡´{Ï+#·qTHêïs¡T. ¬s’˝Ò«XÊK n_Ûeè~Δô|’ ‘·q kı+‘· eTTÁ<ä e⁄+&É&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï düTÔHêïs¡T. dü÷s¡´Á|üø±wt¬s&ç¶ ø£s¡÷ï\T ˝Àø˘düuÛ≤ kÕúHêìøÏ ÁbÕ‹ì<Ûä´+ eVæ≤düTÔHêïs¡T. ¬s’˝Ò«eT+Á‹ |üs¡´≥q ‹s¡T|ü‹ qT+∫ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. qe+ãsY 6q ‹s¡T|ü‹ e∫Ãq πø+Á<ä eT+Á‹ ≥÷]»+ q÷´dt m&ç≥sY≈£î Á|ü‘˚´ø£ Ç+≥s¡÷«´ Ç#êÃs¡T. ¬s’˝Ò«XÊK n_Ûeè~Δ >∑T]+∫ eT+Á‹ mH√ï n+XÊ\qT Á|ükÕÔ$+#ês¡T. sêqTqï ¬s’˝Ò«ã&Ó®{Ÿ˝À sêÁcÕºìøÏ ô|<ä›|”≥ y˚j·T&É+, s¡B›ø£qT>∑TD+>± ø=‘·Ô ¬s’fi¯flqT Á|üy˚X¯ô|≥º&É+, |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\ dü+<äs¡ÙHês¡ú+ Á|ü‘˚´ø£ ¬s’fi¯flqT q&É|ü&É+, ¬s+&É+‘·düTÔ\ ø√#Y\‘√ ø=‘·Ô ¬s’fi¯flqT ÁbÕs¡+_Û+#·&É+, ‹s¡T|ü‹ e+{Ï Á|üeTTK ¬s’˝Ò« ùdºwüq¢qT $düÔ]+∫ dü<äTbÕj·÷\qT ô|+#·&ÜìøÏ n‘·´+‘· ÁbÕ<Ûëq´‘·ìkÕÔeTìμμ ø√≥¢ dü÷s¡´Á|üø±wt¬s&ç¶ $e]+#ês¡T. ¬s’˝Ò«eT+Á‹‘√ »]|æq eTTU≤eTTœ˝Àì eTTU≤´+XÊ\T á$<Ûä+>± e⁄HêïsTT. ≥÷]»+q÷´dt: eTq sêÁcÕºìøÏ @ $<Ûä+>± y˚T\T #˚j·TuÀ‘·THêïs¡T? ¬s’˝Ò«eT+Á‹: sêqTqï ¬s’˝Ò«ã&Ó®{Ÿ˝À sêÁwüº ÁbÕC…ø˘º \≈£î n~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´‘·ìkÕÔ. ø=‘·Ô ¬s’˝Ò« ÁbÕC …ø˘º\T #˚|ü≥º&ÜìøÏ, ô|+&ç+>¥ |üqT\T |üP]Ô#˚j·T&Ü ìøÏ nedüs¡yÓTÆq ì<ÛäT\T πø{≤sTTkÕÔ+. Ç|üŒ{Ïπø sêÁwüº+˝Àì Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\+<ä]ø° ˝ÒK\T |ü+bÕ+. Äj·÷ ìjÓ÷»ø£esêZ\ |ü]~Û˝À #˚|ü≥ºe\dæq |üqT\ Á|ü‹bÕ<äq\T |ü+bÕ\ì ø√ sê+. m+.|æ.\T, myÓTੇ\T, myÓTà˝Ò´\‘√ ˇø£ düe÷y˚XÊìï ìs¡«Væ≤kÕÔ+. Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT*#˚à Á|ü‹bÕ<äq˝À¢ eTTK´yÓTÆq yê{ÏøÏ ã&Ó®{Ÿ πø{≤ sTT+|ü⁄\T #˚kÕÔ+. ≥÷]»+q÷´dt: ¬s’˝Ò« Á|üj·÷DÏ≈£î\ s¡B› düeTdü´qT n~Û>∑$T+#·&ÜìøÏ m≥Te+{Ï #·s¡´\T #˚|ü&É‘ês¡T? ¬s’˝Ò«eT+Á‹: ªs¡B›μ nH˚~ #ê˝≤ øÏ¢wüºyÓTÆq düeTdü´. ù|<ä\T, eT<Ûä´‘·s¡>∑‹ Á|ü»\T ãdüT‡\ø£+fÒ m≈£îÿe >± ¬s’\T Á|üj·÷D≤H˚ï m+#·Tø=+{≤s¡T. Á|ü‹¬s’\T≈£L ]»πs«wüHé yÓsTT{Ï+>¥ *dtº #ê˝≤ m≈£îÿe >±H˚ e⁄+≥Tqï~. ã&Ó®{Ÿ˝À Á|üø£{Ï+∫q $<Ûä+>± ø=‘·Ô ¬s’fi¯flqT yÓqTyÓ+≥H˚ Á|üy˚X¯ô|≥º˝Òø£ b˛‘·T Hêï+. m+<äTø£+fÒ ø√#Y\ ø=s¡‘·. n+<äTe\¢ u≤>± s¡B› e⁄qï s¡÷≥¢ ˝À &ÉãT˝ &Óø£ÿsY (¬s+&É+‘·düTÔ\) ¬s’fi¯flqT q&É|üqTHêï+. ≥÷]»+q÷´dt: &ÉãT˝Ÿ &Óø£ÿsY ¬s’fi¯flqT m|ü⁄Œ&ÉT #·÷&É>∑\+? ¬s’˝Ò«eT+Á‹: eTq sêÁwüº+˝À ‘·|üŒ ≈£î+&Ü &ÉãT˝Ÿ &Óø£sY ¬s’fi¯ófl ‹]π> $<Ûä+>± sêqTqï ã&Ó®{Ÿ˝À Á|üø£{Ï kÕÔ eTqï qeTàø£+ Hê≈£î+~. nsTT‘˚ Á|ü‹bÕ<äq\T

|üPs¡ÔsTTq ‘·sê«‘· &ÉãT˝Ÿ&Óø£sY ¬s’fi¯ófl ‹]π> e÷sêZ ìï ‘·ìF#˚j·÷*. nedüs¡yÓTÆq #√≥¢ ¬s’˝Ò« zesY Á_&ç®\ m‘·TÔqT ô|+#ê*. ≥÷]»+q÷´dt: &ÉãT˝Ÿ&Óø£sY¬s’\TqT sêÁwüº+˝À ‘=\T‘· @ s¡÷{Ÿ˝À q&ÉT|ü⁄‘ês¡T? ¬s’˝Ò«eT+Á‹: Hê ‘=* ÁbÕ<Ûëq´‘· ‹s¡T|ü‹πø. ‹s¡T |ü‹ sêe&É+ ø√dü+ Á|üj·÷DÏ≈£î\T mH√ï ‹|üŒ\T |ü&ÉT‘·T Hêïs¡T. ôV’≤<äsêu≤<é ‹s¡T| ü‹\ eT<Ûä´ ø£s¡÷ï\T MT<äT>± sêÁwüº+ ˝À ‘=* ¬s+&É+‘· düTÔ\ ¬s’\T ‹s¡>±\qï<˚ Hê Á|ü>±&ÛÉ Äø±+ø£å. ‘·sê«‘· s¡B›ì ã{Ϻ ¬s+&É+‘·düTÔ\ ¬s’fi¯flqT $$<Ûä e÷sêZ˝À¢ q&ÉT|ü⁄‘ê+. ìC≤ ìøÏ ‹s¡T|ü‹ - ôV’≤<äsêu≤<é\ eT<Ûä´ >∑ØuŸs¡<∏é (‘·≈£îÿe <Ûäs¡>∑\ m.dæ.¬s’\T)qT q&ÉbÕ\ì ‹s¡T|ü‹ - ‹s¡TeT\ j·÷Á‹≈£î\T m|üŒ {Ï qT+#√ ø√s¡T‘·THêïs¡T. ø√#Y\T ˝Òq+<äTq Á|üdüTÔ‘êìøÏ >∑ØuŸs¡<∏éqT q&É|ü&É+ ˝Ò<äT. ≥÷]»+q÷´dt: ‹s¡T|ü‹ ¬s’˝Ò«ùdºwüHé n_Ûeè~Δ

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

ø±–‘ê\πø |ü] $T‘·eT sTT+~... MT düŒ+<äq? ¬s’˝Ò«eT+Á‹: H˚qT #Ó|üŒqT. #˚dæ #·÷|ækÕÔ. ‹s¡T|ü‹ ¬s’˝Ò«ùdºwüHéqT <äøÏåD ~X¯>± $düÔ]+#·&ÜìøÏ nìï #·s¡´\T rdüTø=+≥THêï+. {Ï{Ï&ç düÁ‘ê\Tqï düú˝≤ ìï ¬s’˝Ò«ùdºwüHé ø√dü+ Çe«&ÜìøÏ {Ï{Ï&ç n+^ø£]+ ∫+~. ¬s’˝Ò« n~Ûø±s¡T\T {Ï{Ï&ç n~Ûø±s¡T\‘√ e÷{≤¢&Üs¡T. H˚qT dü«j·T+>± |ü]dæú‹ì #·÷dæ düMT øÏå+#ê. ‘·|üŒ≈£î+&Ü ‹s¡T|ü‹ ¬s’˝Ò«ùdºwüHéqT eT]+‘·>± n_Ûeè~Δ #˚kÕÔ+. ≥÷]»+q÷´dt: sêÁwüº+˝À |üsê´≥ø£ s¡+>∑+ n_Ûeè~ΔøÏ ¬s’˝Ò« XÊK düVü‰j·T+ m˝≤ e⁄+≥T+~? ¬s’˝Ò«eT+Á‹: Á|üeTTK |ü⁄D´πøåÁ‘ê\T, |üsê´ ≥ø£ Á|ü<˚XÊ\ dü+<äs¡Ùq ø√dü+ Á|ü‘˚´ø£ ¬s’fi¯ófl @sêŒ≥T #˚ùd ~X¯>± #·s¡´\T rdüT≈£î+{≤+. |üsê´≥ø£ s¡+ >∑+ n_Ûeè~Δø√dü+ ◊ÄsYdæ{Ïdæ ø£èwæ#˚düTÔqï~. ◊ÄsYdæ{Ïdæì eT]+‘· |ü{Ïwüº+ #˚dæ, sêÁwüº+˝À |üsê´≥ø£ s¡+>∑+ n_Ûeè~ΔøÏ <√Vü≤<ä|ü&É‘ê+.

21

sê´≥ø£ XÊK |ü ô|Á{À*j·T+ ñ‘·Œ‘·TÔ\

n+fÒ ã+>±s¡y˚T. eTq <˚X¯+˝À ‘·sê«‘· Ç+‘·{Ï Ä<ëj·T+ \_Û+#˚~ |üsê´≥ø£ XÊK<ë«sêH˚ n+fÒ ÄX¯Ãs¡´+ e´ø£Ô+ #˚j·Tø£ ‘·|üŒ<äT. n‘·´~Ûø£ dü+K´˝À ñbÕ~Û neø±XÊ\T ø£*Œ+#·&Éy˚T >±ø£ $<˚o e÷s¡ø£ Á<äe´+ Äs¡®q˝Àq÷ nÁ>∑uÛ≤>±q e⁄+~. eTq <˚X¯ ñbÕ~Û s¡+>∑+˝À 9XÊ‘·+ eT+~ |üsê´≥ø£+ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç J$düTÔHêïs¡T. j˚T{≤ 50 \ø£å\ eT+~ $<˚oj·TT\T eTq<˚X¯+˝Àì |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\qT dü+<ä]ÙdüTÔHêïs¡T. Çø£ dü«<˚o |üsê´≥≈£î\T düTe÷s¡T 56ø√≥¢ eT+~ $$<Ûä |üsê´≥ø£ ÁbÕ+‘ê\≈£î yÓ[fl edüTÔHêïs¡+fÒ |üsê´≥ø£ s¡+>∑ ÁbÕ<Ûëq´‘· ‘Ó\TdüTÔ+~. sêÁwüº+˝À ø±+Á¬>dtbÕغ H˚‘·è‘·«+˝Àì Á|üuÛÑT‘ê«ìï |ü&É>={≤º\ì ø=+<äs¡T n+‘ê ø£*kı∫ÃqfÒºqì Äj·Tq nqT#·s¡T\T, n_Ûe÷qT\T n_ÛÁbÕj·T Á|üj·T‹ï+∫q|ü⁄Œ&ÉT ø±+Á¬>dt eTTK´H˚‘·\T Á|üC≤sê»´+ n<Ûä´≈£åî&ÉT ª|ü<äà |ü&ÉT‘·THêï s¡T. πø+Á<ä+˝À <äøÏÿ+~ düVü‰j·TeT+Á‹ |ü<äy˚ nsTTHê, uÛÑ÷wüDYμ &Üø£ºsY ø=DÏ<Ó\ ∫s¡+J$ì dü+Á|ü~+ #ês¡T. Á|üuÛÑT‘ê«ìï |ü&É>=≥º&É+ dü«‘·+Á‘·ôVA<ë \_Û+∫+~. Çø£ XÊK $wüj·÷ìøÏ eùdÔ... |üsê´≥ø£ XÊK n+fÒ ã+>±s¡y˚T. eTq <˚X¯+˝À ô|Á{À*j·T+ yê] e+‘·sTT‘˚ ì\u…≥º&É+ ‘·q e+‘·+≥÷ ªÄ| ñ‘·Œ‘·TÔ\ ‘·sê«‘· Ç+‘·{Ï Ä<ëj·T+ \_Û+#˚~ ü<ë“+<Ûäe⁄&ÉTμ˝≤ nuÛÑj·T $T#êÃs¡T. Á|üC≤sê»´+ |üsê´≥ø£ XÊK<ë«sêH˚ n+fÒ ÄX¯Ãs¡´+ e´ø£Ô+ ø±+Á¬>dt‘√ »‘·ø£≥º&É+ ø±+Á¬>dt bÕغ˝À ø=+<ä]øÏ #˚j·Tø£ ‘·|üŒ <äT. n‘·´~Ûø£ dü+K´˝À ñbÕ~Û s¡T∫+#·˝Ò<äT. nsTT‘˚ &Ûç©¢ kÕúsTT ô|<ä›\T ∫s¡+J$ neø±XÊ\T ø£*Œ+#·&Éy˚T >±ø£ $<˚o e÷s¡ø£ Ç+{ÏøÏ yÓ[fl ø±+Á¬>dt n~ÛH˚Á‹, j·TT.|æ.@. n<Ûä´≈£åî Á<äe´+ Äs¡®q ˝Àq÷ nÁ>∑uÛ≤>±q e⁄+~. eTq \T leT‹ k˛ìj·÷ >±+BÛì ø£\e&ÜìøÏ sêyê\ì <˚X¯ ñbÕ~Û s¡+>∑+˝À 9XÊ‘·+ eT+~ ÄVü‰«ì+ #ês¡T. 2009 mìïø£\ |òü*‘ê\‘√ ìsêX¯ |üsê´≥ø£+ô|’ Ä<Ûës¡|ü &ç J$düTÔHêïs¡T. j˚T{≤ #Ó+~q Á|üC≤sê »´+ n~ÛH˚‘· n+~e∫Ãq neø±XÊ 50 \ø£å\ eT+~ $<˚o j·TT\T eTq<˚X¯+˝Àì ìï Ä\dü´+ #˚j·T≈£î+&Ü dü~«ìjÓ÷>∑+ #˚düTø=Hêï |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\qT dü+<ä]ÙdüTÔHêïs¡T. Çø£ s¡T. k˛ìj·÷‘√ düe÷y˚X¯yÓTÆq ‘·sê«‘· |æ.ÄsY.|æ.ì dü«<˚o |üsê´≥≈£î\T düTe÷s¡T 56ø√≥¢ eT+~ ø±+Á¬>dt˝À ø£*ù|düTÔqï≥Tº Á|üø£{Ï+#ês¡T. ∫s¡+J$ sê»ø°j·T H˚‘·>± m<ä>∑&ÜìøÏ ø±+Á¬>dt bÕغ ˇø£ eTVü‰y˚~ø£ ø±>∑\<äì $X‚¢wü $$<Ûä |üsê´≥ø£ ÁbÕ+‘ê\≈£î yÓ[fl edüTÔHêïs¡+fÒ |üsê´≥ø£ s¡+>∑ ÁbÕ<Ûëq´‘· ≈£î\T uÛ≤$+#ês¡T. ‘·q≈£î πø+Á<äeT+Á‹ |ü<ä$, sêÁwüº eT+Á‹es¡Z+˝À ‘·qbÕغ ‘Ó\TdüTÔ+~. n+‘·{Ï ÁbÕ<Ûëq´‘· >∑\ |üsê´≥ø£ XÊK≈£î ∫s¡+J$ H˚‘·è‘·«+ myÓTà˝Ò´\≈£î #√≥Tø√dü+ n|üŒ{À¢H˚ ø±+Á¬>dt ô|<ä›\T ÄyÓ÷~+#ês¡T. ‹s¡T|ü‹ eVæ≤+#·&É+... ‘·q düeTs¡ú‘·, dü‘êÔqT ìs¡÷|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ ˇø£ qT+∫ XÊdüqdüuÛÑ≈£î mìï¬ø’q ∫s¡+J$ sê»´düuÛÑ≈£î yÓfi¯fl&É+ ø√dü+ myÓTà˝Ò´ düTesêíeø±X¯+. _Ûqï |üsê´≥ø£ Á|ü<˚XÊ\T, $_Ûqï dü+düÿè‘·T\ πø+Á<ë\T eTq |ü<ä$øÏ sêJHêe÷ #˚XÊs¡T. 2012 »qe]˝À »]–q sêÁwüº eT+Á‹es¡Z $düÔs¡ <˚X¯+˝À e⁄HêïsTT. Äj·÷ |üsê´≥ø£ düú˝≤\qT n+‘·sê®rj·T kÕúsTT˝À D˝À dæ.sêeT#·+Á<äj·T´, >∑+{≤ lìyêdüsêe⁄\≈£î eT+Á‹ |ü<äe⁄\T <äø±ÿsTT. n_Ûeè~Δ #˚j·÷*. uÛ≤s¡‘· |üsê´≥ø£ s¡+>±ìï n+‘·sê®rj·T+>± düeTTqï‘· kÕúsTT˝À ì\u…≥º>∑\>±*. ªªÁu≤+&é n+u≤dæ&ÉsYμμ>± (Á|ü#ês¡ø£s¡Ô) ‘êH˚ ‘Ó\+>±D≤≈£î #Ó+~q nì˝Ÿ Á|üuÛÑT‘·« $|t nj·÷´s¡T. Ç˝≤ e⁄+&É>± ∫s¡+J$ sê»´düuÛÑ≈£î mìïø£sTTHê πø+Á<ä eT+Á‹es¡Z $düÔs¡ e´eVü≤]kÕÔqì #Ó|üŒ&É+ Vü≤s¡¸D°j·T+. ‘·q≈£î <äøÏÿq XÊK<ë«sê eTq D yêsTT<ë |ü&ÉT‘·T+&É&É+ ‘√ πø+Á<ä+˝À ∫s¡+J$øÏ |ü<ä$ô|’ Äj·Tq sêÁwüº+˝À |ü\T ≥÷]»+ ÁbÕC…≈£îº\T #˚|ü{Ϻ ñbÕ~Û neø±XÊ\T yÓTs¡T>∑T|ü]#˚ nqT#·s¡T\T nqTe÷Hê\T e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T. πø+Á<ä eT+Á‹es¡Z $düÔs¡D yês¡Ô\T neø±X¯+ e⁄+~. sêÁwüº |üsê´≥ø£ s¡+>±ìøÏ πø+Á<ä ì<ÛäT\ πø{≤sTT+|ü⁄ yÓ\Te&çq Á|ü‹kÕØ ∫s¡+J$ ù|s¡T Á|üeTTK+>± $q|ü&˚~. m≥ºπø\≈£î nø√º ¬s{Ϻ+|ü⁄ #˚j·Te#·TÃ. <˚X¯+‘√ bÕ≥T eTq sêÁwüº |üsê´≥ø£ s¡+>±ìï ≈£L&Ü ãsY 26q »]–q πø+Á<ä eT+Á‹ es¡Z $düÔs¡D˝À ∫s¡+J$øÏ #√≥T \_Û+∫+~. n+‘·sê®rj·T kÕúsTTøÏ rdüT¬øfi¯fle#·TÃ. nsTT‘˚ n+<äT≈£î πø+Á<ä eT+Á‹ ∫s¡+J$‘√ bÕ≥T sêÁwüº+qT+∫ eTs√ q\T>∑Ts¡T m+|æ\≈£î neø±X¯+ ∫s¡+J$ uÛ≤Ø ø£düs¡‘·TÔ #˚j·Te\dæ e⁄+≥T+~. <äøÏÿ+~. ø√≥¢ dü÷s¡´Á|üø±wt¬s&ç¶, øÏ*¢ ø£èbÕ sêDÏ, düπs« dü‘·´Hêsêj·TD, ã\sê+Hêj·Tø˘ \T πø+Á<ä eT+Á‘·T\j·÷´s¡T. kı+‘· bÕغ <ë«sê eTTK´eT+Á‹ ø±yê\qTø=qï yÓT>±kÕº sY ø±+Á¬>dt bÕغ <ë«sê πø+Á<ä eT+Á‹ ø±>∑* >±s¡T. 2009 kÕ<Ûës¡D mìïø£\T »]–q 3 dü+e‘·‡sê\ 5 HÓ\\≈£î >±ì n~Ûø±s¡+ <äø£ÿ˝Ò<äT. ÇHêïfi¯fl≈£î ø±\+ ø£*kı∫Ã+~.Çø£ 22 qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

yÓTÆHêkÕ«$T ✍

Væ≤

s¡D´ø£X¯´|ü⁄ì dü+Vü≤]+#·&ÜìøÏ Hêsêj·TDT&ÉT qs¡dæ+VüQì>± ne‘· ]+∫q Á|ü<˚X¯+ n~. Á|üVü‰¢<ä es¡<äTì>± Á|üdæ~Δ>±+∫, #Ó+#·T\øÏåà‘√ #Ó{≤º |ü{≤º˝ÒdüTø=ì ‹]–q ÁbÕ+‘·+ n~. nø£ÿ&ç Á|üø£è‹ s¡eTD°j·T‘·≈£î, Á|üVü‰¢<äTì uÛÑøÏÔøÏ |üs¡e•+∫q qs¡dæ+VüQ&ÉT •˝≤s¡÷|ü⁄&Ó’q≥Tº düú\|ü⁄sêD+ #ÓãT‘·Tqï~. Á|üVü‰¢<ä es¡<ä \ø°åà qs¡dü$+VüQ&ÉT eT÷\$sê{Ÿ>± nø£ÿ&=ø£ ô|<ä› >∑T&ç yÓ\dæ+ ~. Ä Ä\j·T+ n‘·´<äT“¤‘· •\Œdü+|ü<ä≈£î Ä\yê\eTsTT+~. y˚\ dü+e‘·‡sê \ #·]Á‘·≈£î qs¡dæ+Vü≤ πøåÁ‘·+ ∫Vü≤ï+>± ì*∫+~. uÛÑ≈£îÔ\T eTs√ ‹s¡T|ü‹>± uÛ≤$düTÔHêïs¡T. Á|üU≤´‹#Ó+~q qs¡dæ+VüQì düìï~Û nôVA_\+˝À e⁄+~. nôVA_\+ Äfi¯fl>∑&ɶ≈£î 24 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À e⁄+~. Äfi¯fl>∑&ɶ ø£s¡÷ï\T-ø£&É|ü Á|ü<Ûëq s¡Vü≤<ë]˝À e⁄+~. nôVA_\+˝Àì \ø°åàqs¡dæ+Vü≤ Ä\j·T+ yÓ’wüíe <˚yê\j·÷˝À¢ n‘·´+‘· eTTK´yÓTÆq~. #êfi¯ó≈£î´\ qT+∫ $»j·Tq>∑s¡ sêE\ es¡≈£î m+<äs√ Á|üuÛÑTe⁄\T, kÕúìø£ bÕ\≈£î\T nôVA_\+ Ä\j·÷ìï n_Ûeè~Δ #˚XÊs¡T. nôVA_\+ düMT|ü+˝Àì ø=+&Éô|’ m>∑Te nôVA_\+ e⁄+~. nø£ÿ&É ñÁ>∑ qs¡dæ+VüQ&ÉT yÓ*XÊ&ÉT. ~>∑Te nôVA_\+‘√ düVü‰ qe qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T düìï<ÛäT\THêïsTT. ~>∑Te nôVA_\+˝Àì qs¡dæ+VüQì >∑T&ç n‘·´+‘· Á|ü<ÛëqyÓTÆq~. Ä\j·T ìsêàD+ ø±ø£rj·T |ü<äΔ‹˝À kÕ–Hê, •\Œdü+|ü<ä $»j·Tq>∑s¡ XË’*˝À e⁄+~. $wüßíe⁄qT ø°]Ô+#˚ |ü⁄sêD >±<∏ä\qT ‘Ó*ù| •˝≤Œ\T >∑T&çì+&Ü ø£ì|ækÕÔsTT. \ø°åàqs¡dæ+Vü≤kÕ«$T >∑T&çô|’ ≥÷]»+q÷´dt Á|ü‘˚´ø£ ø£<∏äq+ á $<Ûä+>± e⁄+~. düú\ |ü⁄sêD+ eTVü‰eTTì ø£X¯´|ü⁄ì ø=&ÉT¬ø’q Væ≤s¡D´ø£X¯´|ü⁄&ÉT <˚e‘·\qT, s¡Twüß\qT |”&ç+#·kÕ>±&ÉT. Væ≤s¡DT´ì <äTX¯Ãs¡´\≈£î ;Û‹*¢q <˚e‘ê>∑D+ $wüßíe⁄qT ÁbÕ<Û˚j·T|ü&ç+~. ÁãVü≤à es¡+‘√ eTVü‰ã\T&Ó’ Væ≤s¡DT´&ÉT Vü≤]ì <˚«wæ+#·kÕ>±&ÉT. ‘·q ≈£îe÷s¡T&Ó’q Á|üVü‰¢<äT&ÉT Vü≤] uÛÑ≈£îÔ&Éj·÷´&ÉT. Væ≤s¡D´ø£X¯´|ü⁄ì dü+Vü≤]+#·&ÜìøÏ lVü≤] qs¡dæ+Vü‰e‘ês¡+ <ë˝≤Ã&ÉT. n~ ø£è‘·j·TT>∑+˝À »]–q dü+|òüT≥q. qs¡dæ+VüQ&ÉT Á|üVü‰¢<äTì ÁuÀ∫q Á|ü<˚X¯y˚T

nôVA_\+. ÁãVü‰à+&É|ü⁄sêD+, $wüßí|ü⁄sêD+, >∑s¡T&É ‘·~‘·s¡ |ü⁄sêD≤˝À¢ qs¡dæ+Vü‰e‘ês¡+, nôVA_\+ Á|üdüøÏÔ e⁄+~. qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T nôVA_\+˝À ø=\Te⁄B] uÛÑ≈£îÔ\ |üP»\+<äTø=+≥THêï&ÉT. kÕ«$T düìï~Û eTVü‰ |ü⁄D´πøåÁ‘·+>± uÛ≤dæ\T¢‘·Tqï~. l y˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT yÓ\dæq ‹s¡TeT\ ‘·s¡Tyê‘· n+‘·{Ï ÁbÕX¯düÔ´+ nôVA_\+ πøåÁ‘êìπø <ä≈£îÿ‘·T+<äì >∑s¡T&É|ü⁄sêD+ ù|s=ÿ+≥Tqï~. nôVA_\+≈£î ‹s¡T|ü‹ nH˚ ù|s¡T ≈£L&Ü e⁄qï≥Tº düú\|ü⁄sêD+ e\¢ ‘Ó\TdüTÔqï~.

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

23

rs¡T‘ÓqTï\T l qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T <˚yê\j·T+ $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ ìsêàD≤˝À¢ ˇø£ n<äT“¤‘·+. >√|ü⁄s¡<ë«sê\T, >∑T&ç düÔ+uÛ≤˝À¢ì $X‚wü •˝≤Œ\T j·÷Á‹≈£î\ eTqdüT˝À¢ #Ós¡>∑ì eTTÁ<äy˚kÕÔsTT. düìï~Û M~Û˝À ì\ã&ç >∑T&çì ‹\øÏùdÔ eT~ |ü⁄\øÏdüTÔ+~. yÓTT<ä{ yÓTT+&ç>√|ü⁄s¡+ ø£ì|ædüTÔ+~. >√|ü⁄s¡ ìsêàD+ ndü+ |üP]Ô>± e⁄Hêï, <ë«s¡ã+<Ûë˝À¢ øÏ+~yÓ’|ü⁄q e⁄qï ø£≥º&Ü˝À¢ n|üPs¡« •˝≤Œ\T HêïsTT. yÓTT+&ç>√|ü⁄s¡+ yÓqTø£ m‘·ÔsTTq Á|ü<Ûëq <ë«s¡>√|ü⁄s¡+ e⁄+~. dü>∑+ ìsêàD+ sê‹‘√kÕ>∑>±, ô|’ n+‘·düTÔ\T Ç≥Tø£->±s¡->∑#·TÑ√ ø£{≤ºs¡T. 20 n&ÉT>∑T\ ô|’>± m‘·TÔqï <ë«s¡düÔ+uÛ≤\T, n+<äT˝Àì •\Œdü+|ü<ä #·÷|üs¡T\qT dü+ÁuÛÑe÷X¯Ãsê´\≈£î >∑T]#˚düTÔ+~. <Ûä«»düÔ+uÛÑ+ e<ä› ì\ã&ç <ë«s¡>√|ü⁄s¡ •˝≤Œ \qT #·÷düTÔ+fÒ n+‘·T˝Òì Äq+<ä+ ø£\T>∑T‘·T+~. yÓ’wüíe‘·‘ê«ìøÏ dü+ã+ ~Û+∫q mH√ï •˝≤Œ\T nø£ÿ&É ø£ì|ækÕÔsTT. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ n~Ûø±]ø£ >∑Ts¡TÔ |ü+~-ø£‹Ô-dü÷s¡´#·+Á<äT\T, |üPs¡íø£\X¯+, sêE\ •˝≤Œ\T, $$<Ûä <˚e‘êeT÷s¡TÔ\T <ë«s¡ ø£≥º&É+˝À <äs¡Ùq$TkÕÔsTT. <ë«s¡ã+<Ûë\ô|’ #ÓøÏÿq <äXÊe‘êsê\ •˝≤Œ\T düTeTH√Vü≤s¡+>± e⁄HêïsTT. <˚e‘·\T, >∑+<Ûäs¡T«\T, eTTqT\T, j·T≈£åî\T, øÏHÓïs¡T\T, øÏ+|ü⁄s¡Twüß\T, Hê–qT\T, Hê≥´ø£‘ÓÔ\T, dü+^‘· yêsTT<ä´ ø±s¡T\T, @qT>∑T\T, >∑TÁsê\T, |ü≈£åî\T... ‘·~‘·s¡ •˝≤Œ\T Á|ü<Ûëq<ë«s¡ ìsêàD rs¡TqT düeTTqï‘· kÕúsTT˝À ì*bÕsTT. Á|ü<Ûëq <ë«s¡ •\Œ dü<äèXÊ´ìï eTqq+ #˚düTø=+≥÷ ø=+#Ó+ eTT+<äT≈£î yÓ[fl‘˚ ˇø£ eTVü‰<äT“¤‘· ø£≥º&É+ ø£ì|ædüTÔ+~. n<˚ Á|ü<Ûëq Ä\j·T+. m‘·ÔsTTq y˚~ø£ô|’ >∑T&çì, eT+&ÉbÕ\qT ì]à+#ês¡T. >∑s¡“¤>∑èVü≤+ eTT+<äTqï eTVü‰eT+

&É|ü+˝À >∑\ uÛ≤Ø düÔ+uÛ≤˝À¢ì n‘·´<äT“¤‘· •\Œø£fi¯ $»j·Tq>∑s¡ sêE\ ø£fi≤ |æbÕdü‘ê«ìøÏ ì<äs¡Ùq+>± ù|s=ÿqe#·TÃ. eTVü‰eT+&É|ü+ eTT+<äT ˇø£ yÓ’|ü⁄q ø£fi≤´DeT+&É|ü+, eTs√yÓ’|ü⁄q s¡+>∑eT+&É|ü+ e⁄HêïsTT. Ä\j·T+, $$<Ûä eT+&ÉbÕ\T, düÔ+uÛ≤\T n+<äT˝Àì •˝≤Œ\qT #·÷dæq|ü⁄Œ&ÉT nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ ˝ÒbÕøÏå˝Àì Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+, ‘ê&ç|üÁ‹˝Àì ∫+‘·\ yÓ+ø£≥s¡eTDkÕ«$T, ãT>∑Z sêeT*+π>X¯«s¡ >∑Tfi¯ófl, >√s¡+≥¢˝Àì e÷<Ûäesêj·T\ >∑T&ç, Vü≤+|”˝Àì |ü\T Ä\j·÷\T, ‹s¡TeT\˝Àì y˚+ø£fÒX¯«s¡Tì düìï~Û >∑Ts¡TÔ≈£î ekÕÔsTT. qs¡dæ+VüQ ì ø√yÓ\˝Àì ø£fi≤´DeT+&É|ü+˝Àì (dæ+Vü‰\T, @qT>∑T\T ø£\>∑*|æ ì\ã&çq≥Tº >± e⁄+&É&É+) düÔ+uÛ≤\≈£î, >√s¡+≥¢ e÷<Ûäesê j·T\>∑T&ç düÔ+uÛ≤\≈£î <ä>∑Z] b˛*ø£\THêïsTT. Çø£ Á|ü<Ûëq <ë«s¡+, yÓTT+&ç >√|ü⁄s¡<ë«s¡+ ‘ê&ç|üÁ‹ <˚efi≤\ <ë«sê\qT b˛* e⁄HêïsTT. n˝≤ b˛*à #·÷dæq|ü⁄Œ&ÉT $»j·Tq>∑s¡ XË’*˝À ì]à+∫q mH√ï Ä\j·÷\T #·÷|üs¡T\ eT~ ˝À yÓT<äT\T‘êsTT. ø£fi≤´DeT+&É|ü+˝À düTe÷s¡T 50düÔ+uÛ≤\THêïsTT. n+<äT˝À n<äT“¤‘· •˝≤Œ\THêïsTT. ne˙ï ≈£L&Ü $wüßíe⁄≈£î Á|ü‹s¡÷bÕ˝Ò. X¯+KT#·Áø±\T <Ûä]+∫ es¡<ä eTTÁ<ä‘√ e⁄qï y˚+ø£fÒX¯«s¡T&ÉT, X¯+KT#·Áø±\ ‘√ bÕ≥T >∑<äqT #˚|ü{Ϻq e÷<Ûäe⁄&ÉT, bÕ+&ÉTs¡+>∑&ÉT, u≤\ÁøÏwüßí&ÉT, ‘·~‘·s¡ •˝≤Œ\T uÛÑ≈£îÔ\qT eT+Á‘·eTT>∑TΔ\qT #˚kÕÔsTT.

dü÷Œ¤]Ô $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ sê» <Ûë˙ q>∑s¡yÓTÆq Vü≤+|æ˝À •\Œ ø£fi≤ ì\ j·÷˝…’q >∑Tfi¯ófl mH√ï e⁄HêïsTT. n<äT“¤ ‘· düèwæº nì #Ó|ü⁄Œø√<ä>∑Z sê‹ s¡<∏ä+, qs¡dæ+Vü≤ kÕ«$T uÛ≤Ø$Á>∑Vü≤+ lÁøÏwüí<˚esêj·T\ Á|üã\ uÛÑøÏÔøÏ, ø£fi≤‘·èwüí≈£î ì<äs¡Ùq+>± ì*#êsTT. kÕVæ≤r düeT sê+>∑D kÕs¡«uÛÖeTT&ÉT nôVA_\+qT 1515˝À dü+<ä ]Ù+#ê&ÉT. $$<Ûä s¡÷bÕ˝À¢ì qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T $Á>∑Vü‰\ qT #·÷dæ ‘·qàj·T‘·«+ #Ó+<ë&ÉT. jÓ÷>∑qs¡dæ+VüQì $Á>∑Vü≤+ ÁøÏwüísêj·T\qT ø£~*+∫+~. jÓ÷>∑ qs¡dæ+ VüQì uÛ≤Ø $Á>∑Vü‰ìï Vü≤+|æ˝À @sêŒ≥T #˚sTT+#ê&ÉT. nôVA_\+ dü+<äs¡Ùq ‘·sê«‘· n+fÒ <ë<ë|ü⁄ 14 @+&É¢≈£î Áø°.X¯.1529˝À jÓ÷>∑ qs¡dæ+VüQì n‘·´+‘· uÛ≤Ø $Á>∑Vü≤+ Vü≤+|æ˝À Ä$wüÿè‘·eTsTT+~. n+‘·{Ï eTVü‰$Á>∑Vü≤ ìsêàD≤ìøÏ eTVü‰kÕÁe÷C≤´~ÛH˚‘· dü÷Œ¤]Ô bı+~+~ nôVA_\+˝ÀH˚ nì #Ó|üŒe#·TÃ.

24

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

s¡+>∑eT+&É|ü+ dü+<äs¡Ùq+ ˇø£ uÛÑøÏÔs¡dü <äèX¯´ø±yê´ìï #·÷dæq+‘· nqTuÛÑ÷‹ì ø£*– düTÔ+~. sêe÷j·TD+, eTVü‰uÛ≤s¡‘·+, Ç‘·s¡ |ü⁄sêD≤˝À¢ì eT<ÛäTs¡ |òüT{≤º\qT •\TŒ\T s¡eTD°j·T+>± #Óø±ÿs¡T. <ë<ë|ü⁄ 82 düÔ+uÛ≤˝À¢ n‘·´<äT“¤‘· •\Œdü+|ü<ä <ë–e⁄+~. ñ‘·Ôs¡+ yÓ’|ü⁄qTqï düÔ+uÛ≤˝À¢ <äXÊe‘êsê\ •˝≤Œ\qT •\Œ\T H˚s¡TŒ‘√ #Óø±ÿs¡T. <äøÏåD ~≈£îÿq>∑\ düÔ+uÛ≤˝À¢ sêeTT&ÉT, yÓ+ø£fÒX¯« s¡T&ÉT, Ä+»H˚j·TT&ÉT ‘·~‘·s¡ <˚e‘ê •˝≤Œ\THêïsTT. qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T •˝≤Œ\ ≈£î ÁbÕeTTK´‘· \_Û+∫+~.$$<Ûä <˚e‘êeT÷s¡TÔ\‘√ bÕ≥T >∑+<Ûäs¡T«\T, j·T≈£åî \T, øÏHÓïs¡ øÏ+|ü⁄s¡Twüß\T, Hê{Ï eTqTwüß\ eÁdüÔ<Ûës¡D, ÄuÛÑs¡D≤\T, n\+ø£s¡D \T, @qT>∑T\T, >∑TÁsê\ e+{Ï »+‘·Te⁄\T, Vü≤+dü\T,∫\Tø£\T ‘·~‘·s¡ |ü≈£åî\ •˝≤Œ\T eT+&ÉbÕ\ düÔ+uÛ≤˝À¢ qj·THêq+<äø£s¡+>± e⁄HêïsTT. eT÷\$sê{Ÿ Á|ü<Ûëq <ë«sêìøÏ m<äTs¡T>± >∑s¡“¤ >∑èVü≤+ e⁄+~. n+<äT˝À \ø°åàdüy˚T‘· qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T $Á>∑Vü≤+ e⁄qï~. eT÷\$sê{Ÿ •˝≤Œìï q\¢ìsê‹˝À n‘·´+ ‘· n+<ä+>± eT*#ês¡T. m‘·ÔsTTq |”sƒ¡+ô|’ qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T $Á>∑Vü‰ìï ≈£Ls=à qï $<Ûä+>± r]Ã~<ë›s¡T. $Á>∑Vü≤+ m‘·TÔ 4 n&ÉT>∑T\ <ëø± e⁄+≥T+~. qs¡dæ+ Vü≤kÕ«$TøÏ Hê\T>∑T #˚‘·T\THêïsTT. ¬s+&ÉT#˚‘·T˝À¢ X¯+KT #·Áø±\T+&É >±, eTs√ ¬s+&ÉT #˚‘·T\T nuÛÑj·T- es¡<äeTTÁ<ä˝À e⁄HêïsTT. m&ÉeTø±\T eTT&ÉT #·Tø=ì e⁄+&É>± ≈£î&çø±\T C≤s¡$&ç∫q≥Tº+ ~. m&ÉeT ‘=&Éô|’ <˚y˚] \ø°åà e÷‘· düTU≤d”qT sê\sTT+~. n+<äTe\¢H˚ kÕ«$Tyê]ì \ø°åà qs¡dæ+VüQì>± uÛÑ≈£îÔ\T ø=\TdüTÔHêïs¡T. kÕ«$T $Á>∑Vü≤+ yÓqTø£ >∑\ eTø£s¡ ‘√s¡D+˝À <äXÊe‘êsê\THêïsTT. yêdüÔyêìøÏ nôVA_\+˝À yÓ\dæq kÕ«$Tì Á|üVü‰¢<ä es¡<äqs¡dæ+ VüQì>± uÛÑ≈£îÔ\T uÛ≤$+#·&É+ |ü]bÕ{Ï. eT÷\ $sê{ŸqT jÓ÷>∑qs¡dæ+VüQì>± ≈£L&Ü |æ\TdüTÔ Hêïs¡T. dü<ë•esêj·T\T sêsTT+∫q 1547 Hê{Ï XÊdüq+˝À Ms¡qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T>± ù|s=ÿ Hêïs¡T. mes¡T mìï s¡ø±\T>± ø=*∫Hê m≈£îÿeeT+~ uÛÑ≈£îÔ\T e÷Á‘·+ \ø°åàqs¡dæ+Vü≤kÕ«$T >±H˚ |üPõdüTÔHêïs¡T. >∑s¡“¤>∑T&ç, eTTKeT+&É|ü+ kÕ<ëd”<ë>±H˚ e⁄HêïsTT. >∑s¡“¤>∑T&ç ãj·T{Ï >√&É\ô|’ <˚e‘·\T, sêø£ådüT\ ø°ås¡kÕ>∑s¡ eT<Ûäq+, u≤\ÁøÏwüßíì ø±[j·TeTs¡›q+ <äèXÊ´\T s¡eT´+>± e⁄HêïsTT. >∑s¡“¤>∑T&ç <ë«s¡+ô|’ <ë«s¡bÕ\≈£î\, >∑»\øÏåà u§eTà\T ø£\e⁄. neTè‘·e[fl qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T >∑s¡“¤>∑T&ç qT+∫ ãj·T≥≈£î e∫à ñ‘·Ôs¡+ yÓ’|ü⁄q≈£î yÓ[fl‘˚ \øÏåà<˚$ düìï~Û ø£ì|ædüTÔ+~. neTàyês¡T neTè‘·e[fl ‘êj·÷s¡T>± |üP»\+

<äTø=+≥Tqï~.Á|üVü‰¢<äes¡<äTì <˚y˚]jÓÆTq \ø°åàe÷‘·qT neTè‘· e[fl>± ø=\e&É+ ãVüQXÊ ‘·$Tfi¯ dü+Á|ü<ëj·TyÓTÆ e⁄+&Ée#·TÃ. düTe÷s¡T eT÷&ÉT n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ e⁄qï neTàyê] $Á>∑Vü≤+ |ü<ëàdüq |ü<äΔ‹˝À e⁄qï~. neTà yê]øÏ >∑\ 4 #˚‘·T˝À¢ 2 #˚‘·T˝À¢ |ü<äà|ü⁄e⁄«\THêïsTT. eTs√ ¬s+&ÉT #˚‘·T\T nuÛÑj·T es¡<ä eTTÁ<ä˝À e⁄HêïsTT. \ø°åàe÷‘· ‘·\ô|’ øÏØ≥+ e⁄+~. neTàyê] >∑T&çyÓqTø£ Ä+&ÜfiŸ düìï~Û e⁄+~. sêe÷\j·T+ Á|ü<Ûëq<ë«s¡+ qT+∫ ãj·T≥≈£î edü÷ÔH˚ m<äTs¡T>± <Ûä«»düÔ+uÛÑ+, ã* |”sƒ¡+ ø£ì|ækÕÔsTT. düMT|ü+˝ÀH˚ sêe÷\j·T+ e⁄+~. sêeTT&ÉT ns¡D´ yêkÕìøÏ e∫Ãq|ü⁄&ÉT nôVA_\ kÕ«$Tì <ä]Ù+#·Tø=qï≥Tº |ü⁄sêD Á|ür‹. n+<äTe\¢H˚ sêe÷\j·T+ ì]à‘·eTsTT+~. sêeTT&ÉT d”‘· ≈£Ls=Ãì e⁄+&É>± \ø£åàDT&ÉT ì\ã&çq≥Tº>± ˇπø sê‹˝À •˝≤Œ\qT eT*#ês¡T. sêeTTì e<ä› n+»* |òüT{Ïdü÷Ô Ä+»H˚j·TT&ÉT ≈£Ls=ÃHêï&ÉT. Ç~˝≤ e⁄+&É>± Á|ü<Ûëq >∑T&ç, |ü]yês¡ <˚e‘·\ ø√yÓ\\ #·T≥÷º ã\yÓTÆq m‘·ÔsTTq ÁbÕø±sê\THêïsTT. nôVA_\kÕ«$T Ä\j·T+ ˝À|ü\, yÓ\T|ü\ mH√ï eT+&ÉbÕ\THêïsTT. Á|üVü‰¢<ä es¡<äTì >∑T&ç dü+<äs¡Ùq+ j·÷Á‹≈£î\ eT~ ˝À ∫s¡kÕúsTT>± $T–*b˛‘·T+<äq&É+ n‹X¯jÓ÷øÏÔ ø±H˚ø±<äT. ~>∑Te nôVA_\+˝Àì \ø°åà qs¡dæ+Vü≤kÕ«$Tì <ä]Ù+#·Tø=qï uÛÑ≈£îÔ\T m>∑Te nôVA_\+˝À >∑\ 8 eT+~ qs¡dæ+Vü≤kÕ«eTT\qT <ä]Ù+#·T ø=q&É+ |ü]bÕ{Ï. m>∑T e nôVA_\+ ø=+&Éô|’ e⁄+~. nø£ÿ&É ≈£L&Ü >∑T&ç n<äT“¤‘· ø£≥º&Éy˚T. ñÁ>∑ qs¡dæ+ Vü≤kÕ«$T>± ø=\Te⁄Bsê&ÉT. ~>∑Te nôVA_\+, m>∑Te nôVA_\+\ eT<Ûä´ <ä÷s¡+ 8 øÏMT e÷Á‘·y˚T. ñÁ>∑qs¡dæ+Vü≤, C≤«˝≤qs¡dæ+Vü≤, bÕeq qs¡dæ+Vü≤, jÓ÷>∑, #Û·Á‘·yê‘·, eT˝À\, ø±s¡+», uÛ≤s¡Ze qs¡dæ+Vü≤ kÕ«$T >∑Tfi¯ófl nôVA_\+ ø=+&É˝À¢ e⁄HêïsTT. ~>∑Te nôVA_\+˝Àì Á|üVü‰¢<ä es¡<ä qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T‘√ düVü‰ qe qs¡dæ+VüQ\ düìï<ÛëHê\THêïsTT. ø=ìï >∑Tfi¯flqT dü+<ä]Ù+#·&É+ ø£wüº+‘√ ≈£L&ÉTø=qï |üì. ø£qTø£ Äj·÷ Á|ü<˚XÊ\T u≤>± |ü]#·j·TeTTqïyê] düVü‰j·T+‘√ qs¡dæ+Vü≤ kÕ«$T düìï<ÛäT\qT dü+<ä]Ù+#·&É+ eT+∫~.

XÊdüHê\T sêj·T\d”eT≈£î ø=ìï y˚\ j˚T+&É¢ #·]Á‘· e⁄+~. sêj·T\d”eT˝À n+‘·sꓤ>∑yÓTÆq nôVA_\+ πøåÁ‘êìøÏ |òüTqyÓTÆq #·]Á‘˚ e⁄+~. eTÚs¡T´\ ø±\+ qT+∫ d”eT Á_{Ïwüß bÕ\q˝ÀøÏ yÓfi‚fles¡≈£î m+<äs√ sêE\T qs¡dæ+Vü≤ kÕ«$T ùde˝À ‘·]+#ês¡T. Ä\j·T n_Ûeè~ΔøÏ m+‘·>±H√bÕ≥T|ü&ܶs¡T. n+<äT≈£î

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

25

$»j·TdüÔ+uÛÑ+ j·TT<ëΔ\T »]–q|ü⁄Œ&ÉT $»j·T+ kÕ~Û+∫q yês¡T XÊdüHê\T y˚sTT+#·&É+, $»j·TdüÔ+uÛ≤\T Hê{Ï sêe&É+ ÄqyêsTTr. >√˝§ÿ+&É qyêãT\qT+∫ nôVA _\+≈£î $eTTøÏÔ ø£*–+∫q+<äT≈£î >∑Ts¡TÔ>± $»j·TdüÔ+uÛÑ+ yÓ*dæ+~. $»j·T q>∑s¡ Á|üuÛÑTe⁄\ bÕ\q˝À dü«s¡íj·TT>±ìï #·$#·÷dæq nôVA_\+ Ä\j·÷\T 1565 Hê{Ï ‘·[flø√≥ j·TT<äΔ+‘·sê«‘· Nø£{Ïe÷≥Tq <ë– e⁄+&Ée\dæ e∫Ã+~. Vü≤+|æ˝Àì qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T uÛ≤Ø $Á>∑Vü‰ìï ãVü≤eT˙ düT˝≤ÔqT\T eTTø£ÿ\T #˚XÊs¡T. >√˝§ÿ+&É düT˝≤ÔqT ÇÁãV”≤+ n© ≈£î‘·TuŸcÕ nôVA_\+ô|’ 1579˝À <ë&ç#˚XÊ&ÉT. Ä\j·÷\qT <Ûä«+dü+ #˚j·T&Éy˚T >±ø£ kÕ«$Tyê]øÏ n\+ø£]+#˚ $\TyÓ’q ÄuÛÑs¡D≤\T, e®Á»yÓ’&ÛÉ÷sê´\qT <√#·T¬øfi≤fl&ÉT. ÇÁãV”≤+ ø=&ÉT≈£î 1580˝À sê»sTTq ‘·sê«‘· nôVA_\+ô|’ eTs√kÕ] <ë&ç »]–+~. nôVA _\+ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê\T >√˝§ÿ+&É sê»´+˝À |üP]Ô>± ø£*dæb˛j·÷sTT. düTe÷s¡T 5 dü+e‘·‡sê\≈£î ô|’>± qs¡dæ+VüQì düìï~Û HÓ’y˚<ë´ìøÏ H√#·Tø√˝Ò <ä+fÒ |ü]dæú‘·T\T m+‘· <ës¡TD+>± |ü]D$T+ #êjÓ÷ ns¡úeTe⁄‘·T+~. Nø£{Ï s√E\≈£î #·s¡eT^‘·+ bÕ&Ü\qï ñ<˚›X¯´+‘√ nôVA _\+ eTsƒê~Û|ü‹ leHé X¯sƒ¡>√|ü õj·T´sY ô|qTø=+&É Á|üuÛÑTe⁄ ˇø£{À ls¡+>∑sê j·TT\TqT dü«j·T+>± ø£*dæ >√˝§ÿ+&É düT˝≤ÔqT\ ôd’Hê´\qT ‘·]$Ty˚j·÷\ì n]ú+#ê&ÉT. ‘·eT |üPØ«≈£î\T m+‘·>±H√ Äsê~Û+∫, Ä<ä]+∫q qs¡dæ+Vü≤düìï~ÛøÏ ‹]– |üPs¡« yÓ’uÛÑe+ ‘Ó|æŒkÕÔqì õj·T´sY ≈£î $qï$+#ê&ÉT n+‘˚.. e÷≥ Á|üø±s¡+ 1584˝À $»j·Tq>∑s¡ ùdq\T ≈£î©≈£î‘·TuŸ cÕ ôd’Hê´\qT ‘·]$Tø={≤ºsTT. ◊<ëπs+ &É¢ Nø£{Ï bÕ\q≈£î ‘Ós¡|ü&ç+~. ls¡+>∑sê j·T\ Ä<˚X¯+‘√, <ëHê\‘√ l qs¡dæ+Vü≤ kÕ«$T ø√yÓ\≈£î |üPs¡«yÓ’uÛÑe+ ÁbÕ|æÔ+∫+ ~. ls¡+>∑sêj·T\T n‘·ì ø±s¡´ø£s¡Ô˝…’q ø=+&ÉsêE yÓ+ø£≥sêE-ø=+&ÉsêE ‹s¡T eT\sêE\ kÕVü≤dü#·s¡´qT õj·T´sY n_Ûq+~+#ê&ÉT. ls¡+>∑sêj·TT\≈£î #Ó+~q 1584Hê{Ï XÊdüq+ <Ûä«»düÔ+uÛ≤ìøÏ düMT|ü+˝Àì ˇø£ ô|<ä› sêsTTô|’ #Óø±ÿs¡T. eTs√ XÊdüq+ $»j·TdüÔ+uÛÑ+˝ÀH˚ <ë–e⁄+~. ≈£î©≈£î‘·TuŸcÕô|’ ls¡+>∑sêj·T\T kÕ~Û+∫q $»j·÷ìøÏ >∑Ts¡TÔ>± >∑T&ç m<äTs¡T>± düìï~Û M~Û˝À $»j·TdüÔ+uÛÑ+ yÓ*dæ+~. ˇπø sê‹˝À #ÓøÏÿq düÔ+uÛ≤ìï ˇø£ |”sƒ¡+ô|’ ì\u…{≤ºs¡T. $»j·TdüÔ+uÛÑ+˝À mH√ï •˝≤Œ\THêïsTT. m+‘√ ø£fi≤‘·àø£+>± e⁄+~. $»j·TdüÔ+uÛÑ+ |”sƒ¡+˝À XÊdüq+ e⁄+~. Ä\eT÷s¡TÁ>±eT bı˝≤˝À¢ ø=+‘· uÛÑ÷$Tì <˚yê\j·÷ìøÏ Ç∫Ãq <ëq $esê\T XÊdüq+˝À e⁄HêïsTT. düìï~ÛM~Û˝ÀøÏ Á|üy˚•dü÷ÔH˚ kÕ«>∑‘· ‘√s¡D+, Ä yÓqTø£ $»j·TdüÔ+uÛÑ+ ø£ì|ækÕÔsTT.

Ä\j·T+˝À \_Û+∫q nH˚ø£ XÊdüHê˝Ò kÕø£å´+. sêj·T\d”eT˝Àì $$<Ûä >∑Tfi¯fl˝À |ü\T Á|ü<˚XÊ˝À¢ nôVA_\+ Ä\j·T Á|ükÕÔeq≈£î dü+ã+~Û+∫q XÊdüHê\THêïsTT. nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ ‘ê&ç|üÁ‹ e<ä› >∑\ j·÷&çøÏ düMT|ü+˝Àì ô|<ä›ù|≥ Á>±eT bı˝≤˝À¢ì ˇø£ sêsTTô|’ #êfi¯óø£´sêE ø°]Ôes¡à (Áø°.X¯.744755) y˚sTT+∫q XÊdüq+˝À nôVA_\+ >∑T]+∫ ù|s=ÿHêïs¡T. Á‹uÛÑTeq eT\¢<˚e Áø°.X¯.1124˝À <ëqXÊdüHêìï sêsTT+#ê&ÉT. qs¡dæ+Vü≤ kÕ«$Tì eT\¢<˚e <ä]Ù+ ∫q≥Tº ø£&É|ü õ˝≤¢ »eTà\eT&ÉT>∑T <ä>∑Zs¡ >∑\ ô|<ä›eTT&çj·T+ •yê\j·T+˝À XÊdüq+ \_Û+∫+~. m>∑Te nôVA_\+, lXË’\+ yÓfi¯fl &ÜìøÏ ¬s&ç¶sêE˝À¢ eTTKT´&Ó’q Áb˛\j·T y˚e÷¬s&ç¶ Áø°.X¯. 1376˝À yÓT≥¢<ë]ì ì]à+|üCÒXÊ&ÉT. lXË’\ eT\¢qï >∑T&ç˝Àì Ms¡•s√ eT+&É|ü+˝À y˚e÷¬s&ç¶ XÊdüq+ e⁄+~. nôVA_\+ qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T düìï~Û $»j·Tq>∑s¡ #·Áø£es¡TÔ\ ø±\+˝À dü«s¡íj·TT>±ìï #·÷dæ+~. ˇø£{À kÕfi¯óe qs¡dæ+Vü≤sêj·T\T (Áø°.X¯.1486-91) >∑T&çì |ü⁄qsYì]à+#ê&ÉT. nôVA_\ qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T <äj·Te\¢H˚ ‘êqT »ìà+∫q≥Tº ˇø£{À kÕfi¯óe qs¡dæ+Vü≤sêj·T\T ‘êqT s¡∫+∫q ªªsêe÷uÛÑT´<äj·T+μμ˝À ù|s=ÿHêï&ÉT. ‘·qqT Ms¡qs¡dæ+VüQì>± n_Ûe]í+#·Tø=Hêï&ÉT. lÁøÏwüí<˚esêj·T\T Áø°.X¯.1515 &çôd+ãsY 21q Á|üVü‰¢<ä es¡<äTìï <ä]Ù+#·Tø=Hêï&ÉT. >∑»|ü‘·T\ bÕ\q˝À e⁄qï ñ<äj·T–], ø=+&É|ü*¢, ø=+&ÉM&ÉT ‘·~‘·s¡ <äTsêZ\qT »sTT+∫ $»j·Tq>∑sêìøÏ yÓfi≤fl&ÉT. ‘·sê«‘· ‘·÷s¡TŒ (ø£[+>∑) <˚X¯ <ä+&Éj·÷Á‘·¬ø’ ãj·T\T<˚] nôVA_\+ e#êÃ&ÉT. eÁ»yÓ’&ÛÉ÷sê´\T, eTs¡ø£‘· e÷DÏø±´\T, s¡‘êï\T, ¬ø+|ü⁄\T bı~–q ÄuÛÑs¡D≤\T, yÓsTT´ ã+>±s¡T es¡Vü‰\qT ÁøÏwüísêj·T\T kÕ«$Tyê]øÏ düeT]Œ+#ê&ÉT. qs¡dæ+VüQì HÓ’y˚<ä´+ ø√dü+ ñ‘·‡yê\T yÓ’uÛÑe+>± ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ #ê>∑\eTÁ] e<ä› >∑\ eT<ä÷s¡T nH˚ Á>±e÷ìï sêj·T\T <ëq+#˚dæq≥Tº ô|<ä› XÊdüqã+&É e⁄+~. XÊdüqã+&É yÓTT+&ç>√|ü⁄s¡+ düMT|ü+˝À e⁄+~. n#·T´‘·<˚esêj·T\T, n[j·T (ns¡M&ÉT) sêeTsêj·T\T, dü<ë•esêj·T\T, ˇø£{À ls¡+>∑sêj·T\T, ¬s+&√ yÓ+ø£≥|ü‹sêj·T\T ‘·~‘·s¡ $»j·Tq>∑s¡ (Vü≤+|”sê»´+) Á|üuÛÑTe⁄\T nôVA_\ Ä\j·T n_Ûeè~Δ ø√dü+ mH√ï <ëHê\T #˚XÊs¡T. >∑T&ç |ü]düsê˝À¢ 30øÏ ô|’>± XÊdüHê\THêïsTT. Ä\j·T #·]Á‘·qT $e]+#˚ n‘·´+‘· eTTK´yÓTÆq ªXÊdüqã+&É\Tμ m+&É≈£î m+&ÉT‘·÷, yêq≈£î ‘·&ÉTdüTÔHêïsTT. yê{ìï+{Ï˙ ˇπø #√≥≈£î ‘·s¡*+∫ s¡øÏå+#ê*. n+‘˚>±ø£ XÊdüHê\ kÕsê+XÊìï düs¡fi¯yÓTÆq uÛ≤wü˝À q\¢ã+&É\ô|’ #ÓøÏÿ+∫, Á|ü<äs¡Ùq≈£î e⁄+#ê*. yê{Ïe\¢ uÛ≤$ ‘·sê\ yês¡T nôVA_\+ #·]Á‘·qT Á|ü‘·´ø£å+>± ‘Ó\TdüTø=H˚ neø±X¯+ ø£\T>∑T‘·T+~.

26 qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY õ˝≤¢

ñe÷eTùV≤X¯«s¡+

ø£|æ\yêsTT *+>∑eT÷]Ô

e÷eTùV≤X¯«s¡+ ˇø£ dæ<äΔ πøåÁ‘·+>±, ñe÷X¯øÏÔ |”sƒ¡+>± #Ó|üŒã&ÉT‘·÷ lXË’˝≤ìøÏ ñ ñ‘·Ôs¡<ë«s¡+>± Á|üdæ~Δ #Ó+~+~. sêeD e<Ûëq+‘·s¡+ lsêeTT&ÉT lXË’\ Á|ü<äøÏåD+ á πøåÁ‘·+qT+#˚ Äs¡+_Û+∫q≥T¢ lXË’\ düú\|ü⁄sêD+ #ÓãT‘·T+~. eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY õ˝≤¢˝À e⁄qï |ü⁄D´πøåÁ‘ê˝À¢ ñe÷eTùV≤X¯«s¡+˝Àì •yê\j·T+ n‘·´+‘· Á|üeTTKyÓTÆq~. |ü⁄D´πøåÁ‘êìï, Á|üø£è‹ì #·÷dæ j·÷Á‹≈£î\T ‘·qàj·T‘·«+ #Ó+<äT‘·T+{≤s¡T. Ç~ #·]Á‘· Á|üdæ<äΔyÓTÆq ‹s¡T|ü‹, nôVA_\+, eTVü‰q+~, lXË’\+ yÓTT<ä˝…’q |ü⁄D´πøåÁ‘ê\T>∑\ q\¢eT\bÕj·T˝À eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢ n#·Ã+ù|≥ eT+&É\+˝Àì s¡+>∑|ü⁄sêìøÏ <äøÏåD+>± eT÷&ÉT øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À e⁄+~. Çø£ÿ&É ø=+&É$\T¢ e+|ü⁄ ‹]– <ëìô|’ düTe÷ s¡T ns¡úø√X¯+ bı&Ée⁄>± ˇø£<ëìô|’ ˇø£{Ï ¬s+&ÉT <äs¡T\T @s¡Œ&çq$. yÓTT<ä{Ï <ä]ô|’ ¬s+&Ée<ä] Çs¡Te<ä&ÉT>∑T\ m‘·TÔô|’ ñ+≥T+~. øÏ+~ <ä] $XÊ\yÓTÆ ñ+&É>± ô|’~ nsTT<ä&ÉT>∑T\ yÓ&É\TŒ e÷Á‘·y˚T ñ+≥÷ Çs¡T≈£î>± ≈£L&Ü ñ+≥T+~. á <äs¡T\˝À y˚πs«s¡T ù|s¡¢‘√ »\<Ûës¡\Tqï$. yê{Ï øÏ+<ä *+>∑Á|ü‹wü˜\T+&É&É+ $X‚wü+. Çø£ÿ&ç Á|ü<Ûëq <Ûës¡≈£î s¡TÁ<ä<Ûës¡ nìù|s¡T. á πøåÁ‘·+˝Àì eTTK´ <Ó’eyÓTÆq ñe÷eTùV≤X¯«s¡T&Ü <Ûës¡ øÏ+<äH˚ Á|ü‹wæ˜#·ã&çHê&ÉT. ø±ì Ç|ü⁄Œ&É~ Ä\j·T s¡ø£åD <äèw溑√ ô|’qT+∫ eTTqïq÷s¡T˝Àì <äTsêsTT #Ós¡Te⁄˝ÀìøÏ eT\T|üã&ç+~. Ç~ |ü•Ãe÷_Û eTTU≤\j·T+. ø±ø£rj·TT\Hê{Ï es¡≈£î Çø£ÿ&É eT+&É|ü+ ˝Ò<äT. <ä] øÏ+~uÛ≤>±H˚ï eT÷&ÉT >∑<äT\T>± #˚dæ q&ç$T >∑~˝À kÕ«$Tì, kÕ«$T ≈£î&çyÓ’|ü⁄>± bÕs¡«‹ì, m&ÉeTyÓ’|ü⁄ Ms¡uÛÑÁ<äTì Á|ü‹wæ˜+#ês¡T. ¬s+&Ée <ä]ô|’ ñ‘·Ôs¡|ü⁄ø=düq bÕ|üHê•ì nH˚ >∑T+&É+ e⁄+~.nø£ÿ&É sê‹bıs¡ øÏ+~qT+∫ ˙s¡T }s¡T‘·T+~. ã+&Éô|’ ˇø£ ∫qï>∑T+&É+ ‘=\T|üã&ç+~. >∑T+&É+ ∫qï<Ó’Hê ˙{ÏøÏ ø=<äe e⁄+&É<äT. m+‘·>± rùdÔ n+‘·>± }s¡T‘·T+~. á bÕ|üHê•ì es¡≈£î mø£ÿ{≤ìøÏ sê‹ yÓT≥T¢qï$. |üPs¡«+ j·÷Á‹≈£î\T nø£ÿ&É kÕïq+#˚dæ n˝≤π> ô|’ <ä] qT+&ç kÕ–e∫à Á|üdüTÔ‘·+ ñqï

Ä\j·÷ìøÏ m&ÉeT yÓ’|ü⁄ qT+∫ <ä]ì ~π>yês¡T. <ëì˝À yê]øÏ Ä\j·T Á|ü<äøÏåD |òü\+ ø£*dæe#˚Ã~. ø±ì Ç|ü⁄&ÉT ~π> düú\+ •~∏\yÓTÆb˛sTT+~. ø±ã{Ϻ bÕ|üHê•ì˝À kÕïq+ #˚dæ »q+ yÓqTø£≈£î ‹]– e∫à kÕ«$Tì <ä]Ù+#·Tø=+{≤s¡T.

á Á|ü<äøÏåD e\j·T+˝À ≈£L&Ü |üPs¡«+ ∫qï ∫qï<Ûës¡\T, yê>∑TøÏ+<ä *+>∑ Á|ü‹wü˜\T, yêì q&ÉTeT ÄHê{Ï düHê´düT\T ‘·|üdüT‡ #˚düT≈£îqï >∑<äT \T ñqï$. ø±ì áHê&ÉT n$ n˙ï dæú‹ ‘·|æŒq$. ø±ø£rj·TT\Hê&ÉT á πøåÁ‘·+ eTVü‰ yÓ’uÛÑe+>± ñqï≥T¢ |ü+&ç‘êsê<Ûä´#·]Á‘· e\¢ ‘Ó\TdüTÔ+~. |ü+&ç‘êsê<ÛäT´ì•wüß´&ÉT <√qeTj·T´ á <ë]qH˚ lXË’˝≤ìøÏ yÓ[flHê&ÉT. n|üŒ{ÏøÏ ñe÷eT ùV≤X¯«s¡+ ˇø£ |ü⁄s¡+>± ñqï≥T¢ #Ó|üŒã&ç+~. >∑D|ü‹<˚e⁄ì ø±\+ ˝À neTsêu≤<äT ÁbÕ+‘ê ìï #Ós¡≈£î u§\¢j·T¬s&ç¶ nH˚ neTs¡ Hêj·T≈£î&ÉT |ü]bÕ*+∫Hê&ÉT. uÛ≤+ &Ü>±sê<Ûä´≈£åî&ÉT ø£s¡ D+ sêeTj·T´, Äj·Tq uÛ≤s¡´ \T, ≈£îe÷s¡T\T Çø£ÿ&É nH˚ø£yÓTÆq ìsêàD≤\T #˚sTT+∫Hês¡T. sêeTj·T´ eTùV≤X¯« s¡TìøÏ ô|+&ç¢y˚T&É ø£{Ϻ+∫ ˇø£ ‘˚s¡T ≈£L&Ü #˚sTT+ ∫Hê&ÉT. ø±˙ qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

H˚&ÉT n$ ˝Òe⁄. uÛÀ>∑eTùV≤X¯«s¡+ ñe÷eTùV≤X¯«s¡+˝À ø=+&ÉøÏ+~ düú˝≤ìï uÛÀ>∑ eTùV≤X¯«s¡eTì e´eVü‰s¡+. |üPs¡«+ j·÷Á‹≈£î\+ ‘ê ô|’øÏyÓ[fl kÕ«$Tì <ä]Ù+#·Tø=ì eT∞¢ øÏ+~øÏ e∫à nø£ÿ&ÉH˚ ‘·eT e+≥\T #˚düTø=H˚yês¡T. Ä ø±s¡D+>± nø£ÿ&É ˇø£ Á>±eT+ ≈£L&Ü yÓ\dæ+~. Áø°.X¯. 1280˝À ø£s¡D+ sêeTj·T´ uÛÀ>∑eTùV≤ X¯«s¡+˝À ø±ø£‹ s¡TÁ<äeT<˚$ ù|s¡ #·\eT]Ô >∑+&É s¡TÁ<˚X¯«s¡ Á|ü‹wü˜ #˚dæHê&ÉT. n|ü⁄&Üj·Tq uÛ≤s¡´jÓÆTq eT\¢kÕì sêeTHê<∏ä <˚es¡, #Óqï k˛eTHê<∏ä <˚es¡, #Óqï eT\¢Hê<∏ä <˚es¡, b˛#˚X¯«s¡ <˚es¡\ ù|s¡ ø=ìï >∑T&ÉT\Tø£{Ϻ+∫ *+>∑ Á|ü‹wü˜\T #˚sTT+∫+~. á nsTT<äT *+>∑ Á|ü‹wü˜\T ˇπø Äes¡D˝À ñqï$ ø±ã{Ϻ yêìøÏ |ü+#·*+>±\ì e´eVü‰s¡+. Ç$>±ø£sêeTj·T´ Ç+ø± eTùV≤X¯«sêìøÏ ñ‘·Ôsêq >∑\ •e<˚es¡|ü⁄sêìøÏ |ü&ÉeT≥ ã+&ÉMT<ä eTs√ |ü+#·*+>±\ >∑Tfi¯ófl, X¯è+>±s¡+‘√≥˝À #Óqï eT*¢ø±s¡T®q<˚es¡>∑T&ç, qe*+>±\>∑Tfi¯ófl, eTùV≤X¯«s¡ <˚es¡≈£î ‘·÷s¡TŒq #Óqï k˛eTHê<Ûä<˚es¡ >∑T&ç, |ü+#·<Ûës¡\ <ä>∑Zs¡ eTs√ >∑T&ç ø£{Ϻ+∫Hê&ÉT. Á|üdüTÔ‘·+ yê{Ïì >∑T]Ô+#·&É+ ø£wüº+. (s¡#·sTT‘· eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY õ˝≤¢ <äs¡Ù˙j·T düú˝≤\ô|’ |ü]XÀ<ÛäHê‘·àø£ Á>∑+<Ûëìï Á|ü#·T]+#ês¡T)

27

■

j·T+.eT+EHê<Ûé

~ |ü⁄sêD≤\T Á|üe∫+∫q |üs¡eT•e⁄ì bòÕ\ H˚Á‘·+ ø±<äT. n+<äT˝À n qT+∫ m≥Te+{Ï n–ïC≤« \\T yÓ\Te&˚ neø±X¯+ ˝Ò<äT. ø±˙ ‘·|ü⁄Œ#˚dæq yês¡T ‘·|æŒ+#·Tø√e&ÜìøÏ M\T>±≈£î+&Ü eT÷&√ ≈£qTï ìs¡+‘·s¡+ |üs¡´y˚øÏådüTÔqï~. H˚{Ï ôV’≤f…ø˘ j·TT>∑+˝À kÕ+πø‹ø£‘·- y˚T<ÛädüT‡\ y˚Tfi¯$+|ü⁄‘√ Á|üe÷<ë\qT, ‘·|ü⁄Œ\qT, H˚sê\qT, ìj·Te÷\ ñ\¢+|òüTq\qT u≤>± n]ø£≥ºe#·TÃ. ‹s¡TeT\ l y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T dü+<äs¡ÙHês¡ú+ ì‘·´+ e#˚à y˚˝≤~eT+~ j·÷Á‹≈£î\T ‘=\T‘· ø±\TyÓ÷ù|~ ‹s¡T|ü‹˝ÀH˚. ‹s¡T|ü‹ q>∑s¡ »HêuÛ≤ s¡e÷s¡$T 5\ø£å\T. H˚sê\T-|òüTÀsê\T ˇø£ yÓ÷düÔs¡T>± »s¡T>∑T‘·THêïsTT. ô|s¡T>∑T‘·Tqï »HêuÛ≤ yêVü≤Hê\‘√ ‹s¡T|ü‹ q>∑s¡ Jeq+ dü>∑≥TeTìwæøÏ qs¡ø£ÁbÕj·TeTe⁄‘·Tqï~. ‘êC≤>± ªª¬øyÓTsê ì|òü÷ e´edüúμμqT b˛©düT \T Á|üy˚X¯ô|{≤ºs¡T. n‘·´+‘· Ä<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+‘√ |üì#˚ùd ¬øyÓTsê\ kÕj·T+‘√ Á{≤|òæø˘ ìj·T+Á‘·D‘√bÕ≥T H˚sê\qT ≈£L&Ü n<äT|ü⁄ #˚j·Te#·TÃ. Á{≤|òæø˘qT Áø£eTãBΔø£]+#·&É+ ø√dü+ ø=H˚ï+&É¢ øÏ+<äfÒ ‹s¡T|ü‹˝À dæ>∑ï˝Ÿ e´edüúqT @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. Á{≤|òæø˘ nedüú\T-Á|üe÷<ë\T ìyê]+#· &ÜìøÏ ‘êC≤>± ªª¬øyÓTsê ì|òü÷ e´edüúμμqT b˛©düT \T Á|üy˚X¯ô|{≤ºs¡T. n‘·´+‘· Ä<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+‘√ |üì#˚ùd ¬øyÓTsê\ kÕj·T+‘√ Á{≤|òæø˘ ìj·T+Á‘·D‘√bÕ≥T H˚sê\qT ≈£L&Ü n<äT|ü⁄ #˚j·Te#·TÃ. ‹s¡T|ü‹ q>∑s¡ Á|ü»\≈£î yÓTs¡T¬>’q Á{≤|òæø˘ ùde\T n+~+#·&ÜìøÏ kÕú|æ+∫q ì|òü÷ ¬øyÓTsê e´edüú H˚s¡>±fi¯fl≈£î, n‹>± eT<ä´+ ‘ê– s√&É¢ô|’ ‹]π>yê]øÏ, ‘ê– yêVü≤Hê\T q&çù|yê]øÏ >∑T+&Ó˝À¢ <ä&É |ü⁄{ϺdüTÔqï~. ‘=*<äX¯˝À uÛ≤>∑+>± ‹s¡T|ü‹˝Àì 65 Á|ü<˚ XÊ˝À¢ 95 yÓ’sY˝…dt ì|òü÷ ¬øyÓTsê\qT neTsêÃs¡T. ì|òü÷ ¬øyÓTsê\T ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ Á|ò”¬ø«˙‡ dæ>∑ï˝Ÿ‡<ë«sê Á{≤|òæø˘ b˛©dt ùdºwüHé e<ä› neT]Ãq ≥esY≈£î n+<äT‘êsTT. ≥esY qT+∫ dæ>∑ï˝Ÿ‡ yÓ’sY<ë«sê ø£+Á{À˝Ÿs¡÷yéT˝Àì ø£+|üP´≥s¡¢≈£î #˚s¡T‘êsTT. Á{≤|òæø˘ ø£+Á{À˝Ÿ s¡÷yéT˝À>∑\ f…*$»Hé ôd{Ÿ\˝À Äj·÷ Á|ü<˚XÊ˝À¢ Á{≤|òæø˘- $$<Ûä dü+|òüT≥q\qT Á|ü‘·´ø£å+>± MøÏådüTÔ+{≤s¡T. ‘·|ü⁄Œ\T, bıs¡u≤≥T¢ #˚dæq yêVü≤Hê<ës¡T\qT >∑T]Ô+∫, ‘·ø£åDy˚T ªm˝…Áø±º ìø˘ #·˝≤HêμqT s¡÷bı+~kÕÔs¡T. ìπs›•‘· n|üsê<Ûä s¡TdüT+ (ô|ò’Hé)qT #·˝≤Hê˝À bı+<äT|üs¡∫ Á{≤|òæø˘ ìj·Te÷\ ñ\¢+|òüTq\≈£î bÕ\Œ&çqyê] Ç+{ÏøÏ yÓ[fl b˛©düT\T #·˝≤Hê ˝ÒKqT n+~kÕÔs¡T. yês¡+˝À>± dü+ã+~Û‘· e´≈£îÔ\T ô|ò’Hé #Ó*¢+#·ø£b˛‘˚ dü<äs¡T yêVü≤Hê\qT Á{≤|òæø˘ b˛©düT\T kÕ«BÛq+ 28

#˚düTø=H˚ neø±X¯eTT+~. yÓ÷{≤s¡Tôd’øÏfi¯ófl, Ä{À\T, ø±s¡T¢, ‘·~‘·s¡ yêVü≤q <ës¡T\qT >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ Á|ü‘˚´ø£ kÕ|òtºy˚sYqT s¡÷bı+~+#ês¡T. Á{≤|òæø˘qT yÓTs¡T>∑T|üs¡#·&ÜìøÏ Á{≤|òæø˘ b˛©düT\T Á|üy˚X¯ô|{Ϻq M&çjÓ÷ ¬øyÓTsê ì|òü÷ e´edüú Á¬ø’yéT b˛©düT\≈£î ˇø£ es¡+ nì #Ó|üŒe#·TÃ. n<˚ $wüj·÷ìï ‹s¡T|ü‹ Á{≤|òæø˘ &ç.mdt.|æ. |ü+‘·T\ X¯+ø£sY ≥÷]»+ q÷´dt Á|ü‹ì~ÛøÏ #ÓbÕŒs¡T. Á{≤|òæø˘ ìj·T+Á‘·D, Á|üe÷<ë\ ìyês¡D‘√ bÕ≥T H˚sê\qT n<äT|ü⁄#˚ùd n+XÊìï &ç.mdt.|æ. $e]+#ês¡T. M&çjÓ÷ ¬øyÓTsê ì|òü÷ e´edüúqT @sêŒ≥T#˚j·T&ÜìøÏ ø√{Ï 30 \ø£å\ s¡÷bÕj·T\T Ks¡ÃsTT+<äì #ÓbÕŒs¡T. Ä yÓTT‘êÔìï ‘·$Tfi¯Hê&ÉT≈£î #Ó+~q ˇø£ <ë‘· $sêfi¯+>± Ç∫Ãq≥Tº Äj·Tq ‘Ó*bÕs¡T. Ç˝≤ e⁄+&É>± <äøÏåD≤ ~˝À yÓ’sY˝…dt ¬øyÓTsê\qT Á|üy˚X¯ô|{Ϻq ¬s+&√ q>∑s¡+ ‹s¡T|ü‹. ‹s¡T|ü‹ ns¡“Hé q>∑s¡ b˛©dt ø£MTwüqπs{Ÿ ø±sê´\j·T+ Ä$s¡“¤$+∫q ‘·sê«‘· ˇø£ eT+∫ Ä<ÛäTìø£ kÂø£s¡´+ e∫Ã+~. n+‘˚ >±ø£ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ eTTK´+ >± b˛©dt XÊK≈£î Ä<ë j·T+ u≤>± düeT≈£Ls¡T‘·Tqï ~. ô|ò’Hé\ s¡÷|ü+˝À edüTÔ qï ô|’ø£+ uÛ≤Ø kÕúsTT˝À qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

ô|]–+~. 2011-12 Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝À 44 \ø£å\T n|üsê<Ûä s¡TdüT+ edü÷\Tø±>± Á|üdüTÔ‘· Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ (2012-13)˝À Ç|üŒ{Ïes¡≈£î ø√{Ï 3 \ø£å\ s¡÷bÕj·T\T edü÷\T nsTT+~. n~Ûø£+>± n|üsê<Ûä s¡TdüT+ edü÷\T#˚j·T&É+ ‘·eT n_ÛeT‘·+ ø±<äì, Á{≤|òæø˘ |üs¡+>± Á|ü»\qT #Ó’‘·q´e+‘·T\qT #˚j·T&Éy˚T ‘·eT \ø£å´eTì &ç.mdt.|æ. X¯+ø£sY ù|s=ÿHêïs¡T. ì|òü÷ M&çjÓ÷ ¬øyÓTsê ÁbÕC…ø˘º ‹s¡T|ü‹˝À Á|üy˚X¯ô|≥º&É+˝À ns¡“Hé mdt.|æ. Á|üuÛ≤ø£s¡sêe⁄ bÕÁ‘· m+‘√ e⁄+<äì Äj·Tq ø=ìj·÷&Üs¡T. dü]ø=‘·Ô ì|òü÷ e´edüúqT &çõ|æ ~H˚wt¬s&ç¶ ˝≤+#Û·q+>± ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. yêVü≤q<ës¡T\T eT÷&√ø£qTï u≤]q |ü&É≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô>± eTdü\Tø√e\dæq nedüs¡+ m+‘Ó’Hê e⁄+~.

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

29

|ü⁄D´πøåÁ‘·+

yês¡D≤dæ yÓfi≤flsê ..?

■

>∑T+&É¢|ü*¢ •e≈£îe÷sY

q<˚X¯+ |ü⁄D´uÛÑ÷$T. |ü⁄D´πøåÁ‘ê\T, |ü⁄D´rsêú\T mH√ïe⁄HêïsTT. ‘·eTqT <ä]Ù+ #˚ yê]øÏ |ü⁄D´|òü˝≤\qT n+~kÕÔeT+{≤ sTT. n+<äTπø ÁbÕNq uÛ≤s¡‘·+˝À $]$>± rs¡új·÷Á‘·\T »]–q≥T¢ Ä<Ûësê\T nH˚ø£+ e⁄HêïsTT. uÛ≤s¡rj·TT\T ñ˝≤¢dü j·÷ Á‘·\ø£+fÒ rs¡új·÷Á‘·\πø ÁbÕ<Ûëq´+ ÇkÕÔs¡T. Á|ü‹ Væ≤+<äTe⁄ ‘·|üŒø£ <ä]Ù+∫ ‘·]+#ê\ qTø=H˚~ ø±o $X‚«X¯«sê\j·T+. ø±o |ü$Á‘· |ü⁄D´q<äT\ |üø£ÿq yÓ\dæq πøåÁ‘·+. á |ü⁄D´q<äT\ ˇ&ÉT¶q nH˚ø£ |ü$Á‘· ÄÁX¯e÷ \T, rsêú\T, πøåÁ‘ê\T, eTVü≤˙j·TT\ ÄyêkÕ\THêïsTT. eTTK´+>± ø±o|ü≥ºD≤ìï <ä]Ù+#ê \ì, nø£ÿ&É >∑+>±q~˝À kÕïq+#˚dæ, >∑+>∑ˇ&ÉT¶q e⁄+&˚ <ë<ë|ü⁄ 64 |òü÷{Ÿ\qT dü+<ä]Ù+#ê\ì m+<äs√ ÄX¯|ü&ÉT‘·T+{≤s¡T. ø±oπøåÁ‘·+˝À eT÷&ÉT ìÁ<ä\T#˚ùdÔ J$‘ê\T ‘·]kÕÔj·Tì ˇø£ qeTàø£+. Çø£ÿ&ç $X‚«X¯«s¡ Ä\j·T+, $XÊ\øÏå <˚yê\j·T+, nqï|üPs¡í eT+~ s¡+, ø±\uÛ…’s¡e⁄ì >∑T&ç ˇø£ÿfÒ$T{Ï Çø£ÿ&É Á|ü‹ n+>∑Tfi¯+ |ü$Á‘·‘·≈£î e÷s¡Tù|s¡T>± e⁄+≥T+~.

eT

eTTK´+>± Ä+Á<ÛäÄÁX¯eT+, ø£]yÓqyê] ÄÁX¯eT+, ø£q´ø±|üs¡y˚TX¯«] ÄÁX¯e÷\T (düÁ‘ê\T) Ä+Á<ÛäÁbÕ+‘·»HêìøÏ ø±o˝À Ädüsê>± ì\TkÕÔsTT. Çy˚ø±≈£î+&Ü ø±o˝À nH˚ø£+>± edü‹>∑èVü‰\T, düÁ‘ê\T Vü≤À≥fi¯ófl j·÷Ár≈£î\≈£î kÂø£sê´\T ø£*–kÕÔsTT.ªªnqï<ëq+μμ Çø£ÿ&É Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<äΔ‘√ ìs¡«Væ≤+#˚ |ü⁄D´eT÷s¡TÔ\T ø±o˝À ‘ês¡dü|ü&É&Éy˚T>±ø£-ªuÛÀ+#˚dæ bı+&Éμì kÕ<äs¡ |üPs¡«ø£+>± kÕ«>∑‹düTÔ+{≤s¡T. |ü$Á‘· >∑+>± kÕïq+, eTTK´+>± eTDÏø£]íø£ |òü÷{Ÿ˝À #˚ùdÔ, n≥Tô|’q <ëq<Ûäsêà\T Ä#·]ùdÔ, ø±o $X¯«Hê <ÛäTì, e÷‘ê nqï|üPπsíX¯«]ì, $XÊ˝≤øÏå˙, ø±\uÛ…’s¡e⁄˙ dü+<ä]Ù+#·T ø=+fÒ düø£\ bÕbÕ\T q•+∫ |ü⁄D´˝À ø±\T ÁbÕ|æÔkÕÔj·Tì Ç‹Vü‰kÕ\T #ÓãT‘êsTT. ø±oøÏ ãHês¡dt, yês¡D≤• nH˚ ù|s¡T¢HêïsTT. ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ˝À>∑\ ø±• ˇø£ bÂsêDÏø£ q>∑s¡+ Ç~ õ˝≤¢πø+Á<ä+. Á|ü‹ eTTK´ |ü≥º D≤\ qT+∫ yês¡D≤dæøÏ ¬s’fi¯óflHêïsTT. 30

ø±•$X‚«X¯«sê\j·T+ düMT|ü+ ˝ÀH˚ eTd”<äT e⁄+~. Çø£ÿ&É Væ≤+<ä÷ eTTdæ¢+ k˛<äs¡T\T ø£*dæ yÓT*dæ Jeq+ >∑&ÉT|ü⁄‘·T+{≤s¡T. bÂsêDÏø£+>±, Ç‹Vü‰dü|üs¡+>± ø±o|ü≥ºD+ >∑÷]à nH˚ø£ ø£<∏ä\THêïsTT. dü‘·´Vü≤] X¯Ã+Á<äT&ÉT

‘·q uÛ≤s¡´qT n$Tà ø±{Ï ø±|ü]>± dü+#·]+∫q Á|ü<˚X¯$T<˚. Äj·Tq ù|s¡T MT<ä yÓ*dæ+<˚ Vü≤]X¯Ã +Á<ä |òü÷{Ÿ. Á|ü‹~q+ eTè‘·<˚Vü‰\ ≈£î Çø£ÿ&É n+‹eT dü+kÕÿsê \T »]|ædü÷Ôe⁄+{≤s¡T. |æ‘·èø± sê´\T »]|æ+#˚+<äT≈£î Çø£ÿ&É≈£î <˚X¯+ q\T qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

eT÷\\qT+∫ edüTÔ+{≤s¡T. ø±oøÏ düMT|ü+˝ÀH˚ ãT<äΔ>∑j·T e⁄+~. Çø£ÿ&É dæ<ë›s¡Tú&ÉT ãT<äTΔ&É sTTq Á|ü<˚X¯+ uÖ<äΔeTrj·TT \≈£î |ü⁄D´πøåÁ‘·+. n+‘˚ø±<äT eTVü‰|ü+&ç ‘·T&É>∑T ‘·T\d”<ëdt sêe÷j·TD≤ìï Çø£ÿ&˚ sêkÕ&É+≥. lX¯+ø£s¡ uÛÑ>∑e ‘êŒ<äT\yês¡T ø±o˝ÀH˚ $<Ûë´uÛ≤´dü+ #˚kÕs¡≥. $X‚«X¯«sê\j·T+ Á|ü|ü+#·Á|üdæ~Δ ø£*–q •yê\j·T+. áX¯«s¡T&ÉT *+>∑s¡÷|ü+˝À |üP»\+<äT ø=+≥THêï&ÉT. Ä\j·T >√|ü⁄s¡+ dü«s¡í eTj·T+. uÛÑ≈£îÔ\T á *+>∑ eT÷]Ôì |üP\‘√, bÕ\‘√ |ü+#êeTè ‘ê\‘√ dü«j·T+>± n_Ûùwø£+ #˚düTÔ+{≤s¡T. Á|ü‹ ~q+ Çø£ÿ&É ‹s¡THêfi‚fl! á Ä\j·T+ düMT|ü+˝À nqï|üPπsíX¯«Ø Ä\j·T+ ñ+~. Çø£ÿ&É nqï|üPπsíX¯«]øÏ ˇ&ç_ j·T´+ ø£≥Tºø=H˚ ùde #˚sTT+∫ Ä _j·T´+ Á|ükÕ<ä s¡÷|ü+˝À uÛÑ≈£îÔ\T ‘Ó#·TÃø=ì Ç+≥ ñ+#·Tø=+ ≥÷+{≤s¡T. á Ä\j·T+ >√|ü⁄sêìøÏ ã+>±s¡T πs≈£î (<ë<ë|ü⁄ 250 øÏ˝À\T) ‘=&ÉT>∑TqT sêC≤s¡D

õ‘Ydæ+>¥ eTVü‰sêE y˚sTT+#ê&ÉT. Ä\j·T+ bÂsêDÏø£eTsTTq<˚ nsTTHê 1785˝À sêD° ÄVü≤˝≤´u≤sTT#˚ Á|üdüTÔ‘·eTTqï ø£≥º&É+ ì]à+|üã &ç+~. ñ<äj·T+ 4>∑+≥\qT+∫ sêÁ‹ 10.30 es¡≈£î eT+~s¡eTT uÛÑ≈£îÔ\ <äs¡ÙHês¡úyÓTÆ ‘Ós¡∫ e⁄+≥T+~. $XÊ˝≤øÏå eT+~s¡+ $X‚«s¡Tì Ä\j·÷ìøÏ <ë<ë|ü⁄ ns¡øÏ.MT <ä÷ s¡+˝À |ü⁄sê‘·qeTsTTq $XÊ˝≤øÏå neTàyê] Ä\ j·T+ e⁄+~. Ç~ Á|üdæ<äΔeTsTTq X¯øÏÔ|”sƒ¡+. ncÕº <äX¯X¯øÏÔ |”sƒê˝À¢ ø±o$XÊ˝≤øÏå Ä\j·T+ ˇø£{Ï. ãHês¡dt j·T÷ìe]Ù{Ï n‹ÁbÕNqø±\+ qT+∫ ø±o|ü≥ºD+ #·<äTe⁄\ ì\j·T+ >± ñ+~. n‹ |ü⁄sê‘· qeTsTTq ãHês¡dt Væ≤+<ä÷ j·T÷ìe]Ù{° ˝À y˚˝≤~ eT+~ #·~$ eTVü‰ |ü+&ç‘·T\j·÷´s¡T. ‘·T\d”e÷qdüeT+~s¡+ Ç~ düTe÷s¡T 1964-65 ÁbÕ+‘·+˝À s¡‘·H é˝≤˝Ÿ düTπsU≤ nqTq‘·&ÉT Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<äΔ‘√ bÕ\sê‹ ‘√ ì]à+#ê&ÉT. >√&É\ ìï bÕ\sê‹ |ü\ø£\#˚

ì]à‘·eT sTTqy˚. $X‚wü y˚TeT+fÒ á |òü\ø±\˝À ‘·T\d”sêeTj·TD+ yÓTT ‘·Ô+ sêdæe⁄+~. á Ä\ j·T eT+~sêìøÏ Çs¡TyÓ’|ü⁄ ˝≤ ¬ø’˝≤dü|üs¡«‘·+, sêy˚T X¯«s¡+ ì]à+#ês¡T. <äTsêZ<˚$ eT+~s¡+ sêe÷\j·÷ìøÏ ø=~› <ä÷s¡+˝À <äTsêZeT+~ s¡+, <äTsêZ≈£î+&É+ ñHêï sTT. <äTs¡Z&ÉH˚ sêø£ådüTìï Äπ>ïj·÷ÁdüÔ+‘√ »>∑Hêà‘· uÛÑd”à|ü≥\+ #˚dæ+<ä≥. n+<äTø£H˚ »>∑Hêà‘·qT <äTs¡Z nì |æ\TkÕÔs¡T. ø±\uÛ…’s¡yê\j·T+ ø±o|ü⁄s¡πøåÁ‘·bÕ\≈£î&ÉT ø±\uÛ…’s¡e⁄&ÉT. ÁãVü≤à<˚e⁄ì $T‹MT]q nVü≤+ø±s¡+‘√ |üs¡y˚TX¯« s¡Tì <ä÷wæ+#ê&ÉT. |üs¡y˚TX¯«s¡Tì ‘˚»düT‡ ø±\ uÛ…’s¡yêø±s¡+‘√ ñ<䓤$+∫ <äTs¡Vü≤+ ø±]j·TsTTq ÁãVü≤à }s¡Δ«eTT U≤ìï (|ü+#·eT) ‘·q >√fi¯fl‘√ }&Éu…] ø±&Éì, ‘Ó–q ÁãVü≤à •s¡düT‡ Äj·Tq #˚‹øÏ n‘·T≈£îÿìb˛sTT }&çsê˝Ò<ä≥. ÁãVü≤àVü≤‘ê´ bÕ|üHêX¯Hêìï ø√s¡T‘·÷ nH˚ø£ |ü⁄D´πøåÁ‘ê\T <ä]Ù+∫Hê Ä •s¡düT‡ }&çsê˝Ò<äT. ø±oπøåÁ‘·<äs¡Ùq+ e\¢ ÁãVü≤àVü≤‘ê´bÕ‘·ø£+ n+‘·]+∫ b˛sTT Ä •s¡eTT $&ç|ü&ç+<ä≥. n|üŒ{Ï qT+∫ •y껄qT bı+~ø±\uÛ…’s¡e⁄&ÉT ø±oπøåÁ‘·bÕ\≈£îì>± e⁄Hêï&É≥. á Ä\j·T+˝À ªªø±oμμ <ësê\T $X‚wü+>± neTTà‘·T+{≤s¡T. j·÷Á‹≈£î\Tá ø£+ø£D<ësê \qT

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

ø=ì kÕ«$T bÕ<ä\ô|’ e⁄+∫ ‘·eT‘·eT Á|ü<˚XÊ\≈£î b˛sTT ‘·eTyê]øÏ s¡ø£åDdü÷Á‘ê\T>± #˚‹øÏ ø£&É‘ês¡T. luÛ≤düÿsêq+<äkÕàs¡ø£uÛÑeq+ ø±oø£+{ÀHÓà+≥T ¬s’˝Ò«ùdºwüHé düMT|ü+˝À e⁄+~. á uÛÑeq+˝À|ü* es¡+&Ü˝À uÛ≤s¡‘· <˚XÊìï ∫Á‘·+>± ì]à+#ês¡T. ø=+&Éø√q\T, qBq <ë\T, düeTTÁ<ë\T, <˚X¯+˝Àì eTTK´ Á|ü<˚XÊ\T $e]+#˚ <˚X¯|ü≥ ìsêàD+ dæyÓT+≥T‘√ #˚XÊs¡T. yê´düø±• >∑+>∑ ne‘·* ˇ&ÉT¶˝À m‘·ÔsTTq sê‹ Á|üVü≤Ø>√&É\‘√ ì]à+|üã&çq sê#·eT+~s¡+ e⁄+~. á ÁbÕ+‘êìï yê´düø±o n+{≤s¡T. á sê»kÂ<Ûä+˝À ø±osêC≤´ìï bÕ*+∫q sêE\ ∫Á‘· |ü{≤\T, yês¡T|üjÓ÷–+∫q Äj·TT <Ûë\T ˇø£ |ü⁄sêedüTÔÁ|ü<äs¡Ùq @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.ÄHê{Ï sêE\T yê&çq »{≤ÿã+&ç e⁄+~. kÕs¡Hê<∏édü÷Ô|ü+ #·]Á‘· Á|üdæ~Δ bı+~q kÕs¡Hê<∏é dü÷Ô|ü+ ø±o|ü≥ºD≤ìøÏ ñ‘·Ôs¡+>± <ë<ë|ü⁄ 10øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñ+~.dæ<ëΔs¡Tú&ÉT ãT<äTΔ&ÉsTTq |æ<ä|ü yÓTT<ä{ÏkÕ]>± ‘·q dæ<ëΔ+‘· <Ûäsêà\qT Çø£ÿ&É uÛÀ~Û+#ê&ÉT. ãT<äTΔì eTs¡D≤q+‘·s¡+ nXÀø£#·Áø£e ]Ô ‘·~‘·s¡T\T nH˚ø£ kÕàs¡ø£ ∫Vü‰ï\qT ì]à+#ês¡T. n$ 18,19 X¯‘êu≤›˝À¢ ãj·T≥|ü&ܶsTT. M≥ìï+{Ï ˙ |ü⁄sê‘·‘·« XÊKyê] Ä<Ûä«s¡´+˝À ø±bÕ&É ã&ÉT‘·THêïsTT. ˇø£ÿkÕ] ø±oj·÷Á‘·#˚ùdÔ ø£*π> e÷qdæø±q+<ä+ - e÷≥\≈£î n+<ä<äT. 31

>∑Tfi¯ófl... $C≤„q >∑qT\T

kÕ+πø‹ø£‘·

Vü≤+|æ

q <˚X¯+˝Àì ô|<ä› ô|<ä› Ä\j·T ìsêàD≤\ rs¡T‘ÓqTï \qT |ü]o *+∫q|ü&ÉT eTq≈£î ÄX¯Ãs¡´+ ø£\T>∑T‘·T+~. m‘ÓÔÌq >√|ü⁄sê\T, ã\yÓTÆq ÁbÕø±sê\qT #·÷ùdÔ... yê{Ï ìsêàD≤ìøÏ Hê{Ï •\TŒ\T, bÕ\≈£î\T m+‘· ‘·|üq|ü&ܶs√ ns¡úeTe⁄ ‘·T+~. Ä\j·T ÁbÕø±s¡+ ã\+>± e⁄+&Ü\qï e⁄<˚›X¯+‘√ ô|<ä› ã+&É sêfi¯flqT ÁbÕø±s¡|ü⁄ >√&É˝À bı+<äT|üs¡#ês¡T. n+‘· ô|<ä› sêfi¯flqT ô|’øÏ m‘·Ô&ÜìøÏ yês¡T @ $<ÛäyÓTÆq kÕ+πø‹ø£ HÓ’|ü⁄D≤´ìï Á|ü<ä]Ù+#ês√...?

eT

Ä s√E˝À¢ ôd’Hé‡, Ç+»˙]+>¥ #ê‘·Ts¡´+ n+‘·>± n_Ûeè~Δ #Ó+<ä˝Ò<äT. nsTTHê H˚{Ï XÊÅdüÔy˚‘Ô·\ y˚T<Ûëdü+|ü‹ÔøÏ düyê˝Ÿ>± ì*#˚ mH√ï n|üPs¡«düèwüߺ\≈£î Hê{Ï •\TŒ\T ø±s¡≈£î\j·÷´s¡T. >∑Tfi¯ófl uÛÑøÏÔ ‘·‘ê«ìøÏ, Ä<Ûë´‹àø£‘·≈£î e÷Á‘·y˚T ì\j·÷ \T >±≈£î+&Ü $C≤„q>∑qT\T>± e⁄HêïsTT. eTq }Vü≤≈£î n+<äì mH√ï $C≤„q dü+>∑ ‘·T\T Ä\j·÷\ ìsêàD+˝À #√≥T #˚düTø= HêïsTT. ø£sêï≥ø£˝Àì ãfi≤fl] õ˝≤¢ Vü≤ÀùdŒ ≥ düMT|ü+ ˝Àì Vü≤+|” ø£≥º&Ü˝À¢ eTTK´yÓTÆq ôd’Hé‡ dü+>∑‘·T\T e⁄HêïsTT. Vü≤+|”˝Àì $s¡÷bÕø£å Ä\j·T ÁbÕ+>∑D+˝À (>∑s¡“>∑T&ç yÓqTø£) $<ë´s¡ D´kÕ«$T >∑T&çe⁄+~. Ä >∑T&ç eTT+<äTqï Nø£{Ï >∑TVü≤˝À $s¡÷bÕø£å >∑T&ç eTTK<ë«s¡ >√|ü⁄s¡ _+ã+ ‘·\ øÏ+<äT\T>± ø£ì|æ düTÔ+~. n<=ø£ Á|ü‘·´ø£å ôd’Hé‡ dü+|òüT≥q. n+<äT˝Àì $C≤„q XÊÅdüÔØ‘·T\qT H˚{Ïø° yÓ*øÏ rj·T˝Ò<äT. Vü≤+|”˝ÀH˚ eTs√ $+‘· e⁄+~. $sƒ¡˝≤j·T+ ˝Àì sê‹ düÔ+uÛ≤\qT MT{Ï‘˚ ªdü ] >∑ eT |ü <ä ìμ dü|üÔdü«sê\T $ì|ækÕÔsTT. dü+<äs¡Ù≈£î\ y˚fi¯fl ‘êøÏ&çøÏ dü|üÔdü«s¡ düú+u≤\T düqïã&ܶsTT. nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+˝À H˚\qT ‘êø£ì Äø±X¯düÔ+uÛ≤\T e⁄HêïsTT. >∑‘·+˝À Ä düÔ+uÛ≤\T |üP]Ô>± H˚\qT ‘êπø$ø±e⁄. Á|üdüTÔ‘·+ H˚\qT ‘ê≈£î‘·Tqï≥Tº ø£ì|ædüTÔHêï |ü\T#·{Ï >∑T&ɶ\qT, ø±–‘ê\qT ˇø£ yÓ’|ü⁄ qT+∫ eTs√yÓ’|ü⁄ q≈£î düÔ+uÛ≤\øÏ+<äT>± »s¡T|üe#·TÃ. s¡+>∑eT+ Vü≤fi‚;&ÉT

˝ÒbÕøÏå

32

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

&É|ü+˝Àì Ä düÔ+uÛ≤\qT Äø±X¯düÔ+uÛ≤\T>± |æ\TdüTÔHêïs¡T. s¡+>∑eT+&É|ü ìsêàDeT+‘ê Äø±X¯düÔ+uÛ≤\ Ä<Ûës¡+>±H˚ »]–+~. ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ eTVü‰q+~ •yê\j·T+, ∫‘·÷Ôs¡Tõ˝≤¢ yÓTT–*˝Àì yÓTT–©X¯«sê\j·÷ \˝Àì q+~ $Á>∑Vü‰\ H√{Ï qT+∫ ìs¡+‘·s¡+ ˙s¡T Á|üeVæ≤ düTÔ+≥T+~. ø£sêï≥ø£ Vü‰düHéõ˝≤¢ Vü≤fi‚;&ÉT˝Àì πø<ëπsX¯«s¡ >∑T&ç˝Àì eTTK eT+&É|ü+˝À ˇø£ q\¢ì ã+&ÉqT @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. Ä ã+&Éô|’ |ü&˚ yÓ\T>∑T |üsêes¡Ôq+ #Ó+~ H˚s¡T>± eT÷\$sê ≥Tºô|’ |ü&ÉT‘·T+~. n≥Te+{Ï<˚ ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢˝Àì k˛eTbÕfi¯´+˝À #ÓqïπøX¯«s¡kÕ«$T >∑T&ç e⁄+~. nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ >√s¡+≥¢˝Àì e÷<Ûäesê j·T\ >∑T&ç eTT+<äT>∑\ >∑s¡T‘·à+‘·Tì $Á>∑Vü≤+ uÛÑTC≤\ô|’ ¬s+&ÉT s¡+Á<Ûë\THêïsTT. dü÷s√´<äj·T düeTj·÷q dü÷s¡´øÏs¡D≤\T >∑s¡T‘·à+‘·Tì uÛÑTC≤\ s¡+Á<Ûë\ <ë«sê b˛sTT eT÷\$sê≥TºqT ‘ê≈£î ‘êsTT. Vü≤+|æ $s¡÷bÕø£å Ä\j·T>√|ü⁄s¡ _+ã+, ˝ÒbÕøÏå Ms¡uÛÑÁ<ë\j·T+˝Àì Äø±X¯düÔ+uÛ≤\T, k˛eTbÕfi¯´+, πø<ëπsX¯«s¡ >∑Tfi¯fl˝À ø±+‹ |üsê es¡Ôq+ #Ó+<ä&ÜìøÏ neT]Ãq ã+&É\T Hê{Ï •\TŒ\ #ê‘·Tsê´ìøÏ ø=ìï ñ<ëVü≤s¡D\T e÷Á‘· y˚T. Ä\j·÷˝À¢ <ë–q $C≤„q Ø‘·T\qT $X‚¢wæ+ #·&ÜìøÏ $düÔè‘·+>± |ü]XÀ<Ûäq\T #˚j·÷*. >∑Tfi¯flqT $C≤„q >∑qT\T>± eT*∫q •\TŒ\ y˚T<Ûä düT‡≈£î #˚‘·T˝…‹Ô qeTdüÿ]+#·e\dæ+<˚. <˚X¯ yê´|üÔ+>± >∑\ >∑Tfi¯fl˝À mH√ï ôd’Hé‡ dü+|òüT≥q\T #√≥T #˚düTø=HêïsTT

dü«s¡íXÀuÛÑ

sêj·T\ sê»´+˝À

|üdæ&ç |ü+≥\T

$»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À e´ekÕj·T+ u≤>± $düÔs¡D≈£î H√#·Tø=qï~. #Ós¡Te⁄\T, ≈£î+≥\T, ø±\Te\ ‘·e«ø±\≈£î

bÕ\≈£î\T ÁbÕ<Ûëq´+ Çe«&É+‘√ yÓT≥º |ü+≥\‘√ bÕ≥T ‘·Ø ùd<ä´+ ô|]–+~. e], #Ós¡≈£îkÕ>∑T m≈£îÿesTT+~. ‘·eT\bÕ≈£î \T, b˛ø£#Óø£ÿ\T (eø£ÿ\T), qTe⁄«\T, ≈£îdüTeT\T, sê>∑T\T, dü»®, C§qï, >√<ÛäTeT, |ü‹Ô ‘·~‘·s¡ |ü+≥\qT Hê{Ï Á|ü»\T |ü+&ç+#ês¡T. sê»´+˝À Kì» dü+|ü<ä≈£î ø=<äe ˝Ò<äT. ã+>±s¡+‘√ bÕ≥T eÁ»yÓ’&ÛÉ÷sê´\T, y˚T˝…’q C≤‹s¡‘êï \qT M<ÛäT\˝À sêdüT\T>± b˛dæ n$Tàq |òüTq#· ]Á‘· e⁄+~. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ bÕ\≈£î˝À¢ n‘·´+‘· |üsêÁø£eTe+‘·T&ÉT, |ü]bÕ\Hê<ä≈£åî&ÉT, sê»˙‹E„ &ÉT, lÁøÏwüí<˚esêj·T\T. sêj·T\ø±\+˝À sê»´+ ª|ü#·Ãμ>± e]Δ*¢+~. ‘·eT |üPØ«≈£î\T n_Ûeè~ΔøÏ ∫s¡Tu≤≥\T ì]àùdÔ lÁøÏwüí<˚esêj·T \T eTVü‰e÷sêZìï ì]à+#ê&ÉT. <ëì‘√ Äj·Tq bÕ\q˝À ªªdü«s¡í kÕÁe÷»´+μμ kÕø屑·ÿ]+∫+~. ìs¡+‘·s¡+ j·TT<ëΔ\T #˚dü÷ÔH˚ e⁄Hêï n<äT“¤‘·yÓTÆq sê»˙‹»„‘·qT Á|ü<ä]Ù+∫ kÕÁe÷C≤´ìï Á|ü>∑‹|ü<∏ä+˝À |üj·Tì+|ü#˚dæq qe´ |ü~∏≈£î&ÉT lÁøÏwüí<˚esêj·T\T. sêj·T\ sê»´+˝À ª|üdæ&ç |ü+≥\Tμ |ü+&ÜsTT. $»j·Tq>∑s¡ sê»´ kÕú|ü≈£î˝…’q k˛<äs¡<ä«j·T+ Vü≤]Vü≤s¡sêj·T\T- ãTø£ÿsêj·T\T, e´ekÕj·T $düÔs¡D≈£î ô|<ä›|”≥ y˚XÊs¡T. ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä q~ ˙{Ïì eT[fl+#·&ÜìøÏ sê‹ø=+&É\qT ‘=*∫ ø±\Te\T ì]à+#ês¡T. n<˚$<Ûä+>± yê>∑T\T, e+ø£\≈£î n&ɶ+>± nqTyÓ’q#√≥ #Ós¡Te⁄ø£≥º\T ø£{≤ºs¡T. ø=ìï #√≥¢ #Ós¡Te⁄\≈£î q~ ˙{Ïì eT[fl+#ês¡T. ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À¢ ˙{Ïìì\«#˚j·T &ÜìøÏ e÷Á‘·y˚T #Ós¡Te⁄\T ‘·$«+∫q <ëK˝≤\THêïsTT. yÓTT<ä{Ï ãTø£ÿsêj·T\ ≈£îe÷s¡T&ÉT ¬s+&√ Vü≤]Vü≤s¡sêj·T\ Ä<Ûä«s¡´+˝À ‘=*<˚~ sêE≈£î e÷s¡T&ÉT ô|<äu…’s¡ sêE, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ >√s¡+≥¢ eT+&É\+

y˚T¬s&ç¶|ü*¢ e<ä› Áø°.X¯.1383˝À ˇø£ #Ós¡Te⁄qT ‘·$«+∫q≥Tº XÊdüq+ e⁄+~. ¬s+&√ Vü≤]Vü≤s¡ sêj·T\ e<ä› eT+Á‹>± |üì#˚dæq ÁøÏj·÷X¯øÏÔ ˇ&Éj·÷sY ∫Á‘êe‹ q~øÏ n&ɶ+>± nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ ãTø£ÿ|ü≥ï+ e<ä› ô|<ä› #Ós¡Te⁄ qT ì]à+| CÒXÊ&ÉT. <Ûäs¡àes¡+, nq+‘·|ü⁄s¡+, Á|üø±X¯+ õ˝≤¢ ø£+uÛÑ+ e+{Ï #ê˝≤ ô|<ä› #Ós¡Te⁄ \T ÄHê&˚ s¡÷|ü ~<äT›ø=HêïsTT. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À y˚˝≤~ #Ós¡Te⁄\T ‘·yê«s¡T. q~˙{Ïì yê&ÉTø√ e&ÜìøÏ M\T>± #Ós¡Te⁄\T, ø±\Te\ ìs¡«Vü≤D ø√dü+ ˇø£ e´edüú Ä$s¡“¤$+∫+~. n<˚ ‘·˝≤]- ˙s¡T>∑+{Ï yês¡T. e´ekÕj·T $düÔs¡D »s¡>∑&É+‘√ e´ekÕj·T qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

ñ‘·Œ‘·TÔ\T >∑D˙j·T+>± ô|]>±sTT. eTTK´+>± ÄVü‰s¡<ÛëHê´\T, #·¬øÿs¡, u…\¢+, q÷HÓ–+»\ ñ‘·Œ‹Ô u≤>± ô|]–+~. |ü+&çq |ü+≥˝À ø=+‘· uÛ≤>±ìï sêE KC≤Hê≈£î |üqTï>± #Ó*¢+#ê*. lÁøÏwüí<˚esêj·T\ ø±\+ (1509-29)˝À e´ekÕj·T $düÔs¡D eT]+‘· y˚>∑+>± »]–+~. ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä q~ô|’Äqø£≥º ì]à+#·&ÜìøÏ ¬s+&˚+&ÉT¢ ÁX¯$T+#ês¡T. ˇø£yÓ’|ü⁄ j·TT<ëΔ\T#˚dü÷ÔH˚ e´ekÕ j·÷_Ûeè~Δô|’ <äèwæº kÕ]+#ê&ÉT ÁøÏwüí<˚esêj·T\T. ãfi≤fl] õ˝≤¢ Hê>∑˝≤|ü⁄s¡+ (H˚{Ï Vü≤§ùdŒ≥) düMT|ü+˝Àì ø=Ás¡>∑\T¢ e<ä› ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä q~ô|’ Äqø£≥º ìsêàD≤ìøÏ 1520˝À ÁøÏwüísêj·T\T lø± 33

s¡+ #·T{≤º&ÉT. ˙{ÏÁ|üyêVü≤+ eTT+<äT ø£≥º ì\Te ˝Ò<äT. Äs¡THÓ\\ ø£wüº+ ˙{ÏbÕ\sTT+~. b˛s¡TÃ^düT≈£î #Ó+~q >∑TÁsê\ yê´bÕ] &=$T+>√ ù|dt $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷C≤´~ÛH˚‘·≈£î ˇø£ dü\Vü‰ Ç#êÃ&ÉT. ªª‘·eT >∑es¡ïsYqT dü+Á|ü~ùdÔ Ç+»˙s¡¢qT |ü+|ü⁄‘ê&Éμμì ù|dt sêj·T\‘√ #ÓbÕŒ&ÉT. Á|üeTTK πse⁄ |ü≥ºD+ >√yê b˛s¡TÃ^düT yê] ÄBÛq+˝À e⁄+&˚~. >√yê >∑es¡ïsY>± &çj·÷>√ ˝Àô|CŸ &çôdπø«sê (1518- 21) e⁄+&˚yê&ÉT. >√yê bÕ\≈£î˝…’q b˛s¡TÃ^düT yês¡T lÁøÏwüí <˚esêj·T \‘√ düìïVæ≤‘· dü+ã+<Ûë\T ø£*– e⁄+&˚yês¡T. >√yê >∑es¡ïsY ôdπø«sê CÀy√&ç˝≤ bı+{Ï nH˚ Ç+»˙sYqT $»j·Tq>∑s¡+ |ü+bÕ&ÉT. Äj·Tq dü\Vü‰\T, dü÷#·q\‘√ ‘·T+>∑uÛÑÁ<äô|’ Äqø£≥ºqT 1521˝À |üP]Ô#˚XÊs¡T. Ä ˙s¡T e´ekÕ j·÷ìøÏ, q>∑s¡ Á|ü»\ ì‘ê´edüsê\≈£î ñ|üjÓ÷>∑ |ü&ç+~. lÁøÏwüí <˚esêj·T\T y˚˝≤~ #Ós¡Te⁄ \T ì]à+|üCÒdæq≥Tº #ê]Á‘·ø±<Ûë sê\THêïsTT. lÁøÏwüí<˚esêj·T\T ˙{Ï eqs¡T\≈£î n~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´‘· Ç∫à q+<äTq e´ekÕj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\T >∑D˙j·T+>± ô|]>±sTT. e], #Ós¡≈£î, ‘·eT\bÕ≈£î \‘√≥\T, qTe⁄«\T, |ü‹Ô|ü+≥\ $d”Ôs¡í+ m≈£îÿesTT+~. <ëì‘√ sê»´+˝À |ü#·Ã<äq+ ô|]–+~. eTTK´+>± kÕÁe÷»´ sê»<Ûë˙ q>∑s¡+ |ü#·Ãì Á|üø£è‹‘√ |ü⁄\øÏ+|üCÒdæ+<äì &=$T+>√ù|dt ‘·q s¡#·q ªÁø±ìø˘‡ &Ódt sêsTTCŸ &ç _dtq>∑μ˝À ù|s=ÿHêï&ÉT. e´ekÕj·÷_Ûeè~Δ‘√ <˚X¯ dü+|ü<ä ô|s¡T>∑T ‘·T+<äì ÁøÏwüí<˚esêj·T\T uÛ≤$+#ê&ÉT. e´ekÕj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\T ô|]–‘˚ <˚XÊ_Ûeè~Δ @ $<Ûä+>± »s¡T>∑T ‘·T+<√qì ‘·q Á|æj·TyÓTÆq ø±e´+ ªªÄeTTø£Ôe÷\´<äμμ˝À $e]+#ê&ÉT. <˚X¯kÂuÛ≤>∑´ eTs¡Δdæ~ΔøÏì eT÷\ $T\yÓTTøÏ+‘Ó’q ≈£î+≥ø±\«\T s¡∫+∫ qj·TeTT ù|<ä≈£î, n] ø√s¡TqHé H= dü+– Á|üã\#˚dæq ns¡Δ<Ûäs¡àeTT\T ô|s¡T>∑T ˙{Ïeqs¡T\ n_Ûeè~Δ˝ÀuÛ≤>∑+>± #Ós¡Te⁄\T, ≈£î+≥\T, ø±\Te\qT @sêŒ≥T#˚ùdÔ e´ekÕj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\T ô|]– <˚X¯+ dæ]dü+|ü<ä\‘√ ‘·T\‘·÷>∑T ‘·T+<äì sêj·T\T Ä |ü<ä´+˝À ‘Ó*bÕ&ÉT. |ü]ÁX¯eT\T e´ekÕj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\T u≤>± ô|s¡>∑&É+‘√ yê{Ï Ä<Ûë]‘· |ü]ÁX¯eT\T s¡÷|ü⁄~<äT› ø=HêïsTT. #·¬øÿs¡, 34

q÷\T, n<ä›ø£+, ø£\+ø±Ø |ü]ÁX¯eT \T, q÷\T ø£sêà>±sê\T yÓ*XÊsTT. <˚oj·T nedüsê\≈£î dü]b˛>± $T– *qyê{Ïì $<˚XÊ\≈£î m>∑TeT‹ #˚XÊs¡T. |ü‹Ô<ë«sê q÷\Tã≥º\qT, ñìï <ë«sê ø£+ãfi¯flqT, |ü≥Tº‘√ |ü≥Tºã≥º\qT eT>±Z˝ô|’ H˚ùdyês¡T. _j·T´+, #Óø£ÿs¡, ã≥ºº\T $$<Ûä <˚XÊ\≈£î m>∑TeT‹ nj·÷´sTT. ‘·<ë«sê $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ KC≤Hê˝À dü«<˚o HêD≤\‘√ bÕ≥T $<˚o HêD≤\T ≈£L&Ü ì\« e⁄+&˚$. eÁC≤\T-ã+>±s¡+ $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À eÁC≤\T $]$>± \_ÛdüTÔ+&˚$. nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ ñs¡eø=+&É, eÁ»ø£s¡÷s¡T |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê˝À¢, ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢˝Àì ø=ìï Á|ü<˚XÊ˝À¢ n‘·´+‘· $\TyÓ’q eÁC≤\T <=]πø$. n<˚$<Ûä+>± y˚T*$T C≤‹s¡‘êï\T ≈£L&Ü \uÛÑ´eTj˚T´$. ∫qï ∫qï eÁC≤\T me]øÏ <=]øÏq$ yêπs neTTàø=H˚yês¡T. ø±˙ ô|<ä› |ü] e÷D+ e⁄qï eÁC≤\T <=]øÏ‘˚ e÷Á‘·+ n$ K∫Ñ·+>± KC≤Hê≈£î #˚s¡e\dæ+<˚. ø√&ç>∑T&ɶ+‘· ˝≤e⁄>∑\ eÁC≤\qT ÁøÏwüísêj·T\T n$T‘·+>±

Çwüº|ü&˚yês¡ì &=$T+>√ù|dt sêXÊ&ÉT. ø=ìïy˚\ eÁC≤\qT sêj·T\T uÛÑÁ<ä|üs¡#ê&ÉT. Çø£ ¬ø+|ü⁄\T,s¡‘êï\T, eTT‘ê´\T, eTDT\T sêdüT\T sêdüT\T>± e⁄+&˚eì sêj·T\ ÄkÕúHêìï dü+<ä]Ù+∫q |ü\Te⁄s¡T $<˚o es¡Ô≈£î\T, #·]Á‘·ø±s¡T\T ‘·eT ‘·eT s¡#·q˝À¢ sêXÊs¡T. lÁøÏwüí<˚esêj·T\T ì‘·´+ <Ûä]+#˚ ‘·\bÕ>± e+{Ï øÏØ≥+˝À, yÓT&É˝À y˚düTø=H˚ e÷\˝À¢ n‘·´+‘· qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

$\TyÓ’q eÁC≤\T, ¬ø+|ü⁄\T, |ü#·Ã\T e⁄+&˚$. n|üŒ{À¢H˚ ã+>±s¡T >∑qT\THêïsTT. ÁøÏcÕí, ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä ‘·~‘·s¡ qB rsê˝À¢ ˇ+Á&ÉTeT{Ϻì s¡+>∑]+∫ ã+>±s¡TqT ‘·j·÷s¡T#˚ùdyês¡T. $\TyÓ’q sêfi¯ófl bı~–q ã+>±s¡T ÄuÛÑs¡D≤\qT sê»<ÛëìVü≤+|”˝Àì $s¡÷bÕø£å Ä\j·T+ eTT+<äT>∑\ sê»M~Û˝À ny˚Tàyês¡T. eÁC≤\T, s¡‘êï\T, |ü#·Ã\T e+{Ï$ sêdüT\Tb˛dæ ny˚Tàyês¡T. eÁC≤\T ã+>±s¡TÄuÛÑs¡D≤\T ø=q&ÜìøÏ $<˚o es¡Ô≈£î\T m>∑ã&˚yês¡T. sê»´+˝À ã+>±s¡T, yÓ+&ç, sê– HêD≤\T yê&ÉTø£˝À e⁄HêïsTT. 50 \ø£å\ ã+>±s¡T es¡Vü‰\T lÁøÏwüí<˚esêj·T\T ˇø£ s¡Vü≤dü´ Á|ü<˚ X¯+˝À <ë∫ e⁄+#ê&ÉT. $|ü‘·TÔ\ düeTj·T+˝À e÷Á‘·y˚T yê{Ïì yê&ÉTø=ì eT∞fl KC≤Hê ã+>±s¡T es¡Vü‰\‘√ ì+ù|yê&ÉT. ã+>±s¡T HêDÒ\qT |üsê› e⁄\T nH˚yês¡T. Çø£ <ÛëHê´>±sê\T ≈£L&Ü m|ü⁄Œ &É÷ ì+&ÉT>± e⁄+&˚$. Ä $<Ûä+>± lÁøÏwüí<˚e sêj·T\ sê»´+ |ü#·Ã>± ø£fi¯ø£fi¯˝≤&ç+~. ˇø£{Ï |ü+≥\‘√ Ä≈£î |ü#·Ã<äq+ ¬s+&√~ ã+>±s¡T‘√ |üdüT|ü⁄es¡í |ü#·Ã<äq+. lÁøÏwüí <˚esêj·T\T ‘·q |ü] bÕ\Hê ø±\+˝À e´ekÕj·÷ìï n_Ûeè~Δ #˚dæ, Ä]úú ø£ e´edüúqT ã˝Àù|‘·+ #˚dæq+<äTq ‘·q yês¡düT\ ≈£î ≥qTï\ø=B› ã+>±sêìï, $\TyÓ’q s¡‘êï\qT n+~+#ê&ÉT. Äj·Tq n\T¢&Ó’q ‹s¡TeT\ sêj·T\T (¬s+&Ée ≈£îe÷¬sÔ - yÓ+>∑fi≤+ã uÛÑs¡Ô ) 1565˝À $»j·Tq>∑s¡+ (Vü≤+|æ) qT+∫ ô|qTø=+ &É≈£î bÕ]b˛sTT e#êÃ&ÉT. e#˚Ã≥|ü⁄&ÉT 550 @qT>∑T\T, e+<ä˝≤~ >∑TÁsê\ô|’ eÁC≤\T, ã+>±s¡T es¡Vü‰\T, ¬ø+|ü⁄\T, s¡‘êï\T, |ü#·Ã\T yÓ÷düTø=ì e#êÃ&ÉT.

uÖ<äΔπøåÁ‘·+ |òüT+≥kÕ\

X¯s¡D+>∑#êä$T

Áø°düTÔ X¯ø±s¡+uÛÑ+˝À |òüT+≥kÕ\ Á|üdæ<äΔ uÖ<äΔ πøåÁ‘·+>± $\dæ*¢+~. Áø°.X¯. 1e X¯‘êã›+qT+&ç 4e X¯‘êã›+ es¡≈£î Çø£ÿ&É uÖ<äΔ+ ñ#·Ã¤dæú‹˝À e⁄+&˚~. Çø£ÿ&ç uÖ<äΔ |ü]Áyê»≈£î\T Çs¡T>∑T bıs¡T>∑Tq ñqï Hê>±s¡T®qø=+&É, neTsêe‹, »>∑Zj·T´ù|≥, e&ɶe÷qT eTTqï>∑T πøåÁ‘ê\‘√ düìïVæ≤‘· dü+ã+<Ûë\T ø£*–e⁄+&˚yês¡T. Hê{Ï |òüT+≥kÕ\ |ü]düs¡ Á|ü»\T neTsêer eTVü‰ #Ó’‘ê´ìøÏ <ëq<Ûäsêà\T #˚dæq Ä<Ûësê\THêïsTT. H˚{Ïø° uÖ<äΔ+ Çø£ÿ&É r|æ >∑Ts¡TÔ>± $T–˝Ò e⁄+~.

ø£ècÕí õ˝≤¢ πø+Á<ä |ü≥ºDyÓTÆq eT∫©|ü{≤ï ìøÏ áXÊq´ ~X¯˝À 20 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À |òüT+≥kÕ\ Á>±eTeTT+~. uÛÖ>√[ø£+>± 16μ8μμ ñ‘·Ôs¡ nøå±+X¯eTT, 800 56μ ‘·÷s¡TŒ πsU≤+ X¯eTT\ô|’ e⁄+~. eT∫©|ü≥ï+ qT+∫ s√&ÉT¶ e÷s¡ZeTT+~. ãdüT‡\T ‘·s¡#·T ‹s¡T>∑T ‘·T+{≤ sTT. n‹ düMT|ü ¬s’\T ≈£L&É* eT∫© |ü≥ïy˚T. ø£ècÕíq~ Á>±e÷ìøÏ <äøÏåD+>± Á|üeVæ≤ k˛Ô+~. Á>±e÷ìï ÄqT≈£îì ñ|ü⁄ŒfÒs¡T Á|üeVæ≤ k˛Ô+~. á ñ|ü⁄ŒfÒs¡T |òüT+≥kÕ\qT düeTTÁ<ä+ ‘√ ø£\T|ü⁄‘·T+~. á ÁbÕ+‘·+ eÁdüÔ |ü]ÁX¯eT≈£î Á|üdæ~Δ. ø£ècÕí &Ó˝≤º\˝À e] $kÕÔs¡+>± |ü+&ÉT ‘·T+~. |òüT+≥kÕ\ qT+&ç <Ûëq´eTT, eÁkÕÔ\T m>∑TeT‹ nj˚T´$. z&É>∑Ts¡TÔ (HÍø±∫Vü≤ï+) ñqï kÕ‘·yêVü≤q HêDÒ\T, s√eTdüT\ ã+>±s¡T HêDÒ\T á ÁbÕ+‘·+˝À $]$>± \_Û+#êsTT. Á>±eT+˝À H˚{Ïø° |üP»\+<äT≈£î+≥Tqï »\BÛX¯« s¡T&ÉT (düeTTÁ<ë~Û|ü‹) |òüT+≥kÕ\ #ê˝≤ X¯‘ê u≤›\bÕ≥T z&Éπse⁄>± ñ+&ç ñ+≥T+<äq{≤ìøÏ ‘êsêÿD+. ˇø£ ÁbÕø£è‘· XÊdüq+ |òüT+≥kÕ\qT |ü‘·qeT+≥Tqï~. |ü‘·qeT+fÒ |ü≥ºD+πse⁄|ü≥ºD+ nì #·]Á‘·ø±s¡T\T uÛ≤$düTÔHêïs¡T. ÁbÕø£è‘· XÊdüHê\T á ÁbÕ+‘êìï ø£+≥ø√ dæ‡\, ø£+≥ø£k˛\ nì ù|s=ÿHêïs¡T. á ù|s¡¢ dü+düÿèrø£s¡D |òü*‘·y˚T ø£+≥ø£XË’\. dæ<ëΔs¡Δ >ö‘·eTTì n_Ûe÷q bÕÁ‘·yÓTÆq nX¯«+ø£+≥ø£+, Ä+Á<Ûä uÖ<äΔ+˝À ÁbÕ#·Ts¡´+ bı+~q #Ó’‘·´≈£î\

˝Àì ˇø£ XÊUÒ XË’\. á ¬s+&ÉT HêeTeTT\ y˚Tfi¯$+ù| ø£+≥ø£XË’\. ø£+≥ø£XË’\ n|üÁuÛÑ+X¯ s¡÷|üy˚T |òüT+≥kÕ\ nì ø=+<äs¡T #·]Á‘·ø±s¡T\ n_ÛÁbÕj·T+. ø£+≥ø£XË’\˝À |üPs¡« XË’\ XÊFj·TT \T, n|üs¡XË’\ XÊFj·TT\T Çs¡Te⁄s¡T e⁄+&˚ yês¡T. |òüT+≥kÕ\ Á>±e÷ìøÏ áXÊq´ ~X¯˝À ô|<ä›~ã“ (uÖ<äΔdü÷Ô|ü+) ñ+~. |òüT+≥kÕ\ Á>±eT Vü≤]»qyê&É |òüTÀsƒ¡ø£+. |òüTÀsƒ¡ø£+ n+fÒ nX¯«+. Á>±eT •yês¡¢˝Àì <Ûäs¡àø√≥ ~ã“, mqïeTàbÕ&ÉT, <Ûäs¡à|òüTÀsƒ¡ø£+, |òüTÀsƒ¡ø£+ Vü≤]»q yê&É\˝À »]|æq |ü⁄sê‘·‘·« Á‘·e«ø±\T uÖ<äΔ dü÷Ô|ü neX‚cÕ\qT yÓ\T>∑T ˝ÀìøÏ ‘Ó#êÃsTT. Á>±eT •esê¢ qT+&ç yÓTÆfi¯flø= \~ <ä÷s¡+ es¡≈£î á neX‚cÕ\T \_Û+#êsTT. Ç|üŒ{Ïø° \_ÛdüTÔH˚ e⁄HêïsTT. ô|<ä›~ã“˝À eTVü‰ dü÷Ô|ü+, |ü]düsê \˝À $Vü‰sê\T, ¬s+&ÉT ˝Òø£ eT÷&ÉT yÓTT≈£îÿã&ç dü÷ÔbÕ\T e⁄+&Ée#·TÃqì |ü⁄sê‘·‘·«y˚‘·Ô\ n_ÛÁbÕj·T+. eTVü‰dü÷Ô|ü+ |òüT+≥kÕ\ Á>±e÷ìøÏ áXÊq´~X¯˝À 112 n&ÉT>∑T\ (37MT.) yê´dü+, 23 n&ÉT>∑T\ (7.8 MT) m‘·TÔ ñqï ~ã“qT 1870-71 ÁbÕ+‘·+˝À uÖ<äΔ dü÷ú|ü+>± u≤ôd«˝Ÿ >∑T]Ô+#ê&ÉT. 1904˝À n˝…>±®+&És¡T πs Á‘·e«ø±\T »]|æ dü÷ú|ü Äø±s¡ |ü]e÷D≤\qT, ìsêàD yÓ’•cÕº´ìï yÓ\T>∑T˝ÀìøÏ ‘Ó#êÃ&ÉT. |òüT+≥kÕ\ dü÷ú|ü+, uÛÑ{ϺÁb˛\T, neTsêe‹ e+{Ï ÁbÕNq uÖ<äΔ qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

dü÷ÔbÕ\qT b˛* e⁄Hêï <ëì ìsêàD |ü<äΔ‹ $\ø£åDyÓTÆq~. dü÷ú|ü|ü⁄Hê~ (;»eTT˝Òø£ eT÷\_+<äTe⁄) 10 n&ÉT>∑T\ #·<äs¡|ü⁄ ~yÓTà>± e⁄+~. <ëì #·T≥÷º 19 n&ÉT>∑T\ Ç+ø=ø£ #·<äs¡+ e⁄+~. á yÓ\T|ü* #·<äs¡|ü⁄ >√&É\T 1 MT≥s¡T eT+<ä+˝À e⁄HêïsTT. á yÓ\T|ü* #·<äs¡+ #·T≥÷º 56 n&ÉT>∑T\ yê´dü+, 4 n&ÉT>∑T\ eT+<ä+ e⁄qï eè‘êÔø±s¡|ü⁄ >√&É e⁄+~. eT<Ûä´ #·<äs¡+qT+&ç 900 ø√D+‘√ 2 n&ÉT>∑T\ 4 n+>∑Tfi≤\ eT+<ä+ ø£*–q >√&É\T yÓ\T|ü* #·<äsêìï, eè‘êÔø±s¡|ü⁄ >√&ÉqT ø£\T|ü⁄‘·THêïsTT. Ç$ yÓTT‘·Ô+ |ü⁄Hê~ì 16 >∑<äT\T>± $uÛÑõdüTÔHêï sTT. á >∑<äT\˙ï q\¢ eT{Ϻ‘√ ≈£L]à e⁄HêïsTT. dü÷Ô|ü >∑s¡“¤eT+‘ê Ç≥Tø£\ ø£≥Tºã&ç e⁄+~. $$<Ûä e\j·÷\˙ï ø£*|æ 18 n&ÉT>∑T\ eT+<ä+ ø£\~yÓTà @s¡Œ&ç+~. á ~yÓTàô|’q n+<ä+e⁄+~. ~yÓTà#·T≥÷º 5 n&ÉT>∑T\ 7 n+>∑Tfi≤\ yÓ&É\TŒ, 3 n&ÉT>∑T\ 6 n+>∑Tfi≤\ m‘·TÔq ñ|ü]‘·\ Á|ü<äøÏåD≤|ü<Ûä+ e⁄+~. |ü⁄Hê~ e<ä› dü÷Ô|üyê´dü+: 112 n&ÉT>∑T\T (37 MT.) y˚T~Û yê´dü+: 33.3 MT n+&É+ yê´dü+: 18 n&ÉT>∑T\T eè‘êÔø±s¡|ü⁄ >√&É yÓ\T|ü\ 1.7MT. yÓ&É\TŒq Á|ü<äøÏåD≤ |ü<∏ä+ e⁄+&˚~. n+&Üìï ÄqT≈£îì _Û≈£åîe⁄\¬ø’ ∫qï ∫qï 35

>∑<äT\T+&˚eì n˝…>±®+&És¡T πs n_ÛÁbÕj·T+. á $<ÛäyÓTÆq |ü⁄Hê~ ìsêàD+ dæ+Vü≤fi¯+ (l\+ø£)˝Àì nq÷sê<Ûä |ü⁄s¡ dü÷ÔbÕìï b˛* e⁄+<äì n‘·ì n_ÛÁbÕj·T+. neTsêe‹ eTVü‰ #Ó’‘ê´ìøÏ e˝… |òüT+≥kÕ\ dü÷ÔbÕìøÏ ≈£L&Ü |ü{ÏwüºyÓTÆq •©Œø£è‘· ÁbÕø±s¡+ e⁄qï≥T¢ ‘Ó\Tk˛Ô+~. düTqï|ü⁄sê‹ |òü\ø±\ eTTø£ÿ\T, ñw”íwü|ü⁄ eTTø£ÿ\T, |üP\<ä+&É yÓ÷düTÔqï eTs¡T>∑TE® •˝≤Œ\ eTTø£ÿ\T, ÁbÕø±s¡ düÔ+uÛÑ neX‚cÕ\T dü÷Ô|ü |ü]~Û˝À \_Û+#êsTT. neTsêe‹, »>∑Zj·T´ù|≥\˝À e˝… dü÷Ô|ü n+&É+ •˝≤Œ\‘√ n\+ø£]+#·ã&ç e⁄+&˚~. |òüT+≥kÕ\ dü÷Ô|ü+ Áø°.X¯.1-2 X¯‘êu≤›\˝À ì]à+#·ã&ç+~. eTVü‰ dü÷ÔbÕìï |ü]y˚wæº+∫ $Vü‰s¡eTT, eT+&ÉbÕ\T, Ä\j·÷\T+&˚$. |òüT+≥kÕ\ •yês¡T Á>±e÷\˝À bÕ\sê‹ düÔ+uÛ≤\T, |òü\ø±\T, ô|<ä› ô|<ä› Ç≥Tø£\T, XÊdüHê\Tqï sê‹ eTTø£ÿ\T, B|üdüÔ+uÛÑ+, Á‹X¯S\+, <Ûäs¡à#·Áø£+, |üPs¡í≈£î+uÛÑ+, ãT<äΔ Á|ü‹eT\Tqï •˝≤|òü\ø±\H˚ø£+ \_Û+#êsTT. n‘·´<äT“¤‘·+>± #ÓøÏÿ e⁄qï ãT<äΔbÕ<ë\ •\Œ+, ì\ã&ç e⁄qï ãT<äΔ$Á>∑Vü≤+, Á|ü\+ãbÕ<ä Bø£å˝À e⁄qï ãT<äΔ Á|ü‹eT, dæ+Vü≤ •\Œ+, dæ+Vü‰düq+- e÷s¡Z<äs¡¸D •˝≤Œ\Tqï |òü\ø±\T,

36

Ç≥Tø£ ø£≥º&Ü\T, ≈£î+&Éô|+≈£î\T, s√eTqT kÕ‘·yêVü≤q HêDÒ\T \_Û+#êsTT. dü÷ú|ü>∑s¡“¤+˝À ¬s+&ÉT eT+pwæø£\T \_Û+#êsTT. ¬s+&É÷ eTèDàj·T bÕÁ‘·˝Ò (eT{Ϻ #·{°º˝Ò). dü÷Ô|ü ñ|ü]‘·\+ qT+&ç dü÷Ô|ü>∑s¡“¤+ 7.8 MT. ˝À‘·T es¡≈£î e⁄+~. ñ|ü]‘·\+

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

qT+&ç 90 ôd+.MT. ˝À‘·Tq 9 n+>∑Tfi≤\ #·<äs¡|ü⁄ U≤∞ e⁄+~. n+<äT˝À yÓTT<ä{Ï eT+pwæø£ ‘ê\÷≈£î eTTø£ÿ\T \_Û+#êsTT. á eT{Ϻ eTTø£ÿ\‘√ bÕ≥T ˇø£ d”dü|ü⁄HêD…eTT, ◊<äTø√D≤\Tqï ˙\|ü⁄ |üPdü, ˇø£ düŒ¤{Ïø£|ü⁄ |üPdü, $\TyÓ’q sê‹eTTø£ÿ\T, eT÷&ÉT ∫qï|üP dü\T \_Û+#êsTT. yÓTT<ä{ÏeT+pwæø£ ñqï n+‘·s¡+ø£+fÒ ø=+#Ó+ ˝À‘·Tq ¬s+&Ée eTèDàj·T eT+pwæø£ \_Û+∫+~. á eT+pwæø£ 4 1/2 n+>∑Tfi≤ \ yê´dü+, 4 1/2 n+>∑Tfi≤\ m‘·TÔ |ü]e÷D+˝À e⁄+~. BìøÏ ãT&çô|’ e⁄qï eT÷‘· e⁄+~. (ô|<ä› #·{Ϻ) á ô|<ä› #·{Ϻ˝À 1 3/4 n+>∑Tfi≤\T ì 2 1/4 n+>∑Tfi≤\T |ü]e÷D+ ñqï •˝≤eT+pwæø£qT b˛*q q–w” e⁄qï mÁs¡{Ï eTèDàj·T ù|{Ïø£ (∫qï #·{Ϻ) e⁄+~. á ∫qï#·{Ϻ˝À meTTø£ eTTø£ÿ\T, ˇø£ wü{Ÿø√D|ü⁄ düŒ¤{Ïø£|ü⁄ |üPdü, ◊<äT∫qï >∑T+Á&É{Ï |üPdü\T, ˇø£ eTT‘·´|ü⁄ |üPdü, Äs¡T ∫qï |üPdü\T, ¬s+&ÉT |ü#·Ã{Ï düŒ¤{Ïø£|ü⁄ eTTø£ÿ\T, mì$T~ ¬sø£ÿ\Tqï ã+>±s¡T |ü⁄e⁄«. ã+>±s¡T πs≈£î ˇø£{Ï, ∫qï ∫qï Kì»|ü⁄ eTTø£ÿ\T ñHêïsTT. ∫qï#·{Ϻì ô|<ä›#·{Ϻ˝À #·ø£ÿ>± neT]à eT{Ϻ˝À >∑{Ϻ>± ≈£L]à ñ+#ês¡T. |üP»˙j·TT\ ÄdæÔ neX‚cÕìøÏ Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<ëΔ uÛÑ≈£îÔ\T ø£qãs¡∫q≥T¢ e⁄+~.

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

37

■

e÷j·TD+ nq>±H˚ uÛ≤s¡‘·<˚X¯ sê Ç‹Vü‰dü+ nì be¬s’Hê #ÓãT‘ês¡T. yê©àøÏ eTVü≤]¸ dü+düÿè‘·+˝À sêe÷j·TD≤ìï sêXÊ&ÉT. ø±˙ Ç‘·s¡ <˚XÊ˝À¢q÷ sêe÷j·TD≤\THêïsTT. yê{Ïì Ç‘·s¡T\T sêXÊs¡T. eTq<˚X¯+˝Àì sêe÷j·TD+˝À sêeTT&ÉT ø£<∏ëHêj·T≈£î&ÉT ø±>± sêeDT&ÉT Á|ü‹Hêj·T≈£îì>± ù|s=ÿHêïs¡T. sêeDT&ÉT d”‘·qT n|üVü≤]+∫ \+ø£≈£î rdüTø=ì b˛e&É+, j·TT<äΔ+˝À sêeDTì sêeTT&ÉT #·+|ü&É+ n+<ä]ø° ‘Ó*dæq $wüj·Ty˚T. #Ó’Hê sêe÷j·TD+˝À <äX¯s¡<ÛäT&ÉT n+fÒ sêeDT&ÉT. ø£<∏ëHêj·T≈£î&ÉT sêeDT&˚. n<˚$<Ûä+>± ˝≤y√dt <˚X¯+˝Àì sêe÷j·TD+˝À d”‘· bÕÁ‘· ˝ÒH˚˝Ò<äT. Ä $wüj·T+ ø=+‘· ÄX¯Ãsê´ìï ø£*–+#˚~ nsTTHê eTTe÷à{Ïø° ì»y˚T. eT<ÛäT¬s’ ø±eTsêCŸ j·T÷ìe]Ù{°˝À |üì#˚dæq Ábıô|òdüsY #·˝≤¢ sê<ÛëÁøÏwüí X¯s¡à $<˚o sêe÷j·TD≤\ >∑T]+∫ |ü]XÀ<Ûäq #˚XÊs¡T. 38

Çø£ eTq<˚X¯+˝Àì sêe÷j·TD+ Á|üø±s¡+ sêeDT&ÉT uÛÑj·T+ø£s¡ sêø£ådüT&ÉT. Äj·TqqT sêeD ÁãVü≤à nì≈£L&Ü n+{≤s¡T. ‘·q #Ó˝…¢ \T X¯Ss¡ŒDK eTT≈£îÿ #Óe⁄\T ø√dæq+<äT≈£î Á|ürø±s¡+>± sêeTTì uÛ≤s¡´ d”‘·qT sêeDT&ÉT m‘·TÔø=ì b˛j·÷&ÉT. ªªsêeDT&ÉT eT+∫

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

&Üø£ºsY #Ó’‘·q´ CÀ´‹

sêEμμ nì l\+ø£ Á|ü»\T ø°]ÔkÕÔs¡T. eTq <˚ X¯+˝À sêeDTìï #Ó&ɶyê&É+{≤s¡T. eT] n≥T e+{Ï sêeDTìï Äsê~Û+#·s¡T ø£<ë? ø±˙ Äsê ~Û+#·&ÜìøÏ sêeD ÁãVü≤à ø√yÓ\ yÓ\dæ+~. >∑T&çø£{Ϻ n+<äT˝À |ü~‘·\\ sêeDTì $Á>∑ Vü≤+ Á|ü‹wæº+#ês¡T. sêeTTìï <˚e⁄ì>±, ne

‘ês¡ |ü⁄s¡Twüßì>± Äsê~Û+#˚ eTq<˚X¯+ ˝Àq÷ sêeDTìï |üPõdüTÔHêïs¡+fÒ qeTà˝Òì ì»+. sêe DTì >∑T&ç sê»kÕúHé˝Àì CÀ<∏é|üPsY˝À e⁄+~. CÀ<∏é|üPsY˝Àì #ê+<é|üP˝Ÿ ÁbÕ+‘·+˝À sêeDTì >∑T&çø£{≤ºs¡T. CÀ<∏é|üPsY düMT|ü+˝À eT+&√sY nH˚ |ü≥ï+ e⁄+~. n~ bÕ‘· CÀ<∏é|üPsY sêÁcÕº ìøÏ sê»<Ûëì>± e⁄+&˚~. sêe DTì uÛ≤s¡´ eT+&√<ä] kı+‘·÷s¡T eT+&√sY nì nø£ÿ&ç Á|ü»\ qeTàø£+. n+‘˚>±ø£ sêeD-eT+&√ <ä]\ ã+<ÛäTe⁄\T sê»kÕúHé, >∑T»sê‘Y\˝À e⁄Hêïs¡≥. ø=‘·Ô>±

ì]à+∫q sêeDTì >∑T&ç ns¡Ã≈£î&ÉT ø£eT˝Òwt Á|üø±s¡+ sêeT-sêeD j·TT<äΔ+, l\+ø£ $<Ûä«+dü+ »]–q ‘·sê«‘· |ü\Te⁄s¡T yê] ã+<ÛäT >∑D+ ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘êeìøÏ e\dü e#êÃs¡T. ‘êeTT sêeDTì yês¡düT\ì #Óù|Œyês¡T #ê˝≤ eT+~ e⁄Hêï s¡ì ø£eT˝Òwt ù|s=ÿHêïs¡T. ‘=\T‘· yês¡+‘ê eT+&√<ä] |ü⁄{Ϻ ì\¢sTTq eT+&√sY≈£î e∫à ‘·sê«‘· |ü\T ÁbÕ+‘ê\≈£î ‘·s¡*b˛ j·÷s¡T. eT+&√sY˝À bÕ&ÉT ã≥º sê»uÛÑeHê\T H˚{Ïø° ø£ì|ækÕÔsTT. sê<∏√sY sê»e+o j·TT\≈£î eT+&√sY Áø°.X¯. 1392 qT+&ç 1459 es¡≈£î sê»<Ûëì>± e⁄+&˚~. eTVü‰sê» CÀ<∏é|üPsY q>∑sêìï ì]à+∫q ‘·sê«‘· CÀ<∏é|üPsY sê»<Ûëì nsTT+~. CÀ< Ûé|üPsY˝À ≈£L&Ü |ü\T sê»uÛÑeHê\T e⁄HêïsTT. sêeD ÁãVü≤à >∑T&ç düMT |ü+˝À ≈£L&Ü ÁbÕNq ø£≥º&Ü\THêï sTT. •e⁄ì |üPõdüTÔqï≥Tº>± sêeD

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

ÁãVü≤à $Á>∑Vü‰ìï eT*#ês¡T. ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À sêeD ÁãVü≤à≈£î Ä\j·T+ ø£{Ϻ+∫q |òüTq‘· CÀ<∏é|üPsY yêdüT\<˚.

CÀ<∏é|üPsY yÓ[flq|ü⁄&ÉT sê»uÛÑeHê\T, eT+&√sY ÁbÕNq ø£≥º&Ü\T, sêeDTì >∑T&ç ‘·|üŒ≈£î+&Ü #·÷&Ü*.

39

ø±ØÔø£+

|ü+#·MTrs¡ú+ ■

&Üø£ºsY õ.$. <äTsêZÁ|ükÕ<é

s¡TeT\ l y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T ø£Hê´e÷dü+ ˝Àì ÁX¯eD qø£åÁ‘·+ Hê&ÉT Ä$s¡“¤$ùdÔ ‹s¡T#êq÷s¡T |ü<ëàer neTàyês¡T ø±ØÔø£ e÷dü+˝Àì X¯óø£¢|üø£å |ü+#·$÷ ‹~∏Hê&ÉT Ä$s¡“¤$+∫+<äì |ü⁄sêD≤\T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. neTàyê] ñ‘·‡yê˝À¢ n‘·´+‘· eTTK´yÓTÆq~ |ü+#·MTrs¡ú+. |ü<äàdüs√es¡+>± ù|s=ÿqï neTàyê] ø√H˚s¡T˝À uÛÑ≈£îÔ\T |ü⁄D´kÕïHê\T Ä#·]+#·&Éy˚T |ü+#·MT rs¡ú+˝À Á|ü<Ûëq |òüT≥º+.

‹

ñ‘·‡yê\T ‹s¡TeT\ l y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T yê] Ä\j·T+‘√ b˛*ùdÔ ‹s¡T#êq÷s¡T˝Àì l |ü<ëàer neTàyê] Ä\j·T+˝À »]π> ùde\T - ñ‘·‡yê\T ‘·≈£îÿeH˚ #Ó|üŒe#·TÃ. ì‘·´+ Á‹ø± \+˝À ns¡Ãq, düTÁ|üuÛ≤‘·+, ‘√e÷\ùde, @ø±+‘·ùde, ø£fi≤´D√‘·‡e+ M{Ï‘√bÕ≥T yêsêìø=ø£kÕ] ‹s¡TbÕŒe&É, n_Ûùwø£+ »s¡T>∑T ‘êsTT. dü+e‘·‡sêìøÏ ˇø£kÕ] ‘Ób˛Œ‘·‡e+ ÁãVü≤Àà‘·‡yê\T yÓ’uÛÑe+>± ‹s¡TeT\ ‹s¡T|ü‹ <˚ekÕúq+ »s¡T|ü⁄‘·T+~. l |ü<ëàer neTà yês¡T ø±ØÔø£ e÷dü+˝À X¯óø£¢|üø£å |ü+#·$÷ ‹~Û Hê&ÉT |ü<äàdüs√es¡ eT+<äT>∑\ |ü<äàeTT qT+&ç Ä$s¡“¤$+∫+<ä≥. n+<äTπø H˚{Ïø° Äs√E≈£î eTT–j·TTq≥T¢ ÁãVü≤Àà‘·‡yê\T ‘=$Tà~ s√E\T »s¡T|ü&É+ Ä#ês¡+ nsTT+~. l |ü<ëàer neTà yê] Ä\j·T+˝À »]π> ‘=$Tà~ s√E\ ÁãVü≤Àà‘·‡e+˝À n+≈£îsês¡ŒD, <Ûä«C≤s√Vü≤D+,

40

qe+ãsY - &çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

uÛÒØ |üP», <˚e‘êVü‰«q+, ã*Á|ü <ëq+, ≈£î+uÛÑkÕú|üq, yêVü≤q ùde\T, Vü≤ÀeT+ ÄkÕúq+, ã*, #·Áø£kÕïq+ (rs¡úyê]) <Ûä«C≤es√ Vü≤D yÓTT<ä\>∑T bÕ+#· sêÁ‘· Ä>∑eT XÊg Á|üÁøÏj·T\T n‹ yÓ’uÛÑe+>± »s¡T>∑T‘êsTT. ÁãVü≤Àà‘·‡yê\˝À ∫e] s√Eq #·Áø£kÕïq+ ªª|ü<äàdüs√es¡+μμ nH˚ ù|s¡T>∑\ |ü⁄wüÿ]DÏ˝À yÓ’uÛÑe+>± »s¡T>∑T‘·T+~. á |ü⁄wüÿ]DÏ neTàyê ] Ä\j·÷ìøÏ yÓqTø£ yêj·Te´uÛ≤>∑+˝À ì]à+ #·ã&çe⁄+~. á |ü⁄wüÿ]DÏ˝À m|ü&É÷ neTàyê ] |üP»¬ø’ |ü<ëà\T $ø£dæ+∫ ñ+&Ü\ì l dü÷s¡´uÛÑ>∑yêqT&ç Ä\j·T+ nø£ÿ&É Á|ü‹wæ˜+∫ q≥T¢ |ü⁄sêD≤\T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. #·Áø£kÕïq+ ÁãVü≤Àà‘·‡e+˝À ∫e] s√C…’q |ü+#·$÷‹~Û Hê&ÉT »]π> #·Áø£kÕïHêìï neãè<ÛäkÕïHêìï |ü+#·$÷rs¡ú+ n+{≤s¡T. Bìì $X‚wü+>± |ü]o*<ë›+. rs¡ú $Á>∑Vü‰ìï, #·Áø£ <˚e‘·qT |ü⁄wüÿ]DÏe<ä›>∑\ eT+&ÉbÕìøÏ rdüTø=ì yÓ[¢ n#·Ã≥ $wü«πø‡q|üP», |ü⁄D≤´Vü≤yê#·q+ $Á>∑Vü‰\≈£î n_Ûùwø£+ #˚sTTkÕÔ s¡T. n_Ûùwø£eT sTTq yÓ+≥H˚ #·Áø£<˚e‘·qT ns¡Ã≈£î\T |ü⁄wüÿ]DÏ

e<ä›≈£î rdüTø=ì yÓ[¢ ˙{Ïì n_ÛeT+Á‹+∫, |üPõ+∫, #·Áø£<˚e‘·qT Ä|ü⁄wüÿ]DÏ˝À eTT+∫ ns¡Ãø£, j·TCe÷q, uÛÑø£Ô»qT\+<äs¡÷ n<˚ düeT j·T+˝À kÕïq+ #˚kÕÔs¡T. ‹s¡TeT\ l y˚+ø£f ÒX¯«s¡ kÕ«$TøÏ ‹s¡T#êq÷s¡T |ü<ëàer neTàyê ]øÏ >∑\ n$HêuÛ≤e dü+ã+<ÛäeTT á |ü+#·$÷ rs¡úeTT e\q $•wüº+>± yÓ\¢&ç ne⁄‘·T+~. |ü+#·$÷ rs¡ú+ dü+<äs¡“¤+>± ‹s¡TeT\ lyê] Ä\j·T+ ˝À l y˚+ø£fÒX¯«s¡ kÕ«$TøÏ ñ<äj·÷ ‘·÷Œs¡«+ ‘√e÷\ùde˝À düeT]Œ+#·ã&çq |üdüT|ü⁄#Ó≥T¢, |ü⁄wüŒe÷\, ‘·T\dæ, neTàyê]øÏ 9 >∑DeTT\ |ü≥TºNs¡, s¡$ø£, #·+<äqeTT, #·Áø£<˚e ‘·≈£î ø£≥Tº egeTT, eT]j·TT \&ÉT¢, nbÕŒ\T, e&É\T yÓTT<ä\>∑Tq$ kÕ«$TøÏ HÓ’y˚<ä´+#˚dæ Ä\ j·T Á|ü<äøÏåD+>± ø±*q&Éø£ <ë«sê yê{Ïì neTà yê] Ä\j·÷ìøÏ #˚s¡TkÕÔs¡T. neTàyê] Ä\j·T+˝ÀøÏ Á|ükÕ<ë\qT ‘Ó∫à neTàyê]øÏ HÓ’y˚<ä´eTT >±$+∫ |üdüT|ü⁄ yÓTT<ä˝…’q yê{Ïì n_Ûùwø£eT+&É|üeTT e<ä›≈£î ‘Ó∫à yê{Ï‘√ neTà yê]øÏ n_Ûùwø£eTT #˚kÕÔs¡T. ‹s¡TeT\ qT+&ç ‘Ó∫Ãq Á<äe´eTT\qT n_Ûùwø£+˝À ñ|üjÓ÷–

qe+ãsY-&çôd+ãsY 2012 ≥÷]»+ q÷´dt

kÕÔs¡T. Åd”Ô\T düs¡«kÂuÛ≤ >±´\‘√ ì+&ç ñ+&Ü\ ì ø±+øÏådü÷Ô, n_Ûùwø£ |üdüT|ü⁄qT e÷+>∑\´ eTT\≈£î ô|≥Tºø=+{≤s¡T. |ü+#·MTrs¡ú+ dü+<ä s¡“¤+>± y˚˝≤~eT+~ uÛÑ≈£îÔ\T |ü⁄D´kÕïHê\T Ä#·]+∫ neTàyê]ì <ä]Ù+∫ ‘·]kÕÔs¡T. düs¡«eT+>∑fi¯ e÷+>∑fi‚´ •y˚ düsê«s¡ú kÕ<Ûäπø X¯s¡DÒ´Á‘·´+ãπø<˚$ Hêsêj·TDÏ qyÓ÷düTÔ‘˚ ˆˆ

41

â&#x2013;

RATNAGIRI in Birupa river valley in the district of Jajpur, is famous Buddhist centre. The small hill near the village has rich Buddhist antiquities. A large-scale excavation has unearthed two large monasteries, a big stupa, Buddhist shrines, sculptures, and a large number of votive stupas. This excavation revealed the establishment of Buddhist centre from the time of the Gupta king Narasimha Gupta Baladitya (first half of the sixth century A.D.). Buddhism had developed at this place - upto 12th century A.D. In the beginning, Ratnagiri was an important centre of Mahayana form of Buddhism. During 8th and 9th century A.D., became a great centre of Tantric Buddhism or Vajrayana art and philosophy. Pag Sam Jon Zang, a Tibetan source, indicates that the institution at Ratnagiri played a significant role in the emergence of Kalachakratantra during 10th century A.D. This is quite evident from the numerous votive stupas with reliefs of divinities of the Vajrayana.

Separate images of these divinities and inscribed stone slabs, and moulded terracotta plaques with dharanis found in the excavation at Ratnagiri.

42

Presently this university of Buddhist learning is found in ruins that attract number of visitors every year. For lovers

of art and architecture, lay tourists as well as special groups, Ratnagiri offers in its magnificent ruins, a large brick monastery with beautiful doorways, cella, sanctum with a colossal Buddha figure, and a large number of Buddhist sculptures. There is a smaller monastery along with stone temple, brick shrines and a large stupa with numerous smaller stupas around.

Stupas : Main Stupa of Ratnagiri is encircled by several medium and smaller stupas. Pilgrims gather near main stupa, as stupa stands as a symbol of their devotion. These stupas of different varieties represent a November - December 2012

Tourism News

Mylaram Narayana Swamy

perfect picture of fully developed Buddhism in ancient India. Stupas differ in their structure, materials and constructions.

Monasteries The monasteries at Ratnagiri remind the splendid past to visitors. These delicately built monasteries stand as proof of rich culture and flourishing Buddhism in India. The monastery I, which is called as Chatuh-Sala is rectangular in shape and it has 24 cells. The monastery consists of a large courtyard, a shrine in the front and a lobby etc. The monastery is famous for its size and symmetrical plan and also for the rich delicate carving. The monastery II is relatively smaller in size and is not much impressive. Nevertheless the main image of the Buddha displayed here, which surpasses all other images of Buddha.

How to go Ratnagiri has nearest airport at Bhubaneswar. The nearest Railway Station is Cuttack (70 Kms). So it is better to first reach Cuttack to start the tour of Ratnagiri. Rroads connect Ratnagiri with Cuttack (70 Kms) and other nearby cities. Regular buses run between Ratnagiri and Cuttack.

■

HE IRON PILLAR of Delhi, is in Qutubminar complex.

Notable for the composition of the metals used in its construction.The pillar, which weighs more than six tons, is said to have been fashioned at the time of Chandragupta Vikramaditya (375–413) of Gupta Empire. The pillar initially stood in the center of a Jain Temple complex, which destroyed by the then Muslim rulers.

Iron pillar has attracted the attention of archaeologists and metallurgists and has been called "a testament to the skill of ancient Indian blacksmiths" because of its high resistance to corrosion,due to both Delhi environment providing alternate wetting and drying conditions. And iron with high phosphorus content conferring protection by the formation of an even layer of crystalline iron hydrogen phosphate.The name of the city of Delhi is thought to be based on a legend associated with the pillar.

Height of the pillar, from the top of its capital to the bottom of its base, is

T

MyNaa Swamy in Delhi

23 ft 8 in (7.21 m), 3 ft 8 in (1.12 m) of which is below ground. Its bell pattern capital is 3 ft 6 in (1.07 m) in height, and its bulb-shaped base is 2 ft 4 in (0.71 m) high. The base rests on a grid of iron bars soldered with lead into the upper layer of the dressed stone pavement. The pillar's lower diameter is 16.4 inches (420 mm), and its upper diameter 12.05 inches . It is estimated to weigh more than six tons.

The pillar was erected by Chandragupta Vikramaditya, (interpretation based on analysis of Gupta gold coins) of the Gupta dynasty ruled North India between 320–540 AD. The Iron Pillar, with the statue of Chakra at the top, was originally located at a place called Vishnupadagiri (meaning "hill with footprint of Lord Vishnu"). This has been identified as modern Udayagiri, situated in the vicinity of Vidisha, Madhya Pradesh. There are several aspects to the original site of the pillar at Udayagiri.

Vishnupadagiri is located on the Tropic The Delhi Iron Pillar is a high level of Cancer and, therefore, was a centre of skill achieved by ancient Indian of astronomical studies during Gupta iron smiths in the extraction and pro- period. The Iron Pillar served as a suncessing of iron. The iron pillar has dial when it was originally at attracted the attention of archaeolo- Vishnupadagiri. The early-morning gists, corrosion technologists and shadow of the Iron Pillar fell in the direchistorians as it has withstood corro- tion of the foot of Anantasayana Vishnu sion for the last 1600 years. The sev- (in one of the panels at Udayagiri) only eral theories which have been proaround the summer solstice (June 21). posed to explain its superior corroThe Udayagiri site in general, and the sion resistance can be broadly classiiron pillar location in particular, are evified into two categories: the environdence for the astronomical knowledge mental and the material theories. that existed in Gupta period.

Proponents of the environmental theInscription ories state that the mild climate of The pillar bears a Sanskrit inscription Delhi is responsible for the corrosion in Brahmi script, which states that it was resistance. It is known that the relaerected as a standard in honour of Lord tive humidity at Delhi does not exceed Vishnu.

It also praises the valour and 70% for significant periods of time in qualities of a king referred to simply as the year, which therefore results in Chandra, who has been identified with very mild corrosion of the pillar. the Gupta King Chandragupta THE IRON PILLAR IS A LIVING TES- Vikramaditya. The inscription & it was TIMONY FOR INDIAN ANCIENT HIS- translated by Pandit Banke Rai in 1903.

TORY AND METALLURGY. It was erected as a flagstaff in honour of There are several Mandapas around the God Vishnu, and in the memory of Iron Pillar and Qutubminar. the Gupta King Chandragupta II (375413).

November - December 2012

Tourism News

43

How the pillar moved to its present location remains a mystery. The pillar also highlights ancient India's achievements in metallurgy. The pillar is made of 98 per cent wrought iron and has stood 1,600 years without rusting.

Line 1: He (Lord Vishnu), on whose arm fame was inscribed by the sword, when, in battle in the Vanga countries (Bengal), he kneaded (and turned) back with (his) breast the enemies who, uniting together, came against (him).

Line 2 : By whom, having crossed in warfare the seven mouths of the (river) Sindhu, the Vahlikas were conquered;he, by the breezes of whose prowess the southern ocean is even still perfumed.

Line 3 : He, the remnant of the great zeal of whose energy, which utterly destroyed (his) enemies, like (the remnant of the great glowing heat) of a burned-out fire in a great forest, even now leaves not the earth.

Line 4 : Though he, the king, as if wearied, has quit this earth, and has gone to the other world, moving (bodily) to the

land (of paradise) won by (the merit of his) actions, (but) remaining on (this) earth by (the memory of his) fame.

Line 5: By him, the king, who attained sole supreme sovereignty in the world, acquired by his own arm and (enjoyed) for a very long time (and) who, having the name of Chandra, carried a beauty of countenance like (the beauty of) the full-moon,-having in faith fixed his mind upon (the god) Vishnu, this lofty standard of the divine Vishnu was set up on the hill (called) Vishnupada.

Scientific analysis The pillar was manufactured by forge welding and is composed of 98% pure wrought iron, In a report published in the journal Current Science, R. Balasubramaniam of IIT Kanpur explains how the pillar's resistance to corrosion is due to a passive protective film at the iron-rust interface. The presence of second-phase particles (slag and unreduced iron oxides) in the microstructure of the iron, that of high amounts of phosphorus in the metal.

And the alternate wetting and drying existing under atmospheric conditions are the three main factors in the three-stage formation of that protective passive film.

That the material of construction may be the important factor in determining the corrosion resistance of ancient Indian iron is attested by the presence of ancient massive iron objects located in areas where the relative humidity is high for significant periods in the year (for example, the iron beams in the Surya temple at Konarak in coastal Orissa and the iron pillar at Mookambika temple at Kollur situated in the Kodachadri Hills on the western coast). It is, therefore, obvious that the ancient Indians, especially from the time of Guptas. Produced iron, capable of withstanding corrosion.

This is primarily due to the high P (phosphorus) content of iron produced during modern times.

Delhi Iron Piller is a Living Testimony for the Technology, created by ancient Indians.

(Acknowledgement : Dept. of Archaeology, Govt. of India, New Delhi, Wiki Media, Delhi Tourism)

Tourism News (Telugu Bi-Monthly) November - December 2012, Volume : 5 Issue : 6 RNI No. APTEL / 2007 / 22572 Printed, Published and Owned by MyNaa Swamy and Printed at C.N. Printers, Prakasam Road, Tirupati and Published at No. 19-12-372, Upstairs, Bairagipatteda, Tirupati - 517 501. Editor : MyNaa Swamy Ph : 95026 59119 Email : tourismnews2007@yahoo.co.in 44