Maa mastaru - telugu

e÷

e÷kÕs¡T uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä + &É sêeTj·T´ ãjÓ÷Á>∑|ò”

I know all things through Volleyball.

They strengthen me.

â&#x20AC;&#x2DC;Serviceâ&#x20AC;&#x2122;... with gladness...

e÷

e÷kÕs¡T

Index

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

eTT+<äTe÷≥ ‘=*Hêfi¯fl eTT#·Ã≥T¢ >∑Ts¡TÁãVü≤à ndüe÷q •ø£å≈£î&ÉT - •wü´ dü+s¡ø£å≈£î&ÉT düø£\ Áø°&Ü u≤+<Ûäe⁄&ÉT J$‘êX¯j·T+-eTVü‰ dü+ø£\Œ+ düVü≤ÁkÕ_›øÏ ø±qTø£ eTs¡Te˝Òì e´≈£îÔ\T... Á|üeTTKT\ n_ÛÁbÕj·÷\T... eTTK´ |òüT{≤º\T dü+|òüT≥q\T - dü+<äsꓤ\T C≤„|üø±\T s¡#·q: ø£èwüíX¯s¡à, ôV’≤<äsêu≤<äT

04 07 11 14 27 29 37 39 49 59 62 65

&çC…’Hé: Hê–¬s&ç¶, &çC…’Hé eTÚdt

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

eTT+<äTe÷≥ e÷ e÷kÕºs¡T >∑Ts¡Te⁄ nH˚ e÷≥≈£î |ü]|üPs¡íyÓTÆq ìs¡«#·q+ e÷ e÷kÕºs¡T ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T. >∑Ts¡Te⁄qT Á‹eT÷s¡TÔ\‘√ b˛*à #Ó|üŒ&É+ eTq dü+Á|ü<ëj·T+. Ä b˛*ø£ e÷ >∑Ts¡Te⁄>±]øÏ ‹s¡T>∑T˝Ò≈£î+&Ü nq«j·TeTe⁄‘·T+~. eTeTà*ï z ÁãVü≤à˝≤ r]Ã~<ë›s¡T. $wüßíeT÷]Ô˝≤ z eT+∫ dæú‹ì ø£*Œ+#ês¡T. •e⁄&ç˝≤ m|ü⁄Œ&É÷ e÷≈£î nuÛÑj·T$T∫à n+&É>± ì\ã&ܶs¡T. nìï{Ïø° $T+∫ •wüß´\+<ä]ø° Äj·Tq z >=|üŒ ùdïVæ≤‘·T&ÉT. @ ø£wüº+ e∫ÃHê #Ó|ü⁄Œø√e&Üìø°, dü\Vü‰ rdüTø√e&Üìø°, e÷s¡Z<äs¡Ùq+ bı+<ä&Üìø° e÷≈£î yÓ+≥H˚ >∑Ts¡TÔ≈£îe#˚à ô|<ä› ~≈£îÿ- e÷ e÷kÕºs¡T. ø√#Y>±, Áø°&Ü ìsê«Vü≤≈£î&ç>± Äj·Tq kÕ~Û+∫q $»j·÷\T nì‘·s¡kÕ<Ûä´+. ø£wüº|ü&É&É+ Äj·Tq≈£î Çwüº+. Á|ü‹ˇø£ÿs¡÷ ‘·eT≈£î kÕ<Ûä´yÓTÆq kÕúsTT˝À sêDÏ+#ê\˙, Ä kÕúsTTì $T+∫q $»j·÷\ø√dü+ ìs¡+‘·s¡+ ÁX¯$T+#ê\˙, ns¡T<Ó’q \øå±´\qT n+<äTø√yê\˙ Äj·Tq ‘·|æ+#˚yês¡T. •ø£åD Ç#˚Ã≥|ü⁄Œ&ÉT @ $wüj·T+˝Àq÷ sêJ |ü&˚yês¡T ø±<äT. \øå±´\qT ìπs›•+#·&É+˝À, |òü*‘ê\qT sêã≥º&É+˝À sêø£ådüT&Éì #ÓbÕŒ*. Ä düeTj·T+˝À n~ ø£wüº+ nì|æ+∫Hê, <ëì<ë«sê >=|üŒ |òü˝≤*ï n+<äT≈£î+≥Tqï|ü⁄Œ&ÉT Ä ÁX¯eT n+‘ê <ä÷~|æ+»˝≤ ‘˚*b˛j˚T~. eTqdü+‘ê dü+‘√wü+‘√ ì+&çb˛j˚T~. yÓTÆ<ëq+˝À m+‘√ d”]j·Tdt>± ø£ì|æ+#˚ e÷kÕºs¡T ãj·T{Ïø=#˚Ãdü]øÏ ùdïVæ≤‘·T&ç bÕÁ‘·˝ÀøÏ e÷]b˛j˚Tyês¡T. m+‘√ düs¡<ë>± e⁄+&˚yês¡T. •wüß´\ Ä\HêbÕ\Hê #·÷ùdyês¡T. yê] ø£cÕº\˙ï ‘·qy˚ nqT≈£îH˚yês¡T. yê{Ïì rsêÃ\ì ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&˚yês¡T. rπsÃyês¡T ≈£L&Ü. m+<äTø£+fÒ @<Ó’Hê nqT≈£î+fÒ n~ HÓs¡y˚πses¡≈£L $ÁX¯$T+#·ì ñ≈£îÿdü+ø£\Œ+ Äj·Tq~. πøe\+ yê©u≤˝ŸH˚ ø±<äT, nìï Áø°&É©ï düe÷q+>± Äj·Tq Áù|$T+#ês¡T. me¬s’Hê n&ç–+<˚ ‘·&Ée⁄>± ‘·qe+‘·T kÕj·÷ìï n+~+#ês¡T. <˚X¯+ ‘·s¡|òü⁄q Á|ü‹uÛ≤bÕ≥yê\T Á|ü<ä]Ù+∫q Áø°&Üø±s¡T*ï dü‘·ÿ]+#·&É+˝À m|ü⁄Œ&É÷ Äj·TH˚ eTT+<äT+{≤s¡T. e´øÏÔ>∑‘·+>± #˚dæq düVü‰j·÷\≈£î ˝…πøÿ ˝Ò<äT. Ä≥+fÒ n˙ï eT]∫b˛sTT, H˚qTHêïqì eTT+<äT ì\ã&˚ uÀfi≤X¯+ø£s¡T&Üj·Tq. n˝≤+{Ï e÷kÕºs¡T n+<äTu≤≥T˝À mH√ï neø±XÊ\THêï, e÷≥ H√{ÏqT+∫ ãj·T{ÏøÏ sê≈£î+&ÜH˚ düVü‰j·T+ #˚ùd $TÁ‘·T\÷, Ä|ü⁄Ô\÷ ñHêï mqï&É÷ e´øÏÔ>∑‘·+>± @B ø√s¡Tø√˝Ò<äT. @ neø±XÊ˙ï ‘·q kı+‘êìøÏ ñ|üjÓ÷–+#·Tø√˝Ò<äT. ‘·q≈£î >=|üŒ >∑T]Ô+|ü⁄ sêyê\H√, sê˝Ò<äH√ m|ü⁄Œ&É÷ uÛ≤$+#·˝Ò<äT. Äj·Tq~ ˇπø <Ûë´dü... Ä≥ yÓTs¡T>∑T|ü&Ü*, •wüß´\T ô|’øÏsêyê*, »≥Tº >=|üŒ $»j·÷\T kÕ~Û+#ê*... n+‘˚. n˝≤+{Ï e÷kÕº]ø√dü+ @<Ó’Hê #Ój·÷´\H˚ ‘·|üq e÷~. ø±˙ e´øÏÔ>∑‘·+>± m˝≤+{Ï düVü‰j·T+ Äj·Tq n+<äTø√s¡ì e÷≈£î ‘Ó\TdüT. e÷ ÁX‚j·TdüT‡ø√dü+ m+‘√ ‘·|æ+∫q e÷kÕº]ø√dü+ y˚T+ @+ #Ój·T´>∑\+? @B #Ój·T´≈£î+&Ü m˝≤ ñ+&É>∑\+?

e÷

e÷kÕs¡T

n|ü⁄Œ&ÉT e∫Ã+~ e÷kÕº] Áø°&ÜJ$‘·+ >∑T]+∫ ˇø£ |ü⁄düÔø£+ ‘ÓùdÔ m˝≤ e⁄+≥T+<äH˚ Ä˝À#·q. ø√#Y>±, Äs¡ZHÓ’»sY>±, •e+‹ Ä~‘·´Hé bòÂ+&˚wüHé˝≤+{Ï nì‘·s¡kÕ<Ûä´yÓTÆq ÁbÕC…≈£îºqT ‘·\¬ø‘·TÔ≈£îì, <ëìï C≤‹øÏ dü>∑s¡«+>± düeT]Œ+#ê\ì ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&ÉT‘·Tqï e´øÏÔ>± Äj·Tq J$‘·+˝À m+‘√ yÓ’$<Ûä´+ ñ+~. >=|üŒ b˛sê≥+ e⁄+~. dæús¡ dü+ø£\Œ+ ñ+~. Áø°&Üs¡+>±ìøÏ #Ó+~qyê]πø ø±<äT, @ s¡+>±ìøÏ #Ó+~qyê]¬ø’Hê, me]¬ø’Hê Ç$ >=|üŒ dü÷Œ¤]Ôì ø£*–kÕÔj·Tq&É+˝À m˝≤+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. Äj·Tq Á|ükÕúHêìï nø£ås¡ã<ä∆+ #˚ùdÔ n~ uÛ≤$‘·sê\≈£î e÷s¡Z<äs¡Ùø£eTe⁄‘·T+<ä˙, á $<Ûä+>± e÷kÕº] s¡TD+ ø±düÔ+‘Ó’Hê rs¡TÃø√>∑\T>∑T‘êeT˙ nì|æ+∫+~. Ä Ä˝À#·q˝À+∫ s¡÷bı+~+<˚ á |ü⁄düÔø£+. πøe\+ e÷kÕº] Jeq >∑eTHêH˚ï ø±≈£î+&Ü, Äj·Tq nqTuÛÑyê\q÷, Ä˝À#·q\q÷, C≤„|üø±\q÷, Äj·Tq≈£î dü÷Œ¤]Ô ì∫Ãq e´≈£îÔ\T, dü+düú\ $esê\q÷ ≈£L&Ü bı+<äT|ü]ùdÔ u≤>∑T+≥T+<äì|æ+∫+~. n˝≤+{Ï n+XÊ\˙ï Äj·Tq #ÓãT‘·Tqï≥Tº, Äj·Tq e÷≥˝À¢H˚ á |ü⁄düÔø£+˝À ø£ì|ækÕÔsTT. ø±ã{Ϻ Ç~ πøe\+ e÷kÕº] J$‘· ∫Á‘·D e÷Á‘·y˚T ø±<äT, Äj·Tq C≤„|üø±\ düe÷Vü‰s¡+ ≈£L&Ü. ¬s+&ç{Ï˙ <ä+&É˝À |üP\˝≤ dü+<äsꓤqTkÕs¡+ >∑T~>∑T#·Ã&É+ »]–+~. á |ü⁄düÔø£ s¡÷|üø£\Œq˝À düVü≤ø£]+∫q yês¡+<ä]ø° <Ûäq´yê<ë\T #ÓãT‘·÷, e÷kÕº] •wüß´\T, n_Ûe÷qT˝Ò ø±≈£î+&Ü bÕsƒ¡≈£î\+<ä]˙ á |ü⁄düÔø£+ n\]+#ê\˙, qe‘·s¡+ Áø°&Üø±s¡T\≈£î dü÷Œ¤]Ôø£*–+#ê\ì ø√s¡T≈£î+≥÷... e÷kÕºs¡T |üP]Ô Äs√>∑´+‘√, BsêÈj·TTwü߸‘√ e]ú˝≤¢\˙, Áø°&Ü Á|ü|ü+#êìøÏ ùde, •wüß´\yÓTÆq e÷ n+<ä]ø° Äj·Tq e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ m\¢|ü⁄Œ&É÷ Ç˝≤π> ø=qkÕ>±\˙ Äø±+øÏådü÷Ô...

- Ä]ø£|üP&ç s¡eTD≤sêe⁄

uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&ÉT, ns¡T®q & Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·

5

The great lesson of biography is to show what man can be and do at his best.

A sports mans life put fairly on record acts like a inspiration to others

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

‘·+Á&ç mdt. sêe÷sêe⁄, ‘·*¢ nqï|üPs¡íeTà, k˛<äs¡T&ÉT $»jYT ≈£îe÷sY u≤ãT\‘√

‘=*Hêfi¯fl eTT#·Ã≥T¢ ø£ cÕíõ˝≤¢ q+~>±eT Á>±eT+˝À ø√<ä+&É sêeTj·T´ »ìà+#ês¡T. Äj·Tq ‘·+Á&ç sêe÷sêe⁄>±s¡T ¬s’‘·T ≈£î≥T+ã+, yÓ’<äT´&ÉT ≈£L&Ü. ‘·*¢ nqï|üPs¡íeTà. ‘·eT ô|<ä› ≈£îe÷s¡T&Ó’q ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ì yÓ’<äT´&çï #Ój·÷´\qï~ sêe÷sêe⁄>±] ø√]ø£. nsTT‘˚ ∫qï|üŒ{Ïï+N ø√<ä+&É sêeTj·T´øÏ Ä≥\+fÒ ÁbÕD+. q+~>±eT, >∑T+≥÷s¡T˝À¢ Äj·Tq ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ë´uÛ≤´dü+ kÕ–+~. $»j·Tyê&É \jÓ÷˝≤ ø±˝ÒJ˝À Ç+≥sYMT&çjÓT{Ÿ |üP]Ô #˚XÊs¡T. bÕsƒ¡XÊ\ kÕúsTT˝À ø£ã&û¶, yê©u≤˝Ÿ‘√ bÕ≥T Ç‘·s¡ Ä≥\T ≈£L&Ü u≤>± Ä&˚yês¡T. >∑T+≥÷s√¢ ãT∫ÃsêeTj·T´ >±] düVü≤#·s¡´+ e\q yê©u≤˝Ÿ MT<ä ÄdüøÏÔ ø£*–+~. πøe\+ Ä≥\ MT<ä eT≈£îÿe‘√H˚ ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+˝À &çÁ^˝À #˚sês¡T. s√p |òü‘˚yÓTÆ<ëHéøÏ yÓ[fl nuÛ≤´dü+ #˚ùdyês¡T. Ä s√E˝À¢ Ç+ø± Ç+ø± H˚s¡TÃø√yê\˙, Ä≥˝À ‘·qqT‘êqT ìs¡÷|æ+#·Tø√yê\˙, u≤>± Ä&Ü\˙ Äj·Tq˝Àì Áø°&Üø±s¡T&ÉT ‘·Vü≤‘·Vü≤˝≤&˚yê&ÉT. ô|[fl bòı{À

7

yê©u≤˝Ÿ... <ëH˚ï qeTTà≈£îHêïqT... n<˚ Áø°&É Hê≈£î J$‘êìï∫Ã+~... m+‘√ eT+~øÏ ñ<√´>±\T ø£*Œ+∫+~... ns¡T®q, Á<√D≤#ês¡´ nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘·*ï n+~+∫+~µµ n+{≤s¡T ø√<ä+&ÉsêeTj·T´. uÛÑ÷$T dü÷s¡T´&ç #·T≥÷º |ü]ÁuÛÑ$T+∫q≥Tº Äj·Tq J$‘·+ ã+‹ #·T≥÷º ‹]–+~. uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ s¡+>∑+˝À |ü]#·j·T+ nø£ÿπs¢ì ù|s¡T... Ä≥>±&ç>±, •ø£å≈£î&ç>±, Áø°&Ü ø±s¡´Áø£e÷\ ìsê«Vü≤≈£îì>± ã+‹‘√ Äj·Tq~ ns¡ej˚T´fi¯fl nqTã+<Ûä+. 1955˝À Äs¡+uÛÑyÓTÆq Áø°&Ü Á|üj·÷D≤ìøÏ~ wüwæº|üP]Ô |üP]ÔsTT+~. @ ÁbÕ+‘êìøÏ yÓ[flHê |ü\ø£]+#˚ •wüß´\Tqï Äj·Tq~ nìï $<Ûë˝≤ dü÷Œ¤]Ô<ëj·Tø£yÓTÆq Á|ükÕúq+. sêeTT&ç #˚‹˝À ø√<ä+&É+˝≤, ø√<ä+&ÉsêeTT&ç #ÓsTT´ ã+‹ì m˝≤ n+<äT≈£î+~? n~ 1955e dü+e‘·‡s¡+. Á|üdæ<äT∆˝…’q ãT∫ÃsêeTj·T´>±] ã +<ä+ >∑T+≥÷s¡T Væ≤+<äTø±˝Òõ Á>ö+&é˝À yê©u≤˝Ÿ Ä&ÉT‘√+~. |ü~ùV≤H˚fi¯fl ≈£îÁsê&ÉT Ä Ä≥qT ÄdüøÏÔ>± >∑eTìdüTÔHêï&ÉT. #·÷düTÔqï ø=B› Ä Ä≥ n‘·&çï eT]+‘· Äø£≥Tº≈£î+{À+~. #·÷ùdÔH˚ Ç+‘· u≤>∑T+~, eT] Ä&ç‘˚? n|üŒ{Ïes¡≈£L Ä Ä≥‘√ Äj·TqøÏ |ü]#·j·T+ ˝Òø£b˛˝Ò<äT. ø±˙ Ç+‘· HÓ’|ü⁄D≤´ìï Äj·Tq #·÷&É&É+ n<˚ yÓTT<ä{ÏkÕ]. eT] ‘·qT ≈£L&Ü n+‘· Ábıô|òwüq˝Ÿ>± Ä&É>∑\&Ü? ndü\T ‘·qì Ä&ÉìkÕÔsê? ãT∫ÃsêeTj·T´>±]ì n<˚ Á|üX¯ï n&ç>±&Ü ≈£îÁsê&ÉT. ø√s¡Tº˝ÀøÏ n‘·&çï ÄVü‰«ì+#ês¡T ãT∫ÃsêeTj·T´. n|ü⁄Œ&ÉT yÓTT<ä˝…’+~ z düTBs¡È Á|üj·÷D≤ìøÏ yÓTT<ä{Ï n+ø£+. ãT∫ÃsêeTj·T´>±] dü÷Œ¤]Ô‘√ yê©u≤˝Ÿ Áø°&É˝À Á|üy˚•+∫q ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ Ä≥˝À yÓTfi¯≈£îe\ìï{°ï ˇø=ÿø£ÿ{Ï>± H˚s¡TÃ≈£î+≥÷ |ü<äTqT ‘˚˝≤s¡T. Äj·Tq˝À eÁ»+˝≤+{Ï Á|ü‹uÛÑ ãj·T{Ïø=∫Ã+~. eÁ»+ ãj·T{Ïø=∫Ã+~... nsTT‘˚ n~ ø£fi¯ófl $T]$T≥T¢ >=*ù|˝≤ Á|üø±•+#ê\Hêï, <ëì $\Te ô|s¡>±\Hêï kÕq |ü{≤º*, q–w”\T rsêÃ*. <ëìøÏ z s¡wü´Hé s¡÷|ü+˝À n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq neø±X¯+ Äj·Tq≈£î n+~e∫Ã+~.

‘=* >∑Ts¡Te⁄ Áo dæ.ôV≤#Y. ãT∫ÃsêeTj·T´

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

|æeH√yé Ä<Ûä«s¡´+˝À $m|òt◊ 1958˝À ìs¡«Væ≤+∫q C≤rj·T yê©u≤˝Ÿ •ø£åD •_s¡+

Ä s√E˝À¢, yê©u≤˝Ÿ Áø°&É˝À s¡wü´q¢~ ‹s¡T>∑T˝Òì Ä~Û|ü‘·´+. Hê\T>∑TkÕs¡T¢ Á|ü|ü+#· #Ûê+|æj·TqT¢>± |òüTq‘· kÕ~Û+∫q »≥Tº. yê] HÓ’|ü⁄D≤´ìï uÛ≤s¡rj·T Áø°&Üø±s¡T\≈£î n+~+#·&É+ ø√dü+ s¡cÕ´≈£î #Ó+~q |æeTH√yéqT nœ\ uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ düe÷K´ Çø£ÿ&çøÏ s¡|æŒ+∫+~. |ü~ùV≤H˚fi¯flbÕ≥T ¬øô|ºHé>± u≤<Ûä´‘·\T ìs¡«]Ô+∫, ‘·sê«‘· ø√#Y>± e÷]q |æeTH√yé eTÁ<ëdüT˝À •ø£åD •_s¡+ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. 1958˝À HÓ\s√E\bÕ≥T »]–q á •_s¡+˝À ‘=* >∑Ts¡Te⁄ ãT∫ÃsêeTj·T´>±]‘√ bÕ≥T ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ ≈£L&Ü bÕ˝§ZHêïs¡T. á •ø£åD Äj·Tq≈£î Ä≥ |ü≥¢ Äj·Tq <ä ø£Œ<∏ëìï m+‘·>±H√ Á|üuÛ≤$‘·+ #˚dæ+~. Ä≥˝À Áø£eTã<ä∆‘·, nH˚ø£ ÁbÕ<∏ä$Tø£yÓTÆq eT]j·TT eTÚ*ø£yÓTÆq n+XÊ\÷ á •_s¡+ <ë«sê ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ H˚s¡TÃ≈£îHêïs¡T. n<˚ dü+e‘·‡s¡+ ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+˝À #˚], nø£ÿ&ç yê©u≤˝Ÿ »≥Tº≈£î ÁbÕ‹ì<Ûä´+ eVæ≤+#ês¡T. Hê>∑|üPsY˝À »]–q b˛{°˝À¢ Ä*+&çj·÷ j·T÷ìe]‡{°dt #Ûê+|æj·THéwæ|t kÕ~Û+∫ô|{≤ºs¡T. 1959˝À Ä+Á<Ûä »≥Tº˝À düuÛÑT´&ç>± #˚], 1962ø£˝≤¢ ¬øô|ºHé nj·÷´s¡T.

1961˝À ø£≥ø˘˝À Ä+Á<Ûä $X¯«$<ë´\j·T+ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº

Áø°&É˝À¢ Äj·Tq ÄdüøÏÔì >∑eTì+∫q ≈£î≥T+ã+ ≈£L&Ü Çø£ m˝≤+{Ï nuÛÑ´+‘·sê\÷ #Ó|üŒ≈£î+&Ü, Áb˛‘ê‡Vü≤+ n+~+∫+~. s¡wü´Hé ø√#Y |æeTH√yé <ä>∑Zs¡ •ø£åD bı+~, |ü{Ïj·÷˝≤˝À k˛ŒsYº ‡ &ç|ü¢e÷ rdüT≈£îH˚ es¡≈£L ø√#Y ø±yê\qï ñ<˚›X¯+ Äj·Tq≈£î ô|<ä›>± ˝Ò<äT. n|üŒ{À¢ Áf…Æì+>∑T˝À •ø£åD uÛÑ ‹>± yÓsTT´ s¡÷bÕj·T\T Ç#˚Ãyês¡≥. ø√#Y>± #˚]‘˚ eT+∫ uÛÑ$wü´‘·TÔ ñ+≥T+<äì Äj·Tq >∑Ts¡Te⁄ dü÷s¡´Hêsêj·TD>±s¡T dü\Vü‰ Ç#êÃs¡T. Bì‘√ ø√<ä+&É sêeTj·T´ ã\e+‘·+>±H˚ ø√∫+>¥ u≤<Ûä´‘·\T #˚|ü{≤º*‡ e∫Ã+~. Ä $<Ûä+>± Äj·Tq Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ qT+∫ ‘=* ø√#Y>± #·]Á‘·¬øπøÿs¡T. n|üŒ{Ïï+N ø√∫+>¥ì ÄkÕ«~+#·&É+ Äs¡+_Û+#ês¡T.

1962 Ä+Á<Ûäsêh yê©u≤˝Ÿ »≥Tº

9

1963˝À q÷´&Ûç©¢˝À »]–q es¡˝Ÿ¶ ø±«*|òæπøwüHé {Às¡ïyÓT+{Ÿ dü+<äs¡“¤+>± Áo uÛÑs¡‘·Hé Hêj·TsY, Áo |üfi¯ìkÕ«$T, |ü|üŒHé\‘√

ˇ*+|æj·THé yÓsTT{Ÿ*|òüºsY & Ädæj·THé ]ø±sY¶ ôVA\¶sY Áo ø±$TH˚ì áX¯«s¡sêe⁄ >±] e÷düºsY s¡+>∑<ëdüT‘√ ø√<ä+&É sêeTj·T´

1964˝À |ü+C≤uŸ˝Àì |ü{Ïj·÷˝≤˝À mHé◊mdt &ç|ü¢e÷ dü+<äs¡“¤+>±

»s¡à˙˝Àì ˝…|æ®+>¥˝À n&Ü«qT‡&é ø√∫+>¥ &ç|ü¢e÷ dü+<äs¡“¤+>±

e÷ >∑Ts¡TÁãVü≤à Ä ‘·sê«‘· Äj·Tq <ä wæº •ø£åD yÓ’|ü⁄ eT[fl+~. 1963`64˝À bÕ{Ïj·÷˝≤˝À H˚wüq˝Ÿ Çìdæº≥÷´{Ÿ Ä|òt k˛ŒsYº ‡ qT+∫ &ç|ü¢e÷ n+<äT≈£îHêïs¡T. n|üŒ{ÏqT+∫ •ø£å≈£îì bÕÁ‘· yÓTT<ä˝…’+~. k˛ŒsYº ‡ øöì‡˝Ÿ düVü≤ø±s¡+‘√ ∫‘·÷Ôs¡T qT+∫ Áoø±≈£îfi¯+ es¡≈£L-Ä+Á<Ûä sêÁwüºeT+‘·{≤ •_sê\T @sêŒ≥T #˚dæ e+<ä˝≤~eT+~øÏ •ø£åD n+~+#ês¡T. n˝≤π> ‘·$Tfi¯Hê&ÉT mdt_◊, Ä]º\Ø ôV’≤<äsêu≤<é, eTÁ<ëdt ø£düºyéT‡, eTÁ<ëdt Ç+&çj·THé u≤´+ø˘, ‹s¡T|üPsY f…ø˘‡ f…Æ˝Ÿ‡ dü+düú\ ‘·s¡|òü⁄q ø√#Y>± »≥¢qT ‘·j·÷s¡T #˚XÊs¡T. n|üŒ{À¢ á nsTT<˚ nÁ>∑ÁX‚DÏ »≥T¢. M{Ï˝À @<√ ˇø£ »≥Tº $CÒ‘·>± ì\Tdü÷Ô e#˚Ã~. Çø£ 1978˝À uÛ≤s¡‘· »≥Tº≈£î ø√#Y>± u≤<Ûä´‘·\T rdüT≈£îHêïs¡T. u…Vü≤]Hé˝À »]–q yÓTT<ä{Ï @wæj·THé #Ûê+|æj·THéwæ|t≈£î <˚X¯+ ‘·s¡|òü⁄q »≥TºqT dæ<ä∆+ #˚XÊs¡T.

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

ø√∫+>¥ n+fÒ Äj·TqøÏ m+‘· ÁbÕDyÓTÆb˛sTT+<ä+fÒ, ôV’≤<äsêu≤<é˝Àì >√˝§ÿ+&É <ëfÒø£ e#˚à Ä]º\Ø ôd+≥sYøÏ s√p yÓ[fl, •ø£åD Ç∫Ã, s¡M+Á<äuÛ≤s¡‹ <ä>∑Zs¡Tqï >∑~øÏ e∫Ã, nø£ÿ&çï+∫ |òü‘˚yÓTÆ<ëHé #˚s¡Tø=ì •ø£åD ø=qkÕ–+#˚yês¡T. 1966 qT+∫ 1970 es¡≈£L á •ø£åD ø±s¡´Áø£e÷ìï ø=qkÕ–+#ês¡T. 1971˝À, \+ø£|ü*¢ ãT\¢j·T´ >±s¡T Ä+Á<Ûä$X¯«$<ë´\j·T+ ñ|ü≈£î\|ü‹>± ñqï düeTj·T+˝À, $X¯«$<ë´\j·T yê©u≤˝Ÿ •ø£åD u≤<Ûä´‘·*ï ø√<ä+&É sêeTj·T´øÏ n|üŒ–+#ês¡T. Áo ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T ø√#Y>± 1966˝À $»j·T+ kÕ~Û+∫q ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº

1970˝À, Á|üuÛÑT‘·« düVü‰j·T+‘√ &ç|ü¢e÷ #Ój·T´&ÜìøÏ ø√<ä+&É sêeTj·T´ »s¡à˙ yÓfi≤fls¡T. Áø°&É\ |ü≥¢ Ä <˚X¯düTÔ\≈£î ñqï n_Ûs¡TN, Äø±+ø£å Äj·TqqT ÄX¯Ãs¡´|üs¡∫+~. nø£ÿ&É 90 XÊ‘·+ eT+~ Áø°&É˝À¢ bÕ˝§Z+{≤s¡T. eT÷&˚fi¯fl ej·TdüT qT+N á‘· H˚s¡TÃø√ì |æ\¢\ì øÏ+&ÉsY >±¬s¶Hé˝À #˚s¡&ÜìøÏ nqTeT‹+#·s¡T. bÕsƒ¡XÊ\ kÕúsTT qT+N Áø°&Ü $wüj·÷˝À¢ e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ |æ\¢\øÏ n+<äT‘·T+~. n+&ÉsY16 b˛{°\T nìï ÁbÕ+‘ê˝À¢q÷ Á|ü‹ @&ÜB »s¡T>∑T‘êsTT. nø£ÿ&É C≤rj·T ã&Ó®{À¢ Áø°&É\≈£î 4 XÊ‘·+ πø{≤sTTkÕÔs¡T. ÄdüT|üÁ‘·T\ø£Hêï Áø°&Ü yÓTÆ<ëHê˝Ò m≈£îÿe>± ñ+{≤sTT. Áø°&É\ e\¢ Äs√>∑´e+‘·T˝…’‘˚, Çø£ ÄdüT|üÁ‘·T\ nedüs¡+ ô|<ä›>± ñ+&É<äT ø£<ë nqï~ yê] <ä ø£Œ<∏ä+. n+<äTπø 1.4 ø√≥¢ »HêuÛ≤ ñqï Ä <˚X¯+ ˇ*+|æø˘‡ ˝À e+<äøÏ ô|’>± |ü‘·ø±\T kÕ~Û+∫+~. ªªÁø°&É\T yêfi¯fl s¡ø£Ô+˝À uÛ≤>∑+. eTqøÏ e÷Á‘·+ πøe\+ $H√<ä+µµ n+{≤s¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´. ø√#Y>± nø£ÿ&É H˚s¡TÃ≈£îqï kÕ+πø‹ø£|üs¡yÓTÆq n+XÊ*ï dü«<˚X¯+˝À Äj·Tq neT\T #˚XÊs¡T. nsTT‘˚ ªªÁø°&É\ $wüj·T+˝À eTq <ä ø£Œ<∏ä+ Ç|üŒ{Ïø° e÷s¡˝Ò<äTµµ nqï~ Äj·Tq Äy˚<äq. ªªeT÷&˚fi¯fl ej·TdüT qT+N Áø°&ÜuÛ≤´dü+ yÓTT<ä\Tô|{≤º*. n˙ï Áø°&É©ï $<ë´s¡Tú\øÏ |ü]#·j·T+ #˚ùd Ç+&√sY •ø£åD πø+Á<ë\T @sêŒ≥T ø±yê*. Hê\T>∑T ì+N mì$T<˚fi¯flbÕ≥T Á|üD≤[ø±ã<ä∆yÓTÆq •ø£åDqT @&Ü~øÏ 365 s√E\÷ ø=qkÕ–+#ê*. 16, 17 @fi¯fl|ü⁄Œ&ÉT •ø£åD˝À #˚]‘˚ yêfi¯ófl m|üŒ{ÏøÏ m<äT>∑T‘ês¡T?µµ nì Á|ü•ï+#ês¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´.

‘·÷s¡TŒ »s¡à˙˝Àì ©|æõ+>¥˝À 1970˝À n&Ü«Hé‡ ø√∫+>¥ &ç|ü¢e÷

11

8 &Ü\s¡¢‘√ 8 s√E\ j·T÷s¡|t |üs¡´≥q @<Ó’Hê dü+ø£*ŒùdÔ, n~ HÓs¡y˚πses¡≈£L $ÁX¯$T+#·ì ‘·‘·«+ ø√<ä+&É sêeTj·T´~. 1970˝À »s¡à˙˝À ñqï|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq kÕ–+∫q mì$T~ s√E\ j·T÷s¡|t |üs¡´≥q Bìø√ eT#·TÑ·Tqø£. y˚dü$˝À 10 s√E\ ôd\e⁄\T sêe&É+‘√ j·T÷s¡|t n+‘ê ‹s¡>±\qT≈£îHêïsêj·Tq. Ä |üs¡´≥qøÏ &ÉãT“ kÕj·T+ #˚kÕÔqì z $TÁ‘·T&ÉT Vü‰MT Çe«&É+‘√ #˚‹˝À ñqï mì$T~ &Ü\s¡¢‘√ Á|üj·÷DeTj·÷´s¡T. n|üŒ{À¢ n<ÛäTHê‘·yÓTÆq u≤´+øÏ+>¥ |ü<ä∆‘·T\T ˝Òe⁄. \+&ÉHé #˚πsø£ &ÉãT“*kÕÔeTqï Ä $TÁ‘·T&ÉT \+&ÉHéøÏ #ê˝≤ <ä÷s¡+˝À e⁄+&É&É+‘√ n‘·ìï ø£\TdüTø√˝Òø£b˛j·÷s¡T. »s¡à˙˝À uÛÀ»q+ bı{≤¢\T rdüT≈£îì ãj·T\T<˚]q Äj·Tq≈£î ÄyéTdüºsY&ÜyéT ¬s’˝Ò« ùdºwüH√¢ z düsê›Ø® |ü]#·j·TeTj˚T´s¡T. yê]<ä›]ø° z uÛ≤s¡rj·TT&ÉT uÛÀ»q+ ô|{≤ºs¡T.

1966˝À ø√˝Ÿø£‘ê H˚wüq˝Ÿ‡ ˝À Ä+Á<Ûë »≥Tº

ÄyéTdüºsY&ÜyéT˝À Væ≤|”Œ\T m≈£îÿe>± ñ+&˚ #√≥T¢ bÕ≥\÷, ns¡T|ü⁄\÷, πøø£˝ÀÔ <ä<ä›]\T¢‘·÷ ñ+&˚$. yêfi¯fl+‘ê &ÉãT“qï yêfi¯fl |æ\¢˝Ò. á e´eVü‰sêìï ø√<ä+&É sêeTj·T´, düsê›Ø› >∑eTìdü÷Ô+&É>±H˚, b˛©düT\T s¡+>∑ Á|üy˚X¯+ #˚ùds¡T. Væ≤|”Œ\T |ü_¢ø˘ q÷´ôdHé‡ #˚düTÔHêïs¡+≥÷ ˝≤؃ #Ûê]® #˚XÊs¡T. ªªn|üŒ{À¢ nø£ÿ&ç ≈£îÁsêfi¯ófl Ä <Û√s¡DÏøÏ u≤>± Äø£]¸‘·T\j˚T´yês¡Tµµ nHêïs¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´. ‘·sê«‘· \+&ÉHé #˚s¡T≈£îHêïs¡T. 100 øÏ˝ÀMT≥s¡T¢ ø±*q&Éø£‘√H˚ Ä eTVü‰q>∑sêìï #·T≥ºu…fÒºs¡T. >∑Ts¡T<ë«sY˝À uÛÀ»q+ #˚XÊs¡T. Çø£, \+&ÉHé qT+∫ bÕ´]dt yÓfi‚fls¡T. nø£ÿ&É z uÛ≤s¡rj·TT&ÉT >∑~˙, uÛÀ»Hê˙ï @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. bÕ´]dt qT+N C…˙yê yÓ[fl, ◊ø£´ sê»´ dü$T‹ ø±sê´\j·T+ #·÷XÊs¡T. nø£ÿ&É z bÕøÏkÕÔ˙ Mfi¯fløÏ Ä‹<∏ä´+ Ç#˚Ã&ÉT. ªªeTqeT+‘ê k˛<äs¡T\+µµ n+≥÷ Ä<ä]+#˚&ÉT. nø£ÿ&É ≈£L&Ü s√»+‘ê q&Éø£, ø±ùd|ü⁄ $ÁXÊ+‹. nq+‘·s¡+, eT÷´ì#Y yÓ[fl, 1972 ˇ*+|æø˘‡ øÏ »s¡T>∑T‘·Tqï @sêŒ≥T¢ #·÷ùds¡T. nø£ÿ&çqT+N ‹]– »s¡à˙ #˚s¡T≈£îHêïs¡T. ‹s¡T|üPsY f…ø˘‡f…Æ˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

1971˝À ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ùd\+˝À ìs¡«Væ≤+∫q s¡÷s¡˝Ÿ H˚wüq˝Ÿ˝À $CÒ‘· Ä+Á<Ûä »≥Tº 1978˝À ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ‹s¡T|üPŒsY˝À Ädæj·THé yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·Twæ|tø√dü+ uÛ≤s¡‘· »≥Tº düHêïVü‰\T

\+&ÉHé˝À Äj·Tq, düsê›Ø® |üs¡´{Ïdü÷Ô, ªª ôV’≤&Ó˝Ÿ bÕsYÿ <ë¬s≥T?µµ nì z {≤´ø°‡ Á&Ó’e]ï n&ç>±s¡T. ªªÇ˝≤ yÓfi≤fl*. ø£˙dü+ |ü~ øÏ˝ÀMT≥s¡T¢+≥T+~. Áf…ÆH√¢ yÓfi¯fl+&çµµ nì dü\Vü‰ Ç#êÃ&Ü {≤ø°‡ Á&Ó’esY. ªªq&ç∫ m˝≤ yÓfi§fl#·TÃ?µµ nì n&ç>±s¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´. Bì‘√ ªªã¢&û Ç+&çj·THé‡, u…>∑ZsY‡, &ÉãT“˝Ò¢≈£î+&Ü ekÕÔs¡Tµµ n+≥÷ Ä Á&Ó’esY ‹≥T¢ \+øÏ+#·T≈£îHêï&ÉT. >=&Ée »s¡>∑uÀj˚T<˚, düsê›Ø® s¡øÏå+#ê&ÉT. yê[fl<ä›s¡÷ nø£ÿ&ç eT÷´õj·T+øÏ yÓfi‚Ô, eT÷&=+‘·T\T uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ #Ó+~q edüTÔe⁄˝Ò ø£ì|æ+#êsTT. ªªuÛ≤s¡‘·<˚XÊìï Á_{Ïwt yês¡T m˝≤ <√#·T≈£îqïB Ä eT÷´õj·T+ì #·÷ùdÔ ‘Ó*kı∫Ã+~µµ n+{≤s¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´. Äø£* y˚dæq|ü⁄Œ&ÉT ø√<ä+&É sêeTj·T´ ‘·q‘√ rdüT≈£îyÓ[flq |ü#·Ã&û, ø=qT≈£îÿqï Áu…&é‘√H˚ ø±\πøå|ü+. edü‹ <=s¡ø£q|ü⁄Œ&ÉT bÕ¢{ŸbòÕsê\T, ¬s’˝Ò« ùdºwüq¢˝À ãdü.

d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ‡ ø√dü+ düHêïVü≤ø£+>± ìs¡«Væ≤+∫q ‘·$Tfi¯Hê&ÉT d”ìj·TsY |ü⁄s¡Twüß\ sêÁwüº •ø£åD •_s¡+

13

ndüe÷q •ø£å≈£î&ÉT - •wü´ dü+s¡ø£å≈£î&ÉT Áø°&Üø±s¡T&ÉT, ø√#Y, Äs¡ZHÓ’»sY- á eT÷&ÉT bÕÁ‘·˝À¢ MT≈£î ÇwüºyÓTÆq<˚$T{Ï? nì n&ç–‘˚ ªªø√#Yµµ nì ‘·&ÉTeTTø√≈£î+&Ü düe÷<Ûëq$TkÕÔs¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´. πøe\+ Ä≥ H˚s¡Œ&É+‘√H˚ •ø£å≈£î&ç bÕÁ‘· |üP¬s’Ôb˛‘·T+<äì Äj·Tq mqï&É÷ uÛ≤$+#·˝Ò<äT. z ‘·+Á&ç>±, k˛<äs¡T&ç>±, Äø£* rπsà neTà>± ≈£L&Ü Äj·Tq yê]øÏ #˚s¡Tej·÷´s¡T. nedüs¡yÓTÆ‘˚ <ä+&ç+#·&É+, ãT»®–+#·&É+, uÛÑj·Tô|≥º&É+, q#·ÃC…|üŒ&É+ #˚ùdyês¡T. n+<äTπø, Äj·Tq <ä>∑Zs¡ •ø£åD bı+<˚ |æ\¢\ ‘·*¢‘·+Á&ÉT\T ≈£L&Ü ‘·eT e÷≥ |æ\¢\T $qø£b˛‘˚ ø√<ä+&É sêeTj·T´πø #Óù|Œyês¡T. Äj·Tq e÷≥ |æ\¢\T ø±<äqs¡qï~ yêfi¯fl $XÊ«dü+. ªªÁø°&Ü J$‘·+˝À MTπs+ dü+bÕ~+#·T≈£îHêïs¡T?µµ nì ø√<ä+&É sêeTj·T´ì n&ç–‘˚ ªª ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\ø£+fÒ $\TyÓ’q •wüß´*ïµµ nì >∑s¡«+>± #ÓãT‘êsêj·Tq. ªªyêfi¯fl+‘ê eT+∫ •wüß´\T, e÷ eT<Ûä´ m+‘√ kÕìïVæ≤‘·´+ ñ+&˚~. •ø£åD |üPs¡Ôj˚T´ø£ e~* yÓfi¯fl˝Òø£ yêfi¯ófl @&˚Ãùdyêfi¯ófl, Hê≈£L ø£˙ïfi¯ófl Äπ>$ ø±e⁄. @ sêÁwüº+ yÓ[flHê, @ <˚X¯+ yÓ[flHê mes√ ˇø£s¡T |ü\ø£]dü÷Ô ñ+{≤s¡Tµµ nì n+{≤s¡T. nsTT‘˚ Á|üuÛÑT‘·«qT+∫ Áb˛‘ê‡Vü≤+ n+‘·>± n+<äø£b˛e&É+‘√, •wüß´\≈£î ‘·q Ç+{À¢H˚ edü‹, uÛÀ»q+ ø£*Œ+∫, •ø£åD Ç#˚Ãyês¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´. Bìø√dü+ Ä]úø£+>± Çã“+<äT\T ôd’‘·+ m<äTs¡j·÷´sTT. ‘·q >∑T]+∫ Äj·Tq @Hê&É÷ Ä˝À∫+#·Tø√˝Ò<äT. ªyêfi¯fl+‘ê Hê |æ\¢\T, yêfi¯ófl ô|’øÏ sêyê*, <˚XÊìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ü*µ- m|ü⁄Œ&É÷ Äj·Tq˝À Ç<˚ ‘·|üq. Á|üuÛÑT‘·«+ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&É≈£î+&Ü kı+‘·+>±H˚ u≤<Ûä´‘·\T uÛÑ]+#ês¡T. Äj·Tq z >∑Ts¡T≈£î\+ ˝≤+{Ï e´øÏÔ. ôV’≤<äsêu≤<é s¡M+Á<ä uÛ≤s¡‹ yÓqTø£ z >∑~... >∑T+≥÷s¡T˝À |ü{≤º_Û|ü⁄s¡+˝À, $XÊK|ü≥ï+ ∫qyê˝ÒÔs¡T˝À edü‹ @sêŒ≥T¢... Ç+{Ï qT+∫ uÛÀ»Hê\T ≈£L&Ü e+&ç+∫ rdæ¬øfi‚flyês¡T. á $wüj·T+˝À ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\ qT+∫, eTTK´+>± Äj·Tq düreTDÏ qT+∫ mq˝Òì düVü≤ø±s¡+ Äj·TqøÏ n+~+~. ‘·q <ä–Zs¡ &ÉãT“ ˝Òø£b˛‘˚ Ç‘·s¡T*ï n&ç¬>’Hê düπs •ø£åD≤s¡Tú\ dü+s¡ø£åD #·÷ùdyêfi¯ófl. Ä]úø£+>± ø±düÔ k˛ÔeT‘· ñqïyêfi¯ófl y˚πs >∑<äT\T rdüT≈£îì, Äj·Tq <ä>∑Zs¡ •ø£åD bı+<˚yêfi¯ófl. Á|üeTTK sê»ø°j·T Hêj·T≈£î\T <Ûäsêàq Á|ükÕ<äsêe⁄, <Ûäsêàq ø£ wüí<ëdüT Äj·Tq •wüß´˝Ò. Ä≥˝ÀH˚ ø±≈£î+&Ü, e´øÏÔ>∑‘·+>±q÷ n+<ä]ø° Äj·Tq kÕj·T+ #˚ùdyês¡T. uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝ŸÁø°&Üs¡+>∑+˝À eTT>∑TZs¡T ns¡T®q, Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·\T l õ.Ç. Áo<Ûäs¡Hé, Áo m+. XÊ´eTdüT+<äsY sêe⁄, Áo m. s¡eTD≤sêe⁄\‘√

eT] Á<√DT&ç >∑Ts¡Te⁄? ns¡T®q |ü⁄s¡kÕÿsê\T bı+~q yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T˝…+<äs¡T? mes¡T? Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿsê\T bı+~q yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T˝…+<äs¡T? mes¡T? ¬s+&ÉT Á|üX¯ï\≈£L düe÷<Ûëq+ ˇø£fÒ. eTT>∑TZs¡T- m. s¡eTD≤sêe⁄, m+. XÊ´+düT+<äsY, õ.Ç Áo<Ûäs¡Hé Mfi¯ófl eTT>∑TZs¡÷ ø√<ä+&É sêeTj·T´ •wüß´˝Ò. ns¡T®qT&çøÏ >∑Ts¡Te⁄ Á<√DT&ÉT. eT] Á<√DT&ç >∑Ts¡Te⁄? Á<√DT&çøÏ nÁdüÔ $<ä´˝À >∑Ts¡Te⁄ n–ïy˚X¯ó&ÉT. Á<äT|ü<äT&çøÏ ≈£L&Ü Äj·TH˚ >∑Ts¡Te⁄. yê©u≤˝Ÿ Áø°&É≈£î eTT>∑TZs¡T Á<√DT*ï n+~+∫q ø√<ä+&É sêeTj·T´ì dü‘·ÿ]+#ê\+fÒ ªn–ïy˚X¯µ nyês¡T¶ì Á|üy˚X¯ô|{≤º˝ÒyÓ÷!

‘·s¡Tyê‹ ø±\+˝À ns¡T®q & Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿsê\T kÕ~Û+∫q yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T\T Áo m+. XÊ´eTdüT+<äsY sêe⁄, l m. s¡eTD≤sêe⁄\‘√

|ü⁄s¡kÕÿsê\T e÷Á‘·y˚T ø±<äT, ø√<ä+&É sêeTj·T´ <ä–Zs¡ •ø£åD bı+~qyê]˝À m+‘√ eT+~ Á|üuÛÑT‘·«, Á|üuÛÑT‘˚«‘·s¡ dü+düú˝À¢ Áø°&É\ ø√{≤ øÏ+<ä ñ<√´>±\T bı+<ä>∑*>±s¡T. 1973˝À, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÁwüº »≥Tº ø√∫+>¥ ø√dü+ eTÁ<ëdüT yÓfi¯flø£ ‘·|üŒì |ü]dæú‹ ø√<ä+&É sêeTj·T´øÏ @s¡Œ&ç+~. nø£ÿ&˚ Ä~‘·´Hé, •e düTÁãVü≤àD´+ |ü]#·j·TeTj˚T´s¡T. yê] qT+∫ HÓ’‹ø£ ôd’ús¡´+, düVü≤ø±s¡+ ø√<ä+&É sêeTj·T´øÏ \_Û+∫+~. ø√#Y>± Äj·Tq m≈£îÿe Á|üU≤´‹ bı+~+~ ≈£L&Ü ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝ÀH˚. ø±>±, Ä+Á<Ûë nk˛dæj˚TwüHé ‘·s¡|òü⁄q ìs¡«Væ≤+#˚ •ø£åD ø±s¡´Áø£e÷\ø√dü+ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT qT+∫ ≈£L&Ü •ø£åD≤s¡Tú\T $XÊK|ü{≤ïìøÏ e#˚Ãyês¡T. 1970˝ÀH˚ Ä≥ rs¡T‘ÓqTï*ï e÷s¡Ã&ÜìøÏ Äj·Tq q&ÉT+ø£{≤ºs¡T. 1978˝À ôdŒwü˝…’CŸ¶ ø√s¡T‡ #Ój·T´&ÜìøÏ kı+‘· Ks¡TÃ˝ÀÔ nyÓT]ø± yÓfi‚fls¡T. •edüTÁãVü≤àD´+ BìøÏ Ä]úø£+>± kÕj·T+ #˚XÊs¡T. 1978˝À uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ »≥Tº ø√#Y>± u≤<Ûä´‘·\T rdüT≈£îHêïs¡T. u…+>∑fi¯Ss¡T˝À Hê\T>∑T HÓ\\bÕ≥T •ø£åD •_s¡+ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ã\T¢, s¡DMsY dæ+>¥, ≈£î{°º, düTπsXŸ $TÁXÊ, Áo<ÛäsY ‘·~‘·s¡ Á|üdæ<ä∆ Ä≥>±fi¯ófl á •_s¡+˝À bÕ˝§ZHêïs¡T.

1965˝À ôV’≤<äsêu≤<é˝Àì ˝≤˝Ÿ ãVü≤<ä÷›sY ùdº&çj·T+˝À ìs¡«Væ≤+∫q •ø£åD •_s¡+˝À

1979˝À Äj·Tq H˚‘· ‘·«+˝Àì »≥Tº u…Vü≤]Hé˝À »]–q @dæj·THé #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À bÕ˝§Z+~. yÓTT<ä{ÏkÕ] uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ »≥Tº @wæj·THé #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À bÕ˝§Zqï~ ≈£L&Ü n|ü⁄Œ&˚.

15

1979 u…Vü≤]Hé˝À »]–q Ädæj·THé yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À uÛ≤s¡‘· »≥Tº

|ü+C≤uŸ˝Àì |ü{Ïj·÷˝≤˝À mHé◊mdt &ç|ü¢e÷ dü+<äs¡“¤+>± bÕsƒ¡XÊ\ »≥Tº‘√

u…Vü≤]Hé˝À Ädæj·THé yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t dü+<äs¡“¤+>± #Ó’Hê ø√#Y\‘√

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

mìï{Ïø√ Ä<äT´&ÉT - nìï{≤ nkÕ<ÛäT´&ÉT ø√#Y>± HÓ+ãsY 1 nsTTq ø√<ä+&É sêeTj·T´ ìsê«Vü≤≈£îì>± ≈£L&Ü nì‘·s¡ kÕ<Ûä´yÓTÆq {Às¡ïyÓT+≥¢q÷, áyÓ+≥¢q÷ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. Çìï ø±s¡´Áø£e÷*ï #˚dæqyês¡T ø±˙, Ç+‘· |òüTq+>± #˚dæqyês¡T ø±˙, uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝ÀH˚ <ë<ë|ü⁄>± ˝Òs¡+fÒ n‹X¯jÓ÷øÏÔ ø±<äT. Äs¡ZHÓ’»sY>±q÷, 1982 qT+N 2015 es¡≈£L y˚T es¡≈£L Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ yê©u≤˝Ÿ dü+|òüT+ n<Ûä´≈£åîì>±q÷ Äj·Tq nbÕs¡yÓTÆq ø£ wæ #˚XÊs¡T. 1981-82˝À $XÊK|ü≥ï+˝À ‘=* $<˚o »≥Tº n&ÉT>∑T ô|{Ϻ+~. n~ ≈£L&Ü ÁøϬø{Ÿ ˝≤+{Ï ÁbÕ#·Ts¡´+ ñqï Áø°&É ‘·s¡|òü⁄q ø±<äT. yê©u≤˝ŸøÏ. n|üŒ{Ï ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À, ôV’≤<äsêu≤<é q>∑sêìï $TqVü‰sTTùdÔ (n~ ≈£L&Ü ÁøϬø{Ÿπø |ü]$T‘·+) $T–*q q>∑sê\¬ø’Hê, |ü≥ºD≤\¬ø’Hêz $<˚o »≥Tº |üs¡´≥qøÏ sêe&É+ n<˚ yÓTT<ä{ÏkÕ]. ÄÁùdº*j·÷ e¬s‡dt Ç+&çj·÷ yê©u≤˝Ÿ b˛{°\ <ë«sê Bìï kÕ<Ûä´+ #˚dæq |òüTqT&ÉT ø√<ä+&É sêeTj·T´. Bìø√dü+ $XÊK˝À 10 y˚\ eT+~ ù|ø£å≈£î\T MøÏå+#·&ÜìøÏ >±´\Ø @sêŒ≥T #˚sTT+#ês¡T. ÄÁùdº*j·÷ e¬s‡dt Ç+&çj·÷ e÷´#Y $wüj·T+˝À n~Ûø±s¡T\q÷, b˛©düT\q÷ Äj·Tq ˇ|æŒ+#ês¡T. eTÁ<ëdüTqT+N eTqTwüß*ï s¡|æŒ+∫ >±´\Ø |üqT\T »]|æ+#ês¡T. yê©u≤˝Ÿ˝À ‘·q pìj·TsY, n|üŒ{Ï b˛©dt ø£e÷+&Ó+{Ÿ, nq+‘·s¡+ $XÊK q>∑s¡ ø£$TwüqsY>± |üì#˚dæq \ø°åàHêsêj·TD, mdt|æ düTu≤“¬s&ç¶\ düVü≤ø±s¡+ rdüT≈£îHêïs¡T. n|üŒ{À¢ $XÊK|ü≥ï+˝À ¬s+&ÉT yê©u≤˝Ÿ ø√s¡Tº˝Ò ñ+&˚$. ˇø£{Ï Ä+Á<Ûä $X¯«$<ë´\j·T+˝À, ¬s+&√~ b˛s¡Tº˝À. á m–®_wüHé e÷´#Y ‘·sê«‘· _ôV≤#Y|æ$˝À eTs√ ø√s¡Tº @sêŒf…Æ+~.

17

1982˝À »]–q uÛ≤s¡‘Y e¬s‡dt ÄÁùdº*j·÷ f…dtº e÷´#Y

Äj·Tq ø£ wæ ø±s¡D+>±, 2005 Hê{ÏøÏ $XÊK|ü≥ï+ yê©u≤˝Ÿ≈£î eTø±ÿ>± e÷]b˛sTT+~. d”º˝ŸbÕ¢+{Ÿ˝À yê©u≤˝Ÿ nø±&ÉMT @sêŒf…Æ+~. m|ü⁄Œ&É÷ uÛ≤s¡‘· »≥Tº˝À $XÊKqT+∫ q\T>∑T¬s’<äT>∑T] ÁbÕ‹ì<Ûä´+ ñ+≥÷ e∫Ã+~. $XÊK|ü{≤ïìï n+‘·sê®rj·T Áø°&Ü|ü≥+˝À dü>∑s¡«+>± ì\u…{Ϻq |òüTq‘·qT yê©u≤˝Ÿ kı+‘·+ #˚düT≈£î+~.

>∑T+≥÷s¡T˝À 1983˝À »]–q d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THé wæ|t

n˝≤π>, 1982˝À $»j·Tyê&É≈£î s¡cÕ´ »≥TºqT s¡|æŒ+∫, {Às¡ïyÓT+{Ÿ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. 1997˝À ∫ø±>√˝À »]–q ;#Y yê©u≤˝Ÿ b˛{°\≈£î uÛ≤s¡‘· »≥TºqT Äj·Tq rdæ¬øfi≤fls¡T. nø£ÿ&É düTe÷s¡T 2 y˚\ yê©u≤˝Ÿ ø√s¡Tº\T #·÷dæ »≥Tº ÄX¯Ãs¡´b˛sTT+~. yês¡+ yêØ>±, HÓ\yêØ>± nø£ÿ&É {Às¡ïyÓT+{Ÿ‡ »s¡T>∑T‘·÷+&˚$. uÛ≤s¡‘· »≥Tº düuÛÑT´\T dü«<˚o C…؇‘√ Ä&É&É+ n<˚ yÓTT<ä{ÏkÕ]. á »≥Tº‘√ Ä&çq yê]˝À q\T>∑Ts¡T nø£ÿ&˚ dæús¡|ü&çb˛j·÷s¡T. M]˝À sêCŸ≈£îe÷sY, ãw”sY eTTKT´\T. n<˚ |üs¡´≥q˝À ø√<ä+&É sêeTj·T´qT, XÊ´eTdüT+<äsYqT ˝≤dt@+C…˝Ÿ‡˝À ñ‘·Ôs¡ nyÓT]ø± ‘Ó\T>∑T dü+|òüT+ (‘êHê) düuÛÑT´\T |òüTq+>± dü‘·ÿ]+#ês¡T.

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

1983˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì >∑T+≥÷s¡T˝À ìs¡«Væ≤+∫q d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t dü+<äs¡“¤eTT>± Áo uÛÑs¡‘·Hé Hêj·TsY, l uÛÑ\T¢\≈£î dü‘êÿs¡+

ns¡T®q |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘· ÁoeT‹ eTT*ì ¬s&ç¶øÏ dü‘êÿs¡+

ns¡T®q |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘· Áo Ä]ø£|üP&ç s¡eTD≤sêe⁄≈£î dü‘êÿs¡+

2003˝À $XÊK|ü≥ï+˝À n+&ÉsY-18 @wæj·THé #Ûê+|æj·THé wæ|t ìs¡«Væ≤+#ês¡T. <ëH√¢ ‘=*kÕ] uÛ≤s¡‘· »≥Tº ¬>*∫+~. n<˚ dü+e‘·‡s¡+ <∏ëjYT˝≤+&é˝À ìs¡«Væ≤+∫q Á|ü|ü+#· #Ûê+|æj·THéwæ|t b˛{°˝À¢ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ‘=*kÕ] ¬s+&Ée kÕúq+˝À (s¡qïsY‡) ì*∫+~. Ç~ Äj·Tq ìs¡«Væ≤+∫q, ø√∫+>¥ Ç∫Ãq Áø°&Ü •_s¡+, Äj·Tq Äs¡ZHÓ’õ+>¥ HÓ’|ü⁄D´+ e\¢ ˇq>∑÷]q |òü*‘·+. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ |ü⁄s¡Twüß\T, eTVæ≤fi¯\ »≥T¢ C≤rj·T #Ûê+|æj·THéwæ|t\˝À ¬>*∫q Á|ü‹kÕØ $<˚XÊ˝À¢ Ä&É&ÜìøÏ yê{Ïì rdæ¬øfi≤fls¡T. n˝≤ Hê\T>∑T kÕs¡T¢ $<˚XÊ\≈£î (ÄÁùdº*j·÷, dæ+>∑|üPsY, eT˝Òdæj·÷, u≤´+ø±ø˘) á »≥T¢ |üs¡´{Ï+#êsTT.

19

ˇ*+|æj·THé yÓsTT{Ÿ*|òüºsY & Ädæj·THé ]ø±sY¶ ôVA\¶sY Áo ø±$TH˚ì áX¯«s¡sêe⁄‘√ yê©u≤˝Ÿ˝À ns¡T®q & Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘· Áo m+. XÊ´yéT düT+<äsY sêe⁄, yÓ≥s¡Hé yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&ÉT yÓ+ø£≥kÕ«$T\‘√ ø£*dæ

2003˝À Ädæj·THé j·T÷‘Y yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t dü+<äs¡“¤+>± FIBV e÷J n<Ûä´≈£åî&ÉT Áo õ¬sa≤+>¥ M, Áo •e+‹ Ä~‘·´Hé\‘√

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ yê©u≤˝Ÿ |ü⁄s¡Twüß\ eT]j·TT eTVæ≤fi≤ »≥Tº\qT ‘=*kÕ]>± $<˚XÊ\≈£î (dæ+>∑|üPsY) rdüT¬ø[flq U≤´‹ ≈£L&Ü Äj·Tq<˚. 2003˝À $XÊK|ü≥ï+˝À ø√<ä+&É sêeTj·T´ ìs¡«Væ≤+∫q @dæj·THé j·T÷‘Y #Ûê+|æj·THé wæ|t yê©u≤˝Ÿ b˛{°\T Äj·Tq≈£î mq˝Òì U≤´‹ì rdüT≈£îe#˚ÃsTT. Ä ‘·sê«‘· $XÊK˝À $e÷HêÁX¯j·÷ìøÏ n+‘·sê®rj·T dü<äTbÕj·T+ ˝Òì düeTj·T+˝À, eTÁ<ëdüT, u§+u≤sTT, &Ûç©¢˝À¢ ~–q $<˚o Áø°&Üø±s¡T*ï $XÊK≈£î rdüT≈£îe∫Ã, pìj·TsY Á|ü|ü+#· yê©u≤˝Ÿ b˛{°\T eTs¡∫b˛˝Òì eT<ÛäTs¡ |òüT≥º+. á b˛{°\ ìs¡«Vü≤Dô|’ n+‘·sê®rj·T yê©u≤˝Ÿ düe÷K´ (FIBV) |üP]Ô dü+‘· |æÔ e´ø£Ô+ #˚dü÷Ô, Äj·Tq≈£î ˝ÒK ≈£L&Ü |ü+|æ+~. FIBV ø£+Á{À˝Ÿ ø£$T{° dü÷#·q\ y˚Ts¡≈£î Á|ü‹ n+XÊ˙ï ìã+<Ûäq\ Á|üø±s¡+ @sêŒ≥T #Ój·T´&É+, |üÁ‹ø£˝À¢ e∫Ãq yês¡Ô*ï m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT düe÷K´≈£î |ü+|ü&É+ ˝≤+{Ï #·s¡´\÷, Ä≥>±fi¯fl≈£î n+~+∫q kÂø£sê´\T, edü‹, Ä‹<∏ä´+ n<äTƒ“¤‘·+>± ñHêïj·Tì Á|üX¯+dæ+∫+~. á b˛{°\ ìs¡«Vü≤D‘√ $XÊK q>∑s¡+ Á|ü|ü+#· <˚XÊ\ <ä wæºì Äø£]¸+∫+~.

1997˝À d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t dü+<äs¡“¤+>± ns¡T®q |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·\‘√

1997˝À Ç+&çj·THé ;#Y yê©u≤˝Ÿ »≥Tº≈£î kÕŒq‡sY, yê©u≤˝Ÿ Á|üyÓ÷≥sY Áo u§u≤“ eTTs¡∞‘√

$XÊK|ü≥ï+ b˛sYº ùdº&çj·T+˝À »]–q áõ|tº ` Ç+&çj·÷ yê©u≤˝Ÿ f…dtº e÷´#Y dü+<äs¡“¤+>±

2003 Ädæj·THé j·T÷‘Y yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À $CÒ‘· »≥Tº ªuÛ≤s¡‘Yµ

2005˝À $XÊK|ü≥ï+ b˛sYº ùdº&çj·T+˝À Á|ü|ü+#· pìj·TsY |ü⁄s¡Twüß\ (n+&ÉsY-21) yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t <ä XÊ´\T

21

World Junior Men (Un-21) Volleyball Championship 2005 Participating teams

Brazil

Cuba

Germany

India

I.R. Iran

Morocco

Netherlands

Russia

Serbia & Montenegro

Tunisia

USA

Korea

2003 Ädæj·THé j·T÷‘Y yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t FIVB Officials ‘√ s¡eTDsêe⁄, ø√<ä+&ÉsêeTj·T´, •e+‹ Ä~‘·´Hé, >∑Du≤ãT, ¬ø.eTTs¡T>∑Hé, Á|üdüqï≈£îe÷sY.

1986 ôV’≤<äsêu≤<é˝À »bÕHé ` Ç+&çj·÷ f…dtºe÷´#Y dü+<äs¡“¤+>± Hê{Ï eTTK´eT+Á‹ l mHé.{Ï. sêeTsêe⁄ >±s¡T‘√

2005 $XÊK|ü≥ï+˝À Á|ü|ü+#· pìj·TsY yê©u≤˝Ÿ #ê+|æj·THéwæ|t Hê{Ï eTTK´eT+Á‹ l H˚<äTs¡TeT*¢ »Hês¡∆q¬s&ç¶ >±s¡T‘√

2003 $XÊK|ü≥ï+˝À Ädæj·THé j·T÷‘Y yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À Hê{Ï eTTK´eT+Á‹ l yÓ’.mdt. sê»X‚KsY ¬s&ç¶ >±s¡T‘√

23

Ä<ä´+‘·+ ñ‘·ÿ+sƒ¡‘√ kÕ–q K‘êsY |üs¡´≥q U≤‘êsY˝À »]π> e÷´#Y ø√dü+ uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ j·TTe »≥Tº 1994˝À kÕ–+∫q K‘êsY |üs¡´≥q qsê\T ‘Óπ>+‘· ñ‘·ÿ+sƒ¡‘√ yÓTT<ä˝…’, n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq nqTuÛÑ÷‹‘√ eTT–dæ+~. Ç<√ eTs¡|ü⁄sêì C≤„|üø£+ n+{≤s¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´. uÛ≤s¡‘Y »≥Tº u§+u≤sTT˝À $e÷q+ møÏÿ K‘êsY yÓfi≤fl*‡ ñ+~. ñ<äj·T+ |üHÓï+&ÉT >∑+≥\øÏ $e÷q+ ãj·T˝Ò›s¡T‘·T+~. Ä≥>±fi¯ófl u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝À ¬s’˝…πøÿs¡T. n~ ñ<äj·T+ Äs¡T >∑+≥\øÏ u§+u≤sTTøÏ #˚s¡Tø√yê*. #ê˝≤ düeTj·T+ ñ+≥T+<äì n+‘ê BÛe÷>±H˚ ñHêïs¡T. nsTT‘˚ ¬s’\T #ê˝≤ Ä\dü´+>± q&ÉTk˛Ô+~. ñ<äj·T+ Äs¡T >∑+≥\øÏ |üPDÒøÏ #˚]+~. n|ü⁄Œ&ÉT yÓTT<ä˝…’+~ f…q¸Hé. uÛ≤s¡‘· »≥Tº Á|ü‹ì~Û ã +<ëìøÏ Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+∫q ø√<ä+&É sêeTj·T´ u§+u≤sTT $e÷HêÁX¯j·T+˝À ìØøÏådü÷Ô, ¬s’\T sêø£ b˛ø£\ >∑T]+∫ Äsê rdü÷ÔH˚ ñHêïs¡T. n|üŒ{À¢ ôd˝Ÿ bò˛qT¢ ˝Òe⁄. u§+u≤sTT ø£düºyéT‡ ˝À |üì#˚düTÔqï yê©u≤˝Ÿ ù|¢j·TsY y˚DT‘√ e÷{≤¢&ç u§+u≤sTT ¬s’˝Ò« ùdºwüHé≈£î |ü+bÕs¡T. $e÷HêÁX¯j·T+˝À e⁄qï ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ |ü_¢ø˘ f…©bò˛Héã÷‘Y qT+N y˚DT Ç+{ÏøÏ bò˛Hé #˚ùdyês¡T. y˚DT ≈£L&Ü ¬s’˝Ò«ùdºwüHé qT+N ‘·q uÛ≤s¡´≈£î ¬s’\T e#˚à düeTj·T+ >∑T]+∫ ‘Ó*dæq düe÷#ês¡+ #ÓãT‘·÷+&˚yês¡T. Ä düe÷#êsêìï ÄyÓT ø√<ä+&ÉsêeTj·T´øÏ ‘Ó*j·TCÒùdyês¡T. eTs√yÓ’|ü⁄, $e÷HêÁX¯j·T n~Ûø±s¡T\‘√ ≈£L&Ü ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ e÷{≤¢&ÉT‘·÷, $e÷Hêìï m˝≤¬>’Hê ÄbÕ\˙, ˝Òø£b˛‘˚ uÛ≤s¡‘· »≥Tº Ä≥>±fi¯fl≈£î z eT+∫ neø±X¯+ b˛‘·T+<ä˙ q#·ÃC…|üŒkÕ>±s¡T. u§+u≤sTT˝À z |üø£ÿ es¡¸+. eTs√|üø£ÿ f…q¸Hé‘√ Mfi¯fløÏ #ÓeT≥\T |ü&ÉT‘·THêïsTT. ∫e]øÏ yê] Á|üj·T‘êï\T |òü*+#êsTT. kÕ+πø‹ø£ düeTdü´qT ø±s¡D+>± #·÷|æ+∫ $e÷Hêìï ì*|æ ñ+#ês¡T n~Ûø±s¡T\T. ∫e]øÏ eT<Ûë´Vü≤ï+ ¬s+&ÉT >∑+≥\øÏ uÛ≤s¡‘· »≥Tº Ä≥>±fi¯ófl $e÷HêÁX¯j·÷ìøÏ #˚s¡T≈£îHêïs¡T. Vü≤&Ü$&ç>± $e÷HêÁX¯j·÷ìøÏ e∫Ãq yêfi¯ófl e÷dæq <äTdüTÔ\‘√, ø±fi¯fløÏ dü¬s’q #Ó|ü⁄Œ\T ≈£L&Ü ˝Ò≈£î+&Ü ñHêïs¡T. n˝≤π> $e÷q+ møÏÿ }|æ] |”\TÃ≈£îHêïs¡T. qs¡ø£+˝À+N dü«s¡Z+˝ÀøÏ e∫Ãq nqTuÛÑ÷‹. K‘êsY yÓ[fl, ny˚ ne‘êsê˝ÀÔ 5 qø£åÁ‘ê\ ôVA≥˝ŸøÏ #˚s¡T≈£îHêïs¡T.

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

Ädæj·THé π>yéT ‡2002 yê©u≤˝Ÿ ø√dü+ y˚TH˚»sY>±, ôV≤&é.ø√#Y>± Áo m+. XÊ´eTdüT+<äs¡sêe⁄‘√ ø£*dæ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

#ÓHÓ’ï˝À »]–q FIBV &Óe\|tyÓT+{Ÿ ôd+≥sY ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e+˝À n<Ûä´≈£åî\T Áo s¡÷ô|Hé nø√kÕº ôV≤sêï+&ÓCŸ, |ü<äàÁo •e+‹ Ä~‘·´Hé

FIBV

n+‘·≈£îeTT+<äT @ e÷Á‘·+ $<˚o nqTuÛÑe+ ˝Òì uÛ≤s¡‘· j·TTe »≥Tº K‘êsY˝À ‘·q Á|ü‹uÛÑqT |òüTq+>± #ê{Ï+~. ø√#Y XÊ´+düT+<äsY Hêj·Tø£‘·«+˝À á »≥Tº dü+#·\q $»j·÷\T kÕ~Û+∫+~. {Às¡ïyÓT+{Ÿ˝À s¡qïsY‡ n|t>± ì*∫+~. ÄX¯Ãs¡´ø£s¡+>±, uÛ≤s¡rj·T eTTdæ¢+\T uÛ≤s¡‘· »≥Tº≈£î >∑{Ϻ eT<䛑·T>± ì*#ês¡T. eTTdæ¢+ eT‘· >∑Ts¡Te⁄\÷, eTT˝≤¢\÷ ≈£L&Ü e÷´#Y\≈£î Vü‰»¬s’ uÛ≤s¡‘Y≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤+ n+~+#ês¡T. uÛ≤s¡‘Y≈£î ne‘·\ eTq »≥Tº≈£î á $<ÛäyÓTÆq Áb˛‘ê‡Vü≤+ \_Û+#·&É+ n+<ä]˙ ÄX¯Ãsê´q+<ë˝À¢ eTT+#Ó‹Ô+~. uÛ≤s¡‘· »≥Tº düuÛÑT´*ï ø£\TdüTø√&ÜìøÏ ≈£L&Ü #ê˝≤eT+~ ñ‘ê‡Vü≤+ #·÷|æ+#ês¡T. nsTT‘˚ ô|<ä› dü+K´˝À edüTÔqï n_Ûe÷qT*ï n~Ûø±s¡T\T ìj·T+Á‹+#·˝Òø£b˛j·÷s¡T. ãj·T{Ïyê¬ses¡÷ Áø°&Üø±s¡T*ï ø£\TdüTø√≈£L&É<äì Ä+ø£å\T $~Û+#ês¡T. Bì‘√ uÛ≤s¡‘· »≥Tº≈£î ‘êeTT ‘Ó∫Ãq ãVüQeT‘·T*ï >∑<äT\πø |ü+|æ ‘·eT n_Ûe÷Hêìï nø£ÿ&çyês¡T #ê≥T≈£îHêïs¡T. ª<˚XÊìï <ë{Ï yÓ[flq ‘·sê«‘· $uÛÒ<ë\˙ï düeTdæb˛sTT Áø°&Üdü÷Œ¤]Ô e]ú\T¢‘√+~µ nqT≈£îHêïs¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´.

25

1997˝À yê©u≤˝Ÿ ô|ò&ÉπswüHé Ä|òt Ç+&çj·÷ ø√#Y\ øÏ¢ìø˘

1984˝À ôV’≤<äsêu≤<é˝À ìs¡«Væ≤+∫q »bÕHé e¬s‡dt Ç+&çj·÷ e÷´#Y |ü+<äs¡“¤+>±

d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ b˛{°˝À¢ $CÒ‘·>± ì*∫q Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ »≥Tº‘√ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ e÷J eTTK´eT+Á‹ Áo mHé.{Ï.sêe÷sêe⁄

$XÊK|ü≥ï+˝À d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t dü+<äs¡“¤+>± Áø°&Ü |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·\≈£î dü‘êÿs¡+

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ Vü‰ø° ~>∑Z»+, ns¡T®q nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘· Áo <ÛäqsêCŸ |æfiË’flì dü‘·ÿ]düTÔqï Áo ôV≤#Y.C…. <=s¡, ◊|æmdt

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

Á|ü|ü+#· yÓsTT{Ÿ*|òæº+>¥ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À dü«s¡í, s¡»‘· |ü‘·ø±\qT kÕ~Û+∫q ÁoeT‹ ø£s¡D+ eT©¢X¯«], ÁoeT‹ ˙\+XË{Ϻ \øÏåà\≈£î dü‘êÿs¡+

düø£\ Áø°&Ü u≤+<Ûäe⁄&ÉT Ç‘·s¡ Áø°&É\ ìsê«Vü≤≈£î\T ≈£L&Ü ø√<ä+&É sêeTj·T´ düVü≤ø±sêìï ø√s¡T≈£îH˚yês¡T. πøe\+ yê©u≤˝Ÿπø |ü]$T‘·+ ø±≈£î+&Ü, $T–*q Áø°&É\ n_Ûe ~∆øÏ ≈£L&Ü ‘·q ø±s¡´<äø£å‘·qT Äj·Tq ñ|üjÓ÷–+#ês¡T. 2003˝À, nœ\ uÛ≤s¡‘· f…ìïdt dü+|òüT+ ñbÕ<Ûä´≈£åî&ÉT qs¡dæ+Vü‰sêe⁄ kÕj·T+ ø√dü+ ø√<ä+&É sêeTj·T´ <ä>∑Z]øÏ e#˚Ãs¡T. n|üŒ{Ï ø£˝…ø£ºsY düT˙˝Ÿ X¯s¡à‘√ ø£*dæ Ä+Á<Ûä$X¯«$<ë´\j·T+˝Àì yÓTÆ<ëHêìï ø√<ä+&É sêeTj·T´ dü+<ä]Ù+#˚s¡T. n<ä+‘ê ãVæ≤s¡÷“¤$T>± $ìjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·÷, <äTsê«düq‘√ ñ+~. <ëìï u≤>∑T #Ój·T´&É+ e÷ e\¢ ø±<äì ø£˝…ø£ºsY, Ç‘·s¡ n~Ûø±s¡T\÷ #˚‘·T˝…‘˚Ôùds¡T. Çø£ u≤<Ûä´‘·qT ‘·H˚ rdüT≈£îHêïs¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´. s¡÷. 70 y˚\ kı+‘· &ÉãT“ Ks¡TÃ#˚dæ, ãT˝Ÿ&Í»sY rdüTø=∫Ã, yÓTÆ<ëHêìï #·<äTqT #˚sTT+∫ n|üŒ–+#ês¡T. Bì‘√ Ç+&çj·THé f…ìïdt ô|ò&ÉπswüHé Çø£ÿ&É {Às¡ïyÓT+{Ÿ ìs¡«Væ≤+∫+~. n~ Áô|’CŸ eT˙ {Às¡ïyÓT+{Ÿ. Á|üdüTÔ‘·+ Ä düú\+˝À nsTT<äT ø√s¡Tº\THêïsTT. - Vü‰ø° ~>∑ZC≤\T <ÛäqsêCŸ |æfiË’fl, eTTUÒXŸ ≈£îe÷sY\qT $XÊK|ü≥ï+˝À düHêàì+#ês¡T. - yÓsTT{Ÿ *|òæº+>¥˝À 2000 dæ&ûï ˇ*+|æø˘‡ ˝À ø±+dü´ |ü‘·ø£+, es¡˝Ÿ¶ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À dü«s¡í+ kÕ~Û+∫q ø£s¡D+ eT©¢X¯«]˙, es¡˝Ÿ¶ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À s¡»‘· |ü‘·ø£+ kÕ~Û+∫q eTs√ yÓsTT{Ÿ*|òüºsY ˙\+XË{Ϻ \øÏåà˙ |òüTq+>± düHêàì+#ês¡T. n˝≤π> Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ dæbòÕs¡T‡ #˚dæ, 500 >∑C≤\ #=|ü⁄Œq Çfi¯fl düú˝≤\T yê]øÏ eT+ps¡e&ÜìøÏ ø£ wæ #˚XÊs¡T. - f…ìïdt, yÓsTT{Ÿ *|òæº+>¥, u≤øχ+>¥ {Às¡ïyÓT+≥¢≈£î $sêfi≤\ ùdø£s¡D˝À m+‘√ ‘√&ÜŒ≥T n+~+#ês¡T. - 1984 ˇ*+|æj·THé, yÓsTT{Ÿ *|òæº+>¥ Áø°&Üø±s¡T&ÉT m+. e÷DÏø±´\ sêe⁄≈£î yÓ÷{≤sYu…’ø˘ ø=ì ô|fÒºs¡T. - u≤øχ+>¥˝À Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ bı+~q ◊. yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄≈£î ≈£L&Ü düVü‰j·T|ü&ܶs¡T.

Vü‰ø° ~>∑Z»+, ns¡T®q nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘· Áo eTTUÒXŸqT dü‘·ÿ]düTÔqï Áo ôV≤#Y.C…. <=s¡, ◊|æmdt

ns¡T®q |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘· leT‹ ˙\+ôd{Ϻ \øÏåàøÏ dü‘êÿs¡+

27

1997 l •e+‹ Ä~‘·´Hé dü‘·ÿ]düTÔqï ø√<ä+&É sêeTj·T´ >±s¡T

1994 ôV’≤<äsêu≤<é H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ b˛{°\ dü+<äs¡“¤+>± Á|üeTTK dæ˙dü≥T&ÉT l ∫s¡+J$‘√

1997 $XÊK˝À H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ b˛{°\ ãVüQeT‹ Á|ü<Ûëq+ dü+<äs¡“¤+>±

1994 H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ b˛{°\ ÁbÕs¡+uÛÑ+ dü+<äs¡“¤+>± Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ e÷J eTTK´eT+Á‹ Áo ø√≥¢ $»j·TuÛ≤düÿs¡¬s&綑√

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

J$‘êX¯j·T+-eTVü‰ dü+ø£\Œ+ 29

Ä≥ Ä&Üs¡T... •ø£åD Ç#êÃs¡T... ø±s¡´Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T... nsTTHê @<√ ø=s¡‘·, @<√ ˝À≥T... Ç+ø± @<√ #Ój·÷´*... J$‘·ø±˝≤ìøÏ dü]|ü&˚ |üì... Áø°&É\ì ñqï‘·+>± ì\u…fÒº |üì... Áø°&Üø±s¡T\≈£î ˙&Éì#˚à |üì... nB Á|üuÛÑT‘·«+ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&É≈£î+&Ü... πøe\+ yê©u≤˝Ÿ ø√düy˚T ø±<äT... nìï Áø°&É\≈£L •ø£åD πø+Á<ä+>± ì*#˚ πø+Á<ëìï @sêŒ≥T #Ój·÷´*... Ä ‘·|üq Äj·Tq˝À Áø£y˚TD≤ ô|s¡T>∑T‘·÷ e∫Ã+~.

•e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº‡ bòÂ+&˚wüHé Ä$wüÿs¡D

1990˝À $»j·Tq>∑s¡+ õ˝≤¢ C§Hêï&É˝À Áø°&É\ nø±&ÉMT ˝≤+{Ï~ kÕú|æ+#·&ÜìøÏ Äj·Tq uÛÑ÷$T ø=Hêïs¡T. ‘·sê«‘· nHês√>∑´+ ø±s¡D+>± Ä ø±s¡´Áø£eT+ $s¡$T+#·T≈£îHêïs¡T. $XÊK|ü≥ï+˝À Ç˝≤+{Ï dü+düú @sêŒ≥T #Ój·÷´\H˚~ Äj·Tq ‘·|üq. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É uÛÑ÷$T <Ûäs¡\T #ê˝≤ m≈£îÿe>± ñ+&É&É+, Á|üuÛÑT‘·«+ düú\+ ÇùdÔ ø±˙ @sêŒ≥T #˚ùd |ü]dæú‹ ˝Òø£b˛e&É+‘√ y˚πs Á|ü<˚XÊìï m+#·Tø√yê*‡ e∫Ã+~. n|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq <ä wæº HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢ >∑÷&É÷s¡T ÁbÕ+‘·+ MT<ä |ü&ç+~. nsTT<√ HÓ+ãs¡T C≤rj·T s¡Vü≤<ë]MT<ä, n+‘·sê®rj·T $e÷HêÁX¯j·T+ ñqï #ÓHÓ’ïøÏ düMT|ü+˝À ñ+&É&É+ e\¢ nìï $<Ûë˝≤ kÂø£s¡´+>± ñ+≥T+<äì Äj·Tq ìs¡ísTT+#·T≈£îHêïs¡T. n˝≤π> nø£ÿ&Ó’‘˚ Á|ü#ês¡+ ≈£L&Ü u≤>∑T+≥T+<äqT≈£îHêïs¡T. kı+‘· ÄdüTÔ*ï $Áø£sTT+#ês¡T. m+‘√ ÁX¯eT|ü&ܶs¡T. ø=+‘· y˚Ts¡ ì<ÛäT\T ùdø£]+#ês¡T. yÓTT‘·Ô+ MT<ä z s¡÷bÕìï rdüTø=#êÃs¡T.

•e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº‡ bòÂ+&Û˚wüHéqT dü+<ä]Ù+∫q πø+Á<äeT+Á‹ Áo yÓ+ø£j·T´Hêj·TT&ÉT

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

2004˝À •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé kÕú|æ+#ês¡T. n|üŒ{À¢ nsTT<Óø£sê\qT á bòÂ+&˚wüHé ø√dü+ rdüT≈£îHêïs¡T. n|üŒ{Ï ø£˝…ø£ºsY s¡$#·+Á<äHé≈£î Ä düú\+ #·÷|æ+#ês¡T. s¡$#·+Á<äHé Áoø±≈£îfi¯+˝À #·<äTe⁄≈£îHêïs¡T. n|ü⁄Œ&˚ ø√<ä+&É sêeTj·T´‘√ |ü]#·j·T+. m+‘√ >∑Ts¡TuÛ≤e+‘√, n_Ûe÷q+‘√ bòÂ+&˚wüHé nH˚ eT+∫ |üìøÏ ‘·q e+‘·T kÕj·T+ #˚kÕÔqì s¡$#·+Á<äHé Vü‰MT Ç#êÃs¡T. Ä Á|üø±s¡+ 11 mø£sê\ nôd’Hé¶ uÛÑ÷$Tì πø{≤sTT+#ês¡T. Bì‘√, yÓTT‘·Ô+ 16 mø£sê\ $d”Ôs¡í+˝À 2006˝À @sêŒf…Æ+~ •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé. BìøÏ #ÛÓ’s¡àHé>± s¡$#·+Á<äHé, y˚TH˚õ+>¥ Á≥d”º>± ø√<ä+&É sêeTj·T´ u≤<Ûä´‘·\T #˚|ü{≤ºs¡T. ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e+˝À bÕ˝§Zqï Á|üeTTK sê»ø°j·T H˚‘·\T yÓ+ø£j·T´ Hêj·TT&ÉT, <Ûäsêàq Á|ükÕ<äsêe⁄ ‘·~‘·s¡T\T ø√<ä+&É sêeTj·T´ ãVüQeTTK Á|ü‹uÛÑqT Á|üX¯+dæ+#ês¡T. 2011˝À •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº‡ bòÂ+&˚wüHé ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e+

30 >∑<äT\T, 70 |ü&Éø£\T, uÛÀ»q, edü‹ kÂø£sê´\T, Á{≤ø˘, u≤ôdÿ{Ÿ u≤˝Ÿ ø√s¡Tº\÷, |òü⁄{Ÿ u≤˝Ÿ Á>ö+&é, Á{≤ø˘ ˝≤+{Ï$ bòÂ+&˚wüHé˝À #√≥T #˚düT≈£îHêïsTT. nsTT‘˚ Ç+&√sY Vü‰˝Ÿ @sêŒ≥T #Ój·÷´\qï~ ø√<ä+&É sêeTj·T´ ÄX¯j·T+. Bìø√dü+ Á|üj·T‘êï\T »s¡T>∑T‘·THêïj·T˙, πø+Á<ä eT+Á‹ yÓ+ø£j·T´ Hêj·TT&ç #˚‘·T\MT<äT>± X¯+≈£îkÕú|üq #˚sTT+#ê\qï~ ‘·q ø√]ø£ n˙ Äj·Tq #ÓbÕŒs¡T. n~ ≈£L&Ü @sêŒf…Æ‘˚ uÛ≤s¡‘· »≥¢≈£î Çø£ÿ&É •ø£åD Çe«&É+ M\e⁄‘·T+<äHêïs¡T. ªªMT ‘·+Á&ç >±s¡T Ä•+∫q≥Tº yÓ’<äT´&ÉT ø±˝Ò<äì ø±˙, y˚πs s¡+>±ìï m+#·T≈£îqï≥ºsTT‘˚ Ç+ø± u≤>∑T+&˚<äì ø±˙ m|ü⁄Œ&Ó’Hê nì|æ+∫+<ë?µµ nqï Á|üX¯ï≈£î Äj·Tq düe÷<Ûëq$Tdü÷Ô, ªªH√ ]Á¬>{Ÿ‡µµ nHêïs¡T. ªªÁø°&Ü s¡+>∑+ Hê≈£î #ê˝≤ Ç∫Ã+~. Hê •wüß´\T ô|’øÏ e#êÃs¡T. Ä ‘· |æÔ #ê\Tµµ nì #ÓbÕŒs¡T.

31 •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº‡ bòÂ+&˚wüHé |ü]bÕ\Hê uÛÑeq+

SIVANTHI A D I T Y A N

SPORTS FOUNDATION

•e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé Á|üVü≤Ø

•e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé Áø°&Ü yÓTÆ<ëq+

•e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé ˝Òne⁄{Ÿ

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

Paper Clips

yêsêÔ ø£<∏äHê\T 33

•e+‹ Ä~‘·´Hé bòÂ+&˚wüHé ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e+˝À ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±]ô|’ Á|üeTTKT\ Á|üX¯+dü\T

yê©u≤˝Ÿ ø√dü+ J$‘êìï n+øÏ‘·+ #˚XÊs¡T

|ü≥Tº<ä\≈£î e÷s¡Tù|s¡T, ∫‘·ÔX¯ó~∆øÏ ∫s¡THêe÷

l •e+‹ Ä~‘·´Hé

l m+. yÓ+ø£j·T´Hêj·TT&ÉT

e÷J n<Ûä´≈£åî\T, VFI

πø+Á<ÛäeT+Á‹ es¡T´\T

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À n‘·´<äT“¤‘·yÓTÆq, n+‘·sê®rj·T Á|üe÷D≤\‘√ ≈£L&çq Áø°&Ü ÁbÕ+>∑D+ @sêŒ≥T ø±e&É+ Hê≈£î m+‘√ dü+‘· |æÔ ø£*–k˛Ô+~. Bìø√dü+ n<äT“¤‘·yÓTÆq yê©u≤˝Ÿ ø√#Y ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ rdüT≈£îqï >=|üŒ #=s¡eqT H˚qT n_Ûq+~düTÔHêïqT. yê©u≤˝Ÿ ø√dü+ Äj·Tq ‘·q J$‘êìï n+øÏ‘·+ #˚XÊs¡T. mH√ï C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T b˛{°\qT ìs¡«Vü≤D≈£î bÕ≥T|ü&ܶs¡T. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À yÓTT≥ºyÓTT<ä{ÏkÕ]>± $XÊK|ü≥ï+˝À n+‘·sê®rj·T b˛{°\qT @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. Áø°&Üs¡+>∑ n_Ûe ~∆ø√dü+, eTTK´+>± Áø°&Üø±s¡T\ Á|üjÓ÷»Hê\ø√dü+ á y˚~ø£qT @sêŒ≥T #˚j·T&ÜìøÏ |üPqT≈£îHêïs¡T. Bìø√dü+ n$ÁXÊ+‘·+>± ÁX¯$T+#ês¡T. uÛ≤s¡rj·T Áø°&Üs¡+>∑ eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œq˝À á bòÂ+&˚wüHé @sêŒ≥T z yÓTÆ\TsêsTT>± ì*∫b˛‘·T+~.

H˚qT #·<äTe⁄≈£îH˚ s√E˝À¢ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T Áø°&Üs¡+>∑+˝À ˇø£ ô|<ä›>± ñ+&˚yês¡T. n+<äØï n_Ûe÷ì+#˚yês¡T, n+<ä] n_Ûe÷Hê˙ï bı+<˚yês¡T. ÄHê{ÏqT+∫ áHê{Ïes¡≈£L Ä Áø°&Ü nqTs¡øÏÔì ø=qkÕ–dü÷Ô eT+∫ ù|s¡T ‘Ó#·TÃ≈£îqï ˇø£ eTVü‰ e´øÏÔ. ˇø£ e´øÏÔ Ç+‘·eT+~ •wü´>∑D≤ìï bı+<ä&É+, Ç+‘·ø±\+bÕ≥T Ä yê´|üø±ìï ø=qkÕ–+#·&É+, <ëì n_Ûe ~∆ |ü]∫, $T–*q yêfi¯fl˝À n_Ûs¡T∫ ô|+∫ >∑T]Ô+|ü⁄ ‘˚e&É+ $X‚wü+. Äj·Tq MT<ä n_Ûe÷q+‘√H˚ á ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ e#êÃqT. yês¡T #˚|ü{Ϻq á ø±s¡´Áø£eT+ ~q~q Á|ües¡∆e÷qyÓTÆ, <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ˇø£ ù|¬sìïø£>∑qï Áø°&Ü πø+Á<ä+>±, bÕ{Ïj·÷˝≤ ñqï k˛ŒsYº ‡ nø±&ÉMT kÕúsTTøÏ m<äT>∑T‘·T+<ä˙, nH˚ø£eT+~ì <˚X¯kÕúsTT˝À, sêÁwüº, <äøÏåD≤~ sêÁcÕº\ kÕúsTT˝À >=|üŒ Áø°&Üø±s¡T*ï ‘·j·÷s¡T #˚düTÔ+<ä˙ Ä•düTÔHêïqT. Äj·Tq |ü≥Tº<ä\≈£î e÷s¡Tù|s¡T, ∫‘·ÔX¯ó~∆øÏ ∫s¡THêe÷. n˝≤+{Ï e´øÏÔ #˚|ü{Ϻq á ø±s¡´Áø£eT+ ‘·|üŒìdü]>± $»j·Te+‘·eTe⁄‘·T+<äH˚ qeTàø£+ Hê≈£î+~. ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±]øÏ Hê X¯óuÛ≤ø±+ø£å\T.

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

Äj·Tq #=s¡e dü+‘√wü<ëj·Tø£+ l H˚<äTs¡TeT*¢ »Hês¡›Hé ¬s&ç¶ e÷J eTTK´eT+Á‹, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ H˚qT bÕs¡¢yÓT+{Ÿ düuÛÑT´ì>± $XÊK|ü≥ï+ yÓ[flq|ü⁄Œ&ÉT, ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T yê©u≤˝Ÿ nk˛dæj˚TwüHé <ë«sê qqTï Áù|πs|æ+∫, Hê düVü‰j·T+‘√ nø£ÿ&É n+‘·sê®rj·T yê©u≤˝Ÿ b˛{°\T »]|æ+#ês¡T. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À á b˛{°\T »s¡>∑&É+ n<˚ yÓTT<ä{ÏkÕ]. ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ #=s¡e‘√ á nø±&ÉMT @sêŒ≥T Hê≈£î #ê˝≤ dü+‘√wü+ ø£*–k˛Ô+~.

Äj·Tq ìs¡«Vü≤D kÕeTs¡ú´+ n_Ûq+<ä˙j·T+ l e{Ϻ edü+‘·≈£îe÷sY e÷J eT+Á‹es¡T´\T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ø√<ä+&É sêeTj·T´>±]‘√ Hê≈£î 35 @fi¯fl nqTã+<Ûä+ e⁄+~. mj·TT˝À H˚qT $<ë´]ú>± e⁄qï|ü⁄Œ&ÉT, Äj·Tq ìs¡«Væ≤+#˚ Áø°&Ü ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ bÕ˝§ZH˚yê&çì. Äj·Tq ìs¡«Vü≤D kÕeTs¡ú´+ n|ü⁄Œ&˚ eTT>∑T∆*ï #˚ùd~. á ej·TdüT≈£î #˚]q ‘·sê«‘· ≈£L&Ü Ç˝≤+{Ï dü+düúqT @sêŒ≥T #˚j·T&É+ n_Ûq+<ä˙j·T+. ‘·q J$‘·ø±˝≤qï+‘·{Ï˙ Áø°&Üs¡+>∑+ø√dü+ e÷kÕºs¡T yÓ∫Ã+#ês¡T. Äj·Tq˝≤+{Ï e+<äeT+~ Çø£ÿ&É ‘·j·÷s¡T ø±yê\ì ø√s¡T≈£î+≥THêïqT.

e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ˝Òì |òüTq‘· Äj·Tq~ l <Ûäsêàq Á|ükÕ<äsêe⁄ e÷J eT+Á‹es¡T´\T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ á ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ H˚qT sêe&ÜìøÏ eTTK´ø±s¡D+ @$T≥+fÒ, H˚qT, e÷ ≈£î≥T+ã+˝À eTs√ Ç<ä›s¡+ yê©u≤˝Ÿ H˚s¡TÃ≈£îHêï+. $XÊK|ü≥ï+˝À ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±] <ä>∑Zs¡ Ä≥ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. n|ü⁄Œ&˚ e÷kÕº]‘√, Äj·Tq ≈£î≥T+ã+‘√ nqTã+<Ûä+ @s¡Œ&ç+~. Äj·Tq kÕe÷q´yÓTÆq ø√#Y ˝≤+{Ïyês¡T ø±<äT. Äj·Tq <ä>∑Zs¡ Ä≥ H˚s¡TÃø√&ÜìøÏ e∫Ãqyê]ì Áù|$T+∫, Äràj·T‘·‘√ <ä>∑Zs¡≈£î rdüTø=ì, ‘·q ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\T>± #·÷düT≈£îqï >=|üŒ e´øÏÔ Äj·Tq. Ç<ä+‘ê Äj·Tq‘√ |ü]#·j·T+ e⁄qïyê]ø°, Äj·Tq ÄbÕ´j·T‘·qT nqTuÛÑ$+∫qyê]ø° ‘Ó\TdüT. H˚qT ≈£L&Ü Äj·Tq Ç+{À¢ #ê˝≤ s√E\THêïqT, Äj·Tq düVü≤ø±s¡+ bı+<ëqT. qqTï ˇπs nH˚ |æ*∫q #·qTe⁄ e÷kÕº]øÏ e⁄+~. Ä~‘·´Hé >±] düVü≤ø±s¡+‘√, e÷kÕºs¡T n≈£î+]ƒ‘· Bø£å‘√, ìkÕ«s¡úyÓTÆq Ä˝À#·q‘√ bòÂ+&˚wüHéqT Äj·Tq @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. nqedüs¡yÓTÆq $eTs¡Ù\≈£î yÓs¡e≈£î+&Ü Áø°&Ü ø±s¡´Áø£e÷\qT #˚düTÔqï ø√<ä+&ÉsêeTj·T´, Äj·Tq ã +<ä+ n_Ûq+<ä ˙j·TT\T. dæús¡yÓTÆq n_ÛÁbÕj·÷\‘√, $XÊ\yÓTÆq <ä ø£Œ<∏ä+‘√ #˚|ü{Ϻq á ø±s¡´Áø£e÷ìï e÷≥˝ÀÔ bı>∑&É˝Ò+.

35

Helping Hands/ Well Wishers - Late Dr. M. Syam Babu, AU - Late S.V. Ramanayya - G. Gopi Chand, Vice-President, AP Volleyball Association - D. Prasanna Kumar, FCA - Late D. Bhanu Prasad, Engineer - Venkata Swamy, Retd. Add. Commissioner - Purushotham, Commissioner, Customs - I. Kesava Rao, Andhra Bank - M.V. Manikayalu, Olympian, Weightlifting - Badeti Venkataramaiah, Secretary, AP Weightlifting Association - Late Kesava Rao Master, Eenadu, Visakhapatnam - Prabhakar Sharma, The Hindu, Visakhapatnam - G. Narasimha Rao, The Hindu, Visakhapatnam - Ch. Vasu Prakash, Sri Prakash School - Nagi Reddy Jonnala, Desinger - Karunakar, Engineer - G. Narayana Raju, Vice-President, AP Volleyball Association - Sayyed Yusaf, Chairman, Referee Board, VFI - D. Shivaji Raju, Ex-Joint Secretary, AP Volleyball Association

- M.A. Rawoof, Vice-President, AP Volleyball Association - D. Naresh Kumar, Former Secretary, Visakhapatnam Port Trust - C. Malakondaiah, Vice-President, AP Volleyball Association - S. Appa Rao, Vice-President, AP State Handball Association - T.V Bhagavan Das, Joint Secretary, AP Volleyball Association - T. Ramjogi Naidu, Secretary, Dist Volleyball Association, SLKM - Alapati Madhusudana Rao, Ex-Joint Secretary, AP Volleyball Association - Late. Abid, Ex-Secretary, Dist Volleyball Association, EG - T.S.R. Prasad, President, The Olympic Association, Vizag.

- Vijayender, Rtd. Customs - Mohd Jinna, Customs, Chennai - S. Nallababu (Satyanarayana), National Litho Printers, Vijayawada - Late. Peddi Subba Rao, Ex-Joint Secretary, AP Volleyball Association - N. Venu Gopal, Retd. Customes, Vijayawada - P. Mohan Babu, Kendriya Vidyalay, Waltair - G. Lingeswara Rao, Volleyball Coach, SAI - K.V. Ramana Rao, Volleyball Coach, SAI - K. Suryanarayana, President, AP Weightlifting Association - D. Nageswara Rao, President, AP Athletics Assoication

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

düVü≤ÁkÕ_›øÏ ø±qTø£ nyÓT]ø± yÓ’{ŸVü≤Ödt eTT+<äT Á|ü‘·÷´wü eT]j·TT ns¡TDY≈£îe÷sY

<äTu≤sTT Ç+≥sYH˚wüq˝Ÿ {Às¡ïyÓT+{Ÿ $CÒ‘·\T

n~ 1999 &çôd+ãsY ∫e]yês¡+. H˚bÕ˝Ÿ˝Àì K≥à+&É÷ $e÷HêÁX¯j·T+ qT+∫ ãj·T\T<˚] &Ûç©¢ sêyê*‡q msTT]+&çj·÷ $e÷Hêìï rÁeyê<äT\T ôV’≤C≤ø˘ #˚dæ, <äTu≤jYT MT<äT>± Ä|òt|òüTìkÕÔÔHé ˝Àì ø£+<äVü‰sY ≈£î eT[fl+#ês¡T. ‘·eT &çe÷+&ÉT¢ HÓs¡y˚s¡Ãø£b˛‘˚ Á|üj·÷DÏ≈£î*ï #·+|ü⁄‘êeTì u…~]+#ês¡T. Ä $e÷q+ yÓqø£ $e÷q+˝ÀH˚ uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ »≥Tº <äTu≤jYT yÓ[fl+~. Ä Á|ü‹ì~Û ã +<ëìøÏ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#ês¡T. q÷‘·q düVü≤ÁkÕ_›-n+fÒ 2000 dü+e‘·‡s¡+ Á|üy˚•düTÔqï düeTj·T+˝À uÛ≤s¡‘Y, bÕøÏkÕÔHé eT<Ûä´ »]–q e÷´#Y˝À uÛ≤s¡‘· »≥Tº |òüTq $»j·T+ kÕ~Û+∫+~. e÷´#Y nj·÷´ø£ Ä ns¡úsêÁ‹ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ uÛ≤s¡‘· <˚XÊìøÏ z dü+<˚X¯+ |ü+|æ+#ês¡T. ã+B˝…’q $e÷q Á|üj·÷DÏ≈£î\+‘ê düTs¡øÏå‘·+>± $&ÉT<ä\yê\ì Áø°&Üs¡+>∑+ ‘·s¡|òü⁄q Äø±+øÏå+#ês¡T. q÷‘·q düVü≤ÁkÕ_›˝À uÛ≤s¡‘· Ä≥>±fi¯ófl ‘=* $»j·T+>±, e∫Ãq ‘=* dü+<˚X¯+>± M{Ïì |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√e#·TÃ. Ä ‘·sê«‘· bÕøÏkÕÔHé Ä≥>±fi¯flqT $+<äT≈£î uÛ≤s¡‘· »≥Tº ÄVü‰«ì+∫+~. Çs¡T»≥÷¢ ø=‘·Ô düVü≤ÁkÕ_›ì y˚&ÉTø£ #˚düT≈£îHêïsTT. Ä ‘·sê«‘· $e÷q ã+B\T ≈£L&Ü $&ÉT<ä\e&É+‘√ Ä ø£<∏ä ≈£L&Ü düTU≤+‘·+ nsTT+~.

37

Landmarks

of Indian Volleyball

#Ó’Hê eTVü‰ H˚‘· e÷y√- ùd- ≥T+>¥‘√ 1955˝À #Ó’Hê˝À |üs¡´{Ï+∫q uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ »≥Tº

1955˝À uÛ≤s¡‘YqT dü+<ä]Ù+∫q s¡cÕ´ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº

1955˝À &Ûç©¢˝À »]–q j·TT.mdt.mdt.ÄsY‘√ Ç+&çj·÷ e÷´#Y˝À uÛ≤s¡‹ ‘=* Á|ü<Ûëì »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA‘√

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

eTs¡Te˝Òì e´≈£îÔ\T...

39

|ü<äàl &܈ˆ•e+‹ Ä~‘·´Hé

&܈ˆ ¬ø. eTTs¡T>∑Hé

Former President, VFI

Former Secretary General, VFI

Hê≈£î •e+‹ Ä~‘·´Hé Ä‘·àã+<ÛäTe⁄, n‘·´+‘· ÁX‚jÓ÷_Û˝≤wæ. düTBs¡Èø±\+ ø=qkÕ–q Ä<äs¡ÙÁbÕj·TyÓTÆq ã+<Ûä+ e÷~. ªªÄ~‘·´Hé uÛ≤s¡rj·T Áø°&Üs¡+>±ìøÏ <=]øÏq z eTDÏ|üPdü. Ç+&çj·THé ˇ*+|æø˘ dü+|òü÷ìøÏ mì$T~ dü+e‘·‡sê\T, Ç+&çj·THé yê©u≤˝Ÿ nk˛dæj˚TwüHé≈£î 30dü+e‘·‡sê\T n<Ûä´≈£åî\T>± e´eVü≤]+#ês¡T. Á|ü|ü+#· yê©u≤˝Ÿ nk˛dæj˚TwüHé≈£î ≈£L&Ü Çy√>±, ñbÕ<Ûä´≈£åî&ç>± u≤<Ûä´‘·\T ìs¡«]Ô+#ês¡T. n˝≤+{Ï e´øÏÔì H˚qT J$‘·+˝À eT¬sø£ÿ&Ü, m|ü⁄Œ&É÷ #·÷&É˝Ò<äT. Äj·Tq m+‘√ kÂeTT´&ÉT. Áø°&Üs¡+>∑+ >ös¡$+#˚ e´øÏÔ, n+‘˚ø±<äT Áø°&Üs¡+>±ìï n+‘·>± >ös¡$+∫q e´øÏÔ ≈£L&Ü Äj·TH˚. Ä]úø£+>±q÷, |ü\T≈£îã&ç $wüj·T+˝Àq÷ m+‘√ ñqï‘· kÕúq+ Äj·Tq~. nsTTq|üŒ{Ïø°, qqTï z k˛<äs¡T&ç˝≤ #·÷ùdyês¡T. Áø°&É\≈£î dü+ã+~Û+∫ @yÓ’Hê nqTe÷Hê\T+fÒ qqTï $es¡+>± n&çπ>yês¡T. ø√#Y\T n+fÒ Ä~‘·´Hé≈£î nbÕs¡yÓTÆq >ös¡e+. Áø°&Ü s¡+>∑ düeTdü´˝ÒyÓ’Hê e⁄+fÒ #ê‘·Ts¡´+‘√ |ü]wüÿ]+#˚yês¡T. Ä≥\+fÒ Hê ù|s¡T Äj·Tq≈£î #·≥T≈£îÿq >∑Ts¡TÔ≈£î e#˚Ã~. @yÓ’Hê nedüsê\THêïj·÷, düeTdü´\THêïj·÷ nì ø£qT≈£îÿì, n$ rπses¡≈£L ìÁ<äb˛j˚Tyês¡T ø±<äT. f…dtº e÷´#·T˝≤¢+{Ï$ ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ Äj·Tq Ç∫Ãq dü÷Œ¤]Ô ø±s¡D+. Äj·Tq kÕìïVæ≤‘·´+˝À H˚qT J$‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫q bÕsƒê\T #ê˝≤ H˚s¡TÃ≈£îHêïqT. m<äT{Ï e´≈£îÔ*ï >ös¡$+#·&É+, düVü≤q+‘√ e´eVü≤]+#·&É+ Äj·Tq≈£î Á|ü‘˚´ø£‘·\T. m|ü⁄Œ&ÉT ø£*dæHê Ä]úø£+>± kÕj·T+ @<Ó’Hê ø±yê˝≤ nì ÄbÕ´j·T+>± n&çπ>yês¡T. nsTT‘˚ @ s√p e´øÏÔ>∑‘· kÕj·T+ Äj·Tq <ä>∑Zs¡Tï+∫ rdüTø√˝Ò<äT. Á≥dtº $wüj·T+˝À e÷Á‘·+ düVü≤ø±s¡+ rdüT≈£îHêïqT. qqTï kı+‘· e´øÏÔ˝≤ Ä<ä]+∫q Ä~‘·´Hé ù|s¡T MT<äH˚ Á≥dtº @sêŒ≥T #˚XÊqT. Hê Ä‘·àã+<ÛäTe⁄ C≤„|üø±ìï ∫s¡kÕúsTT˝À ì\u…{≤º\qï ø√]ø£qT Ä $<Ûä+>± ø=+‘· rs¡TÃø√>∑*>±qTµµ n+{≤s¡T ø√<ä+&ÉsêeTj·T´.

ªªyê©u≤˝ŸøÏ eTTs¡T>∑Hé >±s¡T #˚dæq ùde nqT|üe÷q+. •edüTÁãVü≤àD´+ >±]˙, Ä~‘·´Hé >±]˙ Hê≈£î |ü]#·j·T+ #˚dæ+~ eTTs¡T>∑Hé >±πs. Á|üD≤[ø£\T s¡÷bı+~+#·&É+˝À, yê{Ïì neT\T #Ój·T´&É+˝À Äj·Tq≈£î Äj·TH˚ kÕ{Ï. uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ dü+|òü÷ìøÏ Ä~‘·´Héì n<Ûä´≈£åî&ç>± #Ój·T´&É+˝À eTTs¡T>∑Hé ø°\ø£bÕÁ‘· b˛wæ+#ês¡T. eTTs¡T>∑Hé‘√ 35 @fi¯fl kÕìïVæ≤‘·´+ Hê~. uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ dü+|òü÷ìøÏ z eT+∫ Á|ü‹wü˜ sêe&ÜìøÏ Á|ü<Ûëq ø±s¡≈£î&Üj·Tq. n+‘·sê®rj·T yê©u≤˝Ÿ dü+|òüT+˝À düuÛÑT´ì>± e´eVü≤]+#ês¡T. Ä dü+|òüT+˝À Ä~‘·´Hé m–®≈£L´{Ïyé n~Ûø±], ñbÕ<Ûä´ø£å |ü<äe⁄\T #˚|ü≥º&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ܶs¡T. Äj·Tq~ K∫Ñ·yÓTÆq bÕ¢ì+>¥. <äøÏåD≤~˝À Äj·TqqT $T+∫qyês¡T ˝Òs¡T. C≤rj·T kÕúsTT˝Àq÷ m+‘√ Á|üuÛ≤e+ #·÷|æ+∫q |ü]bÕ\Hê <ä≈£åî&ÉT. uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ »≥Tº ø√∫+>¥, ]|òüØdt ø£$T{°\≈£î, ;#Y ø£$T{°\≈£L eTTK´yÓTÆq e´≈£îÔ*ï u≤<ÛäT´\T>± ìj·T$T+∫, Áø°&Ü_Ûe ~∆øÏ u≤≥\T |ü]#ês¡T. eTTK´yÓTÆq $wüj·÷˝À¢ ì|ü⁄DT\ n_ÛÁbÕj·÷\T rdüT≈£îH˚yês¡T. nsTT‘˚ Ä≥ $wüj·T+˝À nqedüs¡ CÀø£´+ m|ü⁄Œ&É÷ ˝Ò<äT. Áø°&É≈£î dü+ã+~Û+∫q $wüj·÷\ìï{À¢ qqTï dü+Á|ü‹+#˚yês¡T. |ü]bÕ\Hê <äø£å‘·qT Äj·Tq <ä>∑Zπs H˚qT H˚s¡TÃ≈£îHêïqTµµ nHêïs¡T ø√<ä+&ÉsêeTj·T´.

l ¬ø. •edüTÁãVü≤àD´+, #Ó’s¡àHé, ‹|üPsY f…ø˘‡ f…Æ˝Ÿ‡

l H˚<äTs¡TeT*¢ »Hês¡›Hé ¬s&ç¶, e÷J eTTK´eT+Á‹, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ

‹s¡T|üPsY f…ø˘‡ f…Æ˝Ÿ‡ ≈£î #Ó+~q •edüTÁãVü≤àD´+>±s¡T n+~+∫q Áb˛‘ê‡Vü‰ìï ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ Á|ü‘˚´ø£+>± >∑Ts¡TÔ #˚düT≈£î+{≤s¡T. Ä dü+düú ‘·s¡|òü⁄q yê©u≤˝Ÿ »≥Tº≈£î ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ •ø£åD Ç∫Ã, y˚T{Ï »≥Tº>± r]Ã~<ë›s¡T. yê©u≤˝Ÿ <ë«sê, »≥Tº $»j·÷\ <ë«sê \ø£å\ s¡÷bÕj·T\ $\TyÓ’q Á|ü#ês¡+ ‘·eT dü+düú≈£î \_Û+∫+<ä˙, á |òüTq‘· ø√<ä+&ÉsêeTj·T´πø <ä≈£îÿ‘·T+<ä˙ düTÁãVü≤àD´+ m|ü⁄Œ&É÷ #Óù|Œyês¡T. ì»y˚T. s√p |üÁ‹ø£˝À¢ »≥Tº ù|s¡÷, ‘·<ë«sê Ä dü+düú ù|s¡÷ e÷s√à–+~. nqï≥Tº, ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ nyÓT]ø± Á|üj·÷D≤ìøÏ Ä]úø£+>± n+&É>± ì*∫+~ ≈£L&Ü düTÁãVü≤àD´y˚T. yê©u≤˝Ÿ Áø°&É≈£î ≈£L&Ü •edüTÁãVü≤àD´+ Ä]úø£+>± eT+∫ kÕj·T+ n+~+#ês¡˙, n+‘· eT+∫ e´øÏÔì #·÷&É˝ÒeT˙ n+{≤s¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´.

yê©u≤˝Ÿ Á|ü|ü+#· #Ûê+|æj·THé wæ|t ìs¡«Vü≤D yÓqTø£ H˚<äTs¡TeT*¢ »Hês¡›Hé ¬s&ç¶ Áb˛‘ê‡Vü≤+ m+‘√ ñ+~. ø√<ä+&É sêeTj·T´qT kı+‘· k˛<äs¡T&ç˝≤ #·÷ùdyêsêj·Tq. @<Ó’Hê |üì ‘·\ô|&ç‘˚ |ü≥Tºe<ä\ì dü«uÛ≤e+ Äj·Tq~. Ä |üì˝À |üP]Ô>± ìeT>∑ïyÓTÆ, |üPs¡Ôj˚T´<ëø± $ÁX¯$T+#˚yês¡T ø±<äT. 2005˝À Á|ü|ü+#· #Ûê+|æj·THé wæ|t\qT Á|ü|ü+#·+˝À mø£ÿ&Ü ˝Òì $<Ûä+>±, n+‘·sê®rj·T Á|üX¯+dü\T bı+<˚˝≤ ìs¡«Væ≤+#·&É+ yÓqTø£ »Hês¡›Hé ¬s&ç¶ ø£ wæ m+‘√ ñ+~. BìøÏ ø£ ‘·»„‘·>± •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bÂ+&˚wüHé uÛÑeq+˝À ˇø£ #Ûê+ãsY≈£î »Hês¡›Hé ¬s&ç¶ ù|s¡T ô|{≤ºs¡T ø√<ä+&ÉsêeTj·T´.

l $. Vü≤qTeT+‘·sêe⁄, sê»´düuÛÑ e÷J düuÛÑT´\T

l ôV≤#Y.m. <=s¡, ◊|æmdt, e÷J &ç.õ.|æ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ

ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Áø°&ÜXÊK eT+Á‹>± ø±+Á¬>dt Hêj·T≈£î\T $. Vü≤qTeT+‘·sêe⁄ >±s¡T ñqï|üŒ{ÏqT+N Äj·Tq‘√ Hê≈£î nqTã+<Ûä+ ñ+~. Äj·Tq qT+∫ Hê≈£î nqï $<Ûë˝≤ düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T \_Û+#êsTT. sêÁwüº ˇ*+|æø˘ dü+|òüT+ mìïø£\ $wüj·T+˝À Äj·Tq Hê≈£î eTTK´yÓTÆq n+&É>± ì\ã&ܶs¡T. n˝≤π> Áø°&É\ $wüj·T+˝À Äj·Tq #ê˝≤ #·Ts¡T>±Z ñ+&˚ e´øÏÔ. Äj·Tq ìs¡«Væ≤+∫q sêJyé >±+BÛ –]»q C≤rj·T Áø°&É\ $wüj·T+˝À Hê bÕÁ‘· ñ+<äì #Ó|üŒ&ÜìøÏ dü+‘√wædüTÔHêïqT.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº e÷J &ûJ|”. nœ\uÛ≤s¡‘· yÓsTT{Ÿ *|òæº+>¥ bòÂ+&˚wüHé≈£î n<Ûä´≈£åîì>± e´eVü≤]+#ês¡T. 1977˝À $XÊK|ü≥ï+˝À H˚wüq˝Ÿ‡ ìs¡«Væ≤+∫q|ü⁄Œ&ÉT mq˝Òì düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T n+~+#êsêj·Tq. •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bÂ+&˚wüHé (2004) e´ekÕú|üø£ ~H√‘·‡yêìøÏ eTTK´n‹~∏>± Vü‰»s¡j·÷´s¡T. ˇ\+|æø˘‡ ˝À |ü‘·ø£+ kÕ~Û+∫q ø£s¡D+ eT©¢X¯«], Á|ü|ü+#· yÓsTT{Ÿ *|òæº+>¥ #Ûê+|æj·THé wæ|t˝À s¡»‘· |ü‘·ø£+ kÕ~Û+∫q ns¡T®q nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘· ˙\+XË{Ϻ \øÏåà\≈£î Çfi¯fl düú˝≤\T eT+ps¡T ø±e&ÜìøÏ kÕj·T|ü&ܶs¡T.

41

l πø. <äTsêZÁ|ükÕ<é, ◊|æmdt 1977˝À ìs¡«Væ≤+∫q C≤rj·TkÕúsTT yê©u≤˝Ÿ b˛{°\≈£î düVü≤ø±s¡+ n+<äCÒXÊs¡T. Áø°&Üs¡+>∑+ n+fÒ Äj·Tq≈£î Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq n_Ûe÷q+. m|ü⁄Œ&ÉT @ kÕj·T+ ø±yê*‡Hê n+<äCÒj·T&ÜìøÏ eTT+<äT+&˚yês¡T.

l myéT. s¡$#·+Á<ä, ◊mmdt Áø°&Üø±s¡T&ÉT. •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bÂ+&˚wüHé≈£î mq˝Òì düVü≤ø±s¡+ n+<äCÒdæq e´øÏÔ. HÓ\÷¢s¡T ø£˝…ø£ºsY>± e⁄qï|ü⁄Œ&ÉT yê©u≤˝Ÿ ô|ò&ÉπswüHé ø£|t b˛{°*ï Äj·Tq ìs¡«Væ≤+#ês¡T.

l Á|üMDY Á|üø±XŸ, ◊mmdt 2005˝À $XÊK ø£˝…ø£ºsY>± e⁄qï|ü⁄Œ&ÉT, Çø£ÿ&É »]–q Á|ü|ü+#· yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t≈£î dü+|üPs¡í düVü≤ø±sêìï Äj·Tq n+<äCÒXÊs¡T.

l mHé. lø±+‘Y, ◊mmdt 2005˝À Áπ>≥sY $XÊK eTTì‡|ü˝Ÿ ø±s=ŒπswüHé ø£$TwüqsY>± e⁄qï|ü⁄Œ&ÉT C…˙yê yÓ[fl $XÊK >∑T]+∫, Çø£ÿ&ç Áø°&Ü yê‘êes¡D+ >∑T]+N nø£ÿ&ç yê]øÏ düŒwüºyÓTÆq ne>±Vü≤q ø£*π>˝≤ #˚XÊs¡T. Çø£ÿ&çøÏ e∫Ãq ‘·sê«‘· dü«s¡íuÛ≤s¡‹ ùdº&çj·T+˝À mdæ kÂø£s¡´+ ø£*Œ+#ês¡T. FIVB n+&ÉsY-21 |ü⁄s¡Twüß\ C≤rj·T #Ûê+|æj·THéwæ|t ìs¡ΩVü≤D≈£L, $»j·Te+‘·+ ø±e&Üìø° m+‘·>±H√ ‘√&ÉŒ&ܶs¡T.

l m˝Ÿ. yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶, e÷J ø±s¡´<ä]Ù, m.|æ yê©u≤˝Ÿ nk˛wæj˚TwüHé ªªÄj·Tq ø±s¡´<ä]Ù>±, H˚qT n<Ûä´≈£åîì>± 32 dü+e‘·‡sê\T ø£*dæ |üì #˚XÊ+. ôV’≤<äsêu≤<é eTTì‡|ü˝Ÿ ø±s=ŒπswüHé Áø°&É\ $uÛ≤>∑+ &Ó’¬sø£ºsY>± ñqï|ü⁄Œ&ÉT, Äj·Tq bı<äT›q nsTT<äT >∑+≥\πø ìÁ<ä˝Ò#˚yês¡T, sêÁ‹ 10 >∑+≥\es¡≈£L |üì #˚ùdyês¡T. Áø°&É\T, Áø°&Üø±s¡T\ dü+πøåeT+... m|ü⁄Œ&É÷ Äj·Tq≈£î Ç<˚ <Ûë´dü. Ä 32 dü+e‘·‡sê\÷ e÷ eT<Ûä´ $&ÉBj·Tsêì nqTã+<Ûä+ ô|qy˚düT≈£îb˛sTT+~. mqï&É÷ e÷ eT<Ûä´ bıs¡bı#êÃ\÷, düeTdü´\÷ ‘·˝…‘·Ô˝Ò<äT. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À eTπs q>∑s¡+˝Àq÷ ˝Òì $<Ûä+>± ôV’≤<äsêu≤<é˝À 500≈£î ô|’>± Áø°&Ü yÓTÆ<ëHê*ï @sêŒ≥T #˚dæq >=|üŒ e´øÏÔ Äj·Tq. Ç˝≤+{Ï ùdeqT }Væ≤+#·˝Ò+. me]‘√q÷ b˛\Ã˝Òì e´øÏÔ. Äj·Tq≈£î Äj·TH˚ kÕ{Ï.µµ

l düT<äs¡Ùqsêe⁄, Ex-Director of Phy. Education, AU

ªª@ eT+∫ |üì ‘·\ô|{ϺHê <ëìï Áb˛‘·‡Væ≤+#· &ÜìøÏ eTT+<äT+&˚ >=|üŒ e´øÏÔ. n+<ä]ø° Ä<äs¡ÙÁbÕj·TT&ÉT.µµ

l Ä+»H˚j·T Á|ükÕ<é Ex-Director of Phy. Education, AU

ªªyê©u≤˝Ÿ mø£ÿ&É »]–Hê Hê‘√bÕ≥T e#˚Ãyês¡T. yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T\≈£î z ≈£î≥T+ã düuÛÑT´&ç˝≤, kı+‘· k˛<äs¡T&ç˝≤ düVü≤ø±s¡+ n+~+#˚yês¡T, Ä<ä]+#˚yês¡T. Áø°&Üø±s¡T*ï ñ‘ê‡Vü≤|ü]#˚yês¡T. yêfi¯fløÏ nedüs¡yÓTÆq dü<äTbÕj·÷\˙ï ø£*Œ+#˚yês¡T.

l |æ.$.õÄsY Hêj·TT&ÉT, myÓTà˝Ò´

(>∑Du≤ãT) $XÊK õ˝≤¢ yê©u≤˝Ÿ nk˛dæj˚TwüHé ø±s¡´<ä]Ù>± ñ+≥÷ Ädæj·THé j·T÷‘Y yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t 2003, es¡˝Ÿ¶ pìj·TsY yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t 2005\‘√bÕ≥T 1997, 2003 dü+e‘·‡sê˝À¢ ¬s+&ÉT d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ‡ ìs¡«Vü≤D≈£î #˚<√&ÉTyê<√&ÉT>± ì*#ês¡T. n$ $»j·Te+‘·eTj˚T´+<äT≈£î ø±s¡≈£î\j·÷´s¡T. •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº‡ bòÂ+&˚wüHé ø±s¡´<ä]Ù>± e´eVü≤]dü÷Ô düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T n+~düTÔHêïs¡T. Á|üdüTÔ‘·+ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº yê©u≤˝Ÿ dü+|òü÷ìøÏ n<Ûä´≈£åîì>± sêÁwüº+˝À yê©u≤˝Ÿ Áø°&Ü_Ûe ~∆øÏ ø£ wæ kÕ–düTÔHêïs¡T.

l >ödt eTVü≤eTà<é,

Formar Chief Sports Officer, Osmania University & Quarter Finalist, Wimbledon.

ªªm+‘√ eT+∫ e´øÏÔ. ‘·q nqTuÛÑyê*ï e÷≈£î $e]+∫ dü÷Œ¤]Ô ø£*–+#˚yês¡T. e÷ $»j·÷*ï ‘·q $»j·T+>± uÛ≤$+∫ dü+‘√wæ+#˚yês¡T. n˝≤+{Ï e´øÏÔì ø£\TdüTø√e&É+ Hê J$‘·+˝À z eTs¡|ü⁄sêì |òüT≥º+, >=|üŒ nqTuÛÑe+µµ

l u§ã“ eTTs¡[,

Ex Volleyball Player,

NRI Chicago

1977˝À ;#Y yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T\T q\T>∑T]ì nyÓT]ø± rdüT≈£îyÓ[fl, Ä‹<∏ä´+ Ç∫à Ä&ç+#ês¡T. •e+‹ Ä~‘·´Hé >±s¡T nyÓT]ø± yÓ[flq|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü Ä‹<∏ä´+ Ç#êÃs¡T. nyÓT]ø±˝À uÛ≤s¡rj·TT\ ø√dü+ $T˙ H˚wüq˝Ÿ‡ ì Äs√sê Áo y˚+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$T Ä\j·T+˝À ìs¡«Væ≤+#ês¡T. yê©u≤˝Ÿ Áø°&É|ü\¢ Äj·Tq ÄdüøÏÔ, n_Ûs¡T∫ m+‘·{Ïe+fÒ, á ej·TdüT˝À Ç|üŒ{Ïø° Ä&ÉT‘·÷H˚ e⁄Hêïs¡T. nyÓT]ø± yÓfi‚fl yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T\≈£î @ düVü‰j·T+, düVü≤ø±s¡+ ø±yê\Hêï n+~+#·&É+˝À eTT+<äT+&˚ e´øÏÔ Äj·Tq

l yÓ+ø£≥|ü‹, l »>∑Hêï<∏ä+

l yÓ\Ty√\T ãdüe |ü⁄qïj·T´ >±s¡T |üÁ‹ø±

yÓ+ø£≥|ü‹ >±s¡T ‹s¡T|üPsY f…ø˘‡f…Æ˝Ÿ‡ õm+>± eT]j·TT »>∑Hêï<∏ä+>±s¡T uÛ≤s¡‹ Áu…’{Ÿu≤sY‡ #Ó’s¡àHé>± ñ+&˚ ≥|ü⁄Œ&ÉT yê©u≤˝Ÿ Áø°&É≈£î mq˝Òì ùde #˚XÊs¡T. Ä]úø£+>±H˚ ø±≈£î+&Ü nìï $<Ûë˝≤ düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T n+<äCÒXÊs¡T. n+‘˚ø±<äT M]<ä›s¡÷ e´øÏÔ>∑‘·+>± ≈£L&Ü Ä]úø£ kÕj·÷\T #˚XÊs¡T. Ç‘·s¡ nìï ø±s¡´Áø£e÷\‘√bÕ≥T yê©u≤˝Ÿ b˛{°\≈£î ≈£L&Ü Vü‰»¬s’ Áø°&Üø±s¡T*ï ñ‘ê‡Vü≤|ü]#˚yês¡T.

Á|ü‹ì~Û, ^‘·+ $X¯«$<ë´\j·T+ bÕ\ø£ eT+&É* düuÛÑT´&ÉT, $<ë´, kÕ+düÿ ‹ø£, Áø°&Ü s¡+>±˝À¢ ù|s¡Tbı+~q e´øÏÔ.

l õ. sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶, e÷J

ø√XÊ~Ûø±],

m.|æ yê©u≤˝Ÿ nk˛wæj˚TwüHé sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶ >±]‘√ Hê≈£î 52 dü+e‘·‡sê\ nqTã+<Ûä+ ñ+~. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº yê©u≤˝Ÿ dü+|òü÷ìøÏ H˚qT n<Ûä´≈£åî&ç>±, yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶>±s¡T ø±s¡´<ä]Ù>±, sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶>±s¡T ø√XÊ~Û|ü‹>± 30 @fi¯flbÕ≥T u≤<Ûä´‘·\T ìs¡«Væ≤+#ê+. ej·TdüT˝À ô|<ä› nsTTq|üŒ{Ïø° sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶>±s¡T n+<ä]‘√ ø£\T|ü⁄>√\T>± ñ+≥÷ dü\Vü‰\T Çdü÷Ô ñ+{≤s¡T. @|” sêÁwüº yê©ã˝Ÿ dü+|òü÷˙ï, sêÁwüº+˝À yê©u≤˝Ÿ Áø°&ÉqT ñqï‘· kÕúHêìøÏ #˚s¡Ã&É+˝À Äj·Tq ø£ wæ m+‘√ ñ+~.

l j·÷eTì nì˝Ÿ ≈£îe÷sY (m+.mdt.) #ê˝≤ eT+∫ e´øÏÔ, kÂeTT´&ÉT. •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé ø±s¡´ø£˝≤bÕ˝À¢ dü«#Û·Ã+<ä+>± ÇHéyê˝Ÿ« nsTT bÕ˝§Zq&É+‘√bÕ≥T Ä]úø£ düVü‰j·T+ ≈£L&Ü n+<äCÒXÊs¡T.

Äj·Tq Hê≈£î eT+∫ $TÁ‘·T\T 2013˝À H˚qT n<Ûä´≈£åîì>± ñqï {ÏmdtÄsY Áø°&Ü |”sƒ¡+ H˚‘· ‘·«+˝À ìs¡«Væ≤+∫q Áø°&Ü eTôVA‘·‡e+˝À s¡eTD≤sêe⁄ (yê©u≤˝Ÿ), Á|ükÕ<é (ø£ã&û¶), e÷DÏø±´\T (ˇ*+|æj·THé), yÓ+ø£fÒXŸ (u≤øχ+>¥ C≤rj·T ø√#Y), eT©¢X¯«] (yÓsTT{Ÿ *|òæº+>¥), Vü≤+|æ (#Ódt #Ûê+|æj·THé) ‘·~‘·s¡T\≈£î \ø£å s¡÷bÕj·T\ #=|ü⁄Œq q>∑<äT |ü⁄s¡kÕÿsê\T n+<äCÒj·T&É+˝À ãdüe|ü⁄qïj·T´>±] bÕÁ‘· Á|üX¯+dü˙j·T+. n<˚ dü+e‘·‡s¡+ C≤rj·T ;#Y yê©u≤˝Ÿ b˛{°\ ìs¡«Vü≤D≈£î ì<ÛäT\ ø=s¡‘· m<äT¬s’+~, Ä düeTj·T+˝À {ÏmdtÄsY ø£fi≤|”sƒ¡+ ‘·s¡|òü⁄q s¡÷. 5 \ø£å \ $sêfi¯+ Ç|æŒ+∫q Äj·Tq |òüTq‘˚. eqs¡T\T n+<äTu≤≥T˝À˝Òø£ ‘·|ædüTÔqï Áø°&Üø±s¡T\≈£î H˚&ÉT q>∑<äT |ü⁄s¡kÕÿsê\T n+~+∫ Áb˛‘·‡Væ≤düTÔqï ãdüe |ü⁄qïj·T´>±s¡T n_Ûq+<ä˙j·TT\T.

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

l õ. Hêπ>X¯«s¡sêe⁄, Exporter, Chennai.

•e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsY‡º bòÂ+&˚wüHé ÁbÕs¡+uÛÑ+ qT+∫ õ. Hêπ>X¯«s¡sêe⁄ Hê≈£î n+&É <ä+&É>± ì\TdüTÔHêïs¡T. nìï ø±s¡´ø£˝≤bÕ˝À¢ bÕ˝§Z+≥T Hêïs¡T. ø√∫+>¥ ø±´+|ü⁄˝À¢ düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T n+~dü÷Ô, ‘·q Áø°&Üdü÷]Ôì Á|ü<ä]ÙdüTÔHêïs¡T.

43

e÷kÕº] n_ÛÁbÕj·÷\T: - Áø°&Ü_Ûe÷q+ sê>∑<˚«cÕ\πø ø±<äT nìï{Ïø° nr‘·yÓTÆq~. <˚X¯eT+‘·{Ï˙ ˇø£ ‘ê{ÏMT~øÏ ‘˚e&Üìø°, eTqeT+‘ê ˇø£fÒ nH˚ uÛ≤eqì ø£*–+#·&Üìø° Áø°&É*ï $T+∫q<˚B ˝Ò<äT. πøe\+ Áø°&É\ <ë«sêH˚ nìï ÁbÕ+‘ê\÷, esêZ\÷, bÕغ\÷ ˇø£ÿ ‘ê{ÏMT~øÏ sê>∑\e⁄. Ç~ ì»+>±H˚ z eT‘·+. sê»ø°j·T+>± yÓ’s¡T<Ûë´\Tqï nyÓT]ø±, #Ó’Hê <˚XÊ\T fÒãT˝Ÿ f…ìïdt <ë«sê Ç˝≤+{Ï kÂVü‰sê›ìï e÷]Œ&ç #˚düT≈£îH˚$.

- Áø°&É\ e\¢ @+ edüTÔ+<ä+{≤s¡T ø=+<äs¡T. e´øÏÔ>∑‘·+>± #·÷ùdÔ, e÷qdæø£ ôd’ús¡´+ nì #ÓbÕŒ*. sêÁr |ü>∑\÷˝≤π> J$‘·+˝À n|ü»j·÷\÷, $»j·÷\÷ edü÷Ô b˛‘·÷ e⁄+{≤sTT. J$‘·+˝À n+‘ê düTKy˚T e⁄+&É<äT. Áø°&É˝À¢ n|ü»j·÷\÷ n+‘˚. ˇø£ »fÒº ¬>\TdüTÔ+~. á Áø£eT+˝À ø£cÕº*ï m<äTs√ÿe&É+, |üsê»j·÷*ï ‘·≥Tºø=ì eTT+<äT¬øfi¯fl&É+ Áø°&Üø±s¡T\øÏ n\yê≥e⁄‘·T+~. Áø°&ÉqT ÄkÕ«~+#·&É+ <ë«sê z≥$T˝Àq÷ Äq+<ä+ bı+<ä&É+, >∑T+&Ó <ÛÓ’s¡´+, uÛÑj·T|ü&É≈£î+&Ü J$‘êìï k˛Œ]ºyé>± rdüTø√e&É+ m˝≤>∑qï~ ‘Ó\TdüTÔ+~.

1996˝À n{≤¢+{≤ ˇ*+|æø˘‡ dü+<äs¡Ùq

e÷ ø√#Y n+fÒ ø√#Y, ø±<ä+fÒ n‘·qT <˚e⁄&˚ ø√#YøÏ eT+∫ e´øÏÔ‘·«+, <ÛÓ’s¡´+, yê‘·‡\´+, u≤<Ûä´‘·, n+øÏ‘·uÛ≤e+, <˚X¯uÛÑøÏÔ ‘·|üŒìdü]>± ñ+&Ü*. Ä&É&É+, •ø£åD Çe«&É+ ¬s+&ÉT y˚πs«s¡T $wüj·÷\T. M{ÏøÏ _ÛqïyÓTÆq HÓ’|ü⁄D≤´\T, <ä ø£Œ<∏ë\T nedüs¡+. ø√#Y bÕÁ‘·, ñ+&Ü*‡q \ø£åD≤\ >∑T]+∫ á s√E MT‘√ ø=ìï Ä˝À#·q\qT H˚qT |ü+#·Tø√yê\qT≈£î+≥THêïqT. n$ n‘·ì˝À ô|+bı+<ä&É+ nedüs¡eTì Hê uÛ≤eq.

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

ø√#Y ˇø£ Á|üeTTK e´øÏÔ. Ç|ü⁄Œ&Ó’Hê ‘·s¡Tyê‘Ó’Hê, n‘·qT <Ûä]+#˚ <äTdüTÔ\ rs¡T, ñ|üjÓ÷–+#˚ uÛ≤wü Á|ü»˝À¢ ‘·qqT ‘êqT Á|ü<ä]Ù+#·Tø=H˚ |ü<ä∆‹... Ç˝≤ n‘·ì Á|ües¡Ôq #ê˝≤ eTTK´+>± |ü]>∑Dq bı+<äT‘·T+~. eTs√yÓ’|ü⁄ Ä≥>±fi¯ófl m|ü⁄Œ&É÷ n‘·ìï >∑eTìdü÷Ô ñ+{≤s¡T. n‘·qT yêfi¯fl >ös¡e+ bı+<äT‘ê&Ü ˝Ò<ä+fÒ b˛>=≥Tº≈£î+{≤&Ü nH˚~ n‘·ì Á|ües¡Ôq MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~. ˝À‘Ó’q, eT]+‘· eTTK´yÓTÆq düŒ Vü≤‘√ |ü]o*ùdÔ, kÕ<Ûës¡D+>± Áø°&É\qT düe÷»+ ÄyÓ÷~+#·&É+ ˝Ò<ë ‹s¡düÿ]+#·&É+ nH˚~ ø√#Y Çy˚TCŸ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~, Áø°&É\qT yê´|æÔ #Ój·T´&ÜìøÏ eT÷\+ n‘·H˚. n‘·ì |üìrs¡TqT eTq+ #ê˝≤ <ä–Zs¡>± >∑eTìdü÷Ô ñ+{≤+.

Áø£eT•ø£åD:

uÀ~Û+#·&Üìø°, H˚s¡TÃø√e&Üìø° Áø£eT•ø£åD #ê˝≤ eTTK´+. ø√#Y yÓTT<ä≥ ‘·q $wüj·T+˝À ø£]ƒqyÓTÆq Áø£eT•ø£åDqT neT\T |üs¡T#·Tø√yê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, n‘·qT yÓTÆ<ëHêìøÏ m\¢|ü⁄Œ&É÷ düeTj·÷ìøÏ sêyê*.

n+øÏ‘·uÛ≤e+: ø√#Y ‘·q e ‹Ô|ü≥¢ n+øÏ‘·uÛ≤e+‘√ ñ+&Ü*, n<˚ n‘·ì Á|ü<Ûëq e´eVü‰s¡+ ø±yê*. ‘·q e ‹Ô |üs¡yÓTÆq ôVA<ëì yÓTs¡T>∑T|üs¡T#·Tø√e&ÜìøÏ ìs¡+‘·s¡+ Á|üj·T‘êï\T kÕ–+#·&ÜìøÏ ã<äT\T ‘·q ø√∫+>¥ ø±s¡´Áø£e÷ìï yÓTs¡T>∑T|ü]#˚ e÷sêZ\qT nH˚«wæ+#ê*. ˇø£ ø√#Y n+øÏ‘·uÛ≤e+‘√ ñ+&ç, ‘·q |ü<ä∆‘·T\qT, yÓTfi¯≈£îe\q÷ ìs¡+‘·s¡+ yÓTs¡T>∑T|üs¡T#·Tø=ì, eT+∫ Áø°&Üø±s¡T\qT ‘·j·÷s¡T #Ój·T´&É+˝À $»j·Te+‘·+ ø±e&É+ô|’ <ä wæº πø+ÁBø£]ùdÔ, n‘·ì e ‹Ô|üs¡yÓTÆq ôVA<ë <ëq+≥‘· n<˚ ô|s¡T>∑T‘·T+~.

45

düeTs¡úe+‘·yÓTÆq ø√∫+>¥: 1) ø√∫+>¥ ø±s¡´Áø£eT+ ø=qkÕ>∑T‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT yÓTÆ<ëq+˝À e÷{≤¢&É&Üìï ìyê]+#·Tø√e&ÜìøÏ ø√#Y Á|üj·T‹ï+#ê*. yÓTÆ<ëq+˝ÀøÏ sêø£ eTT+<˚ e÷{≤¢&ÉTø√e&É+ nH˚~ |üP]Ô ø±yê* ˝Ò<ë yÓTÆ<ëq+˝À •ø£åD |üPs¡ÔsTTq yÓ+≥H˚ Ä |üì #Ój·÷´*. Bìe\¢ @+ #ÓãT‘·THêïs¡H˚ $wüj·T+ MT<ä •wüß´\T <ä wæº πø+ÁBø£]+#·&ÜìøÏ M\e⁄‘·T+~, nsTT‘˚ •ø£åD düeTj·T+˝À ˝Ò<ë yÓTÆ<ëq+˝À ñqï düeTj·T+˝À Ç˝≤+{Ïyê{Ï CÀø£´+ ñ+&É≈£L&É<äT. 2) »≥Tº #·ø£ÿ>± <äTdüTÔ\T y˚düTø√yê*‡q nedüs¡+ ñ+~, Ç+ô|’q j·T÷ìbòÕsê\T yêfi¯fløÏ ñ+&Ü*, $»j·Te+‘·yÓTÆq ø√∫+>¥ ø±s¡´Áø£eT+ ø√dü+ Áø°&Üø±s¡T\≈£î dü<äTbÕj·÷\T ø£*Œ+#ê*. Bì‘√bÕ≥T, |òü*‘êìï kÕ~Û+#·&É+ ø√dü+ s¡÷bı+~+∫q e÷s¡Z<äs¡Ùø±\≈£î nqT>∑TD+>± yÓTT‘·Ô+ ø√∫+>¥ ø±s¡´Áø£eT+ ø√#Y <ë«sê düŒwüº+>± ìs¡«Væ≤+#ê*. nsTT‘˚, ø±s¡´Áø£eT+, e÷s¡Z<äs¡Ùø±\T ø£]ƒq+>± ñ+&É≈£L&É<äT. ‘·qT ø=qkÕ–q+‘· ø±\+ ø=‘·Ô yÓTfi¯≈£îe\T, dü]ø=‘·Ô Ä$wüÿs¡D\T Á|üy˚X¯ ô|≥º&É+˝À yÓTT‘·Ô+ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ìï{À¢ ø√#Y nÁ|üeT‘·Ô+>± ñ+&Ü*. dü÷#·q\T d”«ø£]+#·&ÜìøÏ ø√#Y Çwüº|üPs¡«ø£+>± ñ+&Ü*, •wüß´\qT+∫ dü÷#·q\T e∫ÃHê ≈£L&Ü $XÊ\ <ä ø£Œ<∏ä+‘√ d”«ø£]+#ê*.

d”«j·T ìj·T+Á‘·D:

eT+∫ ø√#Y≈£î ñ+&Ü*‡q #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq \ø£åD≤˝À¢ Ç<=ø£{Ï. ‘·q »≥Tº≈£î e´‹πsø£+>± @<Ó’Hê ìs¡íj·T+ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT ø√#Y\T ìÁ>∑Vü‰ìï ø√˝ÀŒe&É+, <ëìï ãVæ≤s¡+>∑+>± Á|ü<ä]Ù+#·&É+ eTq+ ‘·s¡#·÷ #·÷dü÷Ô ñ+{≤+. ø√#Y d”«j·T ìj·T+Á‘·DqT H˚s¡TÃø√yê*, ‘·q »≥Tº $»j·÷HÓ’ïHê, z≥$THÓ’Hê ìC≤sTTr>± ÄyÓ÷~+#ê*.

Vü‰dü´Á|æj·T‘·«+: ‘·qT düVü≤Hêìï ø√˝ÀŒe&Üìø°, e÷´#YøÏ eTT+<äT »≥Tº |üP]Ô f…q¸Hé˝À ñ+&É&Üìø° ã<äT\T>± dü¬s’q düeTj·T+˝À Vü‰kÕ´ìï ÄÁX¯sTTùdÔ e‹Ô&ç ‘=\–b˛‘·T+~, »≥Tº˝À|ü\ ˇø£ eT+∫ |ò”*+>¥ ø£\T>∑T‘·T+~. Áø°&É˝À¢ dü+uÛÑ$+#˚ düs¡<ë $wüj·÷\T #ê˝≤ ñ+{≤sTT, yê{Ïì >∑Ts¡TÔ #˚düTø=ì Äq+~+#·e#·Tà , ˝Ò<ë ˇø£ CÀø˘qT |ü+#·Tø√e&É+ ˝≤+{Ï$ »≥Tº≈£î ø√#YqT Ç+ø± <ä>∑Zs¡ #˚kÕÔsTT. u≤\Ts¡T, u≤*ø£\ ÁX‚j·TdüT‡qT yÓTT<ä≥ |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√yê*. Hêj·Tø£‘·«+ |ü]|üPs¡í+>± ñ+&Ü*, |ü]X¯óÁuÛÑ+>± J$+#·&Üìø°, n‘·T´‘·ÔeT Äs√>∑´ n\yê≥¢≈£L, Ä≥≈£î dü+ã+~Û+∫q ìj·Te÷\ô|’Hê, n~Ûø±s¡T\ kÕ~Ûø±s¡‘·ô|’q ì»yÓTÆq >ös¡e+ ñ+&Ü*, @¬ø’ø£ Á|ü‘·´]úì ø±≈£î+&Ü, dü+ã+<Ûä+ ñqï n+<ä]˙ |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√yê*.

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

eT+∫ Áø°&Ü‘·‘·«y˚T eT+∫ bÂs¡dü‘·«eTì H˚qT uÀ~ÛkÕÔqT, m+<äTø£+fÒ n~ e´≈£îÔ\≈£î, düe÷C≤\≈£î, sêÁcÕºìøÏ, <˚XÊìø° m+‘√ nedüs¡+. ˇø£ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº˝À Á|üe÷D≤\qT, n˝≤π> |ü+C≤uŸ, Vü≤sê´Hê ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ\ b˛sê≥ dü÷]Ô, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Áø£eT•ø£åD, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT eP´Vü‰‘·àø£ <ä ø£Œ<∏ä+, πøs¡fi¯ m‘·TÔ m>∑s¡≥+ kÕeTs¡ú´+ ˝≤+{Ï nedüs¡yÓTÆq ì]›wüº \ø£åD≤\qT |æ\¢˝À¢ ô|+#ê*‡ ñ+≥T+~.

$<ë´ ø±s¡´Áø£eT+˝À ˇø£ uÛ≤>∑+>± b˛{°‘·‘·«+‘√ ≈£L&çq n<∏Ó¢{Ïø˘‡ qT yêdüÔ$ø£+>± s¡÷bı+~+#·&É+>± ñ+&Ü*. yÓTÆ<ëq+˝À, bÕsƒ¡XÊ\˝À, ãj·T≥ ø√#YjÓTTø£ÿ e´øÏÔ>∑‘· q&Ée&çø£ u≤\Ts¡T, u≤*ø£\T nqTø£]+#·&ÜìøÏ |üP]Ô $\TyÓ’q~>± ñ+&Ü*, yê] dü+πøåeTy˚T Hê $~Û. Ä≥>±fi¯fl‘√, ‘√{Ï ø√#Y\‘√ ñbÕ<Ûë´j·TT\‘√, bÕsƒ¡XÊ\ n~Ûø±s¡T\‘√ ø√#YøÏ dü+ã+<Ûä+ |üs¡düŒs¡ >ös¡e+, $XÊ«dü+ ô|+bı+~+#·Tø=H˚˝≤ ñ+&Ü*. kÕ<Ûä´yÓTÆq+‘·es¡≈£L ¬>\e&É+ Hê \ø£å´+ ø±yê*, n>∑‘·´+ m<äT¬s’‘˚ z&çb˛e#·TÃ, ø±˙ nìï y˚fi¯˝À¢ yÓTT‘·Ô+ bÕ˝§Z+≥Tqïyês¡+<ä] q&Ée&ç ìcÕŒøÏåø£yÓTÆq Ä≥ô|’ |üP]Ô ne>±Vü≤q‘√, Á|üX¯+dü\T bı+<ä&ÜìøÏ ‘·–q≥Tº>± ñ+&Ü*.

1972 ˇ*+|æø˘ yê©u≤˝Ÿ dü«s¡í|ü‘·ø±ìï ¬>*∫q »bÕHé »≥Tº ø√#Y eT‘·Tdüs¡jYT, 1966 Á|ü|ü+#· |òü⁄{Ÿ u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t $CÒ‘· Ç+>∑¢+&é »≥Tº ø√#Y sêyéTùd, 1978 Á|ü|ü+#· ø£|t |òü⁄{Ÿ u≤˝Ÿ dü«s¡í|ü‘·ø£+ $CÒ‘· »s¡à˙ »≥Tº ø√#Y ãTø√ïesY\≈£î H˚qT e+<äq+ #˚düTÔHêïqT, ‘·eT n+øÏ‘·uÛ≤e+, Áø£eTDÏø£åD, eP´Vü≤s¡#·q, <˚X¯uÛÑøÏÔ ø±s¡D+>± yêfi¯ófl Áø°&Üø±s¡T\ø£Hêï m≈£îÿe ù|s¡T Á|ü‹wüº\T kÕ~Û+#ês¡T. ∫e]>±, uÛ≤s¡‘YøÏ eT+∫ ø√#Y\T Áo q+_j·÷sY (n<∏Ó¢{Ïø˘‡), Áo Ç*j·÷dt u≤ãsY (n<∏Ó¢{Ïø˘‡), Áo nC≤<é (ÁøϬø{Ÿ), Áo XÊ´yéT düT+<äsY (yê©u≤˝Ÿ) #Ó|üŒe#·TÃqT. ªª$»j·÷ìï n+~+#˚ ˇø£ ~e´yÓTÆq ø£åD+ kÕ<Ûës¡D+>± nH˚ø£ >∑+≥\ ø£sƒ√s¡ ÁX¯eTqT nqTdü]+#˚ edüTÔ+~ µµ

47

ñ‘·ÿ+sƒ¡ ø£*–+∫q e÷´#Y\T: 1984˝À ˝≤dt @+C…˝Ÿ‡ ˇ*+|æø˘‡ ≈£î yÓ[flq|ü⁄Œ&ÉT Áu…õ˝Ÿ e¬s‡dt j·TTmdtm e÷´#Y »]–+~. 3-0 ‘˚&Ü‘√ Áu…õ˝Ÿ ¬>*∫+~. Áu…õ˝Ÿ »≥Tº kÕ–+∫q u≤´ø˘ ˝…’Hé nô|òHé‡ ì n|ü⁄Œ&˚ ‘=*kÕ]>± #·÷XÊqT. á e÷´#Y˝À Áu…õ˝Ÿ ¬>*∫+~. ‘·sê«‘· ô|ò’q˝Ÿ‡ ˝À j·TTmdtm- Áu…õ˝Ÿ eTs√kÕ] ‘·\|ü&ܶsTT. ‘=$Tà~ MT≥s¡T¢, ‘=$Tà~ Jq¢‘√ y˚>∑e+‘·yÓTÆq ø±+_H˚wüq¢‘√ kÕ–q á {ÀØï˝À Áu…õ˝Ÿ MT<ä 30 ‘˚&Ü‘√ j·TTmdtm ¬>*∫+~. Çø£ eTVæ≤fi¯\ $uÛ≤>∑+˝À Á|”ô|ò’q˝Ÿ‡ ˝À #Ó’Hê MT<ä j·TTmdtm ¬>*∫+~. j·TTmdtm- #Ó’Hê eT<Ûä´ ô|ò’q˝Ÿ‡ »]>±sTT. ≥#Y Äe⁄{Ÿ‘√ eT]j·TT ù|ºdæ+>¥‘√ j·TTTmdtm MT<ä »≥Tº 3-0 ‘˚&Ü‘√ ¬>*∫, ˇ*+|æø˘ #Ûê+|æj·THé wæ|t kÕ~Û+∫+~.

1984 ˝≤dt @+C…˝Ÿ‡ ˇ*+|æø˘‡

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

ø√<ä+&É sêeTj·T´ >∑T]+∫ Á|üeTTKT\T, n_Ûe÷qT\

n_ÛÁbÕj·÷\T...

49

l m. s¡eTD≤sêe⁄, yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&ÉT, ns¡T®q, Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘· ªªø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±] >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√e\dæq$ #ê˝≤ ñHêïsTT. Äj·Tq eTq n+<ä]ø° ˇø£ dü÷Œ¤]Ô. n+<äTe\¢H˚ Äj·Tq •wüß´\yÓTÆq y˚TeT+<äs¡+ Äj·Tq >∑T]+∫ ˇø£ |ü⁄düÔø£+ rdüT≈£îe<ë›eTì dü+ø£*Œ+#ê+. yê©u≤˝Ÿø°, $T–*q Áø°&É\ø° Äj·Tq #˚dæq ùde\T mq˝Òì$. H˚qT 1965 qT+N Äj·Tq nqT#·s¡T&ç>± ñHêïqT. n+<äTø£H˚ á u≤<Ûä´‘· rdüT≈£îHêïqT. ãT∫ÃsêeTj·T´ dü÷Œ¤]Ô‘√ ˇø£ Áø°&Üø±s¡T&ç>± yê©u≤˝ŸqT yÓTT<ä\Tô|{Ϻ, 1958˝À s¡wü´Hé ø√#Y <ä>∑Zs¡ ãT∫ÃsêeTj·T´‘√ ø£*dæ •ø£åD rdüT≈£îHêïs¡T. 1960 qT+N 1964 es¡≈£L Ä+Á<Ûä ùdº{Ÿ »≥Tº≈£L, ñkÕàìj·÷ j·T÷ìe]‡{° »≥Tº≈£L Ä&Üs¡T. 1964˝À mHé◊mdt˝À •ø£åD bı+~, 1965 qT+N ø√#Y>± e´eVü≤]+#ês¡T. n|üŒ{ÏqT+N Äj·Tq≈£î yÓTT<ä{Ï •wüß´&ç>± yÓT*>±qT H˚qT. >∑T+≥÷s¡T˝À H˚qT Ä&ÉT‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT, qqTï <ä>∑Zs¡øÏ rdüTø=ì, ôV’≤<äsêu≤<é˝Àì |òü‘˚ yÓTÆ<ëHé˝À •ø£åD Ç#êÃs¡T. e÷≈£î ø±e\dæq dü<äTbÕj·÷\T Äj·Tq #·÷ùdyês¡T. Hê‘√bÕ≥T $T–*q Ä≥>±fi¯fløÏ ≈£L&Ü n˙ï Äj·TH˚ nj·÷´s¡T. ôV’≤<äsêu≤<é Ä]º\Ø˝À ≈£L&Ü e÷≈£î ø√∫+>¥ Ç#˚Ãyês¡T. á ø√∫+>¥˝À XÊ´eTdüT+<äsY ≈£L&Ü bÕ˝§ZH˚yês¡T. Ä+Á<Ûä $X¯«$<ë´\j·T+ »≥TºøÏ >∑T+≥÷s¡T˝À •ø£åD Ç∫Ã, uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝ÀH˚ ˇø£ eT+∫ »≥Tº>± <ëìï r]Ã~<ë›s¡T. ‘·s¡Tyê‘·, 1970˝À »s¡à˙˝Àì õôV≤#Ym|òt¬ø˝À ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ yê©u≤˝Ÿ Áf…Æì+>¥ rdüT≈£îHêïs¡T. 1974˝À Hê $C≤„|üq\qT eTìï+∫ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT ùdº{Ÿ u≤´+ø˘ »≥Tº≈£î •ø£åD Ç#êÃs¡T. 1974˝À ‘·$Tfi¯Hê&ÉT »≥Tº ‹s¡T#·THê|ü*¢˝À »]–q b˛{°˝À¢ ¬>*∫+~ Äj·Tq ø√∫+>¥ e˝Ò¢. nq+‘·s¡+, eTÁ<ëdüT ø£düºyéT‡, Ç+&çj·THé u≤´+ø˘, ‹s¡T|üPsY f…ø˘‡ f…Æ˝Ÿ‡ »≥¢øÏ ≈£L&Ü •ø£åD n+~+#ês¡T. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT, mdt_◊, eTÁ<ëdt ø£düºyéT‡, eTÁ<ëdt Ç+&çj·THé u≤´+ø˘, ‹s¡T|üPsY f…ø˘‡ f…Æ˝Ÿ‡ »≥¢‘√ bÕ≥T, Ä]º\Ø ôd+≥sY »≥Tº ≈£L&Ü uÛ≤s¡‘Y˝À n‘·T´‘·ÔeT »≥T¢>± ù|s¡Tbı+<ësTT. 1978˝À uÛ≤s¡‘·»≥Tº≈£î ø√#Y>± u…+>∑fi¯Ss¡T˝À •ø£åD Ç#êÃs¡T. á »≥Tº u…Vü≤]Hé˝À »]–q b˛{°˝À¢ bÕ˝§Zì, ôdMTô|ò’q˝Ÿ‡ es¡≈£L e∫Ã, #Ó’Hê‘√ »]–q b˛{°˝À z&ç+~. Ä »≥Tº˝À ã\T¢, s¡DBÛsY dæ+>¥, ≈£î{Ϻ øÏwüºHé, düTπsXŸ $TÁXÊ, õMTà C≤]®, Áo<ÛäsY düuÛÑT´\T. u…+>∑fi¯Ss¡T˝À Äj·Tq ø√∫+>¥ XË’*ì #·÷&É&ÜìøÏ #ê˝≤eT+~ e#˚Ãyês¡T, nH˚ø£ $wüj·÷\T ‘Ó\TdüT≈£îH˚yês¡T. nìï Áø°&É\≈£î dü+ã+~Û+∫qyês¡÷ Äj·Tq≈£î Á|üX¯+dü\T ≈£î]|æ+#˚yês¡T.

eTTK´+>± u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝À •ø£åD >∑T]+∫ #ÓbÕŒ*. kÕjYT •_sê\T, n+‘·sê®rj·T •_sê\T »]π>~ nø£ÿ&˚. n˝≤+{Ï #√≥ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±] ø√∫+>¥ z ô|qT dü+#·\q+. <ëìøÏ m+‘· Äø£s¡¸D ñ+&˚<ä+fÒ, $T–*q Áø°&É\ Ä≥>±fi¯ófl, yêfi¯fl ø√#Y\÷ ≈£L&Ü e∫à ÄdüøÏÔ>± >∑eTìdü÷Ô e⁄+&˚yês¡T. ø√#Y\ dü+UÒ´ e+<ä es¡≈£L e⁄+&˚<ä+fÒ |ü]dæú‹ ns¡ú+ #˚düTø√e#·TÃ. yêfi¯ófl ≈£L&Ü @<√ H˚s¡TÃø√yê\H˚ ñ‘ê‡Vü≤+ #·÷|æ+#˚yês¡T. Äj·Tq ø√∫+>¥ dü]ø=‘·Ô <Û√s¡DÏ>±, Á|ü‘˚´ø£ XË’*˝≤ ø£ì|æ+#˚~. s√p Äs¡T>∑+≥\ bÕ≥T Ç#˚à •ø£åD s√Eø√ ‘·s¡Vü‰˝À kÕ>∑T‘·÷ ñ+&˚~. n|ü⁄Œ&ÉT H˚qT NIS ø√s¡T‡˝À &ç|ü¢e÷ #˚dü÷Ô nø£ÿ&˚ e⁄HêïqT. ø±ã{Ϻ Bìø£+‘·{Ïø° H˚H˚ Á|ü‘˚´ø£ kÕøÏåì. 1965˝À ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±]øÏ •ø£åD Ç∫Ãq kÕjYT &Ó’¬sø£ºsY >∑Ts¡Tãøå˘ >±s¡T Ä ø±´+|t #·÷&ܶìøÏ e#êÃs¡T. ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±] •ø£åD HÓ’|ü⁄D≤´ìï #·÷dæ Á|üX¯+dü\T ≈£î]|æ+#ês¡T. •ø£åD≈£î e∫Ãq |æ\¢\+<ä]˙ ø√<ä+&É sêeTj·T´ kı+‘· yêfi¯fl˝≤ #·÷ùdyês¡T. @yÓ’Hê e´øÏÔ>∑‘· düeTdü´\T e∫ÃHê, yê{Ïì |ü]wüÿ]+#˚yês¡T. Äj·Tq <ä>∑Zs¡ •ø£åD bı+~q nH˚ø£eT+~ ñbÕ~Û bı+<ës¡T. m+‘√eT+~øÏ ñ<√´>±eø±XÊ*ï Äj·Tq düeT≈£LsêÃs¡T. Äj·Tq qT+∫ •ø£åD rdüT≈£îqïyêfiËfles¡÷ Ädü+‘· |æÔ #Ó+<ä˝Ò<äT. ‘·q >∑T]+∫ ø±≈£î+&Ü, Ä≥>±fi¯fl >∑T]+#˚ Ä˝À∫dü÷Ô, yêfi¯fl+‘ê u≤>∑T+&Ü*, yêfi¯fløÏ eT+∫ ñ<√´>±\T sêyê*, yêfi¯ófl kı+‘· ø±fi¯flMT<ä ì\ã&Ü* nì m\¢|ü⁄Œ&É÷ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ ‘·|æ+#˚yês¡T. Äs¡ZHÓ’»sY>± Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ≈£î $<˚o »≥¢qT rdüT≈£îe∫Ãq |òüTq‘· Äj·Tqπø <äøÏÿ+~.

1981˝À s¡cÕ´‘√ uÛ≤s¡‘Y e÷´#Yì $»j·Tyê&É˝À ìs¡«Væ≤+#ês¡T. 1982˝À $XÊK|ü{≤ïìøÏ ÄÁùdº*j·÷ »≥TºqT rdüTø=∫à uÛ≤s¡‘Y »≥Tº‘√ Ä&ç+#ês¡T. Bìø√dü+ >±´\Ø ì]à+#·&É+ ø√dü+ eTÁ<ëdüT qT+∫ ì|ü⁄DT*ï s¡|æŒ+#ês¡T. n+‘·es¡≈£L ôV’≤<äsêu≤<é $TqVü‰ eTπs ÁbÕ+‘êìø° @ Áø°&É ‘·s¡|òü⁄Hê $<˚o »≥T¢ sê˝Ò<äT. 1983˝À >∑T+≥÷s¡T˝À ‘ê‘êÿ*ø£ ùdº&çj·T+ ø£{Ϻ+∫, C≤rj·T kÕúsTT b˛{°\T »]|æ+#ês¡T. á b˛{°*ï n|üŒ{Ï eTTK´eT+Á‹ mHé.{Ï. sêe÷sêe⁄ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. n$ m+‘√ n<äT“¤‘·+>± »]>±sTT. 2003˝À yÓTT<ä{ÏkÕ]>± uÛ≤s¡‘Y˝À Ädæj·÷ j·T÷‘Y #Ûê+|æj·THé wæ|t ìs¡«Væ≤+#ês¡T. 2005˝À pìj·TsY es¡˝Ÿ¶ yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THé wæ|tqT ≈£L&Ü #ê˝≤ u≤>± ìs¡«Væ≤+#ês¡T.µµ yê©u≤˝Ÿ z eT‘·+. z $X¯« ≈£î≥T+ã+.Çø£ÿ&É ˇø£ dü+|òüT≥q #ÓbÕŒ*. e+ø±j·T\ düHê´dæsêe⁄ nH˚ ã+>±s¡+ yê´bÕ] u≤eeT]~øÏ »eT÷à˝À ø±s¡T Á|üe÷<ä+ »]–+~. Äj·Tq ø£¢ãT“˝À ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ì ø£*XÊs¡T. »eT÷à˝À mes¡÷ ‘Ó©<ä˙, |üsê´≥≈£î\T>± yÓ[flq ‘·eT ã+<ÛäTe⁄ |ü]dæú‹ @$T{À ns¡ú+ø±e&É+ ˝Ò<ä˙ #ÓbÕŒs¡T. yÓ+≥H˚ »eT÷à˝Àì yê©u≤˝Ÿ nk˛dæj˚TwüHéì ø√<ä+&É sêeTj·T´ dü+Á|ü‹+∫, $esê\T #ÓbÕŒs¡T. sêÁ‹øÏsêÁr nø£ÿ&ç yê©u≤˝Ÿ dü+|òüT+ düuÛÑT´\T yÓ[fl, Á|üe÷<ëìøÏ >∑T¬s’q e´øÏÔì ÄdüT|üÁ‹˝À #˚]Œ+#ês¡T. ø√\T≈£îH˚es¡≈£L kÕj·T|ü&ܶs¡T. Ä e´øÏÔì ø±bÕ&ç+~ yê©u≤˝Ÿ Áø°&˚. Ä $<Ûä+>± á Áø°&É ÁbÕDÁ|ü<ë‘· ≈£L&Ü n+{≤s¡T ø√<ä+&ÉsêeTj·T´.

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

l myéT.$. eTDÏø±´\T ˇ*+|æj·THé ` yÓsTT{Ÿ *|òæº+>¥ ªªÄ+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸøÏ, eTTK´+>± $XÊK|ü{≤ïìøÏ Á|ü|ü+#· kÕúsTT yê©u≤˝Ÿ b˛{°*ï rdüT≈£îe∫Ãq |òüTqT&ÉT ø√<ä+&É sêeTj·T´. $XÊK|ü{≤ïìï Á|ü|ü+#· Áø°&Ü |ü≥+˝À Á|üeTTK+>± ì\u…{≤ºsêj·Tq. $XÊK|ü≥ï+˝À >±´\Ø ø£{Ϻ+∫, C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T b˛{°*ï »]|æ+#ês¡T. Á|üD≤[ø±ã<ä∆yÓTÆq ø±s¡´ìs¡«Vü≤D Äj·Tq Á|ü‘˚´ø£‘·. @~ #Ój·÷´\Hêï X¯øÏÔeT+‘·yÓTÆq Á|üD≤[ø£ y˚kÕÔs¡T. düeTj·TbÕ\q, n+øÏ‘·uÛ≤e+ Äj·Tìï #·÷ùd H˚s¡TÃø√yê*. <˚X¯+˝Àì nìï ÁbÕ+‘ê\qT+N Áø°&Üø±s¡T*ï $XÊK|ü{≤ïìøÏ rdüT≈£îe∫Ã, •ø£åD •_sê\T @sêŒ≥T #˚dæ, •ø£åD n+~+∫, kÂø£sê´\T ø£*Œ+#ês¡T. m˝≤+{Ï yê]HÓ’Hê Áø£eT•ø£åD˝À ñ+#·>∑*π> düeTs¡ú‘· Äj·Tq~. Á|ü|ü+#· yê©u≤˝Ÿ b˛{°\T »]–q dü+|òüT≥q*ï >∑Ts¡TÔ #˚düT≈£î+fÒñ<äj·T+ mì$T~ >∑+≥\øÏ b˛{°\T yÓTT<ä\e⁄‘êj·T+fÒ, nsTT<äT >∑+≥\πø ø√<ä+&É sêeTj·T´ yÓTÆ<ëHêìøÏ #˚s¡T≈£îH˚yês¡T. sêÁ‘·j˚T´+‘· es¡≈£L nø£ÿ&˚ ñ+&˚yês¡T. n+‘·sê®rj·T, C≤rj·T düe÷K´\‘√ eT+∫ düeTq«j·T+ HÓ]ù|yês¡T. Äj·Tq •wüß´\≈£î ns¡T®q, Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿsê\T e#êÃsTT. ø±˙, Äj·TqøÏ Á<√D≤#ês¡´ nyês¡T¶ sêø£b˛e&É+ e÷˝≤+{Ï yê]øÏ m\¢|ü⁄Œ&É÷ u≤<Ûä ø£*–dü÷ÔH˚ ñ+~. nsTT‘˚, m˝≤+{Ï |ü<äe⁄©ï, |ü⁄s¡kÕÿsê©ï Äj·Tq mqï&É÷ Ä•+#·˝Ò<äT. $XÊK|ü≥ï+, yê©u≤˝Ÿ Áø°&É ñqï+‘· ø±\+ Äj·Tq ù|s¡T ∫s¡kÕúsTT>± ì*∫ ñ+≥T+~. á ej·TdüT˝À ≈£L&Ü Áø°&É\+fÒ Äj·Tq≈£î m+‘· Áù|eT+fÒ- \ø£å\ s¡÷bÕj·T\T rdüT≈£îH˚ ø√#Y\˝À ≈£L&Ü Ç+‘· ∫‘·ÔX¯ó~∆ì eTq+ #·÷&É˝Ò+. Äj·Tq ø√Væ≤q÷sY eÁ»+ ˝≤+{Ïyês¡T. Áø°&Üs¡+>∑+˝À eT#·Ã˝Òì ÄDÏeTT‘·´+. n+‘·sê®rj·T, C≤rj·T b˛{°˝À¢ sêDÏ+∫q düTe÷s¡T 150-200 eT+~ Áø°&Üø±s¡T*ï $XÊK|ü≥ï+˝À ˇ*+|æø˘ nk˛dæj˚TwüHé ‘·s¡|òü⁄q Äj·Tq dü‘·ÿ]+#ês¡T. Á|üuÛÑT‘·«+ ø±˙, eTπs dü+kÕú ø±˙ #Ój·T´ì ùde Ç~. ˇ*+|æø˘‡ qT+N H˚qT ‹]– e#êÃø£, Hê≈£î \÷Hê ãVüAø£]+∫, düHêàq+ #˚sTT+∫+~ Äj·TH˚. Á|üuÛÑT‘·«, Á|üuÛÑT‘˚«‘·s¡ dü+düú˝ÒM Ä #=s¡e rdüTø√˝Ò<äT. $XÊK|ü≥ï+ á s√Eq Áø°&É˝À¢ á kÕúsTT˝À ñ+<ä+fÒ <ëìøÏ Äj·Tq ø£ ùw ø±s¡D+.µµ

l edü+‘· Hêπ>X¯«s¡sêe⁄ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ e÷J ôVA+ eT+Á‹ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±πs yê©u≤˝Ÿ, yê©u≤˝Ò ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T... >ös¡e˙j·TT\T ÁosêeTH˚ì ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T Hê≈£î u≤\´+ qT+∫ ‘Ó\TdüT. Äj·Tq~ yÓqï˝≤+{Ï eTqdüT. yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üs¡+>∑+˝À nœ\uÛ≤s¡‘· kÕúsTTøÏ m~–Hê Äj·Tq $qj·T+˝À, kÂo\´+˝À @ e÷Á‘·+ e÷s¡TŒ ˝Ò<äT. Áø°&Ü dü÷Œ¤]Ô‘√ nH˚ø£eT+~ •wüß´*ï Äj·Tq ‘·j·÷s¡T #˚XÊs¡T. <ëìø√dü+ m+‘√ ‘·|üq |ü&˚yês¡T. •wüß´\T ù|s¡T ‘Ó#·TÃ≈£î+fÒ ‘·q ≈£îe÷s¡T\≈£î ù|s¡T e∫Ãq+‘· Äq+~+#˚yês¡T, eTT]dæb˛j˚Tyês¡T. düVü≤»+>±H˚ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±]~ Ç‘·s¡T\≈£î #˚‘·HÓ’q+‘· kÕj·T+ #˚ùd >∑TD+. yê]øÏ #˚‘·HÓ’q+‘· ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ü\qï<˚ Äj·Tq ìs¡+‘·s¡ ‘ê|üÁ‘·j·T+. nœ\uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ »≥TºqT Äj·Tq n~«rj·T+>± q&ç|æ+#ês¡T. Ç+ø± Ä Áø°&Üdü÷Œ¤]Ô Äj·Tq˝À ñ+~. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À j·TTe≈£î˝…e]˝ÀHÓ’Hê ø=+#Ó+ Á|ü‹uÛÑ ø£ì|æùdÔ yêfi¯ófl ñqï‘· kÕúHêìøÏ #˚πs˝≤ Äj·Tq Áb˛‘·‡Væ≤+#˚yês¡T. ˇø£ÿe÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±πs yê©u≤˝Ÿ, yê©u≤˝Ò ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T. Äj·Tq eTqdüT yÓT‘·Ôq, m+‘√ Áù|eTeT÷]Ô, e÷qe‘êeT÷]Ô. Äj·Tq >∑T]+∫ m+‘· #Ó|æŒHê ‘·≈£îÿy˚. j·TTe‘·≈£î Ä<äs¡ÙÁbÕj·TT&Üj·Tq. Äj·Tq n&ÉT>∑TC≤&É\T Áø°&Üø±s¡T\≈£î e÷s¡Z<äs¡Ùø±\T. J$‘·+˝À }Væ≤+#·ì dü+|òüT≥q\T mH√ï Äj·Tq≈£î m<äTs¡j·÷´sTT. yê{Ïì eTqôd’ús¡´+‘√ m<äTs=ÿì ì\ã&ܶs¡T. Äj·Tq Äs√>∑´+ eT]+‘· u≤>∑T+&Ü*. Äj·Tq ì+&ÉT q÷πsfi¯S¢ J$+#ê*. yê©u≤˝Ÿ Áø°&ÉøÏ eT]ìï ùde\T n+~+#ê*. q÷‘·q j·TTe≈£î\≈£î Ç+ø± Áb˛‘ê‡Vü≤+ n+~+#ê*. Äj·Tq X¯‘·edü+‘ê\T e]ú˝≤¢\H˚~ πøe\+ Hê 51 ˇø£ÿ&ç ø√]πø ø±<äT, yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T\+<ä]B.

l Ç. Á|ükÕ<ä sêe⁄ Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·, ø£ã&û¶ ªªH˚qT yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&çï ø±<äT. ø±ã{Ϻ Äj·Tq Hê≈£î Ä≥˝Àø±<äT, y˚TH˚õyÓT+{Ÿ˝À >∑Ts¡Teì #ÓbÕŒ*. Äj·Tq <ä>∑Zs¡ H˚qT #ê˝≤ H˚s¡TÃ≈£îHêïqT. Áø°&É\T, áyÓ+{Ÿ y˚TH˚õyÓT+{Ÿ ˝≤+{Ï $wüj·÷\qïe÷≥. Äj·Tq˝À <ä÷≈£î&ÉT>± ñ+&˚ ‘·‘·«+, Ä‘·à$XÊ«dü+, n+<ä]ø° dü÷Œ¤]Ôì#˚à e´øÏÔ‘·«+ Hê≈£î >=|üŒ Áù|s¡D Ç#êÃsTT. Äj·Tqø£Hêï eT+∫ ø√#Y\T ñ+fÒ ñ+&=#·TÃ, ø±˙ n+‘· &Ó’q$Tø˘ n&çàìÁùdº≥sY eTs=ø£s¡T Hê≈£î ø£ì|æ+#·˝Ò<äT. eT+∫ ø√#Y y˚s¡T, eT+∫ n&çàìÁùdº≥sY y˚s¡T. eT+∫ ø√#Y >=|üŒ n&çàìÁùdº≥sY>± ìs¡÷|æ+#·T≈£îqï dü+<äs¡“¤+ ãVüQXÊ Ç<˚ yÓTT<ä{Ï<˚yÓ÷. Äj·Tq Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸøÏ #Ó+~qe´øÏÔ ø±e&É+ n+<ä]ø° >∑s¡«ø±s¡D+. ˇπø sêÁcÕºìøÏ #Ó+~qyêfi¯flyÓTÆq|üŒ{Ïø°, Äj·Tq‘√ Hê |ü]#·j·T+ »]–+~ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À ø±<äT, u…+>∑Tfi¯SsY˝À. mHémdt◊˝À H˚qT •ø£åD bı+<äT‘·÷+&˚yê&çï, nø£ÿ&˚ s¡eTD≤sêe⁄ yê©u≤˝Ÿ •ø£åD rdüT≈£îH˚yês¡T. n~ 1979-80 eT<Ûä´ ø±\+. ‘·s¡#·÷ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±] ù|s¡T Á|ükÕÔeq˝ÀøÏ edü÷Ô+&˚~, ˇø£ s√E ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T ø±´+|tøÏ edüTÔHêïs¡ì $HêïqT. ˇø£fÒ dü+<ä&ç. meØj·Tq áj·TqøÏ m+<äTøÏ+‘· ÁbÕ<Ûëq´‘·? @$T{°j·Tq Á|ü‘˚´ø£‘·? nH˚ Ä˝À#·q yÓTT<ä˝…’+~ Hê≈£î. Ä $<Ûä+>±H˚ Äj·Tq |ü]#·j·T+ ≈£L&Ü ø£*–+~. n|üŒ{À¢ yê©u≤˝Ÿ Áø°&É˝À n‹s¡<∏ä eTVü‰s¡<∏äT\T>± e⁄qï uÛÑ\÷¢, õMTàC≤sY®, u≤dæ‘√-˝≤+{Ï Ä≥>±fi¯fl‘√ yê©u≤˝Ÿ {°yéT n‹Ms¡ uÛÑj·T+ø£s¡+>± e⁄+&˚~. n˝≤+{Ï Áø°&Üø±s¡T\+‘ê ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡+fÒ >∑&É>∑&É˝≤&˚yêfi¯ófl. n<˚ düeTj·T+˝À Äj·Tqì m+‘√ Çwüº|ü&˚yêfi¯ófl ≈£L&Ü. Äj·Tqì #·÷dæ #ê˝≤ Ç+Áô|dt nj·÷´qT. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸøÏ #Ó+~q ˇø£ e´øÏÔ yê©u≤˝Ÿ Áø°&É ÁbÕ#·Tsê´ìøÏ #˚düTÔqï ø£ wæ˙, Äj·TqqT #·÷&É>±H˚ >=|üŒ Áø°&Üø±s¡T\T ≈£L&Ü #˚‘·T\Tø£≥Tº≈£îì ì\ã&ç Á|ü<ä]Ù+#˚ >ös¡yê˙ï #·÷dæ ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷qT. ÄK]øÏ sö&û˝≤¢+{Ï ≈£îÁsêfi¯ófl ≈£L&Ü Äj·Tq eTT+<äT q&ÉTdüTÔqï|ü⁄Œ&ÉT ø±\s¡T¢ ~+∫, ‘·\e+#·T≈£î yÓfi‚flyêfi¯ófl. nìï b˛{°˝À¢q÷ Äj·Tq ù|s¡T ‘·|üŒìdü]>± Á|ükÕÔeq≈£î sêyê*‡+<˚. Äj·Tq >∑T]+∫ s¡eTD≤sêe⁄˝≤+{Ï •wüß´\T >=|üŒ>± #Óù|Œyês¡T. $XÊK|ü≥ï+˝À C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T b˛{°\ ìs¡«Vü≤D˝À Äj·Tq #·÷|æq #=s¡e, Bìø√dü+ Äj·Tq bÕ{Ï+∫q Á|üe÷D≤\÷, ìj·Te÷\÷ ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–+#êsTT. yê©u≤˝Ÿ

Áø°&É˝À mH√ï nkÕ<Ûë´*ï kÕ<Ûä´+ #˚dæ #·÷|æ+∫q ˇπø ˇø£ e´øÏÔ ø√<ä+&É sêeTj·T´. n˝≤ Äj·Tq MT<ä ÄdüøÏÔ yÓTT<ä˝…’+~. ‘·sê«‘· |ü]#·j·T+ ≈£L&Ü ô|]–+~. kÕìïVæ≤‘·´+ ã\|ü&ç+~.

2002˝À Hê≈£î Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ \_Û+∫q|ü⁄Œ&ÉT, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À ‘=* düHêàq+ #˚dæ+~ Äj·TH˚. $XÊK ˇ*+|æø˘ nk˛dæj˚TwüHé ‘·s¡|òü⁄q \_Û+∫q á >∑T]Ô+|ü⁄ Hê≈£î eTs¡∫b˛˝Òì r|æ>∑Ts¡TÔ>± ì*∫+~. n˝≤π> ôd+#·Øø£¢uŸ˝À J$‘·ø±\ düuÛÑ´‘·«+ ≈£L&Ü Ç|æŒ+#êsêj·Tq. ø£ã&û¶ Áø°&ÉqT <ë{Ï H˚qT m˝≤+{Ï ùdyê #Ój·T´˝Ò<äT. ø±˙ Äj·Tq n˝≤ ø±<äT, Äj·Tq Áø°&Ü_Ûe÷q+, Ä<äs¡D πøe\+ yê©u≤˝Ÿπø |ü]$T‘·+ ø±˝Ò<äT. <ÛäqsêCŸ |æfiË’fløÏ ã+>±s¡T øÏØ≥+ ‘=&ç–+#ês¡T, Äj·Tq≈£L ôd+#·Øø£¢uŸ˝À >ös¡e düuÛÑ´‘·«+ Ç|æŒ+#ês¡T. eTTUÒwt ≈£îe÷sY ˝≤+{Ï yêfiËfl+<äs√ï dü‘·ÿ]+#ês¡T. ˇø£ Áø°&É˝À n‘·T´qï‘· kÕúsTTøÏ #˚]q e´øÏÔ Ç‘·s¡ Áø°&É\≈£î Ç+‘· Áb˛‘ê‡Vü≤+ Çe«&É+ H˚qT eT¬sø£ÿ&Ü #·÷&É˝Ò<äT. Äj·TH√ ô|<ä› yÓ÷{Ïy˚≥sY. H˚qT $XÊK e∫à dæús¡|ü&É&ÜìøÏ ø±s¡D+ Äj·TH˚. Çø£ÿ&É z Áø°&Ü dü+düÿ ‹ì dü wæº+#·&ÜìøÏ nbÕs¡yÓTÆq ø£ wæ #˚XÊs¡T. @ Áø°&ɬø’Hê düeTdü´ e⁄+<ä+fÒ, |ü]cÕÿsêìøÏ eTT+<äTø=#˚Ãyês¡T. mj·TT »≥Tº≈£î Äj·Tq yÓTT<ä{Ï ø√#Y. Äj·Tq Vü≤j·÷+ z dü«s¡íj·TT>∑+ nì #ÓbÕŒ*. >=|üŒ Ä≥>±fi¯fl+‘ê Çø£ÿ&çø=∫à Äj·Tq <ä>∑Zs¡ •ø£åD rdüT≈£îH˚yês¡T. ˇø£ÿe÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ Äj·Tq ãVüQeTTK Á|üC≤„XÊ*. Çø£ÿ&çyêfi¯fl+<ä]ø° dü÷Œ¤]Ô Á|ü<ë‘·. ìC≤sTTr>± #ÓbÕŒ\+fÒ Äj·TqqT eTq sêÁwüº+ dü]>±Z >∑T]Ô+#·˝Ò<äT. Äj·TqqT dü]>±Z ñ|üjÓ÷–+#·Tø√˝Ò<äT. Ç<˚ eTs√ sêÁwüº+ yêfiË’fl‘˚ eÁ»+˝≤+{Ï Äj·Tìï HÓ‹Ôq ô|≥Tº≈£îH˚yêfi¯ófl. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Áø°&Üs¡+>±ìøÏ ;Ûwüà|æ‘êeTVüQ&Éq<ä–q Äj·TqqT eTq+ >∑T]Ô+#·ø£b˛‘˚ eT¬ses¡T >∑T]ÔkÕÔs¡T? Äj·Tq @Hê&É÷ m˝≤+{Ï |ü⁄s¡kÕÿsê˙ï Ä•+#·˝Ò<äT. ø±˙, ø£˙dü+ >ös¡e &Üø£ºπs{Ÿ nsTTHê ÇùdÔ mj·TT ‘·qqT ‘êqT >ös¡$+#·T≈£îqï≥ºe⁄‘·T+~. ˝Ò<ä+fÒ, eTq+ Ç˝≤+{Ï e´øÏÔì $düà]+#êe÷ nì u≤<Ûä|ü&˚ s√E edüTÔ+~. Äj·Tq #˚dæ+~ ∫qï ùde ø±<äT. m|ü⁄Œ&É÷ ‘·q $<ÛäT*ï ñ<√´>∑+˝≤ #Ój·T´˝Ò<äT, J‘·+ø√dü+ #Ój·T´˝Ò<äT. <Ûäs¡à+ nqT≈£îì #˚XÊs¡T. Á|ü‹ ø√#Yø° Äj·Tq Ä<äs¡Ù+. ø√#Y ø±yê\+fÒ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´˝≤ nyê\qï~ z Á|üe÷D+>± HÓ\ø=˝≤Œs¡T. Äj·Tq {≤dtÿ e÷düºsY. |üì $wüj·÷ìø=ùdÔ Äj·Tq ìÁ<äb˛s¡T, ne‘·*yêfi¯flì ìÁ<äb˛ìe«s¡T. Áø°&Ü_Ûe ~∆ ø√dü+ kı+‘· &ÉãT“ Ks¡Tà #˚XÊs¡T. Äj·Tqø£Hêï H˚qT düTe÷s¡T bÕ‹πøfi¯ófl ∫qïyê&çï. ø±˙ Äj·Tq Ç|ü⁄Œ&ÉT #˚ùd ø£ wæ˝À |ü~ XÊ‘·+ ≈£L&Ü H˚qT #Ój·T´˝ÒqT. nB ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ n+fÒ.µµ

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

l $.dæ. sêeT*+>∑+ uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&ÉT ªªe÷~ ø√j·T+ã‘·÷Ôs¡T≈£î #Ó+~q z e´ekÕj·T ≈£î≥T+ã+. ãj·T{Ï Á|ü|ü+#·+‘√ ô|<ä›>± |ü]#·j·T+ ñ+&˚~ ø±<äT Hê≈£î. n˝≤ sêsTT˝≤ e⁄qï qqTï •\Œ+˝≤ r]Ã~<ë›s¡T e÷kÕºs¡T. n|ü⁄Œ&˚ »s¡à˙ì+∫ e∫Ãq Äj·Tq #ÓHÓ’ï mdt_◊ »≥Tº≈£î •ø£åD Çe«&É+ yÓTT<ä˝…{≤ºs¡T. n{≤øÏ+>¥˝À H˚qT ìcÕí‘·T&çï. ø±˙ $T–*q $wüj·÷˝ÒM ô|<ä›>± ‘Ó©<äT. Bìï >∑eTì+∫q ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T |ü]|üPs¡í Áø°&Üø±s¡T&ÉT ne&ÜìøÏ ø±yê*‡q ‘·ØŒ¤<äT Ç#êÃs¡T. Ç|üŒ{Ïes¡≈£L e÷ Á|üe÷D≤\T #ê˝≤ Hêdæs¡ø£+>± e⁄+&˚$. #ÓHÓ’ï e∫Ãq Äj·Tq ø=‘·Ô |ü<ä∆‘·T*ï Á|üy˚X¯ô|{Ϻ, |ü]dæú‘·T*ï yÓTs¡T>∑T|ü]#ês¡T. πøe\+ Äj·Tq e\¢H˚ »≥Tº X¯Á‘·T<äTπs“<Ûä´+ nsTT+~. dü«j·T+>± ñqï Á|ü‹uÛÑ, $<˚XÊ˝À¢ H˚s¡TÃ≈£îqï yÓTfi¯≈£îe˝ÀÔ Äj·Tq eTeTà*ï r]Ã~<˚›s¡T. n+<äØï kı+‘· |æ\¢˝≤¢ #·÷ùdyês¡T. ˇø£ \øå±´ìï ìπs›•+∫, <ëìï $T+∫ sêDÏ+#˚˝≤ Áb˛‘·‡Væ≤+#˚yês¡T. Äj·Tq Ä•+∫+~ kÕ~Û+#ê\H˚ ‘·|üq e÷˝Àq÷ u≤>± ô|]π>~. n+‘·≈£îeTT+<äT y˚T+ rdüT≈£îqï •ø£åD ø£Hêï, Ç~ #ê˝≤ _ÛqïyÓTÆ+~. y˚T+ n|ü⁄Œ&ÉT n‘·T´qï‘· Á|üe÷D≤\≈£î B≥T>± e⁄+&Ü\ì Äj·Tq ‘·|üq |ü&˚yês¡T. n|üŒ{À¢ e÷<˚ >=|üŒ »≥Tº. <ëì |òüTq‘· n+‘ê ø√<ä+&É sêeTj·T´>±]<˚. Äj·TH˚ ˝Òø£b˛‘˚ H˚qT ˝Òqqï~ Hê n_ÛÁbÕj·T+. Äj·Tq Hê≈£î >∑Ts¡Te⁄, >±&é bòÕ<äsY. Hê ˇø£ÿ&çπø ø±<äT Ä≥>±fi¯fl+<ä]ø°. 1974-75˝À ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÁwüº »≥Tº≈£î Ä&çHê, 1975-76˝À e÷ »≥Tº $CÒ‘·>± ì*∫Hê Äj·Tq Ç∫Ãq dü÷Œ¤]Ô eTeTà\ï+<äØï ≈£î≥T+ã düuÛÑT´˝≤¢ #·÷ùdyêsêj·Tq. ñ‘·Ôsê~ Ä~Û|ü‘·´+ ñqï yê©u≤˝Ÿ Áø°&É˝À <äøÏåD uÛ≤s¡rj·TT\ ÁbÕã˝≤´ìï rdüT≈£îe∫Ãq ~>∑Z»+ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´. Äj·Tq dü÷Œ¤]Ô‘√H˚ Áo<Ûäs¡Hé, H˚q÷ ø£*dæ ÁosêyéT yê©u≤˝Ÿ nø±&ÉMTì ø√j·T+ã‘·÷ÔsY˝À @sêŒ≥T #˚XÊ+. >∑‘· @&ÉT dü+e‘·‡sê\T>± >∑Ts¡Te⁄>±] n&ÉT>∑TC≤&É©ï, Äj·Tq ìπs›•+∫q Á|üe÷D≤©ï nqTdü]dü÷Ô Áø°&Üs¡+>±ìøÏ e÷ e+‘·T ùde #˚düTÔHêï+.µµ

l s¡DMsY dæ+>¥ uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&ÉT, ns¡T®q nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘· ªª1979˝À u…+>∑Tfi¯SsY ø√∫+>¥ ø±´+|t˝À Äj·Tq |ü]#·j·T+ ø£*–+~. Hê Áø°&Ü J$‘·+˝À nH˚ø£ eT\T|ü⁄\øÏ n~ ø±s¡DeTì H˚qT >∑s¡«+>± #Ó|ü⁄Œø√>∑\qT. Äj·Tq <ä>∑Zs¡ H˚qT mH√ï $wüj·÷\T H˚s¡TÃ≈£îHêïqT. Vü≤ <äj·T|üPs¡«ø£+>± •wüß´\qT d”«ø£]+#˚ eTqdüÔ‘·«+ Äj·Tq~. Ä≥˝À yÓTfi¯≈£îe\ìï{°ï m+‘√ düVü≤q+‘√ H˚πsŒyês¡T ø√<ä+&É sêeTj·T´>±s¡T. Hê‘√bÕ≥T XÊ´eTdüT+<äsY, s¡eTD≤sêe⁄˝≤+{Ï eT+∫ Áø°&Üø±s¡T\T ≈£L&Ü n|üŒ{À¢ u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝À Äj·Tq <ä>∑Zs¡ •ø£åD rdüT≈£îì, e÷ Ä≥≈£î yÓTs¡T>∑T\T ~<äT›≈£îHêï+. #ÓHÓ’ï˝À e÷ >∑~øÏ e∫à e÷˝À ˇø£s¡T>± Äj·Tq ø£*dæb˛j˚Tyês¡T. yÓTÆ<ëq+˝À m+‘· Áø£eT•ø£åD‘√ e⁄+&˚yês√, ãj·T≥ n+‘· düs¡<ë>± e÷‘√ >∑&çù|yês¡T. ø√#Y\T>± #ê˝≤eT+~ì #·÷XÊqT, ø±˙ Äj·Tq˝≤+{Ï Á|ües¡Ôq, VüQ+<ë‘·q+, yÓ’K] ñqï yêfi¯ófl #ê˝≤ ‘·≈£îÿeeT+~ Hê≈£î ‘ês¡dü|ü&ܶs¡T. Á|ü‹uÛÑ mø£ÿ&ÉTHêï Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+˝À, $»j·÷\T kÕ~Û+∫q Áø°&Üø±s¡T*ï dü‘·ÿ]+#·&É+˝À Äj·Tq n+<ä]ø£Hêï eTT+<äT+&˚yês¡T. 1981˝À s¡eTD≤sêe⁄q÷, XÊ´eTdüT+<äsYq÷, qq÷ï düHêàì+#ês¡T. Äj·Tq z ˝…»+&é. e÷ n+<ä]ø° Äj·Tq ˇø£ V”≤s√. e´øÏÔ>∑‘·+>± Hê≈£î Äj·Tq |æ‘· düe÷qT\T.µµ 53

l m+. XÊ´eTdüT+<äsY sêe⁄, uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&ÉT ns¡T®q, Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘· ªªø√<ä+&ÉsêeTj·T´ >±] >∑T]+∫ |ü⁄düÔø£+ sêdüTÔHêïs¡+fÒ $ì #ê˝≤ dü+‘√wæ+#êqT. e÷≈£L, Äj·Tq≈£L 55 dü+e‘·‡sê\ düTBs¡È |ü]#·j·T+. á dü+<äs¡“¤+>± ø=ìï nqTuÛÑyê\qT ‘Ó*j·TCÒj·T<ä\T#·T≈£îHêïqT. yÓTT≥ºyÓTT<ä{ÏkÕ]>± y˚TeTT 1959˝À ùdº{Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À ø£\TdüT≈£îHêï+. Äj·Tq ãT∫ÃsêeTj·T´>±] <ä>∑Zs¡ mmm ø£¢uŸ {°yéT d”ìj·TsY‡ ‘·s¡|òü⁄q Ä&É{≤ìøÏ ôV’≤<äsêu≤<é qT+∫ e#êÃs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT H˚qT mmm ø£¢uŸ ª_µ {°yéT ‘·s¡|òü⁄q Ä&ÜqT. Ä {Às¡ïyÓT+{Ÿ˝À u≤¢ø˘, ôd’ŒøÏ+>¥˝À ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ eT+∫ Á|ü<äs¡Ùq Ç#êÃs¡T. Ä s√E˝À¢ H˚wüq˝Ÿ‡ øÏ yÓfi‚fl »≥TºøÏ nk˛dæj˚TwüHé Ä]úø£ düVü‰j·T+ ndü\T #˚ùd~ ø±<äT. y˚T+ kı+‘· Ks¡TÃ\‘√ yÓfi≤fl*‡ e#˚Ã~. n≥Te+{Ï |ü]dæú‹˝À, 1960˝À Ä+Á<Ûä ùdº{ŸøÏ 20 eT+~ Ä≥>±fi¯flqT m+|æø£ #˚dæ, q+~>±eT˝À ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T 30 s√E\T ñ∫‘· edü‹, uÛÀ»Hê\T ø£*Œ+∫ ø±´+|t »]|æ+#ês¡T. Ç≥Te+{Ï ø±´+|t sêÁwüº »≥Tº $wüj·T+˝À m|ü⁄Œ&É÷ »s¡>∑˝Ò<äT. H˚qT ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±]‘√ ø£*dæ Ç+≥sY j·T÷ìe]‡{° b˛{°˝À¢, 1962˝À n\Vü‰u≤<é˝À H˚wüq˝Ÿ #Ûê+|æj·THé wæ|t, 1964˝À ôV’≤<äsêu≤<é˝À k‘Y CÀHé H˚wüq˝Ÿ‡ Ä&ÜqT. Ä ‘·sê«‘· Äj·Tq mHé◊mdt, |ü{Ïj·÷˝≤≈£î yÓfi≤fls¡T. H˚qT Ä]º\Ø˝À #˚sêqT. ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ #ê˝≤ |ü≥Tº<ä\ ø£*–q eTìwæ. #êD≈£î´&ç˝À e⁄qï \ø£åD≤\T Äj·Tq˝À #ê˝≤ e⁄HêïsTT. 1965˝À |ü{Ïj·÷˝≤ qT+∫ &ç|ü¢e÷ rdüT≈£îqï ‘·sê«‘· ùdº{Ÿ øöì‡˝Ÿ˝À ø√#Y>± #˚sês¡T. m˝Ÿ_ ùdº&çj·T+˝À ø√#Y>± #ê˝≤ ø£wüº|ü&ç |üì #˚XÊs¡T. bıs¡T>∑÷s¡T qT+∫ e∫Ãq Áø°&Üø±s¡T\qT ‘·eT Ç+{À¢ e⁄+∫, yêfi¯fl≈£î ø√∫+>¥ Ç#˚Ãyês¡T. á dü+<äs¡“¤+>± Äj·Tq düreTDÏ ÁoeT‹ nqdü÷j·TeTà>±s¡T #˚dæq ùde\T eTs¡e≈£L&É<äT. ÄyÓT ≈£L&Ü Äj·Tq ø√dü+ #ê˝≤ ‘ê´>∑+ #˚XÊs¡T. H˚qT 1960˝À Ä]º\Ø˝À #˚sêqT. ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ s¡M+Á<äuÛ≤s¡‹ <ä>∑Zs√¢ ìedæ+#˚yês¡T. Ä s√E˝À¢ ãdt düØ«dt dü]>± e⁄+&˚~ ø±<äT. nsTTHê Äj·Tq Ç+{Ï <ä>∑Zs¡Tï+N yÓTVü≤B|ü≥ï+, nø£ÿ&çqT+∫ \+>∑sY Vü≤Ödt, nø£ÿ&ÉTï+∫ >√˝§ÿ+&É... Ç˝≤ eT÷&ÉT ãdüT‡\T e÷] ñ<äj·T+ e÷≈£î ø√∫+>¥ Çe«&ÜìøÏ e#˚Ãyês¡T. e÷ Ä]º\Ø {°yéTì >=|üŒ »≥¢˝À ˇø£{Ï>± r]Ã~<ë›s¡T. e÷≈£î πøs¡fi¯ Ä*+&çj·÷ {Às¡ïyÓT+≥¢˝À Á|üy˚X¯+ ‘Ó|æŒ+#ês¡T. e÷ {°yéT qT+∫ ø=+‘·eT+~ Ä≥>±fi¯flì Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ »≥TºøÏ ≈£L&Ü Ä&ç+#ês¡T.

ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ Ä≥>±&ç>± e⁄qï|ü⁄Œ&˚ nk˛dæj˚TwüHé e´eVü‰sê˝À¢ ÄdüøÏÔ #·÷|æ+#˚yês¡T. Ä+Á<Ûä, ôV’≤<äsêu≤<é nk˛dæj˚TwüqT¢ ø£*dæ m|æ nk˛dæj˚TwüHé>± @s¡Œ&É&É+˝À ø°\ø£bÕÁ‘· b˛wæ+#ês¡T. ‹s¡T|üPsY˝À eT+∫ »≥Tº ‘·j·÷s¡e&ÜìøÏ m+‘√ <√Vü≤<ä|ü&ܶs¡T. Äj·Tq≈£L, •edüTÁãVü≤àD´+>±]ø° e⁄qï nqTã+<Ûä+ m+‘√ >=|üŒ~. uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝ŸøÏ eT\T|ü⁄ ‘Ó∫Ãq 1994˝À <√Vü‰˝À »]–q @wæj·THé pìj·TsY yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THé wæ|t˝À »≥Tº bÕ˝§Zq>∑*–+~ Äj·Tq e\¢H˚. {°yéT y˚TH˚»sY>± e⁄+&ç, u≤+uÒ ø£düºyéT‡˝À e⁄qï Hê<Ó+&É¢ y˚DT>√bÕ\sêe⁄ düVü≤ø±s¡+‘√ ¬s+&ÉT >∑+≥\≈£îô|’>± $e÷Hêìï Ä|æ+∫, »≥TºqT |ü+|æ+#ês¡T. nø£ÿ&É eT+∫ Á|ü<äs¡Ùq‘√ eTq »≥Tº s¡»‘· |ü‘·ø£+ ¬>*∫+~. Á|ü|ü+#· #Ûê+|æj·THéwæ|tøÏ ns¡Ω‘· kÕ~Û+∫+~.

BìeT÷\+>± Áø°&Ü eT+Á‹‘·«XÊK˝À ø=+#Ó+ ø£<ä*ø£ e∫Ã+~. Áø°&Ü ìs¡«Vü≤D˝À Äj·Tq≈£î Äj·TH˚ kÕ{Ï. m|æ˝À Äj·Tq ìs¡«Væ≤+∫qìï n+‘·sê®rj·T {Às¡ïyÓT+≥T¢ Ç+‘·es¡≈£L uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À mes¡÷ #˚j·T˝Ò<äT. H˚qT yÓTøχø√ pìj·TsY es¡˝Ÿ¶ #ê+|æj·THéwæ|tøÏ yÓ[flq|ü⁄Œ&ÉT nø£ÿ&É FIVB Äs¡ZHÓ’»s¡T¢ eTq $XÊK|ü≥ï+ {Às¡ïyÓT+{Ÿ >∑T]+∫ Á|üX¯+dü\ yÓ\T¢e ≈£î]|æ+#ês¡T. Bìe\¢ VFI øÏ FIVB ˝À kÕúsTT yÓTs¡T>∑T|ü&ç+~. n<˚ø±≈£î+&Ü, $XÊK|ü≥ï+˝À H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ nø±&ÉMT, b˛sYº Á≥dtº ˝À XÊ|t yê©u≤˝Ÿ nø±&ÉMT sêe&ÜìøÏ Äj·Tq ø±s¡≈£î&ÉT. á nø±&ÉMT\qT+∫ #ê˝≤eT+~ C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T {Às¡ïyÓT+≥¢˝À bÕ˝§ZHêïs¡T. uÛ≤s¡‘· j·TTe »≥Tº @wæj·THé #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À dü«s¡í|ü‘·ø£+, n˝≤π> Á|ü|ü+#· j·TTe #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À s¡»‘· |ü‘·ø£+ ¬>*∫+~. Mfi¯fl˝À m≈£îÿeeT+~ Ä≥>±fi¯ófl á nø±&ÉMTøÏ #Ó+~qyêfi‚flqì dü>∑s¡«+>± #Ó|üŒ>∑\qT. Ä e÷´#Y\T #·÷&É&Üìø£ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T kı+‘· Ks¡TÑ√ yÓ[fl, Áø°&Üø±s¡T*ï Áb˛‘·‡Væ≤+#ês¡T. ∫e]>± z eTTK´yÓTÆq $wüj·T+ #Ó|üŒ<ä\#·T≈£îHêïqT. Äj·Tq˝À ˇø£ >=|üŒ Á|ü‹uÛÑ e⁄+~. ndü\T Áø°&É˝À¢ |ü]#·j·T+ ˝Òì Á|üeTTKT*ï ìeT>∑ï+ #Ój·T´&É+˝À #ê˝≤ ‘Ó*yÓ’qyês¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î •e düTÁãVü≤àD´+ >±s¡T, ôV≤#Y.&ç. <=s¡>±s¡T, <äTsêZÁ|ükÕ<é >±s¡T, »Hês¡›Hé ¬s&ç¶>±s¡T... Ç˝≤ Ç+ø± m+‘√eT+~ e⁄Hêïs¡T. Á|üdüTÔ‘·+ ≈£L&Ü n<˚ |üì MT<ä e⁄Hêïs¡T. Äj·Tq ‘·T~XÊ«dü es¡≈£L |üì #˚dü÷ÔH˚ e⁄+{≤s¡T. Äj·Tq≈£î |üP]Ô Äs√>∑´+ Çyê«\ì uÛÑ>∑e+‘·T&çï ÁbÕ]údüTÔHêïqT. µµ

e÷ l õ.Ç l<Ûäs¡Hé, uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&ÉT ns¡T®q, Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘· ªªuÛ≤s¡‘· <˚X¯ yê©u≤˝Ÿ #·]Á‘·˝À ∫s¡kÕúsTT>± ì*∫b˛j˚T ø√#Y\T nsTT<ës¡T>∑T s¡T+{≤s¡T. yÓTT<ä{ÏkÕúq+ ãT∫ÃsêeTj·T´>±]<Ó’‘˚, ¬s+&√ kÕúq+ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±]~. ‘·sê«‘· XÊ´eTdüT+<äsY>±]˙, s¡eTD≤sêe⁄>±]˙ #Ó|ü⁄Œø√e#·TÃ. s¡eTD≤sêe⁄>±s¡T Hê≈£î >∑Ts¡Te⁄. Äj·Tq >∑Ts¡Te⁄ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T. ø±ã{Ϻ Äj·Tq Hê≈£î eTVü‰ >∑Ts¡Te⁄. n+‘˚ø±<äT, Mfi¯fl+<ä]<ä>∑Zsê •ø£åD rdüT≈£îH˚ neø±X¯+, yê] e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+˝À Ä&˚ neø±X¯+ Hê≈£î \_Û+#êsTT. n+‘·ø£Hêï >=|üŒ nqTuÛÑ÷‹ø±˙, >∑s¡«ø±s¡DyÓTÆq $wüj·T+ ø±˙ Hê≈£î eTs=ø£{Ï ˝Ò<äT. M]˝À Á|ü‹ˇø£ÿ]ø° ‘·eTπø kı+‘·yÓTÆq Á|ü‘˚´ø£‘·\THêïsTT. ne˙ï <ä–Zs¡>± >∑eTì+#·&É+, H˚s¡TÃø√e&É+ Hê Áø°&Ü J$‘êìøÏ m+‘√ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ç+~.

1969˝À ôV’≤<äsêu≤<é˝À Á>±MTD u≤\\ ø√dü+ •ø£åD •_s¡+ @sêŒ≥sTT+~. <ëH√¢ #˚sê\+fÒ Á>±MTD ÁbÕ+‘êìøÏ #Ó+~q≥Tº Á<ÛäTe|üÁ‘·+ rdüT≈£îsêyê\Hêïs¡T. H˚q÷, Hê ùdïVæ≤‘·T&É÷ n˝≤+{Ï Á<ÛäTe|üÁ‘·+ dü+bÕ~+∫ Ä •_s¡+˝À #˚sê+. n|üŒ{Ïπø ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±] ù|s¡T yê©u≤˝Ÿ Áø°&Ü Á|ü|ü+#·+˝À e÷s¡TyÓ÷>∑T‘√+~. ‘·sê«‘· C≤rj·TkÕúsTT ø√∫+>¥ ø±´+|ü⁄˝À #˚]q|ü⁄Œ&ÉT Á|ü‘·´ø£å •ø£åD bı+<˚ neø±X¯+ \_Û+∫+~.

1971˝À mdt_◊˝À #˚]q ‘·sê«‘· s¡eTD≤sêe⁄>±s¡T, e÷kÕº] ìπs›X¯ø£‘·«+˝À Ä≥qT eT]+‘· yÓTs¡T>∑T|üs¡T#·T≈£îH˚ neø±X¯+ Hê≈£î <=]øÏ+~. ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T ì»+>±H˚ eTVü‰ >∑Ts¡Te⁄. 1970, 1980 <äX¯ø±˝À¢ Äj·TqqT $T+∫q n‘·T´‘·ÔeT ø√#Y eTs=ø£s¡T ˝Òs¡T. yê©u≤˝Ÿ Áø°&É˝À Á|üe÷D≤\qT ô|+#·&ÜìøÏ Äj·Tq nì‘·s¡kÕ<Ûä´yÓTÆq ø£ wæ #˚XÊs¡T. Ä≥>±fi¯fl˝À Á|üe÷D≤\qT #ê˝≤ düT\uÛÑ+>± ô|+#˚ kÕeTs¡ú´+, HÓ’|ü⁄D´+ Äj·Tqπø Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq $<ä´. N|òt ø√#Y>± @wæj·THé #ê+|æj·THéwæ|t≈£î uÛ≤s¡‘· »≥TºqT Äj·Tq r]Ã~~›q rs¡T nì‘·s¡kÕ<Ûä´+. »s¡à˙˝À •ø£åD bı+~ ‹]–e∫Ã, uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ Áø°&Ü Á|üe÷D≤\qT n+‘·sê®rj·T kÕúsTTøÏ Äj·Tq r]Ã~<ë›s¡T. Áø°&ÉqT m+‘√

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

yÓTs¡T>∑T|ü]#ês¡T. Ä<ÛäTìø£yÓTÆq s¡÷|ü⁄πsK\T dü+‘·]+#·T≈£îH˚˝≤ #˚XÊs¡T. Çø£ Äs¡ZHÓ’»sY>± @wæj·THé, es¡˝Ÿ¶ #Ûê+|æj·THéwæ|t\qT $XÊK|ü≥ï+˝À ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ Äj·Tq #˚dæq ø£ wæì eTs¡∫b˛˝Ò+.

H˚qT Äj·Tq <ä>∑Zs¡ •ø£åD bı+<äT‘·Tqï düeTj·T+˝À, Hê Ä≥ rs¡TqT yÓT#·TÃø=ì, dü¬s’q dü÷#·q\T #˚dæ, Hê˝À Ä‘·à$XÊ«kÕìï Äj·Tq ô|+#ês¡T. $XÊK Ä+Á<Ûä $X¯«$<ë´\j·T+˝À ø√#Y>± Äj·Tq ìs¡«Væ≤+∫q •_sêìï Hê J$‘·+˝À eTs¡∫b˛˝ÒqT. Á|üdüTÔ‘·+ ø√#Y>± H˚qT sêDÏdüTÔHêïq+fÒ, n+‘ê e÷ >∑Ts¡Te⁄\qT+∫, eTTK´+>± ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±] qT+∫ H˚s¡TÃ≈£îqï<˚qì ìdü‡+<˚Vü≤+>± #Ó|üŒ>∑\qT. ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ s¡+>∑+˝À ;Ûwüßà&ç˝≤+{Ïyês¡T. 1970\T yÓTT<ä\Tø=ì, Ç|üŒ{Ïes¡≈£L, Ç+ø± Äj·Tq á Áø°&É≈£î ‘·qe+‘·T ùde #˚dü÷ÔH˚ ñHêïs¡T. yê©u≤˝Ÿ #·]Á‘·˝À eTs√ 150 @fi¯fl ‘·sê«‘· ≈£L&Ü Äj·Tq ù|s¡T e÷s¡TyÓ÷>∑T‘·÷H˚ e⁄+≥T+<äqï~ n‹X¯jÓ÷øÏÔ ø±<äT. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸqT yê©u≤˝Ÿ≈£î z ‹s¡TeT\ πøåÁ‘·+˝≤ e÷]Ãq |òüTq‘· Äj·Tq<˚. e÷kÕº] C≤„|üø±\‘√ s¡÷bı+<äT‘·Tqï á |ü⁄düÔø£+˝À Hê n_ÛÁbÕj·÷ìøÏ ≈£L&Ü #√≥T <äø£ÿ&É+ Hê≈£î >=|üŒ >ös¡e+>±q÷, m+‘√ n<ä wüº+>±q÷ uÛ≤$düTÔHêïqT.µµ

55

l C…. düT<Ûëø£sY ¬s&ç¶ n<Ûä´≈£åî&ÉT, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ s√\sY ùdÿ{Ï+>¥ nk˛dæj˚TwüHé Tribunal Member, Income Tax

Áø°&Üs¡+>∑+˝À Ç|üŒ{Ïø° Äj·TH˚ sêsêE e÷kÕºs¡T.. n+<äs¡÷ Äj·Tìï >ös¡e+>± n˝≤π> |æ\TkÕÔs¡T. Äj·Tq Hê≈£î >∑Ts¡Te⁄, e÷s¡Z<ä]Ù. πøe\+ Áø°&É˝À¢H˚ ø±<äT, e´øÏÔ>∑‘· J$‘·+˝À ≈£L&Ü. Áø°&É\+fÒ Äj·TqøÏ Äù|ø£å. Áø°&É\T Äj·Tq J$‘·+, Äj·Tq ñ#Ûê«dü ìXÊ«dü*ï MTs¡T $+fÒ Áø°&Ü_Ûe ~∆ ø√dü+ Äj·Tq }|æ] |ü&ÉT‘·Tqï ‘·|üq MT≈£î $ì|ædüTÔ+~. H˚qT Äj·Tìï 1996˝À yÓTT<ä{ÏkÕ] ø£\TdüT≈£îqï|ü⁄Œ&ÉT, Áø°&Ü_Ûe ~∆ø√dü+ @yÓTÆHê #Ój·T´&Üìø°, m+‘· <ä÷s¡yÓTÆHê yÓfi¯fl&ÜìøÏ yÓs¡eì z e´øÏÔì Äj·Tq˝À #·÷XÊqT. <ës¡Ùìø£‘·‘√ ≈£L&çq Äj·Tq e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+˝À, Hêj·Tø£‘·«+˝À yê©u≤˝Ÿ, ùdÿ{Ï+>¥, u≤øχ+>¥, n<∏Ó¢{Ïø˘‡, Áf…Æ<∏ë¢Hé, yÓsTT{Ÿ *|òæº+>¥, Vü‰ø° ˝≤+{Ï Ä≥\T, Áø°&É\T, ˇ*+|æø˘‡ ñ<ä´eT+ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À dü]ø=‘·Ô m‘·TÔ\≈£î, n‘·T´qï‘· HÓ’|ü⁄D´ kÕúsTTøÏ #˚s¡T≈£îHêïsTT. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Áø°&Üs¡+>∑+˝À Äj·TqqT düeTø±©q ;Ûwüà |æ‘êeTVüQ&ç>± dü+uÀ~ÛkÕÔs¡T, ø±˙ Äj·Tq $C≤„q+, sê»˙‹»„‘·, |ü]D‹, Áø°&Ü ìs¡«Vü≤D $wüj·T+˝À m\¢|ü⁄Œ&É÷ ø£qã]#˚ Hêj·Tø£‘·« eP´Vü‰\ì >∑eTì+∫q|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq bÕÁ‘·ì Áoø£ wüßí&ç‘√ b˛\Ãe#·Ãì|ædüTÔ+~ Hê≈£î. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì $$<ä Áø°&Ü ìsê«Vü≤ø£ ø£$T{°˝À¢ ø°\ø£ kÕúHê˝À¢ n‘·T´qï‘· kÕeTs¡ú´+, n+øÏ‘·uÛ≤e+, ìC≤sTTr, Áø°&É\|ü≥¢ Áù|eT ñqïyê]πø #√≥T ø£*Œ+#˚yês¡T. ôV’≤<äsêu≤<é˝À, uÛ≤jYT kÕuŸ>± Á|üdæ<äTú˝…’q m˝Ÿ yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶, e÷kÕºs¡÷ $&ÉBj·T˝Òì »+≥>± s¡÷bı+<ës¡T, Áø°&Ü dü+|òü÷˝À¢ nÁø£e÷\T, n$˙‹, ã+<ÛäTÁ|”‹, |òüTs¡íD≤‘·àø£ yÓ’Ks¡T\T, ÄÁ•‘· |üø£åbÕ‘ê\T #√≥T #˚düTø√≈£î+&Ü #·÷XÊs¡T. e÷kÕº] kÕeTs¡ú´+, Á|üU≤´‹ ø±s¡D+>± C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T Áø°&Ü dü+düú˝À¢ nbÕs¡yÓTÆq >ös¡e+ bı+<ës¡T. $XÊK|ü≥ï+˝À ndü+U≤´ø£yÓTÆq C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T Áø°&Ü ø±s¡´Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. Ädæj·THé |ü⁄s¡Twüß\ pìj·TsY yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t $XÊK˝À ìs¡«Væ≤+∫q düeTj·T+˝À ìs¡«Vü≤Do*>±, >=|üŒ eP´Vü≤ø£s¡Ô>±, Á|üD≤[ø±y˚‘·Ô>±, <ës¡Ùì≈£î&ç>±, ô|sYbòÕs¡àsY>± Äj·Tq $X¯«s¡÷|ü+ #·÷|æ+#ês¡T. @ Áø°&Ü dü+düú˝Àq÷ m˝≤+{Ï |ü<ä$ì >±˙, ôVA<ëqT >±˙ e÷kÕºs¡T mqï&É÷ Ä•+#·˝Ò<äT. Äj·Tq m\¢|ü⁄Œ&É÷ H˚|ü<∏ä´+˝ÀH˚ ñ+&˚yês¡T, ø±s¡´ kÕ<Ûäq˝À dü¬s’q e´≈£îÔ\T, dü¬s’q #√≥ ñ+&˚˝≤ #·÷ùdyês¡T. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì n+<äs¡T Áø°&Üø±s¡T\T, ø√#Y\T, ìsê«Vü≤≈£î\T, Áø°&Ü_Ûe÷qT˝À¢ Äj·Tq •Ks¡ dü<äèX¯ó&ÉT. @|” s√\sY ùdÿ{Ï+>¥ dü+|òüT+˝À ÄÁ•‘· |üø£åbÕ‘·+ #√≥T#˚düT≈£î+≥Tqï≥Tº Äs√|üD\T e∫Ãq H˚|ü<∏ä´+˝À, m+|æø£ Á|üÁøÏj·TqT bÕs¡<äs¡Ùø£+>± #Ój·T´&É+ ø√dü+ Äj·Tq ø£ wæ #˚XÊs¡T. ‘·<ë«sê á dü+|òü÷ìøÏ C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T >∑T]Ô+|ü⁄ ‘˚e&É+˝À ø°\ø£ bÕÁ‘· b˛wæ+#ês¡T. $XÊK|ü≥ï+˝À pìj·TsY, düuŸ-pìj·TsY, d”ìj·TsY.. Ç˝≤ eT÷&ÉT $uÛ≤>±˝À¢q÷ C≤rj·T kÕúsTT s√\sY ùdÿ{Ï+>¥ b˛{°\T nH˚ø£+ »s¡>∑&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ܶs¡T. mì$T<˚fi¯flbÕ≥T Ä*+&çj·÷ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À @|” »≥Tº yÓTT<ä{Ï kÕúq+˝À ì*∫+~. m|”, eTTK´+>± $XÊK Áø°&Üø±s¡T\T <˚X¯+˝ÀH˚ Ä~Û|ü‘·´+ eVæ≤+#·>∑*>±s¡T.

e÷kÕº]‘√ Hê≈£î eTs¡|ü⁄sêì ne>±Vü≤HêqTuÛÑyê\T mH√ï ñHêïsTT. ôV’≤<äsêu≤<é˝À »]–q C≤rj·T Áø°&Ü b˛{°˝À¢ s√\sY ùdÿ{Ï+>¥≈£î Äj·Tq kÕúq+ ø£*Œ+∫q rs¡T Hê≈£î m|üŒ{Ïø° >∑Ts¡TÔ+≥T+~. m|æ k˛ŒsYº‡ nk˛dæj˚TwüHé≈£î n|üŒ{À¢ #ÛÓ’s¡àHé>± ñqï e÷kÕºs¡T eP´Vü‰‘·àø£+>± <ëH√¢ Á|üy˚Tj·T+ ø£*Œ+#·Tø=ì, n|üŒ{Ï eTTK´eT+Á‹ #·+Á<äu≤ãTHêj·TT&ÉT>±]ì ˇ|æŒ+#·&É+ e˝Ò¢ n~ kÕ<Ûä´yÓTÆ+~. C≤rj·T Áø°&É˝À¢ Ä•+∫q dü+K´˝À |ü‘·ø±\T kÕ~Û+∫q Áø°&É>± s√\sY ùdÿ{Ï+>¥ ì\e&É+‘√bÕ≥T |ü‘·ø±\ |ü{Ϻø£˝À m|”ì nÁ>∑kÕúq+˝À ì\u…{Ϻ+~. C≤rj·T Áø°&É˝À¢ >∑]wüº dü+K´˝À |ü‘·ø±\qT s√\sY ùdÿ{Ï+>¥ <ë«sê eTqyêfi¯ófl kÕ~ÛkÕÔs¡qï Äj·Tq $»Hé ì»yÓTÆ+~. n˝≤π>, $XÊK|ü≥ï+ e⁄&Ü bÕs¡Tÿ˝À πøe\+ 14 s√E˝À¢ u≤´+ø˘ Á{≤ø˘ ùdÿ{Ï+>¥ ]+ø˘ ìsêàD≤ìøÏ Äj·Tq rdüT≈£îqï #=s¡e eTs√ eTs¡|ü⁄sêì nqTuÛÑe+. ˇø£ s√E y˚TeTT e⁄&Ü bÕs¡Tÿ˝À ≈£Ls¡TÃHêï+. n|ü⁄Œ&ÉT ø√#Y\T e∫Ã, Çø£ÿ&É πøe\+ C≤rj·T Áø°&É\ ø√düy˚T ø±≈£î+&Ü n+‘·sê®rj·T #Ûê+|æj·THéwæ|t\ ø√dü+ ùdÿ≥s¡¢≈£î •ø£åD Çe«&ÜìøÏ n+‘·sê®rj·T Á|üe÷D≤\‘√ ˇø£ ùdÿ{Ï+>¥ ]+ø˘ ‘·|üŒ≈£î+&Ü ñ+&Ü\ì #ÓbÕŒs¡T. C≤rj·T Áø°&É\T eT] ø=~› s√E\T e÷Á‘·y˚T ñHêïsTT. XÊ|t ñbÕ<Ûä´≈£åî&ÉT, ◊mmdt n~Ûø±] m˝Ÿ.$. düTÁãVü≤àD´+ >±]ì e÷kÕºs¡T ø£*dæ u≤´ø˘ Á{≤ø˘ ì]à+#ê*‡+~>± ø√sês¡T. düTÁãVü≤àD´+ >±s¡T #=s¡e ø£*–q, n‘·´+‘· düeTs¡Tú&Ó’q n~Ûø±]. nsTT‘˚ n+‘· ‘·≈£îÿe ø±\+˝À u≤´ø˘ Á{≤ø˘ ìsêàD+ nkÕ<Ûä´eTì e÷kÕº]øÏ Äj·Tq #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚ m|üŒ{Ï˝≤>±H˚ e÷kÕºs¡T e<ä˝Ò¢<äT. myÓTà˝Ò´, yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&ÉT, ‘·q •wüß´&ÉT >∑Du≤ãT>±]‘√ e÷kÕºs¡T e÷{≤¢&Üs¡T. Äj·Tq ‘·ìF ø√dü+ n|üŒ{Ï ¬syÓq÷´ eT+Á‹ <˚y˚+<äsY >ö&é >±]ì e⁄&Ü bÕs¡TÿøÏ rdüTø=#êÃs¡T. ‘·ø£åDy˚T u≤´ø˘ Á{≤ø˘ ì]à+#ê\+≥÷ XÊ|tøÏ Ä<˚XÊ\T C≤Ø nj·÷´sTT. f…+&És¡T¢ |æ\e&ÜìøÏ eTT+<˚ msYÔ esYÿ yÓTT<ä˝…&ç‘˚ düeTj·T+ Ä<ë ne⁄‘·T<äì ‘·q Á|ü‹wü˜‘√, e´øÏÔ>∑‘· dü+ã+<Ûë\‘√ Á|üdæ<ä∆ ø±+Á{≤ø£ºsY ÄsY. yÓ+ø£fÒX¯«s¡ sêe⁄ >±]ì e÷kÕºs¡T ø√sês¡T. πøe\+ 14 s√E˝À¢ u≤´ø˘ Á{≤ø˘ ìsêàD+ |üPs¡ÔsTT+~. Ç~ πøe\+ ø√<ä+&É sêeTj·T´>±]øÏ e÷Á‘·y˚T kÕ<Ûä´eTj˚T´ n<äT“¤‘·+. sêÁwüº+˝Àì $$<Ûä Áø°&Ü dü+|òü÷\‘√ e÷kÕºs¡T m˝≤ e´eVü≤]+#ês√, @|” ˇ*+|æø˘ nk˛dæj˚TwüHé ø±s¡´ø£˝≤bÕ\≈£î Äj·Tq m˝≤ e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ eVæ≤+#ês√, |üs¡´y˚øÏå+#ês√ H˚qT Á|ü‘·´ø£å+>± #·÷XÊqT. ª•e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº‡ bòÂ+&˚wüHéµ ù|]≥ ˇø£ Áø°&Ü nø±&ÉMTì HÓ\÷¢s¡T düMT|ü+˝À ø√<ä+&É sêeTj·T´>±s¡T ˇ+{Ï#˚‘√Ô yÓTT<ä˝…{≤ºs¡T. ‘·q≈£îqï ˇø£ÿ>±H=ø£ÿ Ç+{Ïì Äj·Tq neTTà≈£îHêïs¡T. Á≥düTº <ë«sê Áø°&Ü_Ûe ~∆ø√dü+ Ä &ÉãT“ eT<äT|ü⁄ ô|{≤ºs¡T. ˇø£ eTìwæ dü+|üqTï&Éj˚T´~ n‘·ì≈£îqï<ëì‘√ ø±<äT, n‘·qT Ç∫Ãq <ëì‘√. ‘·q J$‘·ø±\+˝À dü+bÕ~+∫q<ä+‘ê Äj·Tq Áø°&É\ø√dü+, Áø°&Ü ø±s¡T\ø√dü+ Ks¡Tà ô|{≤ºs¡T. @|”˝À Äj·Tq Ç|üŒ{Ïø° Áø°&Ü s¡+>∑ sêsêE. Äj·Tq n_Ûs¡T∫, n+øÏ‘·uÛ≤e+, $»Hé, ìs¡+‘·s¡ Á|üj·T‘êï\T, ø£sƒ√s¡ ÁX¯eT, Á|ü‘˚´øÏ+∫ Áø°&É\ |ü≥¢ Äj·Tq≈£îqï Áù|eT •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº‡ bòÂ+&˚wüHéqT uÛ≤s¡‘· <˚X¯ Áø°&Üs¡+>∑+˝À ªôd+≥sY |òüsY mø£‡˝…H釵>± s¡÷bı+~düTÔ+<äq&É+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. Áø°&Üø±s¡Tì>±, ø√#Y>±, Áø°&Ü ìsê«Vü≤≈£îì>± ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T >=|üŒ •Ksê*ï n+<äT≈£îHêïs¡T. Áø°&Üs¡+>∑+˝Àì e´≈£îÔ\+<ä]ø° ‘·+Á&ç˝≤+{Ï e´øÏÔ>± düeTTqï‘·+>± ì*#ês¡T. Äj·Tq ‘·q Ä<äs¡ÙÁbÕj·TyÓTÆq ¬øØsY˝À πøe\+ ns¡T®q |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·*ï e÷Á‘·y˚T ø±<äT, Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ $CÒ‘·*ï ≈£L&Ü ‘·j·÷s¡T #˚XÊs¡T. Äj·Tq n+<ä]ø° Áù|eTbÕÁ‘·T\T. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Äj·Tq≈£î eT+∫ Äs√>±´ìï Çyê«\˙, sêuÀj˚T nH˚ø£ dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T Áø°&É\ ø√dü+ Äj·Tq ø√s¡T≈£îqï≥Tº>± ùde\T n+~+#ê\˙ ø√s¡T≈£î+≥THêïqT.

l ◊. yÓ+ø£fÒX¯«s¡ sêe⁄ Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·, u≤øχ+>¥

Áø°&Ü˝Àø±ìøÏ Äj·Tq Ä~ >∑Ts¡Te⁄. m+‘√eT+~ ns¡T®q, Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·*ï •wüß´\T>± ø£*–qyês¡T. ø√#Y\≈£î dü÷Œ¤]Ô Á|ü<ë‘·. Äj·TqqT #·÷dæq yÓ+≥H˚ ª>∑Ts¡TÁãVü≤à... >∑Ts¡T]«wüßí..µ nH˚ XÀ¢ø£+ >∑Ts¡TÔ≈£î edüTÔ+~. Äj·Tq e÷ e÷kÕºs¡T ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T. ø√#Y>± Äj·Tq bı+~q U≤´‹ eT¬se]ø° <äø£ÿ<˚yÓ÷. ˇø£ •ø£å≈£î&ç>±, Áø°&Ü ìsê«Vü≤≈£î&ç>± Äj·Tq mH√ï $»j·÷\T kÕ~Û+#ês¡T. Áø£eT•ø£åD, ∫‘·ÔX¯ó~∆, zs¡TŒ, Ä‘·à$XÊ«dü+, Hêj·Tø£‘·« \ø£åD≤\T... nj·Tq qT+∫ H˚s¡TÃø√e\dæq mH√ï $wüj·÷˝À¢ Ç$ ø=ìï. á \ø£åD≤\T eTπs •ø£å≈£î˝À¢q÷ Ç|üŒ{Ïes¡≈£L H˚qT #·÷&É˝Ò<äT. ìkÕ«s¡ú‘·, ñ<ës¡‘·, düVü‰j·T+ #˚ùd eTôVAqï‘· >∑TD+... ÇM Äj·Tq dü«uÛ≤yê\T. H˚qT yê©u≤˝Ÿ Áø°&Üø±s¡T&çï ø±<äT. nsTTHê, Hê ∫qï‘·q+ qT+N ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±]‘√ eT+∫ nqTã+<Ûä+ ñ+~. e÷ nqïj·T´, XÊ|t u≤øχ+>¥ ø√#Y>± |üì #˚dæq ñe÷eTùV≤X¯«s¡sêe⁄>±s¡T qqTï ∫qï|ü⁄Œ&ÉT ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±]øÏ |ü]#·j·T+ #˚XÊs¡T. e÷kÕº] ؃$, VüQ+<ë‘·q+, <äs¡Œ+, n‘·T´qï‘· yÓ’K] Äj·Tq|ü≥¢ Hê≈£î >ös¡yêìï ø£*–+#êsTT, >=|üŒ n_ÛÁbÕj·T+ ø£*–+#êsTT. e÷kÕº] •wü´]ø£+˝À H˚qT yê©u≤˝Ÿ H˚s¡TÃø√˝Òø£b˛sTTq|üŒ{Ïø°, Hê Áø°&Ü J$‘êìøÏ Äj·Tq e÷s¡Z<äs¡Ù≈£î&ÉT, dü÷Œ¤]ÔÁ|ü<ë‘· nj·÷´s¡T. Äj·Tq düVü≤ø±s¡+‘√H˚ u≤øχ+>¥ •ø£å≈£î&ç>± H˚qT s¡÷|ü⁄ ~<äT›≈£îHêïqT. e÷kÕº]ì Ä<äs¡Ù+>± rdüTø√e&É+ e\¢H˚ H˚qT Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ rdüTø√>∑*>±qT, H˚qT m+#·T≈£îqï s¡+>∑+˝À n‘·T´qï‘· kÕúq+ #˚s¡Tø√>∑*>±qT. •ø£å≈£î&ç>± e÷kÕºs¡T yê©u≤˝Ÿ Áø°&Éπø |ü]$T‘·+ ø±˝Ò<äT. Ç‘·s¡ Áø°&Üø±s¡T\+<ä]˙ düeTuÛ≤e+‘√ Ä<ä]+#ês¡T. yê] e´øÏÔ>∑‘· düeTdü´\T |ü]wüÿ]+#ês¡T. yê]ì dü‘·ÿ]+#ês¡T, Áb˛‘·‡Væ≤+#ês¡T. yê]øÏ ñ<√´>∑ ø£\Œq˝À, Á|üuÛÑT‘·«, Áô|’y˚≥T s¡+>±\ qT+N q>∑<äT ãVüQeT‘·T\T, Çfi¯¢ düú˝≤\T Ç|æŒ+#·&É+˝À m+‘√ düVü≤ø±s¡+ n+~+#ês¡T. Áø°ø±&Üs¡T\‘√ Äj·Tq≈£îqï kÕìïVæ≤‘·´+, yê]øÏ Äj·Tq #˚dæq ñ|üø±sê\T nq+‘·+. ø£s¡D+ eT©¢X¯«], \øÏåà, XË’\», ø£qø£<äTs¡Z, ñwü, ¬ø. XÊ´yéT ≈£îe÷sY ‘·~‘·s¡ yÓsTT{Ÿ*|òæº+>¥, u≤øχ+>¥ Áø°&Üø±s¡T˝≤¢+{Ï m+<äs√ ˇ*+|æø˘‡, Á|ü|ü+#· kÕúsTT Áø°&Üø±s¡T\T ñqï‘· dæú‹øÏ

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

#˚s¡Tø√e&É+˝À e÷kÕº] Áb˛‘ê‡Vü≤+ m+‘√ ñ+~. Hê≈£î u≤øχ+>¥˝À Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ \_Û+∫q|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq ø£qã]∫q dü+‘√wü+, »]|æ+∫q dü‘êÿs¡+ Hê J$‘·+˝À mqï&É÷ eT]∫b˛˝ÒqT. Áø°&Ü ìsê«Vü≤≈£îì>± e÷kÕº]øÏ kÕ{Ï mes¡÷ ˝Òs¡T. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À C≤rj·T kÕúsTT qT+∫ n+‘·sê®rj·T kÕúsTT es¡≈£L mH√ï b˛{°\qT ìs¡«Væ≤+∫q |òüTq‘· Äj·Tqπø <äøÏÿ+~. e÷kÕºs¡T ìs¡«Væ≤+∫q b˛{°\ <ë«sê $XÊK|ü{≤ïìøÏ, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸø° Á|ü|ü+#· kÕúsTT˝À >∑T]Ô+|ü⁄ e∫Ã+~. Ç~ $XÊK yêdüT\T>±H˚ ø±≈£î+&Ü Äj·Tq •wüß´\T>± eTq+<ä]ø° >∑s¡«ø±s¡D+. πø+Á<ä eT+Á‘·T\T, eTTK´eT+Á‘·T\‘√ ñqï kÕìïVæ≤‘·´+‘√ yê] düVü≤ø±s¡+ rdüTø=ì C≤rj·T Áø°&É\qT, es¡˝Ÿ¶ #Ûê+|æj·THéwæ|t\qT, Ç‘·s¡ n+‘·sê®rj·T ø±s¡´Áø£e÷\qT ìs¡«Væ≤+#ês¡T. $XÊK|ü≥ï+˝À Áø°&Üs¡+>∑ eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\T n_Ûe ~∆ #Ó+<ä&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ܶs¡T. Áø°&Üs¡+>∑+˝À e÷kÕºs¡T #êD≈£î´&ç ˝≤+{Ïyês¡T. mH√ï Áø°&Ü dü+|òü÷\qT düeTq«j·T|ü]#ês¡T. ìkÕ«s¡ú+>± Áø°&É\ n_Ûe ~∆øÏ bÕ≥T|ü&ܶs¡T. eT+∫ Áø°&Ü ìsê«Vü≤≈£î\qT ìj·T$T+#˚ kÕúsTT˝À Äj·Tq≈£î <äøÏÿq kÕúq+, >ös¡e+ Ç|üŒ{Ïes¡≈£L eT¬se]ø° <äø£ÿ˝Ò<äT. Áø°&Ü ≈£î≥T+ã+˝À ;ÛcÕà#ês¡T´ì>±, n+<ä]ø° eT+∫ dü\Vü‰<ës¡T>±, e ‹Ô <ÛäsêàìøÏ $\Teì#˚à e´øÏÔ>± n+<ä]ø° Äj·Tq e÷s¡Z<äs¡Ù≈£î\j·÷´s¡T. n˝≤+{Ï düeTTqï‘·T&çì >∑T]Ô+∫, &Üø£ºπs{Ÿ ˝Ò<ë Jeq kÕ|òü\´ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ n+<äCÒdæ dü‘·ÿ]+#ê*‡q u≤<Ûä´‘· Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î ñ+~. Äj·Tq≈£î Á|üuÛÑT‘·« |üs¡+>± Ç˝≤+{Ï >∑T]Ô+|ü⁄\T sêø£b˛e&É+ u≤<Ûëø£s¡+. $XÊK|ü{≤ïìï Á|ü|ü+#· |ü≥+˝À n‘·T´qï‘· Áø°&Ü s¡+>∑düú\+>± r]Ã~<ä›&É+, $XÊK qT+N ˇ*+|æø˘ kÕúsTT Áø°&Üø±s¡T\T ‘·j·÷s¡T ø±e&É+ Äj·Tq ∫s¡ø±\ yê+#Û·\T. n$ dü|òü\+ ø±yê\˙, e÷kÕº]øÏ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT X¯øÏÔ˙, Äs√>±´˙ï Á|ükÕ~+#ê\˙ 57 H˚qT ÁbÕ]údüTÔHêïqT.

A GOOD COACH

l ¬ø.dæôV≤#Y. |ü⁄qïj·T´ #Í<ä] ñbÕ<Ûä´≈£åî&ÉT, m|æ ˇ*+|æø˘‡ nk˛dæj˚TwüHé (@|æzm), ø±s¡´<ä]Ù ({°yéT‡) uÛ≤s¡‘· u≤´&çà+≥Hé nk˛dæj˚TwüHé (q÷´&Ûç©¢)

n|üø±]¬ø’Hê ñ|üø±s¡+ #˚ùd ñ‘·ÔeTT&ÉT H˚qT 1971 >∑T+≥÷s¡T˝À u≤´&çà+≥Hé ø√#Y>± #˚ùd≥|ü⁄Œ&ÉT, ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±s¡T yê©u≤˝Ÿ ø√#Y>± ñ+&˚yês¡T. e÷ kÕìïVæ≤‘·´+ ÄHê{ÏqT+N ø=qkÕ>∑T‘√+~. Äj·Tq |ü≥Tº<ä\≈£î e÷s¡Tù|s¡T. nìï õ˝≤¢\T |üs¡´{Ï+∫, •ø£åD •_sê\T ìs¡«Væ≤+∫, ns¡T®q, Á<√D≤#ês¡´ nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘·\qT ‘·j·÷s¡T #˚dæq |òüTqT&Üj·Tq. m+‘√eT+~ uÛ≤s¡rj·T Áø°&Üø±s¡T\qT ‘·q kı+‘· |æ\¢˝≤¢ Äj·Tq #·÷düTø=H˚yês¡T. mes¡÷ #Ój·T´˝Òì $<Ûä+>± $»j·Tyê&É˝À 1981˝À Ç+&çj·÷ e¬s‡dt s¡cÕ´ yê©u≤˝Ÿ f…dtº e÷´#Y\T, >∑T+≥÷s¡T˝À d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ b˛{°\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. n˝≤π> uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À mes¡÷ #Ój·T´ì, #Ój·T´˝Òì Ø‹˝À C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T b˛{°\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ Áø°&É˝À Äj·TqqT ˇø£ ˝…C…+&é nì #ÓbıŒ#·TÃ. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ˇ*+|æø˘ nk˛dæj˚TwüHé˝À ≈£L&Ü Äj·Tq ñqï‘·yÓTÆq bÕÁ‘· b˛wæ+#ês¡T. <ëì n<Ûä´≈£åî\T>± ôV≤#Y.m.<=s¡, m.$.mdt. eT÷]Ô, »j·T<˚yé mìïø£ ø±e&É+˝À ø°\ø£bÕÁ‘· b˛wæ+#ês¡T. Äj·Tq+fÒ Áø°&Üø±s¡T\≈£L, nìï õ˝≤¢ Áø°&Ü dü+|òü÷\≈£L n‘·´+‘· n_Ûe÷q+, |ü]|üPs¡íyÓTÆq qeTàø£+. Ä Ä<äsê_e÷Hê\‘√H˚ Äj·Tq 30 dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ yê©u≤˝Ÿ dü+|òü÷ìøÏ n<Ûä´≈£åîì>± |üì #˚XÊs¡T, n+‘˚ø±<äT, yê©u≤˝Ÿ ô|ò&ÉπswüHé Ä|òt Ç+&çj·÷øÏ ñbÕ<Ûä´≈£åîì>± e´eVü≤]+∫, Áø°&ÉqT ‘·q<Ó’q Ø‹˝À Á|üuÛ≤$‘·+ #˚XÊs¡T. Äj·Tq Hê≈£î n‘·´+‘· Ä|ü⁄Ô&ÉT, n|üø±s¡+ #˚dæq yê]øÏ ≈£L&Ü ñ|üø±s¡+ #˚ùd eT+∫ eTìwæ. >∑÷&ÉTs¡TøÏ <ä>∑Zs√¢ì ˇõ*˝À •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº‡ bòÂ+&˚wüHé @sêŒ≥T #Ój·T´&É+ e÷eT÷\T $wüj·T+ ø±<äT. n~ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À HÓ+ãsY eHé Áø°&Ü nø±&ÉMT ne⁄‘·T+~, nyê«\ì ø√s¡T≈£î+≥THêïqT. ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±]ø°, Äj·Tq ≈£î≥T+u≤ìø° uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Äj·TTsês√>±´\T Á|ükÕ~+#ê\ì ÁbÕ]údüTÔHêïqT. Äj·Tq eT]ìï n+‘·sê®rj·T b˛{°\T ìs¡«Væ≤+#ê\ì Äø±+øÏådüTÔHêïqT.

WILL MAKE HIS PLAYERS SEE WHAT THEY CAN BE RATHER THAN WHAT THEY ARE.

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

ø√<ä+&É sêeTj·T´ >±] Áø°&Ü Á|ükÕúq+˝À...

eTTK´ |òüT{≤º\T

59

eTTK´ |òüT{≤º\T 1958 1960 1960 1961 1962 1963-64 1964-72 1965 1966 1967-69 1968 1970 1970-78 1974

1979 1980 1989

: Hê>∑|üPsY˝À »]–q nœ\uÛ≤s¡‘· n+‘·s¡ $X¯«$<ë´\j·T #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+ ‘·s¡|òü⁄q ÁbÕ‹ì<Ûä´+, $CÒ‘·>± ì*#ês¡T. : ø±q÷ŒsY˝À »]–q nœ\ uÛ≤s¡‘· n+‘·sY $X¯«$<ë´\j·T b˛{°˝À¢ ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+ ‘·s¡|òü⁄q ÁbÕ‹ì<Ûä´+, s¡qïs¡|t>± ì*#ês¡T : d”ìj·TsY C≤rj·T yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº+ ‘·s¡|òü⁄q ÁbÕ‹ì<Ûä´+ : d”ìj·TsY C≤rj·T yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº+ ‘·s¡|òü⁄q ÁbÕ‹ì<Ûä´+ : n\Vü‰u≤<é˝À »]–q d”ìj·TsY C≤rj·T yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº+ ‘·s¡|òü⁄q ÁbÕ‹ì<Ûä´+, »≥Tº≈£î ¬øô|ºHé : NS NIS bÕ{Ïj·÷˝≤˝À mHé◊mdt &ç|ü¢e÷ |üP]Ô : Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº Áø°&Ü eT+&É*˝À ø√#Y>± |üì #˚XÊs¡T : ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+˝À ø√#Y>±, nœ\ uÛ≤s¡‘· Ç+≥sY j·T÷ìe]‡{° #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À $»j·T+ : ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+ ø√#Y, nœ\uÛ≤s¡‘· n+‘·sY $X¯«$<ë´\j·T #Ûê+|æj·THéwæ|t $CÒ‘· : Ä]º\Ø »≥Tº, ôV’≤<äsêu≤<äT≈£î •ø£åD Ç∫Ã, nH˚ø£ Ä˝ŸÇ+&çj·÷ b˛{°\˝À $CÒ‘·>± ì*#ês¡T. : Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁwüº yê©u≤˝Ÿ »≥Tº N|òt ø√#Y, s¡qïsY n|t>± ì*∫q »≥Tº : ‘·÷s¡TŒ »s¡à˙˝À yê©u≤˝Ÿ ø√∫+>¥ &ç|ü¢e÷ $»j·Te+‘·+>± |üP]Ô : Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT yê©u≤˝Ÿ »≥Tº\≈£î •ø£åD : Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á>±MTD yê©u≤˝Ÿ u≤\Ts¡ »≥Tº≈£î •ø£åD, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ùd\+˝À Á>±MTD H˚wüq˝Ÿ‡ ˝À ¬>\T|ü⁄ -$$<Ûä ø£¢ãT“\≈£î ø√∫+>¥ Ç#êÃs¡T, nH˚ø£ {Às¡ïyÓT+≥¢˝À n$ $»j·T+ kÕ~Û+#êsTT ùdº{Ÿu≤´+ø˘ Ä|òt Ç+&çj·÷ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº eTÁ<ëdüT ø£düºyéT‡ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº Ç+&çj·THé u≤´+ø˘ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº ‹s¡T|üPsY f…ø˘‡f…Æ˝Ÿ‡ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº : u…Vü≤]Hé˝À »]–q Ädæj·THé yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t ø√dü+ uÛ≤s¡‘· d”ìj·TsY |ü⁄s¡Twüß\ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº≈£î NÛ|òt ø√#Y : $$<Ûä y˚~ø£\ô|’ s¡cÕ´ »≥Tº‘√ Hê\T>∑T f…dtº e÷´#Y\T Ä&çq uÛ≤s¡‘· d”ìj·TsY |ü⁄s¡Twüß\ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº≈£î NÛ|òt ø√#Y y˚~ø£\T: &Ûç©¢, Á‹y˚+Á&É+, ôV’≤<äsêu≤<é, u…+>∑fi¯Ss¡T, á dæØdtqT 3-1 ‘˚&Ü‘√ uÛ≤s¡‘Y ¬>\T#·T≈£î+~ : FIVB ÇqÁdüºø£ºs¡¢ ø√dü+ ñ<˚›•+∫q n+‘·sê®rj·T ø√#Ódt ø√s¡T‡qT u…Vü≤]Hé˝Àì eTHêe÷˝À |üP]Ô #˚XÊs¡T e÷kÕº] <ä>∑Zs¡ •ø£åD rdüT≈£îqï yê]˝À eTT>∑TZs¡T ns¡T®q, Á<√D≤#ês¡´ |ü⁄s¡kÕÿsê\T ¬s+&ç{Ï˙ kÕ~Û+#ês¡T - m. s¡eTD≤sêe⁄ - m+. XÊ´eTdüT+<äsY sêe⁄ - Ç. Áo<Ûäs¡Hé - eTs√ Áf…Æ˙ Áo |æ.$. s¡eTD ns¡T®q |ü⁄s¡kÕÿs¡+ bı+<ës¡T - nH˚ø£ eT+~ Áf…Æ˙\T <˚X¯+ ‘·s¡|ü⁄q ÁbÕ‹ì<Ûä´+ eVæ≤+#ês¡T. yê]˝À: - mdt. ø£ØeTT˝≤¢ - &ç. Á|üuÛ≤ø£s¡ sêE - ø£ wüíj·T´ - õ. u≤\ eTTs¡[ - ¬ø. yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶ - |æ.$. sêeTT

e÷ 1981

e÷kÕs¡T

: $XÊK|ü≥ï+˝À ‘=* n+‘·sê®rj·T f…dtº e÷´#·T\≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ ÄÁùdº*j·÷ e¬s‡dt Ç+&çj·÷ e÷´#Y˝À Ç+&çj·÷ ¬>*∫+~ uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+ 1982-90 : Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ yê©u≤˝Ÿ nk˛dæj˚TwüHé n<Ûä´≈£åî&ÉT 1983 : >∑T+≥÷s¡T˝À »]–q d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ 1984 : $»j·Tyê&É˝À ìs¡«Væ≤+∫q Ç+&çj·÷ e¬s‡dt s¡cÕ´ yê©u≤˝Ÿ f…dtºe÷´#Y≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ, á e÷´#Y˝À Ç+&çj·÷ ¬>*∫+~.

1985 : $XÊK|ü≥ï+˝À ìs¡«Væ≤+∫q Ç+&çj·÷ e¬s‡dt »bÕHé yê©u≤˝Ÿ f…dtº e÷´#Y≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ. á e÷´#Y˝À Ç+&çj·÷ $»j·T+ kÕ~Û+∫+~.

1986 : $»j·Tyê&É˝À »]–q n+‘·sê®rj·T yê©u≤˝Ÿ {Às¡ïyÓT+{Ÿ≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ 1984-88 : yê©u≤˝Ÿ ô|ò&ÉπswüHé Ä|òt Ç+&çj·÷ ø√∫+>¥ ø£$T{°øÏ #ÛÓ’s¡àHé -1985, 1986 dü+e‘·‡sê˝À¢ eTÁ<ëdüT˝À ø√#Y\ ø√dü+ øÏ¢ìø˘\ ìs¡«Vü≤D 1994 : $XÊK|ü≥ï+˝À ìs¡«Væ≤+∫q C≤rj·T ;#Y yê©u≤˝Ÿ {Às¡ïyÓT+{Ÿ≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ 1996 : <√Vü‰˝À »]–q pìj·TsY Ädæj·THé yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t˝À uÛ≤s¡‘· pìj·TsY |ü⁄s¡Twüß\ yê©u≤˝Ÿ »≥Tº≈£î kÕ+πø‹ø£ dü\Vü‰<ës¡T, á »≥Tº ¬s+&√ kÕúq+˝À ì*∫+~ 1997 : $XÊK|ü≥ï+˝À ìs¡«Væ≤+∫q d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ 2003 : $XÊK|ü≥ï+˝À ìs¡«Væ≤+∫q Ädæj·THé j·T÷‘Y u≤jÓTdt yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ, Bì˝À Ç+&çj·÷ ¬>*∫+~.

2004 : •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé ÁbÕs¡+uÛÑ+ 2004 : |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·\T, n+‘·sê®rj·T Áø°&Ü $CÒ‘·\≈£î düHêàq+. M]˝À m. s¡eTD≤ sêe⁄, m+. XÊ´eTdüT+<äsY sêe⁄, <ÛäqsêCŸ |æfiË’fl, ø£s¡D+ eT©¢X¯«], eTTUÒXŸ, Áo\øÏåà, C…’sêCŸ, m+.$. e÷DÏø±´\T ñHêïs¡T 2004-08 : yê©u≤˝Ÿ ô|ò&ÉπswüHé Ä|òt Ç+&çj·÷≈£î ñbÕ<Ûä´≈£åî&ÉT 2005 : $XÊK|ü≥ï+˝À Á|ü|ü+#· pìj·TsY |ü⁄s¡Twüß\ yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t ìs¡«Væ≤+#ês¡T. FIVB qT+∫ Á|üX¯+dü\T n+<äT≈£îHêïs¡T. 2007 : Ç+&çj·÷ e¬s‡dt bÕøÏkÕÔHé f…dtº dæØdt ìs¡«Væ≤+#ês¡T. Ç+&çj·÷ $»j·T+ kÕ~Û+∫+~.

2008 : $XÊK|ü≥ï+˝À ìs¡«Væ≤+∫q áõ|tº e¬s‡dt Ç+&çj·÷ yê©u≤˝Ÿ f…dtº dæØdt≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ, Ç+&çj·÷ ¬>*∫+~.

2008 : $XÊK|ü≥ï+˝À ìs¡«Væ≤+∫q d”ìj·TsY H˚wüq˝Ÿ yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THéwæ|t≈£î Äs¡ZHÓ’õ+>¥ Áô|dæ&Ó+{Ÿ, 2011 : >∑÷&É÷s¡T düMT|ü+˝Àì zõ* e<ä› •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé ÁbÕs¡+uÛÑ+ 2011 : •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé˝À j·TTe»qT\ ø√dü+ yê©u≤˝Ÿ •_s¡+ ìs¡«Vü≤D 2011 : •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé˝À düuŸ-pìj·TsY yê©u≤˝Ÿ sêÁwüºkÕúsTT •_s¡+ ìs¡«Vü≤D 61 2012 : •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsYº ‡ bòÂ+&˚wüHé˝À j·TTe»qT\ ø√dü+ yê©u≤˝Ÿ •_s¡+ ìs¡«Vü≤D

eTs¡∫b˛˝Òì $cÕ<ä - dü+|òüT≥q\T

- m+‘√ n|ü⁄s¡÷|ü+>± #·÷düT≈£îqï ‘·q ≈£îe÷¬sÔ |üP]íe÷ s¡a≤˙‡ eT]j·TT n\T¢&ÉT >∑qïes¡|ü⁄ Ä~Hêsêj·TD Á|ükÕ<é 1998˝À {§s¡+{À˝À, BbÕe[ s√Eq dü+uÛÑ$+∫q ø±s¡T Á|üe÷<ä+˝À eTs¡DÏ+#·&É+ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±] J$‘·+˝À eTs¡∫b˛˝Òì $cÕ<ä |òüT≥q. n|üŒ{ÏøÏ ÄyÓT ej·TdüT πøe\+ 28 e÷Á‘·y˚T.

- n˝≤π> Äj·Tq k˛<äs¡T&ÉT •e*+>∑ Á|ükÕ<é ≈£îe÷s¡T&ÉT Ä~‘·´ eTs¡D+ ≈£L&Ü. Áø°&É˝À¢ ‘·q yês¡dü‘ê«ìï n‘·&ÉT ì\u…&É‘ê&Éì ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ Ä•+#˚yês¡T. <ëìøÏ ‘·>∑ZfÒº ùdº{Ï+>¥˝À Ä~‘·´ H˚wüq˝Ÿ #Ûê+|æj·THé>± ì*#ê&ÉT ≈£L&Ü. 2012˝À, |ü~ùV≤&˚fi¯fl Ä~‘·´ ãdüT‡ Á|üe÷<ä+˝À, nB Ç+{ÏøÏ ø=ìï >∑C≤\ <ä>∑Zs√¢H˚ ÁbÕD≤\T ø√˝ÀŒj·÷&ÉT.

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

e‹Ô&ç ø£*–+∫q - dü+<äsꓤ\T 2005˝À $XÊK|ü≥ï+˝À es¡˝Ÿ¶ #Ûê+|æj·THé wæ|t ìs¡«Væ≤+∫ dü+<äs¡“¤+˝ÀH˚- <˚X¯eT+‘ê uÛ≤Ø esê¸\T eTT+#·Tø=#˚ÃsTT. $e÷Hê\T s¡<ä›j·÷´sTT. @ »≥Tº e∫Ã+<√, e∫Ãq »≥Tº mø£ÿ&É ~–+<√ düe÷#ês¡+ @e÷Á‘·+ ˝Òì |ü]dæú‹. &Ûç©¢, u§+u≤sTT, ôV’≤<äsêu≤<é, #ÓHÓ’ï\øÏ »≥T¢ sêyê*‡ ñ+~. n+‘ê n>∑eT´ >√#·s¡yÓTÆb˛sTT+~. ≥TH˚wæj·÷ qT+∫ z $e÷q+˝À Ä≥>±fi¯ófl sêyê*‡ ñ+~. ø±˙ yêfi¯ófl u§+u≤sTT˝À ~>±*‡ e⁄+&É>± y˚πs #√≥ ~π>s¡T. Ç˝≤+{Ï |ü]dæú‘·T˝À¢ ôV’≤<äsêu≤<é yê©u≤˝Ÿ Ä≥>±fi¯ófl ø√<ä+&ÉsêeTj·T´>±] dü÷#·q\ y˚Ts¡≈£î ‘·<äT|ü] $e÷Hê\≈£î {Ϭøÿ≥T¢ dæ<ä∆+ #˚XÊs¡T. ôV’≤<äsêu≤<é, eTT+u≤sTT, #ÓHÓ’ï˝À¢ ~–q Ä≥>±fi¯ófl ≈£L&Ü $XÊK|ü≥ï+ #˚s¡&ÜìøÏ @sêŒ≥T¢ #˚XÊs¡T. ∫e]øÏ n+<äs¡÷ πøåeT+>± $XÊK #˚s¡&É+‘√ ø=+&É+‘· }s¡≥ nì|æ+∫+~ ìsê«Vü≤≈£î\≈£î. Á|ü|ü+#·+˝À mø£ÿ&Ü »s¡>∑ì kÕúsTT˝À á {ÀØï ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ m+|æ H˚<äTs¡TeT*¢ »Hês¡›Hé ¬s&ç¶ düVü≤ø±s¡+ n+~+#ês¡T.

63

e÷kÕº]‘√ e÷{≤¢&ÉT‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq˝Àì ^‘ê#ês¡T´&ÉT ‘=+–#·÷dü÷Ô+{≤&ÉT. |ü+&ç+#·T≈£îqï nqTuÛÑyê\ kÕs¡+ nÁ|üj·T‘·ï+>± Äj·Tq H√{À¢+N e#˚Ãdü÷Ô+≥T+~. @~ ‘·\ô|{ϺHê #˚kÕÔqH˚, #˚j·T>∑\qH˚ Ä‘·à$XÊ«dü+ ‘·q≈£î+<äì #Óù|Œ Äj·Tq |üì#Ój·T´&Éy˚T ‘·|üŒ- <ëìqT+∫ ‘·q ø√dü+ @B Ä•+#·q+{≤s¡T. Ä <ä &ÛÉ dü+ø£\Œ+, ìkÕ«s¡ú ∫+‘·q, Áø°&É\≈£î y˚T\T #˚j·÷\H˚ ‘·|üH˚ $»j·Tyê&É˝À ¬s+&ÉT n+‘·sê®rj·T b˛{°\T, $XÊK|ü≥ï+, >∑T+≥÷s¡T˝À¢ H˚wüq˝Ÿ‡, $XÊK˝À uÛ≤s¡‘· »≥Tº‘√ ÄÁùdº*j·÷, »bÕHé, bÕøÏkÕÔHé, áõ|ü⁄º˝ÀÔ Hê\T>∑T f…dtº e÷´#Y\T ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ܶs¡T. 2003˝À Ädæj·THé #Ûê+|æj·THé wæ|t, 2005˝À Á|ü|ü+#· #Ûê+|æj·THé wæ|t Äj·Tq e\¢H˚ kÕ<Ûä´eTj·÷´sTT. $XÊK˝À Á|ü|ü+#· yê©u≤˝Ÿ #Ûê+|æj·THé wæ|t #˚dæq ‘·sê«‘· C…˙yê yÓ[flq uÛ≤s¡‘· Á|ü‹ì~Û ã +<ëìøÏ, Ä kÕúsTT˝À {ÀØï ìs¡«Væ≤+∫q+<äT≈£î kÕº+&ç+>¥ zy˚wüHé Ç#êÃs¡T. á |òüTq‘· ø√<ä+&É sêeTj·T´>±]<˚.

•e+‹ Ä~‘·´Hé, ø√<ä+&ÉsêeTj·T´\~ Á|ü>±&ÛÉ nqTã+<Ûä+. Ä~‘·´Hé eTs¡DÏ+#˚≥+‘·es¡≈£L n~ ø=qkÕ–+~. ‘·q Ç+{À¢ »]–q X¯óuÛÑø±sê´\≈£î ø√<ä+&ÉsêeTj·T´qT Ä~‘·´Hé ÄVü‰«ì+#˚yês¡T. Ç<ä›] ≈£î≥T+u≤\≈£L eT<Ûä´ ≈£L&Ü eT+∫ kÕìïVæ≤‘·´+ ñ+&˚~. nsTT‘˚ e´øÏÔ>∑‘·+>± Ä~‘·´Hé qT+∫ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ @B Ä•+#·˝Ò<äT. ‘·q J$‘·+˝À ø£*dæq >=|üŒ e´≈£îÔ˝À¢ Ä~‘·´HéqT Á|ü<Ûëq+>± #Ó|ü⁄Œø√yê\ì n+{≤sêj·Tq. n˝≤π> •e düTÁãVü≤àD´+ >±s¡T ≈£L&Ü ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ì kı+‘· k˛<äs¡T&ç˝≤ #·÷düT≈£îH˚yês¡T. |üÁ‹ø£˝À¢ \ø£å\ s¡÷bÕj·T\T Ks¡TÃô|{ϺHê sêì Á|ü#ês¡+ ø√<ä+&ÉsêeTj·T´ •ø£åD˝Àì ‘·eT yê©u≤˝Ÿ »≥Tº<ë«sê ñ∫‘·+>± e∫Ã+<ä˙, ‘·eT dü+düú Á|ü‹wüº ô|]–+<ä˙ #Óù|Œyêsêj·Tq. ªªyê©u≤˝Ÿ≈£î Ç+‘· ùde #˚dæqyêfi¯ófl <˚X¯+˝ÀH˚ ˝Òs¡T. Çìï f…dtº e÷´#·T*ï ìs¡«Væ≤+∫qyês¡T ø±˙, Ç+‘·eT+~ Áø°&Üø±s¡T*ï ‘·j·÷s¡T #˚dæqyês¡T ø±˙ ˝ÒH˚˝Òs¡T. ø√#Y>±, Äs¡ZHÓ’»sY>± Äj·Tq≈£î Äj·TH˚ kÕ{Ï. nqT≈£îqï~ kÕ~Û+#˚es¡≈£L ìÁ<äb˛ì |ü≥Tº<ä\ Äj·Tq kı+‘·+. Ä~‘·´Hé, düTÁãVü≤àD≤´\≈£î n‘·´+‘· Ä|ü⁄Ô&ÉT. ø±˙ me] <ä>∑Zsê kı+‘êìøÏ @B Ä•+#˚yês¡T ø±<äT. m+‘·{Ïyê¬s’Hê Äj·Tq ø√]q<ëìï ø±<äqï <ëK˝≤\T ˝Òe⁄. Çe˙ï ˇø£ m‘Ó’Ô‘˚, •e+‹ Ä~‘·´Hé bòÂ+&˚wüHé eTs√ m‘·TÔ. Ç~ ‘·\≈£î $T+∫q uÛ≤s¡+ nì n+<äs¡÷ nHêï Äj·Tq yÓs¡e˝Ò<äT, yÓqøÏÿ ‘·>∑Z˝Ò<äT. 16 mø£sê˝À¢ eT÷&ÉT uÛÑeHê\T ì]à+∫, yÓTÆ<ëHê\T @sêŒ≥T #˚j·T´&É+ Äj·Tq ˇø£ÿ]πø kÕ<Ûä´+. eT¬ses¡÷ #Ój·T´˝Òì eTVü≤‘êÿs¡´+ n~. <˚XÊìøÏ @<√ ˇø£{Ï #Ój·÷´\H˚ ‘·|üq‘√ ‘·\≈£î$T+∫q |üìì Äj·Tq #˚|ü{≤ºs¡T. ñqï Ç\T¢, bı\+ n$Tà <ëìøÏ Ks¡Tà ô|{≤ºs¡T. Ç~ nì‘·s¡ kÕ<Ûä´+. <˚X¯+˝À n~ z eTTK´yÓTÆq Áø°&Ü •ø£åD πø+Á<ä+ ø±yê\qï~ Äj·Tq Äø±+ø£å. Ç+&√sY ùdº&çj·T+ ìsêàD≤ìøÏ X¯+≈£îkÕú|üq ø±yê*‡ e⁄+~. n~ ‘·«s¡˝ÀH˚ HÓs¡y˚s¡T‘·T+<äqï qeTàø£+‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·THêïs¡T. ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ- uÛ≤s¡‘· yê©u≤˝Ÿ nH˚~ ˇø£ eT‘·+ nqT≈£î+fÒ <ëìøÏ Äj·Tq |”sƒê~Û|ü‹.µµ

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

ø√<ä+&É sêeTj·T´ e÷kÕº] >±]

C≤„|üø±\T

65

ªHê J$‘·+ MT<ä e÷ ‘·*¢>±] Á|üuÛ≤e+ m≈£îÿe. kı+‘·yês¡T, ã+<ÛäTe⁄\H˚ ø±<äT #·T≥Tº|üø£ÿ\yês¡+<äØï ÄyÓT Ä<ä]+#˚yês¡T. me]øÏ @ u≤<Ûä e∫ÃHê ‘·qπø nqï≥Tº ‘·|æ+∫b˛j˚Tyês¡T. Ç+{À¢ ñHêï, ˝Òø£b˛sTTHê e∫Ãqyê]ì m|üŒ&É÷ ‹|æŒ |ü+|æq dü+<äsꓤ\T ˝ÒÒe⁄. esê¸\T|ü&ɶ|ü⁄Œ&ÉT ù|<ä\øÏ kÕj·T+ #Ój·T´&É+˝À ÄyÓT~ m|ü⁄Œ&É÷ ô|<ä› #Ój˚T´. Ä Á>±eT+˝ÀH˚ ø±<äT, #·T≥Tº|üø£ÿ\ Á>±e÷\yês¡T ≈£L&Ü ÄyÓTqT kÕø屑·÷Ô nqï|üPs¡íeTà>± uÛ≤$+#˚yês¡T. nqï≥Tº ÄyÓT ù|s¡T ≈£L&Ü n<˚. &ÉãT“ Á|ü<Ûëq+ ø±<äT, q\T>∑T]ø° kÕj·T+ #Ój·÷´* nì m|ü⁄Œ&É÷ Hê‘√ nH˚yês¡T. Hê≈£î edüTÔqï ù|s¡T #·÷dæ m+‘√ dü+‘√wæ+#˚yês¡T. &ÉãT“ø√dü+ bÕ≈£î˝≤&=<äT›, #˚‘·HÓ’q+‘· kÕj·T+ n+<ä]ø° #ÓsTT´ nH˚yês¡T. Äy˚T Hê≈£î Á|ü<Ûëq dü÷Œ¤]Ô. me¬s’Hê Ns¡\÷ >∑Á{≤ ÇùdÔ ù|<ä\øÏ <ëq+ #˚ùdyês¡T. ÄyÓT J$‘·eT+‘ê <ëqy˚T nqï≥Tº+&˚~. e÷ Hêqï>±s¡T H˚qT #˚dæq<ëìï m|ü⁄Œ&É÷ e´‹πsøÏ+#·˝Ò<äT. nsTT‘˚ Ä≥\ yÓ+≥ |ü]¬>&ÉT‘·÷+fÒ |æ\¢©ï, uÛ≤s¡´˙ m˝≤ b˛wækÕÔH√ nì u…+>∑|ü&y ˚ êsêj·Tq. dü«‘·Vü‰>± yê]~ ¬s’‘·T ≈£î≥T+ã+. Çø£ yÓ’<ä´ e ‹Ô ‘ê‘·\Hê{Ï yês¡dü‘·«+ e÷≈£î. <ëìï <ë{Ï e∫Ãq yÓTT<ä{Ï yê&çï H˚H˚.µµ ªªÁø°&É˝À¢ ø√#Y\ bÕÁ‘·≈£îqï ÁbÕ<Ûëq´+ mq˝Òì~. nyÓT]ø±˝À $X¯«$<ë´\j·÷\ yÓ’dt #Ûêq‡\s¡¢ ø£Hêï ø√#Y\πø J‘ê\T m≈£îÿe. ø√#Y áCŸ m ø√#Y- n<äsYyÓ’CŸ m >±&é. ‘·+Á&ç, >∑Ts¡Te⁄ <Ó’e+- n+{≤πs Ä eT÷&É÷ ø√#˚ nqï e÷≥˝À n‹X¯jÓ÷øÏÔ @e÷Á‘·+ ˝Ò<äT. ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT bÕsƒê\H˚ #ÓãT‘ê&ÉT. •ø£å≈£î&çøÏ Bì‘√bÕ≥T ÇHéyê˝Ÿ« yÓT+{Ÿ ≈£L&Ü Á|ü<Ûëq+. ‘·|ü⁄Œ*ï dü]#Ój·÷´*. ãT»®–+#ê*, ˇø=ÿø£ÿ|ü⁄Œ&ÉT •wüß´\øÏ ùde\÷ #Ój·÷´*. Hê <ä>∑Zs¡ •ø£åD bı+<äT‘·Tqïyêfi¯fløÏ H˚qT e÷*wt #˚dæq dü+<äsꓤ\THêïsTT. n˝≤π> m+‘√ düVü≤q+, #êø£#·ø£´+, düeTj·T dü÷Œ¤]Ô ≈£L&Ü ø√#Y≈£î ‘·|üŒìdü]>± e⁄+&Ü*. »≥Tº˝À 12 eT+~ düuÛÑT´\T+{≤s¡T. ˇø=ÿø£ÿ]B ˇø=ÿø£ÿ eTqdüÔ‘·«+>± e⁄+≥T+~. ˇø£]øÏ #·≥T≈£îÿq ø√|ü+ e#˚ÃdüTÔ+~, ø=+<äs¡T eTØ düTìï‘· eTqdüÔ‘·«+‘√ e⁄+{≤s¡T. M≥ìï{Ï˙ >∑eTì+∫, ø£\T|ü⁄ø=ì b˛yê*. n+<ä]˙ Áù|πs|ædü÷Ô e⁄+&Ü*. yê]øÏ ÄVü‰s¡+, edü‹, ìÁ<ä dü]>±Z düeT≈£Ls¡T‘·THêïj·÷ nH˚~ ‘Ó\TdüTø√yê*. Ä]úø£yÓTÆq eT<䛑·T ≈£L&Ü nedüs¡yÓTÆ‘˚ n+~dü÷Ô e⁄+&Ü*. e´≈£îÔ\T>± ø±≈£î+&Ü »≥Tº>± Ä˝À∫+#˚ ‘·‘ê«ìï yêfi¯fl˝À ø£*–+#ê*.µµ

e÷

e÷kÕs¡T

uÛ≤s¡rj·T yê©u≤˝Ÿ‘√ ...Äj·Tq ùdyê Á|ükÕúq+

y˚T&é |òüsY

yê©u≤˝Ÿ

lsêeTH˚ì

ø√<ä +&ÉT´ sêeTj· ãjÓ÷Á>∑|ò”

yê©u≤˝Ÿ ø√∫+>¥˝À ~>∑Z»yÓTÆq, »bÕHé≈£î #Ó+~q l eT‘·T‡<Ó’sê‘√

ø£*dæq >=|üŒ e´≈£îÔ\ >∑T]+∫ ªª»bÕHé≈£î #Ó+~q eT‘·T‡&˚sê Áø°&Üø±s¡T\ø£Hêï Á|üU≤´‹ bı+~q ø√#Y. nyÓT]ø±˝Àì f…ø±‡dt˝À •ø£åD Çe«&É+ ø√dü+ ø√#Y ÇqÁdüºø£ºsY>± e#êÃsêj·Tq. Äj·Tq •ø£åD˝ÀH˚ »bÕHé »≥Tº 1964 qT+N 1972 es¡≈£L mì$T<˚fi¯flbÕ≥T ˇ*+|æø˘‡ ˝À $CÒ‘·>± ì\ã&ç+~. Ä mì$T<˚fi¯flbÕ≥÷ yêsê+‘·|ü⁄ ôd\e⁄\T ‘·|挑˚ eTπs ôd\eP rdüTø√ì ìã<ä∆‘· Äj·Tq~. uÛ≤s¡´, ≈£î≥T+ã+‘√ bÕ≥T mH√ï ‘ê´>±\T #˚dæ Ädæj·÷qT yê©u≤˝Ÿ s¡+>∑+ Á|ü<∏äeTkÕúq+˝À ì\u…≥º&ÜìøÏ ÁX¯$T+#êsêj·Tq. n˝≤+{Ï e´øÏÔ ]f…ÆsY ne⁄‘êq+fÒ m+‘√ Á|ü‹|òüT≥q m<äT¬s’+~. bò˛¢{Ï+>¥ düØ«dt ˝≤+{Ï yÓTfi¯≈£îe*ï yê©u≤˝Ÿ˝À Á|üy˚X¯ô|{Ϻ+~ Äj·TH˚. n<ä wüºeXÊ‘·÷Ô ø=+‘·ø±\+ Äj·Tq‘√ kÕìïVæ≤‘·´+ Hê≈£î <äøÏÿ+~. Ç<ä›s¡+ ø±|ò” ‘ê>∑T‘·÷ mH√ï ø£ãTs¡T¢ #Ó|ü⁄Œ≈£îH˚yêfi¯fl+. m+‘√ Ä<äs¡+>± #·÷ùdyês¡T qqTï. n˝≤π> nyÓT]ø±≈£î #Ó+~q ø√#Y &ÉuŸyÓ˝Ÿ ≈£L&Ü >=|üŒ ø√#Y\˝À ˇø£s¡T.µµ

l ¬ø. •e düTÁãVü≤àD´+

l õMTà C≤sY®

l •e+‹ Ä~‘·´Hé

l ã\e+‘Ydæ+>¥ dü>¥yê˝Ÿ (uÛÑ\÷¢)

<ä÷s¡yÓTÆq Ä q\T>∑Ts¡T •e+‹ Ä~‘·´Hé, •e düTÁãVü≤àD´+, õMTà C≤sY®, uÛÑ\÷¢.... yê©u≤˝Ÿ Áø°&É≈£î nbÕs¡yÓTÆq ùde#˚dæqyêfi¯ófl, Hê≈£î m+‘√ düìïVæ≤‘·T\T Ä q\T>∑Ts¡T. yêfi¯flì ø√˝ÀŒe&É+ Hê≈£î m|üŒ{Ïø° rs¡ì ˝À≥T. Ç~ qqTï J$‘ê+‘·+ yÓ+{≤&˚ y˚<äq.

67

∫e]>±... Áø°&Üs¡+>∑+˝À e÷kÕº] |üj·Tq+˝À eT÷&ÉT <äX¯\THêïsTT. Áø°&Üø±s¡Tì>± yÓTT<ä{Ï <äX¯˝À Ä≥˝À n‘·T´qï‘· kÕúsTT kÕ~Û+#·&ÜìøÏ bÕ≥T|ü&ܶs¡T. ø√#Y>± ¬s+&√ <äX¯˝À me]ø° n+<äì Á|üe÷D≤\T kÕú|æ+#ês¡T. Áø°&Ü ìsê«Vü≤≈£îì>± eT÷&√ <äX¯˝À eT¬ses¡÷ ø£\˝ÀHÓ’Hê }Væ≤+#·˝Òì ø±s¡´Áø£e÷\qT #˚|ü{Ϻ n+<äq+‘· m‘·TÔ˝À ì\ã&ܶs¡T. n+‘·sê®rj·T Áø°&Ü y˚~ø£>± $XÊKqT Á|ü|ü+#·|ü≥+˝À ì\u…{≤ºs¡T. πøe\+ yê©u≤˝Ÿπø |ü]$T‘·+ ø±≈£î+&Ü $T–*q Áø°&É\ìï{Ï˙ Áb˛‘·‡Væ≤+#ês¡T. Ä Áø°&É˝À¢ sêDÏ+∫q yê]øÏ dü‘êÿsê\T #˚XÊs¡T. ÇMï ˇø£ m‘·ÔsTT‘˚ •e+‹ Ä~‘·´Hé k˛ŒsY‡º nø±&ÉMT eTs√ m‘·TÔ. <ä &ÛÉd+ü ø£\Œy˚T ô|≥Tºã&ç>± Äj·Tq #˚dæq kÕVü≤dü+ n~. á Áø£e÷qï+‘·{°ï >∑eTìùdÔ ˇø£ Áø°&Üø±s¡T&ç Á|ükÕúq+ m˝≤ ñ+&Ü*, n‘·&ÉT n+‹eT>∑eT´+>± <˚ìï ìs¡ísTT+#·Tø√yê* nH˚ düe÷<ÛëHê\T düTdüŒwüº+>±H˚ \_ÛkÕÔsTT. m+#·T≈£îqï s¡+>∑+˝À sêDÏ+#ê*... Ä s¡+>±ìøÏ y˚T*eTT‘ê´˝≤¢+{Ï ‘·s¡Tyê‹ ‘·sêìï n‘·T´‘·ÔeT •ø£åD‘√ n+~+#ê*... yê] Á|ü‹uÛÑqT ˝Àø±ìøÏ #ê≥&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq y˚~ø£\qT @sêŒ≥T #Ój·÷´*... HÓ’|ü⁄D≤´ìï Á|ü<ä]Ù+∫ nÁ>∑kÕúq+˝À ì\ã&ɶyê]ì dü‘·ÿ]+#ê*... ‘·<ë«sê $T–*qyê]˝Àq÷ n‘·T´‘·ÔeT+>± sêDÏ+#ê\H˚ dü÷]Ô πs¬ø‹Ô+#ê*... ‘·qqT Ä<ä]+∫q s¡+>±ìøÏ ‘·q<Ó’q C≤„|üø±ìï n+~+#ê*.. e÷kÕºs¡T ‘·q≈£î‘êqT ìπs›•+#·T≈£îqï Jeq Áø£eT+ Ç~. es¡úe÷q Áø°&Üø±s¡T\≈£î, Áø°&Ü •ø£å≈£î\≈£î, Áø°&Ü ìsê«Vü≤≈£î\≈£î Çe˙ï neT÷\´yÓTÆq bÕsƒê\T. q&Ée&ç, Á|ü<äs¡Ùq, \ø£å´+, >∑eT´+ @ <äX¯˝À m˝≤ ñ+&Ü\H˚ dü+<˚Vü‰\≈£î, MTe÷+dü\≈£î Äj·Tq J$‘·+ z düe÷<Ûëq+. Áø°&Ü nø±&ÉMT˝À¢ bÕsƒê´+X¯+>± ô|≥º&ÜìøÏ e÷kÕº] Áø°&Ü Á|ükÕúq+ ø£Hêï >=|üŒ $wüj·T+ @eTT+≥T+~? eTTK´+>± ø√#Y m˝≤ ñ+&Ü˝À ù|s=ÿ+≥÷ Äj·Tq dü«j·T+>± sêdæq yê´dü+˝À Áø°&Üs¡+>∑+˝Àì Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ‘·|üŒ≈£î+&Ü #·~$, nqTdü]+#ê*‡q n+XÊ\T nH˚ø£+ ñHêïsTT. ˇø£ e´øÏÔ >∑T]+∫ |ü]#·j·TdüTÔ\T eT+∫>± #Ó|üŒ&É+ |ü]bÕfÒ. nsTT‘˚ e÷kÕº] |ü]#·j·TdüTÔ\T, •wüß´˝À¢ Á|ü‹ˇø£ÿs¡÷ Äj·Tq|ü≥¢ ø£qã]#˚ >ös¡e+ ˇπø kÕúsTT˝À ñ+&É&É+ #ê˝≤ >=|üŒ $wüj·T+. á |ü⁄düÔø£ s¡÷|üø£\Œq Áø£eT+˝À n_ÛÁbÕj·÷\T yÓ\¢&ç+∫q Á|ü‹ ˇø£ÿ]˝À.. Äj·Tq >∑T]+∫ e÷{≤¢&ÉT‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT |üP»´uÛ≤e+, Äsê<Ûäq düŒwüº+>± ø£ì|æ+∫+~. Á‹eT÷s¡TÔ\‘√ b˛*ùdÔ, eTs=ø£s¡T ;ÛcÕà#ês¡T´&ç‘√, Ç+ø=ø£s¡T Áoø£ wüßí&ç‘√ b˛˝≤Ãs¡T. á b˛*ø£˝ÒM n‹X¯jÓ÷≈£îÔ\T ø±<ä˙, Äj·Tq ø£ wæø°, ø±s¡´<äø£å‘·≈£î n_Ûe÷q>∑D+ m+#·T≈£îqï ñ|üe÷Hê\˙ ns¡úyÓTÆ+~. á Á|üj·÷D+˝À e÷kÕº] qT+∫ mH√ï H˚s¡TÃ≈£îHêïqT. Hê|ü≥¢ #·÷|æ+∫q ÄbÕ´j·T‘·, Ä<äs¡D ˇø£m‘·ÔsTT‘˚ Äj·Tq˝À ø£ì|æ+∫q ìsê&É+ãs¡‘·, kÕúsTT @<Ó’Hê n+<äØï ˇπø˝≤ Ä<ä]+#˚ ‘·‘·«+, J$‘·+ |ü≥¢, \øå±´\|ü≥¢ düŒwüº‘·, ‘·qø£Hêï ‘·q •wüß´\≈£î ù|s¡T sêyê\H˚ ‘·|üHê, |òü*‘·+ ‘·qπø sêyê\qï kÕ«sêúìï <ä>∑Zs¡øÏ #˚s¡ìe«≈£î+&Ü ÁX¯$T+#˚ ‘·‘·«+ eTs√ m‘·TÔ. á neø±X¯+ ø£*Œ+∫q s¡eTD sêe⁄>±]ø°, Hê–¬s&ç¶>±]ø°, düVü≤ø£]+∫q *+π>X¯«s¡sêe⁄>±]øÏ <Ûäq´yê<ë\T. - ø£ wüíX¯s¡à, s¡#·sTT‘·

≈£îe÷s¡T&ÉT mdt. Áo<ÛäsY, ø√&É\T mdt. s√C≤ s¡eTDÏ, eTqTeT&ÉT ˙Vü‰sY, eTqTeTsêfi¯ófl ‘·ì«, ˝ÒVü≤´

n\T¢&ÉT ~e+>∑‘· l >∑qïes¡|ü⁄ Ä~Hêsêj·TD Á|ükÕ<é, ≈£îe÷¬sÔ ~e+>∑‘· mdt. |üP]íeT s¡a≤˙‡\‘√ eTqTeTsê\T õ. ˝ÒVü≤´