MONIKA WÓJTOWICZ Bookowski przewodnik

Olga Górska Nie wszyscy pójdziemy do raju

Wydawnictwo Drzazgi

Sporo się ostatnio wyprawialiśmy na dalekie lodowce, ale jak to zazwyczaj bywa wakacje się kończą i trzeba wrócić do normalności. Powroty czasami bywają trudne, a żeby je trochę osłodzić warto sprawdzić, co ciekawego w polskiej literaturze piszczy. Z wielkich wydarzeń mogliśmy odnotować pierwszą po Nagrodzie Nobla powieść Olgi Tokarczuk. I nie, akurat nie o niej tutaj będzie mowa. Bo co prawda Olgę Tokarczuk czytać należy, ale też rekomendować jej zbytnio nie trzeba. Dlatego tym razem będzie o polskiej literaturze, ale tej takiej mniej znanej, bo warto czasami zajrzeć głębiej, zaufać, dać szansę i otworzyć się na nowe.

Czy jest to jedna z pierwszych polskich lesbijskich powieści drogi? Być może. Ale droga u Górskiej jest rozumiana dwojako, w sensie dosłownym jako podróż zdezelowanym oplem przez Polskę trzech dziewczyn w zawiłej relacji. Jedną z nich jest narratorka, która z kolei opowiada swoją drogę przez lata dojrzewania w Polsce czasów transformacji. Ta podróż zaczyna się w 1988 roku od narodzin naszej przewodniczki. Dalej jest

dzieciństwo, którego flagowymi momentami są święta kościelne, dorastanie, spotkania Oazy i pierwsze przyjaźnie i miłości, poszukiwanie swojej tożsamości, są chłopcy i „pierwsza dziewczyna, której nie nazywałam moją dziewczyną, bo nigdy by na to nie pozwoliła”, co staje się swoistym leitmotivem tej powieści. Narratorce jednak nie można w pełni zawierzyć, często gubi tropy, myli fakty, upiększa, poprawia, jest w tym pewna doza samoświadomości, ale ten strumień wspomnień dobrze oddaje też to, jak działa ludzka pamięć. Górska w swoim debiucie podąża jeszcze jedną drogą, można ją nazwać duchologiczną, przywołując artefakty dorastania w latach dziewięćdziesiątych i pierwszej dekadzie dwutysięcznych. Na szczęście nie robi tego w sposób banalny, ślizgając się po tafli ckliwego sentymentalizmu, ale sięga znacznie głębiej niż gumy turbo i spodnie biodrówki.

Jak na debiutantkę Górska jest niesamowicie świadoma tworzywa, z którego buduje, a w takiej sytuacji możemy liczyć tylko na więcej. 

A jest się na co otwierać, bo debiutantów i debiutantek ostatnio nam się namnożyło jak grzybów po deszczu. A świadczy to tylko o wspaniałym fermencie, który w naszym literackim świecie zachodzi i jednego w tych czasach kryzysu możemy być pewni, nie zabraknie nam dobrych książek do czytania. Z tej fali debiutów wybrałam dwa, być może nie najwybitniejsze ze wszystkich, ale z pewnością najoryginalniejsze.

tekst i zdjęcia: Monika Wójtowicz / czytelniczka, doradca z księgarni Bookowski w poznańskim Centrum Kultury Zamek

Ishbel Szatrawska

Żywot i śmierć pana Hersha Libkina z Sacramento w stanie Kalifornia

Wydawnictwo Cyranka

Otóż ta książka to jest dramat. W sensie gatunek literacki dramat, a nie, że kiepska. A dramatów, które wyrywają się z okowów teatru i z rozmachem wchodzą na rynek książki nie ma u nas znowu tak wielu. A w Żywocie i śmierci pana Hersha Libkina jest tyle świeżości, humoru zbalansowanego z delikatnym patosem, postaci tak ciekawych, że trudno się z nimi rozstać, że czyta się ten dramat jak najlepszą powieść. Ale do rzeczy, kim jest ów tytułowy Hersh Libkin i czemu mamy o nim czytać? Otóż Libkin to pochodzący z Polski Żyd, który po II wojnie światowej emigruje do Stanów Zjednoczonych wiedziony marzeniem o karierze aktorskiej w Hollywood.

I to marzenie nawet odrobinę się spełnia, co prawda gra drugoplanową rolę Indianina w westernie, bo wtedy właśnie takie panowały w Hollywood zwyczaje, że Żydzi grali ludność natywną. Później jednak kariera Hersha zostaje pokrzyżowana przez FBI, które w emigrantach ze wschodniej Europy widzą jedynie kolaborujących z ZSRR komunistów. W takich okolicznościach Libkin trafia do Sacramento, gdzie wiedzie spokojne życie rodzinne. Ale nie, nie tak się kończy ta książka, bo po drodze jeszcze mamy chwytające za serce wspomnienia, rozliczenie się z własnym dziedzictwem i tożsamością, szaloną wyprawę na Woodstock i spotkanie z Bogartem i Bacall. Żywot i śmierć skrzy się absurdalnym poczuciem humoru, ale pod podszewką kryją się demony, gniew, utracona miłość, próby dopasowania się do otoczenia. Szatrawska wykorzystuje dobrze znane tropy w taki sposób, że tworzą zupełnie nową jakość, a historia, z którą mieliśmy nie raz do czynienia staje się fascynująca i świeża.