Architektura i Design / Pekala design

fOLKLOR I NATURA W DIZAJNERSKIEJ SYMBIOZIE – PEKALA DESIGN

Tekst: Justyna Weronika Łabądź, zdjęcia: Pekala Design

Justyna Weronika Łabądź – autorka, kuratorka, doktor nauk humanistycznych, miłośniczka dobrego wzornictwa.

Bajecznie kolorowe siedziska i ławy, wciągające swoją formą kwietniki, zachęcające do interakcji przeplatanki z dziurkami – to tylko kilka wybranych projektów Małgorzaty Pękali tworzonych w duchu zrównoważonego dizajnu.

Niektórzy twórcy rodzą się w środowisku, które w sposób wyjątkowy sprzyja odkrywaniu własnych zdolności. Tak było w przypadku Małgorzaty Pękali, którą od dzieciństwa w rozwijaniu talentów wspierała cała rodzina. Tata zaraził ją miłością do drewna, od najmłodszych lat zabierał do fabryk, w których pracował. Zaś mama wiedziała, że odpowiednim miejscem dla zdolnej córki będzie najlepsze w Polsce Liceum Plastyczne im. Antoniego Kenara w Zakopanem. Tam pod okiem pedagogów, plastyków młoda artystka rozwijała swoją pasję w Klasie Meblarstwa Artystycznego i w sposób szczególny już wówczas, mając zaledwie 14 lat, zaczęła skupiać się na projektowaniu mebli oraz realizowaniu ich na maszynach stolarskich. Wybór studiów dla Małgorzaty Pękali stał się więc konsekwencją nauki w Zakopanem, z którego artystka przeniosła się do Katedry Wzornictwa Przemysłowego Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Jak mówi o swojej dalszej karierze: „Meblarstwo w szkole zakopiańskiej ukształtowało mnie, ale też bardzo szybko rozpoczęłam pracę w zawodzie. Na trzecim roku studiów rozpoczęłam współpracę ze świeżo powstałą firmą meblarską Nowy Styl z Krosna (to był 1992 rok). Teraz jest to firma znana na całym świecie. Zaprojektowałam dla nich logo, materiały reklamowe, organizowałam targi (projektowałam systemy wystawiennicze), a z czasem zaczęłam projektować produkty. W teamie projektowym z Agatą Danielak-Kujda zaprojektowałyśmy szereg mebli metalowych, biurowych i drewnianych. Dostałyśmy wyróżnienie w konkursie Nowe krzesło dla Nowego Stylu, a następnie wdrożyłyśmy kilka bardzo dobrze sprzedających się przez wiele lat produktów – mebli kawiarnianych. To były początki projektowania w polskich fabrykach. Miałam to szczęście, że mogłam brać w tym udział”. Projektantka dość wcześnie zauważyła problemy licznych odpadków powstających w różnych fabrykach firm, z którymi współpracowała. Materiały odpadowe, które miały się zmarnować, początkowo wykorzystywała do pracy z dziećmi i młodzieżą. W pewnym momencie w jej studiu projektowym Pekala Design pojawił się również dizajn zrównoważony bazujący na materiałach odpadowych. Skrawki materiałów posłużyły jej do wzbogacenia miękkiej części jej wizytówkowych siedzisk – Orinoko, Tulip i flower oraz ławy czy szezlongu Kamasutra (znanego obecnie pod nazwą Doppio). Jej barwne dzieła łączące w swojej konstrukcji szlachetność drewna, metalu oraz miękkość i ciepło materiału, jakim jest unikatowe filcowane sukno wełniane, są wynikiem jej inspiracji folklorem i naturą. W szczególności wspomniane miękkie, kolorowe elementy siedzisk przypominają kwiaty i trawę, na których można usiąść. Projekty te nie dość, że stały się właśnie jednymi ze sztandarowych projektów stworzonych przez Małgorzatę Pękalę, to ponadto zostały dostrzeżone przez publiczność i krytyków, wystawiane na licznych targach i wystawach oraz nagrodzone, m.in. prestiżową nagrodą Machina Design i wyróżnione w konkursie Śląska Rzecz. Projektantka bardzo dużą wagę w procesie projektowania przykłada do poszukiwań rozwiązań na realne problemy. Nie jest to projektowanie, w którym tworzy się wyłącznie ładne, ale niezbyt funkcjonalne przedmioty. Największą nagrodą w tym procesie jest dla artystki wdzięczność ludzka i świadomość, że jej praca miała, choćby w najmniejszym stopniu, dobry wpływ na inne osoby. Jak mówi Małgorzata Pękala, ważna jest też myśl, przekraczająca pewne granice postrzegania: „Dla mnie projektowanie to rozwiązywanie problemów, ale także świeżość, z jaką projektant musi podejść do każdego zagadnienia. Łatwiej jest tworzyć unikatowe, odkrywcze rzeczy, jeśli unikamy podejścia „że czegoś się nie da zrobić”. Czasem problem zaobserwuję i szukam rozwiązań. Jest mi łatwo o tyle, że wiele form potrafię sama sprototypować,

i szybko widzę gotowy produkt. Jeśli czegoś sama nie mogę wykonać, to szukam kooperacji. Zwykle projektuję także całą oprawę graficzną, materiały reklamowe do moich produktów”. Artystka ciągle poszerza swoją ofertę i wychodzi z realizacjami designerskimi poza meblarstwo. Wśród jej projektów znajdują się również wiszące kwietniki do tworzenia ścian kwietnych Hanggo i nowa marka Dottka, skierowana zarówno do dzieci (kolekcja Dottka „Rozwój przez zabawę”), jak i dorosłych (kolekcja Dottka folk z trudniejszymi wzorami). Takie zestawy kreatywne tworzą plansze ze sklejki z wyciętymi odpowiednio otworami, przez które przeplata się sznurki. Jak mówi o nich artystka: „Dottka to przeplatanki kreatywne rozwijające motorykę małą u dzieci, ale też usprawniające i inspirujące dorosłych. Produkty wykonane z materiałów naturalnych, zaprojektowane dla chłopców i dziewczynek, a także dla seniorów i OzN (osób z niepełnosprawnościami). Dottka także rozwija wyobraźnię przestrzenną, koordynację ruchowo-wzrokową, cierpliwość, koncentrację, inspiruje. Doświadczenie pokazuje, że „haftować” lubią również chłopcy. Moje doświadczenia warsztatowe z Dottką pokazały, że wiele dzieci w wieku nawet 10 lat nie potrafi wiązać węzełków!”. Praca z dziećmi, warsztaty artystyczne prowadzone przez artystkę, są bardzo ważne w jej działalności – zarówno więc kreacja nowego projektu Dottka, jak i realizowanie różnych spotkań z dziećmi, jest rodzajem spełniania misji artystki, kładzenia nacisku na rozwijanie w dzieciach potencjału twórczego, kreacji i indywidualności. Dottka to również projekt dla dorosłych, zwłaszcza seniorów – Małgorzata Pękala widzi, ze swojego doświadczenia, że zwłaszcza folklor staje się pretekstem do rozmów z seniorami, od których możemy się wiele dowiedzieć. Seniorzy, to jedna z grup odbiorców, którym projektantka w ostatnim czasie poświęca dosyć dużo czasu. Obecnie pracuje nad bardzo ważnym społecznie projektem „Otwarcie Być Ze Sobą”, który otrzymał grant z programu Dobre Innowacje rozpisanego przez Delta Partner z Zamkiem Cieszyn. Małgorzata Pękala wspólnie z psychologiem Tomaszem Sikorą zaprojektowała grę, która będzie wspierać seniorów, osoby z niepełnosprawnościami i osoby samotne. Mechanika gry powstała we współpracy ze Strefą Gier z Bielska-Białej i Niną Konior. O projekcie mówi projektantka: „Gra porusza tematy tabu i ma otwierać na rozmowę o emocjach. Cały projekt ma poszerzyć sieć wsparcia dla osób samotnych, których w naszym kraju jest coraz więcej. W projekcie powstała gra (dla seniorów, OzN, opiekunów, terapeutów), strona internetowa (www.otwarcie.com), fanpage na facebooku @otwarcie, kanał na YouTubie #otwarciebyćzesobą i filmy, w których pokazuję, jak w wartościowy sposób wspólnie spędzić czas z osobą podopieczną. (…) Gra porusza tematy doświadczeń życiowych, emocji, a także tematy przemijalności”. Jak widać, projekty designerskie Małgorzaty Pękali są na wskroś zaangażowane – zwracają uwagę nie tylko na upcykling, temat globalnej nadpodaży niewykorzystanych odpadków, którym można dać drugie życie, ale przede wszystkim koncentrują się na drugim człowieku, który potrzebuje kontaktu z innymi, interakcji, kreatywności i rozmowy o tym, co czuje.