INSPIRATIEGIDS DIGITAAL JEUGDWERK MET JONG DIGIDAK BLENDERS VZW BLAIRON 714, 2300 TURNHOUT jongdigidak@blenders.be
Inhoud Inleiding ................................................................................................................................................... 2 Digitaal jeugdwerk? ................................................................................................................................. 2 De Jong Digidak methodiek ..................................................................................................................... 4 Jeugdwerk met een digitaal kantje: .................................................................................................... 4 Digitale uitsluiting is sterk gelinkt aan sociaaleconomische uitsluiting. .............................................. 5 Start op een gelijk speelveld ............................................................................................................... 5 Digitale Helden .................................................................................................................................... 6 Het bouwen van zelfvertrouwen in de digitale wereld ....................................................................... 7 De triade van het kind ......................................................................................................................... 8 Outreachend en bottom-up werken ................................................................................................... 9 Digitaal jeugdwerk met Jong Digidak .................................................................................................... 11 Jong Digidak proevertjes ................................................................................................................... 11 Jong Digidak à la carte ....................................................................................................................... 11 Jong Digidak à volonté ...................................................................................................................... 11 Contact .................................................................................................................................................. 12 Afsluiter ................................................................................................................................................. 13 Extra inspiratiebronnen..................................................................................................................... 13
Inleiding Bij Jong Digidak werken we met doelgroepen van 6 tot 25 jaar. Voor elk van deze doelgroepen werken we met een aanpak op maat. Om eenvormigheid en leesbaarheid van de tekst te verbeteren zullen we steeds ‘het kind’ schrijven. Hiermee bedoelen we zowel kinderen, adolescenten als jongvolwassenen.
Digitaal jeugdwerk? We verwachten als samenleving van onze kinderen dat ze volledig voorbereid zijn op de digitalisering en mee zijn met immer evoluerende digitale trends. Maar deze ‘online leefwereld’ is nog in volle evolutie en expansie. Daarom lopen we als ouders, onderwijs en zelfs als maatschappij in zijn geheel, samen met de kinderen steeds achter de feiten aan. Kinderen ontdekten altijd al zichzelf én de wereld door te experimenteren. Ze zoeken hun plaats in het maatschappelijk kader en fouten maken hoort hier per definitie bij. Dat kader staat nu meer dan ooit op losse schroeven en daarbovenop worden die fouten in onze nieuwe onlinemaatschappij blijvend vastgelegd en verspreid, met mogelijke langetermijneffecten tot gevolg. Bovendien zorgt een gebrek aan privacy en anonimiteit voor mogelijke ondermijning van hun persoonlijkheidsontwikkeling.
De doelstellingen van digitaal jeugdwerk zijn op te splitsen in twee delen: 1) Jeugdwerk up-to-date en aantrekkelijk maken voor kinderen door gebruik te maken van digitale technologie 2) Kinderen versterken met digitale vaardigheden en mediawijsheid
Het digitale jeugdwerk helpt de kinderen wel dat kader te bieden waarbinnen ze hun digitale identiteit en vaardigheden op een veilige en verantwoordelijke manier kunnen ontwikkelen. Dit gaat veel verder dan het enkel aanbrengen van hard skills zoals computervaardigheid en programmeren. De focus ligt sterker op het ontwikkelen van levensvaardigheden. Met andere woorden; hen helpen groeien tot digitaal weerbare participanten van de toekomst. We helpen de kinderen om zich in deze nieuwe ‘global village’ niet enkel staande te houden, maar er ook in te floreren en deze wereld van de toekomst in positieve richting verder mee vorm te geven.
Digitaal jeugdwerk gaat een stap verder waar het klassieke jeugdwerk stopt. Het klassieke jeugdwerk is van oudsher een heel sterk middel om groepsgevoel en gemeenschap te bouwen bij kinderen en hun een veilig kader te geven om te groeien en experimenteren binnen de lokale maatschappelijke context. Maar, om relevant te blijven in deze digitale wereld moet het jeugdwerk mee vernieuwen. • • •
•
De doelstellingen van digitaal jeugdwerk zijn dezelfde als deze van het klassieke jeugdwerk maar dan voor de nieuwe realiteit en gebruik makend van de digitale media en technologie. Elke bestaande jeugdwerking heeft de mogelijkheid om aan digitaal jeugdwerk te doen in hun bestaande setting. Digitale technologie verandert constant. Het is daarom belangrijk dat je werking up-to-date blijft met de nieuwste ontwikkelingen en verder gaat dan de hype van de dag. Het is daarom belangrijk dat je meer werkt rond duurzame vaardigheden en attitudes. Digitaal jeugdwerk kan zowel fysiek als online plaatsvinden. Hierdoor kan je tijds- en plaatsonafhankelijk werken. Klassiek jeugdwerk brengt je op een vast moment en op een vaststaande plaats samen. Bij digitaal jeugdwerk is dit geen basisvoorwaarde meer. Kinderen kunnen overal, op elk moment in verbinding komen met de organisatie. Nochtans blijft live contact vaak een meerwaarde.
De Jong Digidak methodiek
‘Elk kind en elke jongere heeft recht op ruimtes om te participeren, te mogen falen, samen in groep te leren, zich te kunnen ontwikkelen en vrienden te maken.’ De Ambrassade
Jeugdwerk met een digitaal kantje: We stellen vast dat bij er veel digitale jeugdwerkingen gekozen wordt om vooral doorgedreven hard skills te gaan ontwikkelen. Deze codeerlessen worden dikwijls op een hoog niveau gegeven, trekken een kansrijk publiek aan en richten zich voornamelijk op de zogenaamde 'whizzkids'; talentvolle en vaardige kinderen. Bij Jong Digidak vinden we het heel belangrijk dat iedereen mee kan met het digitale verhaal. Om de digitale ongelijkheid op het vlak van digitale vaardigheden aan te pakken trekken we volop de kaart van gelijkwaardigheid in plaats van gelijkheid. We besteden daarom veel aandacht aan een laagdrempelige aanpak.
Figuur 1 ©2017 Robert Wood Johnson Foundation
Digitale uitsluiting is sterk gelinkt aan sociaaleconomische uitsluiting. We bieden kinderen, die door mechanismen van sociale uitsluiting minder kansrijk zijn, de digitale kansen die ze verdienen. Hoewel zij zelden volledig offline zijn, lopen ze een beduidend groter risico op digitale uitsluiting. Door gebrekkige toegang tot digitale media en zwakke digitale vaardigheden, bevinden deze kinderen zich in de marge van de informatiemaatschappij. Deze digitale ongelijkheid heeft verstrekkende sociale gevolgen waardoor kinderen minder mentaal weerbaar zijn en minder goed in hun vel zitten. Het doel is om aan ieder evenwaardige kansen te bieden om uit te groeien tot digitale helden ĂŠn om digitale uitsluiting te voorkomen.
Start op een gelijk speelveld We vertrekken steeds vanuit de houding dat de deelnemer nog geen digitale kennis bezit. Op deze manier start iedereen in de groep op gelijke voet. Deze onbevooroordeelde houding zorgt ervoor dat elke deelnemer zich veilig voelt om op eigen tempo deel te nemen aan het proces. De snelsten helpen de anderen vooruit waardoor ook de sociale vaardigheden versterkt worden. Om dit te stimuleren zetten we verschillende activerende groepswerkvormen in om samenwerking te bevorderen. (bv. CLIM-methodiek, jigsaw-methodiek, ‌) We werken rond mediawijsheid en het omgaan met de stroom aan online-informatie. Samen met de kinderen onderzoeken we zowel de kracht als de gevaren van het internet. Vanuit een dialoog met de kinderen brengen we oplossingen om hier op een verstandige manier mee om te gaan. Daarnaast leren we ze ook omgaan met informatieverwerking en informatiedeling zodat ze alle tools in handen hebben om zich veilig online te begeven. Naast het leren detecteren van de valkuilen, maken we hen ook bewust van de kracht van de digitale wereld. Hiermee willen we hun digitale welbevinden en weerbaarheid verhogen. Dit digitale jeugdwerk vertrekt vaak vanuit bestaande activiteiten, maar we geven er een digitaal kantje aan. Het is dus niet de bedoeling om van iedereen een programmeur of een technowizard te maken, maar eerder om hen de basis 21ste eeuwse vaardigheden aan te leren.
Enkele voorbeelden van activiteiten met een digitaal kantje. een QR-code zoektocht Een zoektocht doorheen de locatie, daarbij gebruik makend van QR-codes die met de smartphone worden gescand om de volgende tip te vinden. Vaak worden hier mediawijze opdrachten aan gekoppeld. maken van een film over hun ideale wijk/wereld met greenscreen De kinderen bedenken en maken hun film over hun utopische buurt. Ze gebruiken vragen als richtlijn zodat ze mediawijze en sociale thema’s verkennen. (fake news, portretrecht, gelijke kansen, gendergelijkheid, etc.) digitale grafitti De kinderen ‘taggen’ de hele buurt met hun eigen grafitti. Niet fysiek, maar virtueel met een Augmented Reality App. Later kan heel de buurt de virtuele kunst in de buurt gaan verkennen met de kinderen als museumgidsen.
Door jeugdwerk met een digitaal kantje aan te bieden versterken we niet enkel de digitale vaardigheden van kinderen, maar ook hun sociale vaardigheden. Hierdoor ontwikkelt hun zelfbeeld positief en vervullen zij als ‘digitale held’ een voorbeeldrol voor hun omgeving.
Digitale Helden Digitale helden zijn die kinderen die misschien wel zijn begonnen vanaf nul, maar die door de digitale jeugdwerking hun vaardigheden en zichzelf hebben kunnen ontwikkelen. Zij hebben de technische en sociale vaardigheden verworven om hun omgeving te helpen om de weg te zoeken in de digitale wereld. Deze kinderen nemen als digitale held een voorbeeldfunctie in, die anderen inspireert en bijeenbrengt. Ze kunnen hun kennis overdragen aan leeftijdsgenoten en fungeren zo als ‘digi-buddy’.
Het bouwen van zelfvertrouwen in de digitale wereld Kinderen zijn steeds op zoek naar hun positie in de maatschappij. Ze zoeken hiervoor aansluiting bij een beeld (wereldbeeld, denkbeeld, ideaalbeeld) waarin ze hun plaats vinden. Omdat ze op zoek zijn naar nieuwe ervaringen en ideeën, zijn ze daar ook sterk in te beïnvloeden. De onlinewereld stelt de kinderen nog veel meer dan vroeger in staat om in contact te komen met deze beelden. Dit geeft veel kansen tot zelfontplooiing, maar brengt ook enkele risico’s met zich mee. In de onlinewereld wordt er een beeld gevormd van jouw interesse, gedrag en beschikbare informatie. Concreet wil dit zeggen dat op basis van jouw gedeelde foto's, geplaatste berichten, bekeken YouTubefilmpjes en beluisterde muziek een beeld van jou wordt gemaakt. Dit, en de toevoeging daarop door anderen, bepalen jouw online-identiteit. Steeds meer mensen gaan informatie over een bepaalde persoon zoeken op het internet. Dit maakt je online-identiteit dan ook zo belangrijk. De informatie die mensen vinden over iemand draagt bij tot het beeld dat ze krijgen. Het ontwikkelen van een online-identiteit gebeurt automatisch als kinderen op internet gaan. Daarom zetten we in op dit thema en bereiden we hen voor op wat er kan gebeuren. We tonen hen hoe ze zelf deze identiteit en hun online imago kunnen bepalen en vormgeven. We waarschuwen ze voor valkuilen en gevaren en we staan stil bij wat ze kunnen ondernemen als er iets misloopt. Door deze vaardigheden en attitudes te verscherpen, versterken we ook hun zelfvertrouwen. Dit heeft niet alleen positief effect op hun zelfbeeld, maar ook op dat van hun omgeving.
De triade van het kind Bij de triade van het kind plaatsen we het kind centraal. We zorgen ervoor dat we elke schakel in het netwerk rond hen betrekken en activeren in de digitale jeugdwerking. Groei- en leermogelijkheden komen langs alle kanten op hen af. Om die leerkansen zo krachtig mogelijk te maken moeten we ervoor zorgen dat alle neuzen in dezelfde richting staan in elke context. Het is belangrijk dat, ondanks de verschillen in aanpak, alle betrokkenen toch de ontwikkeling van sociaal-digitale weerbaarheid van het kind nastreven. Dit is een versterkende factor om aan succesvol jeugdwerk te doen. Zo krijgt het kind voldoende ondersteuning om zich positief sociaal-digitaal te ontwikkelen. ‘Een betrokken omgevingscontext, een sociaal netwerk dat 'meedoet' biedt de grootste garantie op duurzame verandering en grotere levenskwaliteit. Hoe vitaler je netwerk, hoe groter de kans dat je de problemen die je in je leven tegenkomt, ook de baas kan.’ Kristin Nuyts, SAM, steunpunt Mens en Samenleving.
Jong Digidak is daarom in zijn werking niet enkel actief in de vrije tijd van kinderen, maar geeft ook workshops in scholen, leefgroepen, ondersteuningsorganisaties en ook rechtstreeks aan ouders.
We trainen hierbij niet enkel de kinderen, maar zeker ook de begeleiders, ouders en leerkrachten zodat zij de vaardigheden hebben en de schroom overkomen om deze ondersteuning te bieden aan de kinderen.
Jong Digidak activeert al deze actoren in zijn methodiek. Door hen sterk te betrekken bij en inzicht te geven in de digitale leefwereld van kinderen versterken we de hele omgeving én hun sociaal-digitaal welbevinden. ‘Ik was eerst bang om mijn kind op social media te laten. Nu ik er door Jong Digidak meer over heb geleerd weet ik hoe ik met mijn kind daarover in gesprek kan gaan en nu voel ik me er geruster in. Ik weet nu dat mijn kind naar mij zal komen wanneer er iets mis gaat’.
Een mama die een Jong Digidak vorming volgde. Veel ouders, leerkrachten of jeugdwerkers ervaren een bepaalde terughoudendheid of angst om een open gesprek met hun kinderen aan te gaan over hun digitale leefwereld. We stellen vast dat dit komt uit gebrek aan kennis en vaardigheden. Door hen de nodige vaardigheden aan te leren nemen we het taboe hierover weg. Waardoor ze wel de dialoog met hun kind durven aangaan. Door een actieve koppeling tussen de scholen, ouders en de vrijetijdscontext ontstaat een krachtige leeromgeving voor de kinderen.
Outreachend en bottom-up werken We willen onze doelstellingen bereiken door inclusief en outreachend te werken en daarbij steeds rekening te houden met de 'goesting' van de deelnemers. Nadenken over de locatie en de eventuele (on)zichtbare drempels die deze met zich meebrengt, is belangrijk. We zoeken daarom naar plaatsen die reeds gekend zijn bij de kinderen: bv. buurthuis, jeugdhuis, school, bibliotheek. Hierbij beperken we ons niet tot die kinderen die al betrokken zijn bij deze werkingen, maar zetten we er ook steeds op in om verbredend en verbindend te werken. We stimuleren de partnerorganisaties waar de activiteiten worden georganiseerd om zo veel mogelijk kinderen die buiten hun klassiek netwerk vallen, te betrekken. De communicatie en marketing van de activiteiten spitsen we hier ook op toe. We communiceren zowel online als offline en liefst gaan we hiervoor ook de straat op en zoeken de kinderen op hun uitverkoren plekken op. Door te vertrekken vanuit de leefwereld en de ‘goesting’ van de kinderen krijgen we een goede voedingsbodem om tot ideale leerkansen tot komen. De kinderen zijn dan intrinsiek gemotiveerd om de activiteit verder uit te werken en leren daardoor intensiever. Wanneer ze actief en volwaardig kunnen participeren, krijgen de kinderen mee het eigenaarschap over de werking en dragen deze verder uit. De kinderen nemen hiermee een vuurtorenfunctie in hun netwerk in en trekken zo hun ganse netwerk mee in een positief verhaal.
Checklist: Digitaal jeugdwerk De basics Zet samenwerking op over sectoren heen Diversiteit inzetten als kracht Triade van het kind vormt de basis: betrek zo veel mogelijk van het netwerk
Noden en behoeftebepaling van de lokale context Verbind bestaande organisaties Onderzoek de leefwereld van de jeugd
Werk op maat Vertrek vanuit het kind Maak het laagdrempelig Zorg dat iedereen kan volgen Betrek de buurt bij de werking Zet in op versterken van de eigenwaarde Werk interactief, geef hands-on ervaring mee Geef ruimte voor zelfontplooiing
Versterk het kind en het netwerk errond Geef ruimte om te experimenteren Voer een open dialoog Communiceer positief en versterkend Heb geen schrik om samen met het kind het onbekende te verkennen Verhoog zelfredzaamheid, zelfvertrouwen en zelfreflectie
Digitaal jeugdwerk met Jong Digidak Starten met digitaal jeugdwerk kan een hele uitdaging zijn. Er zijn een aantal zaken om rekening mee te houden. Hoewel je zeker geen digitaal expert hoeft te zijn om aan digitaal jeugdwerk te doen, kan het toch zinvol zijn om expertise onder de arm te nemen. Jong Digidak staat voor je klaar met een waaier aan mogelijkheden.
Jong Digidak proevertjes Wil je graag eens uitproberen of Jong Digidak iets voor jouw organisatie kan zijn? Bij Jong Digidak hebben we een aanbod waar je tegen een voordeeltarief enkele éénmalige vormingen op maat van jouw organisatie kan bestellen. We komen bij je langs en laten je kennismaken met een digitale activiteit.
Jong Digidak à la carte Je kan er natuurlijk ook voor kiezen om volledig naar keuze te werken. Losse workshops, een begeleid vakantiekamp, opleiding voor je medewerkers / vrijwilligers, het kan allemaal. Je kan ook een ‘Jong Digibox’ huren. Dit is een toolkit met daarin alle benodigde materialen om een workshop te geven en volledig uitgewerkte leskaarten.
Jong Digidak à volonté Wil je als lokaal bestuur of organisatie wel starten met digitaal jeugdwerk, maar heb je niet de medewerkers of vrijwilligers beschikbaar om het praktisch te realiseren? Dan biedt Jong Digidak ook totaaloplossingen aan waarbij het Jong Digidak-team een volledige digitale jeugdwerking uitbouwt en uitbaat. In dit soort aanbod werken we nauw samen met de opdrachtgever om de doelstellingen te behalen, maar hoeven zij zich geen zorgen maken om het praktische luik van het verhaal.
* Jong Digidak houdt steeds de vinger aan de pols van het medialandschap en optimaliseert zo de vormingen. Vraag ons meest recente aanbod aan via jongdigidak@blenders.be
Contact Neem contact op met ons op jongdigidak@blenders.be
of
Via onze medewerkers Jef De Backker Jef.debackker@blenders.be 0488/66.50.06
Kelly Vreys Kelly.vreys@blenders.be 0477/29.52.47
Of neem een kijkje op onze social media https://www.facebook.com/jongdigidak https://www.instagram.com/jongdigidak/
Afsluiter Deze inspiratiegids werd gerealiseerd op vraag van Mediawijs in het kader van het project ‘generatie veerkracht’ gesubsidieerd door minister Dalle. Op www.e-inclusie.be vind je meer informatie over het thema digitale inclusie, handleidingen, lesmateriaal, goede praktijken, enz.
Extra inspiratiebronnen www.apestaartjaren.be www.e-inclusie.be/tools/mediawegwijzer-allemaal-digitaal https://e-inclusie.be/tools/inspiratiegids-zo-start-je-openbare-computerruimte-werking https://e-inclusie.be/tools/digitale-inclusie-vlaanderen-advies-en-expertise https://e-inclusie.be/dossiers/dossier-digitale-inclusie/sociale-media-hulpverleningjongeren-ethisch-kader https://e-inclusie.be/dossiers/dossier-digitale-inclusie/17-e-inclusie-praktijken-kwetsbarekinderen-en-jongeren www.mediawijs.be www.sociaal.net/opinie/digitalisering-moet-in-dna-van-jeugdwerk www.verke.org/wp-content/uploads/2017/11/Digital-youth-work-a-Finnishperspective_web.pdf