Φυσιολογία της Κολύμβησης Διατροφή και Άθληση
Γεωργία Κάμπατζη Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Θωμαϊδης Σάββας Καθηγητής Φυσικής Αγωγής – Προπονητής Κολύμβησης
MediDiatrofi.gr
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗΣ Σύνταξη: Κάμπατζη Γεωργία Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Θωμαϊδης Σάββας Καθηγητής Φυσικής Αγωγής – Προπονητής Κολύμβησης Πτυχιούχος Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ., M.Sc. Δ.Π.Θ. Μηχανική – παράγοντες κολύμβησης Το κοινό στοιχείο ανάμεσα στα αγωνίσματα της κολύμβησης και της υδατοσφαίρισης είναι η ανάγκη για οριζόντια μετατόπιση στο υγρό στοιχείο δηλαδή το κολύμπι. Κατά την κολύμβηση και κυρίως στο άθλημα της υδατοσφαίρισης ενέργεια χρειάζεται να δαπανηθεί για τη διατήρηση της πλευστότητας και συγχρόνως για την επίτευξη της οριζόντιας μετακίνησης με την χρησιμοποίηση των χεριών και των ποδιών. Όταν ένα μέρος του σώματος βρίσκεται στο νερό, δέχεται τη δύναμη βαρύτητας που το βυθίζει. Η πρόσληψη οξυγόνου και άρα και η ενέργεια που δαπανάται κατά την κολύμβηση αποδεικνύεται ότι σχετίζεται άμεσα με το μέτρο της δύναμης αυτής. Το μέτρο της εξαρτάται από μια σειρά ανθρωπομετρικών μεταβλητών όπως το ειδικό βάρος του μυϊκού και λιπώδους ιστού, το βάρος του σώματος που βρίσκεται έξω από το νερό και την πληρότητα των πνευμόνων σε αέρα. Όταν οι πνεύμονες έχουν μέγιστη πληρότητα αέρα, τότε οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να επιπλέουν χωρίς καμία μυϊκή εργασία. Κατά την κολύμβηση όμως μεγαλύτερο μέρος του σώματος είναι μέσα στο νερό και οι πνεύμονες δεν είναι πλήρεις με αέρα. Επίσης, η ποσοστιαία σύσταση του σώματος σε λιπώδη και άλιπη (μύες και οστά) μάζα επηρεάζει την πλευστότητα, συνεπώς και τη δαπάνη ενέργειας. Αυτό οφείλεται στο ότι τα οστά και οι μύες βυθίζονται στο νερό, ενώ το λίπος επιπλέει λόγω του μικρότερου ειδικού βάρους. Γενικά οι γυναίκες έχουν καλύτερη πλευστότητα από τους άντρες. Το γεγονός αυτό μπορεί να αποδοθεί στο υψηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους και ιδιαίτερα στο αυξημένο υποδόριο λίπος σε σχέση με τους άντρες. Ενέργεια επίσης δαπανάται για την υπερπήδηση των οπισθελκουσών δυνάμεων, οι οποίες εμποδίζουν την οριζόντια κίνηση ενός αντικειμένου σε υγρό μέσο. Η συνολική οπισθέλκουσα δύναμη κατά την κολύμβηση διαχωρίζεται σε τρία είδη:
Η οπισθέλκουσα δύναμη (μετωπική αντίσταση) που ασκείται σε κάθε αντικείμενο που κινείται μέσα στο νερό και εμποδίζει την κίνηση του. Το μέτρο της αντίστασης αυτής εξαρτάται από το σχήμα, το μέγεθος και την ταχύτητα του αντικειμένου. Η θέση του σώματος στο νερό και η τεχνική του κολυμβητή επηρεάζουν την τιμή της δύναμης αυτής. Όσο πιο υδροδυναμικό σχήμα αποκτά το σώμα του κολυμβητή, τόσο μειώνεται η τιμή της. Όσο αυξάνεται η ταχύτητα η τιμή της αυξάνεται εκθετικά. Το νερό όμως στις μεγαλύτερες ταχύτητες προκαλεί ένα υδροδυναμικό ανέβασμα του κατώτερου τμήματος του σώματος, δίνοντας του μια πιο οριζόντια θέση στο νερό, προκαλώντας έτσι σχετική μείωση της οπισθέλκουσας αντίστασης. Η οπισθέλκουσα τριβή δέρματος που παράγεται καθώς το νερό γλιστρά πάνω στην επιφάνεια του δέρματος. Η απομάκρυνση του τριχώματος του σώματος, μειώνει την τριβή και επομένως και το ενεργειακό κόστος, αυτό δικαιολογεί και την κοινή πρακτική των κολυμβητών να ξυρίζουν το σώμα τους. Η οπισθέλκουσα των κυμάτων τέλους που προκαλείται από τους κυματισμούς που δημιουργούνται μπροστά και σχηματίζουν κενά πίσω από τον κολυμβητή καθώς κινείται προς τα εμπρός. Η επίδραση του παράγοντα αυτού αυξάνει με την αύξηση της κολυμβητικής ταχύτητας.
Η κατανομή του σωματικού λίπους στις γυναίκες είναι κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα κάτω άκρα τους να βρίσκονται ψηλότερα στο νερό, κάτι που τις δίνει μια θέση πιο οριζόντια και ‘ευθυγραμμισμένη’ και έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται η αντίσταση του σώματος και να ελαττώνεται και η δαπάνη ενέργειας. Στους άνδρες αντίθετα λόγω του χαμηλότερου ποσοστού λίπους στα κάτω άκρα, τα πόδια τείνουν να βυθιστούν και να κινηθούν χαμηλότερα στο νερό. Αυτό έχει ως συνέπεια την αύξηση της αντίστασης του σώματος και την μείωση της ‘οικονομίας’ της κολύμβησης.