Dar Al-Majanin: Special Schizophrenia Care-Center

‫ﭘﺮدﯾﺲ ﻫﻨﺮ‬ ‫داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻌﻤﺎري و ﺷﻬﺮﺳﺎزي‬

‫داراﻟﻤﺠﺎﻧﯿﻦ‬ ‫)ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎران اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ(‬ ‫ﻧﮕﺎرش‪:‬‬ ‫ﻣﻬﺮان ﻫﺮاﺗﯽ‬

‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ‪:‬‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﯿﺪ ﻣﻬﺪوي‬

‫ﭘﺮوژة ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﮥ دورة ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﻌﻤﺎري‬

‫ﺷﻬﺮﯾﻮر ‪1400‬‬

‫ﭘﯿﺶدرآﻣﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‪ ،‬اﮔﺮ در ﺧﻮد ﭘﻨﺎﻫﯽ ﺑﺮ ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬ ‫ﺳـﻼﻣﺖ‪ ،‬اﺳـﺎﺳـﯽﺗﺮﯾﻦ اﺻـﻞ ﻻزم ﺟﻬﺖ اداﻣﮥ ﺣﯿﺎت در اﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﯽرود و ﺳـﻼﻣﺖ روان در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن از‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﺑﺴـﯿﺎر وﯾﮋه ﺑﺮﺧﻮدار اﺳـﺖ؛ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﮔﺰارش ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ )‪ ،(WHO‬ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦِ‬ ‫اﻧﺴـﺎنﻫﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬داﺷـﺘﻦ ذﻫﻨﯽ آرام و ﺗﻮاﻧﺎ در درك ﺷـﺮاﯾﻂ و ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎي روزاﻧﻪ‪ ،‬اﺻـﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﺸـﺎﻧﮥ رواﻧﯽ ﺳـﺎﻟﻢ اﺳـﺖ ﮐﻪ در‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ اﻣﺮوزي و ﺑﻪ ﺧﺼـﻮص در ﮐﺸـﻮر اﯾﺮان‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﺄﻣﻞ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺣﺠﻢ زﯾﺎدي از دادهﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت روزﻣﺮه‬ ‫ﺗﻮﺳــﻂ ﻫﺮ ﻓﺮد درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷــﻮد ﻫﻤﻮاره ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ذﻫﻨﯽ ﺗﻮاﻧﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ و درك اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﭘﯽ ﺣﻮادث و ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت‬ ‫ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف و ﻧﺎﻫﻨﺠﺎر دﻫﻪ اﺧﯿﺮ در ﮐﺸــﻮرﻣﺎن اﯾﺮان‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﻢاﻫﻤﯿﺖ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﺷــﺪن ﻣﺴــﺌﻠﻪ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي رواﻧﯽ در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬ﻃﯽ دﻫﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﺸـﻤﮕﯿﺮ ﻧﺮخ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ و ﺑﻪ ﻃﻮر وﯾﮋه‪ ،‬اﻓﺮاد داراي ﺑﯿﻤﺎري اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ را در‬ ‫ﺳـﻄﺢ اﺟﺘﻤﺎع ﺷـﺎﻫﺪ ﺑﻮدهاﯾﻢ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و داراي ﺷـﺮاﯾﻂ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ در‬ ‫اﯾﺮان و ﺑﻪ ﻃﻮر وﯾﮋه در ﺷﻬﺮ ﺑﺰرگ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ از اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران و ﺑﻬﺒﻮد آﻧﺎن را ﻋﻤﻼً ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺷـﺎﯾﺪ اوﻟﯿﻦ و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻗﺪم در راﺳـﺘﺎي ﺑﻬﺒﻮد اﯾﻦ اﻣﺮ را ﺑﺘﻮان ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﺳـﺎﺧﺖ ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ اﺧﺘﺼـﺎﺻـﯽ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮐﺪام از‬ ‫زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي رواﻧﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻤﺎران اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺷـﯿﻮع ﺑﯿﺸـﺘﺮ و ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻧﺮخ‬ ‫اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آن در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻣﻌﮥ ﻫﺪف اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺗﺮﻣﯿﻢ و ﺗﻔﻬﯿﻢ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺳــﻼﻣﺖ روان ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷــﺪه و ﺗﻼش ﺑﺮ آن‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ روﯾﮑﺮدي اﻧﺴﺎندوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﭘﺎﯾﺪار‪ ،‬ﺗﺰرﯾﻖ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﺸﻮر اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﺠﺪﯾﺪ و ﺗﺴﺮﯾﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ﻣﺴــﺌﻠﮥ ﻣﻮﺟﻮد و ﺑﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ و ﺿــﺮورت ﺳــﻼﻣﺖ روان و وﺟﻮد ﻓﻀــﺎﻫﺎي‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ وﯾﮋه و درﺧﻮر ﺑﺮاي اﺷـﺨﺎص ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي رواﻧﯽ‪ ،‬ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي ﻣﻌﻤﺎران و ﺗﺌﻮرﯾﺴـﯿﻦﻫﺎ و ﻧﯿﺰ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﭘﺮوﺳـﮥ ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر درك ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﺳـﻼﻣﺖ روان‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﭘﺮوژهﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻻزم و ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺴـﺘﺮي ﻣﻨﺎﺳـﺐ آﻏﺎز ﺷـﺪ‪ .‬در ﻓﺼـﻞﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻧﮑﺎت و‬ ‫روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ را ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻧﻤﻮئ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬ﻃﺮح ﻧﻬﺎﯾﯽ و ﻣﺪارك ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻟﮕﻮﯾﯽ از ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و‬ ‫درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫واژﮔﺎن ﮐﻠﯿﺪي‪:‬‬ ‫داراﻟﻤﺠﺎﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺳــﻼﻣﺖ روان‪ ،‬رواندرﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ‪ ،‬درﻣﺎن‪ ،‬آراﻣﺶ ذﻫﻦ‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎر‪،‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﺳـﻼﻣﺘﯽ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ دارد و ﺳـﻼﻣﺖ روان ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﺣﻔﻆ آراﻣﺶ و ﺳـﻼﻣﺖ رواﻧﯽ‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ اﻓﺰاﯾﺶ راﻧﺪﻣﺎن وي در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳــﻄﺢ ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ و ﺣﺘﯽ ﮐﻤﯿﺖ آن ﺑﻮده و در ﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﺎﻟﯽ‬ ‫ﺧﺘﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷــﺪ ﮐﻪ اﻧﺴــﺎن ﻫﻤﻮاره در راﺳــﺘﺎي آن ﻗﺪم ﺑﺮداﺷــﺘﻪ اﺳــﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺷــﺮاﯾﻂ ﮐﻠﯽ ﺟﻮاﻣﻊ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ‬ ‫دادهﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ روزﻣﺮه‪ ،‬ﺗﻮازن ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺳﻼﻣﺖ روان را ﺑﺮ ﻫﻢ زده و ﺑﺴﯿﺎري از اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ و ﺳﻮﯾﯽ ﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻫﻤﻮاره‬ ‫»ﺳـﻼﻣﺖ« ﺗﺼـﻮر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳـﻮق داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي روزاﻓﺰون ﺟﻬﺎن در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﺑﺴﯿﺎري‬ ‫از ﮐﺸـﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺣﺘﯽ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ در ﺻـﺪد رﺷـﺪ ﮐﻠﯽ ﺳـﻼﻣﺖ روان در ﺳـﻄﺢ ﺟﻮاﻣﻊ ﺧﻮد ﺑﺮآﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ در‬ ‫ﺣﺎﻟﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺳــﻼﻣﺖ روان و ﺑﻪ وﯾﮋه اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯿﺎ‪ ،‬از زﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺴــﯿﺎر دور وﺟﻮد داﺷــﺘﻪ و ﺣﺘﯽ از زﻣﺎن‬ ‫اﺑﻦﺳـﯿﻨﺎ ﻧﯿﺰ وﻗﺎﯾﻌﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎﯾﯽ ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻧﻘﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ در ﺑﺎزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﺎﻧﯽ در‬ ‫اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺮاﮐﺰي ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎران داراي ﺷـﺮاﯾﻂ وﯾﮋه رواﻧﯽ اﺧﺘﺼـﺎص داده ﺷـﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﻫﯿﭻﮐﺪام ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ و درﻣﺎن اﯾﻦ اﻓﺮاد را ﻣﻬﯿﺎ ﻧﻨﻤﻮده و ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ زﻧﺪان را ﺗﺪاﻋﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﯿﻤﺎران اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮدي در راﺳــﺘﺎي ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ و ﯾﺎ ﺑﺎزﺳــﺎزي آراﻣﺶ‬ ‫ذﻫﻨﯽ و رﺷـﺪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي ادراﮐﯽ‪ ،‬از ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻣﻬﻤﯽ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺟﻮاﻣﻊ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ در درﺟﺎت ﺑﺎﻻي اوﻟﻮﯾﺖﺑﻨﺪي‬ ‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻀـﺎﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮﯾﺸـﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﯿﻂﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﮔﺬران ﻣﻮﻗﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و‬ ‫از اﯾﻦ رو ﺑﺎﯾﺪ از ﺷـﺮاﯾﻄﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻮاﺑﮕﻮي ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﭘﺮﺳـﻮﻧﻞ ﺣﺎﺿـﺮ در اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳـﺎﺧﺖ ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﻤﺎران اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺻﺤﯿﺢ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ‬ ‫و ﺷـﺮاﯾﻂ ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران و ﻧﯿﺰ دﯾﮕﺮ ﮐﺎرﺑﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳـﺖ ﻣﺪﺗﯽ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﮐﻮﺗﺎه را در ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺳـﭙﺮي ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫از اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ اﻟﺰاﻣﺎت ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ ‪1 ........ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪-1‬‬ ‫‪1‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻮﺿﻮع ‪2 .....................................................................................................................................‬‬

‫‪1‬ـ ‪2‬ـ‬

‫ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪2 ..........................................................................................................................................‬‬

‫‪1‬ـ‪3‬ـ‬

‫اﻫﺪاف ﻣﻮﺿﻮع ‪2 .....................................................................................................................................‬‬

‫‪1‬ـ‪4‬ـ‬

‫ﺿﺮورت اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺿﻮع ‪3......................................................................................................................‬‬

‫‪ 1‬ـ‪ 5‬ـ‬

‫ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ‪3....................................................................................................................................‬‬

‫‪1‬ـ‪6‬ـ‬

‫روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ‪4 ........................................................................................................................................‬‬

‫‪-2‬‬

‫‪1‬ـ‪6‬ـ‪1‬ـ‬

‫روش ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت ‪4.........................................................................................................................................‬‬

‫‪1‬ـ‪6‬ـ‪2‬ـ‬

‫روش ﭘﮋوﻫﺶ ‪4............................................................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي ‪5 .............. ................................ ................................‬‬

‫‪2‬ـ‪1‬ـ‬

‫داراﻟﻤﺠﺎﻧﯿﻦ‪6 ..........................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ ‪2‬ـ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ‪6 ...............................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪2‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪6................................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪2‬ـ‪2‬ـ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ )ﺗﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن( ‪7 ...................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪2‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﯽ در اﯾﺮان و اﺳﻼم ‪7......................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪2‬ـ‪4‬ـ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺑﯿﻤﺎري اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯿﺎ ‪8................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﺗﻌﺎرﯾﻒ ‪9 .................................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪3‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪9...........................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪3‬ـ‪2‬ـ‬

‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ روان ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟‪9.............................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪3‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺳﻼﻣﺖ روان ‪10........................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪3‬ـ‪4‬ـ‬

‫اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪10...........................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪3‬ـ‪5‬ـ‬

‫ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎر اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ‪12..........................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪3‬ـ‪6‬ـ‬

‫روشﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ ‪13...................................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪4‬ـ‬ ‫‪2‬ـ‪4‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي و دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ ‪16 ....................................................................................................................‬‬ ‫اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ از دﯾﺪ ﺟﻮاﻣﻊ ‪16 ..................................................................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪-3‬‬

‫‪2‬ـ‪4‬ـ‪2‬ـ‬

‫دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ‪16 ..............................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪4‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﺤﯿﻂ در ﺑﻬﺒﻮد ﺑﯿﻤﺎر ‪17................................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪4‬ـ‪4‬ـ‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻤﺎر در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﻓﻀﺎﻫﺎ ‪17.....................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪4‬ـ‪5‬ـ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺮﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ‪18......................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪4‬ـ‪6‬ـ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﯿﻤﺎران ‪25............................................................................................................................‬‬

‫‪2‬ـ‪4‬ـ‪7‬ـ‬

‫ﺑﺨﺶ ﮐﺎدر درﻣﺎن ‪25.................................................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي ‪26.. ................................ ................................‬‬

‫‪3‬ـ‪1‬ـ‬

‫‪-4‬‬

‫‪3‬ـ‪1‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ وﯾﻠﻪ داﻧﻤﺎرك ‪27...............................................................................................................‬‬

‫‪3‬ـ‪1‬ـ‪2‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻧﺮوژ‪30 .................................................................................................................................‬‬

‫‪3‬ـ‪1‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻓﺮدرﯾﺶﻫﺎﻓﻦ ‪32...............................................................................................................‬‬

‫‪3‬ـ‪1‬ـ‪4‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪ PSY‬ﻫﻠﺴﯿﻨﮕﻮر ‪35..........................................................................................................‬‬

‫‪3‬ـ‪1‬ـ‪5‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪39.......................................................... Madlove: A Designer Asylum‬‬

‫‪4‬ـ‪1‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﻣﺤﻞ ‪42.........................................................................................................................................................................‬‬

‫‪4‬ـ‪1‬ـ‪2‬ـ‬

‫ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ‪42............................................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ‪41 ........................ ................................‬‬

‫‪4‬ـ ‪2‬ـ‬

‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﻃﺮاﺣﯽ ‪42 .......................................................................................................‬‬

‫‪4‬ـ‪2‬ـ‪1‬ـ‬

‫رﯾﺰﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻧﻮﯾﻔﺮت‪43...............................................................................................‬‬

‫‪4‬ـ‪2‬ـ‪2‬ـ‬

‫اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‪/‬درﻣﺎﻧﯽ )ﻣﺒﺤﺚ ﭼﻬﺎرم ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﺮان( ‪44..................‬‬

‫‪4‬ـ‪3‬ـ‬

‫‪-5‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪27 ...............................................................................................................................‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ‪48 ..............................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح ‪58 .......... ................................ ................................‬‬

‫‪5‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﯿﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﺳﺘﺎن ‪59 .............................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ ‪2‬ـ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺷﻬﺮ ‪59 ..................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪3‬ـ‬

‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ‪59 .......................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪3‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ‪60................................................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪3‬ـ‪2‬ـ‬

‫آب و ﻫﻮا ‪62 .................................................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪3‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ‪62........................................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪4‬ـ‬

‫اﻗﻠﯿﻢ ‪63 .................................................................................................................................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬ ‫‪5‬ـ‪4‬ـ‪2‬ـ‬

‫دﻣﺎ ‪64 ............................................................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪4‬ـ‪3‬ـ‬

‫رﻃﻮﺑﺖ و ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪65 .................................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪4‬ـ‪4‬ـ‬

‫ﺑﺎد ‪66 .............................................................................................................................................................................‬‬

‫‪ 5‬ـ‪ 5‬ـ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ ‪67 .................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪6‬ـ‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎﯾﺖ ‪68 ....................................................................................................................................‬‬

‫‪-6‬‬

‫‪5‬ـ‪6‬ـ‪1‬ـ‬

‫دﻟﯿﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎﯾﺖ‪68 ...............................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪6‬ـ‪2‬ـ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﺎﯾﺖ ‪69.......................................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪6‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎي ﻣﺠﺎور ‪70.................................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪6‬ـ‪4‬ـ‬

‫اﺑﻌﺎد ﺳﺎﯾﺖ ‪71..............................................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪6‬ـ‪5‬ـ‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﺳﺎﯾﺖ ‪72............................................................................................................................................‬‬

‫‪5‬ـ‪6‬ـ‪6‬ـ‬

‫ﻧﺤﻮه دﯾﺪ و دﺳﺘﺮﺳﯽ ‪73...........................................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ‪74 ... ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪6‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﺑﺎزﺗﻌﺮﯾﻒ ﺳﻨﺎرﯾﻮ ‪75 ..............................................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ ‪2‬ـ‬

‫اﺣﮑﺎم و ﻧﮑﺎت ﻃﺮاﺣﯽ ‪75 ......................................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﮐﺎﻧﺴﭙﺖﻫﺎي اوﻟﯿﻪ و روﻧﺪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﺣﺠﻢ ‪76 ...............................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ دو اﺗﺎق در ﮐﻨﺎر ﯾﮏ دﯾﮕﺮ ‪76.....................................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‪3‬ـ‬

‫اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع در ﺳﺎﯾﺖ ‪77 ......................................................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‪4‬ـ‬

‫ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﻣﯿﺎن اﺗﺎقﻫﺎ ‪77..........................................................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‪5‬ـ‬

‫ﻫﻢ ﺗﺮاز ﻧﺒﻮدن ﭘﻨﺠﺮه اﺗﺎقﻫﺎي ﮐﻨﺎرﻫﻢ ‪77............................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‪6‬ـ‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﭘﺮﺳﺘﺎري در ﻣﯿﺎن ﻓﻀﺎﻫﺎ ‪77.......................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‪7‬ـ‬

‫اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﻣﯿﺎن ﺳﻄﻮح ‪78................................................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‪8‬ـ‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ در ﻣﯿﺎن دو ﺑﺨﺶ‪78..............................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‪9‬ـ‬

‫ﻓﺮم داﯾﺮه در ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎي راﻫﺮوﯾﯽ و ﻣﺤﻮﻃﻪ ‪78.........................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪3‬ـ‪10‬ـ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﻤﺎرت وال در اﺗﺎقﻫﺎ ‪79..................................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪4‬ـ‬

‫ﻟﮑﻪﮔﺬاري در ﺳﺎﯾﺖ ‪80..........................................................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪6‬ـ‬

‫دﯾﺎﮔﺮام ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻣﺠﺎورتﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ ‪81..........................................................................................‬‬

‫‪6‬ـ‪7‬ـ‬

‫دﯾﺎﮔﺮام ﺣﯿﻄﻪﺑﻨﺪي ‪82 ..........................................................................................................................‬‬

‫‪-7‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ‪83 ............................ ................................ ................................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬ ‫‪7‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﺳﺎزه ‪84 ..................................................................................................................................................‬‬

‫‪7‬ـ‪1‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﺳﺎزه ﺳﻘﻒ اﯾﻨﺘﻞ دك ‪84..........................................................................................................................................‬‬

‫‪7‬ـ‪1‬ـ‪2‬ـ‬

‫اﺳﻤﺎرت وال‪86............................................................................................................................................................‬‬

‫‪7‬ـ ‪2‬ـ‬ ‫‪7‬ـ‪2‬ـ‪1‬ـ‬ ‫‪7‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﺟﺰﺋﯿﺎت ‪86 .............................................................................................................................................‬‬ ‫ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻧﺼﺐ و اﺗﺼﺎل اﺳﻤﺎرتوال ‪86...................................................................................................................‬‬ ‫ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ‪87.....................................................................................................................................‬‬

‫‪7‬ـ‪3‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﺶ و ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ ‪87..............................................................................................................................‬‬

‫‪7‬ـ‪3‬ـ‪2‬ـ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن )‪88................................................................................................................ (BMS‬‬

‫‪7‬ـ‪3‬ـ‪3‬ـ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﯾﻖ ‪89...........................................................................................................................................‬‬

‫‪-8‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺪارك ﻧﻬﺎﯾﯽ ‪90 . ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪-9‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪91 ... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪9‬ـ‪1‬ـ‬

‫ﮐﺘﺐ و ﻣﻘﺎﻻت ‪92 ...................................................................................................................................‬‬

‫‪9‬ـ ‪2‬ـ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪92 ....................................................................................................................................... URL‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫‪ -۱‬ﻓﺼﻞ اول‪:‬‬

‫ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫|‪1‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ‬

‫‪۱‬ـ‪۱‬ـ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫در اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺗﻼش ﺑﺮ آن اﺳـﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﺗﻤﺎم اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد و در دﺳـﺘﺮس‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐﻤﺒﻮدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي‬ ‫ﻓﻌﻠﯽ را درﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻧﻘﺎط ﺿـﻌﻒ و ﻗﻮت آنﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮاي ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﯾﮋه و درﻣﺎن ﮔﺮوﻫﯽ از ﺑﯿﻤﺎران اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪،‬‬ ‫در ردهﻫﺎي ﺳﻨﯽ ‪ 18‬ﺗﺎ ‪ 35‬ﺳﺎل و ﺷﺎﻣﻞ دو ﺑﺨﺶ زﻧﺎﻧﻪ و ﻣﺮداﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺪون ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪۱‬ـ‪۲‬ـ ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﯾﮑﯽ از اﺑﺘﺪاﯾﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺑﺸﺮ ﭘﺲ از ﻫﻮا و ﻏﺬا‪ ،‬ﻫﻤﺰﯾﺴﺘﯽ و ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ روزاﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺤﻮه ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫و ﻫﻤﺮاﻫﯽ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﮔﺎﻫﺎً ﮐﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪن ﺑﻮده و از ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﻣﯿﺎن ﺟﻮاﻣﻊ روز ﺑﻪ روز در ﺣﺎل ﮐﺎﺳﺘﻪ‬ ‫ﺷــﺪن اﺳــﺖ‪ ،‬وﺟﻮد ﺷــﺮاﯾﻄﯽ وﯾﮋه ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ و اﺻــﻼح ﻣﺤﯿﻂ ﻓﺮدي و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺣﻞ ﺗﻀﺎدﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻄﻘﯽ‪ ،‬ﻋﺎدﻻﻧﻪ و ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر وﯾﮋه ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺑﺮرﺳﯽ و در‬ ‫ﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي و ﺣﻞ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﻣﺮي ﭼﯿﺰي ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺟﺰ ﺗﺄﻣﯿﻦ رﺷـﺪ و ﺳـﻼﻣﺖ رواﻧﯽ اﻓﺮاد در ﺟﻮاﻣﻊ و در‬ ‫ﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺸــﮕﯿﺮي از اﺑﺘﻼ ﺑﻪ اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ‪ ،‬درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﭘﯿﺶآﻣﺪه و ﯾﺎ در ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﮑﻦ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﯾﮋه از اﻓﺮاد درﮔﯿﺮ ﺑﺎ‬ ‫اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ﮔﻔﺘﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬اﻣﺎ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ آﺧﺮﯾﻦ ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﺷـﺪه از ﺳـﻮي ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺴـﯿﺎري از‬ ‫ﮐﺸــﻮرﻫﺎ ﺑﺨﺶ ﺑﺴــﯿﺎر اﻧﺪﮐﯽ از ﺑﻮدﺟﮥ ﺑﻬﺪاﺷــﺘﯽ ﺧﻮد را ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺪاﺷــﺖ رواﻧﯽ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺻــﺮف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﯾﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺑﻬﺪاﺷـﺖ رواﻧﯽ ﻫﻨﻮز در اوﻟﻮﯾﺖ ﻗﺮار‬ ‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻣﺒﺘﻼﯾﺎن ﺑﻪ اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ و ﻋﺼﺒﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ ﻧﯿﺎزﻫﺎي روزاﻓﺰون ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﯽ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ و ﺗﻮزﯾﻊ‬ ‫آنﻫﺎ در ﺟﻬﺎن ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯿﻤﺎري اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر وﯾﮋه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳــﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ اﯾﻦ ﻣﻮﺿــﻮع آن اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ژﻧﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از رﯾﺸـــﻪﻫـﺎي اﺻـــﻠﯽ آن ﻫﻤﻮاره در ﺷـــﺮاﯾﻄﯽ ﯾـﺎﻓـﺖ ﺷـــﺪه ﮐـﻪ اﻓﺮاد ﺑﯿﻤـﺎر‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﺑﯿﻤـﺎري ﺧﻮد‪ ،‬در آن‬ ‫ﻣﯽزﯾﺴـﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در ﺑﯿﺸـﺘﺮ اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﺮد از ﻓﺮط اﻧﺰواي ﻣﺤﯿﻂ و ﯾﺎ دوري از ﺑﺴـﯿﺎري آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع اﺧﺘﻼل دﭼﺎر ﺷـﺪه و‬ ‫ﺷـﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راه ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺸـﺖ از ﻣﺴـﯿﺮ ﭘﺮﭘﯿﭻ و ﺑﯽﻧﺘﯿﺠﻪ او‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﯽ ﺳـﺮآﻏﺎز و اﺑﺘﺪاي راه و ﺟﺒﺮان ﺧﻸﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﯾﺎ ﺑﺮﻃﺮف ﮐﺮدن ﺣﺪاﮐﺜﺮي ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺑﯽﭘﺎﺳﺦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ‪۳‬ـ اﻫﺪاف ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫اﺻـﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻫﺪف اﻧﺘﺨﺎب اﯾﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‪ ،‬ﻧﯿﺎزي اﺳـﺖ ﮐﻪ در ﺑﻄﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﭘﺮ ﭘﯿﭻ و ﺧﻢ ﭼﻮن اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﯽﺷـﻤﺎر اﻓﺮاد ﺑﯿﻤﺎري ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪادﺷـﺎن روز ﺑﻪ روز ﻧﯿﺰ در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳـﺖ اﺣﺴـﺎس ﻣﯽﺷـﻮد؛ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﯽ و ﺗﺮك اﻧﺰوا و اﻟﺒﺘﻪ وﺟﻮد ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد‬ ‫را ﺑﺮآورده ﮐﻨﺪ! از ﻫﻤﯿﻦ رو‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀـﺎﯾﯽ وﯾﮋه ﮐﻪ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮي ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻮﯾﺖ ﻣﻮﺿـﻮﻋﯽ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ دﯾﮕﺮ اﻫﺪاف وﯾﮋة اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ذﯾﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫ اﺣﯿﺎي ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻼﻣﺖ روان در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﻼﻣﺖ در ﺳﻄﺢ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه اﯾﺮان‪.‬‬‫|‪2‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ‬ ‫ ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﯿﻤﺎري اﺳـــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯿﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﻤﺰﯾﺴـــﺘﯽ ﻣﺴـــﺎﻟﻤﺖآﻣﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬‫ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻋﻤﻠﮑﺮدي‪ ،‬رواﻧﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎرﺑﺮان در ﻃﻮل زﻣﺎن‪.‬‬ ‫ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در زﻣﺎن اﻓﺮاد درﮔﯿﺮ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع‪.‬‬‫ ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي دورهﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺖ و درﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻻزم ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﯿﻤﺎر‪.‬‬‫ اﯾﺠﺎد ﺗﺠﺮﺑﻪاي ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﺑﺮان اﻋﻢ از ﭘﺮﺳﻮﻧﻞ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺘﺎران‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎران و ﻧﯿﺰ ﺧﺎﻧﻮادة ﺑﯿﻤﺎران در ﻃﻮل ﻫﺮ دوره‪.‬‬‫ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺲ رﺿﺎﯾﺘﻤﻨﺪي ﺑﯿﻤﺎران از ﻣﺤﯿﻂ و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻤﻌﯽ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪.‬‬‫ ﻃﺮاﺣﯽ اﺗﺎقﻫﺎﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﻼﯾﻖ اﻓﺮاد ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻت و ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﯿﻤﺎري‪.‬‬‫‪ -‬ﺣﻔﻆ ﺗﺪاوم و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﭘﺮﺳﻮﻧﻞ در ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺪون ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﺪاﺧﻠﮥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﯿﺮاﺿﻄﺮاري‪.‬‬

‫‪۱‬ـ‪۴‬ـ ﺿﺮورت اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺷـﺮاﯾﻂ ﺧﺎص رواﻧﯽ ﺳـﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ در اﯾﺮان و رﺷـﺪ ﻧﺮخ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ و اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﺑﯿﺎن ﻣﺴـﺌﻠﻪ ذﮐﺮ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀــﺎﯾﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳــﺐ ﺑﺎ ﺷــﺮاﯾﻂ و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻻزم ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران و ﺣﻔﻆ ارﺗﺒﺎط ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯿﺎن ﺑﯿﻤﺎران‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده و ﮐﺎدر ﭘﺮﺳــﻮﻧﻞ‪ ،‬ﮐﻪ در ﻋﯿﻦ ﺗﺪاوم ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﭘﺎﯾﺪار‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﺟﻬﺖ ﺑﺮآورد ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و رواﻧﯽ اﯾﻦ‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت اﺣﺴﺎس ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۱‬ـ‪۵‬ـ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ‬ ‫ﺳـﻼﻣﺖ روان‪ ،‬ﯾﮑﯽ از اﺻـﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﺴـﯿﺎري در ﺣﻮزه ﻋﻠﻢ روانﺷـﻨﺎﺳـﯽ و ﺣﺘﯽ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪﺷـﻨﺎﺳـﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در ﻗﺮن اﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺼـﻪ ﻇﻬﻮر ﻧﺸـﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﺑﺎزه‪ ،‬ﺑﺴـﯿﺎري از دﯾﮕﺮ ﺷـﺎﺧﻪﻫﺎي ﺗﺌﻮري ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳـﻼﻣﺖ روان روي آوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺟﻮاﻣﻊ‬ ‫در ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮﺗﺎه در ﻓﺮاﻫﻢ آوردن زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدن ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت در راﺳﺘﺎي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﯿﻤﺎران درﮔﯿﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت رواﻧﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬از اﺻــﻠﯽﺗﺮﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﭼﻨﯿﻦ اﻫﺪاﻓﯽ‪ ،‬وﺟﻮد ﻣﺤﯿﻂ و ﺑﺴــﺘﺮي ﻣﺘﻨﺎﺳــﺐ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫اﯾﺠﺎد آن‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﻌﻤﺎران در اﯾﻦ ﺣﻮزه را اﯾﺠﺎب ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ورود ﻣﻌﻤﺎران ﺑﻪ ﺣﻮزه روانﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﺸـﺮ ﻣﻘﺎﻻت و ﮐﺘﺎبﻫﺎﯾﯽ در ﺑﺎب ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻤﺎري و روانﺷـﻨﺎﺳـﯽ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳـﯿﺪ‪ .‬ﻋﻤﻮم اﯾﻦ ﻧﺸـﺮﯾﺎت ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮات رواﻧﯽ ﻓﻀـﺎﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬رﻧـﮓﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﺮمﻫـﺎ و ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺿـــﻮﻋـﺎت دﯾﮕﺮ ﺑﺮ روان اﻓﺮاد ﻣﯽﭘﺮدازﻧـﺪ و ﺗـﺎ ﮐﻨﻮن ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻘـﺎﻻت ﻣﻌـﺪودي ﺑـﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻤـﺎري در‬ ‫درﻣﺎن اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎ اﺧﺘﺼﺎص ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻻت ﯾﺎ ﮐﺘﺎبﻫﺎ اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫|‪3‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﮐﻠﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ‬ ‫در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻣﻘﺎﯾﺴــﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎنﻫﺎي رواﻧﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و ﻫﻠﻨﺪ در ﻃﯽ ﺳــﺎلﻫﺎي ﺑﺎزﺳــﺎزي )‪ 1945‬ﺗﺎ ‪ 1970‬ه‪.‬ق‪،1 «(.‬‬ ‫روﺑﯿﻦ آﮔﺮﺑﯿﮏ ﺑﺮ ﺷـﺒﺎﻫﺖﻫﺎ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي رواﻧﯽ ﻣﺸـﺨﺺ‬ ‫در دو ﮐﺸـﻮر ﻫﻠﻨﺪ و اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﺳـﺎلﻫﺎي ‪ 1945‬ﺗﺎ ‪ 1970‬ﻣﯿﻼدي ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﭘﻠﯽ ﺑﻪ ﺳـﻮي اﺟﺘﻤﺎع« ‪ 2‬اﺛﺮ ﺟﻼل دﯾﺎرﺑﮑﺎرﻟﯽ‪ ،‬ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻌﻤﺎري و ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻣﻨﻈﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء ﺳـﻼﻣﺖ روان‬ ‫و ﺑﻬﺒﻮد را ﻣﻮرد ﻫﺪف ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ و اﺳـﺘﻔﺎده از روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪار و ارﺗﻘﺎءدﻫﻨﺪة ﺳـﻼﻣﺘﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳـﺎﻟﻮﺗﻮﺟﻨﺴـﯿﺲ ‪ 3‬و ﺑﯿﻮﻓﯿﻠﯽ ‪،4‬‬ ‫در ﻃﺮاﺣﯽ را ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ ﺷــﻬﺮ واﯾﻠﻪ ‪ 5‬در ﮐﺸــﻮر داﻧﻤﺎرك را ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﯾﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎ در‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻧﯿﺰ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ دﺳــﺖ آﻣﺪه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﺳــﻼﻣﺖ روان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﻓﺘﺘﺎح در ﺳــﺎل ‪،2017‬‬ ‫ﻣﯿﺰان ﺛﺒﺖ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ را ﺗﺎ ‪ 50‬درﺻـﺪ ﮐﺎﻫﺶ داد و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴـﺘﺮده در ﺗﺮﻣﯿﻢ روﺣﯽ و ﺟﺴـﻤﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﻧﻘﺶ ﺑﺴـﯿﺎر ﻣﺜﺒﺘﯽ را‬ ‫اﯾﻔﺎ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫از دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺮاﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫﺎي ﺟﺎﻧﺰ ﻫﺎﭘﮑﯿﻨﺰ در ﺑﺎﻟﺘﯿﻤﻮر )‪ ،(1889‬ﻣﮏﻟﯿﻦ در ﺑﻮﺳـﺘﻮن‬ ‫)‪ (1811‬و ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﻟﺰ آﻟﭙﺲ در ﺳﻮﺋﯿﺲ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪۱‬ـ‪۶‬ـ روش ﺗﺤﻘﯿﻖ‬ ‫‪ ۱‬ـ ‪ ۶‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫روش ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي و ﻣﻘﺎﻻت ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻧﻈﺮي و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺸــﺎﻫﺪات ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺛﺒﺖ ﺷــﺪه‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﯿﻠﻢﻫﺎ و ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت رﺳﺎﻧﻪاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع‬

‫‪ ۱‬ـ ‪ ۶‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫روش ﭘﮋوﻫﺶ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳـﯽ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮﺿـﻮع از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي ﻣﺮﺗﺒﻂ و اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ و ﺳـﭙﺲ ﺷـﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴـﺘﺮ ﻃﺮح و ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت و در ﻧﻬﺎﯾﺖ آﻏﺎز روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮ أﺳﺎس ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪.‬‬

‫‪Dutch and American mental health hospitals in the reconstruction years -1‬‬ ‫‪A Bridge Back into Community -2‬‬ ‫‪Salutogenesis -3‬‬ ‫‪Biophilia -4‬‬ ‫‪Denmartk, Vejle -5‬‬

‫|‪4‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬

‫‪ -۲‬ﻓﺼﻞ دوم‪:‬‬

‫ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬

‫|‪5‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬

‫‪۲‬ـ‪۱‬ـ داراﻟﻤﺠﺎﻧﯿﻦ‬ ‫در دورهﻫﺎي ﭘﯿﺶ از ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻣﮑﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ اﺣﺪاث ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺪف و ﻋﻤﻠﮑﺮدﺷﺎن‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺣﻔﻆ ﺑﯿﻤﺎران دﭼﺎر‬ ‫ﻣﺸــﮑﻼت رواﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬در آن زﻣﺎن از اﯾﻦ ﻣﮑﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﮐﻠﻤﻪ »داراﻟﻤﺠﺎﻧﯿﻦ« ﯾﺎد ﻣﯽﺷــﺪ ﮐﻪ در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺤﺖاﻟﻔﻈﯽ از ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺎرﺳـﯽ‪» ،‬ﺳـﺮاي دﯾﻮاﻧﮕﺎن« ﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽﺷـﺪ‪ .‬اﻣﺎ در آن دوره زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺑﺮوز ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﮑﺎنﻫﺎ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺪﻓﺸﺎن ﺣﻔﻆ ﺟﺎن اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻢ از ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﻗﺮن ﺣﺎﺿــﺮ‪ ،‬ﺗﻤﺎم رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﭘﯿﺸــﯿﻦ در ﻗﺒﺎل اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران را ﻧﻘﺾ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺣﺘﯽ ﺑﺮ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫ﺗﺄﮐﯿـﺪ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺒـﺎرت »ﺳـــﺮاي دﯾﻮاﻧﮕـﺎن« را ﻣﯽﺗﻮان ﻟﺰوﻣﺎ ﻋﺒـﺎرﺗﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﮑﺮد و ﺣﺘﯽ ﺑﺎ دﯾﺪي ﻣﺜﺒـﺖ ﺑﻪ آن ﻧﻈﺮ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘـﻪ ﺣـﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿـﺖ دﯾﮕﺮ آن اﺳـــﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ آﻣـﺎرﻫـﺎي ﺣـﺎل ﺣـﺎﺿـــﺮ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ‪ 1‬ﻧﻔﺮ از ﻫﺮ ‪ 100‬ﻧﻔﺮ در ﺟﻬـﺎن ﺑـﻪ ﺑﯿﻤـﺎري‬ ‫اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ دﭼﺎر اﺳـﺖ و از اﯾﻦ رو اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري را ﺷـﺎﯾﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷـﺘﻦ اﯾﻦ‬ ‫اﻣﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺳـﺘﺪﻻل ﻧﻤﻮد ﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ داراي ﻋﻼﺋﻢ ﺣﺎد در دورهﻫﺎي ﮔﺬﺷـﺘﻪ را ﻧﯿﺰ ﻫﻤﯿﻦ دﺳـﺘﻪ ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫ﺗﺸـــﮑﯿـﻞ ﻣﯽدادﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﻣﯽﺗﻮان اﻇﻬـﺎر داﺷـــﺖ ﮐﻪ ﮐﻠﻤـﻪ »ﻣﺠـﺎﻧﯿﻦ« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي دﯾﻮاﻧﮕﺎن‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫اﻃﻼق ﻣﯽﺷﺪه‪.‬‬ ‫ﺑـﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷـــﺘﻦ اﯾﻦ ﻧﮑـﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي ﻋﻨﻮان اﯾﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﻧـﺎم ﻗـﺪﯾﻤﯽ »داراﻟﻤﺠـﺎﻧﯿﻦ« اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـــﺪ ﺗـﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗـﺄﺛﯿﺮﮔـﺬاري ﺑـﻪ ﮐﻤـﮏ‬ ‫واژهاي آﺷـﻨﺎ اﻣﺎ ﮐﻬﻦ‪ ،‬دﯾﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﻮرد ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﺎم را دﺳـﺘﺨﻮش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮔﺮداﻧﺪه و در ﻫﻤﯿﻦ راﺳـﺘﺎ‪ ،‬دﯾﺪي ﺟﺪﯾﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎران اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮن در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ و در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺗﺰرﯾﻖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪۲‬ـ‪۲‬ـ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ‬ ‫‪ ۲‬ـ ‪ ۲‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ روان درﻣﺎﻧﯽ و ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي رواﻧﯽ ﺑﻪ ‪ 2100‬ﺳــﺎل ﭘﯿﺶ از ﻣﯿﻼد ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮدد؛ ﺑﺎﺑﻠﯽﻫﺎ ﺑﺎور داﺷــﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺴـﺨﯿﺮ روح ﺑﯿﻤﺎر ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﯿﺎﻃﯿﻦ اﺳـﺖ‪ .‬اوﻟﯿﻦ درﻣﺎن اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ از آن اﻃﻼع دارﯾﻢ ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ‬ ‫ﻏﺎرﻧﺸـﯿﻨﺎن ﻋﺼـﺮ ﺣﺠﺮ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪ ﮐﻪ در ﺣﺪود ﻧﯿﻢ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳـﺎل ﺳـﺎﺑﻘﻪ دارد‪ .‬ﺟﺎدوﮔﺮان ﺟﻤﺠﻤﻪ را ﺳـﻮراخ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و اﯾﻦ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎز ﺷﺪه ﺗﺮﻓﯿﻦ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﺪ و ارواح ﺧﺒﯿﺜﻪ از آن ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻓﺮﻫﻨـﮓﻫﺎي ﻗﺪﯾﻢ ﻋﺒﺮي ﺑﯿﻤـﺎري رواﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﺒﯿـﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎه ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷـــﺪ و آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي درﻣﺎن آن ﺑﻪ ﺟﺎدو و دﻋـﺎ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳـﻞ ﻣﯽ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺗﺮﯾﻦ درﻣﺎﻧﻬﺎ ﺷـﺎﻣﻞ روشﻫﺎي ﺑﯿﺮون راﻧﺪن ارواح ﺧﺒﯿﺜﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ دﻋﺎ و ﻧﯿﺎﯾﺶ و ﯾﺎ‬ ‫ﺟﺎدوﮔﺮان ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ درﻣﺎﻧﻬﺎ در ﻣﺼـﺮ و ﯾﻮﻧﺎن ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ ﮐﺸـﯿﺸـﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 860‬ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد در ﻣﻌﺒﺪ آﺳـﮑﻠﯿﭙﻮس در ﯾﻮﻧﺎن روﺣﺎﻧﯿﻮن‬ ‫دﻋﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ و ﺷﻼق زدن و ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮ ﮐﺸﯿﺪن در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎران ﺳﺮﮐﺶ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﯽ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺳﻘﺮاط و اﻓﻼﻃﻮن و ارﺳﻄﻮ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ از ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﻔﮑﺮ ﻣﺨﺘﻞ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ‬ ‫ﻣﺴـﯿﺤﯿﺖ در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم اﺳـﺘﻘﺮار ﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ ﺑﻪ ارواح ﭘﻠﯿﺪ و ﺷـﯿﻄﺎﻧﯽ ﻧﺴـﺒﺖ داده ﺷـﺪ‪.‬در ﻋﺼـﺮ ﻃﻼﺋﯽ ﯾﻮﻧﺎن‬ ‫|‪6‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺑﻘﺮاط ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ روي ﻓﯿﺜﺎﻏﻮرث ﺗﺎﮐﯿﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﻣﺮﮐﺰ اﺻﻠﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻫﻮش اﺳﺖ و اﻧﻮاع اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺪود ‪ 300‬ﺳﺎل اﯾﻦ وﺿﻊ اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﻗﺮن ‪ 18‬ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ ﯾﮏ رﻓﺘﺎر ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷــﺪ‪ .‬از آن ﻫﻨﮕﺎم اﺷــﺨﺎص ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ را ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﺤﮑﻮم‬ ‫ﻧﻤﯽ ﮐﺮدﻧـﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ‪ 19‬ﯾـﮏ ﻧﮕﺮش اﻧﺴـــﺎﻧﯽ ﺗﺮ و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﺮي ﻧﺴـــﺒـﺖ ﺑـﻪ ﺑﯿﻤـﺎران رواﻧﯽ ﺑـﻪ وﺟﻮد آﻣـﺪ ﮐـﻪ ﯾﮑﯽ از رﻫﺒﺮان اﯾﻦ‬ ‫روﯾﮑﺮد ﻓﯿﻠﯿﭗ ﭘﯿﻨﻞ ﭘﺰﺷـﮏ ﻓﺮاﻧﺴـﻮي ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ‪.‬او زﻧﺠﯿﺮ ﻫﺎ را از ﭘﺎي ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﮔﺸـﻮد و ﺑﻪ ﺟﻤﻊ آوري ﺷـﺮح ﺣﺎل ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫رواﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﺧﻼل ﻗﺮن ‪ 19‬دو ﻣﮑﺘﺐ ﻓﮑﺮي ﻋﻤﺪه در روان ﭘﺰﺷـﮑﯽ وﺟﻮد داﺷـﺖ ‪:‬ﺗﻨﯽ و رواﻧﯽ )دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻬﺮ‬ ‫ﭘﻮﯾﺎ‪ (1393 ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﻮﺳﻂ ووﻧﺖ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ )ﺳﯿﻒ‪.(1392 ،‬‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۲‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ )ﺗﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن(‬

‫در اواﺧﺮ ﻗﺮون وﺳـﻄﯽ در ﺷـﻬﺮﻫﺎ ﺑﺮاي روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﺴـﺌﻠﻪ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن اﯾﺠﺎد ﺷـﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫﺎ در واﻗﻊ‬ ‫زﻧﺪان ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎران را در اﺗﺎﻗﮏﻫﺎي ﺗﻨﮓ و ﺗﺎرﯾﮏ و ﮐﺜﯿﻒ ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮ ﻣﯽﮐﺸــﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﻫﻤﭽﻮن ﺟﺎﻧﻮر‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ آدﻣﯽ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﺳـﺎل ‪ 1792‬وﺿـﻊ ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻮال ﺑﻮد در اﯾﻦ ﺳـﺎل ﻓﯿﻠﯿﭗ ﭘﯿﻨﻞ ﻣﺴـﺌﻮﻟﯿﺖ ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎﻧﯽ در ﭘﺎرﯾﺲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖﻫﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﺷـﺪ‪ ،‬او ﻏﻞ و زﻧﺠﯿﺮ را از ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺮداﺷـﺖ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺑﺎر آورد‪ .‬ﺑﺴـﯿﺎري از ﻣﺮدﻣﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮد آنﻫﺎ را دﯾﻮاﻧﻪ ﻣﯽﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﮐﺴﯽ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮدي ﺷﺎن ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ از ﺑﻨﺪ رﻫﺎ ﺷﺪﻧﺪ و در اﺗﺎﻗﮏﻫﺎي ﭘﺎﮐﯿﺰه و‬ ‫آﻓﺘﺎب ﮔﯿﺮ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ رﻓﺘﺎر ﺷـﺪ ﺑﻪ ﻗﺪري ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﻣﺮﺧﺺ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ‪،‬‬ ‫در ﻧﺨﺴـﺘﯿﻦ ﺳـﺎلﻫﺎي ‪ 1900‬ﻫﻨﻮز ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ را ﻧﻤﯽﺷـﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و از ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن و ﺑﯿﻤﺎرﻫﺎي رواﻧﯽ ﻣﯽﺗﺮﺳـﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ آﻣﻮزش ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﯽ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮐﯿﻠﻔﻮرد ﺑﯿﺮز اﻓﺘﺎد‪ .‬او ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎﯾﺶ را در ﮐﺘﺎب »ذﻫﻨﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ« ﻣﻨﺘﺸﺮ‬ ‫ﮐﺮد و ﺗﻮﺟﻪ ﭼﺸـﻤﮕﯿﺮ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ و ﺑﻪ ﺗﺸـﮑﯿﻞ ﮐﻤﯿﺘﻪ ﻣﻠﯽ ﺑﻬﺪاﺷـﺖ رواﻧﯽ ﯾﺎري رﺳـﺎﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻬﺪاﺷـﺖ رواﻧﯽ در‬ ‫ﺳـــﺎزﻣﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ درﻣﺎﻧﮕﺎهﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﻮدك و اﺣﺪاث ﻣﺮاﮐﺰ ﺑﻬﺪاﺷـــﺖ رواﻧﯽ و درﻣﺎن اﺧﺘﻼلﻫﺎي رواﻧﯽ ﺳـــﻬﻢ ﭘﺮارزﺷـــﯽ‬ ‫داﺷﺘﻪاﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۲‬ـ ‪۳‬ـ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﯽ در اﯾﺮان و اﺳﻼم‬

‫در اﯾﺮان‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﻗﺪﻣﺘﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻃﺐ دارد‪ .‬رازي و اﺑﻦﺳـﯿﻨﺎ در ﮐﺘﺎبﻫﺎﯾﺸـﺎن ﺑﻪ اﺧﺘﻼلﻫﺎي رواﻧﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺎﻟﯿﺨﻮﻟﯿﺎ‪،‬‬ ‫ﺷـﯿﺪاﯾﯽ)ﻣﺎﻧﯿﺎ( و ﺳـﺮﺳﺎم )دﻟﯿﺮﯾﻮم( اﺷﺎراﺗﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران ﺧﻮد رواندرﻣﺎﻧﯽ ﮐﺮده و اﺛﺮ ﻫﯿﺠﺎن را ﺑﺮ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻠﺒﯽ ‪-‬‬ ‫ﻋﺮوﻗﯽ ﺷﺮح دادهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﻧﻮﯾﻦ اﯾﺮان ﺑﺎ ﺗﺄﺳـﯿﺲ داﻧﺸـﮕﺎه ﺗﻬﺮان درﺳـﺎل‪ 1313‬آﻏﺎز ﺷـﺪ‪ .‬درﺳـﺎل‪ 1316‬دﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﯽ در داﻧﺸـﮑﺪهي ﻃﺐ ﺷـﺮوع ﺑﻪ‬ ‫آﻣﻮزش داﻧﺸــﺠﻮﯾﺎن ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺨﺴــﺘﯿﻦ اﺳــﺘﺎدان رواﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﻓﺮاﻧﺴــﻪ آﻣﻮزشدﯾﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و دراﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﻧﺎم دو اﺳــﺘﺎد دﮐﺘﺮ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴـﯿﻦ ﻣﯿﺮﺳـﭙﺎﺳـﯽ و دﮐﺘﺮ ﺣﺴـﯿﻦ رﺿـﺎﻋﯽ ﮐﻪ در واﻗﻊ ﭘﯿﺸـﮕﺎﻣﺎن ﻋﻠﻢ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﻧﻮﯾﻦ در اﯾﺮان ب‪-‬ودﻧﺪ از ﻫﻤﻪ م‪--‬‬ ‫ﻋﺮوفﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﯿﺶاز ﺗﺄﺳـﯿﺲ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن روزﺑﻪ درﺳـﺎل‪ ،1325‬ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ در ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫﺎﯾﯽ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽﺷـﺪﻧﺪ ﮐﻪ وﺿـﻊ ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻧﻮﯾﻦ اﯾﺮان ﺑﺎ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن روزﺑﻪ وارد ﻣﺮﺣﻠﻪي ﻧﻮﯾﻨﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫|‪7‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫از ﺳـﺎلﻫﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎ ﺳـﺎل‪ 1297‬در ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن دوﻟﺘﯽ )ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﺳـﯿﻨﺎ( ﭼﻨﺪ زﯾﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎ درﻫﺎي آﻫﻨﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫رواﻧﯽ اﺧﺘﺼﺎص داﺷﺖ‪ .‬دراﯾﻦ ﺳﺎل در اﺛﺮ ﺣﺎدثﻫﺎي اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن دوﻟﺘﯽ ﺟﺪا ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ واﮔﺬار ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷـﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻤﺎران را ﺑﻪ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ در ﺑﺎغ اﮐﺒﺮآﺑﺎد اﻧﺘﻘﺎل داد و ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﮐﻪ ﻣﺒﺪأ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪي رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ‬ ‫ﻧﻮﯾﻦ اﯾﺮان اﺳــﺖ ﺑﻪوﺟﻮدآﻣﺪ‪ .‬دراﯾﻦ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن ‪2‬ﻃﺒﻘﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ اﺗﺎق ‪1×2‬ﻣﺘﺮ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺳــﻮراخﻫﺎي ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﺮاي روﺷــﻨﺎﯾﯽ و‬ ‫ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺿــﺮوري درآﻧﻬﺎ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷــﺪه ﺑﻮد وﺟﻮد داﺷــﺖ ﮐﻪ ‪ 26‬ﺑﯿﻤﺎر ﻣﺮد و ‪ 16‬ﺑﯿﻤﺎر زن در آﻧﺠﺎ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷــﺪه و ﺗﻮﺳــﻂ ‪3‬ﻧﻔﺮ‬ ‫ﭘﺎﺳﺒﺎن ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳـﺎل‪ 1299‬ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺑﻪ ﺷـﻬﺮداري واﮔﺬارﺷـﺪ و ﺑﻮدجﻫﺎي ﺑﺮاي ﭘﺮﺳـﺘﺎر‪ ،‬ﻟﺒﺎس‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ و ﻏﯿﺮه درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻏﻞ و زﻧﺠﯿﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻗﻔﻞﻫﺎي آﻫﻨﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ در ﺑﺎغ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺿﻤﯿﻤﻪي ﺗﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺷﺪ و ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻪ ‪150‬ﻧﻔﺮ رﺳﯿﺪ‪.‬‬ ‫از ﺑﺪو ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺗﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺗﺎ ﺳﺎل‪ 1319‬دﮐﺘﺮ ﻟﻘﻤﺎناﻟﺴﻠﻄﺎن ﻣﺴﻮول ﺑﻨﮕﺎه ﺗﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎل‪ 1316‬دﮐﺘﺮ رﺿﺎﻋﯽ و ﺳﺎل‪1317‬‬ ‫دﮐﺘﺮ ﻣﯿﺮﺳـﭙﺎﺳـﯽ ﭘﺲاز ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺨﺼـﺺ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﺑﻪ اﯾﺮان ﻣﺮاﺟﻌﺖ و درﺳـﻤﺖ ﭘﺰﺷـﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن دوﻟﺘﯽ ﺷـﺮوع ﺑﻪﮐﺎر ﮐﺮدﻧﺪ و‬ ‫ﺑﺎ ﺳﻌﯽ و ﮐﻮﺷﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ‪1317‬ﺗﺎ‪ 1319‬اوﺿﺎع ﺑﯿﻤﺎران ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻢﮐﻢ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن وﺳـﻌﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺳـﺎل‪ 1338‬ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﺷـﺎﻣﻞ دو ﻗﺴـﻤﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﯾﮑﯽاز آﻧﻬﺎ واﻗﻊ در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺳـﯿﻨﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﮕﻬـﺪاري ﺑﯿﻤـﺎران ﺣـﺎد و ﺧﻄﺮﻧـﺎك و دوﻣﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰي در ﺧﯿـﺎﺑـﺎن ﺳـــﯽ ﻣﺘﺮي ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣـﺎت درﻣـﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺑﯿﻤـﺎران آرام ﺗﺮ‬ ‫ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﻗﺴـﻤﺖ درﺳـﺎل‪ 1338‬ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻓﻌﻠﯽ آن در اﻣﯿﻦآﺑﺎد اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ ﺳـﺎل ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﺑﻪ‬ ‫‪1550‬ﻧﻔﺮ اﻓﺰاﯾﺶﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از ﺳــﺎل ‪ 1339‬ﺗﺎ ‪ 1340‬اﯾﻦ ﺗﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﺑﻪ ﭘﺎس ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺤﻤﺪ زﮐﺮﯾﺎي رازي ﺑﻪ ﻧﺎم وي ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷــﺪ‪.‬‬ ‫درﺳﺎل‪ 1347‬ﻫﻢ ﺑﻪ وزارت ﺑﻬﺪاري واﮔﺬار ﺷﺪ‪.‬‬ ‫درﺳـﺎل ‪ 1319‬رﺋﯿﺲ ﻓﺮاﻧﺴـﻮي داﻧﺸـﮑﺪهي ﭘﺰﺷـﮑﯽ اوﻟﯿﻦ دﭘﺎرﺗﻤﺎن آﻣﻮزش رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ را در ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﻨﯿﺎن ﮔﺬاﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﺳـﺎل‪ 1334‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ از دﯾﻮاﻧﮕﺎن )ﮐﻪ درﺳـﺎل ‪ 1335‬ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﻬﺪاﺷـﺖ رواﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎم ﯾﺎﻓﺖ( ﺑﻨﺎي ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺻـﺪ‬ ‫ﺗﺨﺖﺧﻮاﺑﯽ را در ﺑﺎغ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن روزﺑﻪ ﺷﺮوعﮐﺮده و آن را ﻧﯿﻤﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﻪ داﻧﺸﮑﺪهي ﭘﺰﺷﮑﯽ اﻫﺪا ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫در ﻣﻬﺮﻣﺎه‪ 1338‬آﻣﻮزﺷــﮕﺎه ﭘﺮﺳــﺘﺎري و ﺑﻬﯿﺎري رواﻧﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎري وزارت ﺑﻬﺪاري و داﻧﺸــﮑﺪهي ﭘﺰﺷــﮑﯽ ﺗﺄﺳــﯿﺲ ﺷــﺪ و اﻣﻮر‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺎري ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن را زﯾﺮﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫درﺳــﺎلﻫﺎي‪ 1302 ،1300‬و ‪ 1308‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎنﻫﺎي رواﻧﯽ ﻣﺸــﻬﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺪان و اﺻــﻔﻬﺎن و درﺳــﺎلﻫﺎي‪1312‬و‪1327‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰ و ﺷﯿﺮاز ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺧﺼـﻮﺻـﯽ ﺷـﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﻣﯿﻤﻨﺖ ﺗﻮﺳـﻂ دﮐﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴـﯿﻦ ﻣﯿﺮﺳـﭙﺎﺳﯽ )‪ ،(1317‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ‬ ‫ﭼﻬﺮازي ﺗﻮﺳـﻂ دﮐﺘﺮ ﺳـﯿﺪاﺑﺮاﻫﯿﻢ ﭼﻬﺮازي)‪،(1318‬آﺳـﺎﯾﺸـﮕﺎه دﮐﺘﺮ رﺿـﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳـﻂ دﮐﺘﺮ ﺣﺴـﯿﻦ رﺿـﺎﻋﯽ )‪ ،(1319‬ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن‬ ‫رواﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ آزادي ﺗﻮﺳــﻂ دﮐﺘﺮ ﺣﺴــﯿﻦ ﻓﻮده )‪ ،(1364‬ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن اﻋﺼــﺎب ﻣﻬﺮﮔﺎن )‪ (1366‬و ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ‬ ‫اﯾﺮاﻧﯿﺎن)‪ (1380‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ وارد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬درﺣﺎلﺣﺎﺿــﺮ ﺑﻪ ﻏﯿﺮاز ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﭼﻬﺮازي‪ ،‬ﺑﻘﯿﻪي ﻣﺮاﮐﺰ درﺣﺎل‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎري ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺨﺶ رواﻧﭗ‪-‬زﺷﮑﯽ را ﺑﻪ ف‪-‬ﻋﺎﻟﯿﺖ خ‪-‬ود اﻓﺰودهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۲‬ـ ‪۴‬ـ‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺑﯿﻤﺎري اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯿﺎ‬

‫ﻋﻼﯾﻢ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري در ﮔﺬﺷـﺘﻪﻫﺎي دور ﻧﯿﺰ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﭘﯿﺸـﯿﻨﯿﺎن ﺗﻌﺒﯿﺮﻫﺎي اﺳـﻄﻮرﻫﺎي ﺑﺮاي آن داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻣﺮدﻣﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﻋﻘﺎﯾﺪ اﺳـﻄﻮرﻫﺎي ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري داﺷـﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزه اﯾﻦ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎدي ﮐﺮدهاﺳـﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑﻪ‬ ‫|‪8‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫روانﮔﺴــﯿﺨﺘﮕﯽ »ﺟﻨﻮن ﺟﻮاﻧﯽ« ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﭼﻨﺪان ﻣﻮرد ﭘﺴــﻨﺪ روانﭘﺰﺷــﮑﺎن و روانﺷــﻨﺎﺳــﺎن ﻧﯿﺴــﺖ‪ .‬ﭘﯿﺸــﯿﻨﯿﺎن‬ ‫ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ دﯾﻮاﻧﻪ ﮐﺴــﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ دﯾﻮ را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ و ﻣﺠﻨﻮن ﮐﺴــﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺟﻦ را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻫﻤﺎن روانﮔﺴــﯿﺨﺘﮕﯽ اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫روانﮔﺴــﯿﺨﺘﮕﯽ ﻧﻮﻋﯽ از ﺑﯿﻤﺎري اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻮﺟﻮدي را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﻨﺪ و ﻣﺮدم ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ آن ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻣﻮرد ادﻋـﺎ را ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻓﺮدي ﮐـﻪ آن ﻣﻮﺟﻮد را ﻣﯽﺑﯿﻨـﺪ ﻣﺠﻨﻮن ﯾـﺎ دﯾﻮاﻧـﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤـﺎري در ﻗـﺪﯾﻢ دﯾﻮاﻧﮕﯽ ﯾـﺎ ﺟﻦ‬ ‫زدﮔﯽ ﯾﺎ آل زدﮔﯽ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﭘﺰﺷـﮑﺎن اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻨﻮن و دﯾﻮاﻧﮕﯽ ﻣﺤﺾ ﻣﯽاﻧﮕﺎﺷـﺘﻨﺪ و در اوﺳـﻂ ﻫﻤﯿﻦ ﻗﺮن ﺑﻨﺪﯾﮑﺖ اوﮔﻮﺳـﺘﻦ‬ ‫ﻣﻮرل ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺖ و از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺗﻮﻗﻒ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺗﻤﺎم ﻗﻮاي روﺣﯽ« ﯾﺎد ﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري در آن زﻣﺎن اﻏﻠﺐ در دﺳﺘﻪ ﻫﯿﺴﺘﺮي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرﻓﺖ و ﺑﻪ آن ﻫﯿﺴﺘﺮي ﮔﯿﺞ و ﻣﻨﮓ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ اﻣﯿـﻞ ﮐﺮﭘﻠﯿﻦ‪ ،‬رواﻧﭙﺰﺷـــﮏ آﻟﻤـﺎﻧﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﯿﻤـﺎري را ﺟﻨﻮن زودرس ﻧـﺎﻣﯿـﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻓﺮاﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﺑﯿﻤـﺎري ﻧﺰد‬ ‫ﺟﻮاﻧـﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﺑـﺎزﻣﯽﮔﺸـــﺖ‪ .‬در ﻧﻬـﺎﯾـﺖ اُﯾﮕِﻦ ﺑﻠﻮﯾﻠﺮ‪ ،‬رواﻧﭙﺰﺷـــﮏ ﺳـــﻮﺋﯿﺴـــﯽ‪ ،‬ﮐﻠﻤـﻪ اﺳـــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ را در ﺟﻬـﺖ دﻓـﺎع‬ ‫از رواﻧﮑـﺎوي ﻓﺮوﯾـﺪ اﺑـﺪاع ﮐﺮد و ﺑـﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﻮارض اﯾﻦ ﺑﯿﻤـﺎري ﭘﺮداﺧـﺖ‪ .‬ﻓﺮوﯾـﺪ ﻟﻔﻆ ﭘـﺎراﻓﺮﻧﯽ را ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﯿﻤـﺎري ﻣﻨـﺎﺳـــﺐ ﺗﺮ‬ ‫ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ ﺗﻌﺎرﯾﻒ‬ ‫‪ ۲‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ‪ ،‬اﺻـﻄﻼﺣﯽ ﮔﺴـﺘﺮده ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي از ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي روان ﭘﺰﺷﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻔﮑﺮ‪ ،‬اﺣﺴﺎس و رﻓﺘﺎر‬ ‫ﺷﺨﺺ ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ روزﻣﺮه زﻧﺪﮔﯽ را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي رواﻧﯽ در اواﺧﺮ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﯾﺎ اواﯾﻞ ﺟﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ زﻣﺎن ورود ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀــﯽ از ﻣﺮدم ﻓﻘﻂ ﯾﮏ دوره واﺣﺪ از ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻋﺪه اي دﯾﮕﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳــﺖ ﻧﺸــﺎﻧﻪﻫﺎي‬ ‫رواﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ دوره اي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوز اﻏﻠﺐ آن ﻫﺎ درﻣﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺨﻤﯿﻦ زده ﻣﯽ ﺷــﻮد ‪ 20‬درﺻــﺪ ﻣﺮدم در دورﻫﺎي از زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ اﻓﺮاد داراي‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ روان ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟‬

‫ﺳــﻼﻣﺖ رواﻧﯽ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﯿﺶ از ﻓﻘﺪان ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ اﺳــﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم از اﻫﻤﯿﺖ ﺣﻔﻆ ﺳــﻼﻣﺖ ﺟﺴــﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻨﺪ و ﺑﺮاي‬ ‫ﮐﺴـﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺳـﻼﻣﺘﯽ ﺧﻮد‪ ،‬از روش ﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن ورزش ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﭘﺰﺷـﮑﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ از ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ ﺧﻮد واﻗﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺸــﺎر رواﻧﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﻌﯿﻨﯽ از آن ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰش ﻣﻔﯿﺪ اﺳــﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳــﻄﻮح ﻓﺸــﺎر‬ ‫رواﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ واﻗﻊ ﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺸﺎر رواﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﮑﻼت ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ )از ﻗﺒﯿﻞ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺳﺮدرد‪ ،‬ﮔﺮدن درد‬ ‫‪ ،‬ﺧﺴﺘﮕﯽ )ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺮآﻏﺎزي ﺑﺮاي ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ رواﻧﯽ در ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫|‪9‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۳‬ـ‬

‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺳﻼﻣﺖ روان‬

‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪:‬‬ ‫ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬‫ ورزش ﻣﻨﻈﻢ‬‫ ﮐﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺣﺪ ﺗﻮان‬‫ ﻣﻌﺎﺷﺮات ﺑﺎ دﯾﮕﺮان‬‫ داﻧﺴﺘﻦ روش ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي اﺑﺮاز وﺟﻮد و ﻋﻤﻠﯽ ﮐﺮدن آن ﻫﺎ‬‫ ﺧﻮاب ﮐﺎﻓﯽ‬‫ ﺧﻨﺪه ﻣﻨﻈﻢ‬‫ ﺗﻮان ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت‬‫ داﻧﺴﺘﻦ و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي روشﻫﺎي آراﻣﺶ ﺑﺨﺶ در زﻧﺪﮔﯽ‬‫ اﻫﻤﯿﺖ دادن ﺑﻪ زﻣﺎن ﺗﻔﺮﯾﺢ‬‫ﺣﻔﻆ ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﯽ ﺟﻬﺖ داﺷﺘﻦ ﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺷﺨﺼﯽ ﻫﺮ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ!‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۴‬ـ‬

‫اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﺑﯿﻤﺎري اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﯾﮏ اﺧﺘﻼل ﺷـﺪﯾﺪ رواﻧﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺖ را ﺑﻪ ﺷـﮑﻞ ﻧﺎﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺗﻔﺴـﯿﺮ و درك ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﻮﻫﻢ‪ ،‬ﻫﺬﯾﺎن‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮ ﻣﺨﺘﻞ و رﻓﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎدي ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ را ﻣﺨﺘﻞ ﮐﺮده و‬ ‫ﺷــﺪﯾﺪا او را ﻧﺎﺗﻮان ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﻤﮑﻦ اﺳــﺖ ﻧﺸــﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﭼﻮن اﻓﺴــﺮده ﺧﻮﯾﯽ و‬ ‫ﺷﺨﺼﯿﺖ اﺟﺘﻨﺎﺑﯽ اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ و درﻣﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺺ اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رواﻧﺸـﻨﺎﺳـﺎن ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ را ﺑﻪ دو دﺳـﺘﻪ ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ‪ .‬ﭘﯿﺶﺗﺮ رواﻧﺸـﻨﺎﺳـﺎن ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿـﻌﯿﺖ ﺑﺮوز ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﯿﻤﺎري اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ را در ﭼﻨﺪ دﺳـﺘﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻋﺪم ﺗﺤﺮك و ﺧﺸـﮑﯽ‬ ‫ﺑﺪن‪ ،‬ﻧﻮع ﮐﺎﺗﺎﺗﻮﻧﯿﺎ ﺗﺸـﺨﯿﺺ داده ﻣﯽﺷـﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻃﺒﻖ روﯾﮑﺮد ﺟﺪﯾﺪ ﺳـﺎزﻣﺎن رواﻧﺸـﻨﺎﺳـﯽ ﻧﮕﺎه ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﻦ اﺧﺘﻼﻻت‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻋﻼﺋﻤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﮔﺎه در ﻓﺮد ﻇﻬﻮر ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﻣﻮاردي را ﺷﺎﻣﻠﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﺮد ﻋﺎرض ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ﻣﺮدم ﻋﺎدي در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮل آنﻫﺎ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻼﺋﻢ‪ ،‬اﺷــﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺬﯾﺎن‪ ،‬ﺗﻮﻫﻢ‪ ،‬اﺧﺘﻼل ﻓﮑﺮ و ﮔﻔﺘﺎر و‬ ‫‪ ...‬را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻋﻠﻢ رواﻧﺸـﻨﺎﺳـﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﯾﮏ ﻓﺮد ﻋﺎدي آنﻫﺎ را داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫وﻟﯽ ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ آنﻫﺎ را ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻓﻘﺪانﻫﺎي ﻋﺎﻃﻔﯽ و رﻓﺘﺎري ﮐﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬ ‫از ﺳـﺎلﻫﺎي ﺑﺴـﯿﺎر دور آنﻫﺎ را ﻧﺸـﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻨﻔﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر وﯾﮋه‪ ،‬ﻣﻮاردي از‬ ‫| ‪10‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺟﻤﻠـﻪ ﻓﻘـﺪان رواﺑﻂ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و اﻧﺰوا‪ ،‬اﺧﺘﻼﻻت ﻋـﺎﻃﻔﯽ واﺿـــﺢ ﻣﺜـﻞ ﺧﻠﻖ ﭘـﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ﺳـــﻄﺤﯽ ﯾـﺎ ﯾﮑﻨﻮاﺧـﺖ‪ ،‬واﮐﻨﺶﻫـﺎي ﻫﯿﺠـﺎﻧﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻓﻘﺪان اﻧﮕﯿﺰه و اراده در ﻓﺮد و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺬت را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﯾﮏ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺟﺎﻣﻊ از اﺧﺘﻼل اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﯿﻢ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺸـﺨﺺ ﻧﻤﻮدن ﻧﻘﺶ‬ ‫ﻋﻮاﻣـﻞ ژﻧﺘﯿﮑﯽ و ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪-‬ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻫﺴـــﺘﯿﻢ‪ .‬در واﻗﻊ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﻣﻮارد ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـــﺪه ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﺑﺮوز ﯾـﮏ ﺑﯿﻤـﺎري رواﻧﯽ ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎري اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۴‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ژﻧﺘﯿﮑﯽ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﻧﻘﺶ واﺿــﺢ و ﺑﺎرزي در اﺑﺘﻼي اﻓﺮاد ﺑﻪ اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﺎزي ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀــﻮر ﯾﮏ ﻓﺮد اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯿﮏ در ﺑﺴــﺘﮕﺎن‬ ‫درﺟﻪ اول‪ ،‬رﯾﺴــﮏ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري را ﺑﺴــﯿﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺴــﺘﮕﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻣﺒﺘﻼ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻀــﻮر‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت دﯾﮕﺮ در اﻋﻀـﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺧﺘﻼل ﺷـﺨﺼـﯿﺖ اﺳـﮑﯿﺰوﺗﺎﯾﭙﺎل‪ ،‬اﺳﮑﯿﺰوﺋﯿﺪ ﯾﺎ اﺧﺘﻼل رواﻧﭙﺮﯾﺸﯽ ﮔﺬرا‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ‬ ‫ﺧﻄﺮ اﺑﺘﻼي ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎري اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۴‬ـ‪۲‬ـ‬

‫ﻋﻠﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‬

‫ﻋﻠﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪-‬ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻞ ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﻫﻤﺮاه ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮدي ﮐﻪ اﺳـﺘﻌﺪاد ژﻧﺘﯿﮑﯽ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ دارد را ﻣﺒﺘﻼ ﻣﯽﺳـﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷـﺮاﯾﻂ ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﻓﺼـﻞ ﺗﻮﻟﺪ )ﺗﻮﻟﺪ در زﻣﺴـﺘﺎن و اواﯾﻞ ﺑﻬﺎر ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎري اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ارﺗﺒﺎط دارد(‪ ،‬ﺷـﺮاﯾﻂ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳــﺐ و ﻓﺸــﺎرﻫﺎي رواﻧﯽ اوﻟﯿﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﻓﺮد را در ﻣﻌﺮض اﺑﺘﻼ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺻــﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺷــﻤﺎ را ﺧﻄﺮ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ‬ ‫اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ رﻋﺎﯾﺖ ﻧﮑﺎت ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻓﺮزﻧﺪان و ﮐﺴﺐ آﮔﺎﻫﯽ و درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺸﺎوره ﮐﻮدك ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۴‬ـ‪۳‬ـ‬

‫ﺳﻮء ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد اﻋﺘﯿﺎد آور و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬

‫ﻣﻮاد ﻣﺨﺪري ﻫﻤﭽﻮن ال اس دي‪ ،‬ﺣﺸــﯿﺶ‪ ،‬ﻣﺎرﯾﺠﻮاﻧﺎ‪ ،‬آﻣﻔﺘﺎﻣﯿﻦ و ﮐﻮﮐﺎﺋﯿﻦ در ﺑﺮوز اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪﻫﺎي دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﯿﻤﯽ از‬ ‫اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺧﺘﻼل ﺑﻪ ﺳـﻮءﻣﺼـﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر و ﯾﺎ اﻟﮑﻞ ﻣﺒﺘﻼ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﺣﺸـﯿﺶ در اﺑﺘﻼ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﺑﺴـﯿﺎر زﯾﺎد‬ ‫اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺎرﯾﺠﻮاﻧﺎ ﺧﻄﺮ ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖ اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬آﻣﻔﺘﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻮﮐﺎﺋﯿﻦ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﻤﺘﺮ اﻟﮑﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﺟﻨﻮن ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻃﯿﻖ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺧﺘﻼل رواﻧﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﯿﺸـﺘﺮي ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺼـﺮف ﻧﯿﮑﻮﺗﯿﻦ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ 90‬درﺻﺪ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﯿﮑﻮﺗﯿﻦ اﻋﺘﯿﺎد دارﻧﺪ‪ .‬اﻋﻠﺖ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎريﻫﺎي ﮔﯿﺮﻧﺪهﻫﺎي ﻧﯿﮑﻮﺗﯿﻨﯽ در ﻣﻐﺰ اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ‬ ‫اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف ﺳﯿﮕﺎر ﻏﻠﻈﺖ ﺧﻮﻧﯽ ﺑﺮﺧﯽ از داورﻫﺎي ﺿﺪ رواﻧﭙﺮﯾﺸﯽ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۴‬ـ‪۴‬ـ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻐﺰي ﻣﺘﻔﺎوت در اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬

‫ﻋﺪم ﺗﻮازن واﮐﻨﺶﻫﺎي ﺷــﯿﻤﺎﯾﯽ ﻣﻐﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎلدﻫﻨﺪهي ﻋﺼــﺒﯽ دوﭘﺎﻣﯿﻦ و ﮔﻠﻮﺗﺎﻣﯿﮏ‪ ،‬در اﺑﺘﻼ ﺑﻪ اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه ﺣﺎﮐﯽ از ﺗﻔﺎوت ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻣﻐﺰي در اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺣﻔﺮهﻫﺎي ﻣﻐﺰي ﭘﺮ از ﻣﺎﯾﻊ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻄﻦ ﻣﻐﺰ ﻧﺎم دارﻧﺪ‪ ،‬در اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺳـﺎﯾﺮﯾﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﻐﺰ ﻣﺒﺘﻼﯾﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﺳﺎﻟﻢ دارﻧﺪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﻢ ﺑﻮدن ﻣﺎدهي ﺧﺎﮐﺴﺘﺮي در ﻣﻐﺰ اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﯿﻦ ﻣﻐﺰ اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻢ و اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ آﻧﻘﺪر زﯾﺎد ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ در اﺳﮑﻦﻫﺎي ﻣﻐﺰي ﻣﯽﺗﻮان آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر واﺿﺢ ﻣﺸﺎده‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي وﺟﻮد اﺧﺘﻼل اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ را در اﻓﺮاد ﺷـﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺗﺸـﺨﯿﺺ ﻗﻄﻌﯽ رﺳـﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺳــﺎﺧﺘﺎري در ﻣﻐﺰ اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳــﺖ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺮوز ﻣﺸــﮑﻼت در دوران ﺑﺎرداري و زاﯾﻤﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪهﺑﺎﺷــﻨﺪ اﻣﺎ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﺸﺨﺺ و دﻗﯿﻘﯽ ﺑﺮاي آنﻫﺎ اراﺋﻪ ﻧﺸﺪه‪.‬‬

‫| ‪11‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۵‬ـ‬

‫ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎر اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﺷﺪه ﭼﻬﺎرم »راﻫﻨﻤﺎي ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ و آﻣﺎري اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ )‪ «(DSM-IV-TR‬ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ اﺑﺘﻼ‬ ‫ﺑﻪ اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﻌﯿﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺸـﺨﺼـﻪ‪ :‬دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد زﯾﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﯽ در ﻃﻮل ﯾﮏ دوره ﯾﮏﻣﺎﻫﻪ وﺟﻮد دارﻧﺪ )ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ‪،‬‬ ‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺻﺮﻓﻪ ﻧﻈﺮ از درﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻫﻤﺎت‬ ‫وﻫﻢ و ﺧﯿﺎﻻت‬ ‫ﺳﺨﻨﺎن آﺷﻔﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﻠﻮﻫﺎي از اﺧﺘﻼل در ﺗﻔﮑﺮ رﺳﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر ﺑﻪ ﺷﺪت آﺷﻔﺘﻪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﮔﺮﯾﻪ ﮐﺮدن( ﯾﺎ رﻓﺘﺎر ﺟﻨﻮن ﺟﻮاﻧﯽ‬ ‫ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻨﻔﯽ‪ :‬ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﮐﻢ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻋـﺎﻃﻔﯽ )ﻓﻘـﺪان ﯾـﺎ ﮐﻤﺒﻮد در ﭘـﺎﺳـــﺦ ﻋـﺎﻃﻔﯽ( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻋﺠﺰ ﮔﻮﯾـﺎﯾﯽ )ﻓﻘـﺪان ﯾـﺎ‬ ‫ﮐﻤﺒﻮد در ﮔﻔﺘﺎر(‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺧﺘﯿﺎر و اراده )ﻓﻘﺪان ﯾﺎ ﮐﻤﺒﻮد اﻧﮕﯿﺰه(‪.‬‬ ‫* اﮔﺮ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎ ﺷــﺪﯾﺪ و ﻏﺮﯾﺐ )‪ (bizarre‬ﺗﺸــﺨﯿﺺ داده ﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﯾﮏ ﺻــﺪاي آﻣﯿﺨﺘﻪ ﺑﺎ ﺻــﺤﺒﺖﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎر ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ اﻧﺠﺎم‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻋﻤﺎل ﺑﯿﻤﺎر‪ ،‬ﯾﺎ ﺷـﻨﯿﺪن دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺻـﺪا ﮐﻪ در ﺣﺎل ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ را ﺗﻮﻫﻢ ﺷـﻨﯿﺪاري ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺮاي ﺗﺸــﺨﯿﺺ ﮐﺎﻓﯽ اﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻼك اﺧﺘﻼل در ﺳــﺨﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸــﺎﻫﺪه اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ اﺧﺘﻼل در ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻼل در ﻋﻤﻠﮑﺮد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ ﺷـــﻐﻠﯽ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از زﻣﺎن ﺷـــﺮوع اﺧﺘﻼل‪ ،‬ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﺪه از‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎر‪ ،‬رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻓﺮدي‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از ﺳــﻄﺢ ﺑﻪ دﺳـــﺖ آﻣﺪه ﻗﺒﻞ از‬ ‫ﺷـﺮوع اﺧﺘﻼل ﻫﺴـﺘﻨﺪ)در ﺻـﻮرﺗﯿﮑﻪ اﺧﺘﻼل از دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﯾﺎ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺷـﺮوع ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﻪ ﺳـﻄﺢ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ‪،‬ﺷﻐﻠﯽ و ﯾﺎ ﺑﯿﻦ ﻓﺮدي ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ(‪.‬‬ ‫ﻃﻮل ﻣﺪت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‪:‬ﻧﺸــﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺪاوم اﺧﺘﻼل ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻤﺪت ‪ 6‬ﻣﺎه اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪،‬در اﯾﻦ دوره ‪ 6‬ﻣﺎﻫﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻼﺋﻢ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻼك ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ‪) A‬ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻌﺎل( ﺑﻪ ﻣﺪت ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮑﻤﺎه )در ﺻﻮرت درﻣﺎن ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﻣﯿﺰ‪،‬ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮ( وﺟﻮد‬ ‫داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ و ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺷــﺎﻣﻞ دوره ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺑﺎﻗﯿﻪ اي ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷــﺪ‪.‬ﻃﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﯾﺎ ﺑﺎﻗﯿﻪ اي‪،‬ﻧﺸــﺎﻧﻪﻫﺎي‬

‫اﺧﺘﻼل اﻏﻠﺐ ﺑﻪﺻـﻮرت ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻨﻔﯽ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﯾﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻋﻼﻣﺖ از ﻣﻼك ﺗﺸـﺨﯿﺼـﯽ ‪ A‬ﺑﻪ ﺷـﮑﻞ ﺧﻔﯿﻒ‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدد)ﻣﺜﻼ ﺑﺎورﻫﺎي ﻋﺠﯿﺐ‪،‬ﺗﺠﺎرب ادراﮐﯽ ﻏﯿﺮ ﻋﺎدي(‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي اﺧﺘﻼل ﺑﺮاي ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﺎه وﻟﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﺷـﺶ ﻣﺎه ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸـﺨﯿﺺ اﺧﺘﻼل ﺣﺎﻟﺖ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻓﺮم اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻼﺋﻢ روان ﭘﺮﯾﺸـﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﻣﺎه ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻧﺎﺧﺘﻼل رواﻧﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﺗﺸـﺨﯿﺺ داده ﺷـﻮد‪ ،‬و در‬ ‫ﺷــﺮاﯾﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻤﮑﻦ اﺳــﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺧﺘﻼل رواﻧﯽ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸــﺨﯿﺺ دﺳــﺘﻪﺑﻨﺪي ﺷــﻮد‪ .‬در ﺻــﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﺸــﺎﻧﻪﻫﺎي اﺧﺘﻼل‬ ‫ﺧﻠﻘﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻆﻫﺎي ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷــﻮﻧﺪ اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸــﺨﯿﺺ ﻧﯿﺴــﺖ )ﮔﺮ ﭼﻪ اﺧﺘﻼل ‪ schizoaffective‬ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﺗﺸـﺨﯿﺺ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺸـﺨﯿﺺ اﻓﺘﺮاﻗﯽ اﺳـﮑﯿﺰواﻓﮑﺘﯿﻮ و اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ ﺧﻠﻘﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻼﺋﻢ ﺧﻠﻘﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﮐﻞ ﻣﺪت‬ ‫ﻋﻼﺋﻢ ﻓﻌﺎل و ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺑﯿﻤﺎري ﻃﻮل ﮐﺸـﯿﺪه ﺑﺎﺷـﺪ(‪ ،‬ﯾﺎ اﮔﺮ ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي اﺧﺘﻼل ﭘﯿﺶ روﻧﺪه ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷـﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻫﺬﯾﺎن‬

‫ﯾﺎ ﺗﻮﻫﻢ ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﮔﺮ ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻤﺎً ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺷـﺮاﯾﻂ ﯾﺎ ﻣﻮارد ﯾﮏ ﭘﺰﺷـﮏ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﯾﺎ داروﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫| ‪12‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۶‬ـ‬

‫روشﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ‬

‫روشﻫﺎي درﻣﺎن اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬درﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪا از آنﻫﺎ‬ ‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷــﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ درﻣﺎنﻫﺎي اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ ﭼﻨﺪان ﻋﻠﻤﯽ و ﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻣﺪد ﭘﯿﺸــﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ و‬ ‫اﻣﮑﺎن ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﮑﻦﻫﺎي ﻣﻐﺰي‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪهﻫﺎي ﻋﺼﺒﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ژنﻫﺎ و دﯾﮕﺮ اﺑﺰارﻫﺎ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ درﻣﺎنﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫و ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺗﻨﻬﺎ دارو را درﻣﺎن اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻣﯽداﻧﺴـﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر دارو درﻣﺎﻧﯽ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫درﻣﺎنﻫﺎي رواﻧﺸــﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮﺑﺨﺸــﯽ داروﻫﺎ را ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﮐﺮده و اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺴــﺘﺮي ﻣﺠﺪد را ﮐﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬آﮔﺎﻫﯽ از روشﻫﺎي‬ ‫درﻣﺎﻧﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﯿﺰان اﺛﺮﺑﺨﺸــﯽ آنﻫﺎ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎﯾﺸــﺎن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﺳــﺎزﮔﺎراﻧﻪﺗﺮي ﺑﺎ اﺧﺘﻼل‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺳﻼﻣﺖ روان ﺧﻮد را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۱‬ـ‬

‫درﻣﺎن داروﯾﯽ اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬

‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ درﻣﺎن ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري وﺟﻮد ﻧﺪارد اﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﻋﻼﺋﻢ آن را ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﮐﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﻣﺼــﺮف دارو ﺑﺨﺶ ﺑﺴــﯿﺎر‬ ‫ﻣﻬﻤﯽ از درﻣﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬داروﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬داروﻫﺎي ﺿﺪ روان ﭘﺮﯾﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻼﺋﻢ رواﻧﯽ‬ ‫را در ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﻮﺳـﺎﻧﺎت ﺷـﺪﯾﺪ ﺧﻠﻘﯽ ﮐﻪ در ﺑﯿﻤﺎري اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ وﺟﻮد دارد ﺑﯿﻤﺎر ﻧﯿﺎز دارد داروﻫﺎي‬ ‫ﺗﺜﺒﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﺧﻠﻖ ﻧﯿﺰ ﻣﺼـﺮف ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼـﺮف دارو زﯾﺮ ﻧﻈﺮ روان ﭘﺰﺷـﮏ ﻣﯿﺴـﺮ اﺳـﺖ و ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻋﻨﻮان داروي ﺳـﺮ ﺧﻮد ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺼـﺮف‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺎﻫﯽ از داروﻫﺎي ﺿـﺪاﻓﺴـﺮدﮔﯽ و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ آنﻫﺎ داروﻫﺎي ﻓﻮق ﻧﯿﺰ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷـﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺘﻤﺎ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ روان ﭘﺰﺷـﮏ ﻣﺼـﺮف‬ ‫ﮔﺮدد‪ .‬ﮐﻠﻮرﭘﺮوﻣﺎزﯾﻦ‪ ،‬ﻫﺎﻟﻮﭘﺮﯾﺪول‪ ،‬ﭘﺮﻓﻨﺎزﯾﻦ‪ ،‬ﻓﻠﻮﻓﻨﺎزﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺮﯾﻔﻠﻮﭘﺮازﯾﻦ و ﭘﯿﻤﻮزاﯾﺪ داروﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳــﻂ رواﻧﭙﺰﺷــﮏ ﺑﺮاي‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻼﺋﻢ اﺧﺘﻼل اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دارو درﻣﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﻟﻘﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﻣﺜﺒﺖ را درﻣﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ ﺑﯿﻤﺎري اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳـﻄﺢ ﭘﯿﮏﻫﺎي ﻋﺼـﺒﯽ ﻣﻐﺰ ﻫﻤﭽﻮن دوﭘﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺳـﺮوﺗﻮﻧﯿﻦ و ﮔﻠﻮﺗﺎﻣﺎت اﺳـﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﻣﻐﺰ ﻣﯽﺷــﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻣﺸــﮑﻼت رﻓﺘﺎري و ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﺑﺮوز ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬داروﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده در‬ ‫درﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﭘﯿﮏﻫﺎي ﻋﺼﺒﯽ ﻣﻐﺰ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮده و ﻋﻼﺋﻢ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‬

‫درﻣﺎنﻫﺎي رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ درﻣﺎن داروﯾﯽ از درﻣﺎنﻫﺎي اﺻـﻠﯽ ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷـﺖ ﮐﻪ درﻣﺎنﻫﺎي روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ در ﮐﻨﺎر آن از‬ ‫اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ اﻧﻮاع روشﻫﺎي درﻣﺎن روان ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‬

‫درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ رﻓﺘﺎري اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬

‫درﻣﺎن ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ رﻓﺘﺎري ﯾﮑﯽ از روشﻫﺎي درﻣﺎن اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ دﻫﯽ ﻓﮑﺮي اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ روش ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎران اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ اﻃﺮاف ﺧﻮد ﺳــﺎزﮔﺎر ﺷــﻮﻧﺪ و از دﻧﯿﺎي ﺗﻮﻫﻢ و ﻫﺬﯾﺎن ﻓﺎﺻــﻠﻪ‬ ‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ رﻓﺘﺎري اﻓﮑﺎر ﻣﺨﺘﻞ ﺷﺪه و ﮔﺴﺴﺘﮕﯽ اﻓﮑﺎر ﻓﺮد اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮن را ﻫﺪف درﻣﺎن ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‬

‫درﻣﺎن اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻮك اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬

‫در درﻣﺎن ﺷـﻮك اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ )‪ (E.C.T‬ﺑﺎ وارد ﮐﺮدن اﻣﻮاج اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﺑﯿﻤﺎر در ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺳـﻌﯽ در ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬

‫ﻣﻐﺰ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي دارﻧﺪ‪ .‬ﺷـﻮك اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ در ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺨﺼـﻮص درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ و ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ رواﻧﭙﺰﺷـﮏ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫درﻣﺎن ﯾﮑﯽ از ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮﯾﻦ و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ درﻣﺎنﻫﺎي اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ اﺳــﺖ‪ .‬از ﺷــﻮك اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺮاي درﻣﺎن اﻓﺴــﺮدﮔﯽ اﺳــﺎﺳـﯽ ﻧﯿﺰ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫| ‪13‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‪۳‬ـ‬

‫‪3‬ﺧﺎﻧﻮاده درﻣﺎﻧﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺸــﺪﯾﺪ ﻋﻼﺋﻢ و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺑﯿﻤﺎري اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫ﺑﯿﻤﺎر ﻧﯿﺰ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ درﻣﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده درﻣﺎﻧﯽ در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎري اﺳـــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺷـــﺎﻣﻞ آﻣﻮزش و ﺣﻤﺎﯾﺖﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‬ ‫ﻣﯽﺷــﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﺎﻧﻮاده درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎري اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ روﻧﺪ ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮي دارد ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺻــﺒﺮ و ﺣﻮﺻــﻠﻪ اﺳــﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫درﻣﺎﻧﯽ در درﻣﺎن اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ اﻧﺰوا و در ﺧﻮدﻣﺎﻧﺪﮔﯽﻫﺎي راﯾﺞ ﺑﯿﻤﺎري اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش‬ ‫درﻣﺎن ﻋﻼﺋﻢ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن را ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‪۴‬ـ‬

‫ﮔﻔﺘﺎر درﻣﺎﻧﯽ اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﯿﻢ روشﻫﺎي رواﻧﺸـﻨﺎﺧﺘﯽ و ﻣﺼـﺮف داروﻫﺎ اﺻـﻮل اﺳـﺎﺳـﯽ در ﺑﻬﺒﻮد ﺑﯿﻤﺎري اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب ﻣﯽآﯾﻨﺪ و‬ ‫ﮔﻔﺘﺎر درﻣﺎﻧﯽ در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻧﻘﺶ درﻣﺎن ﻣﮑﻤﻞ و ﮐﻤﮑﯽ را اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ زﯾﺮا ﺑﯿﻤﺎران اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ اﻏﻠﺐ در ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺻـﺤﯿﺢ‬ ‫ﮐﻼﻣﯽ ﻣﺸــﮑﻞ دارﻧﺪ و از ﻧﻈﺮ ﮔﻔﺘﺎري ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ارﺗﺒﺎط ﺧﻮﺑﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻨﺪ؛ ﮔﺎه ﻋﺒﺎرات و ﺟﻤﻼﺗﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﯽآورﻧﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﮔﻔﺘﺎردرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ درﻣﺎن ﻣﮑﻤﻞ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‪۵‬ـ‬

‫درﻣﺎنﻫﺎي رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﺤﻮر اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬

‫درﻣﺎن رواﻧﮑﺎوي ﻧﯿﺰ ﺟﺰء درﻣﺎنﻫﺎي روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ در آن ﮔﻔﺘﺎر اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋﻫﺎي دارد‪ .‬در درﻣﺎن اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ روشﻫﺎي‬ ‫درﻣﺎﻧﯽ روان ﺷــﻨﺎﺳـﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﺤﻮر اﺳــﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬در اﯾﻦ روش درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﯽﻧﺸـﯿﻨﺪ و ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي رواﻧﮑﺎوي ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻋﻠﻞ رﯾﺶﻫﺎي ﻣﺸﮑﻞ در ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﮐﻮدﮐﯽ ﻓﺮد ﻣﯽﭘﺮدازد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ آنﻫﺎ‬ ‫ﻣﺴﯿﺮ درﻣﺎن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‪۶‬ـ‬

‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﯽ‬

‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻗﺮار دادن رﻓﺘﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺳـﻌﯽ در ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻼﺋﻢ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري دارد‪ .‬رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﯽ ﺻـﺮﻓﺎ ﺑﺮ روي رﻓﺘﺎر‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﮐﺎﻫﺶ آن و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗﻤﺮﮐﺰ دارد‪ .‬ﻫﯿﭻ ﮐﺪام از درﻣﺎنﻫﺎي ﻓﻮق ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﮐﺎرﺳـﺎز ﻧﯿﺴـﺖ‪ .‬ﻓﺮد‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ دورﻫﺎي ﻣﺸـﺨﺺ را دارو ﻣﺼـﺮف ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺷـﺨﺺ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ و از ﺑﯿﻦ ﺑﺮود‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺑﻪ درﻣﺎنﻫﺎي‬ ‫رواﻧﺸـﻨﺎﺧﺘﯽ و اﺻـﻼح رﻓﺘﺎر و ﮔﻔﺘﺎر و‪ ...‬ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺻـﻮرت ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺤﺴـﻮس در ﻋﻼﺋﻤﯽ ﻣﺜﻞ ﺗﻮﻫﻢ و ﻫﺬﯾﺎن ﻣﯽﺗﻮان درﻣﺎن‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‪۷‬ـ‬

‫ﻫﻨﺮ درﻣﺎﻧﯽ‬

‫ﻫﻨﺮدرﻣـﺎﻧﯽ ﯾﮑﯽ از روشﻫـﺎي رواندرﻣـﺎﻧﮕﺮي اﺳـــﺖ ﮐـﻪ در آن درﻣـﺎﻧﺠﻮﯾـﺎن ﺑـﺎ ﮐﻤـﮏ ﻫﻨﺮ درﻣـﺎﻧﮕﺮ و اﺳـــﺘﻔـﺎده از اﺑﺰار ﻫﻨﺮي و‬ ‫ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺧﻼق در ﺟﻬﺖ اﺣﺴــﺎس ﺑﻬﺮوزي ﺷــﺨﺼــﯽ و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﯾﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﮐﺎرﮐﺮدﺷــﺎن ﮔﺎم ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ‪ .‬اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬اﺧﺘﻼل‬ ‫روانﭘﺮﯾﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ اﺧﺘﻼل در ﺗﻔﮑﺮ واﮐﻨﺶﻫﺎي ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ و رﻓﺘﺎر اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻘﻘﺎن اﯾﻦ ﺣﻮزه‪ ،‬ﻃﯽ ﭘﮋوﻫﺸـﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﺛﺮﺑﺨﺸـﯽ ﻫﻨﺮدرﻣﺎﻧﯽ در ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ در ﻣﺮﮐﺰ‬ ‫روزاﻧﻪ اﻋﺼــﺎب و روان »اﺣﺒﺎ« اﯾﻦ ﻣﻮﺿــﻮع را ﺑﺮرﺳــﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ )اﻧﺠﺎم ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺣﮑﺎك ﺧﺎدم‪،‬‬ ‫داﻧﺸـﺠﻮي دﮐﺘﺮي ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﻨﺮ داﻧﺸـﮕﺎه آزاد اﺳـﻼﻣﯽ و ﺳـﯿﺪ ﺳـﻌﯿﺪ ﺳـﯿﺪ اﺣﻤﺪي زاوﯾﻪ‪ ،‬داﻧﺸـﯿﺎر ﮔﺮوه ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﻨﺮ داﻧﺸـﮕﺎه ﻫﻨﺮ(‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫»ﻣﺘﺎﺳـﻔﺎﻧﻪ در اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻋﻤﺪه ﻣﺪاﺧﻼت درﻣﺎﻧﯽ در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﺮ درﻣﺎنﻫﺎي داروﯾﯽ اﺳـﺖ و از‬ ‫ﻣﺪاﺧﻼت ﻏﯿﺮداروﯾﯽ ﯾﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﺷـﻮد ﯾﺎ در ﺻـﻮرت اﺳـﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺑﺴـﯿﺎر ﻣﺤﺪود اﺳـﺖ و ﺑﺮ ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﯿﻤﺎري اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ‬ ‫ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي رواندرﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻫﻨﺮدرﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮحﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪«.‬‬ ‫| ‪14‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺑﺨﺶ ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﯿﺰ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫»ﻧﺘـﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸـــﺎن ﻣﯽدﻫـﺪ از ﻫﻨﺮدرﻣـﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑـﻪ ﻋﻨﻮان راﻫﮑـﺎر درﻣـﺎﻧﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮاي ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﯿﻤـﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺳﻮد ﺟﺴﺖ‪«.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۳‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‪۸‬ـ‬

‫درﻣﺎن ﮔﺮوﻫﯽ )ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ(‬

‫ﮔﺮوه درﻣـﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ از روان درﻣـﺎﻧﯽ اﺳـــﺖ ﮐـﻪ در آن ﯾـﮏ ﯾـﺎ ﭼﻨـﺪ درﻣـﺎﻧﮕﺮ ﺑـﺎ ﭼﻨـﺪﯾﻦ ﻓﺮد ﺑـﻪ ﺻـــﻮرت ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﮐـﺎر ﻣﯽﮐﻨـﺪ ‪.‬ﮔﺮوه‬ ‫درﻣﺎﻧﯽ و دارو درﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼـﻮص در ﻣﻮرد ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺴـﺒﺘ ًﺎ ﺑﻬﺘﺮي را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ دارو‬ ‫درﻣﺎﻧﯽ ﺻــﺮف‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷــﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﻃﺮحﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸــﮑﻼت و رواﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮد در زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫واﻗﻌﯽ و ﻧﯿﺰ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺷﻐﻠﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﻮد و ﺑﺎ دارو درﻣﺎﻧﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﯽ آﻧﻬﺎ ﯾﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽﻫﺎي‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ ﯾﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮐﺎري ﻫﻤﺮاه ﺷـــﻮد؛ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺴـــﺐ ﻧﺘﺎﯾﺞ رﺿـــﺎﯾﺖ ﺑﺨﺶ و ﻣﺜﺒﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ‬ ‫ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﮐﺎﻫﺶ اﻧﺰواي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ واﻗﻌﯿﺖ آزﻣﺎﯾﯽ ﺳـﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﮔﺮوهﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﯾﮏ ﺷــﺒﮑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ و ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاي اﺑﺮاز ﻋﻘﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻋﻀــﺎي دﯾﮕﺮ ﮔﺮوه اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ را‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪن ﯾﮏ ﺷﺮاﯾﻂ دﺷﻮار ﯾﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ اﺑﺮاز ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺧﻮد را در ﻃﻮل ﻣﺴﯿﺮ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ و ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺻــﺤﺒﺖ ﮐﺮدن و ﮔﻮش ﺳــﭙﺮدن ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺸــﮑﻼت ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ و ﺻــﺤﯿﺢﺗﺮ‬ ‫ﻗﻀـﺎوت ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴـﯿﺎري از اﻓﺮاد ﻣﺸـﮑﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳـﻼﻣﺖ روان را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ از آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ در‬ ‫ﻣﻮرد ﻣﺸـﮑﻞ ﺧﻮد ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ از اﯾﻦ ﻣﻮﺿـﻮع آﮔﺎه ﻧﯿﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳـﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﮐﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺷﻨﯿﺪن ﺻﺤﺒﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮان در ﻣﻮرد آﻧﭽﻪ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﮑﯿﻦ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫دﯾﮕﺮ ﻣﺰﯾﺖ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬وﺟﻮد ﺗﻨﻮع در آن اﺳـﺖ‪ .‬اﻓﺮاد‪ ،‬ﺷـﺨﺼـﯿﺖﻫﺎ و ﭘﯿﺶ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ دارﻧﺪ و از زواﯾﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪ ﺷـــﺮاﯾﻂ ﻣﯽﻧﮕﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸـــﺎﻫﺪه اﯾﻨﮑﻪ دﯾﮕﺮ اﻓﺮاد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺸـــﮑﻼت را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد‬ ‫ﻣﯽآورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎر ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از راﻫﺒﺮدﻫﺎ را ﺑﺮاي روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺧﻮد ﮐﺸﻒ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮوه ﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺳــﻪ ﯾﺎ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﻠﺴــﺎت ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ اﻏﻠﺐ در ﺣﺪود ‪ 7‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﻧﻔﺮه ﻫﺴــﺘﻨﺪ )اﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ ﺷـﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﯿﺸـﺘﺮي ﻧﯿﺰ ﺣﻀـﻮر داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ(‪ .‬اﻋﻀـﺎي ﮔﺮوه ﻣﻌﻤﻮﻻً ﯾﮏ ﯾﺎ دوﺑﺎر در ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﯾﮏ ﯾﺎ دو‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻼﻗﺎت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻌﺪاد ﺟﻠﺴـﺎت ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 6‬ﺑﺎر اﺳـﺖ اﻣﺎ ﺟﻠﺴـﺎت ﯾﮑﺴـﺎﻟﻪ ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ ﺟﻠﺴـﺎت ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎز‬ ‫ﯾﺎ ﺑﺴـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در ﺟﻠﺴـﺎت ﺑﺎز‪ ،‬ﺷـﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﯽ در ﮔﺮوه ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﮔﺮوه ﺑﺴـﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﮔﺮوﻫﯽ از اﻋﻀﺎي اﺻﻠﯽ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻠﺴﻪ دﻋﻮت ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﺑﺴـﯿﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﮔﺮوه در اﺗﺎﻗﯽ ﮔﺮد ﻫﻢ ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺻـﻨﺪﻟﯽﻫﺎ در آن ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﯾﮏ داﯾﺮه ﺑﺰرگ ﭼﯿﺪه ﺷـﺪهاﻧﺪ و ﻫﺮ ﯾﮏ از‬ ‫اﻋﻀـﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ اﻓﺮاد ﮔﺮوه را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﻠﺴـﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ اﻋﻀـﺎي ﮔﺮوه ﺗﻮﺳـﻂ ﺧﻮدﺷـﺎن و ﺗﻮﺿـﯿﺢ ﻋﻠﺖ ﺣﻀـﻮرﺷـﺎن‬ ‫در ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ آﻏﺎز ﺷﻮد‪ .‬اﻋﻀﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي ﺧﻮد از ﺟﻠﺴﻪ ﻗﺒﻞ ﺗﺎﮐﻨﻮن را ﺷﺮح دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷـﯿﻮه دﻗﯿﻖ اداره ﺟﻠﺴـﺎت‪ ،‬ﺑﺴـﯿﺎر ﺑﻪ اﻫﺪاف ﮔﺮوه و روش درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺴـﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ درﻣﺎﻧﮕﺮان ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺷـﯿﻮه ﮔﻔﺘﮕﻮي آزاد‬ ‫را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ روش ﻫﺮ ﯾﮏ از اﻋﻀﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫| ‪15‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬

‫‪۲‬ـ‪۴‬ـ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي و دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ‬ ‫‪ ۲‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ از دﯾﺪ ﺟﻮاﻣﻊ‬

‫اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺷـﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي رواﻧﯽ در ﻣﯿﺎن ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﯽرود؛ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﮔﺰارشﻫﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ 1‬درﺻـﺪ‬ ‫از ﮐﻞ ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن ﻋﻤﻮﻣﺎ در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ دﺳـﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪه ﺗﺎ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري‬ ‫در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﮐﻤﯽ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪهﺗﺮ ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﮐﻠﻤﻪاي اﺳــﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ ﻣﺮدم آﻧﺮا ﺑﺎ ﺧﺸــﻮﻧﺖ و‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت رﻓﺘﺎري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬رﺳــﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧﺒﺮي ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺐ از اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺤﻮ اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮداﺷــﺘﯽ‬ ‫ﮐﺎﻣﻼ ﻏﯿﺮﻋﺎدﻻﻧﻪ و ﻏﯿﺮ واﻗﻌﯽ اﺳــﺖ‪ .‬اﮐﺜﺮ ﻣﺮدم از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴــﺎس ﺑﺴ ـﯿﺎر ﻧﺎﺧﻮﺷــﺎﯾﻨﺪي ﭘﯿﺪا‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻨﺠﺎﺳـﺖ ﮐﻪ اﺻـﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺧﻮد ﻣﺮدم ﻫﺴـﺘﻨﺪ! ﺑﯿﻤﺎران اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺧﻮد اﻓﺮادي ﺑﺴـﯿﺎر ﺣﺴـﺎس و ﮔﺎﻫﺎ داراي واﮐﻨﺶﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﻫﻤﯿﻦ واﮐﻨﺶﻫﺎﺳـﺖ ﮐﻪ آنﻫﺎ را از‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ دور ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد‪.‬‬ ‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﯿﺰ در ﺷــﺪت ﯾﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﯿﻤﺎر اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮن ﻧﻘﺶ ﺑﺴــﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮي دارد و اﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺳــﺖ‪ .‬در‬ ‫ﺻـﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﭘﺴـﺮ ﯾﺎ دﺧﺘﺮ‪ ،‬زن ﯾﺎ ﺷـﻮﻫﺮ‪ ،‬ﺑﺮادر ﯾﺎ ﺧﻮاﻫﺮ و ﯾﺎ واﻟﺪﯾﻨﯽ در ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ درك اﯾﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬ ‫ﮐﻪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﺑﺴـﯿﺎر ﺳـﺨﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﻧﻤﯽداﻧﺪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ در ﺣﺎل اﻓﺘﺎدن اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎر اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ از‬ ‫دﯾﺪ دﯾﮕﺮان ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ ﻋﺠﯿﺐ‪ ،‬دور و ﯾﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻔﺎوت از ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬آنﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ از ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﺮاد اﺟﺘﻨﺎب‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻨﺰوي ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺬﯾﺎن داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ در آن ﺑﺎره ﺻـﺤﺒﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﯾﺎ ﺳـﮑﻮت اﺧﺘﯿﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺻـﺪاﻫﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﺸـﻨﻮﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﺧﯿﺮه ﺷـﻮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﮑﻪ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﺷـﺨﺺ دﯾﮕﺮي ﮔﻮش ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻟﮕﻮي ﺧﻮاب آﻧﻬﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺣﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺐ را ﺑﯿﺪار ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺗﻤﺎم روز را ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دﻫﻪ ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ اﺳـﺮار ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي آﻧﻬﺎ اﻏﻠﺐ از ﺷـﺮاﯾﻂ واﻗﻌﯽ ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻤﯽﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿـﻮع اﮐﻨﻮن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺷـﺨﺺ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهاش زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﻣﻮرد‬ ‫ﺣﻤﺎﯾﺖ آﻧﺎن اﺳــﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﺟﺎزه داد ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷــﻮد ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي از ﺑﯿﻤﺎر ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﮐﻨﻨﺪ دﺳــﺘﺮﺳـﯽ‬ ‫داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﺸـﮑﻼﺗﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ وﺟﻮد دارد ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺎﻧﻊ از اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﺗﯿﻢ رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ در ﻣﻮرد‬ ‫ﺧﻮﯾﺸـﺎوﻧﺪ ﺑﯿﻤﺎرﺷـﺎن ﺷـﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ و اﻃﻼﻋﺎت زﯾﺎدي ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ و ﺗﯿﻢ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﻧﯿﺎز دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮاﻧﯽﻫﺎي آنﻫﺎ‬ ‫ﮔﻮش دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ‬

‫ﻋﻼﯾﻢ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري در ﮔﺬﺷـﺘﻪﻫﺎي دور ﻧﯿﺰ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﻮد؛ وﻟﯽ ﭘﯿﺸـﯿﻨﯿﺎن ﺗﻌﺒﯿﺮﻫﺎي اﺳﻄﻮرهاي ﺑﺮاي آن داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزه اﯾﻦ‬ ‫ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎدي ﮐﺮده اﺳــﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﻪ روانﮔﺴــﯿﺨﺘﮕﯽ »ﺟﻨﻮن ﺟﻮاﻧﯽ« ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﭼﻨﺪان ﻣﻮرد ﭘﺴــﻨﺪ‬ ‫روانﭘﺰﺷﮑﺎن و روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﭘﺰﺷـﮑﺎن اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻨﻮن و دﯾﻮاﻧﮕﯽ ﻣﺤﺾ ﻣﯽاﻧﮕﺎﺷـﺘﻨﺪ و در اوﺳـﻂ ﻫﻤﯿﻦ ﻗﺮن ﺑﻨﺪﯾﮑﺖ اوﮔﻮﺳـﺘﻦ‬ ‫ﻣﻮرل ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺖ و از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺗﻮﻗﻒ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺗﻤﺎم ﻗﻮاي روﺣﯽ« ﯾﺎد ﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري در آن زﻣﺎن اﻏﻠﺐ در دﺳﺘﻪ ﻫﯿﺴﺘﺮي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرﻓﺖ و ﺑﻪ آن ﻫﯿﺴﺘﺮي ﮔﯿﺞ و ﻣﻨﮓ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫| ‪16‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ اﻣﯿـﻞ ﮐﺮﭘﻠﯿﻦ‪ ،‬رواﻧﭙﺰﺷـــﮏ آﻟﻤـﺎﻧﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﯿﻤـﺎري را ﺟﻨﻮن زودرس ﻧـﺎﻣﯿـﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻓﺮاﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﺑﯿﻤـﺎري ﻧﺰد‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸــﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ اُﯾﮕِﻦ ﺑﻠﻮﯾﻠﺮ‪ ،‬رواﻧﭙﺰﺷــﮏ ﺳــﻮﺋﯿﺴـﯽ‪ ،‬ﮐﻠﻤﻪ اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ را در ﺟﻬﺖ دﻓﺎع از رواﻧﮑﺎوي‬ ‫ﻓﺮوﯾﺪ اﺑﺪاع ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﻮارض اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻓﺮوﯾﺪ ﻟﻔﻆ ﭘﺎراﻓﺮﻧﯽ را ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗﺮ ﻣﯽداﻧﺴـﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺑﻠﻮﯾﻠﺮ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴــﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﯿﻤﺎري اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ را ﺑﺎ وﺟﻮد ‪ 4‬ﻋﻼﻣﺖ زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪ :‬اﺧﺘﻼﻻت ﺗﺪاﻋﯽ ) ‪Association‬‬ ‫‪ ،(disturbance‬اوﺗﯿﺴﻢ )‪ ،(Autism‬ﻋﺎﻃﻔﻪ ﺳﻄﺤﯽ )‪ (flat Affect‬و دوﺳﻮﮔﺮاﯾﯽ )‪.(Ambivalence‬‬

‫در اواﯾﻞ ﻗﺮن ﺑﯿﺴــﺘﻢ‪ ،‬رواﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﮐﻮرت اﺷــﻨﺎﯾﺪر ﺑﺮﺧﯽ ﻋﻼﺋﻢ روانﭘﺮﯾﺸ ـﯽ را ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮد اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ را از ﺳــﺎﯾﺮ‬ ‫اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ ﻣﺠﺰا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻓﻬﺮﺳﺖﺑﻨﺪي ﮐﺮد ﮐﻪ اﮐﻨﻮن اﯾﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻋﻼﺋﻢ درﺟﻪ اول« )‪(First-rank symptoms‬‬

‫ﯾﺎ ﻋﻼﺋﻢ درﺟﻪ اول اﺷﻨﺎﯾﺪر ﻣﻌﺮوف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۳‬ـ‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﺤﯿﻂ در ﺑﻬﺒﻮد ﺑﯿﻤﺎر‬

‫اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري رواﻧﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﻞ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ و ﻋﻼﯾﻢ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎري ﺳﺒﺐ اﺧﺘﻼل در ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ و‬ ‫ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﯽ ﺷــﻮد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷــﺪه ﻧﻘﺶ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎﻟﺒﺪي در ﺳــﺒﺐ ﺷــﻨﺎﺳـﯽ ﺑﯿﻤﺎري ﭘﺮرﻧﮓ ﺑﻮده و‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ آن در ﺑﻬﺒﻮد ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﻣﻮﺛﺮ اﺳـﺖ‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ ﻓﻀـﺎﻫﺎي روان درﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﺸـﯽ ارﺗﻘﺎ دﻫﻨﺪه در‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻬﯽ رواﻧﯽ‪ ،‬ﺑـﺎزي ﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﺟﻬـﺖ ﮔﯿﺮي ﺧﻨﺜﯽ درﻃﺮاﺣﯽ و ﺑـﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻮدن اﻋﻈﻢ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﺮ دارودرﻣـﺎﻧﯽ و‬ ‫ﺗﺮاﭘﯿﻬﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺘﻬﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺷـﺮاﯾﻂ ﺑﯿﻤﺎران اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮن ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮاﮐﺰ ﻧﮕﻬﺪاري ﮐﺸـﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺴـﺘﺜﻨﯽ‬ ‫ﻧﯿﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ آﻣﺎر ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري از ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺳـﻨﮕﯿﻨﯽ را در ﺗﺨﺼـﯿﺺ ﺑﻮدﺟﻪ ي ﮐﺸـﻮر ﻫﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﻃﻠﺒﺪ و از ﻃﺮﻓﯽ درﮔﯿﺮي ﻃﯿﻒ وﺳـﯿﻌﯽ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎر‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ را ﻧﯿﺰ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷـﻮد ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻬﺎ در ﭘﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬از اﯾﻦ‬ ‫رو اﻧﻔﻌﺎل در ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎي روان ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﯽ اﻣﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۴‬ـ‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻤﺎر در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫ﻣﺘﺨﺼـﺼـﺎن ﻣﺸـﻐﻮل در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻣﺸـﮑﻞ ﺑﺴـﯿﺎري از ﻓﻀـﺎﻫﺎي روان ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸـﯽ را ﻧﺒﻮد دﯾﺎﻟﻮگ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﮐﺎﻓﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﻌﻤﺎران‪،‬‬ ‫ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن و ﻣﺘﺨﺼـﺼـﺎن رواﻧﭙﺰﺷـﮏ و رواﻧﺸـﻨﺎﺳﺎن ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﯿﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ درز ﻣﯿﻨﻪ ي روﯾﮑﺮدﻫﺎي اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه‬ ‫ﺟﻬـﺖ ﭘﯿﻮﻧـﺪ ﻃﺮاﺣﯽ و ارﺗﻘـﺎي ﺗﺠﺮﺑـﻪ ي رواﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺸـــﺎن از ﭼﻨـﺪﯾﻦ ﻧﮕـﺎه ﻣﻌﻤﻮل دارد از ﺟﻤﻠـﻪ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﻣﺤﯿﻂ ﻫـﺎي آزﻣـﺎﯾﺸـــﮕـﺎﻫﯽ و‬ ‫ﺑﺮرﺳـــﯽ ﺛﺎﻧﻮﯾـﻪي ﮐﺎﻟﺒـﺪ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﻌﺪ از اﻋﻤﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮات‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻫﻤﺒﺴـــﺘﮕﯽ و ﻣﺤﻮرﯾﺖ ﻗﺮار دادن ﺑﯿﻤﺎران در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت‬ ‫ﮐﺎﻟﺒﺪي و ﺷﮑﻞ دادن ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪلﻫﺎي ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري‪ ،‬اﺳﺘﺮس و ﻧﯿﺎزﻫﺎي روان اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪.‬‬ ‫ﺷـــﻨﺎﺧﺖ و درك ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﯿﻤﺎر اﺳـــﮑﯿﺰوﻓﺮن و ﺗﻼش در ﺟﻬﺖ ﭘﺎﺳـــﺦﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت او در‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﻬﺴـﺎزي ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ ﻣﺨﺼـﻮص ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ و اﻣﯿﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎر ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎري‬ ‫ﻣﺰﻣﻦ و ﻧﺎﺗﻮان ﮐﻨﻨﺪه اﺳـﺖ ﮐﻪ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻌﺪاد و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷـﻐﻠﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎران اﺳــﮑﯿﺰوﻓﺮن ﯾﮑﯽ از ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ اﻗﺸــﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺴــﻮب ﻣﯽﺷــﻮﻧﺪ و اﺻــﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎز آنﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺸــﺖ از‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺷـﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ و اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬در راﺳـﺘﺎي ﺑﻬﺒﻮد روﻧﺪ‬ ‫درﻣﺎن ﻗﺪم ﺑﺮداﺷـﺘﻪ و ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺷـﻔﺎﺑﺨﺶ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮاي اﺳـﮑﺎن ﮐﻮﺗﺎه و ﯾﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽ‬ ‫ﻣﺪت ﺑﯿﻤﺎر؛ زﯾﺮا ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﺣﻔﻆ اﻣﻨﯿﺖ ﺑﯿﻤﺎر و اﻓﺮاد دﯾﮕﺮ و ﻧﯿﺰ ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬درﻣﺎن ﭘﺎﯾﺪار اوﺳﺖ‪.‬‬

‫| ‪17‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۵‬ـ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺮﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ اﺳـﺖ ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻣﺮﮐﺐ ﮐﻪ داراي اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﺳـﺖ‪ .‬داده ﻫﺎي ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري‪،‬‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و زﯾﺴﺘﯽ از اﺑﻌﺎد ﻣﻬﻢ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫وراﺛﺖ و ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد در ﺗﺸـﮑﯿﻞ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺸـﺨﺼـﺎت ﺟﺴـﻤﺎﻧﯽ و رواﻧﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ راﺑﻄﻪ‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و داﺋﻤﯽ دارﻧﺪ‪ .‬وراﺛﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ و اﺳـﺘﻌﺪاد ﺷـﺨﺼﯽ و ﻫﺮ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺪود اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﮐﻤﺎل ﻫﺮ‬ ‫ﻓﺮد در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻣﻔﺮوض ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﻃﺮز ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﺑﺮوز اﯾﻦ اﺳـﺘﻌﺪاد را ﻣﺸـﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه آن اﺳـﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﻓﺮد در ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻔﺮوض ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﺪود از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻠﭙﺎخ آﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺳـﺎل )‪ (1902‬ﮐﻪ از ﻣﺆﺳـﺴـﯿﻦ رواﻧﺸـﻨﺎﺳـﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺤﺴـﻮب ﻣﯽﺷـﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﻘﻘﯿﻨﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬وي ﻣﺤﯿﻂ را ﺑﺮ ﺳﻪ ﻧﻮع ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪-1‬ﻣﺤﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺧﺎك‪ ،‬ﻫﻮا‪ ،‬ﺟﻨﮕﻞ و ‪ ...‬ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎر و رﻓﺘﺎر وي را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪-2‬ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ :‬ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد و ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻓﺮاد ﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-3‬ﻣﺤﯿﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ :‬ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳـﯿﻠﻪ اﻧﺴـﺎن اﯾﺠﺎد ﺷـﺪه و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎرﯾﺦ را ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﺷـﺎﻣﻞ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ‪،‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺳﻨﻦ‪ ،‬دوﻟﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺎﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﺑﯿﻦ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﮔﺸــﺘﺎﻟﺖ ﺑﯿﺶ از ﺳــﺎﯾﺮﯾﻦ ﺑﻪ ﺷــﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ )ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺟﺎﻣﻊ آن( ﺗﻮﺟﻪ دارد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷــﺪ‬ ‫ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﮑﺘﺐ ﮔﺸـﺘﺎﻟﺖ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎ و روﯾﺪادﻫﺎي ﻣﺮﮐﺐ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ رﻓﺘﺎر را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﺟﺰاء ﺳـﺎده ﺗﺠﺰﯾﻪ ﮐﺮد‪ ،‬زﯾﺮا‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ و ﻫﻮﯾﺖ ﻫﺮ ﭘﺪﯾﺪه ﻣﺮﮐﺐ )ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺸــﺘﺎﻟﺖ آن( ﻣﺘﻔﺎوت از ﻣﺠﻤﻮع اﺟﺰاء آن اﺳــﺖ و ﻧﻈﻢ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ اﺟﺰاء ﻧﯿﺰ در‬ ‫ﮐﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺆﺛﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺻـﺮﻓﺎً ﺑﻪ اﺟﺰاء ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺷـﻮد و ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ اﺟﺰاء در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺷــﻮد‪ .‬ﭘﺲ رﻓﺘﺎر و ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﭘﺎﯾﻪ رواﻧﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ادراك‪ ،‬ﺷــﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬اﺣﺴــﺎس و ﺗﻔﮑﺮ را ﻧﯿﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ و ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫راﺑﻄﻪ آن ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻓﮑﺎ )‪ (1935) (Kaffka‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺆﺳـﺴﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﮑﺘﺐ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ را ﺑﻪ دو ﻧﻮع »ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﺋﯽ« و »رﻓﺘﺎري« ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺤﯿﻂ‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﯿﻨﯽ وﺟﻮد دارد و ﻣﺤﯿﻂ رﻓﺘﺎري ﺑﺪان ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳــﯿﻠﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽ ﺷــﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ‬ ‫رود‪ .‬ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ در دو ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬دو ﻧﻮع ادارك و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﯿﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﻮﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﯿﺪاﻧﻬﺎ را ﺑﯿﺎن ﮐﺮده اﺳـﺖ و از ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ ﻣﮑﺘﺐ ﮔﺸـﺘﺎﺳـﺐ ﺑﺸـﻤﺎر ﻣﯽ رود‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه دارد ﮐﻪ رﻓﺘﺎر ﺗﺎﺑﻊ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻠﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ از ﻓﺮد از ﯾﮑﺴــﻮ و از ﻣﺤﯿﻂ از ﺳــﻮي دﯾﮕﺮ ﺳــﺮﭼﺸــﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ رﻓﺘﺎر ﺗﺎﺑﻊ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺑﻌﺎد‬ ‫)ﺷـﺨﺼـﯿﺘﯽ( و )ﻣﺤﯿﻄﯽ( اﺳـﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ داده ﻫﺎي ﻣﺤﯿﻄﯽ ادراك ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻞ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﯿﻨﯽ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ داراي اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﺑﻌﺎد ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﻧﻤﺎدي و‬ ‫زﯾﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺤﯿﻂ ﻗﺮارﮔﺎه ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رﻓﺘﺎر در آن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻗﺮارﮔﺎه ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻓﻀﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﺎ‬ ‫ﻫﺪﻓﻬﺎي ﮐﺎرﺑﺮدي و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ و ﻣﺪاواي ﺑﯿﻤﺎران اﺳﺖ‪.‬‬

‫| ‪18‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﮐﻮدﮐﺎن از ﯾﮏ ﺳـﻮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷـﺮاﯾﻂ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و از ﺳـﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺨﺸـﺪ و ﺷـﺮاﯾﻂ را ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺎ ﻫﺪف و‬ ‫ﻧﯿـﺎزﻫـﺎي ﺧﻮد دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽ ﺳـــﺎزد‪ .‬ﮐﻮدﮐـﺎن ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻧﯿـﺎزﻫـﺎ‪ ،‬ارزش ﻫـﺎ و ﻫـﺪف ﻫـﺎي ﺧﻮد ﻣﺤﯿﻂ را دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽ ﮐﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺤﯿﻂ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪..‬‬ ‫ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ رﻓﺘـﺎر و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ و ﺷـــﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ‬ ‫ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﭘـﺬﯾﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺷـــﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟـﺐ اﻓﺰاﯾﺶ و ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺟـﺐ ﮐـﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯽ ﺷـــﻮد‪ .‬ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐـﻪ ﺑﺮ رﻓﺘـﺎر اﺛﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﺤﯿﻂ‪ :‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ -‬ﻣﺎدي ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﺑﺮودت ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻧﻮر ﮐﻢ ﯾﺎ زﯾﺎد در رﻓﺘﺎر ﺑﺴﯿﺎر آﺷﮑﺎر‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺣﺮارت ﺑﯿﺶ از ‪ 21‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ رﺧﻮت و ﺑﯽ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫داده ﻫﺎي ﻧﻤﺎدي ﻣﺤﯿﻂ‪ :‬ﮐﻮدﮐﺎن ﻃﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷـﺪن‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﮐﺘﺴـﺎﺑﺎت دﯾﮕﺮ در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮه اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑﺮﺧﯽ ﻓﻀـﺎﻫﺎ و از ﻧﻈﺮ‬ ‫ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﻤﺎدي ﻣﺤﺮك ﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻣﺸــﺨﺼــﯽ را ﯾﺎد ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﮐﻮدﮐﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ارزش ﻫﺎي‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻓﻀـﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺮﮐﻬﺎ و روﯾﺪادﻫﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽ ﺑﺨﺸـﺪ و ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺎ آن رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﯾﮑﯽ‬ ‫از اﯾﻦ ﻧﻤﺎدﻫﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﯾﮏ ﻓﻀـﺎ اﺳـﺖ‪ .‬ﯾﮏ اﯾﺮاﻧﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺪون دﻋﻮت و اﺟﺎزه ﺑﻪ ﺳـﻮي ﻗﺴـﻤﺘﯽ از اﺗﺎق ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺎﺑﻞ در ورودي ﻗﺮار دارد و ﺑﺎﻻ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷــﻮد ﯾﺎ ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮي در آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳــﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ رود و ﻧﺰدﯾﮏ در‬ ‫ورودي ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽ ﺷــﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻻي ﮐﻪ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ اروﭘﺎﯾﯽ اﻟﺰاﻣﺎً ﭼﻨﯿﻦ رﻓﺘﺎري ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻗﺴــﻤﺘﯽ از ﻓﻀــﺎ در اﯾﺮان »ﻗﺴــﻤﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻي اﺗﺎق« ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ ﻓﺎﻗﺪ ارزش ﻧﻤﺎدي وﯾﮋه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دادهﻫﺎ و ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻌﻤﺎري‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از داده ﻫﺎ‪ ،‬ﺷـﺮاﯾﻂ ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﻓﻀـﺎ و داﺷـﺘﻦ ﺧﺼـﻮﺻـﯿﺎت ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ‬ ‫در آن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷــﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﻓﻀــﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴــﻬﯿﻞ ﯾﺎ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ در ﺑﺮﻗﺮار ﺷــﺪن رواﺑﻂ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷـﻮد و اﯾﻦ ﻓﻀـﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺮدآورﻧﺪه )ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ازدﯾﺎد رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺷـﻮد( ﯾﺎ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺷـﺪن )ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ‬ ‫رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺷــﻮد( ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﯿﺰﮔﺮد ﺑﺎ ﺻــﻨﺪﻟﯿﻬﺎي دور آن ﮔﺮد آوردﻧﺪه ﺑﻮده در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ راروﻫﺮﻫﺎي ﻃﻮﯾﻞ و ﺑﺎرﯾﮏ‬ ‫زﻧﺪان ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮ ﻣﺤﯿﻂ‪ :‬ﺷـﺮاﯾﻂ ﮐﻠﯽ ﻣﺤﯿﻂ و ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺣﺴـﺎﺳـﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﭼﻮن ﺷـﺎدي‪ ،‬ﻏﻢ ﯾﺎ ﺧﺴـﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮاﻗﻊ ﺷـﺮاﯾﻂ ﮐﻠﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺣﺴـﺎﺳـﻬﺎي وﯾﮋه در ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻮﺟﺐ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‬ ‫ﮐﻼس درس ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ »ﺳــﺮد و ﺑﯽ روح« ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺟﻮ ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﺛﺮ ﺟﻤﻊ ﺷــﺪن ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎز دارﻧﺪه ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬رواﺑﻂ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑﯿﻦ ﺷـﺎﮔﺮدان و اوﻟﯿﺎء و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ وﺟﻮد ﺷـﺮاﯾﻂ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﻌﻤﺎري ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮرﮐﻢ‪،‬‬ ‫رﻧﮓ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ دﯾﻮار و اﺛﺎﺛﯿﻪ و ﻏﯿﺮه ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر ﮐﻮدﮐﺎن داراي ﺟﻬﺖ و ﻫﺪف اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﮕﯿﺰه وي اﺳـــﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﯽ ﻓﺮدي ﻣﺎﻧﻨﺪ )اﻣﯿﺎل‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻫﺎ‪ ،‬ارزﺷـــﻬﺎي‬ ‫ﺷـﺨﺼـﯽ( و ﻫﻢ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﺮوﻧﯽ )ﻣﺤﯿﻄﯽ( ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰه ﻫﺎي ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷـﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﯿﺪاﯾﺶ‪،‬‬ ‫ﺗﺸـﺪﯾﺪ و ﺗﻀـﻌﯿﻒ ﺑﺮﺧﯽ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﯾﺎ ارﺿـﺎي ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﺷـﻮد‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ و ﺷـﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻧﮕﯿﺰش را از ﻃﺮﯾﻖ زﯾﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪:‬‬ ‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﭘﺎﯾﻪ و ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ )اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ( ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻫﺮﮔﺎه در ﯾﮏ آﻣﻮزﺷـﮕﺎه‪ ،‬زﻣﯿﻦ ورزش ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ وﺳـﺎﯾﻞ ورزﺷـﯽ وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ اﻧﮕﯿﺰه ورزش ﮐﺮدن در داﻧﺶ‬ ‫آﻣﻮزان ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﯾﮏ ﻏﺬاي ﻟﺬﯾﺬ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺷﺘﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫| ‪19‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ارﺿﺎي ﻧﯿﺎزﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺎﻧﻊ از ارﺿﺎء آﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ارﺿـﺎي ﺑﺴـﯿﺎري از ﻧﯿﺎزﻫﺎ ﻻزم اﺳـﺖ ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﺧﺎص ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﻓﻀـﺎي دﻧﺞ و آرام‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و اﺳـﺘﺮاﺣﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ از وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮردار‬ ‫ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬ارﺿـﺎي ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر‬

‫ﻣﯽ ﺷـﻮﯾﻢ در ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ و ﭘﺮﺳـﺮوﺻـﺪا ﺑﻪ اﺳـﺘﺮاﺣﺖ‬

‫ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﮔـﺬاري ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ ﮐﻮدﮐـﺎن‪ ،‬ﺑـﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨـﺎﺳـــﺐ ﻣﻌﻤـﺎري ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻮدﮐـﺎن اﺛﺮ ﻣﺜﺒـﺖ ﮔﺰاده‪ ،‬و‬ ‫ﻧﯿـﺎزﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻨﺎﺳـــﺒﯽ ﭘﺎﺳـــﺦ داده‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را ﺟﻬﺖ رﺳـــﯿﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﻌﯿﻨﯽ ﯾﺎري ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻌﻤﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﮐﻮدﮐﺎن آﮔﺎﻫﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪..‬‬ ‫در درﻣﺎﻧﻬﺎي ﻏﯿﺮ داروﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﺑﻬﺮه از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻨﺸـﯽ و واﮐﻨﺸـﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺣﺎﺻـﻞ ﻣﯽ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺷـﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ از اﻫﻤﯿﺖ‬ ‫ﺑﺴــﯿﺎري ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎي روان درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺴــﺘﮕﯽ و اﻧﺪوه ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ را ﺑﺮﻃﺮف ﮐﺮده‪ ،‬و ﭼﻨﺎن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺠﺎي ﻧﮕﺮاﻧﯽ و اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎر را ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﺧﻮد ﻣﻄﻤﺌﻦ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ راه ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﯾﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از ﺧﺼـﻮﺻـﯿﺎت ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻓﻀـﺎﻫﺎي آراﻣﺶ ﺑﺨﺶ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺤﯿﻂ درﻣﺎﻧﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ اﺷـﺎره ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮدن از ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي زﯾﺒﺎي آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺴﺐ آراﻣﺶ‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ و ﻓﻀﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻋﺎدات و روﺣﯿﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻀـﺎ ﻣﻘﯿﺎس ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و از اﺣﺠﺎم ﺑﺴـﯿﺎر ﺣﺠﯿﻢ و ﺧﺸـﻦ ﮐﻪ اﺣﺴـﺎس ﺧﺮد ﺷـﺪن ﺷـﺨﺼـﯿﺖ و ﺗﺤﻘﯿﺮ را اﻟﻘﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ اﺣﺴــﺎﺳــﻬﺎي ﻣﺜﺒﺘﯽ ﭼﻮن اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪ ،‬آراﻣﺶ‪ ،‬ﻋﺰت ﻧﻔﺲ را در ﻓﺮد اﻟﻘﺎ ﮐﻨﺪ وﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه در‬ ‫ﻓﺮد ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻼق‪ ،‬زﻧﺪه‪ ،‬ﺷﺎد و ﻧﺸﺎط آور ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ دور ﺷﺪن ﮐﺴﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺧﺴﺘﮕﯽ اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎ روﺷﻦ‪ ،‬ﺳﺎده‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺎ و ﺧﺎﻟﯽ از اﺑﻬﺎم ﺑﺎﺷﺪ و اﻃﻼﻋﺎت زﯾﺎدي ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺣﺴﺎس ﻏﺮﺑﺖ و ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻓﺮد ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻀﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮم و ﺻﻤﯿﻤﯽ و دﻋﻮت ﮐﻨﻨﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮد و ﺑﯽ روح‪.‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻓﺮد در آن اﺣﺴـﺎس راﺣﺘﯽ‪ ،‬آراﻣﺶ و ﺗﻌﻠﻖ ﮐﻨﺪ و ﺣﺎﻟﺖ رﺳـﻤﯽ و ﻣﻮﺳـﺴـﻪ وار ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﺮد اﺣﺴﺎس اﻧﺰوا و اﯾﺰوﻟﻪ ﺑﻮدن ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬دﮐﻮراﺳﯿﻮن داﺧﻠﯽ و رﻧﮓ و ﺟﻨﺴﯿﺖ و ﻣﺼﺎﻟﺢ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺖ ﯾﺎﺑﯽ در آن ﺑﻪ ﺳـﻬﻮﻟﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﻓﺮد اﺣﺴـﺎس ﻏﺮﯾﺒﯽ و ﮔﻢ ﺷـﺪﮔﯽ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﺟﺎ از ﻋﻼﺋﻢ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ‬ ‫اﻣﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﺧﺼـﻮﺻـﯽ و ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺸـﻮﯾﻖ و ﺗﺴـﻬﯿﻞ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﺧﺼـﻮﺻـﯽ ﺑﺮاي‬ ‫ﺧﻠﻮت ﺷﺨﺺ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳـﻼﻣﺖ ﺟﺴـﻤﯽ و رواﻧﯽ ﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷـﺶ ﻋﺎﻣﻞ اﺻـﻠﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳـﺖ‪ :‬ﻧﻮر‪ ،‬رﻧﮓ‪ ،‬ﺻـﺪا‪ ،‬ﺑﻮ‪ ،‬ﺟﻨﺲ و ﻓﻀـﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﭼﻨﺎن اﺛﺮ‬ ‫ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و رواﻧﺸـﻨﺎﺧﺘﯽ ﻋﻈﯿﻤﯽ ﺑﺮ ﺷـﺨﺺ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﺄﺳـﯿﺴـﺎت ﭘﺰﺷـﮑﯽ درﺳﺖ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ را ﺑﻪ درﺳﺘﯽ‬ ‫| ‪20‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ داروﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب آورده ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻮاردي ﮐﻪ در زﯾﺮ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ ﺗﻮﺻـﯿﻪ ﻫﺎﯾﯽ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ اﺻﻮل ‪ PNI‬ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻫﺎي دروﻧﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﺮ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۴‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﻧﻮر‬

‫ﺗﺎ اﯾﻦ اواﺧﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻮر ﯾﮏ ﻓﻀـﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺒﻌﯽ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد اﻣﮑﺎن دﯾﺪ ﺻـﻮرت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ دﯾﺪن و‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار و ﮐﯿﻔﯿﺖ روﺷﻨﺎﯾﯽ دارد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﻃﺮاﺣﺎن ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﺰاﯾﺎي ﺑﻬﺪاﺷـﺘﯽ ﻧﻮرﭘﺮدازي آﮔﺎﻫﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪).‬ﮐﻪ ﻣﺒﺤﺜﯽ اﺳـﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺘﻮﺑﯿﻮﻟﻮژي‪ (.‬ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﺣﯿﺎﺗﯽ‬ ‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻃﯿﻒ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷـﯿﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ و اﻋﻀـﺎي ﺧﺎﺻـﯽ از ﺑﺪن ﮐﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺣﺴـﺎس ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ آن ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻃﯿﻒ ﻧﻮري ﺗﻄﺎﺑﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮر ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷـﺒﮑﯿﻪ ﭼﺸـﻢ وارد ﻏﺪد ﺻﻨﻮﺑﺮي ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﻏﺪد درون‬ ‫رﯾﺰ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﻨﺪي ﺳـﺎﻋﺖ ﺑﯿﻮﻟﻮژي ﻣﺎ‪ ،‬دوره ﻫﺎي ﺑﯿﺴـﺖ و ﭼﻬﺎر ﺳـﺎﻋﺘﻪ )ﺧﻮاب‪ /‬ﺑﯿﺪاري( ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺸـﺎر رواﻧﯽ و ﺧﺴـﺘﮕﯽ ﻫﻤﮕﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫ﻧﻮر از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﻫﺶ ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ و ﻧﺒﺾ‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ آوردن ﻓﺸـﺎر ﺧﻮن اﻧﻘﺒﺎﺿـﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺬب اﮐﺴـﯿﮋن ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ‬ ‫اي در ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﺎر ﻓﯿﺰﯾﮑﯿﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫رﯾﭽﺎردﺟﯽ‪ ،‬ورﺗﻤﻦ ﮐﻪ ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﻋﺼـﺐ ﺷـﻨﺎس از ﻣﺎﺳـﺎﭼﻮﺳـﺖ اﺳـﺖ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ »واﺿـﺢ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻏﺬا‪ ،‬ﻧﻮر ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ دروﻧﺪاد‬ ‫)‪ (input‬ﻣﺤﯿﻄﯽ در ﮐﻨﺘﺮل اﻋﻤﺎل ﺑﺪن اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻓﻀﺎﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺑﺴﯿﺎري از ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻻﻣﭗ ﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺖ روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻮر ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﺳﻔﯿﺪ ﺳﺮد ﻣﺘﺪاول‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻏﺪد ﺻﻨﻮﺑﺮي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬ ‫ﻻﻣﭗ ﻫﺎي ﻓﻠﻮر ﺳــﺎﻧﺖ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ ﻻﻣﭗ ﻫﺎي ﻃﯿﻒ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ ﻧﻮرﭘﺮدازي ﺑﺎ ﻃﯿﻒ ﮐﺎﻣﻞ را ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯽ‬ ‫دﻫﻨﺪ و ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻻﻣﭗ ﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﺧﻔﯿﻒ ﺗﺮي از ﺟﺎﻧﺐ ﻫﻮرﻣﻮن ﻫﺎي ﻓﺸﺎر رواﻧﯽ را ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺸﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﻮر رﺳـﺎﻧﯽ اي ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ زﯾﺴـﺖ ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻧﻮر ﺑﺎﯾﺪ از ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎ‪ ،‬دﻫﻠﯿﺰﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮرﮔﯿﺮﻫﺎي ﺳـﻘﻔﯽ و ﺷـﮑﺎﻓﻬﺎ وارد‬ ‫ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷـﻮد‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در راﺣﺘﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن از ﻧﻈﺮ ﺑﺼـﺮي‪ ،‬ﺣﺮارﺗﯽ و روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎ ﺑﺎ دﯾﺪ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻮر روزاﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﻻزم ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺳـﺘﺮاﺣﺖ و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻗﻮا و در ﻧﺘﯿﺠﻪ درﻣﺎن ﺳـﺮﯾﻊ ﺗﺮ داﻧﺴـﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬را ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۴‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪۲‬ـ‬

‫رﻧﮓ‬

‫ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﮐﻪ رﻧﮓ‪ ،‬ﻫﯿﺠﺎﻧﺎت و ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي اﻧﺴـﺎن را ﺑﻪ ﺷـﺪت ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﻋﺼـﺒﯽ‬ ‫ﺳـﻤﭙﺎﺗﯿﮏ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻣﻮاج ﻣﻐﺰ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﺧﻮن ﺑﯿﺸـﺘﺮي را راﻫﯽ ﻋﻀـﻼت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬ ‫ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻓﺸـﺎر ﺧﻮن و ﺗﻨﻔﺲ را ﺳـﺮﻋﺖ ﻣﯽ ﺑﺨﺸـﺪ و رﻧﮓ آﺑﯽ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﭘﺎراﺳـﻤﭙﺎﺗﯿﮏ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﺛﺮي آرام ﺑﺨﺶ را‬ ‫ﺑﻪ آن ﻧﺴــﺒﺖ داده اﻧﺪ‪ .‬رﻧﮓ ﺑﺮ ادراك ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬رﻧﮓ ﻫﺎي ﮔﺮم در ﺣﺎل ﭘﯿﺸــﺮوي و رﻧﮓ ﻫﺎي ﺳــﺮد و در ﺣﺎل ﻋﻘﺐ‬ ‫ﻧﺸـﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳـﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي رﻧﮓ ﻫﺎي ﺳـﺮد‪ ،‬ﺣﺲ ﮔﺬﺷـﺖ زﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬اﺟﺴـﺎم ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳـﺒﮏ ﺗﺮ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﺷـﯿﺎء ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳـﻨﺪ و اﺗﺎق ﻫﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺟﻠﻮه ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد رﻧﮕﻬﺎي ﮔﺮم‪ ،‬ﻋﮑﺲ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺻـﺎدق اﺳـﺖ و رﻧﮓ ﺑﺮ‬ ‫ﺣﺲ دﻣﺎ ﻧﯿﺰ اﺛﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬اﻓﺮاد در اﺗﺎق ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ رﻧﮓ ﻫﺎي ﺳـﺮد دارﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴـﺎس ﺧﻨﮑﯽ ﺑﯿﺸـﺘﺮي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و در اﺗﺎق ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬ ‫رﻧﮕﻬﺎي ﮔﺮم دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺣﺴﺎس ﮔﺮﻣﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دﻣﺎي واﻗﻌﯽ ﻫﻮا ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫| ‪21‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﺳـﻦ ﺑﺮ ادراك ﻣﺎ از رﻧﮓ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬اﻃﻔﺎل آﻧﺎن ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ رﻧﮕﻬﺎي ﻣﻼﯾﻢ ﺗﺮ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻋﮑﺲ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸـﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ و در‬ ‫ﺳـﻨﯿﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﻋﮑﺲ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ آﻧﺎن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل ﻣﯽ رﺳـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان زرد ﺷـﺪن ﻟﻨﺰ ﭼﺸـﻢ را ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷـﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪا‬ ‫ﺗﺸـﺨﯿﺺ رﻧﮕﻬﺎي ﻣﺤﺪوده آﺑﯽ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺷـﻮد و ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺑﯿﺸـﺘﺮ رﻧﮕﻬﺎي ﺧﺎﮐﺴـﺘﺮي ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ دﯾﺪ دو ﭼﺸـﻤﯽ و‬ ‫ادراك ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ادراك رﻧـﮓ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﮐﻢ رﻧﮕﯽ و ﭘﺮرﻧﮕﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺠﻮاري‪ ،‬ﻃﺮح و ﺑـﺎﻓـﺖ رﻧﮕﻬـﺎ ﻧﯿﺰ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬اﻧﺘﺨـﺎب رﻧﮕﻬـﺎ‪ ،‬ﺑـﺎﯾـﺪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻧﻮري‪ ،‬رﻧﮕﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺧﺼــﻮﺻــﯿﺎت ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺻــﻮرت ﮔﯿﺮد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﺻــﺤﺮاي آرﯾﺰو‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻨﮕﻠﻬﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ ﮐﺎﻧﺎدا ﯾﺎ ﺳﺎن ﻓﺮاﻧﺴﯿﺴﮑﻮي ﻣﻪ آﻟﻮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻧﮕﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻫﺮ ﻣﮑﺎن‪ ،‬در ﮐﻨﺎر ﺳــﺎﯾﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴــﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮر‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻧﺪازه ﻓﻀــﺎي‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻧﻮع اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ در آن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﺳـﻦ اﻓﺮادي ﮐﻪ از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬دارد ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ در آن‬ ‫رﻧﮓ ﻫﺎ و ﺳﺎﯾﻪ روﺷﻦ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬راﻫﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﺤﺮك ﻻزم ﺑﺮاي ﻓﻀﺎﯾﯽ ﭘﺮﺑﺎرﺗﺮ‪.‬‬ ‫)رﻧﮓ ﺑﻨﻔﺶ )‪ (violet‬در درﻣﺎن اﺧﺘﻼﻻت ﻋﺼــﺒﯽ و رواﻧﯽ اﺛﺮ ﺑﺴــﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪي داﺷــﺘﻪ و اﻏﻠﺐ در ﻓﻀــﺎﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ از اﯾﻦ رﻧﮓ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪(.‬‬

‫‪۲‬ـ‪۴‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪۳‬ـ‬

‫ﺻﻮت‬

‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺻﺪاﯾﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﮑﻮت اﻫﻤﯿﺖ ﺧﻮد را ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ اﺛﺮ ﺳـﻮء ﺻـﺪاﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼل ﺷـﻨﻮاﯾﯽ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺳـﺮوﺻـﺪا ﺿـﺮرﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ دارد‪ .‬ﻣﺰاﺣﻤﺘﻬﺎي ﺻـﻮﺗﯽ‪ ،‬ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫از اﯾﺠﺎد واﮐﻨﺸــﻬﺎي اﺳــﺘﺮس ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ در ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻮﯾﺮﮔﻬﺎي ﺧﻮﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺷــﻮد‪ ،‬و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻓﺸــﺎر ﺧﻮن‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري ﻗﻠﺒﯽ‪ ،‬زﺧﻢ ﻣﻌﺪه ﮔﺮدد‪ .‬ﺳــﺮ و ﺻــﺪا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﺳــﺘﺮس زا ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﺮﯾﮏ و ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ‬ ‫ﻣﯽ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺧﺸـﻢ را ﺷـﺪت ﻣﯽ ﺑﺨﺸـﺪ و آﺳـﺘﺎﻧﻪ درد را ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽ آورد‪ .‬ﺳـﺮ و ﺻـﺪا ﺑﻪ دﻗﺖ ﺷـﻨﻮاﯾﯽ ﻟﻄﻤﻪ زده‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﯾﺎدﮔﯿﺮي را‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﺑﺮاي ﮐﺎرﮐﻨﺎن‪ ،‬ﺳــﺮ و ﺻــﺪا‪ ،‬ﮐﺎرآﯾﯽ را ﮐﺎﻫﺶ و ﮐﺎرﮔﺮﯾﺰي را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﺸــﺨﺼ ـﺎً ﺳــﺮ و ﺻــﺪا ﯾﮑﯽ از‬ ‫ﻣﻀﺮﺗﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺘﺮس زاي ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﯾﻠﯿﺎم‪ .‬اچ‪ .‬اﺳـﺘﻮرات رﺋﯿﺲ ﺳـﺎﺑﻖ ﺑﻬﺪاري آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﯾﻨﮑﻪ ﺳـﺮ و ﺻـﺪا را ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آن اﺳـﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﺟﺰﺋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮ و ﺻﺪا را ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺧﻄﺮي ﺟﺪي ﺑﺮاي ﺳﻼﻣﺘﯽ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورد‪«.‬‬ ‫ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺻـﻮﺗﯽ درون ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺳـﻄﻮح و اﺛﺎﺛﯿﻪ اي ﮐﻪ اﻣﻮاج ﺻـﻮﺗﯽ را ﻣﻨﻌﮑﺲ ﯾﺎ ﺗﺸـﺪﯾﺪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺒﻮد‬ ‫ﺑﺨﺸـﯿﺪ‪ .‬دﯾﻮارﻫﺎ و ﺳـﻄﻮح و اﺛﺎﺛﯿﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ ﺧﻮاص ﺟﺎذب ﺻـﻮﺗﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺻـﻄﺤﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ از‬ ‫ﻓﺮش‪ ،‬ﭘﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﭼﻮب‪ ،‬ﮐﺎﺷﯽ ﻫﺎي ﺻﺪاﮔﯿﺮ و ﭘﻨﻠﻬﺎي ﺻﻮﺗﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ﺳﺎﮐﺖ ﺗﺮي را ﻓﺮاﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ آورد‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺻـﻮت‪ ،‬ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ ﺑﺎ رﯾﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺪن‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ در‬ ‫اﻧﺴــﺎن ﺷــﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻮﺳــﯿﻘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺮﮐﯽ ﺷــﺮﻃﯽ ﺑﺮاي آراﻣﺶ و ﮐﺎﻫﺶ درد و ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺤﺮف ﮐﻨﻨﺪه اﻓﮑﺎر از ﻧﺎراﺣﺘﯽ و‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻏﯿﺮ ﮐﻼﻣﯽ ﺑﻮدن ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﺎﺳـﺨﻬﺎي اﺣﺴـﺎﺳـﯽ در ﻓﺮد ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫دﻫﻨﺪه ﺧﻠﻖ )‪ (Mood Changer‬را دارد‪ .‬وﺟﻮد ﯾﮏ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و آرﺷﯿﻮ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ درﻣﺎﻧﯽ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۴‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪۴‬ـ‬

‫ﺑﻮ )راﯾﺤﻪ(‬

‫راﯾﺤﻪ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺮﻏﯿﺐﮐﻨﻨﺪه ﺻـﺎﻣﺖ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در ذﻫﻦ‪ ،‬ﺑﺪن و ﺳـﻼﻣﺘﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬ﺣﺲ ﺑﻮﯾﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﮐﻬﻦ ﺗﺮﯾﻦ و ﻋﻤﯿﻖ‬ ‫ﺗﺮﯾﻦ ﺣﺲ ﻫﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮه اﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﻫﺴـﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﻐﺰ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ ﯾﺎد آوردن ﺧﺎﻃﺮاﺗﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷـﻮد‪ .‬ﺗﮑﺎﻧﻪ‬ ‫| ‪22‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﻫﺎي ﺑﻮﯾﺎﯾﯽ )‪ (Smell impluses‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺷﻨﻮاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺴﯿﺮي ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺗﺮ را ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﻣﯽ ﭘﯿﻤﺎﯾﻨﺪو‬

‫ﻣﺴـﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﻪ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﻟﯿﻤﺒﯿﮏ ﻣﯽ روﻧﺪ‪،‬ﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰ اﺣﺴـﺎﺳـﺎت اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻮﯾﺎﯾﯽ و اﺣﺴـﺎﺳـﺎت ﺑﻪ ﺷـﺪت درﻫﻢ ﺗﻨﯿﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ‬ ‫ﺷـﺮﻃﯽ ﺳـﺎزي ﻣﻌﻨﺎ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﺑﻮﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ زﺑﺎﻟﻪ ﯾﺎ آﻣﻮﻧﯿﺎك ‪ ،‬ذاﺗﺎ ﺑﺮاي اﻧﺴـﺎن ﻧﺎ ﺧﻮﺷـﺎﯾﻨﺪ اﻧﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ‬

‫ﻣﺠﺐ ﺗﻬﻮع ﺷـﻮﻧﺪ ‪ .‬ﻫﺮ راﯾﺤﻪ اي ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺗﻨﺪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﯾﻨﺪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻮﻫﺎي ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﻨﻔﺲ و ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ را‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﺑﻮﻫﺎي ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ )ﻣﺜﻞ ﺑﻮي ﺳﯿﺐ ﻣﻌﻄﺮ ﯾﺎ ﻋﻄﺮ ﻣﻼﯾﻢ ﮔﻞﻫﺎ( ﻓﺸﺎر رواﻧﯽ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻄﺮ ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ دﺳـﺘﻪ ﮔﻠﻬﺎ و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﺄﺳـﯿﺴـﺎت ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷـﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻮي ﺧﻮش ﻣﻄﺒﻮﻋﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‬ ‫ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻓﺎﯾﺪه دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ دارﻧﺪ و ﺑﺮﺧﯽ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻮاي ﻣﺤﯿﻂ را ﺗﻤﯿﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﺎﮐﯿﺰه ﮐﺮدن ﻫﻮاي درون ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن‪،‬‬

‫ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺣﻘﯿﻘﯽ از ﺟﻨﺒﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﻧﺪ و ﻋﻨﺼﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۴‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪۵‬ـ‬

‫ﻓﻀﺎ‬

‫ﻓﻀـــﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﻣـﺎ ﺧﻠﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪ ،‬ﻣـﺎ را ﺗﺤـﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮد دارد و ﻧﺤﻮه اﻧﺘﻈـﺎم ﻓﻀـــﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﺮاﮐﺰ ﺧـﺪﻣـﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺮﻧـﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺑﯿﻤﺎران ﺳـﺮﻃﺎﻧﯽ را ﺷـﺪﯾﺪا ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸـﺪ ﯾﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻣﺎﻧﻊ از آن ﮔﺮدد‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻨﺶ و ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺷـﺨﺺ ﻧﯿﺎز‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻠﻮت و ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻓﻀﺎي ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺧﻮد دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ داﺷﺘﻦ ﻓﻀﺎي ﺷﺨﺼﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۴‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪۶‬ـ‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ‬

‫رﻋﺎﯾﺖ ﭘﺎرهاي از اﺻـﻮل در زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﻓﺮدي‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ را از اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﺴـﯿﺎري از ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎ ﻣﺼـﻮن ﻣﯽدارد از ﺟﻤﻠﻪ اﺳـﺘﺤﻤﺎم‬ ‫ﻣﺮﺗﺐ ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺴﺖ و ﺷﻮي دﻗﯿﻖ ﻟﺒﺎسﻫﺎ و ﻇﺮوف ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻀــﺮات ﺑﯽﺷــﻤﺎر اﺳــﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ ﮔﻮﺷــﺰد ﺷــﻮد ﺑﻪ وﯾﮋه ﻻزم اﺳــﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺳــﺎده و ﻣﻠﻤﻮس‬ ‫ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻣﺨﺮب اﯾﻦ ﻣﻮاد را در ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﮔﺮدش ﺧﻮن و ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ اﺳـﺘﺨﻮانﻫﺎ و ﻋﻀـﻼت ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺗﻮﺿـﯿﺢ داده ﺷـﻮد و‬ ‫ﺣﺘﯽ اﻻﻣﮑﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻧﺸﺎطآور را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎل دﺧﺎﻧﯿﺎت ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎرت دﻗﯿﻖ و دور ﺳـﺎﺧﺘﻦ اﺷـﯿﺎء آﺳـﯿﺐزا و ﭘﺮﺧﻄﺮ از ﻣﺤﻞ ﺳـﮑﻮﻧﺖ ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ از ﻣﻮارد ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﻓﺮدي و ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب‬ ‫ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻣﺮﺗﺐ ﻣﺤﯿﻂ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮد ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ و رﻓﻊ آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺤﯿﻄﯽ اﻋﻢ از زﺑﺎﻟﻪﻫﺎ و وﺳـﺎﯾﻞ دودزا ﯾﺎ ﺣﺘﯽ آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎي ﺻـﻮﺗﯽ‬ ‫ﻧﯿﺰ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻓﺮدي و ﻣﺤﯿﻄﯽ ﯾﮏ ﻓﺮد ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ زﻧـﺪﮔﯽ ﻓﺮد ﺑﯿﻤـﺎر رواﻧﯽ ﺑـﺎﯾـﺪ ﻋـﺎري از ﻣﻮاﻧﻊ و اﺷـــﯿـﺎء ﭘﺮﺧﻄﺮ ﺑـﺎﺷـــﺪ و ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻟﯿﺰ ﺧﻮردن ﺑﯿﻤـﺎر رواﻧﯽ ﺑـﺎﯾـﺪ‬ ‫ﮐﻔﭙﻮشﻫﺎي ﺳﺮاﻣﯿﮏ را ﺑﺎ ﻗﺎﻟﯿﭽﻪﻫﺎي داراي ﺗﺮﻣﺰ )ﻻﺳﺘﯿﮏﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص( ﻣﻔﺮوش ﮐﺮد‪.‬‬ ‫از ﻧﯿﻤﻪ ﺑﺎز ﮔﺬاﺷـﺘﻦ درﻫﺎ و ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﮐﯿﺪاً ﺧﻮدداري ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻮر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷـﺪ و اﺷـﯿﺎء‬ ‫رﯾﺰ ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﻒ اﺗﺎق را ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎﮐﺴﺎزي ﮐﺮد و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎﯾﺪ از ﻗﺮار دادن وﺳﺎﯾﻞ آﺗﺶزا در ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ اﺟﺘﻨﺎب‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺻﻮرت ﻋﺪم رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻮازﯾﻦ اﺣﺘﯿﺎﻃﯽ ﺧﻄﺮاﺗﯽ را ﺑﺮاي ﺗﺮدد ﺑﺮاي ﻓﺮد ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ ﻟﺬا رﻓﻊ‬ ‫اﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ و آﮔﺎه ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮد ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﺮات ﻣﺤﯿﻄﯽ از ﺑﺮوز ﺣﻮادث ﻏﯿﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺷـﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ از ﻧﺸـﺎﻧﻪﻫﺎي ﻟﻤﺴـﯽ ﯾﺎ ﺷـﻨﯿﺪاري ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﻞ ﺳـﮑﻮﻧﺖ وي ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻧﺮدهﻫﺎ‪ ،‬دﺳﺘﮕﯿﺮهﻫﺎ ﯾﺎ اﺻﻮات ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬

‫| ‪23‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮي‬ ‫اﺳـﺘﻔﺎده از رﻧﮓﻫﺎي ﺷـﺎد در ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﯽ اﻓﺮاد ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺷـﺮاﯾﻂ دﺳـﺘﺮﺳـﯽ آﺳـﺎن ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ ﺑﻪ وﺳـﺎﯾﻞ ﻣﻮرد‬ ‫ﻧﯿﺎز و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺑﯿﻤﺎر رواﻧﯽ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ درﯾﺎﻓﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖﻫﺎي ﻻزم از ﺳـﻮي اﻋﻀـﺎء ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﯿﺰ در اﯾﻤﻦﺳـﺎزي و ﻣﻨﺎﺳـﺐﺳـﺎزي‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪.‬‬

‫| ‪24‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۶‬ـ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﯿﻤﺎران‬

‫اﺻـﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺑﯿﻤﺎران اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎي اﺻـﻠﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎران داراي ﻣﺸـﮑﻼت رواﻧﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ دورهﻫﺎﯾﯽ از زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را‪ ،‬ﮔﺎه ﮐﻮﺗﺎه و ﮔﺎه ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن و ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺳـﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬ ‫ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎران اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ از دﺳـﺘﻪ ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﯿﺸـﺘﺮي اﺣﺘﯿﺎج دارﻧﺪ و ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آن‬ ‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﮐﻠﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎرﯾﺸـﺎن‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﯾﺴـﺖ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي روﺣﯽ و رواﻧﯽ آنﻫﺎ ﻫﻤﺴـﻮ و ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺎﺷـﺪ؛‬ ‫ﺣﺎل آﻧﮑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺪت ﻧﺴـﺒﺘﺎ زﯾﺎدي را ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﻓﻀـﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﺳـﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن اﺻـﻠﯽ ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫اﺗﺎقﻫﺎي ﺑﺴﺘﺮي در آن ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﻧﯿﺎزﻫﺎي رواﻧﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎران اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﮑﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ از اﺟﺘﻤﺎع ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﺎً ﻓﻀـﺎﯾﯽ را ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺧﻠﻮت ﺧﻮد در اﺧﺘﯿﺎر‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ‪ ،‬وﺟﻮد اﺗﺎقﻫﺎﯾﯽ ﻣﺨﺘﺺ ﺧﻮد اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران را اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ‬ ‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮔﺎﻫﺎ ﺑﻪ اﺳـﺘﻌﻤﺎل ﺳـﯿﮕﺎر اﺣﺘﯿﺎج ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳـﯿﮕﺎر ﮐﺸـﯿﺪن از ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎده روي و اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻀـﺎي ﺑﺎز ﻧﯿﺰ از ﻋﻮاﻣﻠﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ در ﺗﺴـﺮﯾﻊ روﻧﺪ ﺑﻬﺒﻮد اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺴـﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮ‬ ‫واﻗﻊ ﻣﯽﺷـﻮد و ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﮐﺘﺎبﺧﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻤﺎﺷـﺎي ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن و ﯾﺎ ﮔﺬران اوﻗﺎت ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮ ﺑﻪ ﺟﺰ ﭘﯿﺎده روي در ﻓﻀـﺎي ﺑﺎز ﻧﯿﺰ از‬ ‫اﻟﺰاﻣﺎﺗﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻃﺮاﺣﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﺎﻟﻦﻫﺎي ﻏﺬاﺧﻮري در ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴـﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻨﺘﺮل ﺷـﺪه و ﮐﺎﻣﻼ‬ ‫ﺗﻤﯿﺰ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬وﺟﻮد ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﮐﻼسﻫﺎي ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﯾﻮﮔﺎ‪ ،‬اﺗﺎق ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ و ﺑﺮﺧﯽ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻣﺸـﺎﺑﻪ‬ ‫ﻧﯿﺰ در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﮐﻨﺎر ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ذﮐﺮ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻓﻀـﺎي دﯾﮕﺮي ﮐﻪ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺴـﯿﺎري ﺑﺮﺧﻮردار اﺳـﺖ‪ ،‬ﻓﻀـﺎﻫﺎي اﺳـﺘﻘﺮار ﭘﺮﺳـﺘﺎران اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ داﺷﺘﻪ و ﺗﺪاوم ﮐﻨﺘﺮﻟﺸﺎن ﺑﺮ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﻤﮑﻦ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ ۲‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۷‬ـ‬

‫ﺑﺨﺶ ﮐﺎدر درﻣﺎن‬

‫ﺳـــﻼﻣﺖ رواﻧﯽ ﻫﻤﺎﻧﻘﺪر ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳـــﺖ‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ آن در ﻣﻮرد ﭘﺮﺳـــﻮﻧﻞ و ﮐﺎدر ﻣﺮاﻗﺒﺖ و درﻣﺎن ﻫﺮ ﻣﺮﮐﺰ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ رواﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺻـﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺷـﺮاﯾﻂ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و رواﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺮاي اﯾﻦ دﺳـﺘﻪ از اﻓﺮاد ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴـﺖ در ﻫﺮ‬ ‫ﻃﺮح ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ واﻗﻊ ﺷــﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷــﺖ ﮐﻪ در ﻋﯿﻦ ﺑﺮﻃﺮفﺳــﺎزي ﻧﯿﺎزﻫﺎ و‬ ‫ﺧﻮاﺳــﺘﻪﻫﺎي ﮐﺎدر ﻣﺮاﻗﺒﺖ و درﻣﺎن‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎران و ﺗﻤﺎم ﻓﻀــﺎﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺣﻔﻆ ﺷــﺪه و ﺗﺪاوم اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﯿﭻ وﺟﻪ ﺑﺎ وﻗﻔﻪ رو ﺑﻪ رو ﻧﮕﺮدد‪.‬‬ ‫در ﮐﻨﺎر ﻓﻀـﺎﻫﺎي درﮔﯿﺮ ﺑﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎي اﺻـﻠﯽ ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐﻪ ﭘﺮﺳـﺘﺎران و ﭘﺮﺳـﻮﻧﻞ‪ ،‬اوﻗﺎﺗﯽ‬ ‫را ﺑﺮاي ﺧﻮد و ﺑﻪ دور از ﺟﻮ ﮐﺎري و ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎران در آن ﺳﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫| ‪25‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬

‫‪ -۳‬ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪:‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬

‫| ‪26‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬ ‫در ﭘﺮوژه ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻـﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﺤﻞ درﯾﺎﻓﺖ اﯾﺪه و ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳـﯽ ﮐﻠﯽ دﯾﮕﺮ ﭘﺮوژهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬ ‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ درﻣﺎن و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷــﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷــﺪه‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ‬ ‫در ﻧﻈﺮ داﺷـﺘﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﺸـﮑﻼت اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ و رﻓﻊ اﯾﻦ ﻣﺸـﮑﻼت‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﺪهﭘﺮدازي ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻧﮑﺎت ﻣﺜﺒﺖ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﻓﻀـﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﮐﺎﻣﻼ ﮐﺎرﺑﺮدي و ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﻃﺮاﺣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﯾﮑﯽ از اﻫﺪاف ﻣﻬﻢ اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻧﯿﺮو و زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺤﻘﻖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪۳‬ـ‪۱‬ـ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ‬ ‫‪ ۳‬ـ ‪ ۱‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ وﯾﻠﻪ داﻧﻤﺎرك‬

‫‪۳‬ـ‪۱‬ـ‪۱‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﻠﯽ ﭘﺮوژه‪:‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎر ‪ :‬ﮔﺮوه ﻣﻌﻤﺎري‪Arkitema‬‬

‫ﻣﮑﺎن ﭘﺮوژه ‪ :‬داﻧﻤﺎرك‬

‫ﻣﻌﻤﺎران ﻣﺴﺌﻮل‪: Wilhelm Berner-Nielsen‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﭘﺮوژه ‪ 17000 :‬ﻫﺰار ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫ﺳﺎل ﺳﺎﺧﺖ ‪2017 :‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪1–3‬ـ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ وﯾﻠﻪ‪ ،‬داﻧﻤﺎرك‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﺷﻬﺮ وﯾﻠﻪ )‪ (Vejle‬واﻗﻊ در داﻧﻤﺎرك‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه ﻣﻌﻤﺎري آرﮐﯿﺘﻤﺎ )‪ (Arkitema‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﺟﺮا‬ ‫درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﯽ در ﻣﺎه ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﺎل ‪ 2017‬ﻣﯿﻼدي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ‬ ‫اﻓﺘﺘﺎح ﺷـﺪ‪ .‬از زﻣﺎن اﻓﺘﺘﺎﺣﯿﮥ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﻣﯿﺰان ﺛﺒﺖ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﺗﺎ ‪ 50‬درﺻـﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻞ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن وﯾﻠﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺴﺘﺮده ﻧﻘﺶ ﻣﺜﺒﺘﯽ در ﺗﺮﻣﯿﻢ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ ﺑﯿﻤﺎران داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻇﺮﻓﯿﺖ ‪ 91‬ﺗﺨﺖ ﺧﻮاب اﯾﺪه اﺻﻠﯽ ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻬﻮﻟﺖ در‬ ‫رﻓﺖ و آﻣﺪ وﺳـﺎﯾﻞ ﻧﻘﻠﯿﻪ‪ ،‬آﻣﺒﻮﻻﻧﺲ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﭘﺰﺷـﮑﺎن و ﻣﻼﻗﺎت ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ از ﺿـﺮورتﻫﺎي ﻓﻀـﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮاردي ﻫﻤﭽﻮن‪ :‬اﯾﺠﺎد ﻓﻀـﺎﻫﺎي واﺑﺴـﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪوده درﻣﺎﻧﯽ – رواﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪): ER‬اورژاﻧﺲ( و ‪ ECT‬اﺷـﺎره ﻧﻤﻮد ﮐﻪ در‬

‫ﻣﺤﺪوده ورودي ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷــﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳــﯽﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷــﺪه از ﺗﻤﺎم زواﯾﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ وﯾﻠﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن رواﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﺻــﻮل ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀــﺎي درﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬و رده ﺑﻨﺪي ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن در ﺑﯿﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﺳــﻼﻣﺖ روان‪ ،‬اﯾﻦ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﺟﺎﯾﺰه ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻃﺮاﺣﯽ اروﭘﺎ ‪ 2018‬در ﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺮاﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑﺮ روي ﻣﻨﺎﻃﻖ درﻣﺎن ﺳـﺮﭘﺎﯾﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﮔﺴـﺘﺮده اﯾﯽ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺷـﺮاﯾﻂ ﺣﺎد رواﻧﯽ و ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ رﻓﺘﺎري در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻀـﺎ ﻫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ‬ ‫اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪن ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﻗﺴﺘﯽ از ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ روي ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎ و ﮐﺎرﺑﺮي ﻫﺎﯾﯽ‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷــﺪه ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎران را ﺗﺸــﻮﯾﻖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺟﺴــﻤﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳــﺎﻧﺪن ﻣﺪاﺧﻼت‬ ‫ﺑﯿﻦ ﺳﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺑﯿﻤﺎران ﺣﺎد‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎران ﺳﺮﭘﺎﯾﯽ و ﻓﻀﺎي ﺗﺮﻣﯿﻢ وﺿﻌﯿﺖ ﺟﺴﻤﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫| ‪27‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬ ‫در ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑﺮ روي ﻣﻨﺎﻃﻖ درﻣﺎن ﺳـﺮﭘﺎﯾﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﮔﺴـﺘﺮده اﯾﯽ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺷـﺮاﯾﻂ ﺣﺎد رواﻧﯽ و ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ رﻓﺘﺎري در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻀـﺎ ﻫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ‬ ‫اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪن ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﻗﺴﺘﯽ از ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ روي ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎ و ﮐﺎرﺑﺮي ﻫﺎﯾﯽ‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷــﺪه ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎران را ﺗﺸــﻮﯾﻖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺟﺴــﻤﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳــﺎﻧﺪن ﻣﺪاﺧﻼت‬ ‫ﺑﯿﻦ ﺳﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺑﯿﻤﺎران ﺣﺎد‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎران ﺳﺮﭘﺎﯾﯽ و ﻓﻀﺎي ﺗﺮﻣﯿﻢ وﺿﻌﯿﺖ ﺟﺴﻤﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻـﻮل ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ روان و درﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴـﺘﯽ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﺗﺨﺼـﺼـﯽ و ﺑﻌﻀـﺎ ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﻧﻮر ﮐﻤﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع ﻗﺴـﻤﺖ ﻫﺎﯾﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﺮاي ﻓﻀـﺎي ﺗﺨﺼـﺼـﯽ و ﺧﺼـﻮﺻـﯽ ﭘﺰﺷـﮑﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻮرﮔﯿﺮ و ﺷﻔﺎف ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﻪ‬ ‫ﻣﺴـﯿﺮﻫﺎي اﺧﺘﺼـﺎﺻـﯽ‪ ،‬دﺳـﺘﺮﺳـﯽ ﺑﻪ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﺑﺎز و ﺑﯿﺮون ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳـﻬﻮﻟﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬و ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺳﯿﺮﮐﻮﻻﺳﯿﻮن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻻﯾﻪ‬ ‫ﺑﻨﺪي ﻓﻀﺎﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺗﻮاﺑﻊ ﺗﻮﺿـﯿﻊ ﺷـﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﭘﺬﯾﺮش اورژاﻧﺲ و رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺪو ورود ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده اﯾﯽ دﻋﻮت ﮐﻨﻨﺪه‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﻮﻧﺪ اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ در ﯾﮏ ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﺣﻠﻘﻪ اﯾﯽ‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه‪ ،‬و داراي ﭘﻼﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ روﺷﻨﯽ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪2–3‬ـ ﻃﺮاﺣﯽ داﺧﻠﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ وﯾﻠﻪ‬

‫| ‪28‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪3–3‬ـ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨﻈﺮ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ وﯾﻠﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -4–3‬ﭘﻼن و ﺳﺎﯾﺖ ﭘﻼن ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ وﯾﻠﻪ‬

‫| ‪29‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬

‫‪ ۳‬ـ ‪ ۱‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻧﺮوژ‬

‫‪۳‬ـ‪۱‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﻠﯽ ﭘﺮوژه‪:‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎران‪Origo Architectural Group :‬‬ ‫آدرس‪ :‬ﺑﺮﮔﻦ‪ ،‬ﻧﺮوژ‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ‪ 12500 :‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫ﺳﺎل راه اﻧﺪازي‪2013 :‬‬

‫اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ ﻣﺤﻠﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺷــﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﯿﻢﻫﺎي آﻣﺒﻮﻻﻧﺲ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﺨﺘﺨﻮاﺑﯽ ﻣﯽ ﺷـــﻮد و ﻫﺪف‬ ‫از ﻃﺮاﺣﯽ آن‪ ،‬اراﺋﻪ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ در ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺷـﻬﺮي ﭘﺮﭼﺎﻟﺶ‬ ‫و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻻزم از ﺑﯿﻤﺎران اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﻔﺖ ﻃﺒﻘﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن در ﻣﺠﺎورت ﯾﮏ ﻣﯿﺪان ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪5–3‬ـ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻧﺮوژ‪ ،‬ﺑﺮﮔﻦ‪-‬ﻧﺮوژ‬

‫ﺑﺎز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﻤﺎي دﯾﻮار ﺳــﺒﺰ آن از اﯾﺴــﺘﮕﺎه ﺗﺮاﻣﻮاي ﻣﺤﻠﯽ ﺗﺎ ﻃﺒﻘﻪ زﯾﺮزﻣﯿﻦ ﺷــﻔﺎف ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬ﮐﻪ در آﻧﺠﺎ ﯾﮏ ﮐﺎﻓﻪ و ﯾﮏ‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺘﺪاد ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺤﻮﻃﻪﺳـﺎزي اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖ آن اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﺸـﻤﮕﯿﺮي ﯾﺎﻓﺖ و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪ ﺗﺎ در ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻪ ﺑﺎغ ﺑﺎم‬ ‫)‪ ،(Roof Garden‬ﮐﻪ در ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،.‬ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن در زﻣﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﺴــﺎﺣﺖ ‪ 12،500‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷــﺪه و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﺮاﻗﺒﺖ روزاﻧﻪ و ﭘﻠﯽﮐﻠﯿﻨﯿﮏﻫﺎ در ﻃﺒﻘﻪﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ و ﭘﺎرﮐﯿﻨﮓ در زﯾﺮزﻣﯿﻦ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت دروﻧﯽ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺗﯿﻢﻫﺎي ﻣﺸـﺎوره‪ ،‬ﭘﻠﯽﮐﻠﯿﻨﯿﮏﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺴـﺎﻻن‪ ،‬ﮐﻠﯿﻨﯿﮏﻫﺎي روزاﻧﻪ و ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي اﻗﺎﻣﺖ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت را‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن‪ ،‬واﻗﻊ در ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺷـﺪت ﭘﺮ رﻓﺖ و آﻣﺪ در ﺷـﻬﺮ ﺑﺮﮔﻦ‪ ،‬ﮐﺸـﻮر ﻧﺮوژ‪ ،‬در ﻣﺎه آﮔﻮﺳـﺖ ﺳـﺎل ‪ 2013‬ﻣﯿﻼدي‬ ‫اﻓﺘﺘﺎح ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳـﻤﺖ ﺷـﻤﺎل ﺑﻨﺎي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺎﮐﯿﺪ زﯾﺎدي ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻣﺮﺑﻌﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺤﻮﻃﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺳـﺎﮐﻨﯿﻦ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﻣﮑﺎن ارزﺷـﻤﻨﺪي ﺟﻬﺖ ﻧﺸـﺴـﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎزي و ﺗﻔﮑﺮ در ﺟﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﺻﺪاي اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ و ﺗﺮاﻓﯿﮏ اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۳‬ـ‪۱‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‬

‫ﻧﻘﺎط ﻗﻮت‬

‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اي ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻀـﺎي ﺳـﺒﺰ و روف ﮔﺎردن اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﻮاره‬ ‫ﻧﺸـﺎن دادهاﻧﺪ ﮐﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﻓﻀـﺎي ﺳـﺒﺰ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان زﯾﺎدي در آﺳـﺎﯾﺶ روﺣﯽ و رواﻧﯽ اﻓﺮاد ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎﻣﻞ و رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﯽآﯾﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ‬ ‫| ‪30‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬ ‫ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ در ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در آن اﻓﺮاد ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺎ ﺣﺎل روﺣﯽ ﻧﺎﻣﺴـﺎﻋﺪ ﺑﻪ آن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬دو ﭼﻨﺪان ﻣﯽﺷـﻮد ؛ در‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در اﯾﻦ ﭘﺮوژه از اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از راﻫﺮوﻫﺎي ﺷﻔﺎف ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﭼﺸﻢاﻧﺪاز زﯾﺒﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺮس را ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﮐﺎﻫﺶ داده و اﺣﺘﻤﺎل اﯾﺠﺎد‬ ‫وﺣﺸﺖ ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران را ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬از دﯾﮕﺮ ﻧﮑﺎت ﻣﺜﺒﺖ اﯾﻦ ﻃﺮاﺣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪ ﺑﺴـﺘﻪ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن دﯾﺪ ﺑﻪ آﺳـﻤﺎن‪ ،‬وﺣﺸـﺖ‬ ‫ﺣﻀﻮر در ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﮏ و ﺧﻔﻘﺎنآور را ﻧﯿﺰ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺳـﺘﻔﺎده از اﻟﻤﺎنﻫﺎي ﺳـﺒﺰ ﻋﻤﻮدي ﮐﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﭼﺸـﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ و ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﻓﻀـﺎي ﺳـﺒﺰ ﻣﻮﺟﻮد‪،‬‬ ‫ﮐﻞ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ و واﺣﺪي را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﺮاﺣﯽ دﯾﻮار ﺳﺒﺰ در ﺑﺨﺶ ﭘﯿﺶ از ورودي ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻫﻢ ﺟﻨﺒﻪ ي ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ دارد و ﻫﻢ در ﻟﺤﻈﻪ‬ ‫ي ورود ﭼﺸﻢاﻧﺪازي دﻟﭙﺬﯾﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آورد ﮐﻪ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎر اﻟﻘﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه اﺗﻮﺑﻮس و در ﻧﺘﯿﺠﻪ رﻓﺖ و آﻣﺪ آﺳﺎن‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪6–3‬ـ ﭘﻼن ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻧﺮوژ‬

‫| ‪31‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬

‫‪۳‬ـ‪۱‬ـ‪۲‬ـ‪۳‬ـ‬

‫ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎد ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺳـﺎزي و ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻓﻀـﺎﻫﺎي داﺧﻠﯽ در اﯾﻦ ﺑﻨﺎ‪ ،‬ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪه اﯾﻦ ﻓﻀـﺎﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﭼﻨﺪان‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب ﺟﻠﻮه ﻧﮑﺮده و در ﻃﻮﻻﻧﯽﻣﺪت از ﻧﻈﺮ رواﻧﯽ ﺣﺲ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪي را ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎران اﻟﻘﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪7–3‬ـ ﻧﻤﺎي ورودي و ﻓﻀﺎﺳﺎزي اﻃﺮاف ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻧﺮوژ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪8–3‬ـ روف ﮔﺎردن در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻧﺮوژ‬

‫‪ ۳‬ـ ‪ ۱‬ـ ‪۳‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻓﺮدرﯾﺶﻫﺎﻓﻦ‬

‫‪۳‬ـ‪۱‬ـ‪۳‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﻠﯽ ﭘﺮوژه‪:‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎران‪Huber Staudt Architekten :‬‬ ‫آدرس‪ :‬ﻓﺮدرﯾﺶﻫﺎﻓﻦ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ‪ 3247 :‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬

‫| ‪32‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬ ‫ﺳﺎل راه اﻧﺪازي‪2011 :‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪9–3‬ـ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻓﺮدرﯾﺶﻫﺎﻓﻦ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‬

‫ﻣﺮﮐﺰ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﺟﺪﯾﺪ در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﻓﺮدرﯾﺶﻫﺎﻓﻦ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﺷـﯿﺐ ﻃﺒﯿﻌﯽ زﯾﺒﺎ و ﻣﻤﻠﻮ از ﺑﺎغ را از ﺗﭙﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺳـﻤﺖ درﯾﺎﭼﻪ ﮐﻨﺴـﺘﺎﻧﺲ دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﯾﮏ ﺣﯿﺎط ﺳـﺒﺰ ﺑﺎ اﺑﻌﺎدي ﺑﺰرگ را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺎ وروديﻫﺎﯾﯽ در دو‬ ‫ﺳــﻄﺢ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ﻧﺎﺣﯿﻪ داﻣﻨﻪ ﺗﭙﻪ ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ رواﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻟﻨﺪاﺳــﮑﯿﭗ آن ﮐﻪ از داﺧﻞ‬ ‫ﻣﻨﻈﺮهاي زﯾﺒﺎ از ﺣﻮﻣﻪ را اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬درك ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺗﺎقﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺨﺶ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺎ دﺳـﺘﺮﺳـﯽ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﺣﯿﺎط‬ ‫ﺑﯿﻤﺎران در ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﮑﺎﻧﺎت روﺷﻨﺎﯾﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ در اﻣﺘﺪاد ﺷﯿﺐ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن اﺻـﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در دﻫﻪ ‪ 1960‬ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺤﻮﻃﻪ وﺳـﯿﻊ ﺑﻬﺸـﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪي ﻣﺴـﻠﻂ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﯿﺎن‬ ‫ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻣﺠﺎور‪ ،‬ﯾﮏ ﮐﻮدﮐﺴـﺘﺎن و ﭼﻨﺪ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺴـﮑﻮﻧﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ارﺗﺒﺎط‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺟﺪﯾﺪ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀـﻮ ﻣﻬﻤﯽ در اﯾﻦ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻮﻃﻪ‬

‫| ‪33‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪10–3‬ـ ﻻﺑﯽ و ﻃﺮاﺣﯽ داﺧﻠﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻓﺮدرﯾﺶﻫﺎﻓﻦ‬

‫ورودي ﺑﯿﻦ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪﯾﺪ و ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﭘﯿﺸــﯿﻦ‪ ،‬ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻻﯾﯽ از اﻣﮑﺎﻧﺎت رﻓﺎﻫﯽ را ﻓﺮاﻫﻢ آورده و از ﻫﻤﯿﻦ روي‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎران‪،‬‬ ‫ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺣﺘﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن را ﻧﯿﺰ ﮔﺎﻫﺎ ﺑﻪ اﯾﺴﺘﺎدن و ﻟﺤﻈﻪاي درﻧﮓ دﻋﻮت ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺼـﺎﻟﺢ اﺻـﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺘﻦ و ﭼﻮب ﺑﺎ ﻧﻤﺎي ﺳـﺎده‪ ،‬ﺳـﻄﻮح داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن را ﺗﺸـﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺳـﻄﻮح ﺗﺨﺖ ﺑﺘﻨﯽ‬ ‫ﺑﺰرگ و ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﭘﯿﺶﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺧﻄﯽ ﻇﺮﯾﻒ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮدي روﮐﺶﻫﺎي ﭼﻮﺑﯽ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ ،‬اﺻـﻞ ﺳـﻄﻮح ﺑﺘﻨﯽ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ را ﺑﻪ‬ ‫ﺷـﮑﻠﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﺮ دﯾﺪ درآورده اﺳـﺖ‪ .‬روﮐﺶ ﭼﻮﺑﯽ ﺻـﻨﻮﺑﺮ ﻧﻘﺮهاي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎدي از ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ اﯾﻦ ﺳـﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪11–3‬ـ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨﻈﺮ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻓﺮدرﯾﺶﻫﺎﻓﻦ‬

‫| ‪34‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬ ‫وﯾﮋه در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﻓﻮرارﻟﺒﺮگ اﺗﺮﯾﺶ‪ ،‬ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬روﮐﺶ ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﻣﺘﺸــﮑﻞ از ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻫﺎي ﭼﻮﺑﯽ ﻧﯿﺰ ﺷــﻔﺎﻓﯿﺖ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي‪ ،‬ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﻄﺒﻮع و ﻓﻀﺎﯾﯽ آزاد را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن از ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻈﺮ و ﺳـﺎﯾﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺴـﯿﺎر ﭼﺸـﻤﮕﯿﺮي داﺷـﺘﻪ و از ﻫﻤﯿﻦ ﻃﺮﯾﻖ‪ ،‬ﺷـﺮاﯾﻂ ﺑﺴـﯿﺎري را ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﺳــﺎﺧﺘﻪ اﺳــﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﮑﺘﻪاي ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﺗﺎ ﺣﺪودي از رﺳــﯿﺪن ﺳــﺮﯾﻊﺗﺮ آن ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺶ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺤﻮه‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت داﺧﻠﯽ و ﻗﺮارﮔﯿﺮي اﺗﺎقﻫﺎي اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن اﺳـﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن‪ ،‬راهروﻫﺎﯾﯽ ﻃﻮﯾﻞ را ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺴـﯿﺎري ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫﺎي رواﻧﯽ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ از ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﻓﻀـﺎ ﺑﻪ ﺷـﺪت ﮐﺎﺳـﺘﻪ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﺑﺮ‬ ‫ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺪود ﺳـﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ اﻓﺰاﯾﺸـﯽ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸـﻢﭘﻮﺷـﯽ در ﺗﻌﺪاد ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻻزم در اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن را‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷـﻮد و ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺴـﯿﺎر زﯾﺎدي در ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬از اﯾﻦ رو ﻧﻤﯽﺗﻮان آن‬ ‫را زﯾﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻗﺸﺮ ﮐﻢدرآﻣﺪﺗﺮ ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪12–3‬ـ ﭘﻼن ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ﻓﺮدرﯾﺶﻫﺎﻓﻦ‬

‫‪ ۳‬ـ ‪ ۱‬ـ ‪۴‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪ PSY‬ﻫﻠﺴﯿﻨﮕﻮر‬

‫‪۳‬ـ‪۱‬ـ‪۴‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﻠﯽ ﭘﺮوژه‪:‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎران‪ :‬ﺗﯿﻤﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ‪ BIG ،PLOT‬و ‪Moe‬‬ ‫آدرس‪ :‬ﻫﻠﺴﯿﻨﮕﻮر‪ ،‬داﻧﻤﺎرك‬ ‫| ‪35‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬ ‫ﻣﺴﺎﺣﺖ‪ 6000 :‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫ﺳﺎل راهاﻧﺪازي‪2006 :‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪13–3‬ـ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪ ،PSY‬ﻫﻠﺴﯿﻨﮕﻮر‪-‬داﻧﻤﺎرك‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ‪ PSY‬واﻗﻊ در ﺷـﻬﺮ ﺑﻨﺪري ﻫﻠﺴـﯿﻨﮕﻮر‬ ‫در داﻧﻤـﺎرك‪ ،‬ﭘﺮوژهاي ﻣﺘﺸـــﮑـﻞ از ﻓﺮمﻫـﺎي اﯾﺠـﺎد ﺷـــﺪه ﺑـﺎ‬ ‫ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ و ﻫﻨﺪﺳـﻪﻫﺎﯾﯽ دﻗﯿﻖ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ‬ ‫اﯾﺠﺎد ﺳــﺎﺧﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﺎرﺑﺮديﺗﺮ ﺗﻤﺮﮐﺰ دارد‪ .‬در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻗﺒﻞ‬ ‫از ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺗﺠﺰﯾـﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺟـﺎﻣﻊ از ﻧﯿـﺎزﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌـﻪﮐﻨﻨـﺪﮔـﺎن ﺑـﻪ وﯾﮋه از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺼـــﺎﺣﺒـﻪ ﺑـﺎ ﮐـﺎرﺑﺮان روزاﻧـﻪ‬ ‫ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ اﻋﻢ از ﮐﺎدر ﭘﺰﺷـﮑﯽ و ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬ ‫اﯾﻦ ﺣﺎل ﻫﯿﭻﮐﺪام از دادهﻫﺎي ﺑﻪ دﺳــﺖ آﻣﺪه در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪،‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪14–3‬ـ ﻣﺎﮐﺖ ﺣﺠﻤﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪PSY‬‬

‫ﭘﺎﺳــﺦ روﺷــﻨﯽ در ﻣﻮرد اﯾﻨﮑﻪ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷــﮑﯽ ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷـﺪ اراﺋﻪ ﻧﮑﺮدﻧﺪ و در ﻋﻮض‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﻀـﺎت و اﺑﻬﺎﻣﺎﺗﯽ اﺷـﺎره ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وارد ﺷـﺪه ﺑﻮد؛ ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ اﺑﻬﺎﻣﺎت ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از ﺑﺎز و ﺑﺴـﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ و ﻏﯿﺮﻣﺘﻤﺮﮐﺰ‪ ،‬آزادي و ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼـﻮﺻـﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮدن ﻓﻀـﺎﻫﺎ را ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫| ‪36‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬ ‫اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸـﯽ از ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﺮوژه ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﺷـﺪ ﮐﻪ ﻫﻢ‬ ‫ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ!‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺻـﻮل واﻗﻊ‪ ،‬وﺟﻮد ﯾﮏ ﻓﻀـﺎي اﻣﻦ و اﺳـﺘﻘﺒﺎل ﮐﻨﻨﺪه در ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻣﺮي ﺿـﺮوري در راﺳـﺘﺎي رﺷـﺪ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ روﻧﺪ درﻣﺎن و‬ ‫ﻧﯿﺰ رﻓﺎه ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺮﺷـﻤﺮده ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬از ﺳـﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬درﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺪرن ﺑﻪ ﻧﻮع ﺟﺪﯾﺪي از ﻣﻌﻤﺎري ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬ ‫و ﮐﺎرآﻣﺪ را ﺑﺎ ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ ﺧﺼـﻮﺻـﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﺮده و اﺣﺴـﺎس اﻣﻨﯿﺖ و راﺣﺘﯽ ﮐﺎﻓﯽ را ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎران اﻟﻘﺎ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -16–3‬دﯾﺎﮔﺮام ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪PSY‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -15–3‬ﻃﺮاﺣﯽ داﺧﻠﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪PSY‬‬

‫اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـــﺘﺎن ﺗﻼش ﺑﺮ آن ﺑﻮده ﺗﺎ از ﮐﻠﯿﺸـــﻪﻫﺎي ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻫﻤﭽﻮن راﻫﺮوﻫﺎي ﺑﺪون ﭘﻨﺠﺮه و اﺗﺎقﻫﺎﯾﯽ در ﻫﺮ دو ﻃﺮف‪ ،‬و ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻣﺼـﺎﻟﺢ ﻣﺼـﻨﻮع و ﺑﺎ ﻗﺒﻠﯿﺖ ﺗﻤﯿﺰﺷـﻮﻧﺪﮔﯽ آﺳـﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻧﮓ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﯾﺎ ﻣﺸﻤﻊ ﮐﻒ اﺗﺎق در رﻧﮓﻫﺎي ﺳﺮد و ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮي‬ ‫ﻧﯿﺰ اﺟﺘﻨﺎب ﺷـﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﺼـﺎﻟﺢ ﺳـﻄﻮح ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳـﺘﻔﺎده از ﭼﻮب‪ ،‬ﺷـﯿﺸـﻪ و‬ ‫ﺑﺘﻦ در رﻧﮓﻫﺎي زﻧﺪه‪ ،‬ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ از ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ و ﮐﺴﻞﮐﻨﻨﺪه ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺑﻪ دور اﺳﺖ‪.‬‬

‫| ‪37‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬ ‫اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ از ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮدي‪ ،‬ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﺳـﮑﻮﻧﺘﯽ را ﺑﺎ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺑﺎ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﺧﺼـﻮﺻـﯽ‬ ‫آﺷـﺘﯽ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﻀـﺎﻫﺎ را ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮاي دﺳـﺘﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﮐﺎرﺑﺮان ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺳـﺘﺎره‬ ‫ﺷـﮑﻞ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻋﻤﻮﻣﯽ را در ﯾﮏ ﮔﺮه ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻊ ﮐﺮده و اﺗﺎق ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﻣﻄﺐﻫﺎ و ﻓﻀـﺎﻫﺎي وﯾﮋه ﮐﺎدر ﭘﺰﺷـﮑﯽ را‬ ‫در ﺑﺎﻟﻪﻫﺎي ﺳﺘﺎره‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﺗﺮﯾﻮمﻫﺎ و ﭘﺎﺳﯿﻮﻫﺎي ﻣﺜﻠﺜﯽ و ﭘﺮ از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ﻧﮑﺎﺗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻃﺮاوت و ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺑﺨﺸــﯿﺪن ﺑﻪ ﻓﻀــﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺧﺼــﻮﺻــﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﻪﺳــﺰاﯾﯽ داﺷــﺘﻪ اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬دو‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺗﺎق رو ﺑﻪ درﯾﺎﭼﻪ و ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺗﺎق رو ﺑﻪ ﺗﭙﻪﻫﺎي اﻃﺮاف ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎي ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻧﯿﺰ دﺳـــﺘﺮﺳـ ـﯽ‬ ‫ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﻪ در دو ﺳـﻄﺢ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺸـﻢاﻧﺪازﻫﺎي ﺗﭙﻪاي ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﯽﺷـﻮد و ﺣﯿﺎطﻫﺎﯾﯽ ﺷـﺒﯿﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮﯾﺪﮔﯽ در زﻣﯿﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﮔﺎﻟﺮيﻫﺎي ﻣﺨﺘﺺ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻠﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﺎي ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮده و ﺑﻪ‬ ‫دﻟﯿﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻧﯿﺎزﻫﺎي آﯾﻨﺪه ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎري اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮ ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ - 17–3‬ﮔﺎﻟﺮي ﻣﺨﺘﺺ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻠﯽ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -18–3‬ﺑﺮش ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪PSY‬‬

‫| ‪38‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -19–3‬ﭘﻼن ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪PSY‬‬

‫‪ ۳‬ـ ‪ ۱‬ـ ‪۵‬ـ‬

‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪Madlove: A Designer Asylum‬‬

‫‪۳‬ـ‪۱‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﻠﯽ ﭘﺮوژه‪:‬‬

‫ﻣﻌﻤﺎران‪ :‬ﺗﯿﻤﯽ ﻣﺘﺸـــﮑﻞ از ﺷـــﺮﮐﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫‪ Karlsson Architects‬و‬ ‫‪Lauritzen Architect‬‬

‫‪Vilhelm‬‬

‫آدرس‪ :‬اﺳﻼﮔﻠﺲ‪ ،‬داﻧﻤﺎرك‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ‪ 44000 :‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫ﺳﺎل راهاﻧﺪازي‪2015 :‬‬ ‫اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺨﺶ رواﻧﭙﺰﺷـــﮑﯽ‪،‬‬ ‫ﭘﺰﺷـﮑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺎ ﭘﺮوﺗﮑﻞﻫﺎي اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -20–3‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪Madlove: A Designer Asylum‬‬

‫ﺳـﺮﭘﺎﯾﯽ‪ ،‬اورژاﻧﺲ‪ ،‬ﻓﻀـﺎﻫﺎي آﻣﻮزﺷـﯽ را ﺷـﺎﻣﻞ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و آﻣﻮزﺷـﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ‪ 194‬ﺗﺨﺖ ﺑﺴﺘﺮي و ‪ 200‬ﺗﺎ ‪ 300‬ﻣﺸﺎوره روزاﻧﻪ در ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ ﺳﺮﭘﺎﯾﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫| ‪39‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮردي‬ ‫اﯾﺪهﻫﺎي اﺻـﻠﯽ اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺮ اﺳـﺎس اﺻـﻮل ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ و ﻣﻌﻤﺎري‪-‬درﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷـﻔﺎﻓﯿﺖ و ﻣﺠﺎورت ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد و ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮي و‬ ‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻓﻀﺎ و ﻣﺤﺮكﻫﺎ ﺑﻨﯿﺎن ﻧﻬﺎده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ و ﭘﻼنآزاد‪ ،‬و ﺣﻮل وﺣﺪت روﯾﺪادي‬ ‫ﻓﻀـﺎﻫﺎ و ﺣﯿﺎط داﺧﻠﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻣﺸـﺘﺮك درﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬آﻣﻮزﺷـﯽ‪،‬‬ ‫آﺷـﭙﺰي و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ در ارﺗﺒﺎط ﺑﻮده و ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻧﻮﻋﯽ ﺳـﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﻧﻮآوراﻧﻪ رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷـﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻫﻢاﻓﺰاﯾﯽ و ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﮐﻨﺎن از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﮐﺎري ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آزاد ﻃﺮاﺣﯽ ﺷـﺪه و ﺑﺮاي ﻣﺘﺨﺼـﺼـﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫در زﻣﯿﻨﻪ درﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ و آﻣﻮزش ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دارﻧﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺜﺒﺘﯽ را ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از ﭘﺮوﺳﻪ درﻣﺎن اﮐﺜﺮ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻔﻆ ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻬﺎرتﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -21–3‬ﻓﻀﺎﻫﺎي داﺧﻠﯽ و ﻣﺤﻮﻃﻪﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ ‪Madlove: A Designer Asylum‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎ و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﻬﻤﯽ ﻫﻤﭽﻮن ورزش و ﺳـﺎﯾﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺑﺪﻧﯽ ﻧﯿﺰ در ﭘﺮوﺳـﻪ درﻣﺎن اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه‬ ‫ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﺗﺎ ﺳـﻄﺢ ﺗﻌﺎﻣﻞ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﯿﻤﺎران را اﻓﺰاﯾﺶ داده و ﺑﻪ آنﻫﺎ در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﻤﺎران ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ دو ﺳـﺎﻟﻦ ورزﺷـﯽ‪ ،‬اﺳـﺘﺨﺮ ﺷـﻨﺎ و ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ ﻣﺨﺘﺺ ﺗﻤﺮﯾﻦ در ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ 40‬ﺣﯿﺎط و ﺑﺎغ‬ ‫ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ اﻧﺪازه و وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ را ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﯿﻤﺎران و ﮐﺎرﮐﻨﺎن در ﻓﻀﺎي ﺑﺎز اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺗﻔﺎﺳـﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷـﺘﻦ ﺣﺠﻢ ﭘﺮوژه و وﺟﻮد ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن اﺳـﺘﺨﺮ و ﺣﯿﺎطﻫﺎي ﺑﺰرگ در آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳـﺪ‬ ‫ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺴﯿﺎر ﻫﺰﯾﻨﻪﺑﺮ ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻻي‬ ‫ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر در ﮐﺎدر ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻣﻌﺎﯾﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬

‫| ‪40‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬

‫‪ -۴‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪:‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬

‫| ‪41‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ﻫﺮ ﭘﺮوژه ﻣﻌﻤﺎري ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ اﻫﺪاف ﻣﺸـﺨﺺ و اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﻣﻌﯿﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﺷـﻮد و ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﺮ ﭘﺮوژه ﻧﯿﺰ ﺑﺮ‬ ‫اﺳـﺎس ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و دﺳـﺘﻪﺑﻨﺪي آنﻫﺎ ﻣﺸـﺨﺺ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﺑﻌﺎد و ﻣﺸـﺨﺼـﺎت ﻓﻀﺎﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع و ﺣﺠﻢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و ﻣﺒﻠﻤﺎن و‬ ‫ﻟﻮازم ﻣﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده و اﺳــﺘﺎﻧﺪارﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽﺷــﻮد‪ .‬ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﻓﻀــﺎﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﺮ ﭘﺮوژه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻌﺪاد و ﻣﺴــﺎﺣﺖ و‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﻫﺮ ﻓﻀﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪) .‬ﻧﻮﯾﻔﺮت ارﻧﺴﺖ و ﭘﯿﺘﺮ‪(1385 ،‬‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺳـﺎﺧﺖ ﻣﺮاﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺴـﯿﺎر ﺑﺎﻻﺳـﺖ و از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و ﻃﺮح ﺗﺨﺼـﯿﺺ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻـﺮﻓﻪ ﻓﻀـﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﻟﻦ‬ ‫ﯾﮏ اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸــﺎﯾﯽ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻧﺴــﺎﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﺷــﻮد‪ .‬ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬درﻣﺎﻧﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﮐﺰ ﺑﻬﺪاﺷــﺘﯽ و ﻣﺮاﮐﺰ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣـﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺧـﺪﻣـﺖ ﺑـﻪ درﻣـﺎن و ﻣﺮاﻗﺒـﺖ از ﺑﯿﻤـﺎران داراي ﺑﯿﻤـﺎريﻫـﺎي ﻣﺰﻣﻦ و ﺣـﺎد ﻣﻮرد اﺳـــﺘﻔـﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻫﺪاف ﭘﺰﺷـﮑﯽ و ﻣﺮاﻗﺒﺘﯿﻒ اﻧﺪازه ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﺨﺼـﺼـﯽ و ﺗﺴـﻬﯿﻼت درﻣﺎﻧﯽ را ﺑﺮ ﻃﺒﻘﺖ ﻣﺎﻫﯿﺖ و ﻣﯿﺰان ﺷـﺮاﯾﻂ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫﺎي اﻣﺮوزي‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻣﻠﺰوﻣﺎت داﺧﻠﯽ ﺷـﺮاﯾﻄﯽ ﺷـﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻫﺘﻞ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽآورﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮ آﺳـﺎﯾﺸـﮕﺎه ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ‬ ‫ﺧﺎص ﺑﺮ ﺑﻬﺪاﺷــﺘﯽ ﮐﻪ در ﻗﺮن ﮔﺬﺷــﺘﻪ راﯾﺞ ﺑﻮده‪ ،‬دﯾﮕﺮ اﺻــﻼ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﯿﺴــﺖ‪ .‬اﺻــﻼح ﺑﺨﺶ ﺑﻬﺪاﺷــﺘﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎدي را در‬ ‫ﭼﺸـﻢاﻧﺪاز ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن و در ﻣﯿﺎن اراﺋﻪدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪،‬‬ ‫ﺧﺼـﻮﺻـﯽ و ﯾﺎ ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورد‪) .‬ﻧﻮﯾﻔﺮت ارﻧﺴـﺖ و ﭘﯿﺘﺮ‪،‬‬ ‫‪(1385‬‬

‫‪ ۴‬ـ ‪ ۱‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫ﻣﺤﻞ‬

‫ﻣﺤﻞ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺑﻪ ﻓﻀـﺎي ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳـﺎزي‪ ،‬ورودي و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﺑﺴـﺎط و ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻧﯿﺎز دارد‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ در ﯾﮏ ﻣﺤﻞ آرام و ﺑﯽ ﺳـﺮ و ﺻـﺪا‬ ‫ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬از زﻣﯿﻦ آﻟﻮده ﻧﺒﺎﯾﺪ اﺳــﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺴــﺎﺣﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﯾﻢ‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺑﺎ ﻃﺮح ﻣﺴـﺘﻄﯿﻞ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ 15000‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ اﺳـﺖ‪) .‬ﻧﻮﯾﻔﺮت ارﻧﺴـﺖ‬ ‫و ﭘﯿﺘﺮ‪(1385 ،‬‬

‫‪ ۴‬ـ ‪ ۱‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ‬

‫ﺷـﮑﻞ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺎ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮ اﺳـﺎس اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺴـﯿﺮ و ورودي اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺼــﻤﯿﻢﮔﯿﺮي درﺑﺎره اﯾﻦ ﻣﺴــﺌﻠﻪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻃﺮح ﺑﺎ ﯾﮏ راﻫﺮو اﺻــﻠﯽ و‬ ‫اﻧﺸـﻌﺎﺑﺎﺗﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد ﯾﺎ ﮔﺮدش ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺷـﻌﺎﻋﯽ از ﯾﮏ دﺳـﺘﻪ ﺻـﻠﯿﺒﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺳـــﻤﺖ ﺑﯿﺮون ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در اوﻟﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﺷـــﻮد‪ .‬ﮔﺴـــﺘﺮشﻫﺎي‬ ‫اﺣﺘﻤـﺎﻟﯽ و ﻣﺮاﺣـﻞ ﺳـــﺎﺧـﺖ ﺑـﺎﯾـﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮدي ﯾـﮏ‬ ‫ﺑﯿﻤـﺎرﺳـــﺘـﺎن ﺑـﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﻃﺮاﺣﯽ ﺷـــﻮد ﮐـﻪ ﮐـﺎرﮐﺮدﻫـﺎي ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‪ ،‬ﻣﻌـﺎﯾﻨـﻪ‪،‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1–4‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‬

‫ﻋﺮﺿـــﻪ و ازﺑﯿﻦ ﺑﺮدن زﺑـﺎﻟـﻪ‪ ،‬ﺣﻤـﻞ ﺑﯿﻤـﺎر‪ ،‬اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣـﺎت‪ ،‬اﻧﺒـﺎر‪ ،‬اداره و ﺧـﺪﻣـﺎت‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﯽ درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﯽ را ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اراﺋﻪ داد و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ آنﻫﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻮد‪) .‬ﻧﻮﯾﻔﺮت ارﻧﺴﺖ و ﭘﯿﺘﺮ‪(1385 ،‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫| ‪42‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬

‫‪ ۴‬ـ ‪ ۲‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫رﯾﺰﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻧﻮﯾﻔﺮت‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۱‬ـ‬

‫راﻫﺮوﻫﺎ‬

‫راﻫﺮوﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬راﻫﺮوﻫﺎي دﺳـﺘﺮﺳـﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 1.5‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﭘﻬﻨﺎ و راﻫﺮوﻫﺎي ﻣﺨﺼــﻮص ﺣﻤﻞ ﺑﯿﻤﺎر ‪ 2.25‬ﻣﺘﺮ ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ و ﺳــﻘﻒ ﮐﺎذب آنﻫﺎ ﺗﺎ ‪ 2.4‬ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي‬ ‫ﻧﻮرﮔﯿﺮ و ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯽ از ‪ 25‬ﻣﺘﺮ از ﻫﻢ ﻓﺎﺻـﻠﻪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻋﺮض ﻣﺆﺛﺮ راﻫﺮوﻫﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺳـﺘﻮنﻫﺎ و ﺳـﺎﯾﺮ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬درﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص دود ﺑﺎﯾﺪ در راﻫﺮوﻫﺎي اﺗﺎقﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎران ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﻣﺤﻠﯽ ﻧﺼﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۲‬ـ‬

‫دﺳﺘﺸﻮﯾﯽ‬

‫ﺗﻘﺴـﯿﻢﺑﻨﺪي ﺑﻪ دﺳـﺘﺸـﻮﯾﯽﻫﺎي ﺗﻤﯿﺰ و ﻏﯿﺮﺗﻤﯿﺰ اﯾﺪهآل اﺳـﺖ؛ اﻣﺎ از دﯾﺪﮔﺎه ﺑﻬﺪاﺷـﺘﯽ‪ ،‬ﯾﮏ واﺣﺪ دﺳـﺖﺷـﻮﯾﯽ ﺑﺰرگ ﮐﺎﻓﯽ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻋﺮض اﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﯾﺪ ‪ 1.8‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۳‬ـ‬

‫اﺗﺎق اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎران‬

‫اﺑﻌﺎد اﯾﻦ اﺗﺎق ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺴـﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﯿﻢ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‪ 8 ،‬ﻧﻔﺮ ﭘﺮﺳـﻨﻞ وﺟﻮد‬ ‫دارد‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۴‬ـ‬

‫داروﺧﺎﻧﻪ‬

‫از دﯾﮕﺮ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻬﻢ داروﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 15‬ﻣﺘﺮي و داراي اﻧﺒﺎر در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۵‬ـ‬

‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي وﯾﮋه‬

‫وﻇﯿﻔﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﯾﮋه‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻗﻄﻊ و ﺗﻮﻗﻒ وﻇﺎﯾﻒ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺪن اﺳـﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷـﺪه و ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫از ﻃﺮﯾﻖ ﻻﺑﯽﻫﺎ در دﺳـﺘﺮس ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﻤﺎران در ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﺷـﺶ ﺗﺎ ده ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﺪاد ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﭘﺰﺷـﮑﯽ و‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻧﯿﺰ از ﺣﺪ ﺧﻮد ﺗﺠﺎور ﻧﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۶‬ـ‬

‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‬

‫ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺼـﻮر ﺑﻮده و ﺣﺪاﻗﻞ رﻓﺖ و آﻣﺪ در آن وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﺮح دﻗﯿﻖ ﻣﺴـﯿﺮﻫﺎي‬ ‫رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﯿﺴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬اﺗﺎقﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺎﯾﺪ داراي ﭘﻨﺠﺮه ﺑﺎﺷـﺪ ﺗﺎ از ﻧﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﺗﺎقﻫﺎي ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫رﺳﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺴﻤﺘﯽ داﺧﻠﯽﺗﺮ ﺑﺎ ﻧﻮر ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۶‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﻃﺮاح ﮐﻠﯽ اﺗﺎقﻫﺎ‬

‫اﺗﺎقﻫﺎي ﻃﺒﺎﺑﺖ و دﺳﺘﺸﻮﯾﯽﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ از راﻫﺮو اﺻﻠﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ راﻫﺮو ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ از ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﯿﺸﻪاي‬ ‫ﭘﺮﺳـﺘﺎران ﻗﺎﺑﻞ دﯾﺪ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗﺎ از ورود اﻓﺮاد ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷـﻮد‪ .‬ﭘﺸـﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﯽ در ﺻـﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺑﺨﺶ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻄﻠﻮب آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﺗﺎقﻫﺎي ﺗﺪارك و ﺗﺄﻣﯿﻦ و دﻓﻊ زﺑﺎﻟﻪﻫﺎ ﻣﺨﺼﻮص دارو‪ ،‬اﻟﺒﺴﻪ‪ ،‬زﺑﺎﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻏﺬا و‬ ‫ﻏﯿﺮه را ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ در ﮔﺮوهﻫﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺟﺎﯾﮕﺎه ﭘﺮﺳﺘﺎران ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۶‬ـ‪۲‬ـ‬

‫اﯾﺴﺘﮕﺎه ﭘﺮﺳﺘﺎران‬

‫اﯾﻦ ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ و داراي ﺳــﻄﻮح ﺷــﯿﺸــﻪاي ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻮده ﺗﺎ راﻫﺮو ﻗﺎﺑﻞ دﯾﺪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺤﻞﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﯾﮏ ﻣﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫داراي ﻗﻔﺴﻪﻫﺎ و دﯾﻮارﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ روي آنﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫| ‪43‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۶‬ـ‪۳‬ـ‬

‫اﺗﺎق ﮐﺎر ﮐﺜﯿﻒ‬

‫ﻫﺮ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﺎﯾﺪ داراي ﯾﮏ اﺗﺎق ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺴـﺎﺣﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ‪ 10‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﭼﺮك ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺗﺎق‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ داراي ﯾﮏ ﺳﯿﻨﮏ ﺗﺮﺟﯿﺤﺎ ﺿﺪ زﻧﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﯾﻮارﻫﺎي ﮐﺎﺷﯽ ﮐﺎري ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۶‬ـ‪۴‬ـ‬

‫ﻣﺤﻞ اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﻣﻼﻗﺎت ﺑﯿﻤﺎران‬

‫ﻣﺴـــﺎﺣﺖ ‪ 22‬ﺗﺎ ‪ 25‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﻼﻗﺎت و ﮔﺮدﻫﻤﺎﯾﯽ ﺑﯿﻤﺎران اﺧﺘﺼـــﺎص ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻃﺮاح آن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاﺑﺮي‬ ‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۶‬ـ‪۵‬ـ‬

‫رادﯾﻮﻟﻮژي‬

‫رادﯾﻮﻟﻮژي ﺷـﺎﻣﻞ ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎي ﺗﺨﺼـﺼـﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻـﺪ ﺗﺸـﺨﯿﺺ و درﻣﺎن از ﺗﺸـﻌﺸـﻊ ﯾﻮﻧﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬رادﯾﻮﻟﻮژي‬ ‫ﺳـﺒﺎﯾﺪ ﻫﻤﯿﺸـﻪ در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ورودي آﻣﺒﻮﻻﻧﺲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺳـﻨﮕﯿﻨﯽ ﺗﺠﻬﯿﺰات‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در ﻃﺒﻘﻪ ﻫﻤﮑﻒ ﯾﺎ زﯾﺮزﻣﯿﻦ اول ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۶‬ـ‪۶‬ـ‬

‫ازﻣﺎﯾﺸﮕﺎه‬

‫ﮐﺎر ﺑﺨﺶ آزﻣﺎﯾﺸــﮕﺎه‪ ،‬ﺑﯿﺸــﺘﺮ ﺑﺮ آﻣﺎده ﺳــﺎزي و ﻋﻤﻞآوري ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺧﻮن‪ ،‬ادرار و ﻣﺪﻓﻮع ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﺳــﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬اﻏﻠﺐ از‬ ‫ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎي درﻣﺎن و ﭘﺮﺳـﺘﺎري ﻣﺠﺰاﺳـﺖ و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﺳـﺎﯾﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ارﺳـﺎل و از ﻃﺮﯾﻖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﭘﻨﻮﻣﺎﺗﯿﮏ‬ ‫ﺧﺎﺻﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ ۴‬ـ ‪ ۲‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫اﻟﺰاﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‪/‬درﻣﺎﻧﯽ )ﻣﺒﺤﺚ ﭼﻬﺎرم ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﺗﺼﺮف درﻣﺎﻧﯽ‪/‬ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﺮان(‬

‫ﻫﺮ ﺑﻨﺎ ﯾﺎ ﺑﺨﺸـﯽ از ﯾﮏ ﺑﻨﺎ ﮐﻪ در آن اﺷـﺨﺎص ﺑﻪ دﻟﯿﻞ داﺷـﺘﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﯾﺎ ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﺖ ﺟﺴـﻤﯽ و ﯾﺎ ذﻫﻨﯽ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎري ﯾﺎ ﮐﻬﻮﻟﺖ ﺗﺤﺖ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﭘﺰﺷــﮑﯽ و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺠﺎزات ﯾﺎ ﺑﺎزﭘﺮوري ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﯾﺎ ﺑﺎزداﺷــﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و آزادي ﺣﺮﮐﺖ از آﻧﺎن‬ ‫ﺳـﻠﺐ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬داراي ﺗﺼـﺮف درﻣﺎﻧﯽ‪/‬ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺗﺼـﺮفﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ‪/‬ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه د ‪ 1-‬ﺗﺎ د ‪ 4-‬ﺗﻘﺴـﯿﻢ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺒﺤﺚ ﭼﻬﺎرم‪(1396 ،‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﮔﺮوه د‪1-‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺼـﺮف ﺷـﺎﻣﻞ ﺑﻨﺎ ﯾﺎ ﺑﺨﺸـﯽ از ﺑﻨﺎ ﻣﯿﺸـﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاي ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ از ﺑﯿﺶ از ‪ 16‬ﻧﻔﺮ ﺑﻬﻄﻮر ﺷـﺒﺎﻧﻬﺮوزي اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯿﺸـﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬ ‫ﺷـﺮاﯾﻂ روﺣﯽ ﯾﺎ ﺳـﺎﯾﺮ دﻻﯾﻞ‪ ،‬در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺴـﮑﻮﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﻮده و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺑﻪ آﻧﺎن اراﺋﻪ ﻣﯿﮕﺮدد‪ .‬ﻣﺘﺼـﺮﻓﺎن در‬ ‫اﯾﻦ ﺗﺼـﺮف ﻗﺎدر ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺗﺎ در ﺻـﻮرت وﻗﻮع ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺿـﻄﺮاري ﺑﺪون ﮐﻤﮏ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن‪ ،‬واﮐﻨﺶ ﻻزم را از ﺧﻮد ﻧﺸـﺎن‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼﺮف ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﮐﺰ ﻧﮕﻬﺪاري از آﺳﯿﺒﺪﯾﺪﮔﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺮك اﻋﺘﯿﺎد و ﻣﻮارد ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۲‬ـ‬

‫ﮔﺮوه د‪2-‬‬

‫ﺷـﺎﻣﻞ ﺑﻨﺎ ﯾﺎ ﺑﺨﺸـﯽ از ﺑﻨﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺷـﺒﺎﻧﻬﺮوزي ﭘﺰﺷـﮑﯽ‪ ،‬ﺟﺮاﺣﯽ‪ ،‬رواﻧﭙﺰﺷـﮑﯽ‪ ،‬ﭘﺮﺳـﺘﺎري‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﮕﻬﺪاري از ﮐﻮدﮐﺎن‬ ‫ﺑﯿﺴـﺮﭘﺮﺳـﺖ و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن ﺑﺮاي اﻓﺮادي ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺶ از ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﮐﻪ ﺑﻌﻀـﺎً ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺧﻮد ﻧﯿﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯿﺸـﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﺗﺼـﺮف ﺷـﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺗﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎﻧﻬﺎ و ﺷـﯿﺮﺧﻮارﮔﺎﻫﻬﺎ و ﻣﻮارد ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﻣﯿﺸـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از‬

‫| ‪44‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 3‬ﺳـﺎل ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺶ از ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﮐﻪ در آن ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺮاي ﮐﻞ ﻣﺪت ﺷـﺒﺎﻧﻬﺮوز ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯿﺸـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺰو ﮔﺮوه‬ ‫د ‪ 2 -‬ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۳‬ـ‬

‫ﮔﺮوه د‪3-‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺼـﺮف ﺷـﺎﻣﻞ ﺑﻨﺎﻫﺎﯾﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ در آن اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺶ از ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷـﻮﻧﺪ و آزادي ﺣﺮﮐﺖ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﻪ دﻻﯾﻞ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻣﺤﺪود ﺷــﺪه ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼــﺮف ﺷــﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﯿﮕﺮدد‪ :‬زﻧﺪاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎزداﺷــﺘﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺪاﻣﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و اﻧﺪرزﮔﺎﻫﻬﺎ‪،‬‬ ‫داراﻟﺘﺄدﯾﺒﻬﺎ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺑﺎزﭘﺮوري‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۴‬ـ‬

‫ﮔﺮوه د‪) 4-‬ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي روزاﻧﻪ(‬

‫ﻫﺮ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آن اﻓﺮاد در ﻫﺮ ﺳـﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺶ از ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ وﺳـﯿﻠﻪ اﻓﺮادي ﻏﯿﺮ از واﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬ﺧﻮﯾﺸـﺎوﻧﺪان ﯾﺎ واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺧﻮد در‬ ‫ﻣﺤﻠﯽ ﻏﯿﺮ از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد و ﺑﻪ ﻣﺪت ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﺒﺤﺚ ﭼﻬﺎرم ‪20‬ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ .‬آﺳﺎﯾﺸﮕﺎﻫﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺷـﺨﺼـﯽ ﺑﺮاي ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺖ و ﺑﺮاي ﺑﯿﺶ از ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺖ روزاﻧﮥ‬ ‫ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان(‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻣﺮاﮐﺰي ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﯿﺶ از ﭘﻨﺞ ﮐﻮدك ﺑﺎ ﺳـﻦ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 3‬ﺳـﺎل ﺑﻪ ﻣﺪت ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺖ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻬﺪ ﮐﻮدﮐﻬﺎ(‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺰو اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‪۵‬ـ‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ذﮐﺮ ﺷـﺪه در ﻣﺒﺤﺚ ﭼﻬﺎرم ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﺮان‪ ،‬ﺑﻨﺎي ﻣﻮرد ﻃﺮاﺣﯽ در اﯾﻦ ﭘﺮوژه در دﺳـﺘﻪ د‪ 1-‬ﻗﺮار‬ ‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت و ﻧﺤﻮه ﻗﺮارﮔﯿﺮي ﺑﺮ زﻣﯿﻦ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت و ﻧﺤﻮة ﻗﺮارﮔﯿﺮي ﺑﺮ زﻣﯿﻦ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﺒﺤﺚ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﮐﻠﯽ‬

‫آ‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﯾﮏ و دو ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫ب‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺳﻪ و ﭼﻬﺎر ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫پ‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﯿﺶ از ﭼﻬﺎر ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ‪ 23‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ت‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﺑﯿﺶ از ‪ 23‬ﻣﺘﺮ‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‬

‫ﮔﺮوﻫﺒﻨﺪي ﺟﺰﺋﯽ‬

‫آ‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﯾﮏ و دو ﻃﺒﻘﻪ‪:‬‬ ‫ﮔﺮوه ‪: 1‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ردﯾﻔﯽ و ﻣﺘﺼﻞ؛‬ ‫ﮔﺮوه ‪: 2‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﻣﺠﺰا و ﻣﻨﻔﺼﻞ؛‬ ‫ﮔﺮوه ‪: 3‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺑﺎ اﻟﮕﻮي ﺣﯿﺎط ﻣﺮﮐﺰي‬ ‫ب‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺳﻪ و ﭼﻬﺎر ﻃﺒﻘﻪ‪:‬‬ ‫ﮔﺮوه ‪: 4‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ردﯾﻔﯽ و ﻣﺘﺼﻞ؛‬ ‫| ‪45‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ﮔﺮوه ‪: 5‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﻣﺠﺰا و ﻣﻨﻔﺼﻞ ‪.‬‬ ‫پ‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﯿﺶ از ﭼﻬﺎر ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺎ ‪ 23‬ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع‪:‬‬ ‫ﮔﺮوه ‪: 6‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ردﯾﻔﯽ و ﻣﺘﺼﻞ؛‬ ‫ﮔﺮوه ‪: 7‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﻣﺠﺰا و ﻣﻨﻔﺼﻞ‬ ‫ت‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﮔﺮوه ‪: 8‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﯿﺶ از ‪ 23‬ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۳‬ـ‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ دﺳــﺘﻪﺑﻨﺪي و ﮔﺮوهﺑﻨﺪيﻫﺎي ذﮐﺮ ﺷــﺪه در ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺒﺤﺚ ﭼﻬﺎر‪ ،‬ﺑﻨﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در اﯾﻦ ﭘﺮوژه در‬ ‫دﺳﺘﻪ آ و ﮔﺮوه ‪ 2‬ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۳‬ـ‬

‫ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﭘﺎﯾﺪار‬

‫ﻣﺸـﺨﺼـﺎت ﮐﺎﻟﺒﺪي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻓﻀﺎﻫﺎي آن ﺑﺎﯾﺪ در ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻮع و ﻧﺤﻮة ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از آﻧﻬﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎرات‬ ‫زﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ از دﯾﺪﮔﺎه اﯾﻦ ﻣﺒﺤﺚ‪ ،‬در ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺮآورده ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫آ‪ -‬رﻋﺎﯾﺖ ﺣﺪاﻗﻞ اﺑﻌﺎد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﻀﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از آن‪،‬‬ ‫ب‪ -‬ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺗﻌﺪاد ﻻزم و ﮐﺎﻓﯽ از ﻓﻀـﺎﻫﺎي اﺻـﻠﯽ و ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﺮ اﺳـﺎس ﺑﺮآورد ﺗﻌﺪاد و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺟﻤﻌﯿﺖ اﺳـﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪه و‬ ‫ﻧﯿﺎزﻫﺎي آﻧﻬﺎ‪،‬‬ ‫پ‪ -‬اﻣﮑﺎن دﺳـﺘﺮﺳـﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ و اﯾﻤﻦ ﺑﻪ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﺑﺮاي ﻫﻤﮥ اﺳـﺘﻔﺎدهﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ت‪ -‬ﺗﺎﻣﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ اﻓﺮاد ﯾﺎ ﮔﺮوهﻫﺎي اﺳــﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬در ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬اﺳــﺘﻘﺮار و ﻫﻢﺟﻮاري ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻀــﺎﻫﺎ و اﺟﺰا و‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ آﻧﻬﺎ‪،‬‬ ‫ث‪ -‬ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﺳﺎﯾﺮ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻻزم ﮐﺎﻟﺒﺪي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع و ﻧﺤﻮه ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از آن‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۴‬ـ‬

‫ﺳﻼﻣﺖ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ‬

‫ﻧﺒﺎﯾﺪ در دورة ﺳـﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﯾﺎ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺑﻨﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷـﺖ و ﺳـﻼﻣﺘﯽ ﻣﺮدم ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺷـﻮد و ﺑﺎﯾﺪ در اﯾﻦ دورهﻫﺎ از آﻟﻮدﮔﯽ و ﺑﻪ ﺧﻄﺮ‬ ‫اﻓﺘﺎدن ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﭼﺮﺧﮥ ﺣﯿﺎت ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻻزم اﺳﺖ اﻧﺘﻈﺎرات زﯾﺮ ﺑﺮآورده ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫آ‪ -‬ﺑﺮﺧﻮرداري ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن از ﻧﻮرﮔﯿﺮي و ﺗﻬﻮﯾﮥ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪،‬‬ ‫ب‪ -‬ﻧﻔﻮذ ﻧﮑﺮدن رﻃﻮﺑﺖ ﻣﺰاﺣﻢ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﯾﺎ ﻓﻀﺎﻫﺎ و اﺟﺰاء آن‪،‬‬ ‫پ‪ -‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻦ ﺧﻄﺮاﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﺼـﺎﻋﺪ ﺷـﺪن ﮔﺎزﻫﺎي ﺳـﻤﯽ‪ ،‬ذرات ﯾﺎ ﮔﺎزﻫﺎ و ﺗﺎﺑﺶﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺮ اﺛﺮ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﯾﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﯾﺎ ﻣﮑﺎنﯾﺎﺑﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ آن‪،‬‬ ‫ت‪ -‬آﻟﻮده ﻧﺸﺪن آب ﯾﺎ ﺧﺎك ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺿﺎﯾﻌﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ و ﻓﺎﺿﻼب‪.‬‬ ‫| ‪46‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ث‪ -‬ﺣﻔﻆ ﺳـﻄﺢ ﻧﻮﻓﻪ ﯾﺎ ﺳـﺮوﺻـﺪاي ﻧﺎﺧﻮاﺳـﺘﮥ درﯾﺎﻓﺘﯽ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺮدم در ﺣﺪي ﮐﻪ از ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺳـﻼﻣﺘﯽ آﻧﻬﺎ ﭘﯿﺸـﮕﯿﺮي ﺷـﺪه‬ ‫و اﻣﮑﺎن ﮐﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﺧﻮاب ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۵‬ـ‬

‫اﯾﻤﻨﯽ در ﺣﯿﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬

‫ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات و اﺟﺰاء و ﻋﻨﺎﺻـﺮ آن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻـﻮرﺗﯽ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﻮﻧﺪ ﮐﻪ در دوران ﺳـﺎﺧﺖ ﯾﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬اﯾﻤﻨﯽ‬ ‫ﺳﺎﮐﻨﺎن ﯾﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻫﮑﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺎﯾﺮ اﻓﺮاد ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫آ‪ -‬ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺮ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺣﻮادﺛﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﯿﺰ ﺧﻮردن‪ ،‬ﺳـﻘﻮط اﻓﺮاد ﯾﺎ اﺷـﯿﺎء‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺮقﮔﺮﻓﺘﮕﯽ و آﺗﺶﺳﻮزي ﯾﺎ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر رخ ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫ب‪ -‬اﻣﮑﺎن اﯾﺠﺎد ﺣﺮﯾﻖ ﯾﺎ ﺗﻮﺳـﻌﮥ آﺗﺶ و دود در اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﺒﺤﺚ ﺳـﻮم ﻣﻘﺮرات ﻣﻠّﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﯾﺎﺑﺪ و‬ ‫در ﺻﻮرت ﺑﺮوز آﺗﺶﺳﻮزي‪ ،‬اﻃﻔﺎء آن و ﻧﺠﺎت ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺒﺤﺚ ﯾﺎد ﺷﺪه اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫پ‪ -‬اﻣﮑﺎن اﺳـﺘﺘﺎر‪ ،‬ﻓﺮار‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﯾﺎ ﭘﻨﺎه ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺷـﺮاﯾﻂ ﺑﺮوز ﺳـﻮاﻧﺢ ﯾﺎ ﺟﻨﮓ‪ ،‬در اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﺒﺤﺚ ﺑﯿﺴـﺖ و ﯾﮑﻢ ﻣﻘﺮرات‬ ‫ﻣﻠّﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻزم اﺳـﺖ ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺗﻤﻬﯿﺪاﺗﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳـﺎﺧﺖ ﺑﻨﺎ‪ ،‬ﺑﺎ درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷـﺮاﯾﻂ اﻗﻠﯿﻤﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻠﯽ و اﻗﺘﺼـﺎدي‪ ،‬ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي‬ ‫ﻣﺼـﺮﻓﯽ در ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺗﺎﺳـﯿﺴـﺎت ﮔﺮﻣﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻫﻮا و ﺗﻬﻮﯾﮥ ﻣﻄﺒﻮع‪ ،‬در اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﺒﺤﺚ ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻘﺮرات ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۶‬ـ‬

‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﮐﻠﯽ ﻣﺴﺎﺣﺖ و ارﺗﻔﺎع‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷـﺪه در ﺑﺨﺶ »ارﺗﻔﺎع ﻣﺠﺎز ﮔﺮوهﻫﺎي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ«‪ ،‬ﺑﻨﺎي ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ داراﻟﻤﺠﺎﻧﯿﻦ در دﺳـﺘﻪ‬ ‫زﯾﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اداﻣﻪ آورده ﺷﺪه ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫در ﮔﺮوهﻫﺎي ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ‪ 2، 1‬و ‪) 3‬در ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪ(‪ ،‬در ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داراي زﯾﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺮه ﻧﻮرﮔﯿﺮ از ﻧﻤﺎ‪ 5/30 ،‬ﻣﺘﺮ و‬ ‫در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﻓﺎﻗﺪ آن ‪ 4/10‬ﻣﺘﺮ‪.‬‬ ‫در ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ‪ 2، 1‬و ‪) 3‬در ﺣﺎﻟﺖ دو ﻃﺒﻘﻪ(‪ ،‬در ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي داراي زﯾﺮزﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺮه ﻧﻮرﮔﯿﺮ از ﻧﻤﺎ‪ 8/50 ،‬ﻣﺘﺮ و در‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ آن ‪ 7/30‬ﻣﺘﺮ‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۷‬ـ‬

‫ﻣﻘﺮرات اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺗﺼﺮفﻫﺎ‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬ـ‪۲‬ـ‪۷‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﺗﺼﺮﻓﻬﺎي درﻣﺎﻧﯽ‪ /‬ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‬

‫در ﺑﺨﺶ ﺟﺮاﺣﯽ در ﺗﺼـﺮﻓﻬﺎي درﻣﺎﻧﯽ‪ -‬ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﺑﻬﺪاﺷـﺘﯽ از ﺑﯿﻤﺎرﻫﺎي ﻏﯿﺮداﺋﻢ درﯾﺎﻓﺖﮐﻨﻨﺪه ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺳﺮﭘﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺧﻮد ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﻬﻨﺎي راﻫﺮوﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ‪ 180‬ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﺗﺼﺮفﻫﺎي ﮔﺮوه د‪ 2 -‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮاﮐﺰ ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺒﺎﻧﻪروزي ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﺟﺮاﺣﯽ‪ ،‬رواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ و ﭘﺮﺳﺘﺎري‪ ،‬در ﻣﮑﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽ‬ ‫ﺗﺨﺖﺧﻮاب در آﻧﻬﺎ ﻻزم اﺳـﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﻬﻨﺎي راﻫﺮوﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ‪ 2/45‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬درﻫﺎي اﺻـﻠﯽ واﻗﻊ در ﻣﺴـﯿﺮﻫﺎي دﺳـﺘﺮس و راﻫﻬﺎي‬ ‫ﺧﺮوج ﮐﻪ در ﺗﺼـﺮف ﮔﺮوه د‪ 2 -‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﺨﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ داراي ﻋﺮض آزاد و ﺑﺪون ﻣﺎﻧﻊ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 1/05‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫| ‪47‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫در ﺗﺼـﺮﻓﻬﺎي ﺗﺠﻤﻌﯽ‪ ،‬در ﻓﻀـﺎﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺶ از ‪ 20‬ﻧﻔﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﻓﻀـﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ از ‪ 3/00‬ﻣﺘﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫درﺻــﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺼــﺮفﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳــﺨﻨﺮاﻧﯽ و ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮا ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬رﻋﺎﯾﺖ ﺿــﻮاﺑﻂ ﻣﻌﻤﺎري و ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﻻزم ﺟﻬﺖ‬ ‫ﻧﻮرﭘﺮدازي و آﮐﻮﺳﺘﯿﮏ و ‪ ...‬اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳـﺎﯾﺮ اﻟﺰاﻣﺎت ﺗﻌﯿﯿﻦﺷـﺪه ﺑﺮاي ﻓﻀـﺎﻫﺎ‪ ،‬اﺟﺰاء و ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳـﺎﺧﺖ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺗﺠﻤﻌﯽ ﻧﯿﺰ رﻋﺎﯾﺖ‬ ‫ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬ـ‪۳‬ـ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫اورژاﻧﺲ‬ ‫ﻧﺎم ﻓﻀﺎ‬

‫ﺳﻄﺢ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻨﺎ )ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ(‬

‫ﺗﻌﺪاد‬

‫ﺳﻄﺢ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﻞ )ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ(‬

‫ﺳﻮﭘﺮواﯾﺰر ﺑﺨﺶ‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫اﺗﺎق ﮐﺎر ﺗﻤﯿﺰ‬

‫‪20‬‬

‫‪1‬‬

‫‪20‬‬

‫ﺻﻨﺪوق‬

‫‪10‬‬

‫‪2‬‬

‫‪10‬‬

‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ‬

‫‪10‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬

‫ﺗﻮاﻟﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬

‫‪10‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬

‫ﺗﻮاﻟﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫‪20‬‬

‫‪1‬‬

‫‪20‬‬

‫ﭘﺰﺷﮏ ﮐﺸﯿﮏ‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫اﻧﺒﺎر‬

‫‪10‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬

‫ﺗﺰرﯾﻘﺎت و ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن‬

‫‪15‬‬

‫‪2‬‬

‫‪30‬‬

‫| ‪48‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫اﯾﺴﺘﮕﺎه ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫‪40‬‬

‫‪5‬‬

‫‪30‬‬

‫ﺳﺎﻟﻦ ﺗﺨﺖﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﻣﻮﻗﺖ‬

‫‪75‬‬

‫‪1‬‬

‫‪75‬‬

‫اﺗﺎق ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ و درﻣﺎن‬

‫‪10‬‬

‫‪2‬‬

‫‪20‬‬

‫اﺗﺎق ﺟﻤﻊآوري ﮐﺜﯿﻒ‬

‫‪10‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬

‫اﺗﺎق اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﭘﺮﺳﻨﻞ‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫اﺗﺎق ﭘﺰﺷﮏ‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫اﺗﺎق اﺣﯿﺎ‬

‫‪35‬‬

‫‪1‬‬

‫‪35‬‬

‫آﻣﺎدهﺳﺎزي و رﯾﮑﺎوري‬

‫‪20‬‬

‫‪1‬‬

‫‪20‬‬

‫اﺳﮑﺮاپ‬

‫‪7‬‬

‫‪1‬‬

‫‪7‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪367‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪477.1‬‬

‫درﻣﺎﻧﮕﺎه‬ ‫ﭘﺬﯾﺮش‬

‫‪10‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬

‫ﻓﻀﺎي اﻧﺘﻈﺎر‬

‫‪25‬‬

‫‪1‬‬

‫‪25‬‬

‫ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ‬

‫‪10‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬

‫| ‪49‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ﺻﻨﺪوق‬

‫‪8‬‬

‫‪1‬‬

‫‪8‬‬

‫رﺧﺘﮑﻦ ﭘﺮﺳﻨﻞ‬

‫‪6‬‬

‫‪2‬‬

‫‪12‬‬

‫اﺗﺎق ﭘﺰﺷﮏ و ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ‬

‫‪20‬‬

‫‪4‬‬

‫‪80‬‬

‫ﺗﺰرﯾﻘﺎت‬

‫‪20‬‬

‫‪2‬‬

‫‪40‬‬

‫دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷﮑﯽ‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﭘﺮﺳﻨﻞ‬

‫‪10‬‬

‫‪1‬‬

‫‪20‬‬

‫ﺗﻮاﻟﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫‪6‬‬

‫‪2‬‬

‫‪12‬‬

‫ﺗﻮاﻟﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫‪6‬‬

‫اﻧﺒﺎر‬

‫‪25‬‬

‫‪1‬‬

‫‪25‬‬

‫ﺗﯽ ﺷﻮي‬

‫‪5‬‬

‫‪1‬‬

‫‪5‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪268‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪345‬‬

‫رادﯾﻮﮔﺮاﻓﯽ‬ ‫وﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ‬

‫‪20‬‬

‫‪1‬‬

‫‪20‬‬

‫ﭘﺬﯾﺮش‬

‫‪25‬‬

‫‪1‬‬

‫‪25‬‬

‫| ‪50‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺑﺨﺶ‬

‫‪10‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10‬‬

‫ﻓﻀﺎي اﻧﺘﻈﺎر‬

‫‪25‬‬

‫‪1‬‬

‫‪25‬‬

‫اﺗﺎق رادﯾﻮﻟﻮژﯾﺴﺖ‬

‫‪18‬‬

‫‪1‬‬

‫‪18‬‬

‫اﻧﺒﺎر ﻓﯿﻠﻢ‬

‫‪12‬‬

‫‪1‬‬

‫‪12‬‬

‫اﺗﺎق ﺗﺎرﯾﮏ‬

‫‪8‬‬

‫‪2‬‬

‫‪16‬‬

‫اﺗﺎق ﮐﻨﺘﺮل‬

‫‪5‬‬

‫‪2‬‬

‫‪10‬‬

‫رادﯾﻮﻟﻮژي‬

‫‪15‬‬

‫‪2‬‬

‫‪30‬‬

‫ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ‬

‫‪50‬‬

‫‪1‬‬

‫‪50‬‬

‫ﺳﯽ ﺗﯽ اﺳﮑﻦ‬

‫‪20‬‬

‫‪1‬‬

‫‪20‬‬

‫رﺧﺘﮑﻦ‬

‫‪5‬‬

‫‪2‬‬

‫‪10‬‬

‫رﺧﺘﮑﻦ ﭘﺮﺳﻨﻞ‬

‫‪10‬‬

‫‪2‬‬

‫‪20‬‬

‫ﺗﯽ ﺷﻮﯾﯽ‬

‫‪5‬‬

‫‪1‬‬

‫‪5‬‬

‫آﺑﺪارﺧﺎﻧﻪ‬

‫‪8‬‬

‫‪1‬‬

‫‪8‬‬

‫اﺗﺎق ﺗﻤﯿﺰ‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫ﺗﻮاﻟﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬

‫‪5‬‬

‫‪2‬‬

‫‪10‬‬

‫| ‪51‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﯿﻤﺎران‬

‫‪4‬‬

‫‪2‬‬

‫‪8‬‬

‫اﺗﺎق ﮐﺜﯿﻒ‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫اﻧﺒﺎر‬

‫‪18‬‬

‫‪1‬‬

‫‪18‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪345‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪448.5‬‬

‫ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﺧﺎﻧﻪ‬

‫‪65‬‬

‫‪1‬‬

‫‪65‬‬

‫ﺗﮑﻨﺴﯿﻦ‬

‫‪30‬‬

‫‪1‬‬

‫‪30‬‬

‫ﻫﻮاﺳﺎزي‬

‫‪55‬‬

‫‪1‬‬

‫‪55‬‬

‫ﺗﺮاوري‬

‫‪55‬‬

‫‪1‬‬

‫‪55‬‬

‫ﭘﺴﺖ ﺗﺮاﻧﺲ‬

‫‪55‬‬

‫‪1‬‬

‫‪55‬‬

‫ﺗﻮاﻟﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬

‫‪4‬‬

‫‪2‬‬

‫‪8‬‬

‫ﻧﻈﺎﻓﺖ و ﺗﯽ ﺷﻮﯾﯽ‬

‫‪8‬‬

‫‪1‬‬

‫‪8‬‬

‫اﻧﺒﺎر‬

‫‪35‬‬

‫‪1‬‬

‫‪35‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪311‬‬

‫| ‪52‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫‪404.3‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬ ‫اﻧﺒﺎر ﻣﺮﮐﺰي‬ ‫اﻧﺒﺎر ﮐﺎﻻ و ﺗﺠﻬﯿﺰات‬

‫‪35‬‬

‫‪1‬‬

‫‪35‬‬

‫اﻧﺒﺎر وﺳﺎﯾﻞ و ﻣﻮاد‬

‫‪35‬‬

‫‪1‬‬

‫‪35‬‬

‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ اﻧﺒﺎر‬

‫‪25‬‬

‫‪1‬‬

‫‪25‬‬

‫اﻧﺒﺎر دارو‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪110‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪143‬‬

‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‬ ‫ﮐﻼس درس‬

‫‪18‬‬

‫‪4‬‬

‫‪72‬‬

‫ﻓﻀﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫‪20‬‬

‫‪2‬‬

‫‪40‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮل ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‬

‫‪12‬‬

‫‪1‬‬

‫‪12‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪124‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪161.2‬‬

‫| ‪53‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ﻏﺬاﺧﻮري‬ ‫ﺳﺎﻟﻦ ﻏﺬاﺧﻮري‬

‫‪50‬‬

‫‪6‬‬

‫‪300‬‬

‫ﭘﯿﺸﺨﻮان‬

‫‪15‬‬

‫‪6‬‬

‫‪90‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪390‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪507‬‬

‫آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ‬ ‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي روزاﻧﻪ‬

‫‪45‬‬

‫‪1‬‬

‫‪45‬‬

‫اﻧﺒﺎر ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺧﺸﮏ‬

‫‪27‬‬

‫‪1‬‬

‫‪27‬‬

‫ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪ‬

‫‪28‬‬

‫‪1‬‬

‫‪28‬‬

‫ﻓﻀﺎﻫﺎي آﻣﺎده ﺳﺎزي‬

‫‪17‬‬

‫‪1‬‬

‫‪17‬‬

‫ﻓﻀﺎي ﭘﺨﺖ‬

‫‪35‬‬

‫‪1‬‬

‫‪35‬‬

‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻇﺮوف‬

‫‪25‬‬

‫‪1‬‬

‫‪25‬‬

‫ﺷﺴﺘﺸﻮ‬

‫‪20‬‬

‫‪1‬‬

‫‪20‬‬

‫ﻧﻈﺎﻓﺖ و ﺗﯽ ﺷﻮي‬

‫‪12‬‬

‫‪1‬‬

‫‪12‬‬

‫| ‪54‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬

‫‪28‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪237‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪308.1‬‬

‫‪28‬‬

‫اداري‬ ‫رﺋﯿﺲ‬

‫‪20‬‬

‫‪1‬‬

‫‪20‬‬

‫اﺗﺎق ﺟﻠﺴﺎت‬

‫‪16‬‬

‫‪1‬‬

‫‪16‬‬

‫ﻣﺪﯾﺮ ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫ﺣﺮاﺳﺖ‬

‫‪15‬‬

‫‪1‬‬

‫‪15‬‬

‫ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ‬

‫‪16‬‬

‫‪1‬‬

‫‪16‬‬

‫ﺣﺴﺎﺑﺪاري‬

‫‪16‬‬

‫‪1‬‬

‫‪16‬‬

‫اﺗﺎق ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬

‫‪27‬‬

‫‪1‬‬

‫‪27‬‬

‫ﺗﻮاﻟﺖ‬

‫‪8‬‬

‫‪4‬‬

‫‪32‬‬

‫آﺑﺪارﺧﺎﻧﻪ‬

‫‪12‬‬

‫‪1‬‬

‫‪12‬‬

‫ﻧﻈﺎﻓﺖ و ﺗﯽ ﺷﻮي‬

‫‪8‬‬

‫‪1‬‬

‫‪8‬‬

‫| ‪55‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪177‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪230.1‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺑﺴﺘﺮي ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﻣﺮدان‬ ‫اﯾﺴﺘﮕﺎه ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫‪20‬‬

‫‪4‬‬

‫‪80‬‬

‫اﺗﺎق ﮐﺎر ﮐﺜﯿﻒ‬

‫‪10‬‬

‫‪2‬‬

‫‪20‬‬

‫اﺗﺎق ﮐﺎر ﺗﻤﯿﺰ‬

‫‪10‬‬

‫‪2‬‬

‫‪20‬‬

‫اﺗﺎق ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ و درﻣﺎن‬

‫‪15‬‬

‫‪4‬‬

‫‪60‬‬

‫ﺗﻮاﻟﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬

‫‪4‬‬

‫‪4‬‬

‫‪16‬‬

‫ﺗﯽ ﺷﻮﯾﯽ‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪20‬‬

‫اﺗﺎق ﺑﯿﻤﺎر‬

‫‪15‬‬

‫‪40‬‬

‫‪600‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪816‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪1060.8‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺑﺴﺘﺮي ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ زﻧﺎن‬ ‫اﯾﺴﺘﮕﺎه ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫‪20‬‬

‫‪4‬‬

‫‪80‬‬

‫اﺗﺎق ﮐﺎر ﮐﺜﯿﻒ‬

‫‪10‬‬

‫‪2‬‬

‫‪20‬‬ ‫| ‪56‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫اﺗﺎق ﮐﺎر ﺗﻤﯿﺰ‬

‫‪10‬‬

‫‪2‬‬

‫‪20‬‬

‫اﺗﺎق ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ و درﻣﺎن‬

‫‪25‬‬

‫‪2‬‬

‫‪50‬‬

‫ﺗﯽ ﺷﻮﯾﯽ‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪20‬‬

‫اﺗﺎق ﺑﯿﻤﺎر‬

‫‪15‬‬

‫‪40‬‬

‫‪600‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﻄﻮح ﺧﺎﻟﺺ‬

‫‪790‬‬

‫ﺳﻄﺢ رﻓﺖ و آﻣﺪ ‪%30‬‬

‫‪1027‬‬

‫| ‪57‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫‪ -۵‬ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪:‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫| ‪58‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫‪۵‬ـ‪۱‬ـ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﯿﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﺳﺘﺎن‬ ‫اﺳـــﺘـﺎن ﺗﻬﺮان ﺑـﻪ ﻣﺮﮐﺰﯾـﺖ ﺷـــﻬﺮ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑـﺎ وﺳـــﻌﺘﯽ ﺣـﺪود ‪ 12٬981‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑّﻊ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ‪ 34‬ﺗـﺎ ‪ 36٫5‬درﺟـﻪ ﻋﺮض ﺷـــﻤـﺎﻟﯽ‬ ‫و ‪ 50‬ﺗﺎ ‪ 53‬درﺟﻪ ﻃﻮل ﺷـﺮﻗﯽ واﻗﻊ ﺷـﺪهاﺳـﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺳـﺘﺎن از ﺷـﻤﺎل ﺑﻪ اﺳـﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران‪ ،‬از ﺟﻨﻮب ﺑﻪ اﺳـﺘﺎن ﻗﻢ‪ ،‬از ﺟﻨﻮبﻏﺮﺑﯽ ﺑﻪ‬ ‫اﺳــﺘﺎن ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬از ﻏﺮب ﺑﻪ اﺳــﺘﺎن اﻟﺒﺮز و از ﺷــﺮق ﺑﻪ اﺳــﺘﺎن ﺳــﻤﻨﺎن ﻣﺤﺪود اﺳــﺖ‪ .‬ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﻦ اﺳــﺘﺎن ﻃﺒﻖ ﺳــﺮﺷــﻤﺎري‬ ‫ﺳـﺎل ‪ 1395‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 13٬267٬637‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدهاﺳـﺖ ﮐﻪ ‪ 12٬452٬230‬در ﻧﻘﺎط ﺷـﻬﺮي و ‪ 814٬698‬در ﻧﻘﺎط روﺳـﺘﺎﯾﯽ ﺳـﺎﮐﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ اﯾﻦ اﺳـﺘﺎن ﺷـﻬﺮ ﺗﻬﺮان اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﮐﺸـﻮر اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺷـﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﺎ ﺑﯿﺶ از ‪ 13‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ‬ ‫ﺟﻤﻌﯿﺖ‪ 5/17 ،‬درﺻـــﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﻞ ﮐﺸـــﻮر را در ﺧﻮد ﺟﺎي دادهاﺳـــﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﻣﯿﺰان‪ 252 ،12 ،‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷـــﻬﺮي‬ ‫و ‪ 161 ،1‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳـﺘﺎﯾﯽِ آن ﺳـﺎﮐﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ 6/63 .‬درﺻـﺪ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷـﻬﺮي اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان در ﺷـﻬﺮ ﺗﻬﺮان و ﻣﺎﺑﻘﯽ‬ ‫در ‪ 44‬ﺷـﻬﺮ دﯾﮕﺮ اﺳـﺘﺎن ﺳـﺎﮐﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬رﺷـﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷـﻬﺮ ﺗﻬﺮان ‪ 1/4‬درﺻـﺪ اﺳـﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴـﻪ ﺑﺎ دﻫﻪ ﻗﺒﻞ اﻧﺪﮐﯽ اﻓﺰاﯾﺶ‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻪاﺳــﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎن ﺷــﻬﺮﻫﺎي اﺳــﺘﺎن ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺷــﻬﺮﯾﺎر ﺑﺎ ‪ 8/16‬درﺻــﺪ رﺷــﺪ ﺳــﺎﻟﯿﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎم اول رﺷــﺪ ﻗﺮار دارد و ﮐﻤﺎلﺷــﻬﺮ‬ ‫ﺑﺎ ‪ 4/11‬درﺻـﺪ‪ ،‬ﻣﻼرد ﺑﺎ ‪ 10‬درﺻـﺪ و ﭘﺎﮐﺪﺷـﺖ ﺑﺎ ‪ 9/9‬درﺻـﺪ و ﺻـﻔﺎدﺷـﺖ ﺑﺎ ‪ 8/8‬درﺻـﺪ رﺷـﺪ ﺳـﺎﻻﻧﻪ در ﻣﻘﺎمﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻃﻮل دﻫﻪ ‪ 1375–1385‬ده ﺷـﻬﺮ ﺑﻪ ﺷـﻬﺮﻫﺎي اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ آنﻫﺎ ﺷـﻬﺮﻫﺎي اﻧﺪﯾﺸـﻪ‪ ،‬ﺻـﺎﻟﺢآﺑﺎد و‬ ‫ﺑﺎﻏﺴﺘﺎن و ﻧﺼﯿﺮآﺑﺎد ﺑﺎ ‪ 75‬ﻫﺰار‪ 54 ،‬ﻫﺰار‪ 52 ،‬ﻫﺰار‪ 23 ،‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ و ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ آنﻫﺎ ﺷﻬﺮ ارﺟﻤﻨﺪ ﺑﺎ ‪ 1700‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎن‬ ‫ﺗﻬﺮان اﻣﺮوزه داراي ‪ 16‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن‪ 45 ،‬ﺷﻬﺮ و ‪ 78‬دﻫﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۵‬ـ‪۲‬ـ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺷﻬﺮ‬ ‫ﺗِﻬْﺮان‪ ،‬ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖﺗﺮﯾﻦ ﺷـﻬﺮ و ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰ اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان و ﺷـﻬﺮﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان اﺳـﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷـﻬﺮ ﺑﺎ ‪ 8٬693٬706‬ﺗﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﯿﺴــﺖ و ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﺷــﻬﺮ ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن و ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖﺗﺮﯾﻦ ﺷــﻬﺮ ﺑﺎﺧﺘﺮ آﺳــﯿﺎ ﺑﻪﺷــﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﮐﻼنﺷــﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻧﯿﺰ دوﻣﯿﻦ‬ ‫ﮐﻼنﺷﻬﺮ ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از دﯾﺪ ﻧﺎﻫﻤﻮاريﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ﺑﻪ دو ﻧﺎﺣﯿﻪ دﺷﺘﯽ و ﮐﻮﻫﭙﺎيﻫﺎي اﻟﺒﺮز ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد و ﮔﺴﺘﺮه ﮐﻨﻮﻧﯽ آن از ارﺗﻔﺎع ‪ 900‬ﺗﺎ‬ ‫‪ 1800‬ﻣﺘﺮي از ﺳـﻄﺢ درﯾﺎ اﻣﺘﺪاد ﯾﺎﻓﺘﻪاﺳـﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﺷـﻬﺮ داراي اﻗﻠﯿﻢ ﻧﯿﻤﻪﺧﺸـﮏ اﺳـﺖ و در ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺳـﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺼـﻞ زﻣﺴـﺘﺎن ﻧﯿﻤﯽ از‬ ‫ﮐﻞ ﺑﺎرشﻫﺎي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﻬﺮان را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﮐﻢﺑﺎرانﺗﺮﯾﻦ ﻓﺼﻞ در ﺗﻬﺮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻬﺮان در ﭘﻬﻦﻫﺎي ﺑﯿﻦ دو وادي ﮐﻮه و ﮐﻮﯾﺮ و در داﻣﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ اﻟﺒﺮز ﮔﺴــﺘﺮده ﺷــﺪه و ‪ 730‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﻣﺴــﺎﺣﺖ دارد‪ .‬از‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺟﻐﺮاﻓﯿـﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ در ‪ 51‬درﺟـﻪ و ‪ 17‬دﻗﯿﻘـﻪ ﺗـﺎ ‪ 51‬درﺟـﻪ و ‪ 33‬دﻗﯿﻘـﻪ ﻃﻮل ﺧـﺎوري و ‪ 35‬درﺟـﻪ و ‪ 36‬دﻗﯿﻘـﻪ ﺗـﺎ ‪ 35‬درﺟـﻪ و ‪44‬‬ ‫دﻗﯿﻘﻪ ﻋﺮض ﺷــﻤﺎﻟﯽ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﮔﺴــﺘﺮه ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺗﻬﺮان از ارﺗﻔﺎع ‪ 900‬ﺗﺎ ‪ 1800‬ﻣﺘﺮي از ﺳــﻄﺢ درﯾﺎ اﻣﺘﺪاد ﯾﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ اﯾﻦ ارﺗﻔﺎع از‬ ‫ﺷـﻤﺎل ﺑﻪ ﺟﻨﻮب ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ارﺗﻔﺎع در ﻣﯿﺪان ﺗﺠﺮﯾﺶ‪ ،‬در ﺷـﻤﺎل ﺷـﻬﺮ ﺣﺪود ‪ 1300‬ﻣﺘﺮ و در ﻣﯿﺪان راهآﻫﻦ ﮐﻪ‬ ‫‪ 15‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ اﺳﺖ‪ 1100 ،‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از دﯾﺪ ﻧﺎﻫﻤﻮاريﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ﺑﻪ دو ﻧﺎﺣﯿﻪ ﮐﻮﻫﭙﺎيﻫﺎي و دﺷـﺘﯽ ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬از ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪﻫﺎي اﻟﺒﺮز ﺗﺎ ﺟﻨﻮب ﺷـﻬﺮ ري‪،‬‬ ‫ﺗﭙﻪﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﭘﺮﺷﻤﺎري وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬ـ‪۳‬ـ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‬ ‫| ‪59‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﻼﻧﺸﻬﺮ ﺗﻬﺮان از ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪ و دﺷﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻮﻫﺴــﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺑﺎﻻي ‪ 1800‬ﻣﺘﺮ را درﺑﺮﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ارﺗﻔﺎع زﯾﺎد و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺳــﺎﺧﺖ وﺳــﺎز و‬ ‫ﺳــﮑﻮﻧﺖ در اﯾﻦ ﻣﺤﺪوده وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬از اﯾﻦ رو ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺗﻬﺮان ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪ و دﺷــﺖ در داﻣﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ‬ ‫اﻟﺒﺮز ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺷـﻬﺮ در دﺷـﺖ وﺳـﯿﻊ و ﻫﻤﻮاري رﺷـﺪ ﮐﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺷـﻤﺎﻟﯽ و ﺷـﺮﻗﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺷـﻬﺮ را در اﯾﻦ ﺳـﻤﺖ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﻤﻮده و ﺷـــﺮاﯾﻂ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺧﺎص ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﺟﻨﻮب و ﺑﺎﻻﺑﻮدن ﺳـــﻄﺢ آبﻫﺎي زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺳـــﻌﻪ را در اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺤﺪود ﮐﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﺨﺶ ﻏﺮﺑﯽ ﺷـﻬﺮ ﺑﻪ واﺳـﻄﻪ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺷـﺮاﯾﻂ ﻧﺴـﺒﺘﺎً ﻣﺴـﺎﻋﺪ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺤﺪوده ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻬﺮك ﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﻋﻤﺪﺗﺎً اﯾﻦ ﺳﻮي ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷـﺮاﯾﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺷـﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﺮ ﺑﺎﻓﺖ ﮐﺎﻟﺒﺪي و ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﺷـﻬﺮ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎي ﺷـﻤﺎﻟﯽ ﺷـﻬﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ دارد‪ .‬اﺧﺘﻼف‬ ‫ارﺗﻔﺎع در ﺑﺮﺧﯽ ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎي ﺷـﻬﺮ‪ ،‬ﺳـﯿﻤﺎي ﺧﺎﺻـﯽ ﺑﻪ ﺷـﻬﺮ ﺗﻬﺮان داده ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ ﻧﻤﺎي ﺗﻬﺮان از ﺷـﻤﺎل ﺷـﻬﺮ و ﭼﺸـﻢ اﻧﺪاز‬ ‫ﮐﻮﻫﺴـﺘﺎﻧﯽ از ﺟﻨﻮب ﺷـﻬﺮ در ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي ﺷـﻬﺮي ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﭼﺸـﻢﮔﯿﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﺿـﻮع در ﺗﻬﺮان از ﻧﻈﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﺎﻫﻤﻮاري‪ ،‬ﺟﻬﺖ‬ ‫ﺷـﻤﺎﻟﯽ و ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻧﺎﻫﻤﻮاريﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬از ﺳـﻤﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﻪ ﺷـﻤﺎل‪ ،‬ارﺗﻔﺎع زﻣﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﺑﯿﻦ‬ ‫ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎي ﭘﺴـﺖ ﺣﺪود ‪ 900‬ﻣﺘﺮ و ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺗﺎ ‪ 1800‬ﻣﺘﺮ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷـﻮد‪ .‬اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ‪ 900‬ﻣﺘﺮي ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻌﺪﯾﻞ‬ ‫آب و ﻫﻮا‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ و اﯾﺠﺎد ﻣﻨﺎﻃﻖ ﯾﯿﻼﻗﯽ زﯾﺒﺎي ﺷﻤﺎل ﺗﻬﺮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ از ﺟﻨﻮب ﺑﻪ ﺷــﻤﺎل‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺴــﯿﺎر ﭼﺸــﻤﮕﯿﺮ ﻫﻢ در ﺷــﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻫﻢ ﺷــﺮاﯾﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ارزش ﻣﮑﺎﻧﯽ‪،‬‬ ‫دﺳـﺘﺮﺳـﯽ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﺳـﺮوﯾﺲﻫﺎي ﺧﺎص ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸـﺎﻫﺪه اﺳـﺖ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺷـﯿﺐ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﺷـﯿﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﺗﻬﺮان ﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ اﻧﻌﮑﺎﺳﯽ از ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ اﻗﺘﺼﺎدي‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -1–5‬ﭘروﻓﯾل طوﻟﻲ ﻣﺣور ﺟﻧوﺑﻲ‪-‬ﺷﻣﺎﻟﻲ ﺗﮭران‬

‫| ‪60‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -2–5‬ﺟﻬﺖ و ﺷﺪت ﺷﯿﺐ ﮐﻠﯽ زﻣﯿﻦ در اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان‬

‫| ‪61‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1–5‬ﻧﻘﺸﻪ ﻧﻮاﺣﯽ اﻗﻠﯿﻤﯽ اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫آب و ﻫﻮا‬

‫ﺗﻬﺮان داراي اﻗﻠﯿﻢ ﻧﯿﻤﻪﺧﺸـﮏ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎل ﺷـﻬﺮ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ارﺗﻔﺎع ﺑﯿﺸـﺘﺮ‪ ،‬ﺧﻨﮏﺗﺮ از دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷـﻬﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻓﺖ‬ ‫ﻧﺎﻣﺘﺮاﮐﻢ‪ ،‬وﺟﻮد ﺑﺎغﻫﺎي ﮐﻬﻦ‪ ،‬ﺑﻮﺳـﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻀـﺎي ﺳـﺒﺰ ﺣﺎﺷـﯿﻪ ﺑﺰرﮔﺮاهﻫﺎ و ﮐﻢ ﺑﻮدن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺻـﻨﻌﺘﯽ در ﺷـﻤﺎل ﺷـﻬﺮ ﮐﻤﮏ‬ ‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻮاي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺧﻨﮏﺗﺮ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺷﻬﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۳‬ـ‬

‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ‬

‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﮐﻠﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪۵‬ـ‪۳‬ـ‪۳‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﺟﻨﮕﻞﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ‪:‬‬

‫در ﻧﻘـﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳـــﺘـﺎن اﯾﻦﮔﻮﻧـﻪ ﺟﻨﮕـﻞﻫـﺎ ﭘﺮاﮐﻨـﺪهاﻧـﺪ؛ در داﻣﻨـﻪﻫـﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ اﻟﺒﺮز‪ ،‬ارﺗﻔـﺎﻋـﺎت ﺗﻬﺮان ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﮔﯿـﺎﻫﯽ ﻣـﺎﻧﻨـﺪ ﺑـﺎدام‬ ‫ﮐﻮﻫﯽ‪ ،‬ﭘﺴﺘﻪ‪ ،‬اﻧﺠﯿﺮ و زرﺷﮏ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬

‫‪۵‬ـ‪۳‬ـ‪۳‬ـ‪۲‬ـ‬

‫ﺟﻨﮕﻞﻫﺎي دﺳﺖ ﮐﺎﺷﺖ‪:‬‬

‫ﻃﯽ ﺳـﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﻓﻀـﺎﻫﺎ و ﭘﺎر كﻫﺎي ﺟﻨﮕﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪ در اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪهاﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ آنﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از ﭘﺎرك‬ ‫ﭼﯿﺘﮕﺮ در ﻏﺮب اﺳـﺘﺎن و ﭘﺎرك ﺟﻨﮕﻠﯽ ﻟﻮﯾﺰان در ﺷـﻤﺎل ﺷـﺮق آن‪ .‬در ﺳـﻄﺢ اﺳـﺘﺎن ﭼﻨﺪﯾﻦ ﭘﺎرك ﺟﻨﮕﻠﯽ دﯾﮕﺮاز ﺟﻤﻠﻪ ﺳـﻮﻫﺎﻧﮏ‪،‬‬ ‫وردآورد‪ ،‬ﺳﺮخ ﺣﺼﺎر و ﺗﻮﺳﮑﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬درﺧﺘﺎن اﯾﻦ ﭘﺎركﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﮐﺎج‪ ،‬اﻗﺎﻗﯿﺎ و زﺑﺎن ﮔﻨﺠﺸﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫| ‪62‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -2–5‬ﻧﻘﺸﻪ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺗﻬﺮان‬

‫‪۵‬ـ‪۴‬ـ اﻗﻠﯿﻢ‬ ‫در ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ وﯾﮋه ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬آب و ﻫﻮاي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺷـﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ در‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻠﯽ اﻗﻠﯿﻢ اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮي دارﻧﺪ‪:‬‬

‫‪۵‬ـ‪۴‬ـ‪۱‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﮐﻮﯾﺮ ﯾﺎ دﺷﺖ ﮐﻮﯾﺮ‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸـﮏ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﺷـﺖ ﻗﺰوﯾﻦ‪ ،‬ﮐﻮﯾﺮ ﻗﻢ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸـﮏ اﺳـﺘﺎن ﺳـﻤﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﺠﺎور اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻨﻔﯽ‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻫﻮاي اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮﻣﺎ و ﺧﺸﮑﯽ ﻫﻮا‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬ـ‪۴‬ـ‪۱‬ـ‪۲‬ـ‬

‫رﺷﺘﻪ ﮐﻮهﻫﺎي اﻟﺒﺮز‬

‫اﯾﻦ رﺷﺘﻪ ﮐﻮهﻫﺎ ﺗﻌﺪﯾﻞ آب و ﻫﻮاي ﺗﻬﺮان را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬ـ‪۴‬ـ‪۱‬ـ‪۳‬ـ‬

‫ﺑﺎدﻫﺎي ﻣﺮﻃﻮب و ﺑﺎرانزاي ﻏﺮﺑﯽ‬

‫اﯾﻦ ﺑﺎدﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮي در ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮔﺮﻣﺎي ﺳﻮزان ﺑﺨﺶ ﮐﻮﯾﺮي دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن را ﺧﻨﺜﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ اﻗﻠﯿﻤﯽ زﯾﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪:‬‬

‫‪۵‬ـ‪۴‬ـ‪۱‬ـ‪۴‬ـ‬

‫ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺷﻤﺎﻟﯽ‬

‫ﺑﺮ داﻣﻨـﻪﻫـﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻠﻨـﺪيﻫـﺎي اﻟﺒﺮز ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬در ارﺗﻔـﺎﻋﯽ ﺑـﺎﻻي ‪ 3000‬ﻣﺘﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ و آب و ﻫﻮاﯾﯽ ﻣﺮﻃﻮب و ﻧﯿﻤـﻪ ﻣﺮﻃﻮب و‬ ‫ﺳـﺮدﺳـﯿﺮ ﺑﺎ زﻣﺴـﺘﺎنﻫﺎي ﺑﺴـﯿﺎر ﺳـﺮد و ﻃﻮﻻﻧﯽ دارد‪ .‬ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎط اﯾﻦ اﻗﻠﯿﻢ‪ ،‬دﻣﺎوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﯿﺮوزﮐﻮه‪ ،‬ﮐﻠﻮن ﺑﺴـﺘﮏ )در ﻟﻮاﺳـﺎﻧﺎت( و‬ ‫ﺗﻮﭼﺎل اﺳﺖ‪.‬‬

‫| ‪63‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫‪۵‬ـ‪۴‬ـ‪۱‬ـ‪۵‬ـ‬

‫ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪ‬

‫اﯾﻦ اﻗﻠﯿﻢ در ارﺗﻔﺎع دو ﺗﺎ ﺳـﻪ ﻫﺰار ﻣﺘﺮي از ﺳـﻄﺢ درﯾﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و داراي آب و ﻫﻮاﯾﯽ ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺮﻃﻮب و ﺳـﺮدﺳـﯿﺮ و زﻣﺴـﺘﺎﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺴـﺒﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳـﺖ‪ .‬آﺑﻌﻠﯽ‪ ،‬ﺷـﻬﺮﺳـﺘﺎن ﻓﯿﺮوزﮐﻮه‪ ،‬ﺷـﻬﺮﺳـﺘﺎن دﻣﺎوﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻮاﺳـﺎﻧﺎت )ﺷـﺎﻣﻞ ﺷـﻬﺮ ﻟﻮاﺳـﺎن ‪،‬دﻫﺴـﺘﺎن ﻟﻮاﺳـﺎن ﺑﺰرگ‬ ‫‪،‬دﻫﺴـﺘﺎن ﻟﻮاﺳـﺎن ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷـﺪه ورﺟﯿﻦ‪ ،‬دﺷـﺖ ﻻر و ﺳـﺪ ﻟﺘﯿﺎن(‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳـﺪ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ و دره ﻃﺎﻟﻘﺎن در اﯾﻦ‬ ‫اﻗﻠﯿﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬ـ‪۴‬ـ‪۱‬ـ‪۶‬ـ‬

‫ﻧﯿﻤﻪﺧﺸﮏ و ﺧﺸﮏ‬

‫ﺑﺎ زﻣﺴـﺘﺎنﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه و ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎنﻫﺎي ﮔﺮم‪ ،‬در ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ واﻗﻊ ﺷـﺪهاﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ارﺗﻔﺎع ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺧﺸـﮑﯽ‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬وراﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺷﻬﺮﯾﺎر و ﺟﻨﻮب ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﮐﺮج در اﯾﻦ اﻗﻠﯿﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻮاي ﺗﻬﺮان ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻮﻫﺴـﺘﺎﻧﯽ داراي آب و ﻫﻮاي ﻣﻌﺘﺪل و در دﺷـﺖ‪ ،‬ﻧﯿﻤﻪ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ اﺳـﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷـﻬﺮ در ﻣﺮز ﺷـﺮاﯾﻂ‬ ‫ﺟﻮي ﺑﺮي و اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻤﺎﯾﻞ آن ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺮي ﺑﯿﺸﺘﺮ از وﺿﻌﯿﺖ اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫دﻣﺎ‬

‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ دﻣﺎي ﺷــﻬﺮ ﺗﻬﺮان ‪ 17‬درﺟﻪ ﺳــﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد اﺳــﺖ اﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﻪ ‪ 22/6‬درﺟﻪ در ﺗﺎﺑﺴــﺘﺎن و در زﻣﺴــﺘﺎن ﺑﻪ ‪ 11/5‬درﺟﻪ‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮﺣﺪاﻗﻞ دﻣﺎ ‪ 44‬درﺟﻪ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ‪ 14/8‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد زﯾﺮ ﺻﻔﺮ در زﻣﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1-5‬آب و ﻫﻮاي ﺗﻬﺮان در ﻣﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎل‬

‫| ‪64‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -3–5‬آب و ﻫﻮاي ﺗﻬﺮان در ﻣﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎل‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۳‬ـ‬

‫رﻃﻮﺑﺖ و ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا ‪ ،‬ﻣﻘﺪار آﺑﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﺑﺨﺎر در ﻫﻮا وﺟﻮد دارد‪.‬ﺑﺨﺎر آب از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺒﺨﯿﺮ آب ﺳــﻄﺢ اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻫﺎ و‬ ‫درﯾﺎ ﻫﺎ‪،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳـﻄﻮح ﻣﺮﻃﻮﺑﯽ ﭼﻮن ﮔﯿﺎﻫﺎن وارد ﻫﻮا ﻣﯽ ﺷـﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺨﺎر آب ﺑﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮا و ﺑﺎد ﺑﻪ ﺑﻘﯿﻪ ﻗﺴـﻤﺖ ﻫﺎي‬ ‫ﺳـﻄﻮح زﻣﯿﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯿﺸـﻮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻫﻮا ﮔﺮم ﺗﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺎر آب ﺑﯿﺸـﺘﺮي را در ﺧﻮد ﻧﮕﻪ ﻣﯽ دارد‪.‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا در‬ ‫ﻧﻮاﺣﯽ ﺧﻂ اﺳﺘﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻗﻄﺒﯿﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -4–5‬ﻣﯿﺰان رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮاي ﺗﻬﺮان در ﻣﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎل‬

‫ﺑﺮ اﺳـﺎس داده ﻫﺎي ‪ 30‬ﺳـﺎﻟﻪ اﯾﺴـﺴـﺘﮕﺎه ﺳـﯿﻨﻮﭘﺘﯿﮏ ﺗﻬﺮان ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳـﺎﻟﯿﺎﻧﻪ در اﺳـﺘﺎن ‪ 263,9‬ﻣﯿﻠﯽ ﻣﺘﺮ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷـﺮاﯾﻂ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﺧﺎص اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷـﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﻮﻫﺴـﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮدن ﺑﯿﺸـﺘﺮ از ﺳـﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط اﺳـﺖ‬ ‫| ‪65‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳـﺎس آﻣﺎر دراز ﻣﺪت‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﻫﻮﻣﻨﺪ آب ﺳـﺮد ‪ 331,5‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ و ﺗﺠﺮﯾﺶ ‪ 422,6‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﺟﻨﻮﺑﯽ اﺳﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﺘﺮﯾﻦ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﯾﺎ را داراﺳﺖ‬ ‫و ﻫﻢﺟﻮاري ﺑـﺎ ﮐﻮﯾﺮ ﻣﺮﮐﺰي ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑـﺎرﻧـﺪﮔﯽ ﻧـﺎزل ﻣﯽ ﺷـــﻮد ﺑﻄﻮرﯾﮑـﻪ ﻣﻘـﺪار آن در اﯾﺴـــﺘﮕـﺎه اﺑﺮدژ در ﺟﻨﻮب وراﻣﯿﻦ‬ ‫‪ 126,3‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ در ﺳﺎل و در اﻣﯿﻦ آﺑﺎد ﺷﻬﺮ ري ‪ 201,7‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -3–5‬ﻧﻘﺸﻪ ﻧﻮع ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -4–5‬ﻧﻘﺸﻪ ﻧﻮاﺣﯽ و ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۴‬ـ ‪۴‬ـ‬

‫ﺑﺎد‬

‫ﺑﺎد ﻏﺎﻟﺐ در اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﺎدﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه اﯾﻦ ﺑﺎدﻫﺎ ﺷـﺪت ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻮاي آﻟﻮده را از ﺗﻬﺮان ﺧﺎرج ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ اﻣﺘﺪاد‬ ‫ﮐﻮهﻫﺎي اﻟﺒﺮز ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﺗﻬﺮان و ﮐﺮج واﻗﻊ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدي ﺑﺎدﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ را ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺷـﻬﺮﯾﺎر ﻣﻨﺤﺮف ﻣﯽﺳـﺎزد و ﻣﺎﻧﻊ از‬ ‫ﺗﺨﻠﯿﻪ ﮐﺎﻣﻞ آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﯽﺷﻮد )ﻣﮕﺮ آن ﮐﻪ ﺷﺪت ﺑﺎد زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬

‫| ‪66‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬ ‫ﭘﺲ از ﺑﺎد ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺑﺎد در ﻓﺼـﻞ ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎن از ﺳـﻤﺖ ﺟﻨﻮب و از داﺧﻞ ﮐﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺷـﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻣﯽوزد و ﻫﻨﮕﺎم وزش‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺮﻣﺎي ﻫﻮاي ﮐﻮﯾﺮ و ﺣﻤﻞ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻬﺮﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮاي دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در ﻣﺤﺪوده اﺳـﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﻣﯽوزد‪ ،‬ﻧﺴـﯿﻢ ﮐﻮه ﺑﻪ دﺷـﺖ و ﺑﺮﻋﮑﺲ )دﺷـﺖ ﺑﻪ ﮐﻮه( اﺳـﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎدﻫﺎ ﻣﻼﯾﻢ و‬ ‫آرام ﻣﯽوزﻧﺪ و ﻗﺪرت ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻧﻤﻮدن ﻣﻮاد آﻻﯾﻨﺪه را ﻧﺪارﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺳـــﺎﻋﺎت روز ﮐﻪ ﺑﺎد از دﺷـــﺖ ﺑﻪ ﮐﻮه ﻣﯽوزد‪ ،‬اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻮاد را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﻤﺎل ﺗﻬﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاد آﻻﯾﻨﺪه ﭘﺲ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﮐﻮهﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﺷﻤﺎﻟﯽ اﺳﺘﺎن‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫و ﺷﺐﻫﺎ ﺑﺎ وزش ﻧﺴﯿﻢ ﮐﻮه ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﺷﺖ‪ ،‬از ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺟﻨﻮب ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺑﺎد ﻏﺎﻟﺐ ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻏﺮب‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -5–5‬ﮔﻠﺒﺎد اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان در اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫‪۵‬ـ‪۵‬ـ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺤﻞ ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺑﻪ ﻓﻀـﺎي ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳـﺎزي‪ ،‬ورودي و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﺴـﺎط و ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻧﯿﺎز دارد‪ ،‬و ﺑﺎﯾﺪ در ﯾﮏ‬ ‫ﻣﺤﻞ آرام و ﺑﯽ ﺳــﺮ و ﺻــﺪا ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬از زﻣﯿﻦ آﻟﻮده ﻧﺒﺎﯾﺪ اﺳــﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺴــﺎﺣﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﯾﻢ ﺑﯿﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﺑﺎ ﻃﺮح‬ ‫ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ 15000‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ‪) .‬ﻧﻮﯾﻔﺮت‪(1385 ،‬‬ ‫| ‪67‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﮑﻪ ﻓﻀـﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﭘﺮاﻧﺮژي و ﻣﻨﻌﻄﻒ ﻧﯿﺎز داﺷـﺘﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺎﺻـﻠﻪ آن ﺗﺎ ﻓﻀـﺎﻫﺎي‬ ‫ﺟﻤﻌﯽ ﻧﺮﻣﺎل‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﻋﺪم ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﺣﻔﻆ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ آن در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ »آﺑﺸــﺎر ﺗﻬﺮان« و در داﻣﻨﻪ ﮐﻮهﻫﺎي ﺷــﻤﺎل‬ ‫ﻏﺮب ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -5–5‬ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﺎﯾﺖ‬

‫آدرس ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ‪ :‬ﺗﻬﺮان – ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ – 22‬اﺗﻮﺑﺎن ﻫﻤﺖ – ﺧﯿﺎﺑﺎن ﭘﻨﺞ آﺑﺸﺎر – ﺟﻨﺐ ﭘﺎرك آﺑﺸﺎر ﺗﻬﺮان‬

‫‪۵‬ـ‪۶‬ـ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎﯾﺖ‬ ‫‪ ۵‬ـ ‪ ۶‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫دﻟﯿﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎﯾﺖ‬

‫ﺳـﺎﯾﺖ ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷـﻠﻮﻏﯽ ﺷـﻬﺮ ﺗﻬﺮان و آب و ﻫﻮاي ﻧﺴـﺒﺘﺎ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ اﯾﻦ ﺷـﻬﺮ‪ ،‬در ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻪ دور از ﺳـﯿﺮﮐﻮﻻﺳـﯿﻮن ﭘﺮ‬ ‫ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﺷـﻬﺮي و ﺑﺎ آب و ﻫﻮاﯾﯽ ﻧﺴـﺒﺘﺎ ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﺪه و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻨﺎﯾﯽ‪،‬‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻗﻠﯿﻤﯽ را ﻣﻬﯿﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺮارﮔﯿﺮي ﺳـﺎﯾﺖ اﯾﻦ ﭘﺮوژه در ﻣﺤﻞ ﺟﻨﺐ آﺑﺸـﺎر ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺷـﺮاﯾﻂ ﺑﺴـﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ از ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻈﺮ را ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬وﺟﻮد ﺑﺮﺧﯽ اﻣـﺎﮐﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ از ﺟﻤﻠـﻪ ﯾـﮏ ﺧﯿﺮﯾـﻪ و ﺑـﻪ وﯾﮋه ﯾـﮏ ﺑﯿﻤـﺎرﺳـــﺘـﺎن ﻧﻮروﻟﻮژي‪ ،‬از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ دﻻﯾـﻞ اﻧﺘﺨـﺎب اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎﯾﺖ ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ و ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﯿﻤﺎران اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ ﺑﻮد‪.‬‬

‫| ‪68‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -6–5‬ﻧﻘﺸﻪ دورﻧﻤﺎي ﺳﺎﯾﺖ‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۶‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﺎﯾﺖ‬

‫ﺳـﺎﯾﺖ اﯾﻦ ﭘﺮوژه در ﺧﯿﺎﺑﺎن آﺑﺸـﺎر ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺟﻨﺐ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ آﺑﺸـﺎر ﺗﻬﺮان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﺮارﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﺳـﺎﯾﺖ در‬ ‫ﺷﯿﺐ داﻣﻨﻪ ﮐﻮه‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﺴﯿﺎري ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﯽ را ﺑﺮاي اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -7–5‬ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﺎﯾﺖ‬

‫| ‪69‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۶‬ـ ‪۳‬ـ‬

‫ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎي ﻣﺠﺎور‬

‫اﻣﺎﮐﻦ ﺷﺎﺧﺺ درﻣﺎﻧﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ )ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻋﻠﻮم ﻣﻐﺰ و‬ ‫اﻋﺼﺎب اﯾﺮان(‬

‫ﺧﯿﺮﯾﻪ‬

‫اﻣﺎﮐﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ )ﭘﺎرك آﺑﺸﺎر ﺗﻬﺮان و‬ ‫ﻟﺘﻤﺎل(‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎمﻧﻮر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -8–5‬ﺳﺎﯾﺖ ﭘﻼن ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺎرﺑﺮيﻫﺎي ﻣﺠﺎور‬

‫| ‪70‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۶‬ـ ‪۴‬ـ‬

‫اﺑﻌﺎد ﺳﺎﯾﺖ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -9–5‬ﺳﺎﯾﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻧﺪازهﮔﺬاري ‪Sc; 1:500 -‬‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﺎ‪ 30،740 :‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬

‫‪Area= 30,740 m2‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -10–5‬ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه‬

‫| ‪71‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۶‬ـ ‪۵‬ـ‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﺳﺎﯾﺖ‬

‫ﺟﻬﺖ ﺗﺎﺑﺶ ﺧﻮرﺷﯿﺪ‬

‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﺒﺰ‬

‫ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎدﻫﺎي ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‬

‫ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎدﻫﺎي ﻣﻄﻠﻮب‬

‫ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ زﻣﯿﻦ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -11–5‬ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎﯾﺖ‬

‫| ‪72‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺮح‬

‫‪ ۵‬ـ ‪ ۶‬ـ ‪۶‬ـ‬

‫ﻧﺤﻮه دﯾﺪ و دﺳﺘﺮﺳﯽ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺧﻮدرو ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺖ‬

‫دﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺖ‬ ‫دﯾﺪ از ﺳﺎﯾﺖ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -12–5‬ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ دﯾﺪ و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺖ‬

‫| ‪73‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫‪ -۶‬ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪:‬‬ ‫روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫| ‪74‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫‪۶‬ـ‪۱‬ـ ﺑﺎزﺗﻌﺮﯾﻒ ﺳﻨﺎرﯾﻮ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣــﺎﻧﯽ داراﻟﻤﺠــﺎﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺑــﺎ ﻫــﺪف ﺗــﺄﺛﯿﺮ ﺑﺮ‬ ‫ﭘﺮوﺳﻪﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻞ و ﺑﯿﻤﺎران اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼــﺎﺻــﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷــﺪه و ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آوردن‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷــﺮاﯾﻂ ﻻزم ﺑﺮاي درﻣﺎن اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﻗﺪﻣﯽ ﻣﻬﻢ را در‬ ‫راﺳﺘﺎي ﺳﻼﻣﺖ روان در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﺸﻮر اﯾﺮان ﺑﺮدارد‪.‬‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮان‪:‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ 80‬ﻧﻔﺮه ﺑﯿﻤﺎران داراي ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺎص و ﯾﺎ ﺣﺎد اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬ ‫)‪ 40‬ﻧﻔﺮ ﻣﺮد‪ 40/‬ﻧﻔﺮ زن( ) رﻧﺞ ﺳﻨﯽ ‪ 18‬ﺗﺎ ‪ 35‬ﺳﺎل(‬ ‫ﮐﺎدر ‪ 40‬ﻧﻔﺮه ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ‬ ‫ﻫﻤﺮاﻫـﺎن و ﻣﻼﻗـﺎتﮐﻨﻨـﺪﮔـﺎن ﺑﯿﻤـﺎران )ﺑـﻪ ﺻـــﻮرت روزاﻧـﻪ در زﻣـﺎن‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ‪ 2‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯽ روزاﻧﻪ ‪ 60‬ﻧﻔﺮ(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1–6‬ﺑﯿﻤﺎري اﺳﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯽ‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﮔﺬران زﻧﺪﮔﯽ روزاﻧﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻌﯽ و ﻓﺮدي‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ ﻣﺨﺘﺺ ﮐﻼسﻫﺎي درﻣﺎﻧﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻫﻨﺮي‪ ،‬ورزﺷﯽ و ‪...‬‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت ﺑﻪ دور از اﺗﺎقﻫﺎي ﺷﺨﺼﯽ ﺑﯿﻤﺎران‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ ﺷﺎد و ﺑﺎﻃﺮاوت ﮐﻪ ﺑﻪ دور از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺣﺲ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدن و ﺗﺤﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ داﺋﻢ ﺑﻮدن ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻏﺬاﺧﻮريﻫﺎ و اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر وﯾﮋه ﺑﻪ ﺟﻬﺖ درﻣﺎﻧﮕﺎه و ﺑﺨﺶ اورژاﻧﺲ‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﭘﺬﯾﺮش‪ ،‬ﺻﻨﺪوق و اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫ﺑﺨﺶ اداري‬

‫‪۶‬ـ‪۲‬ـ اﺣﮑﺎم و ﻧﮑﺎت ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫داﺷـﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي اﻓﺮاد ﺣﺎﺿـﺮ در ﻓﻀـﺎﻫﺎ اﻋﻢ از ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﻫﻤﺮاﻫﺎن و ﮐﺎدر درﻣﺎن و ﻣﺮاﻗﺒﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ‬‫ﻧﻮع و زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﻫﺮ ﮔﺮوه‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ و ﻻزم ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص‪.‬‬‫| ‪75‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ روﺣﯿﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎرﺑﺮان اﻋﻢ از ﺑﯿﻤﺎران و ﭘﺮﺳــﻨﻞ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳــﺖ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻫﻤﻮاره در ﺗﻐﯿﯿﺮ‬‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎي روزﻣﺮه اﻋﻢ از ﻫﻨﺪﺳﻪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻋﻤﻮدي )ﺑﺮش(‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻓﻘﯽ )ﭘﻼن(‪ ،‬ﻧﻮرﮔﯿﺮي و ‪...‬‬‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﻣﺸـﺘﺮك ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻤﻌﯽ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻓﻀـﺎﻫﺎي ﺧﺼـﻮﺻـﯽ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺣﺮﯾﻢ ﻫﺮ ﻓﺮد اﻋﻢ از ﺑﯿﻤﺎر‬‫و ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﺎﻫﻢ و در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺪرن و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺳـﺒﮏﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري روز‪ ،‬و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻮﻣﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ و اﻗﻠﯿﻢ و‬‫ﻣﺼﺮف ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺮژي‬ ‫‪-‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻼﻣﺖ روان در ﻣﻘﯿﺎس ﻣﯿﺎﻧﯽ و ﮐﻼن‬

‫‪۶‬ـ‪۳‬ـ ﮐﺎﻧﺴﭙﺖﻫﺎي اوﻟﯿﻪ و روﻧﺪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﺣﺠﻢ‬ ‫‪ ۶‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ دو اﺗـﺎق در‬

‫ﮐﻨﺎر ﯾﮏ دﯾﮕﺮ‬

‫•‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﺒـﺎط و ﺑﺮﺧﻮردﻫـﺎي اﺣﺘﻤـﺎﻟﯽ‬ ‫در ورود ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ و اﺣﺘﻤﺎل دوﺳﺖﯾﺎﺑﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮدي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -2–6‬دﯾﺎﮔﺮام ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﻔﺖاﺗﺎقﻫﺎ‬

‫| ‪76‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫‪ ۶‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۳‬ـ‬

‫ﺳﺎﯾﺖ‬

‫اﺧـﺘـﻼف ارﺗـﻔـﺎع در‬

‫•‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺪان دﯾﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎران‬

‫•‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﻓﻀﺎ ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران‬

‫•‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ زﻣﯿﻦ‬

‫‪ ۶‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۴‬ـ‬

‫ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﻣﯿﺎن اﺗﺎقﻫﺎ‬

‫•‬

‫ﻋﺎﯾﻖ ﺻﺪا‬

‫•‬

‫اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ و دﯾﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ از اﺗﺎق ﻫﺎ‬

‫•‬

‫اﯾﺠﺎد ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮاي ﻣﻄﻠﻮب ﺧﺎرج از ﺑﻨﺎ‬

‫‪ ۶‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۵‬ـ‬

‫ﻫـﻢ ﺗـﺮاز ﻧـﺒـﻮدن ﭘـﻨـﺠـﺮه‬

‫اﺗﺎقﻫﺎي ﮐﻨﺎرﻫﻢ‬

‫•‬

‫از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ارﺗﺒﺎط ﺑﺼﺮي‬

‫•‬

‫ﺣﻔﻆ ﺣﺮﯾﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﯿﻤﺎران‬

‫‪ ۶‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۶‬ـ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -3–6‬دﯾﺎﮔﺮام اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع و ﺳﻄﺢ‬

‫ﻃـﺮاﺣـﯽ اﯾﺴـــﺘـﮕـﺎه‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -4–6‬دﯾﺎﮔﺮام ﺷﮑﺎف ﻣﯿﺎن ﻫﺮ ﺟﻔﺖ اﺗﺎق‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -5–6‬دﯾﺎﮔﺮام ﻧﺤﻮه ﺳﺪ ﮐﺮدن دﯾﺪ ﺑﺼﺮي‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺎري در ﻣﯿﺎن ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫•‬

‫ﻗﺮارﮔﯿﺮي در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ‬

‫•‬

‫ارﺗﺒﺎط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫•‬

‫ﺗﺴﻠﻂ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂ و اﺗﺎق ﻫﺎ و ﺑﯿﻤﺎران‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -6–6‬دﯾﺎﮔﺮام ﻗﺮارﮔﯿﺮي اﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري‬

‫| ‪77‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫‪ ۶‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۷‬ـ‬

‫اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﻣﯿﺎن ﺳﻄﻮح‬

‫•‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺪان دﯾﺪ‬

‫•‬

‫ﺣﻔﻆ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ‬

‫•‬

‫ﺟﺪاﺳــﺎزي ﻓﻀــﺎﻫﺎي ﺟﻤﻌﯽ و ﻓﺮدي ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮي‬ ‫ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫‪ ۶‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۸‬ـ‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀــﺎي ﺳــﺒﺰ در‬

‫ﻣﯿﺎن دو ﺑﺨﺶ‬

‫•‬

‫اﯾﺠﺎد ﻃﺮاوت و ﺷﺎداﺑﯽ در ﮐﺎرﺑﺮان‬

‫•‬

‫ﻗﻀـﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﮔﺬراﻧﺪن اوﻗﺎت ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻓﺮدي و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫•‬

‫ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺮاي ﮐﻼس ﻫﺎي ﮔﺮوه درﻣﺎﻧﯽ و‬ ‫ﯾﻮﮔﺎ و‪...‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -7–6‬دﯾﺎﮔﺮام اﺧﺘﻼف ﺳﻄﻮح و ﻧﺤﻮه ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻓﻀﺎﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﻣﯿﺎﻧﯽ‬

‫‪ ۶‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۹‬ـ‬

‫ﻓﺮم داﯾﺮه در ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀــﺎﻫـﺎي‬

‫راﻫﺮوﯾﯽ و ﻣﺤﻮﻃﻪ‬

‫•‬

‫ﺣﺲ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ و ﺗﺤﺮك‬

‫•‬

‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ راﻫﺮوﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران‬

‫•‬

‫اﯾﺠﺎد ﺣﺲ آراﻣﺶ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﮐﻨﺠﮑﺎوي در راﻫﺮوﻫﺎ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -8–6‬دﯾﺎﮔﺮام ﻧﺤﻮه اﯾﺠﺎد ﮐﺮدن ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ در ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫| ‪78‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫‪۶‬ـ‪۳‬ـ‪۱۰‬ـ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﻤﺎرت وال در اﺗﺎقﻫﺎ‬ ‫ﻧﻮﺷـﺘﻦ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻓﯿﻠﻢ دﯾﺪن و اﻋﻤﺎﻟﯽ ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺟﺰﺋﯽ اﺻـﻠﯽ از‬ ‫درﻣﺎن ﺑﺮاي ﺑﯿﻤﺎران رواﻧﯽ و ﺑﻪ وﯾﮋه اﺳـﮑﯿﺰوﻓﺮﻧﯿﮏ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﺮوژه‪،‬‬ ‫ﺗﺼــﻤﯿﻢ ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷــﺮاﯾﻂ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﻤﺎم اﯾﻦ اﻋﻤﺎل‪،‬‬ ‫روﻧـﺪ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﯿﺰ ﺳـــﺮﯾﻊﺗﺮ و در ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﮐﻢﻫﺰﯾﻨـﻪﺗﺮ ﺟﻠﻮه ﮐﻨـﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو وﺟﻮد ﯾـﮏ‬ ‫اﺳــﻤﺎرت ﺑﺮد ﮐﻪ ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﺮﭼﯿﺰي ﮐﻪ دوﺳــﺖ داﺷــﺖ را ﺑﺮ روي آن ﺑﮑﺸــﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻨﻮﯾﺴـﺪ و ذﺧﯿﺮه ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﯽ ﮔﺎﻫﺎ ﺑﺮ روي آن ﻓﯿﻠﻤﯽ ﺗﻤﺎﺷـﺎ ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ ﺻـﺤﻨﻪاي را‬ ‫در ﻓﻀـﺎي اﺗﺎق ﺧﻮد ﻣﺠﺴـﻢ ﺷـﻮد‪ ،‬در ﻫﺮ ﮐﺪام از اﺗﺎقﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎران‪ ،‬ﯾﮑﯽ از اﯾﺪهﻫﺎي‬ ‫ﻣﻬﻢ در راﺳـــﺘـﺎي ﺗﺤﻘﻖ اﻫـﺪاف اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﻮد‪ .‬ﺑـﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟﻬـﺖ ﮐـﺎرﺑﺮديﺗﺮ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -9–6‬اﺳﻤﺎرت ﺑﻮرد‬

‫ﺷﺪن اﯾﻦ اﯾﺪه‪ ،‬ﯾﮏ اﺳﻤﺎرت وال در ﻫﺮ اﺗﺎق در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ دﯾﻮار اﺗﺎق را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -10–6‬دﯾﺎﮔﺮام ﻧﺤﻮه ﻗﺮارﮔﯿﺮي اﺳﻤﺎرتوال در اﺗﺎق‬

‫| ‪79‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫‪۶‬ـ‪۴‬ـ ﻟﮑﻪﮔﺬاري در ﺳﺎﯾﺖ‬

‫اورژاﻧﺲ‬

‫ﺑﺨﺶ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﺎﻧﻮان‬

‫ﭘﺬﯾﺮش‬

‫ﺳﺎﻟﻦ ورزش‬

‫و اﻧﺘﻈﺎر‬

‫ﺑﺎﻧﻮان‬

‫ﺑﺨﺶ ﻣﺮاﻗﺒﺖ‬ ‫آﻗﺎﯾﺎن‬ ‫ﺣﯿﺎط‬

‫ﺳﺎﻟﻦ‬ ‫ورزش‬ ‫آﻗﺎﯾﺎن‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ -11–6‬دﯾﺎﮔﺮام ﻟﮑﻪﮔﺬاري ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ در ﺳﺎﯾﺖ‬

‫| ‪80‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫‪۶‬ـ‪۶‬ـ دﯾﺎﮔﺮام ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻣﺠﺎورتﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ‬

‫اداري‬ ‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ‬

‫ﻻﺑﯽ‬

‫ورودي‬ ‫ﻏﺬاﺧﻮري‬

‫ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻧﻮان‬

‫ﺳﺎﻟﻦ‬

‫ورزﺷﯽ‬

‫ﭘﺬﯾﺮش‬

‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ‬

‫اورژاﻧﺲ‬

‫ﭘﺰﺷﮏ‬

‫ﺣﯿﺎط ﺑﺎﻧﻮان‬

‫ﻣﺸﺎور‬ ‫داروﺧﺎﻧﻪ‬

‫ﻏﺬاﺧﻮري‬

‫ﺑﺨﺶ آﻗﺎﯾﺎن‬ ‫ﺑﺨﺶ‬

‫ﺣﯿﺎط‬

‫آﻗﺎﯾﺎن‬

‫وﯾﮋه‬

‫ﺳﺎﻟﻦ‬

‫ورزﺷﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -12–6‬دﯾﺎﮔﺮام ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻣﺠﺎورتﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ‬

‫| ‪81‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ‬

‫‪۶‬ـ‪۷‬ـ دﯾﺎﮔﺮام ﺣﯿﻄﻪﺑﻨﺪي‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -14–6‬ﺣﯿﻄﻪﺑﻨﺪي ﻧﻮر و ﺗﻬﻮﯾﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -15–6‬ﺣﯿﻄﻪﺑﻨﺪي ﺳﺮوﺻﺪا ﺑﻪ ﺳﮑﻮت‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -13–6‬ﺣﯿﻄﻪﺑﻨﺪي دﺳﺘﺮﺳﯽ )ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽ(‬

‫| ‪82‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‬

‫‪ -۷‬ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪:‬‬

‫ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‬

‫| ‪83‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‬

‫‪۷‬ـ‪۱‬ـ ﺳﺎزه‬ ‫ﺑﯿﻤـﺎرﺳـــﺘـﺎنﻫـﺎ و ﻣﺮاﮐﺰ درﻣـﺎﻧﯽ و ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧـﺎص ﺧﻮد در ﻫﻨﮕـﺎم ﺑﺮوز ﺣﻮادث ﻏﯿﺮﻣﺘﺮﻗﺒـﻪ‪ ،‬از اﻫﻤﯿـﺖ ﺧـﺎﺻـــﯽ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮدار ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻮادﺛﯽ ﻣﯿﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺴـﺎراﺗﯽ ﺟﺪي ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﻨﺎﻫﺎ وارد ﺳـﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮاﺑﯽ ﮐﻠﯽ ﯾﺎ ﺟﺰﯾﯽ و اﯾﺠﺎد وﻗﻔﻪ در‬ ‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻧﯿـﺎزﻣﻨـﺪ ﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ ﮐﻪ ﭘﺮوژه ﺣﺎﺿـــﺮ ﻧﯿﺰ ﺟﺰء ﺑﻨـﺎﻫﺎي ﺧﺎص ﺑﻪ ﺷـــﻤـﺎر ﻣﯽرود و ﺑﺎﯾﺪ در زﻣﺎن ﺑﺤﺮان و‬ ‫ﺣﻮادث ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮي ﯾﮑﯽ از اﺻـﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺣﺎﺿـﺮان ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻘﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳـﺎزه و ﺗﺄﺳـﯿﺴـﺎت آن از اﻫﻤﯿﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮي ﺳـﺎزه و ﺗﺄﺳـﯿﺴـﺎت ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ اﯾﻤﻨﯽ را ﺑﺮاي ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮﮐﺰي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻧﮑﺎت اﺳﺎﺳﯽ و ﮐﻠﯿﺪي در ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﭘﺮوژه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻃﺮح ﭘﺮوژه داراﻟﻤﺠﺎﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﺗﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ اﺻﻠﯽ ﺑﺮ ﮔﺴﺘﺮش اﻓﻘﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد و از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﺑﻨﺎ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺘﯽ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ در دو ﻃﺒﻘﻪ و در ﺑﺨﺶ اداري‪ ،‬در ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﮐـﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤـﺎل ﺧﻮدﮐﺸـــﯽ ﺑﯿﻤـﺎران‪ ،‬ﺑـﺎر ﺳـــﺎزه ﮐﻠﯽ ﺑﻨـﺎ را ﻧﯿﺰ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ دﻫـﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ ﻓﻀــﺎﻫﺎي داﺧﻠﯽ و راﻫﺮوﻫﺎي اﯾﻦ ﺑﻨﺎ‪ ،‬در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳــﻘﻒ آن از ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي اﯾﻨﺘﻞ دك اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن اﯾﺠﺎد‬ ‫ﻓﻮاﺻﻠﯽ ﺑﺰرگ ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ 20‬ﻣﺘﺮ را ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽآورد‪.‬‬

‫‪ ۷‬ـ ‪ ۱‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫ﺳﺎزه ﺳﻘﻒ اﯾﻨﺘﻞ دك‬

‫ﻫﻤﯿﺸـﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﺳـﻘﻒ در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳـﺎزهﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻨﻮع اﻧﻮاع ﺳـﻘﻒﻫﺎ ﻣﻮردﺑﺤﺚ ﻣﻬﻨﺪﺳـﯿﻦ ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺳـﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪﺑﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﺎزار اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از ﺳﻘﻒﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺪام از آنﻫﺎ داراي ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺒﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳـﻘﻒ ﺗﯿﺮﭼﻪ ﺑﻠﻮك ﯾﮑﯽ از اﻧﻮاع ﺑﺴـﯿﺎر راﯾﺞ ﺳـﻘﻒ در اﯾﺮان ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ ﮐﻪ اﻣﺮوزه در ﺑﺴـﯿﺎري از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﮐﻮﭼﮏ و‬ ‫ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻣﻮرداﺳـﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﺸـﺮﯾﻪ ﺷـﻤﺎره ‪ 543‬از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﯾﺐ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳـﻘﻒ اﯾﻦ اﺳـﺖ ﮐﻪ در دﻫﺎﻧﻪﻫﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ )دﻫﺎﻧﻪ ﺑﯿﺶ از ‪ 8‬ﻣﺘﺮ( ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺳـﻘﻒ ﻣﺤﺴـﻮب ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ در ﺳـﻘﻒ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳـﻘﻒ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮردﻧﯿﺎز‬ ‫ﺗﻬﯿﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ در اﯾﻦ ﺳـﻘﻒ ﺷـﺎﻣﻞ دو ﻗﺴـﻤﺖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺴـﻤﺖ ﺑﻠﻮكﻫﺎي ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ اﯾﻨﺘﻞ دك از ﺟﻨﺲ ﺑﺘﻦ ﺳـﺒﮏ اﻟﯿﺎﻓﯽ ﺑﻪ‬ ‫اﺑﻌﺎد ‪ 47*47*5‬ﺳــﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ اﺳــﺖ ﮐﻪ وزﻧﯽ ﺣﺪود ‪ 6‬ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم دارد‪ .‬ﻗﺴــﻤﺖ ﺑﻠﻮكﻫﺎي ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ اﯾﻨﺘﻞ دك از ﺟﻨﺲ ﭘﻠﯽاﺳــﺘﺎﯾﺮن‬ ‫ﻣﻨﺒﺴـﻂ ﺷـﺪه ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ‪ 60*60‬ﺳـﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎعﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺳـﻘﻒ اﯾﻨﺘﻞ دك در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ زﯾﺮﺳـﺎزي ﺳـﻘﻒ‬

‫| ‪84‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‬ ‫ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻌﻤﻮل اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻗﺎﻟﺐﺑﻨﺪي ﮐﺎﻣﻞ ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﺳﻘﻒ اﻧﺠﺎم و ﺑﻠﻮكﻫﺎي ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ اﯾﻨﺘﻞ دك روي ﺳﻘﻒ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫و ﺑﻪ ﮐﻤﮏ اﺳﭙﯿﺴﺮﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑل ‪ -۲–۷‬ﻧﺣوه ﭘﯾﺎدهﺳﺎزی ﺳﻘف اﯾﻧﺗل دک‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -1–7‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺳﺎزهاي ﺳﻘﻒ اﯾﻨﺘﻞ دك‬

‫| ‪85‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‬

‫‪ ۷‬ـ ‪ ۱‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫اﺳﻤﺎرت وال‬

‫اﺳـــﻤﺎرت وال‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﯾﮏ ﺗﺨﺘﻪ ﻫﻮﺷـــﻤﻨﺪ اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روي دﯾﻮار ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻫﺮ اﺗﺎق و ﺑﺎ اﺑﻌﺎدي ﺑﺰرگ )ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺧﻮد دﯾﻮار(‬ ‫ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي ﺷﺪه و ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -3–7‬ﺟﺰﺋﯿﺎت داﺧﻠﯽ اﺳﻤﺎرتوال‬

‫‪۷‬ـ‪۲‬ـ ﺟﺰﺋﯿﺎت‬ ‫‪ ۷‬ـ ‪ ۲‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻧﺼﺐ و اﺗﺼﺎل اﺳﻤﺎرتوال‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -4–7‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻧﺼﺐ و اﺗﺼﺎل اﺳﻤﺎرتوال‬

‫| ‪86‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‬

‫‪۷‬ـ‪۳‬ـ ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‬ ‫‪ ۷‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۱‬ـ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﺶ و ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ‬

‫اﯾﻦ روزﻫﺎ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻞ در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺼـﻮص ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﺗﺎﺳـﯿﺴـﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ آﻧﻬﺎ اﺳـﺖ‬ ‫و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ و ﻣﻨﺎﺳـﺐﺗﺮﯾﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ آﺳـﺎﯾﺶ ﺳـﺎﮐﻨﺎن آن ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﯽﺷـﻮد ﺑﻠﮑﻪ در اﻧﺮژي و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺻـﺮﻓﻪ‬ ‫ﺟﻮﯾﯽ ﺷﺪه و ﻋﻤﺮ ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷـــﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد از ﻧﻈﺮ ﺻـــﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در اﻧﺮژي در ﻋﯿﻦ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳـــﯿﺴـــﺘﻢ دو ﺟﺎﻧﺒﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﺸﯽ و ﮔﺮﻣﺎﯾﺸﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪۷‬ـ‪۳‬ـ‪۱‬ـ‪۱‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ وي ار اف )‪(VRF‬‬

‫ﺳ ـﯿﺴــﺘﻢ وي ار اف ﻧﻮﻋﯽ ﺳــﯿﺴــﺘﻢ دو ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺟﺪﯾﺪ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﻮﯾﻪ‬ ‫ﻣﻄﺒﻮع و ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺮاي ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ و ﺳـﺮﻣﺎﯾﺶ از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷـﻮد و‬ ‫از دو ﺑﺨﺶ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو ﺑﺨﺶ وي آر اف ﺷـﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﯾﻮﻧﯿﺖ داﺧﻠﯽ و ﯾﮏ ﯾﻮﻧﯿﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ دو ﺑﺨﺶ ﺑﻪ وﺳـﯿﻠﻪي ﻟﻮﻟﻪي ﻣﺴـﯽ داراي ﻣﺒﺮد ﺑﻪ ﻫﻢ دﯾﮕﺮ وﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿـﻞ ﺑﻪ اﺳـــﭙﻠﯿـﺖ ﻣﺮﮐﺰي وي آر اف ﺷـــﻨـﺎﺧﺘـﻪ ﻣﯽﺷـــﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺜـﻞ‬ ‫اﺳﭙﻠﯿﺖﻫﺎي ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﮐﻮﻟﺮﻫﺎي ﮔﺎزي ﺑﻪ ﺷﮑﻞ دو ﺗﮑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤـﻞ ﻗﺮارﮔﯿﺮي ﯾﻮﻧﯿـﺖ ﺧـﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﺟـﺎﯾﯽ در ﺑﯿﺮون از ﻣﺤﯿﻂ ﻣـﺎﻧﻨـﺪ داﺧـﻞ ﺣﯿـﺎط ﯾـﺎ‬ ‫ﭘﺸـﺖ ﺑﺎم ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷـﮑﻞ ﻣﺮﮐﺰي ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي ﯾﻮﻧﯿﺖ داﺧﻠﯽ و ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﻓﻦ‬ ‫ﮐﻮﯾﻞ ﻣﺘﺼــﻞ ﺷــﺪه و ﻋﻤﻞ ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ و ﺳــﺮﻣﺎﯾﺶ را ﺑﺮاي ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑل ‪ -٥–۷‬ﺳﯾﺳﺗم وی آر اف )‪(VRF‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﯾﻮﻧﯿﺖ ﺧﺎرﺟﯽ وي آر اف ﺷـﺎﻣﻞ ﮐﻤﭙﺮﺳـﻮر‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺷـﯿﺮ اﻧﺒﺴـﺎط اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪ ،‬ﺷـﺎﺳـﯽ دﺳـﺘﮕﺎه‪ ،‬ﮐﻨﺪاﻧﺴـﻮر و ﻓﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺪﻧﻪي ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺑﯿﺮوﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل روي ﺑﺎم و ﯾﺎ ﻓﻀﺎي آزاد ﻧﺼﺐ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﯾﻮﻧﯿﺖﻫﺎي داﺧﻠﯽ وي آر اف ﺷــﺎﻣﻞ اواﭘﺮاﺗﻮر ) ﻓﻦ ﮐﻮﯾﻞ ( و ﻓﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷــﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻــﻮرت دﯾﻮاري‪ ،‬ﺳــﻘﻔﯽ و ﯾﺎ زﻣﯿﻨﯽ در داﺧﻞ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﺼﺐ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫وي آر اف ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺒﺮد ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن ) ‪ (Variable Refrigerant Flow‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺰاﯾﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ وي ار اف‪:‬‬ ‫•‬

‫ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺑﻮدن‬

‫•‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اﺟﺮا و ﻧﺼﺐ‬

‫•‬

‫ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪﯾﻤﯽ‬

‫•‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻤﺰﻣﺎن از ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﺸﯽ و ﮔﺮﻣﺎﯾﺸﯽ‬

‫| ‪87‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‬ ‫•‬

‫واﺑﺴـﺘﻪ ﻧﺒﻮدن ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ دﯾﮕﺮ‪ :‬در ﺻـﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺴـﻤﺘﯽ از ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﺧﺮاب ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﻘﯿﻪي ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎ ﺑﺪون ﻣﺸـﮑﻞ ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪.‬‬

‫•‬

‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﭼﻨﺪ ﻓﻀﺎ‬

‫ﻣﻌﺎﯾﺐ ﺳﯿﺴﺘﻢ وي ار اف‪:‬‬ ‫•‬

‫در ﺻﻮرت ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﻧﺸﺘﯽ ﮔﺎز در ﻣﺴﯿﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺸﯽ ﮐﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫•‬

‫در ﺻـﻮرت ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻌﻤﺎري اﻣﮑﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﺎي ﯾﻮﻧﯿﺖ داﺧﻠﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد زﯾﺮا ﺑﺎ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺸـﺎر درون ﺷـﺎﺧﻪﻫﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﻣﯽرﯾﺰد و ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼل در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﺶ در ﺗﻤﺎم ﯾﻮﻧﯿﺖﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫•‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﺮاي ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺮق ﺑﺎﻻﯾﯽ دارد‪.‬‬

‫‪ ۷‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۲‬ـ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن )‪(BMS‬‬

‫ﺳـﯿﺴـﺘﻢ اﺗﻮﻣﺎﺳـﯿﻮن ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن )‪ ( BAS‬ﺑﻪ ﺳـﯿﺴـﺘﻤﯽ اﻃﻼﻗﺪﻣﯽ ﺷـﻮد ﮐﻪ در ﯾﮏ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﺼـﺐ ﺷـﺪه و از ﻃﺮﯾﻖ اﺟﺰاي ﺧﻮد‬

‫ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺴـﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻧﻤﺎﯾﺸـﺌﺨﺮوﺟﯽ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ را ﺑﺮاي ﮐﺎرﺑﺮ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﺎﺳـﯿﺴـﺎت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ و ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﻄﺒﻮع )‪ (HVAC‬و ﺗﺠﻬﯿﺰات روﺷـﻨﺎﯾﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬آﺗﺶ ﻧﺸـﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻈﯿﻢ دﺳـﺘﺮﺳـﯽ‪ ،‬ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺑﺮق اﺿـﻄﺮاري و … ﻧﯿﺰ ﺗﺴـﺮﯾﻊ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻫﺪف از اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﻫﺎي ‪ BMS‬در ﯾﮏ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷـﺮاﯾﻂ ﮐﺎرﮐﺮد اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷـﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﻧﯿﺎز ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن در آن‬ ‫زﻣﺎن اﺳـﺖ ‪.‬در ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺴـﯿﺎري از اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳـﺎﮐﻨﺎن از روي ﻋﺎدت و ﺑﺼـﻮرت ﻏﯿﺮ ارادي اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‬

‫ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺻـﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ در زﻣﺎن و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴـﺎﻧﯽ ﺷـﺪه و ﺑﻌﻼوه ﮐﺎﺷـﻪ ﻣﺼـﺎرف‬

‫اﻧﺮژي‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي اﻧﺮژي‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎﭘﺬﯾﺮي و اﻓﺰاﯾﺶ اﺛﺮﺑﺨﺸـﯽ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد ‪.‬ﺑﺎ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي اﻧﻮاع ﺣﺴـﮕﺮﻫﺎ در‬ ‫داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺑﺎ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺣﺪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﻟﺤﻈﻪ اي‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺷﺮاﯾﻂ آﺳﺎﯾﺸﯽ و اﻣﻨﯿﺘﯽ را‬ ‫در اﺧﺘﯿﺎر داﺷـﺖ و از آﻧﻬﺎ در ﺟﻬﺖ رﺳـﯿﺪن ﺑﻪ ﺷـﺮاﯾﻂ اﯾﺪه آل اﺳـﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳـﺨﺖ اﻓﺰاري و‬ ‫ﻧﺮم اﻓﺰاري ﺧﺎص ﻣﯽ ﺑﺎﺷـــﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺮد آوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﯿﻄﯽ و اﻧﺘﻘﺎل داده ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳـــﯿﺴـــﺘﻢ ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬روﻧﺪ ﮐﻨﺘﺮل و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺟﺮا ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪.‬‬ ‫در ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﺧﻮدﮐﺎر ﮐﻨﺘﺮل روﺷـﻨﺎﯾﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﺳـﺮﻣﺎﯾﺶ و ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ‪،‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل دورﺑﯿﻦ ﻫﺎي ﻣﺪار ﺑﺴـﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل در ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل وﺿـﻌﯿﺖ ﻫﺎي اﺿـﻄﺮاري ﻫﻤﭽﻮن آﺗﺶ ﺳـﻮزي‪ ،‬زﻟﺰﻟﻪ و ﺑﺴـﯿﺎري ﮐﻨﺘﺮل‪-‬‬ ‫ﻫﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺼـﺮف اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﭼﺸـﻤﮕﯿﺮي ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ‪.‬ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ اﺳـﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﯾﮏ‬ ‫زﯾﺮﺳـﺎﺧﺘﺎر ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﯽ ﻗﻮي ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺴـﺘﻤﺮ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ وﺿـﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺤﯿﻂ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸـﺎن داده و‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ وﻓﻖ دﻫﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺳـﺎﮐﻨﯿﻦ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن اﯾﻦ اﺟﺎزه را ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﮐﺮده و اﻣﻨﯿﺖ و آﺳﺎﯾﺶ آﻧﻬﺎ را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪۷‬ـ‪۳‬ـ‪۲‬ـ‪۱‬ـ‬

‫اﺟﺰاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪:‬‬

‫ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن داراي ﺗﻮاﺑﻊ زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫•‬

‫ﮐﻨﺘﺮل‬

‫•‬

‫ﻧﻤﺎﯾﺶ‬

‫•‬

‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي‬ ‫| ‪88‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻋﻤﺎل ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺮﮐﺰي ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮ روي ﺑﺨﺶﻫﺎي زﯾﺮ ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪:‬‬ ‫•‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت )ﺷﺎﻣﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ذﺧﯿﺮه اﻧﺮژي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺑﺮق اﺿﻄﺮاري(‬

‫•‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺎﻣﯿﻦ روﺷﻨﺎﯾﯽ )ﺗﺠﻬﯿﺰات روﺷﻨﺎﯾﯽ(‬

‫•‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ و ﺳﺮﻣﺎﯾﺶ و ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﻄﺒﻮع )‪(HVAC‬‬

‫•‬

‫ﺗﻨﻈﯿﻢ دﺳﺘﺮﺳﯽ‬

‫•‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺗﺶ ﻧﺸﺎﻧﯽ )ﺷﺎﻣﻞ اﻋﻼم و اﻃﻔﺎي ﺣﺮﯾﻖ(‬

‫•‬

‫ﮐﻨﺘﺮل آﺳﺎﻧﺴﻮرﻫﺎ و ﺑﺎﻻﺑﺮﻫﺎ‬

‫•‬

‫ﮐﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻄﯿﻢ دﯾﻮارﻫﺎي ﻣﺘﺤﺮك اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫•‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﺮﺳﺎﻧﯽ )ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ دﺑﯽ و ﻓﺸﺎر آب ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﺟﺮﯾﺎن آب در ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﻣﮑﺎن‬

‫•‬

‫ﮐﻨﺘﺮل آﺑﯿﺎري ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ و …(‬

‫•‬

‫ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﺑﺎزدﯾﺪ )ﺷـﺎﻣﻞ ﺑﺎزرﺳـﯽ ﻣﮑﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺳـﯿﺴـﺘﻢ اﻋﻼم ﺳـﺮﻗﺖ‪ ،‬اﻣﮑﺎن دﯾﺪ ﻗﺴـﻤﺖ ﻫﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪار ﺑﺴﺘﻪ و …(‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت از اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﮑﻤﻞ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺪرن اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ۷‬ـ ‪ ۳‬ـ ‪۳‬ـ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﯾﻖ‬

‫ﺳـﯿﺴـﺘﻢﻫﺎي اﻃﻔﺎء ﺣﺮﯾﻖ داراي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﻫﺪف اﺻـﻠﯽ آﻧﻬﺎ ﻓﺮوﻧﺸـﺎﻧﯽ آﺗﺶ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع آﺗﺶ ﺳـﻮزي و‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ از ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﻃﻔﺎء ﺣﺮﯾﻖ ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۷‬ـ‪۳‬ـ‪۳‬ـ‪۱‬ـ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ آب ﻓﺸﺎن ﺧﻮدﮐﺎر‬

‫اﯾﻦ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ در ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﻣﺴـﮑﻮﻧﯽ‪ ،‬اداري‪ ،‬ﺗﺠﺎري و ﺻـﻨﻌﺘﯽ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺴـﯿﺎري دارد و ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ و در ﻏﯿﺎب ﺳـﺎﮐﻨﺎن‬ ‫ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻮﺟﺐ اﻃﻔﺎي ﺣﺮﯾﻖ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳـﯿﺴـﺘﻢ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺷـﺒﮑﻪ ﺷـﺎﺧﻪاي در زﯾﺮ ﺳـﻘﻒ اﺟﺮا ﺷـﺪه و داراي ﭼﻨﺪﯾﻦ آﺑﻔﺸـﺎن‬ ‫)اﺳـﭙﺮﯾﻨﮑﻠﺮ( در روي اﻧﺸـﻌﺎﺑﺎﺗﺶ ﺑﻮده و ﻫﺮ آب ﻓﺸـﺎن داراي ﯾﮏ ﺳـﻨﺴـﻮر ﺣﺮارﺗﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم اﯾﺠﺎد ﺣﺮﯾﻖ ﺣﺒﺎب ﺷـﯿﺸـﻪاي‬ ‫آﺑﻔﺸـﺎن ﮐﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺎﯾﻌﯽ ﭘﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ در اﺛﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺮارت‪ ،‬ﻣﻨﺒﺴـﻂ ﻣﯽﺷـﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺒﺎب ﺷـﯿﺸـﻪاي ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺎﯾﻊ ﺧﻮرد‬ ‫ﺷﺪه و آﺑﻔﺸﺎن ﺑﺎز ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﻃﻔﺎي ﺣﺮﯾﻖ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻠﯿﻪ اﺳﭙﺮﯾﻨﮑﻠﺮﻫﺎ را ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫| ‪89‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺪارك ﻧﻬﺎﯾﯽ‬

‫‪ -۸‬ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪:‬‬ ‫ﻣﺪارك ﻧﻬﺎﯾﯽ‬

‫| ‪90‬‬

Semnan University Of Art - Architecture Department

7.

04

Conference Room .0 12

0

00 4.

93

1.

Accountancy

2.

64

Presidency 4.

94

8.

52

4.

68

Supervisor

6.

35

74 7.

Archive 85

2.

76

04

2.

3.

81

3.

5

4

3.

86 2.

Supervisor

1.

3

7

Storage

9 2.

9 1.

6.

20

04

2.

W.C. 65

98 3.

4 1.

1.

23

7

Supervisor 2.

99

46 1.

60 4.

6

2.

.7

55

13

Supervisor 52

6 2.

8

2.

9

42

11.90

2 3.

4.

Confrence Hall

Matron (Head Nurse)

1.70

6

3 5.

2.

02

0.

3.

35

91

92

4.

11.90

2 B1 66

1.

2.

64

42

4.

4.45

DN

Semnan University 0.00

DN

Dar al-Majanin 2 B2

1 : 100

1 B2

Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

A1 Scale

1 : 100

9/10/2021 10:14:01 PM

1

Level 0 Adminstration

Adminstration - 1st Floor

6.

00

14 .6

4

Semnan University Of Art - Architecture Department

Roof Garden

51

7.

4.

6

8

00 7.

76

6.

Comunication & Information 3.

54

IT room 49

8.

68

50 4.

2.

86

4.

Cafe's Kitchen

6.

2

8

Medical Engeener 04

2.

4.

54

Server Room

20 6.

7 .8 14

Cafeteria

38

3.

2

.0

13

Insurance management

W.C.

Open Rest Room

4.

7 6

0

2.

8

4.

42

98 3.

5.

3

7

Health Economics

Roof Garden

1.

34

3.

98

Insurance Consultant

2 B1

Semnan University 2 B2

Dar al-Majanin 1 B2

Adminstration - 2nd Floor 1 : 100

Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

A2 Scale

1 : 100

9/10/2021 10:14:04 PM

2

Level 1 Adminstration

1.55

Semnan University Of Art - Architecture Department

5.37

UP

2.89

1.84

DN

2.59

2.21

24 Gaurd

2.62

2.29

2.18

2.70

5.37

6.94

3.08

23 ENTRANCE

0.00

1.80

7.53

4.30

3.72

4.81

0.00

-3.60

1.70

1.90

1.63

-0.51 3.64

22 2

Open Waiting Area

-0.30

-0.90 -0.90

3.85

Dining Place

B3

6.32

1.82

2.85

-0.90

12.44

21 1.99

4.10

3.98

-0.90

W.C. 1.61

Doctor

Examination

Gaurd

11.15

4.68

Waiting Room

Nurse Restroom

3.00

Elevator

2.76

7.74

5.08

1.01

4.78

Reception & Cashier (Public)

3.52

2.99

1.80

Elevator (Lab. Only)

2.58

1.80

Dining Place

Elevator (Kitch. Only) Waiting Area

W.C. -0.45

2.57

Gaurd

Clean & Dirty utility

3.41

4.70

3.50

3.55

5.37

Reception & Cashier (Private)

EMERGENCY

PCR

8.31

0.86

5.97

Gaurd 9.71

1.59

3.58

3.46

Nurses Restroom

3.51

20

Isolation

4.78

3.46

Doctor

Emergency Superviser

8.14

5.00

Insurance Consultant

Isolation

5.30

7.16

23

5.00

2.

3.54

Hospitalization 4.40

19 3.38

3.34

5.75

Open Visitors Area

8.56

2.28

Pharmacy 4.00

18 -0.90

Semnan University

Elevator

17

Dar al-Majanin

Gaurd

16

Entrance & Emergency Project

Level 0 Entrance & 3 Emergency 1 : 100

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date 1 B3

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

A3 Scale

1 : 100

9/10/2021 10:14:09 PM

Gaurd

3.62

17

1.70

11.34

Semnan University Of Art - Architecture Department

8.04

2.70

-0.90

-1.35

-0.90

2.77

Dining Place

8.95

1.97

DN

16

Food Production

10.76

-1.35

9.46

3.47

6.96

Hobbies and Fun

4.14

9.94

15.26

Dining Place

15.50

10.27

Food Production

4.99

4.42

2.95

3.74

-1.35

-0.90

10.11

DN

15

9.85

8.68

1

12.96

-1.35 5.1

1 5.2

0

9.76

1.78

4.24

2.33

8.70

Hobbies and Fun

Special Consulting Room

4.24

-1.35

6.85

1.78

5.97

3.15

7.52

5.98

4.78

3.15

11.08

2

DN

-1.35

2.36

16.07

Special Consulting Room

5.

30

-1.80

4.85

3.91

5

DN 2.15

3.17

4.26

5.22

2.29

-1.80 1.99

Drugs

6.

47

2.3

6

2.78

DN

Dirty Utility

7.61

3.17

Nurse Arret -1.58

6

13.71 2.33

DN

2.15

4.25

1.98

-1.80

9.91

2.97

7

1.90

2.36

Clean Utility

Drugs -2.25

2.27

9.4

9.17

9 4.57

-2.25

-2.25

DN

2.36

14.90

8

10.87

9

DN

-2.70 -2.70 -2.70 0 7.2

DN 3

8.6

8.6

15.84

3

10

2.36

DN

-3.60

10.79

11 DN

-3.15

0

4 5.

-3.15

4.50

2.00

12

2.36

15.89

10.87

-3.60

13 Isolated

Isolated 5.65

Nurse Arret

-3.60

8

4.4

14

4.4

7

11.92

8 2.3

4.25

2.17

3.

53

2.17

30.00

4.26

3.01

-3.60

0.35

6.24

29.99

-4.04

18.64

21.57

-3.60

Semnan University

Dar al-Majanin

Care Sector 1 - 1st Floor Project

1 : 200

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

A4 Scale

1 : 200

9/10/2021 10:14:16 PM

4

Level 0 Care Sector 1

Semnan University Of Art - Architecture Department

36

35

34

33

32

31 30

29

28

27

25

4.20

8.88

5.37

4.20

26

2.16

2.04

2.04

2.16

3.17

2.46

13.93

2.49

17.83

8.85

4.21

13.84

12.53

6.59

17.30

10.07

2.44

Hobbies and Fun

15.09

-1.80

4.20

67

10.04

2.52

4.

DN

4.20

DN

5.02

15.09

-2.25 3.38

7.11

5.11

6.53

-1.80

2.47

-2.70

10.07

Isolated

2.

36

Isolated 2.12

Dirty Laundry

2.08

2.12

5.53

2.08

5.13

2.49

2.49

-3.15

Special Consulting Room 5.67

DN

-1.35

2.47

10.68

18.36

-1.58

4.99

5.30 6.40

5.64

7 4.5

0

7.2

Special Consulting Room

Nurse Arret

11.33

-2.70 4.46

6.4 7

-3.60

11.33

DN

Dining Place

-2.25

6.2

9.1

7

4

2.3 8

-1.35 9.49

3

6.51

Clean Sheets

8.6

Elevator

1.80

2.3

6

2.40

6.83

1.70

DN

4.

-1.80

DN

Nurse Arret

4.79

UP

2.

00

4.89

3.32 2.25

3.15

8.63

Elevator (Lab. Only)

-0.90

2.44

Gaurd

2.39 6.37

2.33

Waiting Area

1.91

11.87

2.80

16.28

3.60 4.24

DN

2.30

2.30

1.91

7.30

8.71

1.91

4.24 9.62

2.25

-3.60

13.70

2.44

-2.70

Elevator (Kitch. Only)

8.93

2.33

5.66

1.91

-2.25

Food Production

2.93

50

4.

48

8.92

3.71

4.73

-3.60

53

3.

2.52

4.20

4.20

2.

61

15.14

5.07

5.40

Nurses Restroom

DN

9.46

10.15

-3.15

2.48

6.94

-3.60

15.14

-4.04

5.07

6.59

Open Visitors Area

14.92

10.15

Gaurd

DN

Semnan University

Dar al-Majanin

Care Sector 2 - 2nd Floor DN

5

Level 0 Care Sector 2 1 : 200

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

A5 Scale

1 : 200

9/10/2021 10:14:25 PM

Project

Semnan University Of Art - Architecture Department

41

22 7.50

3.22

7.56

8.21

4.61

Sample Archive

37

2.80

Blood Sampling

2 B3 13.31

Labratory

4.40

6.41

CT Scan

Sampling (Women) 2.50

Reception & Results (Labratory)

21

4.78

Sampling (Men)

Sample Archive

2.47 5.57

4.50

1.70

1.90

Changing Room 5.55

3.35

3.90

Control Room

2.32

Technician

3.12

5.54

Waiting Room

1.20

2.29

3.20

Gaurd

2.01

13.67

12.27

2.47

Control Room 8.84

5.42

Reception (Radiology)

Waiting Room

Technician

0.00

5.64

2.20

5.53

Storage

3.29

3.55

Washer

2.57

6.59

41.06

3.80

Cashier 2.29

10.40

16.40 5.09

4.80

8.56

Changing Room 5.50

5.11

Electroconvulsive Therapy (ECT)

Radiography

20 4.80

Storage

5.21

4.17 2.36

Clean Laundry

3.67

19 3.56

Systems & Facilities

3.41

Medicine Storage

2.70

3.41

Fridge

3.60

4.32

9.70

5.37

6.25

Kitchen

3.95

4.88

4.88

3.14

Dirty Laundry

9.98

2.30

6.28

Laundry

18

25.35

3.60

3.82

3.38

3.38

9.40

11.20

17 4.00

Semnan University

Dar al-Majanin

16

Lab., Kitch. & Radiography 1

Project

B3

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

A6 Scale

1 : 100

9/10/2021 10:14:31 PM

Level -1 Kitchen & 1 Radiography 1 : 100

Semnan University Of Art - Architecture Department

3.35

4.78

11.34

2.04

3.10 9.06

7.21

Dining Place

4.78

14.52

3.10 3.74

2.29

Food Production

2.57

10.10

4.99

9.98

9.85

4.50

11.00

Dining Place

2.77

10.76

2.65

9.46

Hobbies and Fun

2.95

6.96

1.78

3.47

9.94

19.51

3.78

10.43

1.82

8.04

4.24

Hobbies and Fun

Special Consulting Room

2.33

2.23

8.68

6.85

6.18

3.19 1.82

7.52

Special Consulting Room

2.36

8.70

2.65

1.80

2.65 3.19 11.08

8.90 2.36

2.33

DN 16.07

3.80

DN 5.15

Drugs

2.46

0.22

2.20

1.99

2.20 DN

1.98

Dirty Utility

4.26

2.15

3.17

Nurse Arret 13.71 2.33

2.36

11.08

1.75

14.97

DN

9.91

Clean Utility Drugs

1.75

DN 9.98

2.36

2.36

14.91

10.87

13.89

DN

1.30

1.30

DN 15.84

8.90

2.36

2.36

DN

10.79

13.89

DN

0.85 0.85

6.59

2.36

15.89

10.87

0.40 11.87

Isolated

Isolated

Semnan University

Dar al-Majanin

Care Sector 1- 2nd Floor

1 : 200

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

A7 Scale

1 : 200

9/10/2021 10:14:37 PM

1

Level 1 Care Sector 1

Project

Semnan University Of Art - Architecture Department

36

35

34

33

32

31 30

29

28

27

25

4.20

8.88

5.37

4.20

26

17.83

3.18

3.80

2.04

2.04 2.46

2.04

3.19

13.93

2.04

4.21

13.85

12.74

8.85

6.59

17.30

10.07

2.44

15.09

2.20

10.04

2.52

DN

1.75

DN 15.09

DN 3.16

7.11

1.30

5.67

5.53

10.07

2.47

0.85

DN

2.47 10.68

6.40

2.43

18.36

11.33

DN

0.40 6.22

6.62

2.65

2.51

1.80

6.83

1.72

DN 3.15

2.20

DN

4.73

DN

2.44

3.10

5.19

2.44

2.58 2.87

3.11

8.92

5.63

3.10

2.30 2.39

1.75

6.83

3.49 8.56

2.39

16.28 5.54

3.60

7.99

13.70

0.40

DN

15.14

2.52

7.27

7.30

8.71

1.30

0.85 DN

10.15

7.14

14.92

10.15

15.14

2.47

Semnan University

Dar al-Majanin

Care Sector 2 - 2nd Floor 1 : 200

Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

A8 Scale

1 : 200

9/10/2021 10:14:44 PM

1

Level 1 Care Sector 2

C1 2

Semnan University Of Art - Architecture Department

Semnan University

Dar al-Majanin

Site Plan Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

1 : 1000

Dr. Mahdavi

Checked by

A9 Scale

1 : 1000

9/10/2021 10:14:53 PM

1

Site

Semnan University Of Art - Architecture Department

2

1 : 200

Section B-B - Care Sector 2 1 : 200

Semnan University

Dar al-Majanin

Sections - Care Sections Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

B1 Scale

1 : 200

9/10/2021 10:15:01 PM

1

Section A-A - Care Sector 1

Semnan University Of Art - Architecture Department

2 B2

Level Top Roof 10.00

Roof 7.00

Level 1 4.00

Level 0 0.00

1

Section C-C - Adminstration 1 : 100

1 B2

Semnan University

Dar al-Majanin

Sections - Adminstration

1 : 100

Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

B2 Scale

1 : 100

9/10/2021 10:15:06 PM

2

Section D-D - Adminstration

2

Semnan University Of Art - Architecture Department

B3

Section E-E - Entrance & 1 Emergency & Radiography 1 : 100 1 B3

Semnan University

Dar al-Majanin

Section Entrance & Emergency & Radiography

1 : 100

Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

B3 Scale

1 : 100

9/10/2021 10:15:11 PM

Section F-F - Entrance & 2 Emergency & Radiography

Semnan University Of Art - Architecture Department

2

1 : 200

North-West

Semnan University

1 : 200

Dar al-Majanin

Elevations Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

C1 Scale

1 : 200

9/12/2021 3:27:28 AM

1

North-East

Semnan University Of Art - Architecture Department

2

1 : 200

Semnan University

South-West 1 : 200

Dar al-Majanin

Elevations Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

C2 Scale

1 : 200

9/12/2021 3:26:29 AM

1

South-East

Semnan University Of Art - Architecture Department

88

87

86

85

84

83

8281

9380

79 78

77

76

89 75 9091

74

73

72

71

92 70

69

68

67

66

65

56 55

54 42

43 44

45 46

47 48

49 50

51 52

53

Semnan University

Dar al-Majanin

Level 0 Columns - Care 1 Sector 1 : 200

Columns - Care Section

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

Dr. Mahdavi

Checked by

D1 Scale

1 : 200

9/13/2021 12:57:12 AM

Project

Semnan University Of Art - Architecture Department

77

76

89

75

90

74

73

72

71

92

70

69

68

67

66

65

61

62

60

64

59

58

Semnan University 57

Dar al-Majanin

Columns - Entrance & Emergency

Project

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Author

Drawn by

Checker

Checked by

D2 Scale

1 : 100

9/13/2021 12:57:13 AM

Level 0 Columns - Entrance 1 &1 :Emergency 100

Semnan University Of Art - Architecture Department

Semnan University

Dar al-Majanin

Details - Wall Sections

Schizophernia Care Center

Project

8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

D3 Scale

1:10

9/13/2021 12:57:13 AM

Dr. Mahdavi

Checked by

Semnan University Of Art - Architecture Department

Semnan University

Dar al-Majanin

Details - Flooring

Schizophernia Care Center

Project

8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

D4 Scale

1:10

9/13/2021 12:57:13 AM

Dr. Mahdavi

Checked by

Semnan University Of Art - Architecture Department

Semnan University

Dar al-Majanin

Details - Window Types

Schizophernia Care Center 8/5/2021

Date

Author

Drawn by

Checker

Checked by

D5 Scale 1:10

9/13/2021 12:57:14 AM

Project

Semnan University Of Art - Architecture Department

Semnan University

Dar al-Majanin

Details - Door Types

Schizophernia Care Center

Project

8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

D6 Scale

1:10

9/13/2021 12:57:14 AM

Dr. Mahdavi

Checked by

Semnan University Of Art - Architecture Department

Semnan University

Dar al-Majanin

Details - Column Types

Schizophernia Care Center

Project

8/5/2021

Date

Mehran Harati

Drawn by

D7 Scale

1:10

9/13/2021 12:57:14 AM

Dr. Mahdavi

Checked by

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ -۹‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫| ‪91‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ـ ﮐﺘﺐ و ﻣﻘﺎﻻت‬۱‫ـ‬۹ ‫ﮐﺘﺎب ﺟﺎﻣﻊ ﻣﻌﻤﺎري ﻧﻮﯾﻔﺮت‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺟﺎﻣﻊ ﻣﻌﻤﺎري ﺗﺎﯾﻢﺳﯿﻮر‬ ‫ ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬3 ‫ﻣﺒﺤﺚ‬ ‫ ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬4 ‫ﻣﺒﺤﺚ‬ ‫ ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬19 ‫ﻣﺒﺤﺚ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺳﯽوﭼﻬﺎرم ﻧﻬﻤﯿﻦ ﺳﺎل ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ روانﺷﻨﺎﺳﯽ‬ ‫ﮐﺘﺎب رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ و ﻣﻌﻤﺎري‬ ‫ﮐﺘﺎل رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﺤﯿﻂ‬

URL ‫ـ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬۲‫ـ‬۹ ‫اﯾﺴﻨﺎ‬ https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/translations/persian

https://www.bbc.com/persian/iran/2016/02/160209_me_mental_health_personal_experie nce https://www.bbc.com/persian/iran/2016/02/160204_me_personal_story_on_schizophreni a http://www.medilam.ac.ir/News/ID/5322/ /http://formdama.com/ /https://kilid.com/mag/life-style/building-bazaar/22714 /https://uboot.in/intel-deck-vs-waffle-slab /https://intelldeck.com /https://zagrosbana.com/maximum-waffle-ceiling-span /https://www.markazeahan.com/types-of-ceilings-for-large-openings

92 |