Jaarverslag Memisa 2011 by Memisa

Samen voor het leven

漏 Lieve Blancquaert

jaarverslag 2011

memisa 路 jaarverslag 2011 路 deel I

漏 Lieve Blancquaert

Omdat gezondheidszorg een basisrecht is.

memisa 路 jaarverslag 2011 路 deel I

Inhoud Voorwoord

DEEL I 1. Basisgezondheidszorg

Toegankelijke en kwaliteitsvolle

6 Belgische ziekenhuizen op terreinbezoek

Gezondheidszorg in Pay Kongila

Campagne ‘Stop moedersterfte’

Campagne ‘Alternatieve geboortelijst’

gezondheidszorg

Vijverfestival

Een geïntegreerd gezondheidssysteem

Zuiderpershuis

Samenwerking met andere sectoren

Vrijwilligersdag

Transversale thema’s

Thema-avonden rond moedersterfte

Tentoonstelling Lieve Blancquaert

Microprojecten

‘La solidarité tisse la santé’

Projecten gefinancierd uit eigen fondsen

Projecten uitgevoerd met de steun van derden 12

Samenwerkingsverbanden en netwerken in België en het buitenland

Waar steunde Memisa in 2011 microprojecten? 13

Memisa in de media

Structurele programma’s

DEEL II

Het driejaarlijkse actieplan 2011-2013

Steun aan 38 gezondheidszones (DR Congo)

2. Memisa in het Zuiden

4. Maatschappelijk en milieuverslag

Inleiding

Strijd tegen slaapziekte in de Evenaarsprovincie 14

Organisatieprofiel

Mauritanië

Verslagparameters

India

Bestuur, verplichting en betrokkenheid

Burundi

Maatschappelijke prestatie-indicatoren

Andere interventies

Milieu-indicatoren

Noodhulp en wederopbouw

DR Congo

Prestatie-indicatoren met betrekking tot de effectiviteit van de werking

Hoorn van Afrika

Indicatoren op vlak van productverantwoordelijkheid

Economische indicatoren

3. Memisa in België Ziekenhuis voor Ziekenhuis

5. Financieel overzicht

Ontmoetingen tussen Noord en Zuid

Resultatenrekening

Subsidies

Balans

Uitwisseling

Kosten Fondsenwerving

Nieuw partnerschap in 2011

6. GRI-overzicht

memisa · jaarverslag 2011

Voorwoord

Beste lezer en sympathisant, 2011 was een woelig jaar. De financieel en economische crisis hielden lelijk huis bij ons en in de andere Westerse landen. Het sociaaleconomische model bleek niet zo solide als werd gedacht. FinanciĂŤle instellingen en landen kwamen aan de rand van de afgrond te staan. Als reactie op deze crisis willen sommigen zich terugplooien om zich om hun eigen problemen te bekommeren. De solidariteit tussen rijk en arm wordt in vraag gesteld. In een dergelijk scenario bestaat het risico dat de zwaksten, zowel in het Noorden als het Zuiden, de tol zullen betalen. Dat solidariteit ook in tijden van crisis nodig is, werd voorbije zomer pijnlijk duidelijk door de hongersnood in de Hoorn van Afrika. Bijna drie miljoen mensen werden met de dood bedreigd. Om iets te doen aan deze erbarmelijke toestand, besliste Memisa om samen met Caritas een hulpactie op te zetten. Naast opvang voor vluchtelingen focuste Memisa zich op het opstarten van een medisch programma voor ondervoede kinderen en voor een verbetering van de hygiĂŤne. Bij onze structurele en punctuele projecten richtten we ons voornamelijk op CentraalAfrika, waar we een veertigtal gezondheidsdistricten begeleiden. Op deze manier helpt Memisa aan de uitbouw van een kwalitatieve gezondheidszorg voor meer dan 6 miljoen mensen. Ook in 2011 legden we sterk de nadruk op de strijd tegen moeder- en kindersterfte. De cijfers tonen aan dat het hiermee de goede kant uit gaat. Toch blijft de kindersterfte vlak na de geboorte nog steeds schrikwekkend hoog. Dit heeft te maken met de (nietideale) omstandigheden bij de bevalling, het gezondheidszorgsysteem en de sociale context. De grootste kloof tussen rijk en arm situeert zich rond de aan- of afwezigheid van competente zorg bij de bevalling. Memisa doet hier concreet wat aan door lokaal gezondheidspersoneel in afgelegen gebieden en moeilijke omstandigheden premies te betalen en in materiaal en medicijnen te voorzien. In deze strijd tegen armoede en ongelijkheid werkt Memisa samen met anderen. Op operationeel vlak gebeurde dit met organisaties als Caritas, Wereldsolidariteit (WSM), Artsen Zonder Vakantie (AZV) en Cordaid.

memisa Âˇ jaarverslag 2011

Op het vlak van technische uitwisseling en kwaliteitsondersteuning schreven we ons verder in binnen netwerken als Medicus Mundi International (MMI), Quality Medicine for All (Quamed), Belgische Platform Microverzekering en Mutualiteiten (Masmut) en de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF). Ik geloof er rotsvast in dat we door dergelijke samenwerking een kwaliteitsvoller werk kunnen leveren, zowel in het Noorden als in het Zuiden. Een bijzonder voorbeeld van samenwerking tussen Memisa en andere organisaties is het project Ziekenhuis voor Ziekenhuis. Deze structurele samenwerking tussen Belgische ziekenhuizen en Afrikaanse ziekenhuizen onder de paraplu van Memisa is een voorbeeld van promotie van de solidariteit tussen Noord en Zuid. Het is mooi om te zien hoe zo’n samenwerking aan beide kanten motiverend werkt en duurzaam is. Memisa besteedde het voorbije jaar trouwens extra aandacht aan kwaliteitsverbetering door zich in te schrijven in het EFQM-model (European Foundation for Quality Management). Eén van de resultaten daarvan hebt u trouwens momenteel in handen: Het jaarverslag wordt voortaan volgens de GRI(Global Reporting Initiative)-normen opgesteld. Met behulp van deze methode maken we ons jaarverslag transparanter en is het mogelijk een vergelijkingsbasis op te stellen. Daarnaast werden onze logistiek en boekhouding tegen het licht gehouden om de efficiëntie binnen deze diensten verder te verhogen. Uiteindelijk zal dit over de hele organisatie een substantiële invloed hebben op de kwaliteit van ons functioneren. Ik wil u allen die Memisa steunt, al de medewerkers en vrijwilligers van Memisa in België, Congo, Burundi, al onze partners van verschillende organisaties in vele landen, danken voor alle inzet die ons toelaat het jaar 2011 goed af te sluiten, zoals u kunt lezen in dit rapport.

Dr. Frank De Paepe Algemeen Directeur Memisa

memisa · jaarverslag 2011

漏 Lieve Blancquaert

Gezondheid is meer dan de afwezigheid van ziekte of invaliditeit.

memisa 路 jaarverslag 2011 路 deel I

1. Basisgezondheidszorg Basisgezondheidszorg zoals gedefinieerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), is gericht op het algemene welzijn van de mens in zijn omgeving. Gezondheid is immers meer dan de afwezigheid van ziekte of invaliditeit en slaat op het fysieke, mentale en sociale welzijn. In essentie komt het erop neer kwalitatieve gezondheidszorg te bieden aan zoveel mogelijk mensen zonder onderscheid van ras, geslacht of levensbeschouwing; zo dicht mogelijk bij hun leefgemeenschap; tegen een redelijke prijs en met hun actieve medewerking. Het nastreven van basisgezondheidszorg steunt op een aantal belangrijke principes: toegankelijkheid, deelname van de bevolking, gezondheidspromotie, competenties, het gebruik van aangepaste technologie en intersectoriële samenwerking. Wil men de doelstellingen behalen, dan dienen deze principes nageleefd te worden. Deze principes zijn ook terug te vinden in de uitdagingen die Memisa zichzelf stelt.

Toegankelijke en kwaliteitsvolle gezondheidszorg Gezondheidszorg dient zowel geografisch als financieel toegankelijk te zijn. Medische zorgen moeten betaalbaar zijn voor iedereen, ook voor mensen die langdurig ziek zijn. Ook is het belangrijk dat mensen niet té ver hoeven te lopen voor geneeskundige zorgen. Gezondheidscentra op 5 à 10 km zijn ideaal. Toegang tot gezondheidszorg dient bovendien laagdrempelig te zijn: de zorgen moeten psychologisch toegankelijk zijn, met vriendelijke gezondheidswerkers die goed kunnen luisteren zodat de patiënten zich op hun gemak voelen. Hiertoe is het belangrijk dat de zorgverleners zich kunnen inleven in de situatie van de patiënt: zo kunnen deze de noden beter aanvoelen en de beste zorgen verstrekken aan de patiënt. Ook het gebruik van eenvoudige en aangepaste methodes en technologieën die lokaal eenvoudig geïmplementeerd kunnen worden en een goed beheer van het medisch materiaal is onontbeerlijk.

Een geïntegreerd gezondheidssysteem Het gezondheidssysteem bestaat uit twee niveaus. Het eerste niveau is dat van het gezondheidscentrum. De functie hiervan is vergelijkbaar met deze van de huisarts in België.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Het ziekenhuis is het tweede niveau. Als de verpleegkundige van het gezondheidscentrum de patiënt niet kan helpen, verwijst hij deze door naar het ziekenhuis. Binnen een functioneel gezondheidssysteem is het belangrijk dat er sprake is van een optimale wisselwerking tussen beide niveaus: ze dienen goed samen te werken en elkaar aan te vullen. Memisa probeert het lokale potentieel maximaal aan bod te laten komen door te streven naar een optimale actieve participatie van de lokale bevolking. Dialoog staat hierbij centraal: we luisteren naar de behoeften van de bevolking. Projecten worden mét de bevolking en niet voor de bevolking uitgebouwd. We bevorderen de dynamiek van de open dialoog met de plaatselijke partners, die volwaardig deelnemen aan het beslissingsproces. Lokale bewustwording, de verantwoordelijkheid en de autonomie worden zo optimaal gestimuleerd.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Samenwerking met andere sectoren Voor een duurzame verbetering van de gezondheidszorg en de algemene levensomstandigheden (vb. bruikbaar water) van de mensen is het van belang dat er een goede samenwerking bestaat met andere sectoren zoals landbouw, economie en onderwijs.

Transversale thema’s Een aantal thema’s vinden we zodanig belangrijk dat we hieraan via een programma op alle niveaus van de gezondheidszorg aandacht aan besteden. Dergelijk transversale thema’s zijn de gender- en milieuproblematiek en ondervoeding. De thema’s gender en milieu vinden we zodanig belangrijk dat we hieraan via ons structurele programma op alle niveaus van de gezondheidszorg aandacht besteden. Deze twee thema’s werden geïntegreerd binnen het programma 2011-2013 en voorzien in specifieke activiteiten rond deze thema’s. Op vlak van gender gaat het hier met name over activiteiten rond de gelijkheid van mannen en vrouwen. Zo werken we in onder meer Mauritanië rond de problematiek van de vrouwenbesnijdenissen en in India rond ‘family counseling’ en vrouwenrechten. Binnen deze activiteiten is er veel aandacht voor de participatie van de lokale bevolking die we als een belangrijke factor ervaren voor het slagen van dergelijke projecten. Met name werd er speciale aandacht besteed aan het lidmaatschap en deelname van vrouwen aan vergaderingen van de gezondheidscomités binnen de verschillende gezondheidscentra. Op vlak van milieu gaat het over projecten rond onder andere watervoorziening, de zuivering van bronnen en milieuvriendelijke energievoorzieningen (zonnepanelen).

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

漏 Lieve Blancquaert

Een gezonde toekomst voor het Zuiden.

memisa 路 jaarverslag 2011 路 deel I

2. Memisa in het Zuiden Onze medische projecten in het Zuiden vertegenwoordigen 92,4% van ons jaarlijks budget (circa 8,4 miljoen euro). Deze projecten kunnen worden onderverdeeld in drie pijlers: · structurele meerjarenprogramma’s 78% · noodhulp en wederopbouw 12% · microprojecten op eigen fondsen 7% en projecten met steun van derden (gelibelleerde projecten) 3% De uitgedrukte percentages houden geen rekening met de loonkosten.

Memisa’s strategische keuze om de basisgezondheidszorg te versterken, kadert in het beleid van de partnerlanden en internationale actoren zoals de Wereldgezondheidsorganisatie. Een aantal van onze projecten geniet een gedeeltelijke financiële steun van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking; van de regionale overheden of van andere institutionele donoren zoals de Verenigde Naties en de Wereldbank. Onze programma’s worden geëvalueerd door onafhankelijke deskundigen van bijvoorbeeld het Instituut Tropische Geneeskunde van Antwerpen, en werden op vraag van de Belgische overheid geauditeerd door PriceWaterhouseCoopers (PWC). Memisa ondersteunt lobbywerk, grotendeels in het kader van verschillende koepelorganisaties: 11.11.11, CNCD -11.11.11, Be-Cause Health (actoren van de Belgische medische ontwikkelingssamenwerking), Coprogram, Acodev, Eurac (De Europese ngo’s actief in Centraal Afrika), MasMut (overlegplatform van mutualiteiten), VEF (Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving).

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Memisa breekt naar politiek verantwoordelijken een lans voor het respecteren van het charter i.v.m. kwaliteitsgaranties voor medicijnen die naar het Zuiden geëxporteerd worden. Verschillende projecten in het Zuiden worden uitgevoerd in nauwe samenwerking met andere ngo’s.

Microprojecten Projecten gefinancierd uit eigen fondsen Er zijn veel kleine projecten die niet gesteund worden door grote institutionele donoren. Met een relatief klein budget krijgen vaak al duizenden mensen toegang tot de meest elementaire medische zorg. Memisa kan heel snel het nodige materiaal verzenden. Elk microproject wordt gesteund op basis van een duidelijke aanvraag door de lokale partner, zodat elk initiatief een eigen gezicht krijgt. Jaarlijks besteedt Memisa ongeveer 575.000 euro uit eigen fondsen aan microprojecten. Enkele voorbeelden: · beginvoorraad geneesmiddelen voor gezondheidscentra en ziekenhuizen; · medisch materiaal voor ziekenhuizen en gezondheidscentra; · fietsen en motors om de supervisies uit te voeren; · opleiding en bijscholingen van (para)medisch personeel; · herstellingswerken en niet-medische uitrusting voor de medische diensten. Het merendeel van de projectaanvragen komt uit Afrika, maar ook in Azië en Zuid-Amerika steunen we microprojecten. Elke drie maanden komt de projectcommissie samen om te beslissen welke projecten steun krijgen. Deze projecten worden volledig gefinancierd met de giften van onze schenkers. De commissie bestaat uit een aantal gekwalificeerde professionele gezondheidswerkers. Daarnaast werkt Memisa verder aan haar aanpak om de expertise in het Zuiden met betrekking tot volksgezondheid te valoriseren en te versterken. Projecten uitgevoerd met de steun van derden Memisa staat ook in voor de coördinatie en medisch-technische omkadering van medische projecten die haar werden toevertrouwd door derden (privépersonen, verenigingen, bedrijven.) Zo ondersteunt Memisa een belangrijk initiatief van Santana in Kautala, nabij Calcutta (Indië). Op dezelfde manier worden nog andere projecten opgezet in de DR Congo en Burundi. In samenwerking met Action d’Espoir steunt Memisa een heel bijzonder project voor hulpverlening aan slachtoffers van seksueel geweld in en rond Kaniola (Zuid-Kivu, DR Congo). Naast medische, individuele psychosociale bijstand en groepsgesprekken organiseren we nieuwe initiatieven voor een verbetering van de leefomstandigheden.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Waar steunde Memisa in 2011 microprojecten?

1 2

3 6

4 5

8 7 10 11 9 13

AFRIKA

Mauritanië (1)

Rwanda (4)

Mali (1)

Madagascar (1)

Burkina-Faso (9)

Zuid-Afrika (4)

Guinee (2)

D.R.Congo (47)

Togo (1)

Benin (1)

Kameroen (13)

Centraal Afrikaanse Republiek (2)

Congo Brazaville (1)

Oeganda (2)

Kenya (1)

Tanzania (1)

LATIJNS-AMERIKA Ecuador (1)

Verdeling per provincie Bandundu (7) Laag Congo (10) Evenaarsprovincie (8) Oost Kasaï (2) West Kasaï (0) Katanga (4) Kinshasa / Bureau (12) Maniema (0) Noord Kivu (0) Oostprovincie (2) Zuid Kivu (2)

AZIE India (1)

Haïti (2) Guatemala (2)

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Structurele programma’s Het driejaarlijkse actieplan 2011-2013 Dit driejarenprogramma is een verderzetting van de structurele programma’s die sinds 1995 worden opgezet en richt zich hoofdzakelijk op de DR Congo. Memisa verleent er structurele bijstand aan 38 gezondheidszones om basisgezondheidszorg te verzekeren voor meer dan 4 miljoen mensen. In de Evenaarsprovincie steunt Memisa onder andere de strijd tegen de slaapziekte. Wij zijn ook actief in Mauritanië (Dar Naïm, Nouakchott en Bababé), in India en vanaf 2011 ook in Burundi. Deze projecten worden voor 80% gesubsidieerd door de Belgische Ontwikkelingssamenwerking, 20% is eigen bijdrage, waarvoor Memisa een beroep doet op de vrijgevigheid van haar schenkers. Steun aan 38 gezondheidszones in de DR Congo De jaarlijkse steun aan een gezondheidszone van 100.000 tot 150.000 inwoners bedraagt tussen de 55.000 euro en 75.000 euro afhankelijk van bevolkingsdichtheid, bereikbaarheid, ... Iedere gezondheidszone telt één referentiehospitaal en 10 à 15 gezondheidscentra. Gemiddeld zijn er 2 artsen en 35 à 50 verpleegkundigen per zone. Onze uitdaging bestaat erin de kwaliteit van de basisgezondheidszorg in het hospitaal en de gezondheidscentra te verbeteren en betaalbaar te maken: · diensten uitrusten met aangepast medisch materiaal; · subsidies voor essentiële generische geneesmiddelen van goede kwaliteit; · aanmoedigingspremies voor het personeel dat niet of heel weinig betaald wordt; · bijdragen in de functioneringskosten, zoals bureaumateriaal, brandstof, verzekeringspremies; · organisatie van bijscholingen; · samen met het lokale personeel zoeken naar de beste oplossingen voor de gestelde problemen. Strijd tegen slaapziekte in de Evenaarsprovincie (DR Congo) Memisa’s efficiënte aanpak in de strijd tegen de slaapziekte heeft goede resultaten geboekt. De infectiegraad is gedaald van 5,6% in 1996 tot 0,12% in 2011. Het aantal patiënten met slaapziekte is drastisch verminderd, maar de ziekte is nog niet uitgeroeid. Het aantal mobiele ploegen dat van dorp tot dorp trok om alle inwoners te onderzoeken en door te verwijzen naar de gespecialiseerde behandelingscentra is verminderd naar 5 ploegen. Meer en meer worden de activiteiten binnen de werking van de gezondheidszone geïntegreerd. Dit moet ertoe leiden dat deze vreselijke aandoening in alle gezondheidscentra en hospitalen opgespoord en behandeld kan worden. Mauritanië Het solidariteitsfonds dat met de steun van Memisa in Dar Naïm werd opgezet heeft tot hoopvolle resultaten geleid. Dit fonds draagt bij tot de betaling van ziektekosten en de aankoop van voedsel. Het geeft ook microkredieten aan de minstbedeelden. Memisa en de partners ter

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

plaatse zoeken een strategie om het ziekteverzekeringssysteem in Dar Naïm uit te breiden. In Bababé werd een project rond de opstart van een mutualiteitssysteem verdergezet. India In de staat West-Bengalen rond Calcutta en in Darjeeling zijn er veel openbare en privéinstellingen bezig met gezondheidszorg zonder enige vorm van samenwerking. Samen met onze lokale partner West Bengal Voluntary Health Association heeft Memisa een netwerk gecreëerd tussen de verschillende spelers in de staat West-Bengalen. Alle instellingen werken nu samen aan één doel. De resultaten mogen er zijn: er worden nu aanzienlijk meer kinderen gevaccineerd en meer moeders bevallen in het ziekenhuis. Burundi Vanaf 2010 steunt Memisa in de provincie Muyinga de uitbouw van het gezondheidssysteem. Hierbij gaat bijzondere aandacht naar de uitbouw van mutualiteiten en een fonds voor de allerarmsten. Andere interventies Sinds enkele jaren krijgt Memisa steun van instituties zoals de Verenigde Naties, het Wereldfonds en van de Wereldbank voor aanvullende projecten zoals de bestrijding van malaria, aids, ondervoeding en renovatie van medische infrastructuren. Memisa steunt sinds 2008 een programma voor diabetici in Kinshasa en in Kikwit.

Noodhulp en wederopbouw DR Congo In 2011 zetten we het noodhulpprogramma verder dat naar aanleiding van de gebeurtenissen in 2009 en 2010 werd opgezet in Oost-Congo. We verleenden er hulp aan vluchtelingen met steun van de Belgische regering. Daarnaast verleenden we in de Evenaarsprovincie de nodige medische bijstand aan vluchtelingen die het slachtoffer werden van etnisch geweld. Dit gebeurde in samenwerking met Caritas Internationaal en met de steun van de Europese Unie. Zo konden we bijvoorbeeld dankzij de moedige inzet van onze lokale partners zelfs per fiets en prauw als eerste hulporganisatie de nodige dringende geneesmiddelen in dit door rebellen onveilig gemaakt gebied brengen. Daar wachtten op dat moment ongeveer 80.000 mensen, waarvan vele in zorgwekkende toestand, op onze hulp. Hoorn van Afrika Ook werd samen met Caritas Internationaal een hulpprogramma opgezet voor de slachtoffers van de extreme droogte in de Hoorn van Afrika. Memisa zorgde hierbij vooral voor de medische zorgen bij de opvang van Somalische vluchtelingen in Kenia en Ethiopië. De nadruk lag hierbij op de steun aan ondervoede kinderen, zwangere vrouwen en het verzekeren van een goede hygiëne, de beschikbaarheid van drinkbaar water en het voorkomen van een aantal hieraan verbonden ziektes en infecties.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

‘Ziekenhuis voor Ziekenhuis’ brengt het Zuiden dichterbij.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

3. Memisa in België Ziekenhuis voor Ziekenhuis Ontmoetingen tussen Noord en Zuid Het project “Ziekenhuis voor Ziekenhuis” zet partnerschappen op tussen Belgische ziekenhuizen en ziekenhuizen in het Zuiden. Het Belgische ziekenhuis engageert zich voor minstens 5 jaar. De partnerschappen zijn gebaseerd op een open dialoog, gelijkwaardigheid en gedeelde verantwoordelijkheid. Het personeel van het Belgisch ziekenhuis kan heel concreet kennismaken met de noden van een ziekenhuis ginds, maar ook met de mensen achter die noden. Momenteel zijn er 15 partnerschappen, waarvan 14 in de D.R. Congo en 1 in Niger. Subsidies De partnerschappen met een Congolees ziekenhuis maken deel uit van het structureel meerjarenprogramma van Memisa. Deze projecten worden voor 80% gesubsidieerd door de Belgische Ontwikkelingssamenwerking. De gemiddelde steun aan een gezondheidszone bedraagt per jaar ongeveer 70.000 euro. Hiervan is 59.000 euro gesubsidieerd. Het ziekenhuis draagt gedurende 5 jaar geheel of gedeeltelijk de overige 11.000 euro bij. Uitwisseling Naast de financiële steun is ook uitwisseling een belangrijk aspect. Memisa organiseert terreinbezoeken. Alle ziekenhuizen zijn reeds één of meerdere keren op missie geweest bij hun partnerziekenhuis. Samen met de verantwoordelijken van de Congolese ziekenhuizen en de Belgische bezoekers maakt Memisa een evaluatie van de toestand en stellen we realistische en haalbare verbeteringen voor. Nieuw partnerschap in 2011 Het fusieziekenhuis AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV werd eind 2011 het vijftiende Belgische ziekenhuis dat in het kader van Ziekenhuis voor Ziekenhuis een partnerschap afsloot met een ziekenhuis uit het Zuiden. Het zal de komende jaren samenwerken met het GombeMatadiziekenhuis dat in de provincie Bas-Congo is gelegen. De West-Vlaamse regionale televisiezender Focus/WTV was aanwezig bij de plechtige ondertekening van de overeenkomst tussen AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV en Memisa.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

6 Belgische ziekenhuizen op terreinbezoek in DR Congo In april-mei 2011 bezochten delegaties uit 6 ziekenhuizen hun partnerziekenhuis in DR Congo. AZ Sint Lucas Brugge Op 26 april vertrok een team van 5 mensen vanuit Zaventem naar Kinshasa. Vervolgens reisden zij door naar hun partnerziekenhuis in Popokabaka. Daar hielpen ze onder andere met de installatie van zonnepanelen. Dit project werd online opgevolgd via www.bloggen. be/projectsoleil.

AZ Sint-Lucas Gent Rik Vereecken van AZ Sint-Lucas Gent en Kurt Saenen van de firma Seldom vertrokken naar Mosango voor de installatie van zonnepanelen. Ook zij hielden een onlinedagboek bij op mosango. wordpress.com.

CHC Luik Een dokter en verpleger van CHC Luik bezochten de door hen gesteunde gezondheidszone van Pawa in het noordoosten van Congo. Ze draaiden er mee in de dagelijkse werking van het ziekenhuis. Samen met hun Congolese partners evalueerden ze een project rond watervoorziening voor het ziekenhuis.

Sint-Vincentiusziekenhuis (Deinze) Een team van het Sint-Vincentiusziekenhuis bezocht haar partnerziekenhuis in Kasongo-Lunda. Sabine Van de Vyver, vroedvrouw bij Sint-Vincentius, gaf er een workshop rond reanimatie van pasgeborenen. Daarnaast werd ook een workshop voor het personeel georganiseerd over hygi毛nevereisten.

Stedelijk Ziekenhuis (Roeselare) Personeelsleden van het Stedelijk Ziekenhuis uit Roeselare bezochten in 2011 een eerste maal het ziekenhuis van Pay Kongila. In de nasleep van hun bezoek werd besloten extra steun te zoeken voor de watervoorziening van het ziekenhuis.

memisa 路 jaarverslag 2011 路 deel I

AZ Nikolaas (Sint-Niklaas) Het ziekenhuis voor Bangabola was al twee keer bezocht door medewerkers van AZ Nikolaas. Hun derde bezoek bood dan ook een ideale gelegenheid om te kijken welke resultaten hun jarenlange steun aan dit ziekenhuis had opgebracht en waar men nog een extra zetje kon gebruiken. Zo werd na afloop van het terreinbezoek beslist om nieuwe bedden en matrassen in te zamelen.

AZ Damiaan (Oostende) In mei 2011 vertrokken de verpleegkundigen David Cops en Barbara Dessin met Memisa op missie naar het ziekenhuis van Djuma. Beiden zijn in het AZ Damiaan mentoren ziekenhuishygiëne. Met hun Congolese collega’s uit Djuma werkten ze samen aan het opzetten van richtlijnen omtrent ziekenhuishygiëne.

Is uw ziekenhuis geïnteresseerd of bent u bereid mee uw schouders te zetten onder dit unieke project? Neem dan contact op met Kris Van Kerkhoven via e-mail kris.van.kerkhoven@memisa.be of telefoon 02 454 15 49.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Gezondheidszorg in Pay Kongila, helemaal anders ! In het kader van het project Ziekenhuis voor Ziekenhuis bezocht Sandrine Morreale, werkzaam op de dienst communicatie van Memisa, in mei 2011 met een kleine equipe het partnerziekenhuis van Pay Kongila (DR Congo, provincie Bandundu).

ocht. En als er ooie land bez m it d n va rt er ik het ha . Het leven is rste keer dat ingen te maken ijk el rg Het was de ee ve om t wel ogelijk is, is he iets is wat onm s. gewoon ander n het t personeel va ay Kongila P he n n va va e is m u h rit n t ezieke d staan ngepast aan he Het referenti pe. Op een bor ben we ons aa ui b q he te st ch na om e nk d aa debriefing van dvrouwen Al van bij onze om 7u met de ndigen en vroe er ku t in eg le eg b rp ve ag d e .D ziekenhuis. De n de evolutie het ziekenhuis de hoogte va bezetting van op e d am n te t va n he ke k doet tsen en de statistie Tijdens het wer brengen de ar . n, es m aa d na ge op e en w hebb en en de nieu meer dan die de nacht van de pati毛nt r 3 artsen voor d aa an m st jn oe zi st er id t he en hebben personeel. Wan van de gezond rming van het en vroedvrouw vo en te ig en nd an ku m eg er rple de arts aan p nder water en szone. De ve spitaal werkt zo e gezondheid d ho in et s H . er en on w nt i毛 138.000 in len voor de pat le rol te vervul te en am nd fu dus een generator. met een kleine n Kimbekele huis om er dscentrum va van het zieken ei h km d n 23 o ez op g um et tr Bezoek aan h zondheidscen n vroedvrouw n verpleger, ee we naar een ge ee t an ui ga r er te at la ta en bes Enkele dag scentrum. . Het personeel dit gezondheid n ging te volgen le va p af ad ra en le ng ta ha de prena 8.000 mensen ger. Meer dan le rp ve lp hu n 8 maanden en ee jaar oud en is 35 er ve ge on mt aan. Ze is 4 km en is te vijfde kindje, ko ein dorpje op ar kl ha n n ee va r in ge nt ar het e woo Ngola, zwan t geen pijn. Z eslist om ze na b ef he en r in aa m st t ru bloed dt is er niet ge echografie zwanger. Ze ie ons begelei nerator en de d ge r e te d ok kt d er e w D . . Bij aankomst voet gekomen Ze krijgt een at met ons mee loed verloren. b ga ij el Z . ve t en ef ur st he e la ziekenhuis te sfusiebank. D ed maar Ngo y stelt het go een bloedtran ab er b ov e D ig n. kk lu aa tot aan ikt ge kan doorg enhuis blijven enhuis besch ek ek zi zi t t he he in l t za an ij ie w g gestopt is. Z bloedtransfus dat de bloedin e w en em rn ve volgende dag ar het de bevalling. idscentrum, na he nd zo ge t agstoel naar he agelijks per fiets of dra triciteit maar d of ek , el et en vo ge te er en at er t voltallige stromend wat De bevolking ga amheid van he ne. Er is geen za zo ed e lfr d ze n e va d is ht, de moed en enige ziekenhu ondering dat oor de wilskrac . Het is vol bew d la d gi re on ge K ns ay ve P van worden er le ndheidszone el van de gezo ne so er p nd verzorge n. wij hen verlate

memisa 路 jaarverslag 2011 路 deel I

Campagne ‘Stop moedersterfte’ Sinds 2009 besteedt Memisa extra aandacht aan het thema ‘Veilig bevallen’ door een campagne op te zetten waarbij we proberen zoveel mogelijk mensen bewust te maken van de problematiek van moedersterfte in het Zuiden. Tal van Belgische ziekenhuizen uit het netwerk “Ziekenhuis voor Ziekenhuis”, kraamafdelingen en zelfstandige vroedvrouwen steunen ons in deze campagne. De pijnlijke feiten op een rij: · Ongeveer elke minuut sterft ergens ter wereld een vrouw ten gevolge van complicaties tijdens zwangerschap of bevalling. Wereldwijd sterven hierdoor dagelijks ongeveer 1.500 vrouwen. Van hen woont 99% in ontwikkelingslanden. · Jaarlijks verliezen 1 miljoen kinderen hun moeder door moedersterfte. · 10 à 15 miljoen vrouwen lijden aan langdurige verwikkelingen of zelfs aan een blijvende handicap door moeilijkheden tijdens zwangerschap of bevalling. In de Millenniumdoelstellingen werd bepaald dat moedersterfte tegen 2015 met driekwart moet zijn teruggebracht ten opzichte van 1990. Jammer genoeg is dit doel voorlopig nog bijzonder veraf: van alle millenniumdoelstellingen is er rond moedersterfte het minste vooruitgang geboekt.

Campagne ‘Alternatieve geboortelijst’ Met deze campagne stellen we aan toekomstige ouders voor hun geluk te delen met mama’s uit het Zuiden. In totaal steunden 173 materniteiten en vroedvrouwen deze campagne door affiches op te hangen en flyers te verspreiden. 27 koppels kozen voor een alternatieve geboortelijst ten voordele van Memisa. Zij vroegen aan hun vrienden en familie een gift te doen ten voordele van Memisa.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Vijverfestival Meer dan 11.000 mensen zakten op 9 juli af naar het Vijverfestival in Dilbeek om aan het park en de vijver een hele dag te genieten van optredens, workshops, randanimatie en hapjes uit alle windstreken. Aan de stand van Memisa konden de kinderen op een speelse manier ontdekken welke risico’s zwangere vrouwen in het Zuiden lopen. In de Filmbus werden foto’s van Lieve Blancquaert getoond. Lieve Blancquaert bracht een boeiende getuigenis, op het groot podium, over bevallen in Congo. Een deel van de opbrengst van het Vijverfestival ging naar de strijd tegen moedersterfte.

Zuiderpershuis Op zondag 25 september 2011 vestigde het Zuiderpershuis in Antwerpen, met “Afrique Ta Mère” de aandacht op moeder- en kindersterfte in het Zuiden. Deze dag kaderde in een bredere campagne die het hele najaar liep en waarbij aandacht werd besteed aan de Millenniumdoelstellingen. Memisa zette mee haar schouders onder dit initiatief . Sabine Van De Vyver, hoofdvroedvrouw van het Sint-Vincentiusziekenhuis in Deinze , bracht een pakkende getuigenis. Zij staat dagelijks aan de wieg van het leven, hier en in Congo. Het Sint-Vincentiusziekenhuis is een actieve partner in het Ziekenhuis voor Ziekenhuis-netwerk. Lieve Blancquaert, meter van Memisa, getuigde over “Kraambed Congo”. Bovendien stond de fototentoonstelling van Lieve Blancquaert over moedersterfte in het Zuiden opgesteld in het Zuiderpershuis tijdens de maanden september en december.

Vrijwilligersdag 2011 was het Europees jaar van het vrijwilligerswerk, en dit wou Memisa niet zomaar voorbij laten gaan. Vrijwilligers vormen een zeer belangrijke schakel in de ketting van solidariteit tussen Noord en Zuid. Daarom organiseerde Memisa een vrijwilligersdag op 15 juni in Kasteel La Motte. Het werd een unieke dag met verrijkende ontmoetingen.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Thema-avonden rond moedersterfte In 2011 werden twee thema-avonden georganiseerd rond moedersterfte: op 19 maart in Ronse en op 26 oktober in Dilbeek. In een overvol CC Westrand bracht Lieve Blancquaert een boeiende getuigenis over bevallen in Congo en de problemen die hierbij komen kijken. Zelden werd de positie van vrouwen in het Zuiden zo treffend en in voor iedereen verstaanbare taal aan de kaak gesteld.

Tentoonstelling Lieve Blancquaert Memisa beschikt over een aantrekkelijke, kwaliteitsvolle tentoonstelling met foto’s van Lieve Blancquaert, die ze in de gezondheidszone Kasongo Lunda (een Congolese gezondheidszone gesteund door Memisa) gemaakt heeft. Deze tentoonstelling deed in 2011 ziekenhuizen, bibliotheken en culturele centra in het hele land aan. Bent u geïnteresseerd in deze tentoonstelling? Neem dan contact met Kerstin De Vry via e-mail kerstin.devry@memisa.be of per telefoon 02 454 15 57.

‘La solidarité tisse la santé’ “La solidarité tisse la santé” is een tentoonstelling over basisgezondheidszorg en mutualiteiten binnen een noordzuidperspectief. Deze tentoonstelling is sensibiliserend van opzet en wil een pedagogisch hulpmiddel zijn. Als dusdanig richt ze zich in de eerste plaats tot scholen. Deze tentoonstelling werd opgezet in partnerschap met ANMC (Alliance nationale des Mutualités chrétiennes), ISEI, Louvain Coopération au Développement en Solidarité Mondiale. In 2011 werd deze tentoonstelling door heel wat scholen, verspreid over Wallonië en Brussel, gebruikt.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Samenwerkingsverbanden en netwerken in België en het buitenland 11.11.11 11.11.11 is de koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging. Memisa is samen met 340 gemeentelijke comités en een 70-tal andere organisaties aangesloten bij deze koepel. Door waardevolle programma’s en organisaties in Noord en Zuid financieel te steunen, en door onderling overleg te stimuleren, wil 11.11.11 bereiken dat de organisaties hun activiteiten beter op elkaar afstemmen zodat die meer effect hebben. Onder het motto 2015 DE TIJD LOOPT bundelt de Vlaamse NoordZuidbeweging haar krachten en zet ze haar volle gewicht achter de Millenniumdoelstellingen. Wat de Kyoto-normen zijn voor de milieubeweging, moeten de Millenniumdoelstellingen worden voor de Noord-Zuidbeweging. Coprogram (ngo-federatie) Coprogram (sinds 30 november 2011 ngo-federatie) is de Vlaamse federatie van ngo’s voor ontwikkelingssamenwerking. Memisa is lid van deze organisatie die een dubbele opdracht vervult: de gezamenlijke belangen behartigen van de leden bij verschillende overheden. Daarnaast ondersteunt de ngo-federatie de leden in hun organisatorische uitdagingen en in hun streven naar kwaliteit. CNCD CNCD (Centre national de coopération au développement) is de koepelorganisatie die bijna tachtig ngo’s, vakbonden en ontwikkelingsorganisaties uit de Franse en Duitse Gemeenschap vertegenwoordigt die zich permanent inzetten voor internationale solidariteit. Acodev Acodev is de Franstalige tegenhanger van Coprogram. Het is een federatie van ngo’s voor ontwikkelingssamenwerking. Memisa maakt deel uit van deze koepelorganisatie. VEF VEF (Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving) is een samengaan van een aantal sociale en humanitaire organisaties die “beroep doen op de publieke vrijgevigheid” en die een Ethische Code hebben aanvaard. Hiermee wil VEF aan de Belgische bevolking waarborgen bieden van morele kwaliteit van de fondsenwerving en van de financiële transparantie. Medicus Mundi International Network Memisa werd in 2011 partner van Medicus Mundi, een internationaal netwerk dat organisaties groepeert die actief zijn op het vlak van gezondheid. Meer info: www.medicusmundi.org

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Be-Cause Health Be-cause health is een informeel en pluralistisch platform, dat openstaat voor institutionele en individuele leden, actief en geïnteresseerd in internationale gezondheid en gezondheidszorg. Dit platform wil de rol en de doeltreffendheid van de actoren van de Belgische ontwikkelingssamenwerking versterken in het wereldwijd toegankelijk maken van kwalitatieve gezondheidszorg via overleg, coördinatie en organisatieoverstijgende activiteiten. Op deze manier wil het een brug bouwen tussen de academische wereld en de actoren op het terrein. Memisa is één van de actieve leden van dit platform. Masmut Het Belgisch Platform Microziekteverzekering en Mutualiteiten (Masmut) heeft als doel de relevantie en de doeltreffendheid van microziekteverzekeringen en mutualiteiten in het Zuiden te versterken. Het platform verenigt Belgische actoren werkzaam op het gebied van toegankelijkheid van gezondheidszorg in ontwikkelingslanden en ze bouwt op hun specifieke en complementaire ervaring en expertise. Eurac Eurac of het Europees Netwerk voor Centraal-Afrika is een overlegorgaan tussen Europese ngo’s die actief zijn in Centraal-Afrika. Het doel van Eurac is de bevordering van informatieverspreiding tussen ngo’s en de versterking van de lobbycapaciteiten van deze ngo’s. Tenslotte is Memisa ook lid van het ‘Partnership for Maternal, Newborn & Child Health’ (PMNCH), Quality Medicine for All (QUAMED) het ‘Platform Gezondheid en Solidariteit’ en heeft Memisa een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met ‘Artsen zonder Vakantie’. Maatschappelijk verantwoord ondernemen In 2011 werden een aantal nieuwe partnerschappen afgesloten met ondernemingen die de missie van Memisa actief ondersteunen. Bestaande partnerschappen met o.m. Boobs-’nBurps, Stagobel en Ecostream werden verdergezet. De uitingsvorm van deze structurele partnerschappen tussen Memisa en de ondernemingen in kwestie zijn divers. Wel wordt er bij Memisa steeds nauw op toegekeken dat het partnerschap compatibel is met de visie en missie van Memisa. Sinds 1 januari 2011 bestaat er een ondersteunende samenwerking tussen Brussels Airlines en Memisa. Brussels Airlines biedt voordeeltarieven en de mogelijkheid tot extra bagage voor de missies naar Afrika. Bovendien wordt Memisa als partner vermeld op de website en in het inflight magazine.

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

Memisa in de media Memisa kwam het voorbije jaar op geregelde tijdstippen in de media. Blikvangers waren een televisiereeks op jongerenzender TMF waarin Vlaanderen zes weken lang de avonturen kon volgen van zes jonge Vlamingen in Burundi (Yes We Can). Deze productie kwam tot stand in samenwerking met Memisa. De projecten van Memisa kwamen in dit programma ook uitvoerig aan bod. Daarnaast kwam Memisa ook een aantal keren aan bod in informatieprogramma’s van de Vlaamse openbare zender VRT en van de Frantalige radiozender ‘La Première’. Volgende artikels verschenen in de geschreven pers: · TV nationaal (8) · TV regionaal (1) · Radio nationaal (3) · Radio regionaal (3) · Dagkranten nationaal (9) · Dagkranten regionale edities/regionale bladen (13) · Magazines (34) · Gespecialiseerde medische pers (25)

memisa · jaarverslag 2011 · deel I

4. Maatschappelijk en milieuverslag Inleiding Het jaarverslag van 2011 is het eerste dat werd opgesteld volgens de GRI-normen (Global Reporting Initiative). Dit houdt in dat Memisa in haar jaarverslag een aantal basisgegevens heeft opgenomen rond de economische, sociale, maatschappelijke en milieu-impact van de organisatie. Daarnaast wordt ook het luik rond de financiële rapportage gevoelig uitgebreid. De keuze voor de GRI biedt twee belangrijke voordelen: bijkomende transparantie naar onze sympathisanten en donateurs toe en een betrouwbare interne (chronologische) en externe (naar andere organisaties toe) vergelijkingsbasis. Dit jaarverslag is een belangrijke stap in het streven van Memisa naar een steeds transparantere en meer kwaliteitsvolle organisatie. GRI blijft echter een continu leerproces, waarbij het ons streven is elk jaar opnieuw onszelf te willen verbeteren.

Organisatieprofiel 2.1 - 2.2 Deze informatie kan u terugvinden aan de hand van ons GRI-overzicht. 2.3 Structuur van de organisatie Zoals elke vzw (vereniging zonder winstgevend doel) heeft Memisa een algemene vergadering (AV), die jaarlijks bijeenkomt en waarvan de bevoegdheden door de statuten van de organisatie worden bepaald. De AV kiest de leden van de Raad van Bestuur (RvB), die het beleid en de strategie van Memisa uittekent op lange termijn. De Raad van Bestuur heeft een nauwe band met het managementteam (MT), dat de verantwoordelijkheid draagt voor het dagelijks uitvoerend bestuur. In dit managementteam komen de algemeen directeur, de coördinatoren van de verschillende departementen, de medisch coördinator en de coördinator media en lobbying bijeen. Algemene Vergadering De Algemene Vergadering bestaat uit 29 vertegenwoordigers van onze belangrijkste stakeholders. Dit zijn deskundigen uit verschillende bedrijven en organisaties, vrijwilligers, leden van de Raad van Bestuur en ex-personeelsleden. De Algemene Vergadering is het hoogste orgaan van Memisa. Zij stelt de Raad van Bestuur aan en geeft goedkeuring over het jaarverslag en de jaarrekeningen op basis van de audit van de Bedrijfsrevisor. Leden: BAL Jacqueline, Père BURGRAFF Joseph, DE BRUYN Jac, de PUYDT Raoul, DE ZEINE Emannuel, DEBRABANDERE Regine, DONVIL – De Smedt Jeanne, DUPUIS

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

Christian, Dr. EECKHOUT Emmanuel, FIEVE Benoit, FRAEYMAN Noëlla, Karel GYSELINCK, JANSEGERS Pol, LEJEUNE Alain, LEONARD Françoise, MACHIELS Jacques, MATTON Jef, NIETVELT-VAN KERSSCHAEVER Greet, PHILIPPART Agnes, POLMAN Frans, TOUSSAINT Bernadette, VANDENBULCKE Jan, VANDENSCHRICK Jacques, Prof. VANDEPITTE Jozef, VAN HEESVELDE Joost, VAN HUFFEL Marc, VANSINA Luc, VANWAMBEKE Stefan, WINNUBST Maria. Raad van Bestuur Leden: Regine DEBRABANDERE, Raoul de Puydt, Karel GYSELINCK, Jacques MACHIELS, Jef MATTON, Agnes PHILIPPART, Frans POLMAN, Marc VAN HUFFEL. Voorzitter van de Raad van Bestuur: Joseph Burgraff De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor het algemeen beheer van Memisa. De operationele verantwoordelijkheid delegeert de Raad van Bestuur aan de directie van de organisatie. De voorzitter en alle andere bestuursleden zijn vrijwilligers en oefenen hun opdracht onbezoldigd uit. Directie De algemeen directeur van Memisa is Frank De Paepe. Personeel Memisa De lijst van medewerkers van Memisa kan u raadplegen op de website van Memisa. Vrijwilligerswerking Memisa kan rekenen op een groep trouwe vrijwilligers die zich het hele jaar inzetten voor onze organisatie: Departement Communicatie, Sensibilisatie & Fondsenwerving 13 Departement Projecten 2 Werkingsondersteunende taken (klusjes, logistiek,…) 2 Project Ziekenhuis voor Ziekenhuis Algemeen Organisatie-overzicht Algemene Vergadering

Raad van Bestuur Algemene Directie

Staffunctie Lobby & Netwerk (NH, Media, Fondsen) Dienst Algemene Zaken

Afdeling Projecten

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

Staffunctie QCE & RD

Dienst Financiële Administratie

Afdeling CEF

Managementstructuur Memisa

Staflid Lobby & Netwerk (NH, Media, Fondsen)

Staflid QCE & RD

Algemeen Directeur

Hoofd Dienst Algemene Zaken

Hoofd Dienst Financiële Administratie

Coördinator Afdeling Projecten

Management Council

Direction

Coördinator Afdeling CEF

Management Team

Organisatiestructuur Memisa in Congo Raad van Bestuur Algemene Directie Memisa België Chef de mission in DR Congo Coördinator Departement Projecten Coördinator Departement Algemene Zaken Coördinator van de BAT’s (4)

2.4 - 2.8 Deze informatie kan u terugvinden aan de hand van ons GRI-overzicht. 2.9 Significante veranderingen wat betreft organisatie, structuur of gebouwen: In 2011 werd de Dienst Financiën een afzonderlijke dienst binnen de organisatie. In het verleden viel deze Dienst onder de Dienst Algemene Zaken. 2.10 Ontvangen onderscheidingen: Memisa ontving geen onderscheidingen in de voorbije periode.

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

Verslagparameters 3.1 Dit jaarverslag slaat op de periode van 1/1/2011 tot en met 31/12/2011. 3.2 Het vorige jaarverslag werd gepubliceerd naar aanleiding van de Algemene Vergadering van 8 september 2011. 3.3 Memisa brengt elk jaar een jaarverslag uit naar aanleiding van de Algemene Vergadering. 3.4 Contactpunt voor dit verslag: Het contactpunt voor dit verslag kan gevonden worden bij het GRI-overzicht. 3.5 Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag: De inhoud van dit jaarverslag werd voorgesteld door de Afdeling Communicatie, Sensibilisatie en Fondsenwerving van Memisa. Vervolgens werd de mogelijkheid geboden aan de verschillende Diensten en Afdelingen van Memisa, alsook aan de Algemene Directeur om hier feedback op te geven. Deze werd vervolgens in het jaarverslag geïntegreerd. 3.6 Afbakening van de reikwijdte van het verslag: Wat het activiteitenverslag en het financiële verslag betreft, behandelt dit jaarverslag de wereldwijde werking van Memisa. Voor het maatschappelijk en het milieurapport werd enkel rekening gehouden met de werking van Memisa in België. 3.7 Specifieke beperkingen voor de reikwijdte of afbakening van het verslag: zie punt 3.6. 3.8 Basis voor de verslaggeving die de vergelijkbaarheid tussen de verschillende verslagperioden aanzienlijk beïnvloedt: Dit is de eerste keer dat het jaarverslag van Memisa volgens de GRI-normen werd opgesteld. 3.10 Uitleg over de gevolgen van eventuele herformulering van eerder verstrekte informatie: niet van toepassing. 3.11 Significante veranderingen ten opzichte van vorige verslagperiode qua meetmethoden: geen. 3.12 GRI-overzichtstabel met overzicht van de behandelde indicatoren: zie pagina 41.

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

Bestuur, verplichting en betrokkenheid 4.1 Bestuursstructuur: zie pagina 27-29. 4.2 Heeft de voorzitter een leidinggevende rol? De voorzitter van de vzw is een onafhankelijke en onbezoldigde vrijwilliger die geen mandaat heeft binnen de operationele werking van de organisatie. 4.3 Aantal onafhankelijken/niet-leidinggevenden van het hoogste bestuursorgaan: zie pagina 27-29. 4.4 Aanbevelingen of medezeggenschap op het hoogste bestuurslichaam: De medewerkers van Memisa hebben medezeggenschap via de coördinatoren en Algemeen Directeur die dagelijks aanspreekbaar zijn, via de personeelsdienst en via de equipevergaderingen. 4.13 Lidmaatschappen/Belangenorganisaties: zie pagina 24-25. 4.14 Overzicht relevante belanghebbenden: De institutionele en medefinanciers, de partners van het project Ziekenhuis voor Ziekenhuis, de vrijwilligers, de medewerkers & de partners en begunstigden in het Zuiden. 4.15 Basis voor inventarisatie en selectie van de belanghebbenden: De belanghebbenden werden bepaald door het Management Team van Memisa op voordragen van de Afdeling Communicatie, Sensibilisatie en Fondsenwerving. Memisa houdt zich altijd aanbevolen haar werking en dit jaarverslag verder toe te lichten aan andere belanghebbenden of belangengroepen die zich aandienen.

Maatschappelijke prestatie-indicatoren LA1 · Personeelsbestand Gemiddeld aantal werknemers in het lopende jaar 2011 · Voltijds · Deeltijds Personen in dienst per 31/12/2011 · Voltijds · Deeltijds · Totaal uitgedrukt in VTE

aantal

LA2 · Personeelsverloop · Ingetreden medewerkers · Uitgetreden medewerkers

aantal 5 3

6,66 9,08 8 8 12,86

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

LA7 Werkverlet · Verlet, ziektedagen, ziekteverzuim · Ouderschapsverlof · Wettelijke vakantie LA10 · Opleiding - Vorming · Taalcursussen · Informatica (toepassingen) · Arbeidswetgeving · Algemeen · Totaal

aantal 11 0 142 uren/jr 70 0 30 199 299

LA12 100% van onze medewerkers werden ingelicht omtrent hun prestatie- en loopbaanontwikkeling. LA13 · Personeelsbestand Man - vrouw per 31/12/2011 · Voltijds man · Deeltijds man · Voltijds vrouw · Deeltijds vrouw · Totaal uitgedrukt Per beroepscategorie in VTE · Directiepersoneel · Bedienden · Arbeiders Per opleidingsniveau · Middelbare school · Hoger niet-universitair · Universitair Per leeftijdscategorie op 31/12/2011 · < 30 jaar · 30 - 50 jaar · 50 jaar Raad van Bestuur · Man · Vrouw · Totaal Algemene Vergadering · Man · Vrouw · Totaal

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

aantal 4 3 4 6 17 1 11,86 0 9 6 2 2 8 6 7 2 9 20 9 29

Milieu-indicatoren EN3 · Direct energieverbruik door primaire energiebron · Verbruik gas 66.702 aantal m³ (kWh) Er werd een nieuwe thermostaat geïnstalleerd die aan/uit springt ochtend en avond en die in het weekend niet aanspringt. Daarnaast werden personeelsleden erop attent gemaakt om bij vakantiedagen het verwarmingstoestel sowieso uit te schakelen. EN4 · Indirect energieverbruik door primaire bron · Verbruik elektriciteit 11.146 kWh Oude computerschermen worden door flatscreens vervangen die minder energie verbruiken. Medewerkers worden verzocht om op te letten door lichten te doven indien mogelijk en om geen elektrische toestellen te laten aanstaan indien dit niet nodig is. EN8 · Totale wateronttrekking per bron · Totaal waterverbruik

188 m³

EN16 · Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen · Gas 66.702 kWh - 11.911,52 kg CO2 EN17 · Andere relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht Nationale verplaatsingen • Woon-werkverkeer · Openbaar vervoer 398 kg CO2 - 3980 km x 0,100 kgCo2 per km · Fiets 0 kg CO2 - 195,5 km · Auto 10.038,42 kg CO2 -47.802 km x 0,210 kgCo2 per km • Dienstverkeer · Openbaar vervoer 119 kg CO2 - 1.190 km · Auto 5.555,97 kg CO2 - 26.457,04 km Internationaal dienstverkeer · Vliegtuig 300.990 km

Prestatie-indicatoren met betrekking tot de effectiviteit van de werking NGO2 Voorziene mechanismen voor reacties of klachten met betrekking tot de doelstellingen en de concrete werking. Memisa heeft er belang bij te beantwoorden aan de verwachtingen betreffende haar dienstverlening. Wij wensen dat alle ontvangende partijen zowel intern als extern tevreden zijn over onze diensten en willen op de hoogte gebracht worden van vergissingen of problemen. Hiervoor ontwikkelde Memisa een klachtenprocedure. De procedure heeft als doel Memisa te informeren ingeval van probleem, klacht of het verzoek een gepaste oplossing te vinden. Vervolgens is het belangrijk deze procedure vast te leggen

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

om Memisa toe te laten de kwaliteit van haar diensten te verbeteren en allen de kans te geven suggesties te maken om onze diensten te optimaliseren. Waarover klacht indienen? Memisa wenst op de hoogte gehouden te worden van de betrokken partijen : - indien deze niet tevreden zijn over onze procedures; - indien Memisa, naar hun mening, niet beantwoordt aan de overeenkomst of de verwachtingen; - indien zij een probleem hebben door een faling van Memisa; - indien zij onnauwkeurigheden merken. Hoe een klacht neerleggen? Klachten kunnen worden neergelegd per e-mail of per post bij de contactpersoon binnen Memisa of bij de hiërarchische verantwoordelijke van deze laatste. De klachten worden op vertrouwelijke manier behandeld. Wat is het gevolg van een klacht? Binnen een periode van vier weken zal Memisa een schriftelijk antwoord sturen per e-mail of per post. Zoniet contacteert Memisa de belanghebbende per telefoon of e-mail voor meer inlichtingen. De klacht wordt behandeld door de contactpersoon of zijn hiërarchische verantwoordelijke. Hoe bezwaar aantekenen? Indien de betrokken partij niet akkoord gaat met het genomen besluit van Memisa, mag deze bezwaar aantekenen. Zij legt dit bezwaar schriftelijk neer bij Memisa binnen de vier weken na de eerste beslissing genomen door Memisa met betrekking tot de klacht. Het bezwaar wordt behandeld door de contactpersoon of zijn hiërarchische verantwoordelijke. Een schriftelijk antwoord wordt gegeven binnen een tijdspanne van zes weken. De klachtencommissie Het is mogelijk dat de ontvangende partij niet tevreden is over de manier waarop het bezwaar is behandeld. Zij mag dan vragen de klacht te laten voorkomen op de klachtencommissie. Het doel van deze commissie is een onpartijdig advies te geven om de klachten met betrekking tot individuen of met een ontevreden karakter op te lossen. Suggesties De ontvangende partij kan altijd suggesties doorgeven aan de contactpersoon binnen Memisa of aan de hiërarchische verantwoordelijke van deze. Binnen zes weken informeren wij over de gezette stappen met betrekking tot de suggesties.

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

NGO8 Overzicht van de diverse categorieën van inkomsten en overzicht van de vijf omvangrijkste donoren en de steun die deze verschaffen. Het overzicht van de diverse categorieën van inkomsten kan worden teruggevonden in het financieel overzicht. De vijf omvangrijkste institutionele donoren van Memisa waren in 2011 DGOS (4.176.700,03€), de Wereldbank (1.445.037,49€), de Verenigde Naties (129.720,68€), Wallonie-Bruxelles International (75.955,20€) en het Global Fund (11.812,37€)

Indicatoren op vlak van productverantwoordelijkheid PR6 Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring. Memisa is lid van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF), een organisatie die aan de Belgische bevolking waarborgen wil bieden met betrekking tot de morele kwaliteit van de fondsenwerving en tot doorzichtigheid van de rekeningen. Op basis van de informatie die Memisa aan VEF bezorgde, kwam deze tot de conclusie dat Memisa in 2011 haar informatieplicht positief had ingevuld en de verschillende wetten, standaarden en codes had nageleefd. Informatie over onze inkomsten en bestedingen is eveneens terug te vinden via de website www.ngo-openboek.be.

Economische indicatoren EC1 Directe en economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd, waaronder inkomsten, operationele kosten, personeelsvergoedingen, donaties en overige maatschappelijke investeringen, ingehouden winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers en overheden. Zie pagina 36-38. EC4 Significante financiële steun van de overheid. Zie pagina 37.

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

5. Financieel overzicht Resultatenrekening Langs de inkomstenzijde noteren we een daling in de noodhulpprojecten. Verhoudingsgewijs blijft Memisa het grootste deel van haar werkingsmiddelen halen uit overheidssubsidies met een stijgend aandeel uit particuliere en- andere giften.

subsidies 69%

legaten 1%

giften 30%

Aan de kant van de uitgaven zien we dezelfde impact van de noodhulpprojecten in de post “Andere Bedrijfskosten”. De post “Diensten en Diversen” vertoont een daling die hoofdzakelijk het gevolg is van aantal kosten die verschoven zijn naar de post Andere Bedrijfskosten. De loon- en afschrijvingskost bleven grotendeels gelijk. Tenslotte hebben we ook de terugneming van een voorziening voor belastingen in Congo die finaal werd kwijtgescholden (post “Voorzieningen Risico’s en Kosten”). Globaal genomen zien we dus zowel langs inkomstenzijde als langs uitgavenzijde een verminderde activiteit in 2011 door externe factoren zonder veel impact op het resultaat.

Balans Op de balans zien we aan de actiefzijde een grote stijging in de post Handelsvorderingen. Dit is voornamelijk het gevolg van een nog te ontvangen subsidie voor een groot project in CongoBrazzaville. Op de passiefzijde vinden we een gelijkaardige stijging in de post Handelsschulden wegens nog te besteden bedragen voor datzelfde project. Voor meer informatie in verband met de balans en resultatenrekening van Memisa kan u steeds contact opnemen met Edwin De Leeuw via edwin.de.leeuw@memisa.be. Ook het budget, de loonspanning en de afschrijvingstabel kan via deze weg worden aangevraagd.

Kosten fondsenwerving In 2011 werd een totaal bedrag van 202.298 euro ingeschreven als kosten bestemd voor de verwerving van fondsen. 112.658,24 euro hiervan betreft directe kosten, de overige 89.639,75 euro zijn personeelskosten goed voor een voltijdse equivalent (FTE) van 2,05 verdeeld over 4 personeelsleden.Tegenover deze kosten staat een opbrengst van 1.903.270 euro. Deze opbrengsten zijn verdeeld over particuliere giften (1.466.704 euro), het project Ziekenhuis voor Ziekenhuis (329.419,27 euro) en legaten (107.146,76 euro). Dit maakt dat de kostenbatenratio van de fondsenwervende activiteiten in 2011 10,6% bedroeg. Dit betekent dat om een gift van 100 euro te verwerven, Memisa zelf 10,6 euro diende te spenderen. Voor bijkomende gegevens over de kosten van de fondsenwerving kan u steeds contact opnemen met Kris Van Kerkhoven via kris.van.kerkhoven@memisa.be.

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

RESULTATENREKENING 2011

2010

bedrijfskosten

8.426.947,04

9.133.489,76

A. handelsgoederen, grond- en hulpstoffen

874,65

476

2. wijzigingen voorraad

874,65

476

B. diensten en diversen

C. bezoldigingen, soc. lasten, pensioenen

D. afschrijvingen op opricht., vaste activa

F. voorzieningen risico’s en kosten

G. andere bedrijfskosten

V. financiële kosten

A. kosten van schulden

B. waardevermindering, andere dan II.E.

C. andere financiële kosten

625.032,26

720.996,34

1.397.428,40

1.302.232,20

36.051,64

39.218,82

-141.173,91

13.644,89

6.508.734,00

7.056.921,51

78.914,06

9.907,70

4,19 3.461,80

-552,29

75.448,07

10.459,99

VIII uitzonderlijke kosten

1.580,57

111.417,49

A. uitz. afschrijv. op opricht. kosten, enz

1.580,57

V. voorziening uitz. risico’s en kosten

111.417,49

TOTAAL KOSTEN

8.507.441,00

9.254.814,95

2011

2010

bedrijfsopbrengsten

8.516.153,57

9.365.716,67

D. bijdragen, lidgelden en schenkingen

8.377.129,47

9.341.708,57

E. andere bedrijfsopbrengsten

139.024,10

24.008,00

126.326,96

76.829,42

IV financiële opbrengsten

B. opbrengsten uit vlottende activa

38.635,54

34.758,85

C. andere financële opbrengsten

87.691,42

42.070,57

2.621,45

6.525,21

VII uitzonderlijke opbrengsten

B. terugneming afschrijv. op vaste activa

E. andere uitzonderlijke opbrengsten TOTAAL OPBRENGSTEN

197,65

12.485,05

2.423,80

-5.959,84

8.645.101,98

9.449.071,20

137.660,31

194.256,25

XI resultaatverwerking BIJDRAGEN, LIDGELDEN EN SCHENKINGEN Particuliere giften

1.466.604,00

Provinciale giften

27.855,20

Legaten zonder terugnemingsrecht

Gemeente giften

15.538,54

Subsidies DGOS programma

3.426.7400,03

Ziekenhuis giften

297.419,27

Subsidies Gemeenschappen voor PR

75.955,20

Subsidies DGOS - Noodhulp

750.000,00

Subsidies VN

129.720,68

Ziekenhuis giften programma Opbrengsten acties CEF Speciefike giften gelibelleerd Speciefike giften niet gelibelleerd Giften eigen inbreng programma

32.000,00 100,00 242.469,63 23.604,38 321.052,81

Subsidies Wereldbank Subsidies Global Fnd Tussenkomst werkingskosten

107.146,76

1.445.037,49 11.812,37 4.113,11

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

BALANS Activa

2011

2010

Vaste activa

128.311,39

149.399,28

III materiële vaste activa

124.965,98

148.142,35

A. terreinen en gebouwen

71.311,44

82.035,21

B. installaties machines en uitrusting

43.230,75

56.635,98

C. meubilair en rollend materieel

10.423,79

19.471,16

IV financiële vaste activa

3.345,41

1.256,93

C. andere financiële vaste activa

3.345,41

1.256,93

2. vorderingen en borgtochten in contanten

3.345,41

1.256,93

7.343.198,50

6.308.685,34

VI voorraden en bestellingen in uitvoering

1.433,95

3.308,60

A. voorraden

1.433,95

2.308,60

4. handelsgoederen

Vlottende activa

1.433,95

2.308,60

VII vorderingen op ten hoogste een jaar

1.852.858,46

835.812,33

A. handelsvorderingen

1.852.858,46

835.490,62

B. overige vorderingen

VIII geldbeleggingen

2.763.239,08

2.896.726,85

2.763.239,08

2.896.726,85

2.712.513,30

2.567.550,26

321,71

B. overige beleggingen

IX liquide middelen X

overlopende rekeningen

13.153,71

6.287,30

TOTAAL ACTIVA

7.471.509,89

6.458.084,62

Passiva Eigen vermogen I kapitaal B. niet opgevraagd IV reserves B. onbeschikbaer reserves 1. voor eigen aandelen V overdragen winst voorzieningen voor risico’s en kosten VII voorzieningen voor risico’s en kosten A. voorzieningen voor risico’s en kosten 1. pensioenen en soortgel. verplichtingen 2. overige risico’s en kosten Vreemd vermogen IX schulden op ten hoogste een jaar C. handelschulden 1. leveranciers E. schulden 2. bezoldigingen en sociale lasten X overlopende rekeningen TOTAAL Passiva

2011 4.025.172,92 1.689,35 1.689,35 357.419,29 357.419,29 357.419,29 3.666.064,28 18.302,76 18.302,76 18.302,76 18.302,76

2010 3.887.512,61 1.189,35 1.689,35 319.920,65 319.920,65 319.92,65 3.565.902,61 159.476,67 159.476,67 159.476,67 25.919,01 133.557,66 2.410.166,14 2.410.166,14 2.335.724,20 2.335.724,20 74.441,94 74.441,94 929,20 6.458.084,62

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

3.428.035,21 3.401.534,19 3.318.761,18 3.318.761,18 82.773,01 82.773,01 26.500,02 7.471.509,89

memisa 路 jaarverslag 2011 路 deel II

6. GRI-overzicht Visie & strategie 1.1 Verklaring duurzaamheid Organisatieprofiel 2.1 Naam organisatie 2.2 Producten/diensten 2.3 Structuur organisatie 2.4 Locatie hoofdkantoor 2.5 Landen actief 2.6 Juridische structuur 2.7 Afzetmarkten 2.8 Omvang/kerncijfers 2.9 Significante veranderingen 2.10 Onderscheidingen

p 4-5

achterflap p 7-16 p 27-29 achterflap p 11,13 p 27-28 p 11,13 p 36-38 p 29 p 29

Verslagparameters 3.1 Verslagperiode 3.2 Datum recente verslag 3.3 Verslagcyclus 3.4 Contactpunt 3.5 Proces voor bepalen inhoud 3.6 Afbakening verslag 3.7 Specifieke beperkingen 3.8 Basis die de vergelijkbaarheid be茂nvloedt 3.10 Gevolgen van eventuele herformulering 3.11 Significante veranderingen 3.12 GRI-tabel

p 30 p 30 p 30 p 30 p 30 p 30 p 30 p 30 p 30 p 30 p 41-42

Bestuur, verplichting en betrokkenheid 4.1 Bestuursstructuur 4.2 Heeft voorzitter een leidinggevende rol? 4.3 Aantal onafhankelijken/niet leidinggevenden 4.4 Aanbevelingsmogelijkheden/medezeggenschap 4.13 Lidmaatschappen/belangenorganisaties 4.14 Overzicht relevante belanghebbenden 4.15 Inventarisatie/selectie belanghebbenden

p 27-29 p 31 p 31 p 31 p 24-25 p 31 p 31

Prestatie-indicatoren Milieu EN1 EN3 EN4 EN5

Totale hoeveelheid gebruikte materialen Direct energieverbruik primaire energiebronnen Indirect energieverbruik primaire energiebronnen Energiebesparingen en effici毛ntieverhogingen

p 33 p 33 p 33 p 33

memisa 路 jaarverslag 2011 路 deel II

EN8 EN16 EN17

Totale wateronttrekking Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen Andere relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht

p 33 p 33 p 33

Sociaal LA1 LA2 LA7 LA10 LA12 LA13

Totale personeelsbestand naar type werk, arbeidsovereenkomst en regio Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per leeftijdsgroep, geslacht en regio Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers en het aantal werkgerelateerde sterfgevallen per regio Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteedt aan opleidingen, onderverdeeld naar werknemerscategorie Percentage medewerkers dat regelmatig wordt ingelicht omtrent prestatie- en loopbaanontwikkeling Samenstelling van bestuurslichamen en onderverdeling van medewerkers per categorie naar geslacht, leeftijdsgroep, het behoren tot een bepaalde maatschappelijke minderheid en andere indicatoren van diversiteit.

p 32

Productverantwoordelijkheid PR6 Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring

p 35

p 31 p 31 p 32

p 32 p 32

Economie EC1 Directe en economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd, waaronder inkomsten, operationele kosten, personeelsvergoedingen, donaties en overige maatschappelijke investeringen, ingehouden winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers en overheden p 35 EC4 Significante financiële steun van de overheid p 35 Prestatie-indicatoren met betrekking tot de effectiviteit van de werking NGO2 Voorziene mechanismen voor reacties of klachten met betrekking tot de doelstellingen en de concrete werking. NGO8 Overzicht van de diverse categorieën van inkomsten en overzicht van de vijf omvangrijkste donoren en de steun die deze verschaffen

De contactpersoon met betrekking tot dit jaarverslag is Kris Van Kerkhoven. E-mail: kris.van.kerkhoven@memisa.be., T 02 454 15 49.

memisa · jaarverslag 2011 · deel II

p 33-34

p 35

ÂŠ memisa - 2012 contact: Kris Van Kerkhoven Vormgeving: studiostraid.be

Kerkstraat 63, 1701 Itterbeek T 02 454 15 40 www.memisa.be