Memisa jaarverslag 2013 by Memisa

Jaarverslag 2013

SAMEN VOOR HET LEVEN

“ Een gezonde toekomst voor het Zuiden.” 2

memisa · jaarverslag 2013

Inhoud Voorwoord 4 DEEL I 1. Missie en visie

Missie 7 Waarden 7 2. Strategische nota

Visie 9 Doelstelling 1

Doelstelling 2

3. Basisgezondheidszorg

Toegankelijke en kwaliteitsvolle gezondheidszorg 13

Mijn mamamoment

Gospel 4 Life

Verjaardagsfeest op 29/11/2013

Audiëntie bij Koningin Mathilde

Bijlage bij La Libre Belgique “La santé pour tous?”

Activiteiten in België

Dilbeekse scholen strijden tegen moedersterfte 29 Vijverfestival 29 Solidariteitsprijs De Standaard

Missie Mosango

Kinderkoor in Bonlez

Dokters in Afrika

31 32

Een geïntegreerd gezondheidssysteem

A Shot for Charity

Samenwerking met andere sectoren

Kerstmarkt Itterbeek 32

Transversale thema’s

Vrijwilligers- en Ziekenhuis voor Ziekenhuisdag 32

4. Memisa in het Zuiden

Tentoonstelling Lieve Blanquaert

Microprojecten 17 Projecten gefinancierd uit eigen fondsen

Projecten uitgevoerd met steun van derden

Structurele programma’s

Verdere uitwerking van onze online communicatie 32 Samenwerkingsverbanden en netwerken in België en buitenland

1. Driejarenprogramma 2011-2013 20

DEEL II

2. Project Brazzaville

6. Maatschappelijk- en milieuverslag

3. Andere interventies in het Zuiden

Inleiding 37

4. Project “Health workers for all”

Organisatieprofiel 37

Noodhulp en wederopbouw

Verslagparameters 40

DR Congo

Bestuur, verplichting en betrokkenheid

Filipijnen 23

Maatschappelijke prestatie-indicatoren

5. Memisa in België

Milieu-indicatoren 45

Ziekenhuis voor Ziekenhuis

Ontmoetingen tussen Noord en Zuid

Prestatie-indicatoren met betrekking tot de effectiviteit van de werking

Subsidies 25 Uitwisseling 25 Nieuw partnerschap in 2013

Getuigenis 25 Campagnes 27 Stop moedersterfte

Alternatieve geboortelijst

Memisa blaast 25 kaarsjes uit

Postzegel 28

Indicatoren op vlak van productverantwoordelijkheid 47 Economische indicatoren 7. Financieel overzicht

47 48

Transparantie 48 Resultatenrekening 48 Balans 49 Kosten fondsenwerving 8. GRI-overzicht

49 54

memisa · jaarverslag 2013

Voorwoord

Beste lezer, Beste sympathisant, 25 jaar 2013 was voor Memisa een bijzonder jaar, we vierden namelijk ons 25-jarig bestaan. Vrijdag 29 november, de dag van het verjaardagsfeest, was een dag van weerzien en uitwisseling, een moment van herbronning, een gelegenheid om herinneringen op te halen en banden te onderhouden. We hadden de gelegenheid om de stichters, pioniers, medewerkers, leden, partners, sympathisanten, donateurs, vrijwilligers en weldoeners te danken en om ideeën voor de toekomst toe te lichten. Wereld Onze wereld is in crisis. Middelen zijn slecht verdeeld en de kloof tussen rijk en arm wordt steeds groter. De grote machthebbers zijn moeilijk voor de kar van een duurzame wereld te spannen. Het blijft echter essentieel om te werken aan goed beheer van drinkwater en voedsel, een noodzakelijke medische zorgverlening, problemen rond migratiestromen, diversiteit in de samenleving en het organiseren van mondiale solidariteit. Memisa wil bijdragen een aan rechtvaardige en duurzame mondiale gemeenschap. Om dit te doen, hebben we nood aan solidariteit, aan vrijgevigheid. Zo kunnen we in alle bescheidenheid meewerken aan de strijd voor een andere wereld. Recht op gezondheidszorg Tussen 1990 en 2011 daalde het sterftecijfer voor kinderen onder vijf jaar met 41 procent. Een mooi resultaat zou je denken, maar de doelstelling was een vermindering met twee derde. Het moedersterftecijfer daalde met 47 procent, terwijl de doelstelling hiervoor een daling met 75 procent was. Oorzaak hiervan is niet alleen de medische context, maar dikwijls ook het gebrek aan basisuitrusting: slechte wegen, gebrek aan proper water, ontbreken van elektriciteit… De context verandert en de overheidssteun voor ontwikkelingshulp wordt terug geschroefd. Toch blijft het werk van Memisa nodig om de allerarmsten te bereiken. Het recht op basisgezondheidszorg voor iedereen en vooral voor de minstbedeelden helpen waarmaken is onze missie. Zo blijven we trouw aan ons oorspronkelijk elan: de roeping van de missionarissen om de lijdende medemens te helpen. Actief mededogen is de drijfveer van onze organisatie. Onze rol is om vanuit een hoge mate van verontwaardiging druk uit te oefenen via nationale en internationale netwerken, voor de waarden die we verdedigen: menselijke waardigheid, gelijkheid, solidariteit en verantwoordelijkheid voor het gemeenschappelijk goed.

memisa · jaarverslag 2013

Zich engageren met Memisa Memisa is een sterke organisatie van middelgroot formaat. Om haar missie te blijven vervullen, heeft Memisa goedwerkende teams nodig, met genoeg verscheidenheid, hier en op het terrein. Efficiënte en coherente teams die goed samenwerken om gemeenschappelijke doelen te bereiken. De rol van NGO’s als Memisa is ook om te informeren, eisen op te leggen en druk uit te oefenen. Daarom is het nodig om zowel in het Noorden als het Zuiden actief te zijn in netwerken, met partner-NGO’s, overheden en bilaterale en multilaterale samenwerking, wetenschappelijke instellingen en bedrijven. Wij ondersteunen de kwaliteit van de gezondheidszorg, en het werk van medisch personeel, dat vaak met bescheiden middelen in de meest afgelegen gebieden een verschil probeert te maken voor de meest kansarmen. Daarnaast verbreden wij op grote schaal de perifere gezondheidssystemen zodat ze ook beter ten dienste staan van de allerarmsten. Ook bij rampen dragen wij ons steentje bij. We willen alle mensen die hebben bijgedragen aan de resultaten van 2013 bedanken. Zonder de trouw van onze weldoeners, en zonder de inzet van al onze medewerkers, zou niets mogelijk zijn. Samen blijven we bouwen aan een model van doelmatige solidariteit, met beperkte middelen en dank zij een immense en waardevolle vrijgevigheid.

Frank de Paepe

Joseph Burgraff

Algemeen Directeur Memisa

Voorzitter Memisa

“Als een negentig jaar oude man eens wat ongevraagd advies mag geven, dan zou het zijn dat je, ongeacht je leeftijd, menselijke solidariteit, de zorg voor de andere, als de centrale waarde in je leven moet nemen.” Nelson Mandela, Lezing in Kliptown, Soweto, 12 juli 2008.

memisa · jaarverslag 2013

“ Toegang tot basisgezondheidszorg is een fundamenteel mensenrecht.” 6

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

1. Missie en visie Missie De opdracht van Memisa is het bevorderen van de gezondheidszorg voor de kansarmsten in het Zuiden. De naam Memisa, ‘ME-dische MI-ssie SA-menwerking’, geeft zelf een verduidelijking: · ‘Medische’: Memisa wil via de gezondheidszorg een concrete en toekomstgerichte bijdrage leveren op het vlak van ontwikkelingssamenwerking. · ‘Missie’: dit aspect benadrukt de christelijke inspiratie van de organisatie die de mens – in de eerste plaats de minst gegoede – centraal stelt in het ontwikkelingsproces. · ‘Samenwerking’: verwijst naar een goede samenwerking met lokale partners in een open dialoog, op basis van gelijkwaardigheid en gedeelde verantwoordelijkheid. Memisa voert strijd tegen armoede en ongelijkheid en richt zich naar de kansarmsten. Toegang tot basisgezondheidszorg is een fundamenteel mensenrecht ook voor de mensen in het Zuiden.

Waarden Memisa stelt de mens centraal. Memisa stelt zich tot hoofddoel een ontwikkelingsproces te ondersteunen dat gericht is op het welzijn en de duurzame ontplooiing van de mens, zowel op individueel vlak als in groepsverband. De drijfveer van Memisa is het menselijke mededogen, in het bijzonder met de lijdende mens. Deze beweegreden brengt een scherp gevoel voor sociale rechtvaardigheid met zich mee dat ons doet ijveren voor een evenredigere verdeling van de middelen en van de wel daden van de vooruitgang op wereldvlak. Uit het voorgaande vloeien enkele basiswaarden voort van waaruit Memisa werkt: Solidariteit, Gelijkheid, Verantwoordelijkheid. Die drie hoofdwaarden omvatten andere waarden: – Solidariteit: bescheidenheid, nederigheid, wederkerigheid, efficiëntie, eerlijk delen, rechtvaardigheid. – Gelijkwaardigheid: menselijke waardigheid, respect, gender, kwaliteit, empathie, tolerantie, neutraliteit, uitwisseling, openheid, complementariteit. – Verantwoordelijkheid: subsidiariteit, integriteit, capaciteit, duurzaamheid, deelname, ownership, empowerment, bonum commune, respect voor de omgeving.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Solidariteit verwijst naar een gevoel van eenheid met de andere, gebaseerd op gemeenschappelijke en wederzijds ge毛xpliciteerde waarden, standaarden en verantwoordelijkheden. Dialoog en uitwisseling zijn hier dus essentieel. Solidariteit kan ook omschreven worden als het aanvaarden van een deel van de verantwoordelijkheid voor het lot van de ander.

漏 Hermans Joris

Het ontwikkelingsproces voltrekt zich evenzeer in het Noorden. Door het beluisteren van personen en groepen uit het Zuiden, kunnen we onszelf en onze eigen cultuur in vraag stellen. Respect en wederkerigheid kunnen onze ontwikkeling bevorderen. Voor Memisa betekent die ontwikkeling het streven naar een mensgerichte maatschappij in Noord en Zuid.

memisa 路 jaarverslag 2013 路 deel I

2. Strategische Nota Visie Om haar missie “bevorderen van de gezondheidszorg voor de meest kansarmen in het Zuiden” te vervullen, met respect voor haar waarden, heeft Memisa de volgende grote strategische oriëntaties weerhouden: Doelstelling 1 Bijdragen aan het welzijn van de gemeenschappen in hun geheel, door de beschikbaarheid van kwaliteitsvolle gezondheidszorg te verbeteren voor allen en vooral voor de minstbegoeden. Strategische oriëntaties 1.1 Projecten uitvoeren samen met partnerorganisaties ter versterking van de gezondheidszorg, de gezondheidsdiensten en het gezondheidssysteem, en tegelijk de technische capaciteiten van de actoren verbeteren (beschikbaarheid) → Op middellange termijn: · Verzekeren dat de huidige ondersteuning van de gezondheidsstructuren en systemen wordt verdergezet, in overeenstemming met de ervaringen en morele verantwoordelijkheid van Memisa. · Het kiezen van lokale partners die de uitvoering van de interventies op een autonome en efficiënte manier zullen kunnen volbrengen. · Blijven inzetten op punctuele projecten, als aanzet voor diversificatie, partnerschappen en onderzoek. · Het noodhulpprogramma behouden om zowel de complementariteit met de structurele hulpverlening als de zichtbaarheid van de organisatie te verzekeren. Inzetten op post-noodhulp om zo het systeem en het partnerschap weer op te bouwen. · Onze activiteiten geografisch diversifiëren om zo een openheid op internationaal vlak te behouden. · Financiering bij grote institutionele donoren onderhandelen rekening houdend met de toegevoegde waarde en de haalbaarheid en dit in overeenstemming met onze waarden en doelstellingen. · De middelen van Memisa in eerste instantie besteden in de periferie, dicht bij de bevolking, en minder in steun aan overheden. · Verschillende resultaatgerichte methodes aanwenden en voorkeur geven aan het vooropstellen van resultaten waar we meer grip op hebben.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

→ Op lange termijn: · In synergie samenwerken via strategische partnerschappen die ons helpen de gewenste resultaten te bereiken en onze indirecte kosten in te perken. · Investeren in de empowerment van lokale partners in de gezondheidszorg teneinde een beter beheer en meer resultaten te bekomen. 1.2 Bijdragen aan netwerken voor uitwisseling van deskundigheid, kapitalisatie van ervaringen, research en vernieuwing voor de ontwikkeling van de gezondheidssector en de gezondheidszorg (kwaliteit) → Op middellange termijn: · De kwaliteit verbeteren door uitwisseling van ervaringen via technische netwerken en door het bekomen van deskundig advies. · Ervaringen diversifiëren, innoveren om bij te leren en ons laten inspireren door innovaties om ze elders te herhalen indien relevant. · Procedures ontwikkelen en een conceptueel kader scheppen voor de belangrijkste initiatieven. → Op lange termijn: · Bijdragen aan het onderzoek naar een efficiënter gezondheidssysteem dat beter beantwoordt aan de behoeften van de gemeenschap. · Operationeel onderzoek uitvoeren naar de factoren die de prestaties van de betrokken actoren in onze projecten kunnen verbeteren. Doelstelling 2 Bijdragen aan maatschappelijke veranderingen en aan het beleid in Noord en Zuid voor meer duurzame ontwikkeling en solidariteit en een betere toegankelijkheid voor allen tot de basisgezondheidsdiensten. Strategische oriëntaties 2.1 Bijdragen aan de versterking van het maatschappelijk middenveld, van lokale groeperingen en mutualiteiten en andere sociale ondernemingen in de gezondheidssector (solidariteit) → Op middellange termijn: · Meer rekening houden met de mening van de doelgroepen in de formulering en evaluatie van projecten. · De synergie versterken met de NGO’s die de actoren van het maatschappelijk middenveld in het Zuiden versterken.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

· De bevolking in het Noorden meer bewustmaken en voorlichten over de problematiek van gezondheid en duurzame ontwikkeling. · Samenwerken met netwerken/partners voor de voorlichting en bewustmaking, en voortbouwen op bestaande initiatieven. · Het bevorderen van de uitwisseling, bijstand en samenwerking tussen de collega’s in de (para)medische sector en de gezondheidsinstellingen in Noord en Zuid. · Lokale mutualiteitsinitiatieven versterken die tegemoet komen aan hoge kosten in gezondheidszorg. → Op lange termijn: · Het uitvoeren van bepaalde projecten toevertrouwen aan partners uit het sociale middenveld die dezelfde waarden delen en investeren in het versterken en ondersteunen van hun oprichting in de DR Congo. · Ondersteuning en versterking van de private non-profit organisaties die actief zijn op het gebied van gezondheidszorg alsook andere actoren van de sociale economie, in hun engagement in het gezondheidssysteem en in gezondheidsprogramma’s. · Versterking van de capaciteiten en vaardigheden van belanghebbenden teneinde een echte dialoog met de overheid te bewerkstelligen en de openbare (gezondheids)diensten op hun verantwoordelijkheden te wijzen. 2.2 Deelnemen aan netwerken voor lobby en strijd tegen de armoede, bevorderen van universele sociale bescherming en equity initiatieven (toegankelijkheid) → Op middellange termijn: · Meer deelnemen aan activiteiten van specifieke lobbygroepen die de strijd tegen de armoede constant op de agenda zetten. · Actiever deelnemen aan politieke lobby-initiatieven op nationaal en internationaal niveau. · Bijdragen aan de voorlichting en educatie van de bevolking over de problematiek rond armoede, het bevorderen van maatschappelijke participatie en het ondersteunen van de oprichting van solidariteitsfondsen, met als doel de allerarmsten toegang tot gezondheidszorg te garanderen. → Op lange termijn: · Versterking van de educatie en de bewustmaking van de lokale bevolking omtrent hun rechten (maatschappelijke participatie en het recht op gezondheidszorg). · Deelnemen aan initiatieven rond algemene toegang tot de ziekteverzekering (nationale ziekteverzekering).

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

“ Gezondheid is meer dan de afwezigheid van ziekte of invaliditeit.” 12

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

3. Basisgezondheidszorg Basisgezondheidszorg zoals gedefinieerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), is gericht op het algemene welzijn van de mens in zijn omgeving. Gezondheid is immers meer dan de afwezigheid van ziekte of invaliditeit en slaat op het fysieke, mentale en sociale welzijn. In essentie komt het erop neer kwalitatieve gezondheidszorg te bieden aan zoveel mogelijk mensen zonder onderscheid van ras, geslacht of levensbeschouwing en dit zo dicht mogelijk bij hun leefgemeenschap; tegen een redelijke prijs en met hun actieve medewerking. Het nastreven van basisgezondheidszorg steunt op een aantal belangrijke principes die meer omvatten dan de klinische aspecten, zoals onder meer toegankelijkheid van de zorg, deelname van de bevolking, gezondheidspromotie en preventie, competent gezondheidspersoneel, het gebruik van een aangepaste technologie en intersectorale samenwerking. Wil men aanvaardbare en efficiënte gezondheidszorg organiseren, dan dienen deze principes nageleefd te worden. Deze principes zijn ook terug te vinden in de uitdagingen die Memisa zich stelt.

Toegankelijke en kwaliteitsvolle gezondheidszorg Gezondheidszorg dient zowel geografisch als financieel toegankelijk te zijn. Medische zorgen moeten betaalbaar zijn voor iedereen, ook voor mensen die langdurig ziek zijn. Ook is het belangrijk dat mensen niet té ver hoeven te lopen voor geneeskundige zorgen. Gezondheidscentra op 5 à 10 km van elkaar zijn ideaal. Toegang tot gezondheidszorg dient bovendien laagdrempelig te zijn: de zorgen moeten psychologisch toegankelijk zijn, met vriendelijke gezondheidswerkers die goed kunnen luisteren zodat de patiënten zich op hun gemak voelen. Hiervoor is het belangrijk dat de zorgverleners zich kunnen inleven in de situatie van de patiënt: zodat ze diens noden beter aanvoelen en zo de beste zorgen verstrekken. Ook het gebruik van eenvoudige en aangepaste methodes en technologieën die lokaal eenvoudig toegepast kunnen worden en een goed beheer van het medisch materiaal zijn onontbeerlijk.

Een geïntegreerd gezondheidssysteem Het gezondheidssysteem in Afrika bestaat meestal uit twee niveaus. Het eerste niveau is dat van het gezondheidscentrum. De functie hiervan is vergelijkbaar met deze van de huisarts in België. Het ziekenhuis is het tweede niveau. Als de verpleegkundige van het gezondheidscentrum de patiënt niet kan helpen, verwijst hij deze door naar het ziekenhuis.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Binnen een functioneel gezondheidssysteem dient er een optimale wisselwerking tussen beide niveaus te zijn met zo weinig mogelijk “gaps and overlaps” en een verwijssysteem waarin men elkaars competenties erkent en niet in competitie werkt. Memisa probeert het lokale potentieel maximaal aan bod te laten komen door te streven naar een optimale actieve participatie van de lokale bevolking. Dialoog staat hierbij centraal: we luisteren naar de behoeften van de bevolking. Projecten worden mét de bevolking en niet voor de bevolking uitgebouwd. We bevorderen de dynamiek van de open dialoog met de plaatselijke partners, die volwaardig deelnemen aan het beslissingsproces. Lokale bewustwording, de verantwoordelijkheid en de autonomie worden zo optimaal gestimuleerd.

Samenwerking met andere sectoren Voor een duurzame verbetering van de gezondheidszorg en de algemene levens omstandigheden (vb. drinkbaar water) van de mensen is het van belang dat er een goede samenwerking bestaat met andere sectoren zoals landbouw, economie en onderwijs. Door te vertrekken van de noden en behoeften van de bevolking besteedt Memisa hier extra aandacht aan.

Transversale thema’s Een aantal thema’s vinden we zodanig belangrijk dat we hieraan via een programma op alle niveaus van de gezondheidszorg aandacht aan besteden. Dergelijk transversale thema’s zijn onder andere de gender- en milieuproblematiek en ondervoeding. De thema’s gender en milieu werden geïntegreerd binnen het structurele programma 20112013 en voorzien in specifieke activiteiten rond deze thema’s. Op vlak van gender gaat het hier met name over activiteiten rond de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Zo werken we in onder meer Mauritanië rond de problematiek van de vrouwenbesnijdenissen en in India rond ‘family counseling’ en vrouwenrechten. Binnen deze activiteiten is er veel aandacht voor de participatie van de lokale bevolking die we als een belangrijke factor ervaren voor het slagen van dergelijke projecten. Met name werd er speciale aandacht besteed aan het lidmaatschap en deelname van vrouwen aan vergaderingen van de gezondheidscomités binnen de verschillende gezondheidscentra. Op vlak van milieu gaat het over projecten rond onder andere watervoorziening, de zuivering van bronnen en milieuvriendelijke energievoorzieningen (zonnepanelen).

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

4. Memisa in het Zuiden Onze medische projecten in het Zuiden zijn goed voor 89% van ons jaarbudget (ongeveer 8,5 miljoen euro). Deze projecten kunnen als volgt worden ingedeeld: · Structurele projecten: 88% · Noodhulp en wederopbouw: 1% · Microprojecten via eigen fondsen: 3% · supplementaire projecten: 2% · projecten met steun van derden (gelibelleerde projecten): 6% Aanwezigheid in het Zuiden in 2013

Afrika Haïti Peru

India Filippijnen

Memisa’s strategische keuze om de basisgezondheidszorg en de lokale gezondheids structuren te versterken, kadert in het beleid van de partnerlanden en internationale actoren, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie. Ons structureel programma wordt deels gefinancierd door de Belgische Ontwikkelingssamenwerking. Andere institutionele financiering komt onder andere van Belgische regionale overheden, de Wereldbank, de Europese Unie en het Wereldfonds.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Onze programma’s worden geëvalueerd door onafhankelijke volksgezondheidsdeskundigen en ondergaan een audit vanwege de Belgische overheid. Memisa is zeer actief in platvormen voor uitwisseling en in verschillende netwerken. Dat geeft ons mogelijkheden om meer synergie te zoeken en complementair samen te werken met onze Belgische en internationale partners. Zo kunnen we beter werken aan efficiëntere hulpverlening en de visie op recht op gezondheidszorg versterken. Memisa is lid van: · De Belgische federaties ACODEV en Ngo-Federatie en neemt deel aan het initiatief “Synergie Zuid” · Het Belgische platform Be-Cause Health: – Lid van de stuurgroep – Actief in verschillende werkgroepen: Gezondheidspersoneel (charter ondertekend), Toegang tot kwalitatieve geneesmiddelen, Sociale bescherming, DR Congo, Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, en Chronische niet-overdraagbare ziektes (diabetes) · MMI (Medicus Mundi International Network), het internationale netwerk van medische NGO’s · Tal van andere platformen en organisaties die vele stemmen bundelen tot één krachtige roep en die instaan voor een betere coördinatie van de hulpverlening: EURAC, 11.11.11 en CNCD, Masmut, Quamed, Actieplatform Gezondheid & Solidariteit,… Zo maakt Memisa ook deel uit van de lobby-kern van 11.11.11 en CNCD voor Centraal Afrika. In de DR Congo maakt Memisa deel uit van Fabac Santé, een forum van de Belgische actoren in DR Congo in overleg met de Belgische Ambassade. De samenwerking van Memisa met het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen is een sterke pijler die ons ertoe aanzet onze interventies aan te passen aan de wetenschappelijke bevindingen en de adviezen van experten om zo de capaciteiten van Memisa te versterken, en ook deze van onze partners in het Zuiden. Deze samenwerking gebeurt zowel formeel als informeel. Informeel worden ervaringen uitgewisseld en gezamenlijke reflecties gemaakt. Formeel zijn operationele onderzoeksprojecten ingebed in onze programma’s in DR Congo en Mauritanië. Memisa gaat actief op zoek naar andere Belgische en internationale actoren die in dezelfde geografische gebieden werken om complementair samen te werken. Verschillende van onze projecten in het Zuiden werden zo gerealiseerd in nauwe samenwerking met andere NGO’s.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Microprojecten Projecten gefinancierd met eigen fondsen Er zijn veel kleine projecten die niet gesteund worden door grote institutionele donoren. Met een relatief klein budget krijgen vaak al duizenden mensen toegang tot de meest elementaire medische zorg. Memisa kan heel snel het nodige materiaal verzenden. Elk microproject wordt gesteund op basis van een duidelijke aanvraag door de lokale partner, zodat elk initiatief een eigen gezicht krijgt. Jaarlijks besteedt Memisa ongeveer 475.000 euro uit eigen fondsen aan microprojecten. Enkele voorbeelden: · beginvoorraad geneesmiddelen voor gezondheidscentra en ziekenhuizen; · medisch materiaal voor ziekenhuizen en gezondheidscentra; · fietsen en motors om de supervisies uit te voeren; · opleiding en bijscholingen van (para)medisch personeel; · herstellingswerken en niet-medische uitrusting voor de medische diensten. Het merendeel van de projectaanvragen komt uit Afrika, maar ook in Azië en Zuid-Amerika steunen we microprojecten. Elke drie maanden komt de projectcommissie samen om te beslissen welke projecten steun krijgen. Deze projecten worden volledig gefinancierd met de giften van onze schenkers. De commissie bestaat uit een aantal gekwalificeerde professionele gezondheidswerkers. Daarnaast is er plaats voor overleg en uitwisseling om onze aanpak en expertise in het Zuiden met betrekking tot volksgezondheid te valoriseren en te versterken. Projecten uitgevoerd met de steun van derden Memisa staat in voor de coördinatie en medisch-technische omkadering van medische projecten die haar werden toevertrouwd door derden (privépersonen, verenigingen, bedrijven). Zo ondersteunt Memisa een belangrijk initiatief van Santana in Kautala, nabij Calcutta (Indië). In dezelfde regio werkt Memisa samen met IIMK (Instituut voor Indische Moeders en Kinderen) dat er projecten rond dorpsontwikkeling en gezondheid op het Indische platteland ondersteunt. Op dezelfde manier worden nog andere projecten opgezet in de DR Congo en Burundi. In samenwerking met Action d’Espoir steunt Memisa een heel bijzonder project voor hulpverlening aan slachtoffers van seksueel geweld in en rond Kaniola (Zuid-Kivu, DR Congo). Naast medische, individuele psychosociale bijstand en groepsgesprekken organiseren we nieuwe initiatieven voor een verbetering van de leefomstandigheden.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Landen waar Memisa in 2013 microprojecten steunde

1 2 5

3 4 7 6

AFRIKA

AMERIKA

Mauritanië (1)

Haiti (2)

Mali (1)

Peru (1)

Burkina-Faso (9) Benin (2)

Tsjaad (1)

India (1)

Kameroen (7)

Filippijnen (1)

12 17

Centraal Afrikaanse Republiek (1)

Burundi (5)

Tanzania (1)

Zuid-Afrika (1)

Madagascar (1)

Malawi (1)

Rwanda (3)

D.R.Congo (52) Bandundu (6) Bas-Congo (4) Evenaarsprovincie (13) Oost Kasaï (1) Kinshasa / Bureau (7) Oostprovincie (4) Katanga (9) Andere (8)

AZIË

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Gezondheidszones die in 2013 in DR Congo gesteund werden

Gemena 21 22

26 25

24 23

Bunia 31

30 29

38 1

Kinshasa

6 7

34 19 20

10 9 8

Kikwit 5

11-12

17 18

15 16

BANDUNDU 1 Sia 2 Djuma 3 Yasa-Bonga 4 Lusanga 5 Kingandu 6 Mosango 7 Pay Kongila 8 Koshibanda 9 Ipamu 10 Kimputu 11 Kikwit-Noord 12 Kikwit-Zuid 13 Feshi 14 Kasongo-Lunda

Panzi Tembo 17 Wamba-Lwadi 18 Kitenda 19 Popokabaka 20 Mwela Lemba 15 16

EVENAARSPROVINCIE 21 Kungu 22 Bokonzi 23 Banga-Bola 24 Budjala 25 Bulu 26 Mbaya

OOSTPROVINCIE 27 Fataki 28 Lita 29 Drodro 30 Jiba 31 Tchomla 32 Pawa 33 Boma Mangbetu BAS-CONGO 34 Gombe Matadi 35 Mangembo

KATANGA 36 Kongolo 37 Mbulula OOST-KASAÏ 38 Katako-Kombe

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Structurele programma’s 1. Driejarenprogramma 2011-2013 Het driejarenprogramma verzekert de continuïteit van de structurele programma’s die sinds 1995 zijn opgezet en die zich hoofdzakelijk in de DR Congo bevinden. In 2013 ondersteunde Memisa er de gezondheidszorg en de lokale gezondheidsstructuren in 38 gezondheidszones, die samen meer dan 4 miljoen inwoners tellen. In de Evenaarsprovincie steunt Memisa eveneens de strijd tegen de slaapziekte. Memisa is in het kader van dit programma ook actief in Mauritanië, India en Burundi. Deze projecten worden voor 80% gesubsidieerd door de Belgische Ontwikkelingssamenwerking. Voor de resterende eigen bijdrage van 20% doet Memisa beroep op de vrijgevigheid van haar schenkers. Steun aan 38 gezondheidszones in de DR Congo De jaarlijkse steun aan een gezondheidszone van 100.000 tot 150.000 inwoners bedraagt tussen de 50.000 en 75.000 euro afhankelijk van bevolkingsdichtheid, bereikbaarheid, ... Iedere gezondheidszone telt één referentiehospitaal en 10 à 15 gezondheidscentra. Gemiddeld zijn er 2 artsen en 35 à 50 verpleegkundigen per zone. Onze uitdaging bestaat erin de kwaliteit van de basisgezondheidszorg in het hospitaal en de gezondheidscentra te verbeteren en betaalbaar te maken: · diensten uitrusten met aangepast (medisch) materiaal; · subsidies voor essentiële generische geneesmiddelen van goede kwaliteit; · aanmoedigingspremies voor het personeel dat niet of heel weinig betaald wordt; · bijdragen in de functioneringskosten, zoals bureaumateriaal, brandstof, verzekeringspremies; · organisatie van bijscholingen; · samen met het lokale personeel zoeken naar de beste oplossingen voor de gestelde problemen. Strijd tegen slaapziekte in de Evenaarsprovincie (DR Congo) Memisa’s efficiënte aanpak in de strijd tegen de slaapziekte heeft goede resultaten geboekt. De infectiegraad is gedaald van 5,6% in 1996 tot 0,03% in 2013. Het aantal patiënten met slaapziekte is drastisch verminderd, maar de ziekte is nog niet uitgeroeid. Het aantal mobiele ploegen dat van dorp tot dorp trok om alle inwoners te onderzoeken en door te verwijzen naar de gespecialiseerde behandelingscentra is verminderd naar 5 ploegen. In 2013 werden 145.805 mensen onderzocht. Meer en meer worden de activiteiten binnen de werking van de gezondheidszone geïntegreerd. Dit moet ertoe leiden dat deze vreselijke aandoening in alle gezondheidscentra en hospitalen opgespoord en behandeld kan worden.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Gender in de DR Congo Een van de doelstellingen in het structurele programma van Memisa is de multisectoriële samenwerking op het gebied van gender. In elke gezondheidszone werden twee focusgroepen samengesteld, werd een jaarlijks bezoek afgelegd door de nationale focusgroep, werden onderzoeken en sensibiliserende acties op touw gezet rond gelijkheid en werden opleidingen gegeven rond gender en gezinsplanning. Enkele concrete voorbeelden: · In Ituri werden verschillende scholen bezocht om de scholingsgraad van meisjes te onderzoeken. · De focusgroepen hebben een bijeenkomst georganiseerd voor mama’s, tijdens het feest voor de internationale vrouwendag. Daar werden alle activiteiten rond gender en verschillende vrouwengroeperingen voorgesteld. In plaats van de traditionele défilé, organiseerden ze een debat, wat een groot succes was. · Er werden sensibiliserende sessies georganiseerd over de redenen van clandestiene abortus en de gevolgen hiervan op de vroege zwangerschap. · In het Instituut van Tchomia werd de bezigheid van meisjes tijdens de vakanties onderzocht. · Het team van de gezondheidszone Drodro werkte met de mannen aan hun betrokkenheid bij de zwangerschap. De situatie is hierdoor merkelijk verbeterd: de mannen begeleiden hun vrouw veel beter en nemen meer taken op zich: de betaling van de factuur voor de medische zorgen, het zoeken naar mensen die bloed kunnen geven, het transport van de zwangere vrouw,… Terreinbezoek heeft uitgewezen dat de integratie van het thema ‘gender’ heel verschillend wordt uitgewerkt in de verschillende gezondheidszones, maar wel zeer belangrijk is. In sommige zones is een duidelijke vooruitgang geboekt door de structurele oorzaken van ongelijkheid aan te pakken, die zich vaak in gewoontes en gebruiken hebben ingebed. Mauritanië Het programma in Mauritanië omvat de organisatie van de primaire gezondheidszorg met focus op de sociale bescherming. In de hoofdstad Nouakchott verzekeren 4 eerstelijns gezondheidscentra de toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg in een armere wijk, Dar Naïm. Er is ook een mutualiteit en een solidariteitsfonds opgericht. Het solidariteitsfonds komt tussen in de kosten voor gezondheidszorg en voeding voor de meest kwetsbare doelgroepen. Een tweede luik speelt zich af in Bababé, een landelijke regio in het zuiden van het land. Daar worden de publieke gezondheidsposten versterkt en werd een mutualiteit opgericht. De continuïteit van dit project wordt verzekerd door onze lokale partner APSDN (Association pour la Promotion de la Santé à Dar Naïm). Belangrijk is hierbij het versterken van deze partner, zodat deze het project autonoom kan blijven uitvoeren.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

De bestaande samenwerking met ITG Antwerpen voor onderzoek over het solidariteitsfonds versterkt de legitimiteit hiervan. India Het programma “Basic Health Care Support” (BHCS) werd ontwikkeld door onze lokale partner “West Bengal Voluntary Health Association” (WBVHA). Het omvat de coördinatie van 5 fora van lokale NGO’s in 5 verschillende districten. 42 NGO’s maken hier deel van uit. In de dorpen wordt gewerkt via een netwerk van lokale gezondheidswerkers. Het doel van dit programma is: · De bevolking bewust maken van het recht op gezondheidszorg en de kloof tussen de bestaande gezondheidsdiensten en de bevolking dichten, zodat alle mensen weten hoe ze hier toegang toe kunnen krijgen. · Bijdragen aan de uitvoer van de nationale gezondheidspolitiek, dit proces, de problemen en moeilijkheden te documenteren, en zo de beleidsmakers te kunnen beïnvloeden. Burundi Memisa ondersteunt de ontwikkeling van de basisgezondheidszorg in gezondheidscentra en ziekenhuizen in twee provincies: Muramvya en Muyinga. Hieraan werd een sociaal luik gekoppeld dat tot doel heeft de armste mensen en families zelfredzaam te maken. Samen met lokale verenigingen en het Burundese Rode Kruis, hebben we activiteiten opgestart rond landbouw op gronden van de gemeenschap, kleine veeteelt,… Hierdoor worden deze kwetsbare mensen terug geïntegreerd in de gemeenschap en kunnen ze door middel van eigen inkomsten toegang krijgen tot essentiële diensten, zoals gezondheidszorg. Dit is een concreet voorbeeld van duurzame solidariteit onder de bevolking, om zo een gezond leven te verzekeren voor iedereen. 2. Project Brazzaville (PBF) In het kader van een programma voor ontwikkeling van basisgezondheidsdiensten heeft het Ministerie van Volksgezondheid in december 2011 een pilootproject gelanceerd, gebaseerd op het principe van performance-based financing (PBF). Er werd een contract ondertekend met de NGO Cordaid, het doel van dit project is om gezondheidsvoorzieningen te financieren op basis van behaalde resultaten. Memisa België is als partner van Cordaid verantwoordelijk voor de uitvoering van het project. De eerste fase van dit project liep tot december 2013 en vond plaats in 3 van de 12 departementen van Congo-Brazzaville. Het project werkt in de 3 departementen met 7 algemene referentieziekenhuizen en 73 gezondheidscentra. Dit initiatief heeft als doel de basisgezondheidszorg toegankelijker te maken en de kwaliteit ervan te verbeteren in CongoBrazzaville. Op deze manier moet er meer oog komen voor de zwaksten in de samenleving en moet de sociale ongelijkheid tegengegaan worden.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

3 Andere interventies in het Zuiden Sinds enkele jaren krijgt Memisa steun van het Global Fund voor de strijd tegen malaria en HIV/aids in verschillende gezondheidszones in de DR Congo. Memisa werkt sinds 2008 rond een geïntegreerd diabetes-programma in Kinshasa en in verschillende gezondheidszones in de DR Congo. 4. Project “Health Workers for All” Dit project is, met cofinanciering van de Europese Unie, opgestart in consortium met 7 andere NGO’s in 7 Europese landen. Het richt zich op migratie en aanwerving van internationaal medisch personeel en op het toenemende tekort aan medisch personeel, dat vooral het Zuiden treft. Het doel is de nationale actoren die te maken hebben met de aanwerving van medisch personeel sensibiliseren en beïnvloeden.

Noodhulp en wederopbouw In 2013 heeft Memisa, via eigen financiering, een fonds voor noodhulp ten bedrage van 100.000 euro per jaar opgericht. Indien het mogelijk is, probeert Memisa de duurzaamheid te verzekeren en de noodhulp op termijn te laten evolueren naar herstel en structurele programma’s. DR Congo Via noodhulp heeft Memisa verschillende kwetsbare bevolkingsgroepen vooral in het Oosten van Congo kunnen ondersteunen. Dit gebeurde vanuit aanwezige voorraden medische en andere levensnoodzakelijke goederen. Filipijnen Naar aanleiding van de verwoestende doortocht van de tyfoon Haiyan, heeft Memisa een aantal lokale initiatieven ondersteund. Een voorbeeld is het project van P. Luk Moortgat, waarbij we ons steentje bijdroegen voor de hulp aan de meest kwetsbaren, zoals gehandicapten. Memisa nam ook deel aan een medisch project, in samenwerking met de NGO “Geneeskunde voor de Derde Wereld” (G3W).

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

“ Aandacht voor het versterken van de medische expertise, in Noord en Zuid.” 24

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

5. Memisa in Belgie Ziekenhuis voor Ziekenhuis Ontmoetingen tussen Noord en Zuid Het project “Ziekenhuis voor Ziekenhuis” zet partnerschappen op tussen Belgische ziekenhuizen en ziekenhuizen in het Zuiden. Het Belgische ziekenhuis engageert zich voor minstens 5 jaar. De partnerschappen zijn gebaseerd op een open dialoog, gelijkwaardigheid en gedeelde verantwoordelijkheid. Het personeel van het Belgisch ziekenhuis kan heel concreet kennismaken met de noden van een ziekenhuis ginds, maar ook met de mensen achter die noden. Eind 2013 waren er 18 partnerschappen, waarvan 15 in de D.R. Congo, 2 in Burundi en 1 in Niger. Subsidies De partnerschappen met een Congolees of Burundees ziekenhuis maken deel uit van het structureel meerjarenprogramma van Memisa. Deze projecten worden voor 80% gesubsidieerd door de Belgische Ontwikkelingssamenwerking. De gemiddelde steun aan een gezondheidszone bedraagt per jaar ongeveer 70.000 euro. Hiervan is 59.000 euro gesubsidieerd. Het ziekenhuis draagt gedurende 5 jaar geheel of gedeeltelijk de overige 11.000 euro bij. Uitwisseling Naast de financiële steun is ook uitwisseling een belangrijk aspect. Memisa organiseert terreinbezoeken. Alle ziekenhuizen zijn reeds één of meerdere keren op missie geweest bij hun partnerziekenhuis. Samen met de verantwoordelijken van het lokale ziekenhuis en de Belgische bezoekers maakt Memisa een evaluatie van de toestand en stellen we realistische en haalbare verbeteringen voor. Nieuwe partnerschappen in 2013 In 2013 mochten we 2 nieuwe partners verwelkomen in het Ziekenhuis voor Ziekenhuis project. Het Imelda ziekenhuis van Bonheiden zal de komende jaren samenwerken met het ziekenhuis van Muyinga dat in het Noordoosten van Burundi is gelegen. De intercommunale Vivalia zal samenwerken met het Muramvyaziekenhuis dat in het hart van Burundi gelegen is. Getuigenis Nadine Jacobs en Ann Bellekens (AZ Sint Maarten): “Op onze inleefreis hebben we ons laten onderdompelen in de Congolese way of life. Het was een leerrijke, avontuurlijke en confronterende ervaring. Sinds deze reis beseffen we meer dan ooit hoe gelukkig we mogen zijn om in ons land te kunnen leven. We hebben veel respect voor de mensen ter plaatse,

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Partnerschappen Ziekenhuis voor Ziekenhuis 16

NIGER

Gemena

5 Bunia

10 Kinshasa

6 8

18 17

BURUNDI

Kikwit

DR CONGO

14 13 15

Nationaal coördinatiebureau - Kinshasa Regionale antennes Kikwit, Gemena en Bunia

DR CONGO 8

BANDUNDU Ziekenhuis Ipamu

Ziekenhuis Djuma

Ziekenhuis Mosango

Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL)

Ziekenhuis Pay Kongila Ziekenhuis Kingandu

OOSTPROVINCIE Ziekenhuis Pawa

12 13

Ziekenhuis Kasongo-Lunda

Ziekenhuis Fataki

Ziekenhuis Popokabaka

Ziekenhuis Panzi

NIGER Ziekenhuis Kara kara

BURUNDI Ziekenhuis Muramvya

Ziekenhuis Muyinga

EVENAARSPROVINCIE Ziekenhuis Budjala

Ziekenhuis Bangabola

Ziekenhuis Bokonzi

AZ Sint-Maarten (Mechelen, Duffel) AZ Nikolaas (Sint-Niklaas)

CHC Liège

AZ Turnhout

OOST-KASAÏ Ziekenhuis Katako-Kombe

BAS-CONGO Ziekenhuis Gombe-Matadi

AZ Maria Middelares (Gent)

AZ Sint-Jan (Brugge-Oostende)

demonstratiezone

kaart Congo 2013-NL.indd 1

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

O.L.Vrouwziekenhuis (Aalst, Asse, Ninove) AZ Damiaan Oostende AZ Sint-Lucas Gent

AZ Delta (Roeselare)

H.-Hartziekenhuis Lier

Sint-Vincentiusziekenhuis Deinze A.Z. Sint-Lucas Brugge

Sint-Franciskusziekenhuis (Heusden-Zolder)

AZ Erica Mol

Vivalia

Imelda ziekenhuis (Bonheiden)

12/06/14 09:55

ze proberen met weinig middelen er toch het beste van de maken. Onze boottocht naar het afgelegen dorpje Mbamba en de warme ontvangst ter plaatse staat voor altijd op ons netvlies gebrand. We vinden het belangrijk om te blijven samenwerken en samen na te denken hoe we de situatie stap voor stap kunnen verbeteren, alleen zo kunnen we in onze missie slagen.”

Campagnes “Stop Moedersterfte” Sinds 2009 besteedt Memisa extra aandacht aan het thema “veilig bevallen” door een campagne op te zetten waarbij we proberen zoveel mogelijk mensen bewust te maken van de problematiek van moedersterfte in het Zuiden. Tal van Belgische ziekenhuizen uit het netwerk “Ziekenhuis voor Ziekenhuis”, kraamafdelingen en zelfstandige vroedvrouwen steunen ons in deze campagne. Ook kunnen we al enkele jaren rekenen op de steun van Babyboom en Family services voor het verspreiden van onze folders.

1 miljoen kinderen verliezen jaarlijks hun mama. Memisa voert strijd tegen moedersterfte in het Zuiden.

www.memisa.be

Uw steun maakt het verschil! IBAN BE92 3100 9000 0023 ﬁscaal attest vanaf 40 euro op jaarbasis

VK STUDIO Architects, Planners & Designers

191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren én de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit! www.detijdloopt.be

algemeen-A3.indd 1

03/07/12 15:00

De pijnlijke feiten op een rij: · Wereldwijd sterven er jaarlijks ongeveer 289.000 vrouwen aan de gevolgen van complicaties tijdens hun zwangerschap of bevalling. 99% van hen woont in het Zuiden. · Jaarlijks verliest 1 miljoen kinderen zijn moeder door moedersterfte. · 10 à 15 miljoen vrouwen lijden aan langdurige verwikkelingen of zelfs aan een blijvende handicap door moeilijkheden tijdens hun zwangerschap of bevalling. · De situatie blijft in Afrika bijzonder dramatisch ten zuiden van de Sahara. · Ongeveer 25% van de sterfgevallen wordt veroorzaakt door bestaande gezondheidsproblemen zoals diabetes, zwaarlijvigheid, hiv of malaria. Een bijkomende hoofdoorzaak is zware bloedingen na de geboorte. In de Millenniumdoelstellingen werd bepaald dat moedersterfte tegen 2015 met driekwart moet zijn teruggebracht ten opzichte van 1990. Uit recent onderzoek blijkt dat het cijfer momenteel met 45% werd teruggebracht. Hierdoor zullen vele ontwikkelings- en groeilanden, volgens de huidige stand, dit doel niet meer kunnen bereiken tegen 2015. “Alternatieve geboortelijst” Met deze campagne stellen we aan toekomstige ouders voor hun geluk te delen met mama’s in het Zuiden. Bijna tweehonderd materniteiten en vroedvrouwen steunden deze campagne door affiches op te hangen en flyers te verspreiden. In 2013 kozen 40 jonge ouders voor een alternatieve geboortelijst en droegen zo hun steentje bij tot betere medische zorgen

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

voor toekomstige en jonge moeders in het Zuiden. Zij vroegen aan hun vrienden en familie een gift te doen ten voordele van Memisa. In totaal zamelden we zo 31.198,50 euro in. Van harte bedankt!

Memisa blaast 25 kaarsjes uit! Postzegel Om onze verjaardag extra in de kijker te plaatsen ontwierpen we een unieke postzegel. Mijn mamamoment Naar aanleiding van onze 25ste verjaardag brachten we onze strijd tegen moedersterfte in het Zuiden extra onder de aandacht. We lanceerden op Moederdag de actie “Mijn mama moment”. Via persberichten, sociale media, straatacties en een themawebsite (www. mijnmamamoment.be) spoorden we bezoekers en voorbijgangers aan om onze petitie tegen moedersterfte in het Zuiden te ondertekenen. In totaal mochten we 9.002 handtekeningen inzamelen. Er werd eveneens een wedstrijd aan deze actie gekoppeld, waarbij aan bezoekers gevraagd werd hun beste herinnering aan hun mama, samen met een foto van hun beide, te posten op onze themawebsite. Eva De Roovere, Peter Verlinden, Lieve Blancquaert, Roberto Bellarosa, Adrien Devyver, Jacques Mercier, Elastic, les Zindésirables, Vincent Engel en Dan Gagnon hebben onze actie ondersteund en hebben een anekdote gedeeld op onze website. Met de mooiste, leukste, ontroerendste foto’s werd een cadeau gewonnen. We ontvingen deze cadeaus via sponsoring door Lieve Blancquaert, Brussels Airlines, Simply Colors, Mammae, JBC, Belvas, Delicatessen en Théatre de Poche. Hartelijk dank aan onze sponsors en aan al onze sympathisanten! Gospel 4 Life In de Basiliek van Koekelberg zongen op 21 november 2013 meer dan 100 koorzangers en koorzangeressen samen ten voordele van Memisa. Onder leiding van Didier Likeng en ondersteund door talrijke getalenteerde muzikanten zongen zij over vrijheid, hoop en solidariteit. Er werden 715 toegangskaarten verkocht, goed voor een opbrengst van 3.811,7 euro. Deze opbrengst werd geschonken aan de slachtoffers van de Tyfoon Haiyan die in november over de verschillende Filipijnse eilanden raasde. Verjaardagsfeest op 29/11/2013 Op 29 november vierden we onze 25ste verjaardag. Tijdens deze dag werd er zowel vooruit- als teruggeblikt. Onze partners uit het Noorden en het Zuiden kwamen aan bod en deelden hun ervaringen over de dagdagelijkse impact van de projecten van Memisa. Ook de slotactie van “Mijn mamamoment” vond plaats waarbij Frank De Paepe, Algemeen Directeur van Memisa, de 9.002 ingezamelde handtekeningen overhandigde aan senaatsvoorzitster Sabine de Bethune.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Audiëntie bij Koningin Mathilde Op 12 december 2013 werden, naar aanleiding van ons 25 jarig bestaan, Pater Joseph Burgraff (Voorzitter), Marti Waals (Staflid Netwerk en Lobby) en Frank De Paepe (Algemeen Directeur) in audiëntie ontvangen door Koningin Mathilde op het Koninklijk Paleis te Brussel. Bijlage bij La Libre Belgique “La santé pour tous?” Om onze campagne, missie en doelstellingen in Wallonië bekender te maken, ontwikkelden we een 8 pagina’s tellende bijlage. Deze verscheen op 9 december 2013 als bijlage bij La Libre Belgique.

Activiteiten in België Dilbeekse scholen strijden tegen moedersterfte De Dilbeekse scholen ’t Keperke en De Wip droegen een steentje bij tot de strijd tegen moedersterfte. Dankzij de verkoop van hotdogs en broodjes zamelden zij geld in voor steun aan de moeders in Congo. Op maandag 4 februari werd de cheque van 700 euro officieel overhandigd aan Memisa. Hartelijk dank aan alle kinderen, ouders en de directie voor dit initiatief! Vijverfestival Op zaterdag 13 juli 2013 was Memisa opnieuw aanwezig met een stand op het Vijverfestival te Dilbeek. Memisa zamelde, in het kader van de actie rond “Mijn mamamoment” handtekeningen in tegen moedersterfte in het Zuiden. De kinderen kregen een doolhof voorgelegd, wat symbolisch de moeilijk bereikbare medische zorgen in het Zuiden weerspiegelt. Solidariteitsprijs De Standaard Tijdens de zomermaanden geeft De Standaard via een wedstrijd de mogelijkheid aan goede doelen om gratis in de krant te adverteren op een paginagrote advertentie. De organisatie die de beste inzending levert, krijgt nog eens 4 pagina’s advertentieruimte cadeau. Ook in 2013 dong Memisa mee naar De Standaard Solidariteitsprijs. We dienden een advertentie in die onze campagne tegen malaria in de kijker plaatste. De advertentie toonde een 4-delige boekenreeks van de grootste massamoordenaars uit de recente geschiedenis. De malariamug krijgt hierbij, naast Hitler, Stalin en Zedong ook een boekdeel. We behaalden een verdienstelijke 2de plaats!

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

“ Terugdringen

van de enorme moedersterfte is een belangrijke prioriteit.”

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Missie Mosango Deze 8-delige televisiereeks verscheen vanaf 30 oktober elke woensdagavond op de televisiezender één. 6 jonge Vlaamse hulpverleners werkten 2 weken mee in het ziekenhuis van Mosango in Congo. Ze botsen er op de beperkingen van de lokale gezondheidzorg, maar ook op hun eigen grenzen. Missie Mosango werd geproduceerd door het productiehuis Geronimo en kwam tot stand met de medewerking van Memisa.

Kinderkoor in Bonlez Op zondag 13 oktober gaf het kinderkoor “Ode-Gamme”, op initatief van Laetitia KiziziéDe Boeck een concert in de kerk van Bonlez ten voordele van Memisa. Dit concert ontving een “Hoge bescherming” van Prinses Claire. Dankzij deze jongeren werd er 1.490 euro ingezameld voor onze strijd tegen moedersterfte in het Zuiden. Hartelijk bedankt! Dokters in Afrika Op Vitaya werd vanaf eind november de 6-delige reeks van “Dokters in Afrika” uitgezonden. Deze reeks volgde een aantal medewerkers van drie verschillende Belgische ngo’s, waaronder Memisa. De reeks bracht een overzicht van de diverse vormen van ontwikkelingssamenwerking en hun onderlinge samenwerking.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

A Shot for Charity Dit gezamenlijk initiatief van Brussels Airlines, Memisa, Artsen zonder Grenzen, Artsen zonder Vakantie en Ex-Change bood de mogelijkheid om een gesigneerde foto van een Belgische topfotograaf aan te kopen en hiermee een goed doel te steunen. Hiernaast werd er op 18 december ook een veiling georganiseerd door Brussels Airlines. De actie maakte officieel deel uit van de Music for Live campagne van Studio Brussel. Kerstmarkt Itterbeek De kerstmarkt vond plaats op 7 en 8 december 2013. De opbrengst van onze verkoop op de kerstmarkt ging naar de projecten van Memisa die strijden tegen moedersterfte in DR Congo. Vrijwilligers- en Ziekenhuis voor Ziekenhuisdag Op 24 oktober organiseerden we onze Ziekenhuis voor Ziekenhuis dag in het Cultureel Centrum Westrand te Dilbeek. Gedurende deze dag verstrekten we meer informatie ivm ons nieuw meerjarenprogramma voor cofinanciering bij DGD en gaven we meer informatie over de projecten in het Zuiden. Memisa dankte de ziekenhuispartners ook voor al de activiteiten die zij hebben gerealiseerd om hun partnerziekenhuis te blijven ondersteunen. Tentoonstelling Lieve Blancquaert Al enkele jaren trekt Memisa het land rond met een fototentoonstelling van Lieve Blanquaert. De foto’s uit deze tentoonstelling maakte ze tijdens haar bezoek aan de door Memisa ondersteunde gezondheidszone van Kasongo-Lunda. Deze mini-expo belicht de gezondheidszorg in de DR Congo en meer bepaald de problematiek van moedersterfte. Deze tentoonstelling was in 2013 op 9 plaatsen over heel het land te bekijken. Interesse in deze tentoonstelling? Neem dan contact met onze communicatiedienst via e-mail communicatie@memisa.be of per telefoon 02 454 15 57. enkele beelden uit de expo

Verdere uitwerking van onze online communicatie In 2013 hebben we Facebook, Twitter en Linkedin verder uitgebouwd tot volwaardige informatiekanalen. Zo willen we de dialoog met onze sympathisanten versterken en vergemakkelijken.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Samenwerkingsverbanden en netwerken in België en het buitenland 11.11.11 11.11.11 is de koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging. Memisa is samen met 340 gemeentelijke comités en een 70-tal andere organisaties aangesloten bij deze koepel. Door waardevolle programma’s en organisaties in Noord en Zuid financieel te steunen, en door onderling overleg te stimuleren, wil 11.11.11 bereiken dat de organisaties hun activiteiten beter op elkaar afstemmen zodat die meer effect hebben. Onder het motto 2015 DE TIJD LOOPT bundelt de Vlaamse NoordZuidbeweging haar krachten en zet ze haar volle gewicht achter de Millenniumdoelstellingen. Op 20 september schudden we de regering Di Rupo wakker met een reuze-wekker. Via deze mediagenieke actie vroeg de coalitie om dringend werk te maken van de Millenniumdoelstellingen. CNCD-11.11.11 CNCD (Centre national de coopération au développement) is de koepelorganisatie die bijna tachtig ngo’s, vakbonden en ontwikkelingsorganisaties uit de Franse en Duitse Gemeenschap vertegenwoordigt die zich permanent inzetten voor internationale solidariteit. Als lid van CNCD, heeft Memisa ook deelgenomen aan hun grote fondsenwervende campagne “opération 11.11.11”. Dankzij de grote inzet van de medewerkers van Memisa, vrijwilligers en eveneens de actiegroep uit Lasne tussen 7 en 17 november 2013, heeft Memisa 10.000 euro kunnen inzamelen voor haar partner “Action d’Espoir”. Seminarie over Congo Op 3 december nam Memisa actief deel aan een seminarie over DR Congo dat georganiseerd werd door het platform Afrique centrale van CNCD-11.11.11. Het thema van de dag was “Duurzame vrede en ontwikkelingssamenwerking”. Deze dag gaf de kans om een stand van zaken op te maken en de uitdagingen te identificeren voor een gecoördineerd beleid in DR Congo. Memisa organiseerde, samen met Jules Barhalengehwa Basmine van de Congolese NGO “Action d’Espoir”, de workshop “gezondheid”. Ngo-federatie Ngo-federatie is de Vlaamse federatie van ngo’s voor ontwikkelingssamenwerking. Memisa is lid van deze organisatie die een dubbele opdracht vervult: de gezamenlijke belangen behartigen van de leden bij verschillende overheden en ondersteuning bieden ter verbetering van de kwaliteit en de organisatorisch kant. Acodev Acodev is de Franstalige tegenhanger van Ngo-federatie. Het is een federatie van ngo’s voor ontwikkelingssamenwerking. Memisa maakt deel uit van deze koepelorganisatie.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

VEF VEF (Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving) is een samengaan van een aantal sociale en humanitaire organisaties die “beroep doen op de publieke vrijgevigheid” en die een ethische code hebben aanvaard. Hiermee wil VEF aan de Belgische bevolking waarborgen bieden van morele kwaliteit van de fondsenwerving en van de financiële transparantie. Medicus Mundi International (MMI) Memisa werd in 2011 lid van Medicus Mundi International, een internationaal netwerk dat ngo’s groepeert die actief zijn op het vlak van gezondheid. Be-Cause Health Be-cause Health is een informeel en pluralistisch platform, dat openstaat voor institutionele en individuele leden, actief en geïnteresseerd in internationale gezondheid en gezondheidszorg. Dit platform wil de rol en de doeltreffendheid van de actoren van de Belgische ontwikkelingssamenwerking in het wereldwijd toegankelijk maken van kwalitatieve gezondheidszorg versterken via overleg, coördinatie en organisatieoverstijgende activiteiten. Op deze manier wil het een brug bouwen tussen de academische wereld en de actoren op het terrein. Memisa is één van de actieve leden van dit platform en neemt deel aan verschillende werkgroepen. Op 28 november organiseerden we samen met Be-Cause Health en Medicus Mundi de jaarlijkse conferentie in het Egmont Paleis te Brussel. Verschillende gastsprekers uit Noord en Zuid kwamen aan het woord en gaven informatie over hun zoektocht naar een oplossing voor complexe humanitaire vraagstukken. Masmut Het Belgisch Platform Microziekteverzekering en Mutualiteiten (Masmut) heeft als doel de relevantie en de doeltreffendheid van microziekteverzekeringen en mutualiteiten in het Zuiden te versterken. Het platform verenigt Belgische actoren werkzaam op het gebied van toegankelijkheid van gezondheidszorg in ontwikkelingslanden en ze bouwt op hun specifieke en complementaire ervaring en expertise. Eurac Eurac of het Europees Netwerk voor Centraal-Afrika is een overlegorgaan tussen Europese ngo’s die actief zijn in Centraal-Afrika. Het doel van Eurac is de bevordering van informatieverspreiding tussen ngo’s en de versterking van de lobbycapaciteiten van deze ngo’s. Tenslotte is Memisa ook lid van het ‘Partnership for Maternal, Newborn & Child Health’ (PMNCH), Quality Medicine for All (QUAMED) het ‘Platform Gezondheid en Solidariteit’ en heeft Memisa een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met ‘Artsen Zonder Vakantie’.

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

Maatschappelijk verantwoord ondernemen In 2013 werd het bestaande partnerschap met Boobs-’n-Burps verdergezet. In onze partnerschappen met bedrijven wordt er door Memisa steeds nauw op toegezien dat het partnerschap compatibel is met de visie en missie van Memisa. Sinds 1 januari 2011 bestaat er een ondersteunende samenwerking tussen Brussels Airlines en Memisa. Brussels Airlines biedt voordeeltarieven en de mogelijkheid tot extra bagage voor de missies naar Afrika. Bovendien wordt Memisa als partner vermeld op de website en in het inflight magazine. Memisa in de media In juli 2013 draaide een radiospot van Memisa op de openbare omroep VRT ter ondersteuning van Memisa’s campagne tegen moedersterfte. In september 2013 trok een filmploeg van het VRT-journaal samen met Memisa naar Oost-Congo om de huidige situatie op te meten. Op basis van deze missie maakte Peter Verlinden de reportage “Oost-Congo: de grond van de zaak”. Hierin gaat hij op zoek naar de oorzaken van het geweld in Oost-Congo dat ondertussen bijna 20 jaar aansleept en rampzalige gevolgen heeft voor de lokale bevolking. Memisa komt hierin als hulporganisatie naar voor. De reportage werd uitgezonden in september en kwam ook als nieuwsitem aan bod in het VRT nieuws op 27 september 2013. De Regionale televisiezender RTV – Kempen & Mechelen zond eind augustus een reportage uit over het nieuwe Ziekenhuis voor Ziekenhuis partnerschap tussen het Imeldaziekenhuis van Bonheiden en het ziekenhuis van Muyinga, dat in het Noordoosten van Burundi is gelegen. Daarnaast kwam Memisa verscheidene keren aan bod in nationale media. Dit was onder andere het geval naar aanleiding van de TV programma’s Missie Mosango en Dokters in Afrika, het nieuwe partnerschap van het Imeldaziekenhuis te Bonheiden in het project Ziekenhuis voor Ziekenhuis, het concert Gospel 4 Life… Volgende artikels verschenen in de pers: VRT Nieuws: 3 TV nationaal: 16 Radio nationaal: 4 Dagkranten Nationaal: 28 Dagkranten Regionaal: 16 Magazines: 43 Gespecialiseerde medische pers: 21 Radiospot Memisa nationaal: 25 Online pers: 30

memisa · jaarverslag 2013 · deel I

“ Naast voldoende aanbod, is ook de kwaliteit

van de zorg bijzonder belangrijk.”

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

6. Maatschappelijk- en milieuverslag Inleiding Het jaarverslag van Memisa is opgesteld volgens de GRI-normen (Global Reporting Initiative). Dit houdt in dat Memisa in haar jaarverslag een aantal basisgegevens heeft opgenomen rond de economische, sociale, maatschappelijke en milieu-impact van de organisatie. De keuze voor de GRI biedt twee belangrijke voordelen: bijkomende transparantie naar onze sympathisanten en donateurs toe en een betrouwbare interne (chronologische) en externe (naar andere organisaties toe) vergelijkingsbasis. Dit jaarverslag is een belangrijke stap in het streven van Memisa naar een steeds transparantere organisatie. GRI blijft echter een continu leerproces: het is dan ook ons streefdoel elk jaar een nog kwaliteitsvoller jaarverslag af te leveren.

Organisatieprofiel 2.1 - 2.2 Naam van de organisatie en de diensten die ze aanbied. Deze informatie kan u terugvinden aan de hand van ons GRI-overzicht. 2.3 Structuur van de organisatie Zoals elke vzw (vereniging zonder winstoogmerk) heeft Memisa een algemene vergadering (AV), die jaarlijks bijeenkomt en waarvan de bevoegdheden door de statuten van de organisatie worden bepaald. De AV kiest de leden van de Raad van Bestuur (RvB), die het beleid en de strategie van Memisa uittekent op lange termijn. De Raad van Bestuur heeft een nauwe band met het managementteam (MT), dat de verantwoordelijkheid draagt voor het dagelijks uitvoerend bestuur. In dit managementteam komen de algemeen directeur, de coördinatoren van de verschillende departementen, de medisch coördinator en de coördinator media en lobbying bijeen. Algemene Vergadering De Algemene Vergadering bestaat uit 23 vertegenwoordigers van onze belangrijkste stakeholders. Dit zijn deskundigen uit verschillende bedrijven en organisaties, vrijwilligers, leden van de Raad van Bestuur en ex-personeelsleden. De Algemene Vergadering is het hoogste orgaan van Memisa. Zij stelt de Raad van Bestuur aan en geeft goedkeuring over het jaarverslag en de jaarrekeningen op basis van de audit van de Bedrijfsrevisor. Leden: Jacqueline Bal, Joseph Burgraff, Jac De Bruyn, Raoul de Puydt, Emannuel De Zeine, Regine Debrabandere, Jeanne Donvil - De Smedt, Christian Dupuis, Benoit Fievez, Noëlla

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

Fraeyman, Karel Gyselinck, Pol Jansegers, Alain Lejeune, Jacques Machiels, Jef Matton, Greet Nietvelt - Van Kersschaever, Agnes Philippart, Frans Polman, Jacques Vandenschrick, Joost Van Heesvelde, Marc Van Huffel, Luc Vansina, Maria Winnubst. Raad van Bestuur De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor het algemeen beheer van Memisa. De operationele verantwoordelijkheid delegeert de Raad van Bestuur aan de directie van de organisatie. De voorzitter en alle andere bestuursleden zijn vrijwilligers en oefenen hun opdracht onbezoldigd uit. Leden: Regine Debrabandere, Raoul De Puydt, Karel Gyselinck, Jef Matton, Agnes Philippart, Frans Polman, Marc Van Huffel. Voorzitter van de Raad van Bestuur: Joseph Burgraff Directie De algemeen directeur van Memisa is Frank De Paepe. Personeel Memisa Frank De Paepe: Algemeen Directeur Marti Waals: Staflid Lobby en Netwerking Elies Van Belle: Medisch adviseur Kristel Moerman: Projectcoördinator Isabelle de Mûelenaere: Projectverantwoordelijke Winnie Dossou: Projectverantwoordelijke Marie Christine Swennen: Verantwoordelijke Punctuele Projecten Greet Segers: Projectmedewerker Kris Van Kerkhoven: Coördinator Afdeling Noordwerking Sandrine Morreale: Medewerker Afdeling Noordwerking Lieve Van Onsem : Medewerker Afdeling Noordwerking – giftenregistratie Krista Dekens: Educatief medewerker ‘Vroedvrouwen Zonder Grenzen’ Ilse Van Gansen: Medewerker Afdeling Noordwerking (interim) Edwin De Leeuw: Financieel Verantwoordelijke Gerda De Valck: Medewerker Financiële Dienst Karin Van Eesbeek: Logistiek Medewerker Greta Desmyter: Personeelsverantwoordelijke Gaby Van der Voorde: Administratief Medewerker Liesbeth Mertens: Medewerker Financiële Dienst (interim) Vrijwilligerswerking Memisa kan rekenen op een groep trouwe vrijwilligers die zich het hele jaar inzetten voor onze organisatie: Departement Noordwerking: 13 Departement Projecten: 4 Werkingsondersteunende taken: 2

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

Algemeen Organisatie-overzicht Algemene Vergadering

Raad van Bestuur Algemene Directie

Staffunctie Lobby & Netwerk (NH, Media, Fondsen)

Staffunctie QCE & RD

Dienst Algemene Zaken

Dienst Financiële Administratie

Afdeling Projecten

Afdeling Noordwerking

Managementstructuur Memisa Staflid Lobby & Netwerk (NH, Media, Fondsen)

Hoofd Dienst Algemene Zaken

Hoofd Dienst Financiële Administratie

Coördinator Afdeling Projecten

Management Council

Staflid QCE & RD

Algemeen Directeur

Direction

Coördinator Afdeling Noordwerking

Management Team

Organisatiestructuur Memisa in DR Congo AlgemeenDirecteur Memisa België

Directeur Nationale Coördinatie DR Congo

Coöperant Projectendienst

Coördinator Algemene Zaken

Coördinator BAT 4 memisa · jaarverslag 2013 · deel II

2.4 - 2.8 Deze informatie kan u terugvinden aan de hand van ons GRI-overzicht. 2.9 Significante veranderingen wat betreft organisatie, structuur of gebouwen. 2.10 Ontvangen onderscheidingen: Memisa ontving geen onderscheidingen in de voorbije periode.

Verslagparameters 3.1 Dit jaarverslag slaat op de periode van 1/1/2013 tot en met 31/12/2013. 3.2 Het vorige jaarverslag van 2012 werd gepubliceerd na goedkeuring van de Algemene Vergadering van 13 juni 2013. 3.3 Memisa brengt elk jaar een jaarverslag uit naar aanleiding van de Algemene Vergadering. 3.4 Het contactpunt voor dit verslag kan gevonden worden bij het GRI-overzicht. 3.5 De inhoud van dit jaarverslag werd voorgesteld door de Afdeling Noordwerking van Memisa. Vervolgens werd de mogelijkheid geboden aan de verschillende diensten en afdelingen van Memisa, alsook aan de Algemene Directeur om hier feedback op te geven. Die werd vervolgens in het jaarverslag geïntegreerd. 3.6 Wat het activiteitenverslag en het financiële verslag betreft, behandelt dit jaarverslag de wereldwijde werking van Memisa. Voor het maatschappelijk en het milieurapport werd enkel rekening gehouden met de werking van Memisa in België. 3.7 Specifieke beperkingen voor de reikwijdte of afbakening van het verslag: zie punt 3.6. 3.8 Met dit jaarverslag kunnen twee opeenvolgende jaren voor de eerste maal vergeleken worden (2012-2013). 3.10 Uitleg over de gevolgen van eventuele herformulering van eerder verstrekte informatie: niet van toepassing. 3.11 Significante veranderingen ten opzichte van vorige verslagperiode qua meetmethoden: geen. 3.12 GRI-overzichtstabel met overzicht van de behandelde indicatoren: zie pagina 54-55.

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

Bestuur, verplichting en betrokkenheid 4.1 Bestuursstructuur: zie pagina 37-39. 4.2 De voorzitter van de vzw is een onafhankelijke en onbezoldigde vrijwilliger die geen mandaat heeft binnen de operationele werking van de organisatie. 4.3 Aantal onafhankelijken/niet-leidinggevenden van het hoogste bestuursorgaan: zie pagina 37-38. 4.4 De medewerkers van Memisa hebben medezeggenschap via de co枚rdinatoren en Algemeen Directeur die dagelijks aanspreekbaar zijn, via de personeelsdienst en via de equipevergaderingen. 4.13 Lidmaatschappen/Belangenorganisaties: zie pagina 33-35. 4.14 Overzicht relevante belanghebbenden: De institutionele en medefinanciers, de partners van het project Ziekenhuis voor Ziekenhuis, de vrijwilligers, de medewerkers en de partners en begunstigden in het Zuiden. 4.15 De belanghebbenden werden bepaald door het Management Team van Memisa op voordragen van de Afdeling Noordwerking. Memisa houdt zich altijd aanbevolen haar werking en dit jaarverslag verder toe te lichten aan andere belanghebbenden of belangengroepen die zich aandienen.

memisa 路 jaarverslag 2013 路 deel II

“ Solidariteit, dialoog en uitwisseling liggen aan de basis van een succesvolle samenwerking.” 42

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

Maatschappelijke prestatie-indicatoren Er wordt enkel rekening gehouden met medewerkers in België (dezelfde als deze die in de sociale balans vermeld staan). Iedereen heeft een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur. Vanaf 1/10/2012 hebben we 1 persoon kunnen aanwerven door een bijdrage van het Sociaal Maribelfonds. LA1 · Personeelsbestand aantal Gemiddeld aantal werknemers in het lopende jaar 2013 · Voltijds · Deeltijds Personen in dienst op 31/12/2013 · Voltijds · Deeltijds · Totaal uitgedrukt in VTE

11,1 6,7 10 7 14,6

LA2 · Personeelsverloop · Ingetreden werknemers · Uitgetreden werknemers · Ingetreden studentenjobs · Uitgetreden studentenjobs

aantal 4 3 7 7

LA7 Werkverlet · Verlet, ziektedagen, ziekteverzuim · Ouderschapsverlof · Wettelijke vakantie

aantal

LA10 · Opleiding - Vorming · Taalcursussen · Informatica (toepassingen) · Arbeidswetgeving · Algemeen · Totaal

34 13 307 uren/jr 0 0 92 88 180

LA12 100% van onze medewerkers werden ingelicht omtrent hun prestatie- en loopbaanontwikkeling.

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

LA13 · Personeelsbestand Man - vrouw per 31/12/2013 · Voltijds man · Deeltijds man · Voltijds vrouw · Deeltijds vrouw · Totaal uitgedrukt Per beroepscategorie in VTE · Directiepersoneel · Bedienden · Arbeiders Per opleidingsniveau · Middelbare school · Hoger niet-universitair · Universitair Per leeftijdscategorie op 31/12/2013 · < 30 jaar · 30 - 50 jaar · > 50 jaar Afkomst · EU · andere Raad van Bestuur · Man · Vrouw · Totaal Algemene Vergadering · Man · Vrouw · Totaal

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

aantal 3 1 7 6 17 1 14,6 0 2 7 8 1 9 7 16 1 6 2 8 16 7 23

Milieu-indicatoren EN3 · Direct energieverbruik door primaire energiebron · Verbruik gas EN4 · Indirect energieverbruik door primaire bron · Verbruik elektriciteit

51.959 kWh

9.289 kWh

EN8 · Totale wateronttrekking per bron · Totaal waterverbruik

182m³

EN16 · Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen · Gas: 51.959 kWh – 9.530 kg CO2 – 9.289 kWh – 7.060 kg Co2 EN17 · Andere relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht Nationale verplaatsingen • Woon-werkverkeer · Openbaar vervoer 3.654,6 kg CO2 – 36.546 km × 0,100 kgCO2 per km · Fiets 0 kg CO2 – 3200 km · Auto 12.315,45 kg CO2 – 58.645 km × 0.210 kg CO2 per km • Dienstverkeer · Openbaar vervoer 108 kg CO2 –1080 km · Auto 3358,19 kg CO2 – 15.994,60 km Internationaal dienstverkeer · Vliegtuig 207.668 km

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

Prestatie-indicatoren met betrekking tot de effectiviteit van de werking NGO2 · Voorziene mechanismen voor reacties of klachten met betrekking tot de doelstellingen en de concrete werking Memisa heeft er belang bij te beantwoorden aan de verwachtingen betreffende haar dienstverlening. Wij wensen dat alle ontvangende partijen zowel intern als extern tevreden zijn over onze diensten en willen op de hoogte gebracht worden van vergissingen of problemen. Hiervoor ontwikkelde Memisa een klachtenprocedure. De procedure heeft als doel Memisa te informeren ingeval van probleem, klacht of het verzoek een gepaste oplossing te vinden. Vervolgens is het belangrijk deze procedure vast te leggen om Memisa toe te laten de kwaliteit van haar diensten te verbeteren en allen de kans te geven suggesties te maken om onze diensten te optimaliseren. Waarover klacht indienen? Memisa wenst op de hoogte gehouden te worden van de betrokken partijen : · indien deze niet tevreden zijn over onze procedures; · indien Memisa, naar hun mening, niet beantwoordt aan de overeenkomst of de verwachtingen; · indien zij een probleem hebben door een fout van Memisa; · indien zij onnauwkeurigheden merken. Hoe een klacht neerleggen? Klachten kunnen worden neergelegd per e-mail of per post bij de contactpersoon binnen Memisa of bij de hiërarchische verantwoordelijke van deze laatste. De klachten worden op vertrouwelijke manier behandeld. Wat is het gevolg van een klacht? Binnen een periode van vier weken zal Memisa een schriftelijk antwoord sturen per e-mail of per post. Zoniet contacteert Memisa de belanghebbende per telefoon of e-mail voor meer inlichtingen. De klacht wordt behandeld door de contactpersoon of zijn hiërarchische verantwoordelijke. Hoe bezwaar aantekenen? Indien de betrokken partij niet akkoord gaat met het genomen besluit van Memisa, mag deze bezwaar aantekenen. Zij legt dit bezwaar schriftelijk neer bij Memisa binnen de vier weken na de eerste beslissing genomen door Memisa met betrekking tot de klacht. Het bezwaar wordt behandeld door de contactpersoon of zijn hiërarchische verantwoordelijke. Een schriftelijk antwoord wordt gegeven binnen een tijdspanne van zes weken.

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

De klachtencommissie Het is mogelijk dat de ontvangende partij niet tevreden is over de manier waarop het bezwaar is behandeld. Zij mag dan vragen de klacht te laten voorkomen op de klachtencommissie. Het doel van deze commissie is een onpartijdig advies te geven om de klachten op te lossen. Suggesties De ontvangende partij kan altijd suggesties doorgeven aan de contactpersoon binnen Memisa of aan de hiërarchische verantwoordelijke van deze. Binnen zes weken informeren wij over de gezette stappen met betrekking tot de suggesties.

Indicatoren op vlak van productverantwoordelijkheid PR6 · Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring Memisa is lid van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF), een organisatie die aan de Belgische bevolking waarborgen wil bieden met betrekking tot de morele kwaliteit van de fondsenwerving en tot doorzichtigheid van de rekeningen. Op basis van de informatie die Memisa aan VEF bezorgde, kwam deze tot de conclusie dat Memisa in 2013 haar informatieplicht positief had ingevuld en de verschillende wetten, standaarden en codes had nageleefd. Informatie over onze inkomsten en bestedingen is eveneens terug te vinden via de website www.ngo-openboek.be.

Economische indicatoren EC1 · Directe en economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd, waaronder inkomsten, operationele kosten, personeelsvergoedingen, donaties en overige maatschappelijke investeringen, ingehouden winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers en overheden Zie pagina 48-53. EC4 · Significante financiële steun van de overheid Zie pagina 50.

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

7. Financieel overzicht Transparantie Memisa gaat op een transparante, effici毛nte en correcte wijze om met de beschikbare fondsen. De jaarrekening wordt opgemaakt door de Raad van Bestuur en goedgekeurd door de Algemene Vergadering. Ze wordt bovendien gecontroleerd door Crowe Horwath Callens, Pirenne en Co. Daarnaast voeren zowel de Federale Overheidsdienst Financi毛n als de Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking (DGD) op regelmatige basis controles uit. Daarnaast is Memisa ook lid van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF), waarvan het de toestemming heeft verkregen om haar logo op haar fondsenwervende publicaties te plaatsen. Daarmee voldoet Memisa aan de strenge voorwaarden die door VEF worden opgelegd inzake ethisch fondsenwerven. Memisa publiceert haar rekening ten slotte ook nog op www.ngo-openboek.be.

Resultatenrekening In 2013 zien we de totale kosten van Memisa toenemen met liefst 3.5 miljoen euro. Dit duidt op een verhoogde activiteit in onze projectwerking, niet alleen ingevolge het laatste jaar van ons driejarenprogramma met het Federale Directoraat-Generaal Development (DGD), maar ook de samenwerking met de Wereldbank en het Global Fund. Een stijging van onze vaste kosten is eerder tijdelijk te noemen en behelst vooral kosten met betrekking tot de evenementen rond ons 25-jarig bestaan dat dit jaar werd gevierd. Met een break-even positie als budgettaire uitgangssituatie komen we daar in 2013 alleszins heel dichtbij. Het is na aftrek van het negatief financieel resultaat dat we onder het breakeven punt dalen tot een uiteindelijk verlies van 104.122 EUR, toe te schrijven aan een verzwakte dollar naar het eind van het boekjaar 2013.

memisa 路 jaarverslag 2013 路 deel II

Balans Op de balans stellen we vooral de daling vast van het vlottend actief en het vreemd vermogen. Door het aflopen van een aantal projecten betekent dit ook dat alle subsidies werden geïnd en dat m.a.w. de post van de vorderingen (te ontvangen subsidies) daalt. De liquide middelen zijn beperkter dan in 2012 wegens het einde van o.m. het DGD-programma. Langs passiefzijde zien we het effect van het verminderd gebruik van de rekening “nog uit te geven subsidies” en op de overlopende rekening een daling wegens het in opbrengst nemen van subsidies waarvoor de toekenning reeds in 2012 werd bekomen maar de projectuitvoering pas in 2013 is begonnen. Een andere grote verandering maar met weinig effect op het balanstotaal betreft het toewijzen het overgedragen resultaat aan diverse permanente fondsen, die Memisa moeten toelaten haar toekomstige verplichtingen na te komen.

Kosten fondsenwerving In 2013 werd een totaal bedrag van 198.530 euro ingeschreven als kosten bestemd voor de verwerving van fondsen. Tegenover deze kosten staat een opbrengst van 3.089.348 euro. Deze opbrengsten zijn verdeeld over giften (2.598.314 euro) en legaten (491.034 euro). Dit maakt dat de kostenbatenratio van de fondsenwervende activiteiten in 2013 6,4% bedroeg. Dit betekent dat om een gift van 100 euro te verwerven, Memisa zelf 6,4 euro diende te spenderen. Voor bijkomende gegevens over de kosten van de fondsenwerving kan u steeds contact opnemen met de communicatiedienst via communicatie@memisa.be.

Memisa is een door de Belgische overheid erkende ngo en heeft het recht om fiscale attesten af te leveren, conform artikel 104.4 van het wetboek van inkomstenbelasting 1992.

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

RESULTATENREKENING

bedrijfskosten

handelsgoederen, gronden hulpstoffen

diensten en diversen

bezoldigingen, soc. lasten, pensioenen

andere bedrijfskosten

2013

2012

9.460.132,73

6.201.124,97

3.552,15

-2.118,20

540.621,48

399.555,60

1.380.795,94

1.156.639,64

afschrijvingen op opricht., vaste activa

19.004,61

29.138,77

voorzieningen risico’s en kosten

-8.458,17

36.449,30

7.524.616,72

4.581.459,86

259.816,29

87.175,67

9.126,36

315,81

TOTAAL KOSTEN

9.729.075,38

6.288.616,45

2013

2012

bedrijfsopbrengsten

9.516.736,38

7.277.927,33

bijdragen, lidgelden en schenkingen

9.062.345,08

7.107.674,26

andere bedrijfsopbrengsten

454.391,30

170.253,07

financiële opbrengsten

108.216,53

135.183,18

uitzonderlijke opbrengsten

—

14.749,41

financiële kosten

uitzonderlijke kosten

TOTAAL OPBRENGSTEN

9.624.952,91

7.427.859,92

resultaatverwerking

104.122,47

1.139.243,47

over te dragen winst

104.122,47

539.243,47

toevoeging aan het sociaal passief

toevoeging aan de bestemde fondsen

—

600.000,00

BIJDRAGEN, LIDGELDEN EN SCHENKINGEN 2013 Particuliere giften

1.337.089,84

Subsidies DGOS programma

3.034.950,40

Provinciale giften

67.847,09

Subsidies Gemeenschappen voor PR

79.398,02

Subsidies Gemeenschappen en Gewesten

52.384,76

Gemeente giften

13.457,35

Ziekenhuis giften

302.000,06 7.911,20

Opbrengsten acties CEF Specifieke giften gelibelleerd

450.678,45 29.723,77

Specifieke giften niet gelibelleerd

5.788,00

specifieke giften voor MB/MC Giften eigen inbreng Programma

341.818,51 42.004,37

Andere giften Legaten zonder terugnemingsrecht

491.034,46

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

Subsidies Wereldbank Subsidies EC Andere multilaterale subsidies Subsidies andere RDC Sociale Maribel Totaal

1.710.291,00 28.981,04 1.008.940,73 26.546,03 31.500,00 9.062.345,08

BALANS 2013

2012

Vaste activa

91.360,90

106.950,24

materiële vaste activa

80.854,75

96.062,21

terreinen en gebouwen

56.800,19

60.588,12

installaties machines en uitrusting

19.134,80

28.405,86

Activa

meubilair en rollend materieel

financiële vaste activa

Vlottende activa

voorraden en bestellingen in uitvoering

vorderingen op ten hoogste een jaar

handelsvorderingen

overige vorderingen

4.919,76

7.068,23

10.506,15

10.888,03

7.835.470,42

9.457.981,46

—

3.552,15

1.668.721,32

2.496.916,11

1.482.940,20

2.004.407,93

185.781,12

492.508,18

geldbeleggingen

4.173.242,24

4.079.933,92

liquide middelen

1.970.979,15

2.868.285,35

overlopende rekeningen

TOTAAL ACTIVA

Passiva Eigen vermogen kapitaal reserves overdragen winst voorzieningen voor risico’s en kosten Vreemd vermogen schulden op ten hoogste een jaar leveranciers Schulden mbt. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten overlopende rekeningen TOTAAL PASSIVA

22.527,71

9.293,93

7.926.831,32

9.564.931,70

2013

5.768.466,06 709.861,49 5.162.727,04 -104.122,47 46.293,89 2.112.071,37 373.993,97 267.160,72

2012 5.872.588,53 709.861,49 957.419,29 4.205.307,75 54.752,06 3.637.591,11 1.290.385,99 1.169.114,34

106.833,25 1.738.077,40 7.926.831,32

121.271,65 2.347.205,12 9.564.931,70

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

memisa 路 jaarverslag 2013 路 deel II

8. GRI-overzicht Visie & strategie 1.1 Verklaring duurzaamheid Organisatieprofiel 2.1 Naam organisatie 2.2 Producten/diensten 2.3 Structuur organisatie 2.4 Locatie hoofdkantoor 2.5 Landen actief 2.6 Juridische structuur 2.7 Afzetmarkten 2.8 Omvang/kerncijfers 2.9 Significante veranderingen 2.10 Onderscheidingen

p 9-11

achterflap p 13-23 p 37-39 achterflap p 15-19 p 37-39 p 15-19 p 50-51 p 40 p 40

Verslagparameters 3.1 Verslagperiode 3.2 Datum recente verslag 3.3 Verslagcyclus 3.4 Contactpunt 3.5 Proces voor bepalen inhoud 3.6 Afbakening verslag 3.7 Specifieke beperkingen 3.8 Basis die de vergelijkbaarheid be茂nvloedt 3.10 Gevolgen van eventuele herformulering 3.11 Significante veranderingen 3.12 GRI-tabel

p 40 p 40 p 40 p 40 p 40 p 40 p 40 p 40 p 40 p 40 p 54-55

Bestuur, verplichting en betrokkenheid 4.1 Bestuursstructuur 4.2 Heeft voorzitter een leidinggevende rol? 4.3 Aantal onafhankelijken/niet leidinggevenden 4.4 Aanbevelingsmogelijkheden/medezeggenschap 4.13 Lidmaatschappen/belangenorganisaties 4.14 Overzicht relevante belanghebbenden 4.15 Inventarisatie/selectie belanghebbenden

p 37-39 p 41 p 37-38 p 41 p 33-35 p 41 p 41

Prestatie-indicatoren Milieu EN3 EN4 EN8 EN16 EN17

Direct energieverbruik primaire energiebronnen Indirect energieverbruik primaire energiebronnen Totale wateronttrekking Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen Andere relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht

memisa 路 jaarverslag 2013 路 deel II

p 45 p 45 p 45 p 45 p 45

Sociaal LA1 LA2 LA7 LA10 LA12 LA13

Totale personeelsbestand naar type werk, arbeidsovereenkomst en regio Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per leeftijdsgroep, geslacht en regio Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers en het aantal werkgerelateerde sterfgevallen per regio Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteedt aan opleidingen, onderverdeeld naar werknemerscategorie Percentage medewerkers dat regelmatig wordt ingelicht omtrent prestatie- en loopbaanontwikkeling Samenstelling van bestuurslichamen en onderverdeling van medewerkers per categorie naar geslacht, leeftijdsgroep, het behoren tot een bepaalde maatschappelijke minderheid en andere indicatoren van diversiteit.

p 44

Productverantwoordelijkheid PR6 Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring

p 47

p 43 p 43 p 43

p 43 p 43

Economie EC1 Directe en economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd, waaronder inkomsten, operationele kosten, personeelsvergoedingen, donaties en overige maatschappelijke investeringen, ingehouden winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers en overheden p 48-53 EC4 Significante financiële steun van de overheid p 50 Prestatie-indicatoren met betrekking tot de effectiviteit van de werking NGO2 Voorziene mechanismen voor reacties of klachten met betrekking tot de doelstellingen en de concrete werking. NGO8 Overzicht van de diverse categorieën van inkomsten en overzicht van de vijf omvangrijkste donoren en de steun die deze verschaffen

p 46-47

p 50

De contactpersoon met betrekking tot dit jaarverslag is Hilde Groenweghe. E-mail: hilde.groenweghe@memisa.be, T 02 454 15 49.

memisa · jaarverslag 2013 · deel II

ÂŠ Hermans Joris

Kerkstraat 63, 1701 Itterbeek T 02 454 15 40 info@memisa.be www.memisa.be

Schrijf je in op onze nieuwsbrief op www.memisa.be/nieuwsbrief Memisa kan je ook op Facebook vinden via www.facebook.com/memisabelgium

Dit jaarverslag werd klimaatneutraal en op kringlooppapier geproduceerd.