Regio Rotterdam en Oost-Nederland testen een jaar de Alcoholmeter. Inmiddels dragen twintig personen met een alcoholverbod een enkelband, die twee keer per dag het drinkgedrag doorgeeft aan reclassering. Ron Gravendeel (OM) en Ciska Trouw (Reclassering) over dit nieuwe controlemiddel.
U Sjoemelen kan niet meer
De Alcoholmeter Ron Gravendeel, officier van justitie arrondissementsparket Oost-Nederland en teamleider ZSM en Ciska Trouw, projectleider Alcoholmeter Stichting Verslavingsreclassering GGZ (SVG).
itgaansgeweld, huiselijk geweld en bedreigingen. ‘Grote kans dat er alcohol in het spel is’, zegt Ron Gravendeel op het arrondissementsparket van Oost-Nederland. Tussen de 30 à 50 procent van de geweldszaken in Nederland is gerelateerd aan alcohol. De rechter of officier van justitie kan een alcoholverbod opleggen aan mensen die door alcohol in aanraking zijn gekomen justitie en politie. Dit kan bij een voorwaardelijk sepot, schorsing preventieve hechtenis, voorwaardelijke veroordeling of voorwaardelijke invrijheidstelling. De reclassering controleert vervolgens middels urinetesten of iemand lees verder >> 7/13
Sensoren meten via het zweet hoeveel iemand drinkt
Zo werkt de Alcoholmeter 24 uur per dag
zich houdt aan dat verbod. Twee à drie keer per week moeten gestraften langskomen om urine in te leveren. Nu is er een nieuw controlemiddel: de Alcoholmeter. Een enkelband met sensoren, die via het zweet meten wanneer en hoeveel iemand drinkt. In Londen is de alcoholmeter sinds 2015 verplicht bij de wet, als alternatief voor gevangenisstraf. In Nederland testen twee regio’s sinds januari 2017 of dit middel hier ook effectief is. De verwachting is dat er binnen een jaar tijd honderd mensen te vinden zijn in de regio Rotterdam en Oost-Nederland voor wie de enkelband geschikt is. Het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum (WODC) onderzoekt of de alcoholmeter ook in Nederland interessant is voor het strafrecht en wat het effect is op de drager. Nu de pilot negen maanden is gevorderd, dragen pas twintig mensen een Alcoholmeter. Dat is wat minder dan verwacht – het bleek veel tijd te kosten om medewerkers en ketenpartners bekend te maken met de Alcoholmeter. Ciska Trouw: ‘Ook komt niet iedereen met een alcoholverbod in aanmerking. Allereerst moet er sprake zijn van midde-
enkelband
modem
2 keer per dag
computer reclassering
lenverslaving. Daarnaast moet diegene een vaste woon- of verblijfsplaats hebben, met thuis een computermodem dat de meetgegevens kan doorsturen naar reclassering. Verder gebeurt het dragen van de Alcoholmeter op basis van vrijwilligheid.’ Dat laatste levert weinig problemen op; de meesten zien het wel zitten, vertelt Ron. Tot slot moet de rechter het advies van reclassering om een enkelband te dragen natuurlijk honoreren.
Patronen snel zichtbaar Twintig casussen is te weinig om wetenschappelijke conclusies te kunnen trekken. Toch zijn Ron en Ciska positief over de eerste bevindingen. Controleurs ontvangen elke ochtend een grafiek. Reclasseringswerkers kunnen meteen de telefoon pakken als zij zien dat iemand toch drinkt. Ciska: ‘Met urine valt te sjoemelen. Tussen lees verder >> twee meetmomenten kun je best 8/13
OMVANG EN SCHADE • 3 miljard euro bedraagt de maatschappe lijke schade van geweld onder invloed. • 25% tot 50% van het geweld in Nederland is alcoholgerelateerd •3 0% tot 50% van het geweld onder invloed leidt tot zwaar lichamelijk letsel
een borreltje drinken zonder dat het opvalt. Dat kan nu niet meer.’ Op de grafiek is precies te zien hoe laat iemand zijn eerste borrel drinkt, of iemand in één keer veel drinkt of verspreid over de hele dag. Patronen worden snel zichtbaar. Ron: ‘Voor de drager van de enkelband is het confronterend. Mensen die beweren dat ze niet drinken of hun alcoholverslaving bagatelliseren, zien de harde meetresultaten.’ Daarbij komt dat dragers de enkelband voelen. Ron: ‘Ze voelen continu dat ze onder controle staan en zwichten minder snel voor een biertje. Misschien wordt zo’n enkelband als stigmatiserend ervaren, maar er zit ook een andere kant aan. Als jongeren last hebben van groepsdruk, kunnen ze hun broekspijp omhoog trekken en laten zien dat ze echt niet kunnen meedrinken.’
De dragers noemen zelf ook voordelen, waar Ron en Ciska niet meteen aan hadden gedacht. Doordat de gestraften niet meer twee keer per week naar de reclassering, kliniek of methadonpost hoeven om urine in te leveren, komen ze hun netwerk van dealers en andere gebruikers niet meer tegen. Dat maakt het makkelijker om niet terug te vallen in oud gedrag. Wat dragers verder als voordeel noemen: ze hoeven hun werk of dagbesteding niet te onderbreken. En het scheelt reiskosten. Agressie beteugelen Het duo merkt dat advocaten, officieren en rechters er even aan moeten wennen om de Alcoholmeter in hun overweging mee te nemen. Ciska: ‘Er zijn zoveel gedragsinterventies om agressie te beteugelen.’ Ron: ‘Maar als er wordt gekozen voor de Alcoholmeter, dan verloopt de samenwerking soepel.’ ●
HOE WERKT DE ALCOHOLMETER? • Sensoren in het kastje aan de enkelband meten via het zweet wanneer en hoeveel alcohol iemand drinkt.
Meer weten? Voor meer informatie of vragen over de pilot Alcoholmeter kun je contact opnemen met het loket Alcoholmeter via 06-55814371 of am@svg.reclassering.nl.
• 20 mensen in Rotterdam en Oost-Nederland dragen op dit moment de enkelband. • 75 dagen dragen deelnemers de Alcoholmeter. Wanneer het alcoholverbod langer is, dan gaat de reclassering over op urinecontroles. • 2 keer per dag wordt de informatie digitaal doorgegeven aan reclassering.
DEEL VIA SOCIAL MEDIA
9/13
‘Eén product ID voor elk voorwerp zou het proces al vergemakkelijken’
treffende organisatie aankloppen. Dat hoeft niet meer als je gebruik maakt van een decentrale blockchain. In principe kunnen alle partijen bij alle data, maar in verband met privacy wil je dat niet. Door encryptie kunnen betrokkenen alleen die informatie inzien die zij mogen lezen. Zo kan een burger inzien wat er is gebeurd met zijn auto en wat mogelijke vervolgstappen zijn.’
3
Wat valt jullie op aan het inbeslagname proces? Rick: ‘Elke organisatie gebruikt andere codes, waardoor er een brei aan informatie ontstaat. Eigenlijk is het niet zo ingewikkeld.
Als je nu eens aan elk in beslaggenomen voorwerp één proces ID toekent, en dat nummer gedurende het hele proces gebruikt, is het al een stuk overzichtelijker.’ Arnold: ‘Bij de oplossing die wij bieden kan iedereen gewoon gebruik blijven maken van zijn eigen systeem. Daarbij komt een extra laag: de blockchain. In plaats van gegevens bij te houden in je eigen database, haal je informatie nu uit de blockchain. Leuker kunnen we het niet maken, maar het kan wel makkelijker.’
4 5
Hebben jullie tips voor de strafrechtketen? Rick: ‘Er is nog veel winst te behalen in het versimpelen van administratieve processen, door middel van digitalisering.’
ICT en overheid: dat gaat bijna nooit goed. Arnold: ‘Als je het op de traditionele manier doet en een meteen een groot systeem bestelt bij een groot ICT-bedrijf, dan gaat het inderdaad vaak niet goed. Als je nog fouten ontdekt, is het systeem al te log geworden
WAAR IS MIJN AUTO? Lees meer over het rapport van de Nationale Ombudsman en de verbeteringen die OM en politie doorvoeren in de vorige editie van STRAF.
om te kunnen bijschaven. Het is slimmer om klein te beginnen, dan te kijken wat werkt, wat niet werkt bij te schaven en dat te valideren. Als je een klein werkend systeem hebt, maak je het steeds iets groter. Dat is eigenlijk de enige manier om een groot platform neer te zetten. Uber en Facebook zijn ook zo begonnen.’ Rick: ‘Binnen 36 uur hebben we een werkende demo gemaakt. Anderhalve maand na de blockathon presenteren we een werkende oplossing. Natuurlijk zal er ruimte zijn voor ver beteringen, maar doordat het klein is, kunnen we de applicatie ieder moment bijstellen.’ ●
DEEL VIA SOCIAL MEDIA
COLOFON Straf! is een initiatief dat voortkomt uit de samenwerking tussen de diverse organisaties in de strafrechtketen, ondersteund door directie Strafrechtketen. Straf! verschijnt vier keer per jaar. Redactieraad: Pim Miltenburg (politie), Marieke Jansen (OM), Marleen Oele (rechtspraak/OM), Sanne Borst (MinVenJ/DGSenB) Hoofdredactie: directie Strafrechtketen o.l.v. Johan Bac, Mariëtte van Soesbergen Eindredactie: Ellen Weber (Maters & Hermsen Journalistiek) Teksten: Hilde Duyx, Ellen Weber (Maters & Hermsen Journalistiek) Beeld: Maria van der Heyden, Jurgen Huiskes, Rene Verleg, John Voermans Vormgeving: Maters & Hermsen Vormgeving 13/13