De Mooiste Rondreizen 2019

DE MOOISTE

REISMAGAZINE OVER DE MOOISTE RONDREIZEN TER WERELD - EDITIE 2019/2020 - PRIJS € 6,95

RONDREIZEN TERUG NAAR HET KHMERRIJK IN

CAMBODJA MOUNT RUSHMORE#DEVILS TOWER#YELLOWSTONE NP

PER CAMPER VAN MINNEAPOLIS NAAR PORTLAND VERDER: IN HET SPOOR VAN DE ROMEINEN|RONDREIS OVER HET GROENE LA PALMA|SEYCHELLEN: ISLANDHOPPEN IN HET PARADIJS|BIJ DE NOMADEN IN KIRGIZIË|ONTDEK GROENLAND PER EXPEDITIECRUISE Andrew Morten van TravelEssence:‘Als je het goed aanpakt, kan duurzaam reizen heel leuk zijn’

AP/VMB

8 718868 582065

00119

Al sinds 1979 dĂŠ Afrika specialist Het organiseren van reizen naar Afrika doen wij al 40 jaar met veel passie en motivatie. Afrika is een prachtig continent, dat voor iedere bezoeker tot nieuwe ontdekkingen leidt.

Al onze bestemmingen bezoeken wij regelmatig. Op deze manier is onze kennis van de bestemmingen, accommodaties en mogelijkheden ter plaatse altijd up-to-date.

Tanzania Kenia Madagaskar Oeganda Rwanda Zimbabwe NamibiĂŤ Botswana Zambia Mozambique Seychellen Mauritius Zuid-Afrika

SAFARI IN AFRIKA? Op jambo.nl en in onze brochure vindt u ruim 100 uitgekiende reizen of bel met onze Afrika specialisten op 020-2012740 voor een reis op maat.

De mogelijkheden zijn eindeloos, privĂŠ reizen geheel conform uw wensen!

Vlieg met Air Mauritius non-stop naar paradijselijk Mauritius Kijk snel op airmauritius.com en ontdek de nieuwste aanbiedingen naar Mauritius!

Ontdek met Air Mauritius ook RĂŠunion, Zuid-Afrika, Madagaskar of AustraliĂŤ.

2018 Indian Ocean's Leading Airline

In de zomerperiode van 1 april t/m 25 oktober 2019 vliegt Air Mauritius twee keer per week rechtstreeks vanuit Amsterdam naar Mauritius (maandag en vrijdag).

Via Parijs Charles de Gaulle zijn er dagelijkse verbindingen mogelijk naar paradijselijk Mauritius.

airmauritius.com

iÉÉÜãÉÉÜw

Wie Was Waar

Koffers ingepakt? Wat Phileas Fogg en zijn bediende Passepartout in 80 dagen deden, doen wij in deze editie van De Mooiste Rondreizen in 132 bladzijden. Van hot naar her de wereld rond met een frisse blik, een scherpe pen en een doorgeladen camera.

Zo landen we op de Seychellen, een van de spectaculairste archipels ter wereld.

Tijdens een eilandhopvakantie van Mahé naar Praslin en La Digue maak je kennis met het unieke karakter van dit paradijs.

Ook de zuidelijke Mexicaanse staat Oaxaca heeft met zijn kleurrijke indiaanse culturen, uitbundige festiviteiten, prachtige natuur en gastvrije mensen een magische aantrekkingskracht op reizigers.

In Azië zien we twee kanten van de reismedaille. Het Angkorgebied is het enige gebied in Cambodja dat op Unesco’s werelderfgoedlijst staat en krijgt dientengevolge miljoenen bezoekers voor zijn kiezen. Terecht, maar ook het veel minder bekende Centraal-Aziatische land Kirgizië is een bezoek meer dan waard. Helemaal tijdens de Wereld Nomaden Spelen: een wervelend en bloedspannend spektakel waar worstelaars, ruiters, boogschutters en polospelers om de hoogste prijs wedijveren, omgeven door onmetelijke velden met gigantische bergkloven waar zo’n duizend nomadententen staan.

Dat je voor avontuur niet altijd uren hoeft te vliegen, bewijzen onze verhalen over topbestemmingen in Europa. Italië bijvoorbeeld, waar we de twee oude steden Rome en Napels én het onvergetelijke eiland Sardinië bezoeken.

Met de zee nog in onze neus vliegen we vervolgens door naar het Canarische Eiland La Palma: groen, vulkanisch, betaalbaar en verrassend veelzijdig. Het Schotse Harris is weer op een heel andere manier fascinerend, omdat op dit windomwaaide eiland de locals de enige bedreigde diersoort blijken te zijn.

En als we dan toch in de eilandsfeer zitten, stappen we aan boord van de Hurtigruten voor een unieke expeditiezeereis naar het grootste eiland ter wereld: Groenland.

Dat Amerika zich bij uitstek leent voor een rondreis moge duidelijk zijn.

Doorkruis je de Verenigde Staten het liefst per camper? Dan is het verslag van een bijzondere reis van Minneapolis naar Portland net iets voor jou, want in de meest dunbevolkte staten van de USA kom je rijke historie en natuurwonderen tegen. Wie liever de auto pakt, hoeft zich ook niet te vervelen. We maken een rondreis door Mississippi in het Diepe Zuiden en geven je veel tips voor ware pareltjes van accommodaties – ver buiten de gebaande paden.

Veel leesplezier!

Harald Kolkman

Anneke de Bundel reisde samen met Nicole Franken naar het eiland Harris.

Martin Schäfer schrijft over B&B’s in Mississippi.

Annelies Rigter had de eer om aanwezig te zijn op een groot festival in Kirgizië.

Peter van Veenendaal ging elandhoppen op de Seychellen.

Anneke Ruys maakte opnieuw een reis door Mexico.

Hanny Fluit reed met een huurauto door Italië.

Nico de Boer maakte een sportieve rondreis op het Canarische Eiland La Palma.

Marliz Schouten schreef een stuk over een campertrip van Minneapolis naar Portland.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 5

16 26 36 48

74 98 110 118 6 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Groenland

\Ç{Éâw 16 Terug naar het Khmerrijk Het Angkorgebied is het enige gebied in Cambodja dat op Unesco’s werelderfgoedlijst staat. Tijd om een kijkje te nemen op deze bijzondere plek.

26 Eilandhoppen in het paradijs De Seychellen behoren tot de spectaculairste eilandengroepen ter wereld en worden ook wel The Lost Eden genoemd.

Tijdens een eilandhopvakantie van Mahé naar Praslin en La Digue ervaar je het unieke karakter van dit paradijs.

36 De magie van Oaxaca De zuidelijke Mexicaanse staat Oaxaca heeft een magische aantrekkingskracht op reizigers. Kleurrijke indiaanse culturen, uitbundige festiviteiten, prachtige natuur en gastvrije mensen maken Oaxaca tot een must.

48 In het spoor van de Romeinen Het stond al lang op onze bucketlist en dat blijkt terecht. De combinatie van twee oude steden op nog geen 300 kilometer afstand van elkaar én een prachtig eiland staan in deze reis door Italië garant voor een onvergetelijke ervaring.

58 Rondreis op La Palma Als je het aantal bezoekers op La Palma afzet tegen de zonminnende toeristenstroom op de andere Canarische Eilanden, dan is La Palma met een aandeel van 2,5 procent onontdekt.

74 Met de camper van Minneapolis naar Portland Heleen Fraanje maakte samen met haar man een bijzondere reis van Minneapolis naar Portland met de camper.

Onderweg maakte ze kennis met de rijke historie en natuurwonderen van de meest dunbevolkte staten van Amerika.

86 Het echte Kirgizië

Verenigde Staten

Engeland Italië

Kirgizië

La Palma Mexico Thailand

Cambodja

Seychellen

98 De onweerstaanbare aantrekkingskracht van Harris Harris. Altijd in een adem genoemd met Lewis. Lewis & Harris. Als twee ontdekkingsreizigers uit een voorbije eeuw.

Maar Harris gaat nergens heen. Het ligt al sinds mensenheugenis in de Schotse Buiten-Hebriden.

110 Ontdek Groenland per expeditiecruise De Hurtigruten Expeditie Zeereizen varen in het spoor van historische Noorse ontdekkingsreizigers als Roald Amundsen, Fridtjof Nansen en Otto Sverdrup en laten de reiziger betoverende landschappen zien zoals zij die zagen: ongerept, afgelegen en ontzagwekkend.

118 Bed, breakfast, blues & beach boys in Mississippi Vroeger of later kom je ze tegen, de bordjes met Gas, Food & Lodging langs de snelweg. Voor een betaalbare nachtrust kun je die afslag gerust nemen, maar hoef je geen unieke charme te verwachten. En dat is zonde, want even verderop wachten ware pareltjes van accommodaties op je. Wij zetten er een paar voor je op een rij in Mississippi in het Diepe Zuiden van Amerika.

Rubrieken Dutch Locals Desiree Joustra, Carla Joustra en Marjan Spijkers van Fru Amundsen: ‘Met Fru Amundsen ontdek je Noorwegen’.........................12 Dutch Local Andrew Morten van TravelEssence: ‘Als je het goed aanpakt, kan duurzaam reizen heel leuk zijn’ ..............................................................................14 Column Susan Smit: Grand Canyon .....................................34 Cityshoot: Toronto...................................................................124

12

14

Het Centraal-Aziatische land Kirgizië was afgelopen september gastland van de Wereld Nomaden Spelen. Tijdens dit wervelende en spannende spektakel wedijveren worstelaars, ruiters, boogschutters en polospelers om de hoogste prijs, omgeven door onmetelijke velden met gigantische bergkloven waar zo’n duizend nomadententen staan.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 7

gÜtäxÄàt|ÇÅxÇà Onze eigen community join.meridiantravel.nl Op Join.meridiantravel.nl kunnen reisbloggers en andere reisfanaten een account aanmaken en content delen. Je kunt op zoek gaan naar andere reizigers op basis van Footprints en Bucketlists. Bij aanmelding kun je aangeven waar je geweest bent (jouw 'Footprints') en laten weten waar je nog naartoe wil (jouw 'Bucketlist'). Je kan ook inhoud toevoegen aan de site. Deze inhoud wordt – indien interessant genoeg voor onze redactie – meegenomen in deze maandelijkse nieuwsbrief.

Inhoud toevoegen

1.

2.

Voordat je kunt beginnen dien je eerst een account aan te maken door op ‘join’ te klikken en het aanmeldingsproces te doorlopen. Elke keer als je vanaf dat moment inlogt, kom je terecht op je eigen tijdlijn.

Klik vervolgens op 'Inhoud' (Zie afbeelding 1.). Als je op 'Inhoud' bent zie je rechts boven aan de pagina een 'plus'-teken (zie afbeelding 2.).

Wanneer je daarop klikt kun je je eigen blog aanmaken en berichten posten. Deze berichten verschijnen vervolgens onder de kop 'Inhoud', waarvan de leukste worden meegenomen in ons maandelijkse magazine.

Tijdlijn Van geplaatste inhoud verschijnt een melding op je tijdlijn. Je eventuele contacten/vrienden die je maakt binnen deze community krijgen deze berichten te lezen.

8 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Voor bloggers Heb je al een reisblog? Plaats korte berichten in 'Inhoud' en creëer links naar je blog. Leuke berichten worden maandelijks meegenomen in de nieuwsbrief. Dagelijks wordt nieuw geposte inhoud gedeeld via onze social media.

Footprints & bucketlists Er zijn nu nog weinig leden: we zijn tenslotte net begonnen. Maar na ver-

loop van tijd zal het mogelijk zijn dat je personen kunt zoeken op basis van hun kennis over een bestemming (via hun Footprints) of de plannen die ze hebben (Bucketlist).

Vind reizigers Heb jij plannen voor een reis naar bijvoorbeeld Australië en wil je Sydney bezoeken? Zoek onder 'Zoek reizigers' iemand die Sydney op zijn Bucketlist heeft staan en wie weet heeft die persoon leuke tips voor je! Join us! n

Verre Reizen op maat

Afrika - AustraliĂŤ, Nieuw-Zeeland & Pacific - AziĂŤ USA & Canada - Midden- & Zuid-Amerika Ben je op zoek naar een verre reis op maat, dan ben je bij NBBS Reizen aan het goede adres.

Onze ervaren medewerkers maken graag een offerte op maat, volledig afgestemd op je reiswensen.

Je kunt rekenen op onze uitgebreide kennis en ervaring.

www.nbbs.nl - E info@nbbs.nl - T 010 2 891 891

gÜtäxÄàt|ÇÅxÇà

Vlieg met EVA Air 3x per week non-stop naar Bangkok en Taipei Welkom bij EVA Air, de luchtvaartmaatschappij uit Taiwan die in 2019 dertig jaar bestaat. De jonge passagiersvloot bestaat uit moderne Boeings (B787 en B777) die vanaf Amsterdam Schiphol Airport 3 keer per week rechtstreeks naar Bangkok vliegen. Ook heeft EVA Air Airbussen (A320 and A330) in haar vloot en vliegt hiermee van de thuisbasis Taipei naar vele andere bestemmingen. In Bangkok biedt EVA Air – onder meer met partner Bangkok Airways – veel aansluitingen aan op diverse binnenlandse vluchten waaronder Phuket, Ko Samui, Krabi, Chiang Mai en Chiang Rai. Ook kun je doorvliegen naar verschillende omringende landen.

Droomparadijs Thailand Een bezoek aan Thailand is zo divers dat je voorafgaand aan je bezoek een goede planning moet maken wat je wilt zien. Bangkok staat uiteraard op

10 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Bezoek Taiwan

de lijst maar denk ook aan Chiang Mai en Chiang Rai in het noordwesten van het land. Pha Taem National Park in het oosten van het land kijkt uit over Laos en de Mekong rivier. Wil je onder een palmboom genieten van parelwitte stranden en een azuurblauwe zee? Dan vind je in het zuiden precies wat je zoekt.

Daarbij heb je een probleem. Het ene eiland is nog mooier dan het andere.

Een paar tips: bezoek Krabi, Koh Chang, Koh Lipe, Koh Lanta of de Surin Eilanden. Je zult zeker niet teleurgesteld worden.

Na aankomst in Taipei kun je natuurlijk doorvliegen naar bijvoorbeeld Australië, maar je kunt ook in Taiwan zelf blijven. Bezoek daar sowieso de hoofdstad Taipei. In het westelijke deel van de stad ontdek je smalle straatjes met kleine winkeltjes, aan de oostkant vind je daarentegen moderne gebouwen, winkelcentra en trendy restaurants. In het midden van Taiwan bevindt zich het Sun Moon Lake, dat met een omtrek van 33 vierkante kilometer een belangrijke toeristische bestemming is. Je kunt er rustig fietsen of een boottochtje maken. Ook de moeite meer dan waard: een fietstocht langs de azuurblauwe oostkust.

Business en Economy Class Aan boord van de vliegtuigen van en naar Amsterdam heb je de keuze uit twee verschillende klassen. Business Class (Royal Laurel Class) biedt je

die zich een vijfsterrenairline mag noemen, een felbegeerd predikaat dat verleend wordt door het internationale beoordelingsinstituut SKYTRAX. Als onderdeel van de luchtvaartalliantie Star Alliance biedt EVA Air samen met 28 partners ruim 1.300 vluchten aan naar 193 landen in de wereld – in totaal maar liefst 18.800 vluchten per dag. n alle luxe en comfort die je in het dagelijkse leven ook graag ervaart: uiterst comfortabele stoelen en maaltijden van vijfsterrenniveau. In de Economy Class heeft elke passagier de beschikking over een groot eigen 12” hd-scherm en staan er gezonde en smaakvolle maaltijden op het gevarieerde menu. Bovendien zijn alle stoelen uitgerust met een stroom- en USB-aansluiting.

Vijf sterren EVA Air is één van de slechts elf luchtvaartmaatschappijen ter wereld

Kijk op www.meridiantravel.nl - 11

Wâàv{_ÉvtÄá ‘Met Fru Amundsen ontdek je Noorwegen’ Desiree Joustra, Carla Joustra en Marjan Spijkers van Fru Amundsen Wat is je meest favoriete bestemming in Noorwegen? Die altijd terugkerende vraag in de reiswereld is ook voor Desiree Joustra, Carla Joustra en Marjan Spijkers van de Noorwegenspecialist Fru Amundsen onmogelijk te beantwoorden. Maar als ze dan toch per se een keuze moeten maken?

Marjan: ‘Dan lichten we er graag het Samische Paasfestival uit. Het is een heel bijzondere ervaring om mee te maken hoe de Samische bevolking Pasen viert, omdat veel typische elementen van hun cultuur aan bod komen. Van oudsher trokken de Samen rond Pasen onder meer naar Kautokeino in Noord-Noorwegen om de voorjaarstrek van de rendieren voor te bereiden. Tijd voor handel, maar ook voor huwelijken en doop.

De komst van de lente wordt gevierd met spectaculaire rendierraces, verkoop van traditioneel Samisch handwerk, en concerten waar traditionele joiks ten gehore worden gebracht. We proberen zowel het kinderjoikconcert als de Grand Prix – een soort songfestival voor traditionele en moderne Samische muziek – bij te wonen. Een bijzondere ervaring!’

Gul enthousiasme Dat gulle enthousiasme voor de wondere wereld buiten de gebaande paden in Noorwegen is Fru Amundsen ten voeten uit. Het bedrijf werd ruim zes jaar geleden opgericht door de studievriendinnen Carla en Marjan.

‘In 2012 boden onze beide privélevens de mogelijkheid om een eigen reisorganisatie te beginnen, op een manier waarvan wij dachten het leuk zou zijn

12 - Kijk op www.meridiantravel.nl

om Noorwegen te ontdekken,’ vertelt Marjan. ‘Daar komt ook onze bedrijfsnaam vandaan: ‘Fru’ is Noors voor ‘mevrouw’ en met Amundsen verwijzen we naar de beroemde Noorse ontdekkingsreiziger Roald Amundsen.

Met Fru Amundsen ontdek je Noorwegen. We hadden allebei al ervaring als reisleider, spreken vloeiend Noors, weten veel te vertellen over lokale tradities en cultuur, en bovendien bereiden we graag traditioneel Noorse gerechten – wat een fundamenteel onderdeel is geworden van onze kleinschalige groepsreizen.’ Na ruim vijf jaar was Fru Amundsen zo gegroeid dat Carla’s zus Desiree, die de ontwikkelingen van dichtbij had gevolgd en net zo’n enorme passie voor Noorwegen heeft, een welkome aanvulling op het team was.

Cultuur proeven Iemand die geïnteresseerd is in de achtergrond van wat je ziet of beleeft in Noorwegen is bij Fru Amundsen aan het juiste adres, zegt Marjan: ‘In kleine groepen met maximaal zeven gasten verkennen we met minstens twee begeleiders een beperkt gebied.

We kiezen ervoor een omgeving goed te verkennen in plaats van veel kilometers te maken. Onze programma’s zijn verrassend doordat we, naast de bekende hoogtepunten, ook buiten de gebaande paden gaan. We ontmoeten bijzondere mensen en bezoeken plaatsen waar je zelf niet zomaar komt.

Daarbij vertellen we alles over tradities, geschiedenis, de natuur en de cultuur. En die cultuur proef je ook letterlijk in de traditioneel Noorse maaltij-

den die we zelf bereiden en serveren.

Daarnaast bieden we bovendien steeds meer reizen in de sfeer van onze groepsreizen aan, die mensen op eigen gelegenheid kunnen maken.

Ook die gasten ervaren Noorwegen op een net iets andere manier.’

Vol bewondering Noorwegen zal Carla, Desiree en Marjan in ieder geval nooit vervelen, omdat elk seizoen een bepaald gebied weer anders maakt – reden genoeg om steeds weer terug te gaan. Marjan: ‘Er bestaat een Noorse uitdrukking die aangeeft dat je ‘veel weer’ hebt. In Noorwegen kun je ervaren dat niet alles regelbaar of maakbaar is, dat de natuur de baas is. Het weer bepaalt, zeker in de winter, soms wat je kunt doen. Wij verblijven vaak in kustgebieden waar het weer heel wisselvallig kan zijn. Dan is het niet zozeer de regen die het weer bepaalt – wat veel mensen denken – maar de wind. Maar wat is er nou mooier dan langs de kust heerlijk tegen de wind in wandelen of vol bewondering kijken naar de hoog opspattende golven tegen de rotsachtige kust?’

Omdat ze hun reizen zelf begeleiden, zijn de dames Amundsen alledrie ruim honderdtwintig dagen per jaar in Noorwegen. ‘En dan is het voor ons bepaald geen straf om na een reis soms wat langer te blijven,’ zegt Marjan. ‘Want zelfs voor Fru Amundsen valt er in Noorwegen nog steeds veel te ontdekken.’ n Kijk voor meer informatie op www.fruamundsen.nl

Carla en Marjan zijn de oprichters van Fru Amundsen

Kijk op www.meridiantravel.nl - 13

Wâàv{_ÉvtÄá ‘Als je het goed aanpakt, kan duurzaam reizen heel leuk zijn’ Interview met Andrew Morten van TravelEssence Andrew Morten (46) werd geboren aan de rand van de Zuidelijke Alpen van Nieuw-Zeeland en bracht als kind zijn weekenden en vakanties al spelend door in beekjes, struinend over landerijen en kajakkend rond Christchurch. Opgroeien in NieuwZeeland betekende buiten zijn in de natuur.

Hij verhuisde naar Nederland en studeerde Master of Business Administration met specialisaties in milieumanagement en marketing.

Tegenwoordig woont hij met zijn vrouw en drie kinderen nabij Utrecht en runt hij vanuit Zeist zijn eigen reisonderneming TravelEssence, een bedrijf dat zich inzet voor duurzaam reizen. ‘Over het algemeen bestaat er een beeld dat alles wat met duurzaamheid te maken heeft niet leuk zou zijn’, aldus Andrew. ‘Het wordt ervaren als een snelheidslimiet, verplicht naar de kerk gaan of ander streng beleid. Duurzaam wordt vaak gepresenteerd als slapen op een matje, alsof je geen plezier mag hebben op zo’n reis’, gaat Andrew verder. ‘Als je het echter op de juiste manier aanpakt, kan een duurzame vakantie veel leuker zijn dan een verblijf in een resort.’ Hij leerde al op jonge leeftijd dat er nooit twee plekken hetzelfde kunnen zijn. ‘Daarom raad ik mijn klanten altijd aan om wat langer op een plek te blijven zodat je het landschap kan zien veranderen’, aldus Andrew.

Persoonlijke aandacht TravelEssence werkt graag samen met locals die meestal kleine accom-

14 - Kijk op www.meridiantravel.nl

modaties runnen waar de gast veel persoonlijke aandacht krijgt. ‘Er is bijvoorbeeld een echtpaar dat gek is op schildpadden en een eigen sopvangcentrum voor schildpadden heeft. Van het geld dat verdiend wordt met het ontvangen van gasten gaat een groot deel naar de schildpadden. Een mooie manier om bij te dragen aan de natuur’, vertelt Andrew trots.

‘Het begint allemaal bij bewustwording’ Het moge duidelijk zijn dat duurzaam reizen bij TravelEssence hoog op de agenda staat. Zo laten ze hun klanten kiezen of ze voor vijftien euro extra hun vlucht naar NieuwZeeland plus hun huurauto willen compenseren. ‘Willen ze dat niet dan betalen we het zelf. Maar eigenlijk doet iedereen hieraan mee’, aldus Andrew. ‘Het gaat om bewustwording’. ‘Zo kunnen onze klanten tijdens hun reis een boom planten in het regenwoud.’

Ook steunt TravelEssence een project waar traditioneel koken wordt vervangen door schoner koken, het zogenaamde Fly-Greener Project. ‘Je hebt hierdoor minder boskap maar ook minder roet in de lucht. Voor de mensen zelf is het ook een grote verbetering.’

Voor reizigers die zich afvragen hoe ze zelf kunnen bijdragen aan een beter milieu heeft Andrew nog wel een paar tips. ‘Het heeft niet zozeer met geld te maken maar meer met het maken van bewuste keuzes. Boek vluchten met zo min mogelijk stops en probeer op vluchten van de nieuwe generatie vliegtuigen te komen.

Die zijn vele malen efficiënter dan machines uit de vorige eeuw, soms zelfs 40 procent zuiniger per passagier. En het klinkt misschien gek, maar kies voor airlines die winst maken, dát zijn de bedrijven die geld hebben om door te ontwikkelen.’

Voor mensen die nog nooit in Nieuw-Zeeland zijn geweest, heeft hij nog wel wat tips. ‘Probeer de contrasten van Nieuw-Zeeland op te zoeken. Overnacht bij de fjorden, ga in Kaikoura zwemmen tussen de walvissen, bezoek het vulkanische gebied rond Rotorua en ga naar Raglan om te surfen. Zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan’, lacht hij. ‘Ik woon nu al jaren in Nederland maar zal het blauwe water en het regenwoud altijd blijven missen. Het is zo’n mooi land’, aldus Andrew.

‘Maar Nederland is meer open-minded en een veel toleranter land. Al zouden we hier wel wat minder stoplichten mogen hebben’, sluit hij lachend af. En hup weg is hij, op weg naar de studio om een nieuw radiospotje in te spreken over ‘leuk en duurzaam reizen’. n

Meer info op www.travelessence.nl/beterreizen

Kijk op www.meridiantravel.nl - 15

ADEMBENEMEND

ANGKOR TERUG NAAR HET KHMERRIJK IN CAMBODJA

16 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Het Angkorgebied is het enige gebied in Cambodja dat op Unesco’s werelderfgoedlijst staat. Tijd om een kijkje te nemen op deze bijzondere plek.

TEKST HARALD KOLKMAN FOTOGRAFIE HARALD KOLKMAN & SHUTTERSTOCK.COM

Kijk op www.meridiantravel.nl - 17

Openingsfoto Monnikken bij Angkor Wat Onder Vader en zoon aan het werk in de rijstvelden Rechts WInkel in Siem Reap Rechterpagina Oneindige rijstvelden in het Cambodjaanse landschap

b

‘One dollar, sir, one dollar’, roepen tientallen kinderen me toe. Zodra ik inga op hun voorstel tot aankoop van een souvenir, een illegale – voor wat dat woord hier waard is – Lonely Planet of een fles water is het ineens: ‘Eleven dollar, eleven dollar.’ Ik koop de Lonely Planet – made in China – uiteindelijk voor een paar dollar en vervolg mijn weg.

Oneindige rijstvelden Ondanks het gebedel en irritante geleur met allerlei prullaria ogen de Cambodjanen zorgeloos. Rijstvelden strekken zich uit tot aan de horizon, mede het resultaat van het destijds opsporen van de Rode Khmer.

Complete bossen werden door de Vietnamezen vernietigd om het leger van Pol Pot te vinden. Toen Pot in 1975 aan de macht kwam, wilde hij geen enkele tijd verliezen. Hij trok binnen enkele weken ontelbare gezinnen uit elkaar. Niemand met een opleiding van enig niveau was veilig voor het regime van Pot. Binnen zijn ideologie om een nieuw volk te creëren was geen ruimte voor mensen die ‘vervuild’ waren met een opleiding. Kinderen werden bij hun ouders weggetrokken en gehersenspoeld: ‘Je ouders zijn verraders.’

Wat resteerde, was een compleet paranoïde volk.

Niemand vertrouwde elkaar, bang om te worden afge-

18 - Kijk op www.meridiantravel.nl

voerd naar de Killing Fields. Denkend aan de geschiedenis van Cambodja begint het langzaam tot me door te dringen wat een gruwelijkheden zich hier hebben afgespeeld.

Dubieuze verkiezingen Vanaf het moment dat Pot in 1998 stierf, noemen de Cambodjanen zich bevrijd. Ook al werd de leider van de Rode Khmer in 1980 uit zijn macht ontheven, leefde de bevolking in angst tot aan zijn dood. Pot stierf arm en eenzaam in een jungle in Noord-Cambodja.

Natuurlijk is Cambodja niet bevrijd. De huidige leider Hucen, een oud-generaal van Pot, is dan wel de persoon die Pot met hulp van Vietnam heeft weten te verdrijven, hij is bepaald geen democratisch gekozen president. Dankzij druk vanuit met name het westen worden er inmiddels verkiezingen gehouden en is er een oppositie, maar de kans dat Hucin verkiezingen verliest, is dubieus klein.

Siem Reap Terug naar het heden. Het begint te regenen en de onverharde straten van Siem Reap, de hoofdstad van de gelijknamige provincie, veranderen in een modderpoel. Overal zie ik kinderen rennen. Op de markt

Kijk op www.meridiantravel.nl - 19

20 - Kijk op www.meridiantravel.nl

wordt versgevangen vis gewogen en verkocht, en soms ook alvast gebakken. De tuktuk-chauffeur heeft het rustig, hij knapt een uiltje op het dorpsplein. Een groepje timmerlieden keert vanuit de heuvels op de fiets terug naar huis en prikt op de markt een visje mee. Het lokale tankstation verkoopt benzine die in flessen aan de man gebracht wordt. In Siem Reap ligt het Angkorgebied met de oude stad Angkor Wat, waar de beroemde Angkortempels liggen. Angkor betekent ‘heilige stad’, Wat betekent tempel, opgeteld in het Nederlands is Angkor Wat dus de ‘heilige tempelstad’.

De enorme bouwwerken stammen uit het Khmertijdperk rond de twaalfde eeuw. Siem Reap was meer dan 500 jaar de hoofdstad van het Khmerrijk, dat het huidige Cambodja, Noord-Thailand, Vietnam, het huidige Myanmar en Laos omvatte.

Angkor Wat Veruit de grootste tempel is de Angkor Wat-tempel, waarvan de realisatie bijna een halve eeuw in beslag nam. Onderweg ernaartoe lees ik over de andere tempels in dit gebied: Angkor Thom, Bayon, Bakon en Ta Prohm, ook wel de Jungletempel genoemd. Toen Franse archeologen in de tweede helft van de negentiende eeuw de Angkortempels herontdekten, waren ze allemaal overwoekerd door bos. Om toekomstige bezoekers een indruk te geven van de tempel zoals de

Fransen hem ontdekten, hebben de Cambodjanen deze tempel juist niet ontdaan van alle begroeiing. Die jungle-camouflage heeft ervoor gezorgd dat de tempels goed bewaard zijn gebleven: vijandige legers konden de tempels simpelweg niet vinden. De eeuwenlange begroeiing heeft wel een schaduwzijde, want de fijnere details aan de buitenkant van de tempels zijn verdwenen. Khmertempels in Thailand hebben dat euvel bijvoorbeeld niet.

Traptreden De tempels werden gebouwd om goden te vereren en waren een huis voor een bepaalde god. De voor mensen te hoge traptreden en soms enorme ruimtes wijzen erop dat ze nooit bedoeld zijn om door mensen te worden gebruikt. Maar de mens heeft de goden inmiddels verdreven en dan met name in Angkor Wat. Toeristen vanuit de hele wereld komen een kijkje nemen; goed voor Cambodja, want het brengt direct geld in het laatje. De drukte bij de andere tempels schijnt mee te vallen, zo wordt mij verteld.

Ik word afgezet voor de enorme toegangsbrug naar Angkor Wat. ‘One dollar, sir, one dollar’, hoor ik weer.

Om aan te geven dat ik al voorzien ben, laat ik mijn eerder op de dag gekochte Lonely Planet zien en loop het Khmerrijk binnen. n

Kijk op www.meridiantravel.nl - 21

Ta Prohm, een tempel annex klooster in zeer romantische setting, met veel verborgen hoekjes en begroeid met wild slingerende boomwortels

22 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 23

Highlights Cambodja Kampong Thom Wie in Cambodja van Phnom Penh door de weelderige natuur van Cambodja naar Angkor reist, doet er goed aan om te stoppen bij Kampong Thom, waar de preAngkor ruïnes van Sambor Prei Kuk verrijzen. Je zult er, verbazingwekkend genoeg, waarschijnlijk een van de weinige toeristen zijn. Battambang is de tweede stad van Cambodja en heeft naast een betoverend centrum ook een paar Angkoriaanse tempels die maar weinig toeristen zien.

Ta Prohm: Een tempel annex klooster in zeer romantische setting, met veel verborgen hoekjes en begroeid met wild slingerende boomwortels. Een must.

Bakong: De eerste Khmer-tempelberg, gebouwd in de negende eeuw.

Banteay Srei: Een kleine, maar uiterst fijne tempel op 20 kilometer van Angkor, aan de voet van het Kulengebergte. Bekend om zijn idyllische setting en schitterende gravures in roze zandsteen.

Pnom Penh ‘s Lands hoofdstad Phnom Penh is een overzichtelijke, maar chaotische stad waar geschiedenis en de vooruitgang gebroederlijk naast elkaar leven. Het oude koloniale centrum ziet er erg aantrekkelijk uit, met name door de architectonische overblijfselen uit de tijd van de Franse overheersing. Hoewel de marktkooplui hun prijzen aanpassen aan het toenemende westerse publiek zijn de markten nog steeds een bezoek waard.

Met name de Russische Markt (Psar Toul Tom Poung) en Psar Thmei zijn leuke adresjes voor een ferm potje onderhandelen. Sisowath Quay is een goede startplaats om de diverse attracties van de stad te bezoeken.

Hiervan zijn met name het Koninklijk Paleis en de Zilveren Pagode, het Nationaal Museum en de tempels Wat Phnom en Wat Ounalom niet te missen.

Angkor-tempels Wie Cambodja zegt, zegt Angkor. Dit door Unesco beschermde tempelcomplex op zes kilometer van het stadje Siem Reap bestaat uit meer dan honderd hindoeïstische tempels, die tussen de negende en vijftiende eeuw in opdracht van diverse Khmer-koningen werden gebouwd. De grootste tempel, Angkor Wat meet maar liefst 1,5 bij 1,3 kilometer – een goede bezichtiging kan met gemak enkele dagen in beslag nemen. Het zou echter zonde zijn om die andere tempels te missen. Enkele absolute must sees zijn het immense Angkor Thom, de romantische Ta Prohm, de tempelberg Bakong en de indrukwekkend gedecoreerde gezichtstorens van Bayon.

Ankor Wat: Het grootste religieuze monument ter wereld, daterend uit de twaalfde eeuw.

Angkor Thom: Een van de grootste Khmersteden, met negen vierkante kilometer aan gezichtstorens en verhoogde wegen.

24 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Bayon: Dé plek om gezichtstorens te zien. Bayon werd gebouwd in de dertiende eeuw en staat naast de torens bekend om zijn prachtige gravures en bas-reliëfs.

Preah Khan: Een groot complex uit de dertiende eeuw, dat tevens dienstdeed als boeddhistische universiteit.

Cambodja praktisch BESTE REISTIJD In Cambodja heerst een tropisch moessonklimaat met hoge temperaturen en veel vochtigheid in alle vormen. Er zijn twee regentijden te onderscheiden: van mei t/m oktober valt in de zuidwest-moesson ongeveer 80 procent van alle neerslag, vooral ’s middags. Augustus en september zijn in deze periode de natste maanden. De noordoostmoesson duurt van november tot april; januari is de droogste maand.

Maart en april zijn de warmste maanden, omdat het kwik dan tot ver boven de 30 graden kan stijgen. Over het algemeen schommelt de temperatuur rond de 25

graden. De beste reistijd voor Cambodja zijn de maanden november t/m februari, de koelste én droogste periode van het jaar.

KHMERKEUKEN De traditionele Khmerkeuken is een smakelijke mix van inheemse en koloniale recepten. In de hoofdstad en in Siem Reap eet je het beste, terwijl je voor verse zeevruchten in Sihanoukville aan het juiste adres bent. In Phnom Penh kun je overal kooklessen volgen, waarbij je onder meer de diverse kruiden en ingrediënten leert kennen en een rondleiding op een lokale markt krijgt

.

Persoonlijk en vakkundig reisadvies binnen jouw regio, wanneer jĂ­j dat wenst

- Op maat gemaakte reizen - 24/7 Bereikbaarheid in geval van nood - Onafhankelijk en persoonlijk reisadvies - Jouw eigen persoonlijke en zelfstandige reisadviseur - Deskundige en snelle afhandeling van je reisaanvraag - Financielle bescherming (deelnemer van SGR en ANVR)

face2facetravel.nl/onzetravelmanagers/

EILANDHOPPEN IN HET PARADIJS De Seychellen behoren tot de spectaculairste eilandengroepen ter wereld en worden ook wel The Lost Eden genoemd. Tijdens een eilandhopvakantie van MahĂŠ naar Praslin en La Digue ervaar je het unieke karakter van dit paradijs.

T E K S T E N B E E L D P E T E R VA N V E E N E N D A A L & N B B S R E I Z E N

26 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 27

Linkerpagina boven Coco de Mer hotel Onder Grand Anse La Digue Rechterpagina Ossenkar op La Digue

28 - Kijk op www.meridiantravel.nl

W

De Seychellen bestaan uit 115 graniet- en koraaleilanden, waarvan het merendeel onbewoond is. De spierwitte en ongerepte stranden prijken steevast op vele internationale ranglijstjes van the world’s best beaches. De eilandengroep is tevens een paradijs voor watersportliefhebbers, want vrijwel alle stranden worden omgeven door prachtige koraalriffen. De omstandigheden voor een snorkel- of duikvakantie naar de Seychellen zijn perfect: glashelder zeewater, vele koraalsoorten, scheepswrakken en meer dan 900 soorten vissen. Ook aan land kom je er bijzondere diersoorten tegen, zoals enorme landschildpadden en vele unieke vogelsoorten.

verkennen met een huurauto. Tijdens een rit over het eiland kom je langs veel uitzichtpunten, die een mooi panorama bieden op de nabijgelegen eilandjes.

Tropische bossen bedekken het heuvelachtige binnenland, waarbij het gebergte van Nationaal Park Morne Seychellois een natuurlijke scheiding vormt tussen oost en west. Op de meeste stranden lijkt het alsof je alleen op de wereld bent. Ook de onderwaterwereld is prachtig.

Binnen een half uurtje snorkelen ontdek je met gemak vijftig verschillende soorten tropische vissen! Voor de kust van Mahé liggen bovendien zes eilandjes die samen het Sainte-Anne Marine Park vormen, een beschermd natuurgebied.

Mahé Mahé is het grootste eiland en is ongeveer net zo groot als Texel. Het heeft de meeste inwoners, maar is gezegend met dezelfde kenmerkende kleinschaligheid als de rest van de archipel. Je vindt er de kleinste hoofdstad ter wereld – Victoria – waar in de smalle straatjes en op de kleurrijke fruitmarkt een gezellige bedrijvigheid heerst.

Vlak bij de markt staat een opvallende hindoetempel.

Voor lekker eten ga je naar de haven van Victoria, waar je in de gezellige bars en restaurantjes van verse vis en lokale specialiteiten kunt genieten. Je kunt Mahé goed

Praslin Van Mahé kun je per ferry naar Praslin reizen, een overtocht van minder dan een uur. Met een oppervlakte van ongeveer 38 vierkante kilometer is Praslin een tropisch juweeltje met ongerepte stranden en groene heuvels. De wereldberoemde stranden Anse Lazio en Anse Georgette staan in de top 10 van de mooiste stranden ter wereld. Op Anse Lazio leven enorme landschildpadden, die alleen op de Seychellen en de Galapagoseilanden voorkomen. Wil je meer schildpadden zien? Vanaf

Kijk op www.meridiantravel.nl - 29

30 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 31

Petit Anse La Digue

Praslin kun je gemakkelijk een excursie maken naar het eiland Curieuse, waar reuzenschildpadden en diverse kleinere soorten leven. Het binnenland van Praslin bestaat grotendeels uit oerwoud, maar er zijn ook steile, grillige rotsen te vinden. Bijzonder is de Vallée de Mai, een van de kleinste Unesco-werelderfgoederen ter wereld. In deze vallei leiden diverse korte wandelpaden door bijzondere vegetatie. Er groeien zes palmboomsoorten die nergens anders ter wereld voorkomen, waaronder de beruchte kokospalm Coco de Mer: de bijzondere dubbele noten van deze palmboom hebben de suggestieve vorm van een bilpartij en zijn met afstand de grootste ter wereld. Ze kunnen namelijk een lengte van 40 centimeter en een gewicht van 15 tot 25 kilo bereiken!

La Digue Op ongeveer 7 kilometer ten oosten van Praslin ligt het idyllische La Digue, het kleinste van de drie eilanden.

Een ferry brengt je in ongeveer 20 minuten naar dit eilandje, dat slechts zo’n 10 vierkante kilometer groot is en als bijnaam The Garden of Eden heeft. Auto’s komen hier nauwelijks voor. Wel rijden er leuke, kleurrijke ossenkarren en bij veel hotels kun je fietsen huren om het eiland mee te verkennen. Het is soms heuvelachtig, maar prima te doen. En na het fietsen is het heerlijk bijkomen aan een van de vele bounty-stranden. Kroonjuweel op La Digue is Anse Source d’Argent, het meest gefotografeerde strand op aarde.

De overhangende palmen, het zachte witte zand,

32 - Kijk op www.meridiantravel.nl

kraakheldere water en uiteraard de kenmerkende granieten rotspartijen vormen samen een waar meesterwerk. Je kunt hier tussen de rotsen altijd wel een stukje strand vinden dat je helemaal voor jezelf hebt, vooral in de namiddag. Niet zonder reden is de film Cast Away opgenomen op Anse Source d’Argent. Deze kaskraker met Tom Hanks in de hoofdrol is losjes gebaseerd op het boek Robinson Crusoë en gaat over overleven op een onbewoond, tropisch eiland.

Natuur Vanwege de afgelegen locatie zijn in de loop der jaren op de Seychellen veel inheemse planten- en diersoorten ontstaan en komen er meer dan tachtig plantensoorten voor die nergens anders ter wereld te vinden zijn. Per eiland kunnen de flora en fauna sterk verschillen. De Seychellen hebben daarin veel gemeen met de Galapagoseilanden. De regering steekt veel tijd en energie in het behoud van deze unieke soorten – het is zelfs in de grondwet vastgelegd dat de regering de plicht heeft om de natuur te beschermen. Daarom wordt toerisme strikt gereguleerd, ook al is dat de grootste bron van inkomsten. Mede door deze regelgeving kunnen de Seychellen ook in de toekomst hun paradijselijke uitstraling behouden.

Enthousiast geworden om de Seychellen te bezoeken?

Als je ongeveer 14 dagen voor een eilandhopvakantie uittrekt, heb je voldoende tijd om Mahé, Praslin en la Digue te verkennen. n

Seychellen praktisch LIGGING & BEREIKBAARHEID

TAAL

De Seychellen liggen in de Indische Oceaan, op ongeveer 1.600 kilometer ten oosten van Kenia. De idyllische eilandjes beslaan een totale oppervlakte van nog geen 440 vierkante kilometer, verspreid over een afstand vergelijkbaar met AmsterdamBarcelona. De 32 eilandjes rond Mahé bestaan voor het merendeel uit granieten heuvels tot zo’n 905 meter hoogte, zijn overdekt met een dichte plantengroei en hebben mooie, witte zandstranden. Op hoofdeiland Mahé woont 90 procent van de bevolking. Hier zijn ook de luchthaven en het economische en politieke centrum te vinden. Er worden diverse goede vliegverbindingen naar de Seychellen onderhouden tegen een zeer redelijke prijs. Een goede optie is Etihad Airways, dat bovendien de mogelijkheid biedt voor een stopover in Abu Dhabi. De vliegtijd naar Mahé bedraagt gemiddeld 13 uur. Het luchtverkeer tussen de belangrijkste eilanden wordt verzorgd door Air Seychelles. Tussen de eilanden varen regelmatige ferry’s.

De hoofdtaal is Creools, dat wordt gesproken door zo’n 96 procent van de bevolking. Het merendeel van de bevolking spreekt daarnaast ook Frans of Engels.

TIPS

moesson soms voor heftige (maar korte) regenbuien.

Snorkelen en duiken kun je het beste van maart t/m mei, in september en oktober. Walvishaaien komen voor van september t/m november.

- Huur op Praslin en Mahé een auto. Je rijdt links, maar vooral op Praslin is er weinig verkeer.

- Neem een snorkelset mee of huur deze ter plaatse. De zee is prachtig!

- Een zaklampje voor de avonden op La Digue is geen overbodige luxe.

- De Seychellen zijn ook een mooie bestemming voor een romantische huwelijksreis. De meeste hotels bieden speciale kortingen voor bruidsparen.

- Vlieg je met Etihad Airways, maak dan op weg naar Mahé een stopover in Abu Dhabi.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met NBBS Reizen. www.nbbs.nl

Strand in de omgeving van Tayrona Coco de Mer-baai

S E Y C H E L L E N

BESTE REISTIJD

GELD

De Seychellen hebben een warm en vochtig klimaat.

De temperatuur varieert gedurende het jaar tussen de 26 en 30 graden. De beste reistijd valt in de maanden mei t/m oktober. In de overige maanden zorgt de

De nationale munteenheid is de rupee. Op veel plekken zijn pinautomaten te vinden. Voor het huren van een auto heb je een creditcard nodig.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 33

c

PIRITUELE

Foto Leandro Bistolfi

f

Schrijfster Susan Smit (1974) houdt van spiritualiteit en bezoekt graag spirituele plekken. Ze bezocht fameuze bedevaartsoorden en beleefde magische momenten bij eeuwenoude heiligdommen. Voor Meridian Travel schrijft ze een column met dezelfde invalshoek waarvoor ze onder andere bijzondere bedevaartsoorden en krachtplekken in de wereld bezocht.

DOOR SUSAN SMIT

Ik buig over de rand van de klif en tuur in een peilloze diepte. Ik heb geen hoogtevrees. Nooit. Heel gek.

Ik weet op zo’n moment dat ik een natuurlijke angst zou moeten voelen, maar ik voel het niet. Nu ik aan de rand van de Grand Canyon sta, een kloof van meer dan 1800 meter diepte, huiver ik alleen van de ongelooflijke kleuren, van het gloeiende rood tot het roestige bruin, het diepe zwart, het heldere wit en alles ertussenin. In het midden, door de afstand voor het oog gereduceerd tot een klein

34 - Kijk op www.meridiantravel.nl

LEKKEN

stroompje, kolkt het blauwgroene water van de Coloradorivier.

Voor de oorspronkelijke bewoners, zoals de Hopi-indianen en de Havasupai-indianen, is het een gebied vol heilige plekken. Hopi Point, een vooruitstekend bergplatform, is er zo eentje. En Eagle Point, waarbij je in de vorm van het steen de contouren van een adelaar met gespreide vleugels kunt ontwaren. Deze plekken zijn heilig omdat indianen in de driedeling aarde, bovenwereld en onderwereld geloven en deze plekken in het landschap zien als poorten naar die verschillende werelden.

‘Met een clubje van acht gingen we in een stokoude jeep op pad’ Ik heb deze dagtrip geboekt vanuit Las Vegas, een wat minder heilige plek. Gary, een zongebruinde touroperator, verzekerde me vanuit zijn smotsige kantoortje aan de Strip dat we geen toeristische uitkijkpunt zouden aandoen, maar echt zouden gaan wandelen door het Canyongebied. Met een clubje van acht gingen we in een stokoude jeep op pad en na uren door elkaar gerammeld te zijn, picknickten we op een kleed en wandelen nu achter Gary aan. Hagedissen schieten weg bij mijn schoenen en

adelaars cirkelen niet boven mijn hoofd, zoals je zou verwachten, maar onder me. Ik kijk neer op vliegende vogels, besef ik me, en dat is een rare gewaarwording.

Diep beneden, op de bodem van de kloof, wonen nog een paar honderd Havasupai-indianen, ‘de mensen van het groene water’. Zij hangen een oude natuurreligie aan, waarbij de aarde niet een plek is om te exploiteren en uit te putten, maar om te respecteren, verzorgen en consulteren. Over ons waken Moeder Aarde en Vader Lucht, zeggen ze. De aarde is onze moeder – niet alleen in symbolisch opzicht. Zij is een levend organisme dat op ons reageert en met ons in verbinding staat. Ze spreekt niet alleen tot de indianen, maar tot ieder van ons, maar we horen haar niet. We zijn haar taal vergeten, luisteren niet langer.

Vandaag is het anders. Nu lijk ik haar taal te verstaan. Ik mag dan vaak opgesloten zijn in mijn eigen gedachten en de wereld op afstand houden, maar nu luister ik naar haar. Ik hoor haar, zie haar en voel haar. Elke seconde lijken de kleuren intenser te worden: het steen roder, de lucht blauwer en het water beneden groener. Het gesteente staat in brand, de lucht straalt. Ik moet iets wegslikken, iets van ontroering en verwondering. n

Susan Smit (1974) is romanschrijfster en columniste.

Foto Shutterstock.ccm

‘Nu ik aan de rand van de Grand Canyon sta, een kloof van meer dan 1800 meter diepte, huiver ik alleen van de ongelooflijke kleuren, van het gloeiende rood tot het roestige bruin, het diepe zwart, het heldere wit en alles ertussenin. In het midden, door de afstand voor het oog gereduceerd tot een klein stroompje, kolkt het blauwgroene water van de Coloradorivier’

Kijk op www.meridiantravel.nl - 35

BETOVEREND

OAXACA

DE MAGIE VAN MEXICO De zuidelijke Mexicaanse staat Oaxaca heeft een magische aantrekkingskracht op reizigers.

Kleurrijke indiaanse culturen, uitbundige festiviteiten, prachtige natuur en gastvrije mensen maken Oaxaca tot een must. En vergeet niet de witte en uitgestrekte surfstranden en oceanen vol dolfijnen en schildpadden. Welkom in Oaxaca!

T E K S T & F O TO G R A F I E A N N E K E R U Y S

36 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 37

Openingsfoto De versteende waterval van Hierve el Agua ligt in een imponerend landschap Rechterpagina vanaf linksboven met de klok mee Bijzondere watervogels rondom Laguna Manialtepec; Idem; De fosforescerende wateren van Manialtepec kleuren de lagune groen, blauw en geel; De moles van Oaxaca zijn wereldberoemd; Culinaire fijnproevers doen zich graag te goed aan exotische insecten Onder Janett van La Coronela serveert de heerlijkste maaltijden

b

Oaxaca is vanwege zijn ruige bergketens lang geïsoleerd geweest van het overige deel van Mexico. Het gebied ligt op een afstand van 500 kilometer ten zuidoosten van Mexico-stad. Dat maakt dat de inheemse invloeden extra lang bewaard zijn gebleven en nog steeds groot zijn. Vooral in de drie valleien rond de stad Oaxaca vind je nog veel traditionele indiaanse dorpen, waaronder Ocotlán de Morelos, Zaachila, Tlacolula, San Martín Tilcajete en Teotitlán del Valle.

Van de 65 etnische groepen die Mexico rijk is, leven er maar liefst achttien in het gebied rond Oaxaca.

Smakelijke insecten De stad Oaxaca vormt het culturele hart van Mexico. Je ziet er een bijzondere mix van indiaanse en koloniale invloeden. Op het centrale plein – zócalo genoemd – komen locals en toeristen bij elkaar en wordt veel marimba- en mariachi-muziek gemaakt. Op de de kleurrijke stadsmarkt Mercado Benito Juárez is van alles te koop, van lokaal handwerk, souvenirs, planten en prullaria tot exotische gerechten en veel kleurrijk fruit. Wie extra goedkoop wil eten, kan altijd terecht bij de vele kleine eetstalletjes op en rond de markt waar je de lekkerste lokale gerechten kunt proeven. Voor de liefhebbers van heet en scherp: vergeet niet om je gerechten te verrijken met een flinke lepel pikante chile.

38 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Er staan in ieder restaurant of stalletje verschillende soorten op tafel. Maar vraag naar wel eerst naar de scherpte, want Mexicaanse pepers kunnen extreem heet zijn! Probeer je graag de lokale delicatessen, dan geniet je vast van de verschillende moles die er in Oaxaca te koop zijn. Mole is een typisch Mexicaanse, kruidige saus, soms aangevuld met chocola. Maak in Oaxaca kennis met de zwarte, rode, groene of gele moles, meest bereid met kalkoen maar ook overheerlijk met kip of lamsvlees. Qua sterke drank is de mezcal uit Oaxaca beroemd. Deze wordt gedestilleerd uit agaveplanten, net als tequila. In Oaxaca zijn kleine zaakjes te vinden waar ze de echte mezcal verkopen, van grote flessen tot kleine glaasjes en van minder krachtig tot een voor toeristen bijna ondrinkbaar sterk goedje. Voor de culinaire fijnproevers is er in Oaxaca ook een keur aan overheerlijke insecten te koop. Denk aan chapulines (sprinkhanen), chicatanas (mieren) en gusanos de Maguey (soort wormen). Europeanen zullen er misschien hun neus voor optrekken, maar Mexicanen zijn dol op deze gezonde snacks.

Charmes van Santiago Apoala In het hart van Oaxaca’s Mixteca-gebied en op 125 km van de stad Oaxaca bevindt zich het afgelegen Santiago Apoala. Het kleine rustieke dorpje ligt ver-

Kijk op www.meridiantravel.nl - 39

Rechterpagina boven De mozaïeken en geometrische figuren van Mitla Rechterpagina onder De prachtige Cascada Cola de la Serpiente in Apoala

stopt tussen groene valleien en is de perfecte spot voor hiken, fietsen en bergbeklimmen. Vanuit Oaxaca reis je eerst met de langeafstandsbus naar de plaats Noxichtlán en vanaf daar verder met een camioneta naar Santiago Apoala. Die camioneta-busjes hanteren wel flexibele reistijden, zeker iets om rekening mee te houden! Maar Santiago Apoala is het waard, al was het alleen maar vanwege de spectaculaire, 60 meter hoge watervallen en de 400 meter diepe Cañón Morelos, die een aantal fascinerende grotten en oude rotsschilderingen herbergt. Apoala betekent in de Nahuatl-taal ‘waar de verdeling van het water plaatsvindt’ en dat is niet vreemd, want in dit speciale dorp kom je uitbundige rivieren en watervallen tegen.

Bij onze aankomst in het dorpje worden we enthousiast verwelkomd door de lokale brassband, die ons het traditionele Oaxacaanse lied Naila laat horen. Dat geeft ons bezoek meteen een bijzondere, authentieke sfeer mee. De bewoners hier zijn zich meer dan bewust van de magie van hun dorp, dat ze als geen ander kennen.

Onze begeleider naar de watervallen is een jongen van 15 jaar, die de streek op zijn duimpje blijkt te kennen.

Moeiteloos voert hij ons langs de verschillende watervallen en hij vertelt ademloos over de geschiedenis van zijn geboorteplek. Op de route naar Cascada Cola de la Serpiente-watervallen vormt de roodachtige kleur van de aarde en de stenen een opvallend contrast met het kristalheldere turquoise-gekleurde water. De klim van 2 kilometer naar beneden – en vooral weer naar boven – over soms gladde bladeren en stenen is niet gemakkelijk en vergt wel een redelijke conditie. Maar de beloning van een bijzondere ervaring met een wondermooi uitzicht is groot.

Onderaardse graftombes Ook Oaxaca kent zijn archeologische vindplaatsen.

Voor onze volgende bestemming kiezen we dan ook voor Mitla, een kleine site uit de Zapoteekse periode.

De Mixteken hebben rond 100 na Christus de stad veroverd en noemden hem Mitla, plaats van de doden.

Onderweg komen we eerst langs het plaatsje Santa María del Tule, waar een van de dikste bomen ter wereld staat. Het gevaarte is meer dan 2.000 jaar oud en heeft een stam met een omtrek van 36,2 meter en een diameter van 14,05 meter, een indrukwekkend gezicht. In Mitla zien we bij onze aankomst drommen toeristen tussen de ruïnes struinen. Die overmatige drukte gaat wel ten koste van de bijzondere ervaring

40 - Kijk op www.meridiantravel.nl

die het bezoeken van een archeologische site meestal is. Niet te missen zijn hier de onderaardse graftombes, waar belangrijke Zapoteekse koningen en autoriteiten hun laatste rustplaats vonden. Opvallend is hoe goed de gebouwen in Mitla door de eeuwen heen bewaard gebleven zijn. Dat is mede te danken aan het gunstige klimaat dat de staat kenmerkt.

Uitbundige zondagsmarkt Op de terugweg vanuit Mitla naar Oaxaca-stad maken we een stop bij de uitgestrekte markt van Tlacolula.

Deze traditionele zondagsmarkt dateert al uit de tijd toen de Zapoteken en Mixteken hier heersten.

Indiaanse vrouwen uit de omringende dorpen komen vaak in traditionele kleding naar Tlacolula om daar hun waren aan de man of vrouw te brengen. Het doordeweeks slaperige dorpje ondergaat op zondag een dramatische metamorfose wanneer ontelbare marktkramen de plaats bevolken. Je raakt al snel gefascineerd door de veelheid aan verschillende klederdrachten, die de indianen vol trots laten zien. Maar ook de keur aan gevarieerde etenswaren, koffie, chocola, kleurrijke planten en bloemen die overal aangeboden worden maken veel indruk. De lokale bevolking poseert niet graag voor foto’s, dus de camera blijft grotendeels in de tas.

Wanneer de avond valt en de marktdrukte langzamerhand afneemt, zoeken wij een gezellige plek op voor het avondeten. Nu is dat in Oaxaca niet moeilijk, want eigenlijk op elke hoek van de straat eet je verrukkelijk en worden je smaakpapillen constant op de proef gesteld. Onze chauffeur maakt een terechte stop bij het wegrestaurant La Coronela, iets buiten Tlacolula, waar we veel over gehoord hebben. Eigenaresse Janett Mendez en haar echtgenoot halen meteen alles uit de kast om het ons naar de zin te maken en we ondergaan een soort proeverij van alle aangeboden gerechten – van verschillende soorten moles tot enchilada’s, taco’s, quesadilla’s, fajita’s, overheerlijke soepen en nog veel meer.

Hierve el Agua Een bezoek aan de staat Oaxaca is natuurlijk niet compleet zonder een bezoek aan de versteende watervallen van Hierve el Agua, wat vrij vertaald ‘kokend water’ betekent. Het zijn natuurlijke mineraalbronnen, waaruit hard gesteente is ontstaan dat in de vorm van watervallen de vallei in lijkt te stromen. De mooie

Kijk op www.meridiantravel.nl - 41

Rechterpagina boven De versteende watervallen van Hierve el Agua Rechterpagina onder Het geloof neemt in Mexico een belangrijke plaats in

natuurlijke zwempoelen zijn uniek vanwege hun uitzonderlijke uitzicht over de uitgestrekte vallei. Vanuit die bassins op de rand van een klif ontvouwt zich een spectaculair panorama. Je kijkt uit op een reusachtige versteende massa met het effect van een bevroren waterval die langs de steile bergwand naar beneden stroomt. Hierve el Agua kent twee ‘watervallen’: de kleinere Cascada Chica en de grotere Cascada Grande.

De meeste bezoekers beperken zich tot de gemakkelijk bereikbare Cascada Chica. Jammer, want de Cascada Grande is veel imposanter. Voor een goed zicht op deze laatste ‘waterval’ moet je wel een klein beetje extra moeite doen. Je volgt een trail van 1 kilometer tot het einde, waarna je perfect zicht hebt op de versteende watermassa.

Het geheim van Hierve el Agua is dat deze formaties zijn gemaakt door zoetwaterbronnen, waarvan het water is oververzadigd met calciumcarbonaat en andere mineralen. Voor een bad in de poelen moet je even doorzetten, want het water kan in het begin redelijk koud aanvoelen. Extra tip: zorg dat je vroeg in de ochtend in Hierve el Agua arriveert, dan ben je de grote stroom toeristen zeker voor.

den. Succes gegarandeerd, want na de temazcal voel je je echt helemaal als herboren. Na afloop heeft een lokale, traditionele medicijnvrouw een lijstje klaar met oliën, zalfjes of speciale geurtjes voor thuis of onderweg, die in de apotheek van het centrum verkrijgbaar zijn.

Paradijselijke naaktstranden In Oaxaca is ook de zuidkust met zijn mooie, uitgestrekte stranden zeker de moeite waard. Je moet er alleen wel een paar honderd kilometer voor afleggen, veelal over slingerende en hobbelige wegen en langs veel bush-bush en verlaten natuurgebieden. Maar wanneer je eenmaal aan de warme kust gearriveerd bent, zorgen paradijselijke strandplaatsjes als Zipolite, Mazunte en San Agustinillo ervoor dat je de lange reis snel vergeten bent. Hier vind je geen monsterhotels of gigantische toeristische ketens, maar vooral eenvoudige accommodaties en veel rust. Wij doen als eerste het easy going Zipolite aan, waar we tegen middernacht in Hotel Nude arriveren.

Ons hotel doet zijn naam zeker eer aan, want de gasten komen hier vooral voor het nabije naaktstrand. In Zipolite lijk je zo in de hippietijd van de jaren 70 terecht te zijn gekomen. Met een laidback rasta die in alle rust lurkt aan een geestverruimende sigaret, moedige surfers die fier de hoge golven proberen te bedwingen, bejaarde hippies die zonder gêne naakt over het strand paraderen en een lokale souvenirwinkel waar je kleurrijke Mexicaanse tassen, T-shirts met skelet-afbeelding van Frida Kahlo, en andere lokale snuisterijen voor een prikkie koopt. Welkom in Zipolite, waar alles kan en niks moet.

‘Oaxaca vormt het culturele hart van Mexico’

Traditionele genezers Capulálpam is een vergeten dorpje in de Sierra van Oaxaca op 70 kilometer van Oaxaca-stad. Het massatoerisme heeft hier nog niet genadig toegeslagen en de bevolking leeft een basic life. De indiaanse bewoners spreken er nog massaal Zapoteco en dat doen ze vol trots. Traditionele medicijnen en kruiden blijken onmisbaar in het leven van de bewoners. In het Centro de Medicina Tradicional Manos Que Curan laten indiaanse vrouwen bezoekers graag kennismaken met hun traditionele kruidenbehandelingen. Terwijl de vrouwen tijdens de intense massages een onbekend dialect prevelen, laten ze hun bovennatuurlijke krachten het werk doen en brengen ze je voor even in hogere sferen.

Terwijl de kleine behandelkamer zich vult met een mystieke walm van wierook, kamille en basilicum proberen je lichaam en geest geest langzaam hun balans weer terug te vinden. Tenslotte helpt een holistische temazcal – een traditioneel Mexicaans stoombad – met het openen van je poriën en om volledige rust te vin-

42 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Surfwalhalla Puerto Escondido De kust van Oaxaca kenmerkt zich vooral door zijn brede zandstranden. Ook hier is het massatoerisme ver te zoeken en kun je nog rustig genieten van een ongedwongen sfeer. Surffanaten mogen Puerto Escondido beslist niet overslaan, want dit is is een van de bekendste surfplekken ter wereld – met als hoogtepunt Playa Zicatela. Het is hier vooral druk in augustus en eind november, wanneer de internationale surftop de kustplaats bezoekt voor hun jaarlijkse toernooien. Ook de

Kijk op www.meridiantravel.nl - 43

rest van het jaar is Puerto Escondido een bezoekje meer dan waard. In de nabije omgeving vind je mooie natuurgebieden die met een lokale tour gemakkelijk te bereiken zijn.

Schildpadjes Een bijzondere beleving op de stranden van Puerto Escondido is het vrijlaten van kleine schildpadjes.

Deze kustlijn is een van de belangrijkste broedplaatsen voor schildpadden ter wereld. Het nationale schildpaddencentrum Vive Mar zet zich met volle overgave in voor de bescherming van zeeschildpadden. De eitjes worden beschermd uitgebroed en als de schildpadjes sterk genoeg zijn, mogen ze worden vrijgelaten in de oceaan. Dat gebeurt in de broedtijd samen met een grote groep vrijwilligers – Mexicanen, maar ook toeristen – die tegen een bescheiden bijdrage meehelpen met het uitzetten van de schildpadjes. Op deze manier hebben ze een betere overlevingskans, al cirkelen er ook roofvogels boven zee die de schildpadjes als een gemakkelijke prooi zien. Playa Escobilla is een van ‘s werelds belangrijkste nestplekken van de warana, lokaal bekend als de Olive Ridley-schildpad.

Kleine schildpadjes op het strand van Puerto Escondido

44 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Magische lagune Een van de meest bijzondere dingen die je in Puerto Escondido kunt doen, is de Biolumiscencia-tour in Laguna Manialtepec. In deze lagune beleef je van oktober tot mei een onvergetelijk avontuur in fosforescerende wateren. Een bijzonder fenomeen, zonder lampen of kunstlicht. Tijdens onze tour lieten wij ons verbazen toen het water met iedere armbeweging groen, blauw en geel licht begon te geven. Een heel bijzonder schouwspel in de avonduren. Het mag geen volle maan zijn, want dan is de fosforescerende bioluminescentie niet te zien.

Overdag en vooral ‘s ochtends vroeg is Manialtepec vooral tussen december en maart de juiste plek voor het spotten van watervogels. Met een bootje zonder motor varen wij voor dag en dauw tussen de mangroven van de lagune, op zoek naar vroege gevederde vrienden. De mangroven vormen de leefomgeving van lokale watervogels en zangvogels, maar ook trekvogels en verschillende soorten leguanen. De mooiste ervaring is om dit vanaf een uur of zes à zeven in de ochtend te doen, wanneer de dierenwereld op het punt staat om te ontwaken. n

Oaxaca, Mexico praktisch Het schilpaddencentrum Vive Mar zet zich met volle overgave in voor de schildpadden

In Capulalpam de Mendez is een traditionele temazcal een must

Hotel Nude Bungalows & Spa Prima hotel met comfortabele kamers, direct aan het strand. Geen 5-sterrenluxe, maar de eenvoudige kamers zijn schoon en comfortabel. De sfeer is ontspannen en open, ook als je geen nudist bent. Het strand van het hotel is prachtig, met genoeg plekken om te ontspannen.

Zipolite, www.nudezipolite.com

LIGGING & BEREIKBAARHEID Vanuit het hele land kun je per bus naar Oaxaca.

Vanuit Mexico-stad reis je in zes uur naar Oaxaca. Er is een vliegveld voor binnenlandse vluchten, waar ook vluchten naar de kustplaatsen vertrekken. De prijzen variëren van 69 tot 200 euro.

Chartermaatschappijen als VivaAerobus, Interjet en Volaris vliegen op Oaxaca.

Op de zondagsmarkt van Tlacolula kom je kleurrijk fruit tegen

BESTE REISTIJD Het klimaat in Oaxaca kent een natte en droge tijd.

De natste maanden zijn juni t/m september. De gemiddelde temperatuur ligt rond de 20 graden. In het kustgebied kan de temperatuur stijgen tot boven de 30 graden.

VALUTA De valuta in Mexico is de Mexicaanse peso. De wisselkoers van euro naar peso schommelt rond de 21 pesos.

seerd in visgerechten en lokale specialiteiten als gordita’s, tlayuda’s en quesadilla’s, speciaal geserveerd door Agustín Buron Chávez.

Laguna de Manialtepec, tel: +52 954 1358190, Facebook: Restaurant-Vista-Hermosa

TAAL In Mexico wordt Spaans gesproken. In grote steden en op toeristische plekken kun je ook met Engels terecht.

Assistentie in Oaxaca, Mexico Luz Vizcarra, www.facebook.com/LuzVizcarraMezzosoprano/

X IC

ACCOMODATIES Casa Bonita Hotel Boutique & Spa Schoonheid, natuur, service en lekker ontspannen en genieten. Casa Bonita is een prachtig klein boetiekhotel in een rustige straat. Het bevindt zich op 15 minuten van het centrum en biedt een shuttleservice naar de stad. De spa is een echte aanrader.

Oaxaca, www.hotelcasabonita.mx

O

46 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Puerto Travel & Adventures Reisagentschap voor de kuststreek van Oaxaca. Voor groepsreizen en privétrips in de regio. Vraag naar Agustin Herrera Park.

Tel:+52 954 1350084, agustinherrerapark@gmail.com

E

Restaurant Vista Hermosa Overheerlijke gastronomie uit de regio, gespeciali-

Centro Recreativo Los Molinos Behalve een restaurant met schotels uit de regio ook een uitvalsbasis voor spannende avonturen. Ook kun je hier hiken door mooie landschappen en extreme sporten als abseilen en ziplinen beoefenen.

Capulálpam, +52 951 539 2168

REISORGANISATIES Chimalli Travel Group Uitstekende service en geweldige gidsen die hun werk met plezier doen en veel kennis hebben over de regio Oaxaca. Ze bieden verschillende privé- en groepstours aan. Vraag naar Magusito Lopez Hernandez voor een onvergetelijke reiservaring.

Oaxaca, www.chimalli.travel

M

RESTAURANTS Restaurant La Coronela Overheerlijke lokale schotels, liefdevol bereid door eigenaresse Janett die haar gerechten passievol serveert. Met een keur aan speciale schotels uit de regio.

Tlacolula de Matamoros, tel: +52 951 3575497, podernegro205@gmail.com

Hotel Suites Villasol Mooi hotel, prima locatie, zeer vriendelijk personeel, goed restaurant en keurige kamers. Een hoogtepunt hier is de eigen, luxe Beach Club. Een bijzonder concept is ook de Cine en la Playa met vanaf zonsondergang de beste kwaliteitsfilms op het strand.

Puerto Escondido, www.hotelsuitesvillasol.com

WORLDWIDE De ideale partner voor camperhuur wereldwijd! *UDWLV RÎ?HUWH VHUYLFH Voor elk budget NoRisk garantie Ruim aanbod $OO LQFOXVLYH FDPSHUKXXU Transparante prijsopbouw

www.worldwidecampers.com

M: sales@worldwidecampers.com T: +31-30-6974964

BELLA ITALIA

IN HET SPOOR VAN DE ROMEINEN Het stond al lang op onze bucketlist en dat blijkt terecht.

De combinatie van twee oude steden op nog geen 300 kilometer afstand van elkaar én een prachtig eiland maken deze reis door Italië tot een onvergetelijke ervaring.

T E K S T & F O TO G R A F I E H A N N Y F L U I T

48 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 49

Linkerpagina On the road op Sardinië Rechterpagina vanaf boven met de klok mee Forum Romanum; Colosseum; De kust van Sardinië; Colosseum

b

Ons eerste reisdoel is Rome, de kosmopolitische hoofdstad van het land, waar een moderne flamboyante levensstijl gecombineerd wordt met de koestering van het rijke verleden. Hoewel we het grootste gedeelte van deze reis met de auto afleggen, besluiten we in Rome gebruik te maken van de Omnia ROMA-pas, inclusief onbeperkt openbaar vervoer, de hop on, hop off bus en toegang tot ontelbare musea. Vooral dat laatste blijkt een bron van genot te zijn als je met deze pas steeds de onmetelijk lange rijen voorbij mag lopen naar de speciale entree voor pashouders. Het gevoel een VIP te zijn in een stad die we ons langzaam eigen maken, is onbetaalbaar.

Superlatieven Ons appartement ligt midden in het centrum aan de Piazza di Campitelli in een 15e-eeuws gebouw. Vooral het dakterras dat uitkijkt op de Sint-Pieter en Il Vittoriano is een faciliteit waarvoor maar weinig superlatieven de lading dekken. De eerste ontdekkingstocht door de stad leidt ons naar het kleine restaurantje Eduardo, buiten de toeristenzone.

Eduardo zelf bedient ons zingend en vrolijk met de

50 - Kijk op www.meridiantravel.nl

lekkerste salades, wijn en pizza voor nog geen 12 euro per persoon. De auto wordt in deze stad niet gemist en via de halte voor de deur van de hop on, hop off bus verkennen we de hele stad op ons gemak. Het Colosseum, het Forum Romanum, de Trevifontein, het Pantheon, de Spaanse trappen; Rome is eigenlijk een groot openluchtmuseum. Waarvan je dan weer heerlijk bij kunt komen op een Italiaans terras onder het genot van de beste koffie.

Vrijheid, blijheid Tijd om verder te reizen en de huurauto, geboekt via Alamo.nl, op te halen. Eenvoudig met de bus naar station Piramide en vanaf daar met de stoptrein naar Fiumicino in nog geen half uur. Bij Enterprise/Locauto worden we vriendelijk geholpen en krijgen we de sleutels van een bijna nieuwe Renault Scenic. Top voor het vervoer van ons vijven en de koffers! Via de toeristische route langs de kust komen we na zo’n 170 kilometer aan in Baia Domizia, ons volgende adres voor de komende nachten. Even lekker bijkomen van de stad aan de prachtige oostkust van Italië, een prima uitvalsbasis voor uitstapjes en relaxen. Capua staat als eerste

Linkerpagina vanaf linksboven met de klok mee Vesuvius; We gaan ondergronds bij Capua; De baai bij de camping van Alghero; Witte duinen op Sardinië; Napels; Orgosolo; Pompeï Rechts Uitzicht vanuit onze hotelkamer in Rome

op het programma. Capua was ooit de tweede stad in Italië, totdat ze op een verkeerd paard gokten en partij kozen voor Hannibal. Het huidige Capua is een leuk stadje en via de Via Roma kom je in het oude Capua, tegenwoordig bekend als Santa Maria Capua Vetere.

Hier ligt een amfitheater dat bijna net zo groot was als het Colosseum. Grappig is dat je hier slechts 2,50 euro betaalt en daarvoor overal vrij mag rondlopen, ook ónder het amfitheater. Een vergelijkbare rondleiding in het Colosseum zat al vol tot twee maanden na ons bezoek. Er zijn ook nog een Gladiatorenmuseum, een archeologisch museum en een mithraeum, een tempel ter ere van de zonnegod Mithras.

Fenomenaal Vanuit Baia Domizia is het een kleine twee uur rijden naar de Vesuvius. Een pendelbusje brengt je vanaf de parkeerplaats onderaan voor 2 euro naar het startpunt en zelfs vanaf daar is het nog wel een klim. Hoewel de jongste zoon zijn teleurstelling moet verwerken dat er geen kokende lava meer te zien is in de krater van de Vesuvius vindt hij het toch mooi. Het uitzicht uitzicht over de baai is dan ook fenomenaal. Na een uitgebreid bezoek rijden we eerst naar Herculaneum, een stadje dat eveneens verzwolgen is door de uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus door de ontstane modderstroom.

Indruk Via een weg vol kinderkopjes rijden we Napels binnen.

Ons appartement ligt midden in de winkelstraat Via Chiaia en Roberto, de eigenaar, rijdt met ons mee om de auto in een nabijgelegen parkeergarage te parkeren.

Hij spreekt geen Engels en ons Italiaans is zeer beperkt, dus rijden we er door de smalle straatjes, de scooters ontwijkend, snel aan voorbij. Een stukje in de achteruit levert ons een ‘kus’ van een Napolitaanse auto op, maar de chauffeur verblikt of verbloost niet en vervolgt zijn weg. Ook onze schade valt mee, op een paar krasjes na. De volgende dag manoeuvreren we verder ongeschonden uit de parkeergarage en is ons reisdoel Pompeï. Dit maakt wel diepe indruk, vooral de lichamen van de mensen die destijds overvallen werden door de gloeiend hete aswolken. Mensen liggen nog verstrengeld in elkaar en lijken versteend. Terug naar de levendigheid van Napels, stad van Sophia Loren en de pizza Margarita.

Authenticiteit Waar Rome in de zomer meer toeristen dan inwoners lijkt te herbergen, vind je in Napels nog de authenticiteit van de plaatselijke inwoners. Oude vrouwtjes die in de smalle straatjes op hun stoepje zitten en lachend onze twee meter lange oudste zoon naroepen – ‘Che grande!’ – en dan smakelijk met ons lachen. Het is heerlijk om een aantal dagen door deze stad te struinen en te genieten. Het meest verrassende deel van Napels bevindt zich echter onder de grond. Door smalle straatjes met wasgoed kom je bij de Basilica di San Paolo Maggiore. Hier begint een ondergrondse tour, Napoli Sotterranea. Je loopt door het in de 4e eeuw voor Christus gebouwde gangenstelsel met cisternen met water. Hoogtepunt is het theater van Nero uit de 1e eeuw, bij toeval ontdekt in de kelder van een woonhuis. Archeologen waren al jaren op zoek naar dit theater en belden bij de mensen aan met de vraag of zij een bepaalde boogstijl herkenden, net zolang totdat op een dag een man aangaf dat zijn hele kelder zo gebouwd was. De gids vertelt levendig dat Nero er soms dagenlang zelf optrad en degene die het waagde hierbij in slaap te vallen, moest dat bekopen met zijn leven.

Verrassingen Vol indrukken vertrekken we naar de luchthaven van Napels om onze reis voort te zetten op het eiland Sardinië. De auto inleveren gaat soepel en de schadeformulieren zijn zo ingevuld. Aangename verrassing na thuiskomst is dat de No Risk-garantie van Alamo.nl alle schade dekt. We starten onze reis in de hoofdstad Cagliari. Op de luchthaven ook hier weer vriendelijk en snel geholpen bij het autoverhuurbedrijf en we stappen dit keer in een gloednieuwe Citroën Grande Picasso met slechts 916 kilometer op de teller. We verlaten de stad en gaan naar Porto Pino, een rit van 75 kilometer door een schilderachtig landschap met schapen op de weg. Bij Café Porto Pino halen we de sleutel van ons huisje bij Guiseppe – die geen woord Engels verstaat, maar we redden ons en alles spreekt voor zich. De stranden hier in het zuidwesten zijn breed en liggen achter een grote duinenrij. Via een weg met flamingo’s kom je op het strand. Het is heerlijk om de auto tot onze beschikking te hebben en plaatsjes als Porto Zafferaneddu bieden kleine rustige strandjes met kraakhelder blauw water. Spiaggia Le Dune is het

Kijk op www.meridiantravel.nl - 53

54 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Linkerpagina Trevifontein Rechterpagina Il Vittoriano

meest spectaculaire duingebied en biedt prachtige vergezichten.

Rijden langs de kust De route over het eiland voert langs de westkust en die leidt langs een spectaculair mooie kustweg. Sugar Loaf Rock (Scoglio Pan di Zucchero) is een leuke tussenstop. Ons doel is Piscinas, maar dat is vanaf het zuiden nog lastig te bereiken Onze Duitssprekende autonavigatie wil ons over een onverhard grindpad sturen, maar mensen die er net uitkomen waarschuwen ons gelukkig op tijd om dit niet te doen. Via de andere kant moeten we ook door twee plassen, maar een motorrijder gaat ons voor en laat ons zien dat de plassen niet diep zijn.

Het strand bij Arbus is spectaculair met woeste wilde golven. Ons voorlopige einddoel voorlopig is Alghero aan de noordwestkust.

Alghero ligt op dezelfde hoogte als Barcelona en heeft ook veel Catalaanse invloeden. Een groot deel van de bevolking spreekt nog Catalaans. De Duomo en het klooster van San Francesco zijn prachtig. Van Alghero naar Bosa met de gekleurde huisjes rijd je over een prachtige kustweg, die doet denken aan Highway 1 aan de westkust van Amerika. Ook Stintino is absoluut een rit waard, al moet je dit vermijden in het hoogseizoen. Het water bij Spiaggia La Pelosa is aquamarijn, maar dat is in de maanden juli en augustus nauwelijks te zien omdat er zo veel mensen in de zee staan. Dan is een boottochtje naar Isola Asinara een beter en rustiger alternatief.

man Miguel. Ze gaan volop in discussie, waardoor we twijfelen of we wel geboekt zijn, maar alles blijkt in orde en er wordt geroepen: ‘Cena, cena alle otto.’ Om 20 uur gaan we dus aan tafel. Nadat eerst weer iedereen met onze oudste op de foto wil – de buurman wordt er zelfs bijgehaald – komt het eten. Omdat we elkaar niet verstaan, doen we de conversatie met handen en voeten, en laten we het eten spreken. Heerlijk: hammen van zelf geschoten zwijnen, eigen brood, eigen ricotta, pasta, ossobuco, wijn, koffie, limoncello. Wat een manier om deze vakantie bijna af te sluiten.

Met tranen in de ogen nemen we de volgende dag afscheid en gaan we terug naar Cagliari. Ook een stad die zeer de moeite waard is, maar omdat Rome en Napels al zo’n onuitwisbare indruk hebben achtergelaten, nemen we met één nachtje genoegen. De volgende dag leveren we onze auto in en eindigt deze bijzondere reis. Ciao, arrivederci! n

‘Het is heerlijk om de auto tot onze beschikking te hebben’

Mooiste overnachting ooit Na de kust trekken we het binnenland in, waarna zo’n 175 relatief bergachtige kilometers Orgosolo aan de horizon opduikt. Het staat bekend om zijn muurschilderingen, ooit begonnen als protest tegen het Italiaanse regime en nu is er een wandelroute te volgen langs meer dan 80 murals. Ons einddoel is Ollolai, nog voordat het in de verkoop werd gedaan via televisie. We slapen bij Agriturismo Palai, dat in onze herinnering zal worden opgeslagen als een van de meest mooie overnachtingservaringen ooit. Als we de auto parkeren en naar binnen lopen, worden we welkom geheten door Sabrina, een echte Italiaanse vrouw van in de vijftig. Ook weer geen woord Engels, ook niet van haar

56 - Kijk op www.meridiantravel.nl

PRAKTISCHE INFO VLUCHT De beschreven reis was een fly-drive. We vlogen met Alitalia naar Rome en vervolgens van Napels naar Cagliari en terug naar Amsterdam. Boek je vlucht tijdig om de beste prijzen te krijgen. Via Paperflies.com kan je een alert instellen voor vluchten en de tarieven en krijg je een waarschuwing zodra de prijzen stijgen of dalen.

AUTOHUUR De schrijfster van dit artikel, Hanny Fluit, boekte haar auto bij Alamo.nl, die wereldwijd 2.000 locaties biedt met huurauto’s in diverse categorieën. Op verschillende locaties werken zij met lokale verhuurders, in dit geval was dit Locauto. De boekingen worden afgehandeld door Target Travel Services wat boeken eenvoudig maakt omdat zij een ervaren en goed bereikbare klantenservice hebben. Zo krijg je ook goede uitleg over de tarieven en weet je dat je een goed all-intarief krijgt.

OVERNACHTINGEN Tijdens deze reis is in veel verschillende accommodaties overnacht. In Rome een prachtig appartement in het centrum, in Baia Domizia in een stacaravan op een camping aan het strand en in Napels weer in een appartement in het centrum. Deze afwisseling maakt de vakantie nog veelzijdiger. In Sardinië is ook overnacht in appartementen, op campings en in agriturismos. Deze laatste categorie is zeker aan te bevelen omdat je dan echt in contact komt met de plaatselijke bevolking, deze accommodaties vaak schilderachtig mooi gelegen zijn en de prijs heel acceptabel is.

Ki Kies es betrouwbaar betrouwbaar

KIES ALAMO.NL ALAMO.NL

Op Al Alamo.nl amo.nl boekt u wereldwijd wereldwijd een huur huurauto auto tegen vvoordelige oordelige al all-in l-in tari tarieven. even.

De prijzen prijzen zi zijn eringen, llokale okale toesl toeslagen agen en bel belastingen. astingen. U kunt uw jn iinclusief nclusief vverzekeringen, erzekke ei eigen gen ri risico afkopen bijj ons een No-Ri No-Risk sk gar garantie antie af te sl sluiten. uiten. sico vvolledig olledig afk open door bi Het erv ervaren Target Travel Services ervices staat vvoor oor u kklaar laar vvoor oor m meer eer iinformatie n fo r m a t i e aren team vvan an T a arget T ravel S ken. e e en n hul hulp p bi bijj het boek boeken.

030-6930136 info@alamo.nl info@alamo. nl www.alamo.nl www. alamo.nl

HET GROENE CANARISCHE EILAND

RONDREIS OP

LA PALMA Als je het aantal bezoekers op La Palma afzet tegen de zonminnende toeristenstroom op de andere Canarische Eilanden, dan is La Palma met een aandeel van 2,5 procent onontdekt. Maar als ik het aantal bergschoenen op de luchthaven tel, ben ik verrast. Voor wandelaars is La Isla Bonita zeker niet onbekend.

Sterker nog, het is eigenlijk een plek die je niet mag missen. La Isla Verde, zoals het groene eiland ook vaak wordt aangeduid, is voor ons evenwel een nieuwe bestemming. Wij maken er een rondreis.

T E K S T N I C O D E B O E R F O TO G R A F I E N I C O D E B O E R & H E N N Y W E E L

58 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 59

Openingsfoto Blik op Tazacorte Vanaf linksboven met de klok mee Museumplein Santa Cruz; Uitzicht op de vallei vanaf het dakterras; Fraai oud straatje in Llanos; Los Llanos de Aridane heeft talrijke grote muurschilderingen

j

We zien vanuit de lucht al de bijzondere mix van de groene vegetatie en de zwarte stranden en lavavelden tussen de wat sombere laaghangende bewolking door.

En het regent licht als we uitstappen en over het platform naar de aankomsthal lopen. Meteen is duidelijk waarom het eiland geen massatoerisme kent: het heeft geen cliché-parelwitte zandstranden en het regent er met enige regelmaat. La Palma is ontegenzeggelijk het groenste eiland van de Canarische archipel. Het is betrekkelijk klein en heeft de vorm van een vuistbijl of een halve schelp van een mossel, zoals ik later zou zeggen tijdens het eten van die delicatesse. La Palma is een van de meest bergachtige eilanden ter wereld met een enorme diversiteit aan vegetatie, onder meer vanwege de hoeveelheid regen die er valt en het vermogen van de Canarische pijnbomen om nevel te condenseren.

Tezamen met de Canarische zon – die hier gelukkig ook veelvuldig schijnt – en vruchtbare lavagrond vormt dit een succesvolle basis voor planten. De vegetatie bestaat uit subtropische bossen, laurierbossen met

60 - Kijk op www.meridiantravel.nl

enorme varens, maar ook uit lager gelegen lavavelden met vetplanten en cactussen.

Santa Cruz de la Palma We huren een auto en rijden de 6 kilometer naar de hoofdstad Santa Cruz de la Palma (18 duizend inwoners), waar vrijwel aan het einde van de boulevard het door ons geboekte Aparthotel Castillete ligt, vlak naast – hoe kan het ook anders – de vestingmuren van het vroegere kasteel Real Castillo de Santa Catalina. We rusten een uurtje uit en gaan bij het vallen van de avond het stadje verkennen. De prachtige, soms steile straatjes zijn decoratief aangelicht en de sfeer bevalt ons meteen. Ik fotografeer naar hartenlust en kan zonder flits met een Iso-waarde van 6400 (voor de kenners) fraaie beelden schieten. De overhangende balkons op de Avenida Maritime zijn prachtig, evenals het pleintje met het standbeeld van drie muzikanten, het Heiligdom van Onze Lieve Vrouw de Las Nieves, als ook de Plaza de España met het gemeentehuis en de

Prachtige bomen op de Plaza de España in Los Llanos de Aridane

kerk van El Salvador. Het is zaterdagavond, weliswaar in november, maar gek genoeg stil in de stad – behalve in de restaurants en cafés waar de autochtone bevolking en een handvol toeristen zich vermaken. Nergens schreeuwende muziek of discolichten. La Palma kent geen uitgaansleven anders dan lekker eten en drinken.

De volgende morgen lopen we opnieuw de pittoreske straatjes door, die nu zijn volgestroomd met passagiers van een aangemeerd cruisschip. We besluiten vrijwel meteen om aan het einde van onze week terug te keren naar dit aantrekkelijke historische en culturele stadje voor we naar huis zullen vliegen. Want het hotelletje bevalt ons en het sfeertje ook. Maar we hebben eerst een programma te doen om het eiland te verkennen.

Los Llanos de Aridane De wegen op La Palma worden aangegeven met LP-1, LP-2, enzovoorts. Verwacht geen grote snelwegen, want daar is het landschap ongeschikt voor. De tweebaanswegen kronkelen langs en over de berghellingen.

We nemen de LP-3 richting San Pedro en El Paso en vanaf daar de LP-2 naar Los Llanos de Aridane, dat qua inwoneraantal (20 duizend) de grootste stad van het eiland is. Onderweg zijn we even voorbij San Pedro door een tunnel gegaan. Dé tunnel: vaak genoeg wordt erover gesproken als het om het weer gaat, omdat de tunnel de scheidslijn vormt tussen zon en regen en warmte en koelte. In het oosten schijnt ‘s morgens de zon, maar trekt het ‘s middags vaak dicht en vallen er buien. Het westen voorbij de tunnel kent meestal de hele dag goed weer. Ook voor noord (koeler) en zuid (warmer) is de tunnel het omslagpunt. De Aridane-vallei is dan ook qua klimaat de beste regio van de veertien gemeentes op het eiland. Los Llanos de Aridane is een moderne stad met een paar oude straatjes, een stedelijk museum, een wijnmuseum en een mooie Plaza de España met schitterende bomen. En veel winkels, dus heeft de stad een belangrijke functie in de regio.

Ons hotel Valle Aridane ligt vlak bij het centrum, een prima uitvalsbasis voor vier dagen eilandverkenning.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 61

62 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Linkerpagina Een van de vele regenbogen onderweg Onder Uitzichtpunt bij Puntagorda

Zon, zee en zout We bezoeken de plaatsen Tazacorte en Puerto Naos aan de westkust. Tazacorte geldt als gemeente met de meeste zonuren. Het beeld vanaf het brede zwarte lavazandstrand tegen een achtergrond van een indrukwekkend hoge rotswand is erg fraai. Aan de andere kant lijkt Tazacorte ingesloten door bananenplantages, die overigens op het hele zuidwestelijke deel van het eiland rijkelijk voorkomen. Het plaatsje heeft talrijke visrestaurants en je kunt er van een prachtige zonsondergang genieten. Puerto Naos is als toeristisch dorp vooral bekend vanwege zijn BlauweVlagstranden Puerto Naos en Charco Verde, erg schone stranden dus. Weer terug op de LP-2 gaan we de volgende dag zuidwaarts naar Fuencaliente – ook als Los Canarios aangeduid – om langs de kraterranden van de vulkanen San Antonio en Teneguía te wandelen. Daarna rijden we door naar de karakteristieke zoutpannen Las Salinas en de oude en nieuwe vuurtorens op de uiterste zuidpunt van het eiland, waar we

uitgebreid lunchen in het befaamde restaurant El Jardín de la Sal – met uitzicht op Tenerife in het oosten en La Gomera in het zuiden.

Amandelen en sterren De volgende dag gaan we via de LP-1 een dagje noordwaarts naar Tijaraffe, Puntagorda en Garafía.

Onderweg stoppen we om foto’s te maken van een prachtige regenboog die zich in de Atlantische Oceaan boort en kijken we vanaf het uitzichtspunt Mirador El Time over de indrukwekkende Aridane-vallei. Tijarafe is een plaatsje met een zeer fraaie kerk en een grote diversiteit aan landschappen rondom. De steile, maar fascinerende rit ernaartoe trakteert ons op spectaculaire uitzichten tot aan Tazacorte toe. Puntagorda is de gemeente van de amandelbomen, met prachtige diepe ravijnen, adembenemende panorama’s en een traditionele architectuur op de koop toe. Op zaterdag en zondag is hier een bijzondere kunst- en boerenmarkt te vinden. Van Puntagorda uit rijden we over een op de kaart geel weggetje langs oeroude grotwoningen naar

Kijk op www.meridiantravel.nl - 63

Onder Wit-geel voor de kortere Pequeño Recorrido-wandelpaden Geheel onder Overal bananenplantages onder gaasdoek, beschermd door hoge bergen Rechterpagina boven Sfeervol pleintje in Santa Cruz Rechterpagina onder Restaurant El Bernegal

Garafía, de meest noordelijk gelegen gemeente van het eiland, waar zich de sterrenwacht Roque de los Muchachos bevindt. In deze agrarische omgeving tref je zeer goede wandelpaden aan. In restaurant El Bernegal gebruiken we een uitgebreide traditionele lunch.

All in the game Op de een na laatste dag van ons verblijf rijden we naar El Paso in het midden van het eiland, waar zich de toegangspoort van Nationaal Park Caldera de Taburiente bevindt. El Paso is de gemeente van de zijde, maar je wordt er net zo goed betoverd door dichtbegroeide naaldbomen, fraaie wandelroutes, spectaculaire panorama’s en archeologisch erfgoed.

Maar dat alles gaat aan mijn neus voorbij: ik moet me volledig concentreren op autorijden, want we spoelen haast van de weg. Enorme zware regens teisteren het eiland en we komen niet verder dan het interessante bezoekerscentrum, waar ons wordt afgeraden verder het park in te gaan. Ook een belangrijk mountainbike-

evenement wordt afgelast. Jammer, maar all in the game als je in november gaat, de maand met de meeste regenval.

Toch overheerst aan het einde van onze rondreis maar een conclusie: La Palma is zeker een verrassende ontdekking. Met alleen wat ecotoerisme gelukkig heel origineel gebleven en niet duur. En met heerlijk eten, mooie wijnen en een vriendelijke bevolking – een aanrader! n

Rechterpagina boven Las Salinas Rechterpagina onder Grotwoningen in het noordwesten van La Palma

La Palma praktisch LIGGING & BEREIKBAARHEID La Palma is het meest noordwestelijke van de Canarische Eilanden in de Atlantische Oceaan naast Afrika, ten westen van Tenerife en te noorden van La Gomera. La Palma is een biosfeerreservaat met een oppervlakte van 729 km² en meet ongeveer 42 bij 24 kilometer. Het telt ongeveer 86 duizend inwoners en valt onder de Spaanse provincie Santa Cruz de Tenerife. Wij vlogen met Vueling (www.vueling.com/nl) en huurden een auto bij Monta Rent a Car (www.lapalmarentacar.com). Het wegennet op La Palma heeft een lengte van 1.200 kilometer.

Alle hoofdwegen zijn geasfalteerd, bochtig en in goede conditie. Alleen enkele afgelegen oorden in het noorden van het eiland zijn uitsluitend over zand- en/of betonwegen te bereiken. Een uitstekend alternatief voor de auto is de bus, die guagua (spreek uit koeà-koeà) wordt genoemd, net als de sigarenproductie een van de overblijfselen uit de Cubaanse immigratietijd. Bus 100 maakt een ronde over het hele eiland. Vanuit Santa Cruz de la Palma kun je diverse boten nemen naar de buureilanden en het Spaanse vasteland, met tussenstops op Lanzarote, Gran Canaria en Tenerife.

Vanuit Puerto de Tazacorte vaart sinds 2005 in de zomermaanden een veerboot naar het eiland Tenerife. Sinds 1987 heeft La Palma een internationaal vliegveld (SPC) met lijnverbindingen naar de buureilanden en de Spaanse hoofdstad Madrid.

3.500 meter onder de zeespiegel en het hoogste punt ligt op 2.426 meter boven de zeespiegel. De laatste uitbarsting was in 1971 van de vulkaan Teneguía. Aan de noordzijde van de vulkanengroep Cumbre Vieja bevindt zich de Caldera de Taburiente, een erosiekrater met een doorsnede van 9 kilometer waarin schitterende wandelingen gemaakt kunnen worden. De rand vormt met de Roque de los Muchachos het hoogste punt.

FEESTEN & FESTIVALS Het eiland biedt ook een breed scala aan festiviteiten, waaronder het carnaval Los Indianos en feesten als La Bajada de la Virgen, Corpus Christi, El Diablo, Caballos Fuscos en Caballos Fufos en La Semana Santa. Belangrijke tradities en bijzonder om mee te maken.

er dolfijnen naast de boot zwemmen en in de winter bestaat de kans om een walvis te zien.

Verder zijn paragliding, duiken en diepzeevissen populaire activiteiten.

Wandelen is de populairste sportieve activiteit op La Palma. Er bevindt zich een dicht net aan wandelpaden, gemarkeerd volgens het internationale systeem van de GR-paden: wit-rood voor Gran Recorrido-paden en wit-geel voor de kortere Pequeño Recorrido-paden. De twee GRpaden zijn de GR 130 (Camino de la Costa) langs de kust, en de GR 131 (El Baston) die door het gebergte loopt.

WEBSITES Toerismebureau: www.visitspain.info/nl en www.visitlapalma.es Bus: www.transporteslapalma.es Hotels: www.hotelcastillete.com en www.hotelvallearidane.com Nationale Parken: www.mma.es/parques en www.salinasdefuencaliente.com Wandelen: www.senderosdelapalma.es en www.natour.travel Mountainbiken: www.bikenfun.de en www.emotion-cycling.com Walvisexcursie: www.oceanexplorer.es

Mountainbiken wordt populair op La Palma

BESTE REISTIJD La Palma is het hele jaar door te bezoeken met temperaturen variërend van 16 tot 24 graden.

Juli en augustus zijn droog, in de overige maanden kan er een bui vallen. In november t/m februari valt de meeste regen, maar het klimaat blijft aangenaam.

VULKANISME Net als alle Canarische Eilanden is La Palma gevormd door vulkanische activiteiten. Dit heeft ongeveer drie miljoen jaar geleden plaatsgevonden. Het eiland heeft het actiefste vulkanisme van de archipel. De voet van het eiland ligt op

66 - Kijk op www.meridiantravel.nl

ACTIVITEITEN Ons hoofddoel was rondtoeren met de auto en het eiland ervaren qua identiteit, cultuur, tradities, erfgoed, archeologie, ambacht en natuur. En fotograferen, waar La Palma zich – gezien de fraaie kleurcontrasten – goed voor leent. Mountainbiken is een erg opkomende sport op La Palma. In Los Llanos de Aridane troffen we Bike ‘n’ Fun, een Duits-geleide winkel en organisatie, die MTB’s verhuurt en tours regelt voor elk niveau, van eenvoudig tot e-bikes en van Enduro tot Freeride.

Boottochten worden vanuit de haven van Tazacorte georganiseerd. Regelmatig komen

C A N A R I S C H E E I L A N D E N

Kijk op www.meridiantravel.nl - 67

BIKING BANGKOK

De drukke verkeerschaos van de Thaise hoofdstad Bangkok is voor veel mensen overweldigend; smog, files en druk getoeter doen het voorkomen of alle elf miljoen inwoners tegelijk van A naar B willen. Maar wie de stoute schoenen aantrekt en op de fiets gaat zitten, ontdekt een heel ander Bangkok dan in de folders staat. Achter grauwe straathoeken verschijnen ineens authentieke volkswijken, verborgen tempels en paradijselijke oases.

Het geheim? Het ware Bangkok kan het beste op twee wielen worden ontsloten.

T E K S T M I C K D E N H E R D E R F O TO G R A F I E S H U T T E R S TO C K

68 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 69

Bangkok wordt in twe eën verdeeld door de Chao Phray a-rivier, de hoofdader tussen het verstedelijkte centrum en het oude Thonburi.

Vanuit de rivier lopen ontelbare kanalen ( klongs ) tot ver buiten de stad, met aan hun oev ers houten huisjes, drijvende markt en en originele Boeddhistische tem pels. Veel klongs zijn in de loo p der jaren gedempt om plaats te maken voor stenen straten en hu izenblokken.

Tegelijkertijd verdwijne n ook veel boten van het water, simpelweg omdat de nieuwe metro een stuk sneller en schoner is dan een tocht over het vaak vervuilde rivierwater.

Toch zijn er nog genoeg klo ngs te vinden waar de paal- en vlo twoningen druk worden bewoond en het leven gewoon doorgaat alsof de tijd niet bestaat.

De klongs lopen kriskr as door een sappig groen gebied waar de Thai nog op traditionele wijze leven. ‘De Groene Long’ van Ban gkok is een compleet andere werel d, waar het tempo aanzienlijk lager ligt en de altijd vriendelijke Thai een bestaan opbouwen in de soms ver bazingwekkend grote stadsjun gle. Tussen vruchtbare plantages, wa ar mango’s, papaja’s, doerian en and er tropisch fruit worden verbou wd, komt Bangkok’s bijnaam – het ‘Venetië van het Oosten’ – pas echt goed tot zijn recht.

70 - Kijk op www.meridiantravel.nl

lijk Thailand natuur Nu is fietsen in nd ie e aast een groe niet nieuw. N k Thai zelf, heeft oo populariteit bij de s ro n ekt dat het stale Nederland ontd ek zo zetten bij een be heel goed is in te en steden. Zo hebb aan de grotere r ke ar Travelm als touroperators de een vakantie op Reizen en SNP Maar t pakket zitten. fiets vast in he trekse deskundigen ook Nederland om k en omstreken ken naar Bangko te d enoten door de sta er land- en reisg st cli ing Bangkok Cy loodsen. Amaz e di , oes bijvoorbeeld van Michiel H s en lg het idee en vo zijn klanten naar k ko ng de in Ba de route van e Co la ol ndse legend woonachtige H nen la s paden en van Kessel lang d sta el verkende de stuurt. Van Kess te ak ra hij gefrustreerd per fiets omdat stanige verkeersom over de rampzal uit is loop der jaren digheden. In de nre tte heid een schi zijn nieuwsgierig n va ite n, die de moe de route ontstaa t ie N luut waard is. het boeken abso en en kt cheidene mar alleen doe je vers er maar komen n, volkswijken aa de ou en achtige eeuw onderweg ook pr tempels voorbij.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 71

k begint Een fietstocht door Bangko -tochtje up ngrmi meestal met een wa derhon ste eer de ij door de stad, waarb zesnte osa imp de den meters over ruk ind en ere ied baanswegen op een aan oek bez een maken. Hier mag is, rijk stad de die n van de vele markte end bek n staa i Tha niet ontbreken. De en tussen om hun grote liefde voor eten geïmproen ks wo de dampende ketels, waar zij teen me je p viseerde grills sna wordt rna Daa en. de mosterd echt hal Chao er rivi de r er doorgefietst naa naar t pak t boo de je Phraya, van waar al ma Een . stad de het groene hart van oaut este me de dat aangemeerd, blijkt de weg! In ’s zijn verdwenen, net als je voeten, er ond nd plaats van vaste gro fietspaen onn bet r fiets je vanaf nu ove landeen r doo ars den op palen, die dw s en ove ngr ma n, lde schap van rijstve s Som . ren voe s pje pittoreske Thaise dor erf ine kle het r ove scheer je letterlijk ngs leven. van de Thai die langs de klo is Phra t pun gte Het absolute hoo ase die ndo eila che llis Pradaeng, een idy t dendoe js adi par is eerder aan een Tha medro Een . tad fds ken dan aan de hoo n eeë hid orc en, om mb rig décor van pal eafg l, dee je is ee en loslopend kleinv zwaaiende wisseld met vriendelijke deren die kin nde locals en meerenne van de gen krij nen geen genoeg kun Als je s). der lan iten fietsende farang (bu r de naa g teru axi weer op de watert weg t nie ijk enl eig je stad verzucht dat het is Dit en. oel bed wilt, weet je wat wij ware Bangkok. n

72 - Kijk op www.meridiantravel.nl

EEN RONDREIS DOOR GROENLAND?

Wij groot assortiment W ij bieden ook een gr oot assor timent rrondreizen ondreizen en fly-drives fly-drives in Argentinië, Argentinië, Chili, Alask a, C anada, Alaska, Canada, IJsland en Lapland.

Beluga Adventures Kijk vvoor oor meer inspir atie en inf ormatie op onz e inspiratie informatie onze website o voor een persoonlijk gesprek gesprek met off bel voor een vvan an onz e specialisten. onze

Van Byemontsingel Byemontsingel 3 • 3195 TA Van TA P Pernis ernis (Rt) info@belugareizen.nl fo o@belugareizen.nl tel. +31 10 295 01 26 • inf

WWW W.. B E L U G A R E I Z E N . N L

DE PARELS VAN NOORDWESTAMERIKA VAN MINNEAPOLIS NAAR PORTLAND PER CAMPER Heleen Fraanje maakte samen met haar man een bijzondere reis van Minneapolis naar Portland per camper. Onderweg maakte ze kennis met de rijke historie en natuurwonderen van de meest dunbevolkte staten van Amerika.

T E K S T M A R L I Z S C H O U T E N F O TO G R A F I E H E L E E N F R A A N J E , T H E G R E AT A M E R I C A N W E S T & S H U T T E R S TO C K . C O M

74 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 75

b

Openingsfoto Redfish Lake in Idaho Rechterpagina Mount Rushmore

Onze Amerikaanse ontdekkingsreis begint in Minneapolis, bekend van de grootste shopping mall in de VS (en dat zegt wat). We brengen uiteraard een bezoek aan deze Mall of America, waar zelfs een enorme indoor-achtbaan doorheen racet. Na twee dagen citytrippen in Minneapolis halen we onze huurcamper op bij de verhuurlocatie van Cruise America. Hier kijken we de introductiefilm over de camper en lopen we samen met een medewerker alle functionaliteiten in en rondom de camper na. We huren het grootste type van Cruise America, de C30 van ruim negen meter lang.

Op het eerste gezicht even schrikken, maar door de automatische bediening en de brede Amerikaanse wegen zijn we snel gewend aan ons nieuwe onderkomen voor de komende weken.

Eenmaal in de camper gaan we op weg naar onze eerste overnachtingsplaats: Mitchell in South Dakota. Op de camping vergapen we ons aan de enorme RV’s van de Amerikanen, waar wij met onze negen meter nog

76 - Kijk op www.meridiantravel.nl

een kleintje zijn. Na een nachtje bijkomen, trekken we richting Badlands National Park. Onderweg kruisen we de Missouri River en zien we voor het eerst de borden van de Lewis & Clark Trail. De borden geven mooie uitkijkposten en belangrijke historische plaatsen aan, waar we meer lezen over de tocht van deze twee avonturiers. Eenmaal in de Badlands is het indrukwekkend om deze voormalige oceaanbodem in het echt te zien. Opgebouwd uit verschillende horizontale lagen, markeren de door erosie gekleurde ringen de oude rotsen als een boomstam. Vooral met laagstaande zon is het een magisch uitzicht.

Highlights van de Black Hills De volgende dag rijden we via het Native Americanreservaat Pine Ridge naar de Black Hills met een overnachting in het stadje Custer. De route is prachtig. We lassen regelmatig een koffiepauze in, waarbij we de campingstoeltjes voor de camper uitklappen en genieten van het weidse uitzicht. Rond Custer zijn veel

GLACIER N AT I O N A L PA R K

P O RT L A N D

YELLOWS TO N E NP DEVILS TO W E R

REDFISH LAKE

C R AT E R S OF THE MOON

MOUNT RUSHMORE

MINNEAPOLIS

BADLANDS NP

bezienswaardigheden te vinden op een korte afstand van elkaar. We bezoeken de Mammoth Site in Hot Springs op een kleine 45 minuten rijden. Hier zijn al meer dan zestig skeletten van mammoeten opgegraven en nog steeds vinden paleontologen hier dagelijks nieuwe fossielen.

Het regent cats and dogs als we de dag erna naar Wind Cave National Park gaan. Bovengronds is het een prachtig natuurgebied met hier en daar een voorbijstruinende bizon. Maar ondergronds is het nog interessanter. Wind Cave is namelijk een van de langste en meest complexe grottenstelsels ter wereld. Er is al zo’n 240 kilometer in kaart gebracht, maar men verwacht dat er nog vele kilometers te ontdekken zijn. Na onze tour door een klein deel van het grottenstelsel vertrekken we richting een van de hoogtepunten van South Dakota: Mount Rushmore. Het gebied waar we doorheen rijden is vergelijkbaar met de landschappen van Oostenrijk. En plots na een bocht duiken de vier uitge-

LEWIS & CLARK TRAIL In 1804 vroeg president Thomas Jefferson zijn secretaris Meriwether Lewis om een verkenningsexpeditie te leiden richting het onbekende westen van Amerika. Lewis vroeg zijn goede vriend William Clark, met wie hij samen in het leger had gediend, om hem bij te staan tijdens deze tocht. De twee trokken samen met hun Corps of Discovery westwaarts via de Missouri River. De expeditie van Lewis en Clark werd zo cruciaal voor de Amerikaanse geschiedenis, dat het een vast hoofdstuk is in alle geschiedenisboeken op school.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 77

Boven Yellowstone National Park Rechterpagina Devils Tower

hakte presidentshoofden op. Het is nog mooier dan op de foto’s. We sluiten de dag af in Cosmos, waar het lijkt alsof de wetten van de natuur je in de maling nemen en de zwaartekracht verandert. Hoe, dat moet je zelf ondervinden.

zichten, zien we onze eerste eenzame eland midden in het Bighorn Forest en een bijzondere zonsondergang bij de Bighorn Canyon. We overnachten die dag op de KOA-camping in Greybull, waar de twee Nederlandse eigenaren ons gelijk uitnodigen voor een biertje.

Natuurwonderen in Wyoming

Yellowstone

We rijden de staatsgrens over naar Cowboy State Wyoming. Eerste stop: Devils Tower. Deze enorme monoliet steekt bijna 400 meter boven het landschap uit, waardoor hij vanuit bijna elk perspectief zichtbaar is. Dit wonderlijke fenomeen is vooral favoriet bij bergbeklimmers. We stappen weer in de camper en vervolgen onze route naar Sheridan. We parkeren de camper in Main Street, wat zelfs met een voertuig van negen meter geen probleem is, en we duiken de winkeltjes in.

Voor onze reis kregen we een insider tip om de lassowinkel King’s Saddlery op te zoeken, want achterin zit een geweldig zadelmuseum. Een goede tip voor elke paardenliefhebber.

Vroeg in de ochtend rijden we via Cody en de West Entrance Yellowstone National Park in. Het is september en we hebben tot nu toe nog heerlijk weer gehad, maar in Yellowstone sneeuwt het al. We rijden de North Loop en worden onderweg getrakteerd op een goed uitzicht op een bruine beer met twee welpjes. We hebben geen camping besproken en aangezien de maand september nog erg in trek is bij de Amerikanen zelf rijden we aan het einde van de dag naar een camping net buiten het park.

Dag twee in Yellowstone rijden we de South Loop en kiezen we voor de zuidelijke uitgang naar Grand Teton National Park. De hele weg hebben we uitzicht op het enorme Tetongebergte aan onze rechterzijde. Onze laatste nacht Wyoming brengen we door in Jackson, een geweldig stadje ten zuiden van de twee parken.

Via het noorden van Wyoming volgen we de Bighorn Pass richting Cody. Genietend van de afwisselende uit-

78 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Craters of the Moon

80 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 81

Tijd voor Idaho. We steken net voorbij het Tetongebergte de grens over en stoppen in Idaho Falls. De grootste stad sinds het begin van onze camperreis, met genoeg keuze uit restaurants en winkeltjes. Ter compensatie voor het vele zitten in de camper kun je hier de River Walk lopen. Ongeveer 8 kilometer langs de Snake River met idyllische uitzichten op de stad en het omringende groen. Later op dag stappen we weer de camper in, richting Craters of the Moon. Voor de nacht kiezen we een mooie camping in Arco. ’s Avonds gaan we het kleine stadje in en kijken een footballwedstrijd met de locals.

Craters of the Moon is een enorm uitgestrekt gebied vol met lavavelden. De zwarte lavagrond is niet ontstaan door een uitgebarsten vulkaan, maar door stromende lava uit de Great Rift of Idaho. Dit zijn diepe spleten in de aarde, met zelfs de diepste op de wereld: 240 meter. We rijden de Scenic Loop van 11 kilometer.

Zover als het oog reikt, zien we een raar, schilderachtig landschap vol met lavabuizen, lavarivieren en lavabedden.

Linkerpagina Craters of the Moon Rechterpagina Glacier National Park

82 - Kijk op www.meridiantravel.nl

We rijden noordwaarts de wildernis van Idaho in met als eerste stop Redfish Lake, midden in de Sawtooth Mountains. Bijna alle wegen in dit gebied zijn zogeheten National Scenic Byways, wat betekent dat ze behoren tot de mooiste routes in de VS. Omdat er in deze wildernis geen telefoonbereik is, besluiten we voor de overnachting door te rijden richting Missoula in Montana. Plots is het dun bezaaid met campings. We vinden er toch eentje, die eigenlijk al dicht is in september. We spreken met de eigenaar af dat we hier toch mogen overnachten als we de douche zelf weer schoonmaken. De volgende dag stoppen we even in Missoula en rijden we dan door richting het noorden.

Het eindpunt van de dag is Flathead Lake, het grootste natuurlijke zoetwatermeer ten westen van de Mississippi River en erg geliefd bij vissers en watersporters.

Glacier Onze meest noordelijke stop is Glacier National Park.

We merken al snel dat de prijzen van de campings hier een stuk hoger zijn. Maar dit park staat hoog op onze

bucketlist en maakt alle verwachtingen waar. We volgen de voetsporen van Lewis en Clark en rijden via Coeur d’Alene in Idaho richting Washington. Hier bezoeken we Spokane en Ritzville, waar we een bezoek brengen aan de gastouders van onze dochter. We worden met open armen ontvangen en kunnen hier ook nog overnachten. Afdalend langs de Columbia River eindigen we in de laatste staat van deze reis: Oregon.

De campings in de buurt van Portland kun je het beste voor vertrek al reserveren, want we merken dat er lastminute geen plaats meer is. We leveren onze camper de volgende ochtend in bij de verhuurlocatie van Cruise America in Portland. Onze camperreis door The Great American West zit erop. n

CAMPER HUREN IN AMERIKA Heleen huurde haar camper van Cruise America via de Nederlandse camperspecialist Worldwide Campers. Worldwide Campers werkt samen met meer dan 30 camperverhuurders en biedt verhuurlocaties in Amerika, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Azië, Afrika en Europa. www.worldwidecampers.com

We staan op een uitkijkpost in Oregon en verbeelden ons hoe de twee avonturiers Lewis en Clark hier ook hebben gestaan.

Een kijkje in hun ontdekkingstocht door The Great American West: de bijzondere natuurwonderen, gastvrije inwoners van de kleine stadjes en een fascinerende historie.

De moeite waard!

Kijk op www.meridiantravel.nl - 83

Reis jij graag?

Lees dan alles van Meridian Travel!

Ontvang onze vier thematitels thuis en krijg tevens toegang tot online versies van alle bestemmingsmagazines die we ooit hebben gepubliceerd. Slechts â‚Ź2 27,50 per jaar.

www.meridiantravel.nl/abonnementen/

HET ECHTE KIRGIZIË HET LAND VAN DE WERELD NOMADEN SPELEN

Het Centraal-Aziatische land Kirgizië was afgelopen september gastland van de Wereld Nomaden Spelen. Tijdens dit wervelende en spannende spektakel wedijveren worstelaars, ruiters, boogschutters en polospelers om de hoogste prijs, omgeven door onmetelijke velden met gigantische bergkloven waar zo’n duizend nomadententen staan.

Met voorbijgalopperende boogschutters en de geur van geroosterd vlees biedt deze nomadische weideplaats een tafereel uit voorbije tijden.

T E K S T & F O TO G R A F I E A N N E L I E S R I G T E R

86 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Kijk op www.meridiantravel.nl - 87

j

Kyz kuuy: het spel, waarbij vrouwen op mannen jagen en omgekeerd, met als beloning een kus

We vliegen met Turkish Airlines naar Bisjkek, de hoofdstad van Kirgizië, en rijden vanaf daar in vier uur naar Cholponata, een van de twee plekken waar de Spelen plaatsvinden. Dit plaatsje in Oost-Kirgizië bevindt zich aan een baai van het hooggelegen zoutwatermeer Issyk-kul, dat wordt omringd door de puntige rotspieken van het Tian Shan-gebergte. De letterlijke betekenis van Issyk-Kul is ‘warm meer’, een naam die het dankt aan het feit dat het water rijk is aan mineralen. Dit, in combinatie met de thermische activiteiten in de bodem, zorgt ervoor dat het water nooit bevriest, ook al zitten we hier op 1.600 meter hoog. Elke ochtend nemen we een duik in het water. Omvangrijke families kuieren langs het strand aan de waterkant en vrouwen smeren zich van top tot teen in met de geneeskrachtige zwarte modder die zich op de bodem van het meer bevindt. Daartussen lopen zingende Kirgizische jongetjes, die stokken met gedroogde vissen proberen te verkopen

Wereld Nomaden Spelen In Cholponata wordt de derde editie van de Wereld Nomaden Spelen gehouden in een reusachtige hippo-

88 - Kijk op www.meridiantravel.nl

droom, die speciaal voor de Spelen is gebouwd. Na 72 jaar onder communistische overheersing en meer dan 20 jaar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie proberen Kirgizië en haar buren nog steeds hun identiteit opnieuw vast te stellen. ‘Wij willen onze historische identiteit laten herleven’, zegt Kanat Amankulov, de Kirgizische minister voor jeugd en sport. ‘De Spelen zijn voor ons de gelegenheid om ons land voor de wereld zichtbaar te maken en onze tradities en cultuur te tonen.’ De bedoeling van de Spelen is ook om toeristen aan te trekken naar dit verarmde, ingesloten en grotendeels islamitische land met zijn ongeveer 6 miljoen inwoners.

In 2014 begonnen de Spelen op een bescheiden schaal met ongeveer 600 atleten uit 19 landen. Nu, bij de derde tweejaarlijkse manifestatie verschijnen er 1.976 deelnemers uit 74 landen aan de start. Door de nadruk te leggen op nomadische tradities plaatst Kirgizië zich in een bredere Turkse civilisatie en – misschien wel net zo belangrijk – helpt het zodoende om zich te verzetten tegen de groeiende invloed van de onverzoenlijke Wahabi-stroming binnen de islam, ingevoerd door geestelijken die werden opgeleid in Saudi-Arabië. Dit

Kirgizische deelnemers aan de Wereld Nomaden Spelen

jaar zijn president Erdoğan van Turkije en de Hongaarse premier Viktor Orbán hooggeplaatste gasten. De volgende Wereld Nomaden Spelen in 2020 zullen plaatsvinden in Turkije.

het Kirgizische grondgebied veroverde. De islam is hier een stuk minder rigide dan in andere gebieden van Centraal-Azië. In Kirgizië zijn nog steeds elementen van het pre-islamitische sjamanisme te vinden, zoals vuur maken om te offeren en het geloof in djinns.

Alle nomaden verzamelen De traditie van het samenbrengen van alle nomaden begon toen Dzjengis Khan in 1206 de steppevolkeren verenigde. Het hele Centraal-Aziatische gebied kent een indrukwekkende geschiedenis vol veroveringen en voortdurende strijd. De Scythen met hun goud en paardenhordes, de Hunnen, Arabische strijders en Mongoolse krijgsheren. Ze hebben allemaal de steppen veroverd als atleten die elkaar het estafettestokje doorgeven. Van oorsprong zijn de Kirgiziërs nomadische afstammelingen van de Turkse clan in het noorden van Siberië. Rond de tiende eeuw werden hun voorouders verjaagd, waarna ze naar het zuiden trokken en zich met de bergvolkeren van de Tian Shan vermengden. In Kirgizië is driekwart van de bevolking islamitisch. De islam verspreidde zich in de zevende eeuw via handelaars, maar werd pas dominant in het begin van de achttiende eeuw toen het islamitische kanaat Kokand

Openingsceremonie Tijdens de perfect verzorgde openingsceremonie wordt met 1.500 dansers en andere artiesten in de totaal uitverkochte arena het scheppingsverhaal verteld vanuit nomadisch oogpunt. Honderden dansende vrouwen en mannen, en hordes paarden met ruiters in krijgslustige kostuums voeren stunts uit en galopperen door de arena – een spectaculaire voorstelling tegen een decor van joerten en de bergen van de Tian Shan.

Naast het scheppingsverhaal vertelt de voorstelling over het ontstaan van de Kirgizische natie, die een lange nomadische traditie had voordat hij werd veroverd door de Russische tsaar en daarna overgenomen werd door de Sovjet-Unie. Dit epos is een verzameling van mythes, folklore en legendes over de krijger en held Manas en zijn opvolgers, die het volk met moed, wijsheid en kracht verenigden. Voor de Kirgiziërs is dit

Kijk op www.meridiantravel.nl - 89

90 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Linkerpagina Ruiters op paarden tijdens een stokgevecht, onderdeel van de Wereld Nomaden Spelen Onder Traditionele Kirgizische voorstelling met het Tian-gebergte op de achtergrond

Kijk op www.meridiantravel.nl - 91

‘Een net geslachte geit zonder kop wordt neergegooid in het midden van het veld’ hun heilige geschiedenis, die de kern van hun spirituele identiteit raakt. Het is het symbool van hun nationalisme en hun cultuur en is een van ‘s werelds grootste mondeling overgedragen gedichten. Met een half miljoen regels is het twintig keer zo lang als Homerus’ Odyssee en Ilias samen. Na een daverende afsluiting met vuurwerk is het tijd voor de parade van alle 74 deelnemende landen. Ieder land in zijn eigen stijl: de Pakistanen en Turkmenistanen komen op in strakke sportkleding, terwijl de Italianen gekleed zijn alsof ze naar een chique zomerfeestje gaan. Ook Nederland is vertegenwoordigd. De delegatie van Madagascar verrast het publiek met een groepsdans. Onder steeds luidere opzwepende muziek sluiten de Kirgiziërs in hun traditionele kostuums de rij. De Spelen kunnen beginnen.

Geitenkarkaspolo Voor de Kirgiziër bestaat er geen trotsere traditie dan het spel van de Kok-boru, een Centraal-Aziatische vorm van polo waarvan de regels eenvoudig zijn: een net geslachte geit zonder kop wordt neergegooid in het midden van het veld. Twee teams van elk vier ruiters proberen dit geitenkarkas vervolgens uit de modder te scheppen. Elke poging veroorzaakt een mythische, rugby-achtige wirwar op de rug van paarden met knallende zwepen en stampende hoeven. De speler die het lukt om het karkas te bemachtigen, galoppeert naar het eind van het veld en gooit het in een verhoogd doel ter Kirgizische man en vrouw rijden paard op de vlakte van de Kirchin-vallei

Rechterpagina Vrouwen voor hun joerten in de Kirchin-vallei bereiden de lunch

grootte van een kinderzwembad. En dat staat garant voor mix van spektakel en slapstick: op een gegeven moment breekt de Amerikaanse speler Ladd Howell uit de samengeklonterde massa en galoppeert naar het doel. Hij smijt het kadaver met zo’n kracht in het doel dat hij er zelf achteraan valt. Gebrul en gelach is het antwoord van het publiek.

Brullen en juichen Minder bloeddorstige evenementen vinden plaats in het tentendorp in de Kirchin-vallei. Neem bijvoorbeeld het strategische bottengooispel Ordo, jagen met adelaars en zeventien soorten worstelen, waaronder worstelen met ontbloot bovenlijf op de ruggen van paarden. De onderliggende partij bij dit paardenworstelen klampt zich vaak wanhopig vast aan het hoofd van het paard, terwijl de toeschouwers brullen en juichen in afwachting van het feit dat een van hen in het stof bijt. Even verderop in de vallei kun je genieten van boogschieten te paard en op de open vlakte. De 32-jarige circusartieste Aida Akmatova schiet, staand op haar handen, een pijl met haar voeten af. Dan is er nog het geliefde spel Kyz kuu, waar mannen te paard op vrouwen jagen en proberen een kus te krijgen, waarna de vrouwen de rollen omdraaien en de mannen achterna jagen.

Naar de Kirchin-vallei Op de laatste dag van ons verblijf vertrekken we al heel vroeg op weg naar de Kirchin-vallei voor een tocht van twee uur. Een smalle asfaltweg voert ons door een schilderachtig landschap vol glooiende heuvels, jasmijnstruiken, talloze klaprozen en wilde bloemen. Het laatste stuk rijden we langs een snelstromend riviertje, dat in razend tempo en met bulderend lawaai het smeltwater uit de bergen naar beneden voert.

Onderweg passeren we herders met schapen en stuiten we op een kudde wilde paarden. De dieren draven ons tegemoet, uitgelaten en met opgeheven hoofden. Hun hoeven trappen zo hoog in de lucht dat ze lijken te dansen. Bij de rivier stoppen ze en hun lange halzen reiken naar het water. Langs de kant van de weg staan hoge populieren en groeien abrikozenbomen. We zien ook struiken die tjokvol hangen met wilde frambozen.

Daartussen staan verspreid honderden vrachtwagens met bijenkasten. De eigenaren hebben ze daar neergezet, zodat de bijen de nectar uit de vele wilde bloemen kunnen halen.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 93

‘Wij willen onze historische identiteit laten herleven’ We vinden de Kirchin-vallei aan een meer op 2.000 meter hoogte, waar op een veld meer dan duizend joerten verspreid staan. Joerten zijn grote ronde tenten met een kegelvormig dak, gemaakt van een ingenieus geraamte van wilgentakken, waar omheen dikke lappen vilt zijn gespannen, vaak met kleurige geometrische patronen en borduurwerk. Boven in het dak bevindt zich de tunduk, een houten cirkel die het hele geraamte bij elkaar houdt Op de vloer liggen shyrdaks, dikke schapenwollen kleden die volledig met de hand worden gemaakt. Kleurige dunne matrassen, opgestapeld in een hoek, zijn de bedden voor de nacht. Deze joerten zijn eeuwenlang het ideale onderkomen voor de Kirgizische nomaden geweest.

Imposant De felle herfstzon beschijnt de hele vallei. De scherpe rotspieken van het gebergte vormen het decor van talloze traditionele theater-, dans- en muziekvoorstellingen. Er worden tochtjes aangeboden op kamelen en yaks, en je kunt een bergtocht maken op kleine en snelle paardjes. Je kunt ook een foto laten maken met een arend op je schouder. Een van de vogelvrouwen springt in een vloeiende beweging in het zadel, terwijl een grote arend met zwarte kap op haar van een dikke leren handschoen voorziene linkerarm balanceert. Als zij de kap van het imposante beest trekt, kijkt de arend spiedend om zich heen. Dan vliegt hij met krachtige slagen weg op zoek naar een prooi. In het gewone leven zijn deze arenden heel nuttig. Ze worden gebruikt voor de jacht, voornamelijk op vossen en konijnen.

Rechterpagina Uitbundig dansfeest in de Kirchin-vallei

bouwwerktuigen tot wolfshuiden, kleurige shyrdaks, zijden sjaals, bontjassen, mutsen van vossen en konijnenbont, en servies uit Turkmenistan.

Aanschuiven Tussen de joerten hangen grote zware ketels, waarin druk geroerd wordt. We worden uitgenodigd om in een van de joerten dimdama te eten, een ratatouille met aardappel, wortel, paprika, aubergine, ui en kruiden.

In de joert staat een lage gedekte tafel met ronde broden, hoog opgestapeld fruit en schalen met dimdama en een stoofpot van schapenvlees. Iedereen kan voor een klein bedrag aanschuiven. We krijgen kumus (zure paardenmelk) en thee aangeboden, maar in een onbewaakt ogenblik haalt een van de gasten een fles zelfgestookte wodka tevoorschijn. We moeten meedrinken, maar het scherpe spul brandt in mijn mond. Ik weet het ongemerkt weg te kieperen – waarna ik echter vrolijk weer bijgeschonken word. In de avond bezoeken we een internationaal cultureel festival, waar artiesten uit de deelnemende landen diverse optredens verzorgen. We horen Schotse doedelzakspelers en zien Afrikaanse dansen. We luisteren naar a-capellalevensliederen uit Turkmenistan en Kirgizische kamus-spelers. Modeontwerpers tonen hun door nomaden geïnspireerde nieuwe creaties. Het is één grote wervelende show, gepresenteerd door een rank Kirgizisch meisje met hoge jukbeenderen, een oosters gezicht en ravenzwart haar in een lange vlecht. Als we rond middernacht naar ons hotel lopen, is de hemel helder en de Melkweg duidelijk zichtbaar. Tussen de duizenden fonkelende sterren vinden we moeiteloos de herkenbare vormen van de Grote en de Kleine Beer.

Uitzicht Verderop in het open veld zitten mannen in hurkhouding voor hun joert. Ze dragen indrukwekkende baarden en hoge vilten hoeden – de zogenaamde Ak Kalpak – en spelen een kaartspelletje. Jonge vrouwen in traditionele kleding kloppen met ferme slagen shyrdaks uit en grootmoeders gewikkeld in geborduurde sjaals weven en spinnen. Een stukje verder worden voorbereidingen getroffen voor een huwelijk, waarbij de hele familie aanwezig is. De bruid wordt door de familie aangekleed, terwijl er rituelen plaatsvinden en begroetingen worden uitgewisseld. Midden op het terrein is een enorme bazaar te vinden, waar van alles tegen spotgoedkope prijzen wordt verkocht, van land-

94 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Na het festival gaan we naar de hoofdstad Bisjkek, waar we Elnura Akysbekova ontmoeten. We hebben haar leren kennen op de Vakantiebeurs in Utrecht en zij was de spil en de inspiratie voor deze fantastische reis naar Kirgizië. Elnura is Kirgies van geboorte en woont met haar man in Brussel waar ze een reisbureau heeft, gespecialiseerd in reizen naar Kirgizië. Ze vertelt ons uitgebreid over de mogelijkheden om wat meer van Kirgizië te zien. ‘Als je echt iets van Kirgizië wilt begrijpen, moet je niet alleen in Bisjkek blijven, maar naar de steppe reizen. Daar waar de wind fluit op 3.000 meter hoogte in de groene, eindeloze leegte – dat is het echte Kirgizië.’ n

Kirgizië praktisch BEREIKBAARHEID Turkish Airlines vliegt in 9 uur van Amsterdam Schiphol via Istanbul naar Bisjkek, de hoofdstad van Kirgizië.

In 2020 worden de Wereld Nomaden Spelen gehouden in Turkije. De laatste tijd ontwikkelt Turkish Airlines zich als een van de grootste vliegmaatschappijen met maar liefst 317 bestemmingen. Recentelijk is een geheel nieuw vliegveld geopend. Bij een overstap in Istanbul van meer dan zes uur bestaat er de mogelijkheid om een gratis bustour te maken.

verse groenten verkrijgbaar en er is fruit in overvloed, vooral bessen, frambozen en abrikozen.

VACCINATIES Zijn niet verplicht, maar aangeraden wordt HEP. A en B, DTP en buiktyfus.

GODSDIENST Zeventig procent van de bevolking is islamitisch, maar in een zeer gematigde vorm. Er zijn geen kledingvoorschriften.

KIRGIZIË

BESTE REISTIJD In de maanden april t/m oktober is het aangenaam warm en valt er praktisch geen regen.

VISUM Een visum is niet nodig, wel een paspoort dat nog 6 maanden geldig is.

VALUTA Kirgizische som. Een vakantie of reis in Kirgizië is zeer betaalbaar en er is geen massatoerisme Er zijn volop

MEER INFORMATIE Sinds het bestaan van de online service www.nomadstan.com opgezet door Elnura Akysbekova is reizen naar Kirgizië heel makkelijk. De site biedt waardevolle informatie en geeft toeristen de kans om te boeken met speciale kortingen. Ook is het mogelijk zelf een reis samen te stellen naar gelang het jaargetijde en de eigen wensen, zoals paardrijden, bergbeklimmen, avontuurlijke reizen, etnotoerisme en zelfs skiën.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 95

DE ONWEERSTAANBARE AANTREKKINGSKRACHT VAN

HARRIS

98 - Kijk op www.meridiantravel.nl

[

Harris is oud, maar Lewis is ouder. De oudste steen op Schotse bodem komt van Lewis. Harris heeft andere wapenfeiten. Na Hearadh, zoals de bewoners het in hun Keltische tongval noemen, is ruiger. Met heuvels van turf en hagelwitte stranden aan een azuurblauwe zee. Een tropisch eiland verpakt in een winters tenue.

Geboortegrond van de MacLeodclan, niet te verwarren met de MacLeodclan van Lewis. Beroemd vanwege de Harris-tweed, gedomineerd door de Wee Frees en de nog fundamentalistischere Wee Wee Frees. Schotlands laatste gereformeerde bolwerken met de weerklank van een chocoladewafel.

Wereldvreemd ‘Cultureel is er een wereld van verschil tussen Lewis en Harris’, zal de gepensioneerde Hamish ons later uitleggen tijdens een tocht over het eiland. ‘Je zou kunnen stellen dat de mensen van Lewis wat wereldvreemd zijn. Ze zakken zelden af naar Harris. Denken dat het ver weg is. Lewis leidt aan het grotestadsyndroom. Het syndroom waarbij een stad prima voor zichzelf kan zorgen en dus niet taalt naar de rest van de wereld. Een kleine gemeenschap als Harris kan zich dat niet permitteren. Die moet zich openstellen. Ook naar incomers, de nieuwe eilandbewoners.’

Bevlieging Het gebeurde op de top van de heuvel. Net na de bocht, Ze waren even gestopt op het zompige plateau vol grazende schapen. Boven hadden donkere wolken elkaar nagejaagd. Regen was met venijn op de voorruit gespat. Onder hen had de zee iedere illusie van blauw al lang verloren. Kolkend zwart had ze op de kust

gebeukt. Iets had zich in hen geroerd. Ze konden niet met zekerheid zeggen wat.

Ontroering?

Verbondenheid? Met elkaar? Met dit eiland? Ineens waren de tranen over hun wangen gerold. Er was iets beginnen dagen: Dit was het! Hier hoorden ze thuis. Ze waren zojuist hun toekomst binnengereden. Hier zal hij op een dag zijn dromerige foto’s van eilandvegetatie baren, hier zal zij de fundering leggen voor Mustheb, een ecologisch mosterdimperium, bestierd vanuit de punt van Harris.

Niet halsoverkop Het zou uiteindelijk nog ruim drie jaar duren voordat incomers Heike Winter en fotograaf Stephan Maria Aust Duitsland definitief achter zich lieten om gehoor te geven aan de lokroep van Harris. Hoewel de openbaring, zoals de religieuze eilanders het ongetwijfeld noemen, tijdens hun vakantie heftig is geweest, wilden ze zich niet halsoverkop in het avontuur storten. ‘We waren gegrepen door het eiland. Het was heftig en onverwacht. Maar we zijn niet naïef. Eerst wilden we zeker weten dat wat we op die berg gevoeld hadden geen bevlieging was. De winter is een uitdaging hier.

De wind, het donker en de onophoudende regen vergen veel van een mens’, stelt Stephan als de fotografe en ik de Duitsers opzoeken. ‘Dus wilden we eerst de verschillende seizoenen ervaren.’

Lord Leverhulme Niets aan hen verraadt dat ze incomers zijn. Stephan met zijn grote postuur en lange zwarte haar zou zo een afstammeling van een MacLeod kunnen zijn. Ze wonen in een klein huisje aan de weg naar Leverburgh,

Kijk op www.meridiantravel.nl - 99

Boven Waar vind je op Harris een partner? Onder Onder hen had de zee iedere illusie van blauw al lang verloren. Kolkend zwart had ze op de kust gebeukt

100 - Kijk op www.meridiantravel.nl

een plaats die wel vaker mensen met dromen aantrekt.

Zoals William Lever oftewel Lord Leverhulme, een politicus, filantroop en zeepmagnaat die met SunLight en Lux de grondlegger van Unilever zou worden. Een man zo smoorverliefd op Lewis en Harris, dat hij ze na de Eerste Wereldoorlog gewoon koopt. Zijn bedoeling is de eilanden op te stoten in de vaart der volkeren door de visserij te moderniseren. Het hele proces moet in de handen van de eilanders komen. Van vangst tot verwerking. Maar hij heeft buiten de wensen van de pachtboeren van Lewis gerekend. Zij zijn niet van zijn plannen gediend. Ze willen meer land en niet eindigen als onderdeel van een ideologische constructie zoals Port Sunlight, de modelgemeenschap die Lever eerder voor werknemers creëerde. Lord Leverhulme, teleurgesteld over de afwijzing van zijn geliefde Lewis, besluit alleen nog in Harris te investeren. Zijn plotselinge dood in 1925 gooit roet in het eten: een nooit in gebruik genomen walvisstation, wat huizen en de haven van Leverburgh zijn al wat aan diens liefde voor Harris herinnert.

Vrienden met jezelf De Duitsers zijn terughoudender waar het hun nieuwe liefde betreft. ‘Het eiland zelf blijft verrassen. De schoonheid is overweldigend. Achter iedere bocht ligt een nieuwe wereld. Maar om hier te gaan wonen, moet je wel hele goede vrienden met jezelf zijn’, meent Heike. ‘Jezelf de vraag stellen: ‘Wil ik hiernaartoe? Of wil ik ergens van weg?’ In dat laatste geval kom je jezelf op een eiland altijd weer tegen. Een eiland bepaalt zelf wie geschikt is om te blijven.’

Denk als een schaap Nieuwsgierig geworden door de aantrekkingskracht van het eiland op lords en incomers landen de fotografe en ik op een sombere herfstavond na veel geschud in Stornoway, hoofdstad van Lewis. Het is noodweer.

Regen vlaagt tegen de vooruit. De ruitenwissers houden het amper bij. Grofweg heeft Harris twee wegen van betekenis: een weg die vanaf Lewis zuidwaarts gaat en zich dan westwaarts rond Zuid-Harris slingert om net voorbij Leverburgh in Rodel abrupt tot een eind te komen. Dit is de route van de hagelwitte stranden. En dan is er nog een smallere weg die oostwaarts aftakt: de Golden Road, langs afgestoken turf, inhammen en fjorden. Vooralsnog rijden we zuidwestwaarts.

‘Het enige goede aan Lewis is de weg naar Harris’, schertsen ze op het zuidereiland. Vanavond kronkelt die weg nauwelijks zichtbaar in duizend donkere

bochten. ‘Pas op voor herten’, had de man van de autoverhuur gewaarschuwd. ‘Ze springen regelmatig de weg over ter hoogte van Tarbert.’ Kennelijk is het noodweer ook de herten te bar. Alleen schapen laten zich zien. Witte schimmen tegen het zwart. Traag kauwend doemen ze op in het licht van de koplampen.

‘Denk als een schaap’, had de autoverhuurder geadviseerd. Maar hoe denkt een schaap? ‘Bij voorkeur niet’, moppert de fotografe als we voor de zoveelste keer in de remmen hangen.

Ontwaken tussen de doden Onze bestemming is Luskentyre, verkozen tot het mooiste strand van Groot-Brittannië. Of dat zo is, daarover tasten we bij aankomst in het duister. Alleen met geweld, worstelend tegen de wind, krijgen we het autoportier open. De regen zwiept ons het onderkomen binnen. De hele nacht rammelt de wind aan de ramen en buldert over het dak waaronder ik slaap.

De volgende morgen lacht de zon alsof er nooit een zondvloed heeft plaatsgevonden. Vanuit het raam zie ik een begraafplaats. De grafstenen in rechte lijnen als soldaatjes strak in het gelid. Alsof ze een aanval uit zee vrezen. Ontwaken tussen de doden is een daad van opstandigheid, bedenk ik terwijl ik moeizaam mijn warme bed uitrol.

Kabbelend tegen strak Luskentyre ligt deze morgen aan een kabbelende opaalblauwe zee, omringd door een roomwit strand.

Witte schuimkopjes schrijden traag over het water.

Als ik door mijn oogharen kijk, meen ik dat er iets ontbreekt: strandbedden, een rieten parasol, een kelner die moeizaam door het rulle zand stapt. Maar als ik even later mijn voet in het Atlantische blauw steek, begrijp ik waarom. Ik kijk over het water naar heuvels die het blauw omsluiten. Dezelfde strakke grafische lijnen die IJsland definiëren, hier uitgevoerd in kleur. Boven het strand, in het helmgras, heeft iemand een vuurtje gestookt, er liggen kooltjes in de geschroeide cirkel. Erachter opnieuw een begraafplaats. Ook hier staan de tombes keurig in een rij. En dan ineens: Granny! Boven aan de heuvel is de koosnaam in paarse letters tussen de graven geplaatst. In slingerend verdriet doorbreken ze de rechtlijnigheid.

Harris en de dood. Het zou de titel van dit stuk kunnen zijn. Ze loert overal: op de talrijke begraafplaatsen, waar plastic bloemen in een hoek van de omheining op een hoop liggen, verbannen van hun graf door de

Kijk op www.meridiantravel.nl - 101

meedogenloze wind. In namen als Coffin Road, waarover de lijkkisten vanuit het oosten van Harris werden vervoerd. Wie daar in dat onherbergzame maanlandschap van harde steen en donkere turf het leven liet, moest vervoerd worden naar het westen, waar ik nu sta. De dood kondigt zich ook aan in sombere prognoses over de levensvatbaarheid van het eiland. Alle vruchtbare vrouwen trekken weg. Er is te weinig werk voor wie een opleiding heeft genoten. Volgens The Guardian zal 2019 het omslagpunt zijn. Als er niets gebeurt, sterft de bevolking uit.

In leven blijven Een groepje Koreanen doorkruist de machair, de vruchtbare grasvlakte vol wilde bloemen. De melk van de koeien die hier grazen, schijnt de geur van bloemen aan te nemen. Ze klimmen de duinen in. Mondkapjes op, statief op de rug. Alsof de wind hun angst voor fijnstof en infecties ridiculiseert, rukken ze aan hun mondbedekking. Ze staren over het water. Richting het eiland Taransay. In 2000 werden hier 36 mensen gedropt voor het BBC-programma Castaway 2000 met

de bedoeling te onderzoeken of ze erin zouden slagen van niets een duurzame samenleving te bouwen. De hoofdprijs? In leven blijven.

Mooiste man Als we terugrijden, houdt een man met een vliegeniersmuts van bont ons aan. ‘Ik ben de mooiste man van het eiland’, zegt hij als hij zijn bonthoofd door het open raam van de auto steekt. ‘En de grappigste’, voegt hij eraan toe voor het geval we aan het eerste twijfelen. Hij is op weg om de dieren te voeren van een buurman die op een cruise ronddobbert. Hij wijst naar de baai. Maar daar dobbert niets. We draaien de auto en volgen John MacCorquodale naar een huis waar een dolgelukkige hond uit een schuur ontsnapt. De 72-jarige John begon zijn leven in een van de black houses op North Uist, dat iets verderop in de Hebridenzee ligt. De black houses waren een gangbaar onderkomen in vorige eeuwen.

Lage huizen met dubbele muren. De leemte ertussen opgevuld met turf. ‘De vloer was gewoon aarde’, zegt John en stampt even op zijn buurmans erf om ons

102 - Kijk op www.meridiantravel.nl

ervan te doordringen. ‘We waren arm, zo arm dat we in dezelfde ruimte leefden als de dieren. Vuur maakten we van turf. Een schoorsteen hadden we niet. De rook ontsnapte gewoon door het rieten dak.’

Geloof Om aan de armoede te ontsnappen, vertrok John naar Glasgow. Werd buschauffeur, trouwde. Zijn vrouw is van Harris. Na zijn pensioen vestigden ze zich op haar eiland. ‘Je ontsnapt nu eenmaal niet aan de eilanden’, schokschoudert hij. ‘Van welk kerkgenootschap zijn jullie lid?’, vraagt hij dan. Zelf hoort hij tot de Wee Wee Frees. Zondag twee keer naar de kerk en op woensdag naar bijbelstudie. Hoe meer ‘wee’ in de benaming, des te strikter het geloof, weten de Schotten. ‘Klopt’, beaamt John. ‘Die anderen doen maar wat. Die houden zich niet aan Gods woord. Gaan het zelf invullen. Heb je wel eens golf gespeeld? Dan heb je van die mensen die, als niemand kijkt, het balletje een rotschop geven.

Komt het ook in de buurt van de hole, redeneren ze dan. Zo gaan ze ook om met het geloof. Maar zo is het geloof niet bedoeld.’

Hoe het geloof wel is bedoeld, daarover verschillen de Wee Frees en de Wee Wee Frees van mening. En zelfs binnen de gereformeerde stroming is daar niet altijd consensus over. Zo vertelt Hamish ons later dat hij op een dag uit zijn kerkgenootschap in de Manish Free Church gestapt is omdat de moederkerk besloten had dat ook vrouwen en homoseksuelen de kansel mochten bestijgen. En zo was het geloof volgens hem niet bedoeld.

Heilig Dat het fundamentalistische geloof nog altijd een grote rol speelt, daarover zijn ze het van Harris tot Lewis wel met elkaar eens. De sabbat is heilig. Op zondag ligt het openbare leven op het eiland grotendeels stil. Geen kroeg open en ook geen golfers die stiekem een balletje trappen. De grap gaat dat Stornoway de enige stad ter wereld is waar je op zondag in de file staat op weg naar de kerk. We nemen afscheid van de knapste man en rijden zuidwaarts. Bij Northton, halverwege de westkust, slaan we af. Ze zijn er zeer gelovig, is ons

Boven De 72-jarige John begon zijn leven in een van de black houses op North Uist, dat iets verderop in de Hebridenzee ligt Onder Dit is de kust van de fjorden met in het achterland poelen donker water

Kijk op www.meridiantravel.nl - 103

verteld. Mogelijk, maar er is niets dat daarop wijst. We ontwaren een straat met aan weerskanten wat vrijstaande huizen, meer is er niet. Op een woning hangt een bordje dat je er eten kunt bestellen. Op een café een bord dat het te koop is.

Gevecht met de klok Over het water, zo’n 150 kilometer verderop, ligt Saint Kilda, een archipel waarvan het gelijknamige hoofdeiland lang bewoond was. Een eiland dat vanwege de geïsoleerde ligging tot de verbeelding sprak. De bewoners zouden er godsdienstwaanzinnig zijn, en anders hun dominee wel die hen de hele zondag in de kerk hield zonder dat ze water mochten halen of een koe mochten melken. De gemeenschap werd regelmatig gedecimeerd nadat ze in contact was gekomen met inwoners van andere eilanden. Mazelen, griep, tetanus, het was allemaal even dodelijk. Toen alle neven en nichten al met elkaar getrouwd waren en er werkelijk niemand meer te huwen viel, verlieten ze in 1930 gezamenlijk het eiland. Twee jaar later is het terug aan de vogels gegeven, in de vorm van een beschermd reservaat. Als Rebecca Hutton naar buiten kijkt, zou ze op een heldere dag het vogelreservaat Saint Kilda kunnen

zien liggen. Maar Rebecca heeft geen tijd om naar buiten te kijken. Ze verkeert in een continu gevecht met de klok. De opdrachten voor Harris-tweed blijven binnenstromen, dus trapt ze zich momenteel het lazarus achter haar Single Wood-weefgetouw in Northton om aan de vraag te voldoen.

Harris-tweed Over Harris wordt gezegd: ‘Het is er zo ruig en koud dat ze er de tweed uitvonden.’ Lange tijd werd Harristweed geassocieerd met Engelse speurneuzen en oude mannetjes in jasjes met stukken op de ellebogen. Maar sinds een jaar of vijf is tweed weer hip nadat beroemde modehuizen en sportmerken het in hun collecties gingen verwerken. ‘Mijn oma was weefster’, zegt Rebecca terwijl ze ons naar haar werkplek in de schuur leidt. Zoals veel vrouwen hier op de Buiten-Hebriden sponnen, verfden en weefden ze de Clò-Mòr, zoals de zuivere scheerwol heet, zelf. Het hoorde bij de huishoudelijke taken. ‘Natuurlijk was ik niet van plan om

104 - Kijk op www.meridiantravel.nl

weefster te worden. Welke jonge meid wil nou weefster worden? Totdat ik de mogelijkheid kreeg een cursus te volgen. Aanvankelijk achter een Double wood Loom, dat zijn de professionele machines die ze in fabrieken gebruiken. En toen stapte ik over op dit hier.’

Ze wijst op een machine die nog het meest op een kruising tussen een weefgetouw en een martelwerktuig lijkt. ‘Hiervoor moet je je hersens gebruiken. Vergelijk het met het coderen van oude computers. Je moet voortdurend nadenken welke stap je gaat zetten, welke ketting anders moet, welk palletje moet worden omgezet.’

Verbonden Weven is volgens Rebecca niet alleen een kunst, het is vooral ook de vraag of de goden je goed gezind zijn.

‘Soms is het te koud en is de olie van de machine gestold, dan weer breekt een draad. Je verkeert voortdurend in een staat van oorlog. Maar er is ook een keerzijde en dat is dat je als weefster met ieder draadje van je stof verbonden bent.’ Rebecca heeft opdrachtgevers uit de hele wereld. ‘Mensen kiezen mijn werk om de kleur en de patronen. Dat is mijn handtekening.’

Ze wijst op knalpaarse balen in de schuur. ‘Het is een

bijzondere industrie’, meent ze. ‘Er werken allerlei mensen in, jong en oud. Zelfstandig en vrij, allemaal achter hun weefgetouw. Eigenlijk weet niemand wat we precies in onze schuurtjes uitvoeren.’

Hamish Van Northton rijden we door naar Leverhulme. In het dorpshuis wordt een kunst- en delicatessenmarkt gehouden. De opbrengst is bestemd voor de reddingsboot van Harris die tussen de verschillende eilanden wordt ingezet. Hard nodig, want afgelopen week hebben ze nog de metershoge golven getrotseerd om een verdwenen visser te zoeken. Hamish vist ons, op zijn beurt, tussen het publiek uit. Een rijzige, bijna 80-jarige man die gezag uitstraalt. Aan de telefoon had hij ons naar de markt gedirigeerd met de mededeling: ‘Ik vind jullie daar wel.’ Hamish, de Schotse variant op James, werd geboren in het door wind geteisterde maanlandschap van Oost-Harris – waar Stanley Kubrick in 2001: A Space Odyssey zijn Jupiter situeerde.

Boven Eilidh MacMillan zat met zes leerlingen in de klas, vertelt ze als we bij haar hebben aangeklopt. ‘Vier van hen vertrokken naar het vaste land’ Onder Het gebeurde op de top van de heuvel. Net na de bocht, Ze waren even gestopt op het zompige plateau vol grazende schapen

Kijk op www.meridiantravel.nl - 105

De steensoort die je er aantreft, vind je ook op de maan.

Hij woont er nog altijd, al heeft hij zijn werkzame leven buiten het eiland doorgebracht. ‘Op zee, op de olietankers van BP’, zegt hij niet zonder trots.

miste visser uit Skye. Ze vonden hem, maar te laat. Het was haar eerste dode. ‘Des te meer reden nog alerter te zijn’, zegt ze rustig.

Drastisch Jongeren Hij neemt ons mee in zijn auto vol bijbels. Naar Rodel, het zuidelijkste dorpje van het eiland. Bij een wit huis met een verzameling auto’s voor de deur gaat hij trager rijden. Hij wijst: ‘Hier woont Eilidh MacMillan.’ Een jonge 18-jarige vrouw die volgens Hamish veel in haar mars heeft. ‘Ze kan leidingen aanleggen en staat als jongste lid van de reddingsbootbemanning haar mannetje. Jongeren van dit eiland hebben sowieso veel in hun mars. Ze zijn creatief en inventief. Je moet wel als je hier opgroeit’, meent Hamish. ‘Ze zijn overgekwali-

ficeerd, maar daarin ligt ook meteen het doodsvonnis van het eiland besloten. Want het eiland heeft qua werk weinig te bieden en 80 procent van onze jongeren gaat naar de universiteit.’

Praktisch Eilidh MacMillan zat met zes leerlingen in de klas, vertelt ze als we bij haar hebben aangeklopt. ‘Vier van hen vertrokken naar het vasteland.’ Dat er weinig mensen van haar leeftijd zijn is best eenzaam, erkent ze. ‘Met wie moet je wat ondernemen? Ik ging een keer naar de pub, maar er is simpelweg niemand van mijn leeftijd.’

Zelf hoeft ze niet zo nodig weg. ‘In principe kun je ook op Harris studeren aan de University of the Highlands and Islands waarbij de studie via internet verloopt.

Maar ik ben praktisch, ik leer liever ter plekke. Daarbij ik hou van het boerenleven en de dieren hier.

Niettemin mis ik andere jongeren.’ In Saint Kilda betekende het niet kunnen vinden van een partner ten slotte de nekslag voor het eiland. Waar vind je op Harris een partner? Niet in de pub, zoveel is duidelijk.

Volgens prognoses heeft het eiland veertig vrouwen en twintig mannen in de vruchtbare leeftijd nodig om levensvatbaar te zijn. Eilidh lacht. “Ook niet bij de kustwacht, kan ik je zeggen.’ Als jongste lid trotseert ze samen met haar vader en de Duitse Stephan de golven om mensen te redden. Zoals verleden week de ver-

106 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Vanuit Rodel ronden we de kaap. En dan verandert het landschap drastisch. Weg zijn de stranden. Dit is de kust van de fjorden, met in het achterland poelen donker water. Het maanlandschap van het oosten oogt desolaat. Achter de fjorden ligt de turf opgetast.

Losgesneden ligt ze in stapels te drogen, de zwarte aarde als een gapende wond achterlatend. Hier en daar vangen we een blik op van de zee die grijs en grimmig tegen het land hangt. Dit is waar de crofters, de keuterboertjes uit het westen terechtkwamen, toen de landeigenaren in Schotland gedurende de achttiende en een

deel van de negentiende eeuw de vruchtbare westkust opeisten. De toenemende vraag naar wol en vlees maakte grootschalige schapenteelt aantrekkelijk. Dus moesten de pachtende boeren verdwijnen.

Waarnaartoe en hoe ze van de een op de andere dag moesten overleven, was niet van belang. ‘All we can expect is to live as slaves and die as beggars’, verwoordde een boer de wanhoop van zijn lotgenoten.

Koloniale inslag ‘Een spookachtige donkerte, was al wat overbleef’, omschreef eilandbewoner Donald J. MacLeod in 2015 de gevolgen van de Clearances, de ontruimingen. Deze ontruimingen worden tot op de dag van vandaag beschreven als N’ duair a chaidh na solus ais, vrij vertaald ‘toen de lichten uitgingen’. Dit is het landschap waar Hamish 78 jaar geleden geboren werd. Waar hij opgroeide. Dit kale onwereldse decor, waar menig boer en zijn gezin van honger omkwamen. ‘Wie kon, emigreerde’, zegt Hamish als we bij hem thuis aan een kop zwarte thee zitten. ‘Patagonië was tot aan de Tweede Wereldoorlog een geliefde bestemming.’ Nog altijd is het sappelen op de eilanden. ‘Vis, kreeft en turf’, somt hij de mogelijkheden aan de oostkant op.

‘De eilanden hebben een probleem als het om levensvatbaarheid gaat’, erkent hij. ‘Er zijn wel migranten, zoals een Pakistaans gezin dat zich hier vestigde’, zegt

HURTIGRUTEN EXPEDITIE ZEEREIZEN Camp Frieda

Sisimiut Evighed Fjord 66°33'N POOLCIRKEL

IJSLAN D

N

Maniitsoq Nuuk

Reykjavík

D

Het Hart van Groenland

GROENLAN D

E ST N R E A M A A T R K E

Disko Baai

Ilulissat

Kvanefjord Ivittuut Qaqortoq

Cape Farewell

MS Fridtjof Nansen

16-daagse Hurtigruten Expeditie Zeereis Nieuw hybride expeditieschip MS Fridtjof Nansen vanaf

€ 6.490

pp incl. volpension obv RS Polar Buitenhut exclusief internationale vluchten

Hoogtepunten tijdens deze reis: Combineer de ongerepte Groenlandse natuur met de fascinerende Inuit-cultuur Begin en eindig deze reis in IJsland – een geweldige kans om ook dit land te ontdekken De Middernachtzon zorgt voor lange dagen om de schoonheid van Groenland te ontdekken Reis naar het prachtige Disko Baai

vanaf

16-daagse expeditiereis: Reykjavík–Reykjavík

€ 6.490 pp

VERTREK

TOURCODE

POLAR BUITENHUT, categorie RS incl. volpension

08/07/2020

FNGRE2008

Vroegboekprijs vanaf €

6.490

tot €

8.654

pp bij 2 pers. bezetting

23/07/2020

FNGRE2009

Vroegboekprijs vanaf €

6.490

tot €

8.654

pp bij 2 pers. bezetting

07/08/2020

FNGRE2010

Vroegboekprijs vanaf €

6.990

tot €

9.320

pp bij 2 pers. bezetting

22/08/2020

FNGRE2011

Vroegboekprijs vanaf €

6.490

tot €

8.654

pp bij 2 pers. bezetting

inclusief VOLPENSION

Overige hutcategorieën, prijzen en 1-persoonstoeslag op aanvraag INBEGREPEN: Hurtigruten expeditie zeereis in de geboekte hutcategorie inclusief volpension aan boord • Een uitgebreid programma met inbegrepen activiteiten op alle Hurtigruten expeditie zeereizen die zo zijn ontworpen dat je wordt ondergedompeld in de bestemmingen die je bezoekt, inclusief tochten per poolcirkelboot en aan wal gaan onder begeleiding van het ervaren expeditieteam • Wind - en regenafstotend jack • Lezingen aan boord van het expeditieteam • Drankjes inbegrepen tijdens de maaltijden (scheepsbier, huiswijn, frisdrank en mineraalwater in alle restaurants) • Koffie en thee zijn de hele dag door inbegrepen • Kleine snack voor vroege vogels en middagtraktatie aangeboden als aanvulling op ontbijt, lunch en diner • Gratis Wi-Fi aan boord. Houd er rekening mee dat in afgelegen gebieden de verbinding beperkt kan zijn. Streaming wordt niet ondersteund • Er worden geen fooien meer verwacht.

NIET INBEGREPEN: Internationale vluchten • Transfers in aansluiting op internationale vluchten • Optionele kleinschalige excursies en activiteiten • Verzekeringen • Reserveringskosten € 27 per boeking • Calamiteitenfonds € 2,50 per boeking • Norske maakt graag een offerte-op-maat: +31 (0)23-5289856.

FLEXIBELE TARIEVEN: Hurtigruten werkt met een flexibel prijssysteem, dat is afgestemd op de mate van bezetting. De prijzen kunnen eventueel tot aan de vertrekdatum veranderen; uiteraard geldt de prijs van de definitieve boeking.

MEER INFORMATIE? Gedetailleerde reisbeschrijving, prijs-en hutinformatie en/of reservering: www.norske.nl/tours/hart-van-groenland

Norske Noorwegen Reizen is exclusief vertegenwoordiger van Hurtigruten in Nederland. Onze reisspecialisten informeren je graag over onze scherpe aanbiedingen en kunnen je van dienst zijn met een reisvoorstel.

Vraag de brochure aan: • Expeditie Zeereizen 2020/2021

NORSKE NOORWEGEN REIZEN • www.norske.nl • info@norske.nl • T +31(0)23-528 98 56

EXCLUSIEF VERTEGENWOORDIGER

Hamish, maar de meeste incomers zijn nog altijd Engelsen. Engelsen die al wat ouder zijn, behept met een koloniale inslag, volgens de Schot. ‘Zodra ze hier gevestigd zijn, dringen ze zich overal binnen en nemen over. In no time zijn ze voorzitter van iedere club die het eiland kent. Desalniettemin is het leven goed hier.

Het is een van de beste plekken om op te groeien.’

volgende morgen wakker word, is het spookachtig donker. De lichtknoppen reageren niet als ik erop druk.

‘We hebben een stroomstoring’, zegt onze gastvrouw.

‘Er wordt gezegd dat de storm van de afgelopen dagen een aardverschuiving heeft veroorzaakt, ergens voor de kust van Skye. En dat heeft de stroomvoorziening platgelegd.’ Alle eilanden van de Hebriden zitten zonder.

Twintigduizend mensen in totaal.

Dichtbij ‘Alles wordt met positiviteit benaderd’, menen ook de Duitsers. Of het nou om het fotowerk van Stephan gaat of om de plannen van Heike om een bedrijfje in mosterd te beginnen, alles wordt even enthousiast begroet. ‘Hoe anders is dat in Duitsland, waar altijd alles moeilijk en negatief is?’ Hamish: ‘De mensen geven hier nog om elkaar, kennen elkaar, want we wonen maar met 1.800 man op Harris. Natuurlijk heeft dat ook een keerzijde. Soms komt iedereen wel heel dichtbij. Iedereen weet alles van iedereen. Ik maak wel eens de grap dat de Mossad hier jaarlijks op training komt om te leren hoe je informatie vergaart. Zo was er een neef van mij die al een week niks van zich had laten horen. Een week later hoorde ik dat hij gespot was op Madeira. Toen hij terugkwam wilde hij over zijn vakantie vertellen. ‘Laat maar’, zei ik. ‘We weten alles al. Je zat op Madeira en hebt maandagavond een biertje gedronken met een echtpaar in een kroeg aan zee.’’

Stroomstoring Als Hamish ons bij onze auto afzet, is de avond inmiddels gevallen. Zwijgend blijft hij achter het stuur zitten, terwijl wij onze spullen verzamelen. Hij staart over het water en zegt dan: ‘Ik weet dat het eiland zal veranderen. De zondagsrust wordt al met voeten getreden door de vliegtuigen die op zondag landen. De benzinestations zijn steeds vaker open en het zal niet lang meer duren of er wordt gegolfd op zondag.’ Als ik de

Alles verandert ‘N’ duair a chaidh na solus ais, toen de lichten uitgingen’, denk ik. Zo moet het eruit hebben gezien toen het land zich tijdens de Clearances van zijn boeren ontdeed. In het donker rijden we naar Tabbert. Pas als we een café inlopen, bedenken we dat er natuurlijk helemaal geen koffie te krijgen is. ‘Alleen lauw bier’, zegt de vrouw achter de bar vrolijk. De bar zit vol met mensen in warme jassen die gestrand zijn, op weg naar de ferry voor de overtocht naar een ander eiland, op weg naar hun werk of school. In de pub wordt inmiddels het eerste lied ingezet. Iedereen valt in. ‘We zingen over onze geschiedenis’, verklaart een meisje met een groene hanenkam. Ik denk aan Hamish die afscheid nam met de woorden: ‘Ik heb genoeg gereisd en ben oud genoeg om te weten dat alles altijd verandert. En dat verandering altijd met weerstand wordt begroet.’

Maar als ’s avonds rond 21:00 uur het licht in Luskentyre weer aanfloept, wordt dat vooral met gejuich begroet. Ook het lokale radiostation komt weer tot leven. Mensen die nog zonder stroom zitten, worden uitgenodigd gratis te overnachten in een bed & breakfast in de buurt. ‘Er zijn genoeg warme bedden en warm water’, aldus de eigenaresse. ‘En,’ spoort de omroepster ons aan, “willen jullie uitkijken naar oudjes in je omgeving die mogelijk nog zonder stroom zitten? Haal ze op, neem ze in huis. We moeten voor elkaar zorgen, want het wordt weer een gure nacht.’ n

Harris en de dood. Ze loert overal: Op de talrijke begraafplaatsen waar plastic bloemen in een hoek van de omheining op een hoop liggen - verbannen van hun graf door de meedogenloze wind

108 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Canada begint hier Directe vluchten

Gratis maaltijd

Option Plus

Club Class

Vanaf Amsterdam naar Toronto, Calgary en Vancouver

Keuze uit 2 warme hoofdgerechten met salade, zoetigheid en een glas wijn

Neem een extra stuk bagage mee, kies je stoel voor vertrek en geniet van veel prioriteit-diensten op de luchthaven

Exclusieve cabine, Ruime bagagevrijdom, gastronomische maaltijd en priority services

Beste vakantieluchtvaartmaatschappij van de wereld in 2018

airtransat.nl

00800 872 672 83 airtransat.RESnl@aviareps.com

110 - Kijk op www.meridiantravel.nl

ONTDEK GROENLAND PER EXPEDITIECRUISE De Hurtigruten Expeditie Zeereizen varen in het spoor van historische Noorse ontdekkingsreizigers als Roald Amundsen, Fridtjof Nansen en Otto Sverdrup en laten de reiziger betoverende landschappen zien zoals zij die zagen: ongerept, afgelegen en ontzagwekkend. Een expeditiezeereis met Hurtigruten is een reis vol avontuurlijke belevenissen en bijzondere ervaringen. In deze editie varen we naar Groenland, het grootste eiland ter wereld.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 111

W

Openingsfoto Inuit-cultuur met lokale ambachten in Qasigiannguit (Foto: Andreas Klaussner) Boven De gekleurde houten huizen zijn kenmerkend op Groenland, zoals hier in Qullissat (Foto: Andreas Klaussner) Rechterpagina van boven naar beneden Gewei en hondenwelp in Itilleq (Foto: Andreas Kalvig Anderson); Gedroogde vis in Itilleq (Foto: Andreas Klaussner)

De noordpoolcirkel op 66° 30’ noorderbreedte loopt over Canada, via Groenland, het noordelijkste puntje van IJsland en verder over Noorwegen naar Rusland.

Dit is het gebied van de ijsberen, poolvossen, walrussen en de middernachtzon, waar het ’s zomers 24 uur per dag licht blijft. Hier zijn de wendbare expeditieschepen van Hurtigruten – MS Fram, MS Roald Amundsen en MS Fridtjof Nansen – in hun element.

Grenzen verleggen Om expedities te kunnen creëren die schoner, stiller en soepeler uitgevoerd kunnen worden, deed Hurtigruten de grootste investering in de geschiedenis van de rederij. In mei 2019 wordt het MS Roald Amundsen in de vaart genomen – het modernste expeditieschip ter wereld en het eerste ‘groene’ cruiseschip dat wordt aangedreven door hybrideaccu-technologie.

Het state-of-the-art expeditieschip is een comfortabele uitvalbasis tijdens je expeditie, en wordt in 2020 gevolgd door het zusterschip MS Fridtjof Nansen. Beide

112 - Kijk op www.meridiantravel.nl

schepen zijn speciaal gebouwd om de poolwateren te verkennen, nieuwe bestemmingen te bereiken en buitengewoon comfort te bieden aan de gasten. Ze vertegenwoordigen een belangrijke stap voorwaarts in duurzaam reizen, want de uitstoot zal met maar liefst 20 procent afnemen.

Schepen van de toekomst Het overweldigende landschap aan de horizon zie je ook terug in het prachtige interieur, waarin veel Scandinavische materialen gebruikt zijn. De schepen beschikken enkel over buitenhutten en 50 procent van de hutten heeft een eigen balkon. Verblijf je in een van de achterste suites? Dan bubbel je in een bubbelbad met spectaculair uitzicht. Daarnaast bieden de schepen drie restaurants en een wellnesscentrum met buitenzwembad, panoramische sauna, bubbelbaden en poolbar. Een van de meest opvallende kenmerken van de twee hybride-expeditieschepen is het twee verdiepingen tellende observatiedek, met zowel een binnen- als

Kijk op www.meridiantravel.nl - 113

Boven Kerkje in Ilulissat (Foto: Karsten Bidstrup) Onder Gekleurde houten huizen op Groenland (Foto: Harald en Yvany Schmidt)

buitengedeelte waar je met hands-on high-techgadgets als touchscreens en wetenschappelijke apparatuur alles te weten komt over de bestemmingen die je bezoekt. De schepen zijn voorzien van speciaal aangepaste expeditie-uitrustingen – met onder meer Blueyeonderwaterdrones, kajaks en grote poolcirkelboten – waarmee je kunt aanmeren op plekken waar je anders nooit zou kunnen komen. En daar hoef je niet alleen aan land, want de expeditiezeereizen worden begeleid door een professioneel expeditieteam met experts op het gebied van oceanografie, biologie, fotografie, geschiedenis en het overleven in de wildernis. Mede door hun kennis, inzet en enthousiasme zal je reis een onvergetelijke ervaring zijn!

Indrukwekkend Groenland Hoewel Groenland vaak overschaduwd wordt door andere bestemmingen in het Noordpoolgebied is het

114 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Links Husky honden zie je volop op Groenland, zoals hier in Sisimiut Rechts Qullissat op Groenland (Foto’s: Andreas Klaussner)

juist een geweldig land om te bezoeken. Maar wanneer moet je erheen en wat kun je er doen? Vanwege het ontbreken van een uitgebreide infrastructuur zie je met de boot het meeste van het eiland. Het expeditieschip vormt tijdens je reis de perfecte uitvalbasis om plekken te ontdekken en bezoeken waarvan je nooit dacht dat je er zou kunnen komen. De ruige natuur heeft een mysterieuze aantrekkingskracht op vele reizigers.

Groenland is veel meer dan het ijskoude pooleiland dat veel mensen verwachten. Zelfs als je geen fan van de winter bent, is dit een bestemming die het overwegen meer dan waard is. Op de kou kun je je ten slotte kleden en een avontuurlijke sledetocht met husky’s op de enorme ijsvlaktes maakt genoeg adrenaline los om de kou volledig te vergeten en alle indrukken in je op te nemen.

Extreem fantastisch Groenland is een land van contrasten en een wereld op zich met kolossale ijsbergen met de meest fantastische vormen en, landinwaarts, een ijsvlakte van meerdere kilometers dik. Maar het is niet alleen ijs wat de klok slaat: Groenland staat ook bekend om zijn groene bergen, lange fjorden, steile klippen, warmwaterbronnen, prachtige wilde bloemen en frisse lucht. Hier vinden walvissen, zeehonden, rendieren, muskusossen en ijsberen een ideale habitat. In de extreme leefomstandigheden in deze adembenemende natuurlijke omgeving zijn ook de Groenlandse Inuit thuis. Hun ogenschijnlijk simpele bestaan als visser of pelsjager in kleine

gemeenschappen heeft een meeslepende weerklank in de taal, muziek, mythen, kleding, voedsel en architectuur. De zeer gastvrije bevolking van Groenland nodigt je graag uit voor een traditioneel koffiekransje (kaffemik). En een kop koffie zegt hier meer dan duizend woorden, waardoor je een goed beeld van het leven op het eiland krijgt. Hurtigruten hecht grote waarde aan een goede verstandhouding met de locals in Groenland en onderhoudt diverse samenwerkingsverbanden met de plaatselijke gemeenschappen.

Geen slecht moment In feite is er nooit een slechte tijd om een reis naar Groenland te maken. Daarbij telt vooral wat voor jou belangrijk is. Wil je op jacht naar het magische noorderlicht? Dan zul je in de wintermaanden moeten reizen. Wil je ontsnappen aan een warme zomer in eigen land? Dan is de zomer de beste reisperiode. In feite vinden de meeste expeditiecruises plaats tussen juni en augustus, omdat het smeltende ijs het dan mogelijk maakt om nog dichter langs de kust te navigeren en bepaalde fjorden en baaien in te varen. Tijdens een rondreis met Hurtigruten breng je onder meer een bezoek aan de Diskobaai, ook wel bekend als het hart van Groenland. Je reist in de voetsporen van de Vikingen en bezoekt afgelegen dorpen. Ook kun je het grootste nationale park ter wereld bezoeken door voet aan wal te zetten op Thule, het noordelijkste punt van de westkust van Groenland. Meer redenen nodig? Dat dachten wij ook. n

Kijk op www.meridiantravel.nl - 115

Groenland afhankelijk van de bestemming waar je op dat moment bent.

REISDOCUMENTEN Het is de volledige verantwoordelijkheid van de reiziger om alle benodigde reisdocumenten op te vragen en deze te kunnen tonen wanneer nodig. Aan boord van alle expeditieschepen is het paspoort het enige geldige identiteitsbewijs. ID-Kaarten worden niet geaccepteerd. Het paspoort moet tot meer dan zes maanden na het einde van je reis geldig zijn.

Benodige visa dienen door de reiziger aangevraagd voor het begin van de cruise. Conform de IAATO- en Hurtigruten ASA-eisen moeten alle reizigers naar Antarctica op trans-Atlantische reizen een vertrouwelijke medische verklaring invullen waarin staat dat men in staat is om te reizen en laten ondertekenen door een dokter.

Landingen en tochten per poolcirkelboot (Foto: Karsten Bidstrup)

TAAL Aan boord van de expeditieschepen van Hurtigruten wordt Noors en Engels gesproken. De medewerkers bij de receptie en de boordreisleider spreken ook Duits.

VERZORGING AAN BOORD Over het algemeen maak je een expeditiezeereis met Hurtigruten op basis van volpension (ontbijt, lunch en diner). Koffie en thee zijn inbegrepen. Vanaf april 2020 geldt voor de meeste expeditiereizen de all-inclusive-formule Premium Comfort, waarbij alle drankjes (scheepsbier, huiswijn, frisdranken en mineraalwater) tijdens de drie maaltijden inbegrepen zijn

en er geen fooien meer worden verwacht tijdens of na afloop van de reis.

FACILITEITEN AAN BOORD MS Roald Amundsen, MS Fridtjof Nansen, MS Fram, MS Midnatsol en MS Spitsbergen beschikken over een fitnessruimte, sauna en verwarmde whirlpools aan dek. De twee hybrideschepen bieden daarnaast een verwarmd buitenzwembad, een poolbar en wetenschapscentrum.

Norske Noorwegen Reizen is exclusief vertegenwoordiger van Hurtigruten in Nederland. Naast de traditionele postbootroute langs de Noorse kust is er een ruim aanbod volledig verzorgde expeditiezeereizen naar Antarctica, Spitsbergen, Groenland, Canada & Noord-Amerika, Zuid-Amerika, IJsland en langs de Europese kust.

MEER INFORMATIE INTERNET Internet is beschikbaar. Let erop dat de beschikbaarheid en de kwaliteit van het netwerk kan variĂŤren,

MS Fram aangemeerd in Ukkusissat, Groenland (Foto: Andreas Klaussner)

GR

116 - Kijk op www.meridiantravel.nl

MEER INFORMATIE

N OE

LA

ND

Norske Noorwegen Reizen Herenweg 64, 2101 ML Heemstede T+31(0)023-5289856, info@norske.nl, www.norske.nl

19 willekeurige weetjes over Groenland Tijdens een expeditiecruise met Hurtigruten ben je verzekerd van een geweldige reiservaring, waarin de eeuwenoude cultuur en imposante natuur centraal staan.

Maar wist je dit al over het grootste eiland ter wereld?

Verkeersborden in Ilulissat (Foto: Andreas Klaussner)

1. De naam Groenland betekent ‘Land van mensen’.

2. Bijna 80 procent van het land is bedekt door een ijskap en gletsjers. De overige 20 procent is ijsvrij, een gebied ter grootte van Zweden.

3. De IJsfjord van Ilulissat is een Unesco-werelderfgoed en is de meest productieve gletsjer op het noordelijk halfrond.

4. Groenland heeft 56 duizend inwoners, waarvan ongeveer 17 duizend mensen in de hoofdstad Nuuk wonen.

5. Wetenschappers hebben geschat dat de Groenlandse ijskap tussen de 400 duizend en 800 duizend jaar oud is.

6. De visserij en subsidies uit Denemarken zijn de belangrijkste inkomstenbronnen voor de bewoners in Groenland. In de afgelopen jaren heeft het toerisme zich in Groenland verder uitgebreid.

7. In Groenland is een aantal natuurlijke warmwaterbronnen te vinden waar je heerlijk in kunt ontspannen. De temperatuur van het water ligt tussen de 35,5 en 37 graden.

8. De grootste stad in het zuiden van Groenland is Qaqortoq. In het plaatselijke museum kun je een prachtige kunstcollectie bewonderen die een inkijkje geeft in verschillende culturen.

9. Medio maart kunnen golfliefhebbers meedoen aan de Wereldkampioenschappen IJsgolfen in Uummannaq. Het tweedaagse evenement vindt plaats op een speciaal uit ijs gehouwen golfbaan.

10. Uit recent onderzoek blijkt dat de inwoners van

Hurtigruten expeditieschip MS Fram in Ilulissat (Foto: Andreas Klaussner)

Groenland afkomstig zijn uit Oost-Siberië en via Canada naar Groenland zijn gekomen.

11. Het wapen van Groenland laat een ijsbeer op een blauw schild zien. De ijsbeer symboliseert de fauna van Groenland en de kleur blauw vertegenwoordigt de Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee.

12. Groenland is geografisch gezien onderdeel van Noord-Amerika, maar politiek gezien hoort het bij Europa.

13. De nationale feestdag op Groenland is 21 juni.

Juli is de enige maand waarin de temperatuur boven het vriespunt komt.

14. De Deense kroon is de munteenheid van Groenland.

15. Kajak en iglo zijn van oorsprong Groenlandse woorden die rechtstreeks door andere talen zijn overgenomen.

16. Volgens een studie van Nature Climate Change neemt de ijskap in het noordoosten van Groenland met meer dan 10 miljard ton ijs per jaar af sinds 2003.

17. Een groot deel van de bezoekers aan Groenland komt voor de wilde dieren, waaronder de ijsberen, bultruggen, muskusossen, walrussen, rendieren en zeearenden.

18. Groenland werd in de tiende eeuw ontdekt door de Vikingen.

19. De officiële talen op Groenland zijn Groenlands en Deens, maar Engels wordt over het algemeen ook goed begrepen.

Kijk op www.meridiantravel.nl - 117

BED, BREAKFAST, BLUES & BEACH BOYS

BIJZONDER LEKKER SLAPEN IN MISSISSIPPI 118 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Vroeger of later kom je ze tegen, de bordjes met Gas, Food & Lodging langs de snelweg. Voor een betaalbare nachtrust kun je die afslag gerust nemen, maar net als in de naastgelegen fastfoodrestaurants hoef je in ketenhotels als die van Marriott, Hilton en Courtyard Inn geen unieke charme te verwachten. En dat is zonde, want even verderop wachten ware pareltjes van accommodaties op je. Wij zetten er een paar voor je op een rij in Mississippi in het Diepe Zuiden van Amerika.

\

T E K S T & F O TO G R A F I E M A R T I N S C H Ä F E R & V I S T I T M I S S I S S I P P I

In Mississippi komen de meeste mensen voor drie dingen: muziek, geschiedenis en schandalig lekkere barbecue en soulfood. Clarksdale biedt ze alledrie. Het karakteristieke stadje ademt aan alle kanten blues en speelt dan ook een hoofdrol binnen de Mississippi Blues Trail, een route langs zo’n tweehonderd plekken waar de blues in meerdere of mindere mate zijn sporen heeft achtergelaten. En daarbij mag een ding niet ontbreken: de blues live. Geen probleem, in Clarksdale. Bij de authentieke juke joint Red’s Lounge en Morgan Freemans Ground Zero Blues Club laat lokaal talent het bluesvuur tot diep in de nacht hoog oplaaien.

Zuidelijke ambiance Daarna kun je natuurlijk in een steriel hotelbed aan de snelweg neerploffen en ’s ochtends aan het ontbijtbuffet klam roerei, een halve bagel en yoghurt uit plastic op je bordje laden. Maar waarom zou je? In de vintage gerestylede kamers en appartementen boven Ground Zero is het veel leuker wakker worden, al was het maar omdat je na een avondje liveblues voor je bed alleen maar de trap hoeft op te lopen. Drie straten verderop

heb je met maximaal drie vrienden in het Delta Bohemian Guest House het rijk alleen in een charmant houten huis van twee verdiepingen – bij aankomst staat er bovendien een koud biertje voor je klaar. Ook de naastgelegen bed & breakfast Clarksdale White House is een fantastische optie, waarbij hun befaamde Southern breakfast een klinkende plus is. Wie de zuidelijke ambiance echter maximaal wil opvoeren, rijdt een stukje verder Clarksdale uit en parkeert zijn auto bij de Shack Up Inn. Op het terrein van de voormalige Hopson Plantation staat namelijk een tiental originele sharecropper shacks die je voor een of meerdere nachten kunt huren. De eigenaar kocht alle eenvoudige boerenhuisjes in de wijde omtrek op en herbouwde ze hier in een rustiek bungalowpark dat zich met een brede grijns een B&B noemt – een Bed & Beer, omdat je ook hier bij het inchecken een halve liter krijgt aangereikt.

Breakfast of champions.

Luxe versus onbetaalbaar leuk Op iets meer dan een uur rijden van Clarksdale ligt Greenwood, een dromerig stadje in het oosten van

Kijk op www.meridiantravel.nl - 119

120 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Mississippi. Het werd rijk door katoen in het antebellum, maar raakte na de Burgeroorlog steeds verder in verval – niet alleen door de impact van het oorlogsgewoel, maar vooral omdat de afschaffing van de slavernij de plaatselijke economie een harde klap gaf. De tegenstelling tussen arm en rijk is hier goed te zien. De vervallen wijk Baptist Town steekt schril af tegen Greenwoods mooiste straten Grand Boulevard, Money Road, River Road en Poplar Street, die in 2011 figureerden in The Help, de verfilming van Kathryn Stocketts Een keukenmeidenroman. En dat contrast klinkt door in de overnachtingsmogelijkheden in Greenwood. Wil je het luxe? Boek dan vooral bij The Alluvian Hotel, een boetiekhotel met uitgebreide spa aan Howard Street in het historische centrum. Wil je het liever onbetaalbaar leuk? Ga dan naar Tallahatchie Flats, net als de Shack Up Inn een bonte verzameling houten huisjes met een veranda, een golfplaten dak, een vintage jaren 40-interieur én moderne basisgemakken als een toilet, een keuken en stromend water. Hier druipt de sfeer van weleer haast van de met kranten behangen muren, helemaal omdat er sinds kort een bluesmuzikant woont die geregeld op zijn veranda zit

te spelen. Hoewel je in Clarksdale meer keuze uit huisjes hebt, is het voor bluesfans goed om te weten dat je bij Tallahatchie Flats op loopafstand van het graf van de legendarische bluespionier Robert Johnson bij de Little Zion Church slaapt.

Biscuits, gravy & grits Verder zuidwaarts vervaagt de blues langzaam om plaats te maken voor een ander historisch thema: het antebellum, de periode voorafgaand aan de Amerikaanse Burgeroorlog. Het plaatsje Natchez kwam redelijk ongeschonden uit de strijd en is een fotogeniek paradijs voor liefhebbers van statige landen plantagehuizen met reusachtige zuilen en bomen vol Spanish moss. Natchez is een B&B-stadje bij uitstek, met accommodaties in alle soorten en prijsklasses, de een nog schilderachtiger dan de ander. In tegenstelling tot Nederland en België zijn de meeste bed & breakfasts relatief prijzig, omdat de eigenaars vanwege de historische waarde van hun etablissement vaak een paar tientjes bij de prijs optellen – maar dan krijg je er vaak wel een of meerdere spoken gratis bij. Als je eenmaal aan het uitgebreide ontbijt met huisgemaakte bis-

Openingsfoto Bij Tallahatchie Flats kun je de meeste zondagen ook genieten van liveblues Linkerpagina vanaf boven met de klok mee Twin Oaks, Natchez; Delta Bohemian Guest House (foto: Rory Doyle); Liveblues in de Ground Zero Blues Club (foto: Visit Mississippi); Welkom bij de Shack Up Inn Onder Rustieke rust bij de Shack Up Inn

Kijk op www.meridiantravel.nl - 121

cuits, gravy en grits in de royaal gedecoreerde eetkamer zit, vergeet je dat echter al snel.

Eclectisch Bij Twin Oaks gaan ze zelfs een stapje verder. De bed & breakfast wordt gerund door de chef-kok Regina Charboneau, zonder meer een van dé autoriteiten binnen de Southern cuisine. Hier kun je kookweekendjes boeken, waarbij je onder meer Regina’s felbegeerde biscuits-recept krijgt. Spoiler: haar geheim leunt grotendeels op vier pakjes boter. Zo’n culinair weekendje kost je al snel rond de negenhonderd dollar, maar het betaalbaardere Shanty Bellum is een prima alternatief als je het geen probleem vindt om je ontbijt zelf te maken. De eigenaars hebben drie houten huizen uit 1880 opgeknapt en voorzien van een eclectisch interieur met binnenhuishighlights uit de hele 20e eeuw; van pluche, leer en steigerhout tot een contrabas en Route 66-neon. Op loopafstand van de Mississippi en de klassieke kroeg UnderThe-Hill Saloon, dus meer dan de moeite waard.

Dat Mississippi ook een strandbestemming is, ontdek je op nog geen vier uur rijden van Natchez. Geen zorg: de Mississippi Gulf Coast is na diverse orkanen en een ingrijpende olieramp weer opgekrabbeld tot een zonovergoten plek waar je gerust je handdoek op het warme zand kunt uitspreiden. Met meerdere casinohotels en het verrassend leuke Ohr-O’Keefe Art Museum is Biloxi verreweg het meest populair, maar ook nabijgelegen plaatsjes als Bay St. Louis, Pass Christian en Ocean Springs hebben een speciale kustcharme die je nergens anders vindt. The Roost Hotel in Ocean Springs is een ideale uitvalsbasis als je meer om karakter geeft dan om blackjack en roulette. Het boetiekhotel wordt omgeven door eeuwenoude eiken en bevindt zich op twee keer struikelen van de Gulf Islands National Seashore en het lommerrijke centrum van Ocean Springs, waar je je in de vele galeries, bars en toprestaurants met gemak een paar avonden uitstekend kunt vermaken – een perfect relaxed einde van je reis door Mississippi. n

Onder vanaf linksboven met de klok mee Clarksdale White House (foto: Rory Doyle); Luxe in de Mississippi Delta: The Alluvian Hotel (foto: Visit Mississippi); De receptie van Tallahatchie Flats; Interieur van een shack, die in variaties met twee tot vier kamers te boeken zijn (foto: Visit Mississippi)

Boven links Shanty Bellum Too, een van de drie opties in Natchez (foto: Visit Natchez) Rechts The Roost Hotel, Ocean Springs (foto: The Roost)

Mississippi praktisch ACCOMMODATIES

Natchez Shanty Bellum (vanaf 80 dollar): www.facebook.com/ShantyBellum Twin Oaks (vanaf 129 dollar): www.twinoaksnatchez.com Ocean Springs The Roost Hotel (vanaf 129 dollar): www.roostoceansprings.com

Clarksdale Ground Zero Blues Club (vanaf 125 dollar): www.deltacottoncompany.com Delta Bohemian Guest House (vanaf 225 dollar): www.deltabohemianguesthouse.com Clarksdale White House (vanaf 115 dollar): www.clarksdalewhitehouse.com Shack Up Inn (vanaf 85 dollar): www.shackupinn.com Greenwood The Alluvian Hotel (vanaf 215 dollar): www.thealluvian.com Tallahatchie Flats (vanaf 85 dollar): www.tallahatchieflats.com

Kookles bij Regina Charboneau begint en eindigt met boter

Kijk op www.meridiantravel.nl - 123

Door de ligging rond het lev endige YongeDundasplein is Downtow n Yonge (spreek uit als young) een van de bruisen dste wijken van de stad.

d grijk historisch gebie Old Town is een belan w. eeu e 19 gin dat teruggaat tot be

uit een doolarket bestaat M n n to g n si daarvan staa rond Ken gjes. In vele Het gebied ee st . en en s iz je nse hu le straat rde Victoriaa u hof van smal le ek g jk li jden vro aan weerszi t met uitzicht De wijk Harbourfront is een chique buur ilanden. nto-e Toro de en eer op het Ontariom

e g springend eest in het oo m ’s e to n D . ro n Om To niet hee je simpel weg n ku e k d er it m beeld 3 meter oo as met zijn 55 CN Tower w r wereld. ande toren te ta js ri v te gs hoo

124 - Kijk op www.meridiantravel.nl

populair als ijshockey, Geen sport in het land is zo evaartsoord waar haar en in Toronto staat het bed Icehockey Hall of Fame. helden worden geĂŤerd, de

Een honkbalwed strijd bijwonen is een ervaring licht zult verget die je niet en. Naast de CN Tower ligt het Ro Centre, thuisbas gers is van de Blue Ja ys.

Toronto ligt een zachtmoediger In een van de oudste wijken van t. In een sfeervol negentiendealternatief: St Lawrence Marke t d je de beste eet- en drinkmark eeuws roodstenen gebouw vin van de stad.

deze stad. Fort s is ruimschoots gedacht in Aan geschiedenisliefhebber rd en waar de we t k waar Toronto gestich York bijvoorbeeld, is de ple och 1813 werd bev ten. gelijknamige veldslag van

Kijk op www.meridiantravel.nl - 125

SELECTIONS Cambodja vanaf

USA vanaf

Canada op maat

€2.925,- p.p.

€2.148,- p.p.

(PRIJS OP AANVRAAG)

Ultieme 14-daagse self-drive jeeptour

The Civil Rights History Tour

Ga met ons mee naar Canada!

Voor de Lotos Rallye 2020 heeft Cambodia Jeep die extra kilometer afgelegd en ontworpen ze de beste jeeptour in Cambodja ooit. Nieuwe wegen werden geopend, nieuwe plaatsen zijn toegevoegd en unieke en nieuwe hotels zijn opgenomen in het programma.

Volg in de voetsporen van de helden van de Civil Rights Movement in het Diepe Zuiden van Amerika. U reist door maar liefst vier staten en negentien steden tijdens deze 15-daagse autorondreis met onderweg beroemde steden als Nashville, Memphis, Selma en Jackson, en nog veel meer.

Wie kent het niet? Uren googelen en de verwarring wordt alleen maar groter. Die schrijft dit en die schrijft dat. Op het internet een rondreis naar Canada bij elkaar puzzelen is zeker niet zomaar gedaan….. en daar komt het team van GoCanada dus om de hoek kijken. Wat is er nu fijner dan te praten met een gepassioneerde specialist die luistert naar je wensen en meteen reageert met een reisadvies dat zit als een maatpak. Aangevuld met de leukste tips, verborgen parels, postbodes in watervliegtuigjes, vissende beren en andere typische Canadese belevenissen. Bel of mail ons met uw wensen of maak een afspraak op ons kantoor in Naarden en wij gaan aan de gang met een reisadvies op maat. En of dat nu zomer of winter is, per auto of per camper, de Yukon of Nova Scotia, we hebben alles geprobeerd en zijn overal geweest!

Voor avonturiers met een voorliefde voor oldtimers is dit de ultieme jeeptour door Cambodja. Ervaar het prachtige landschap van Cambodja met zijn culturele en historische gebouwen en ongelofelijk vriendelijke mensen. Cambodia Jeep heeft ervoor gezorgd dat de routes van de begaanbare wegen afwijken, wat garant staat voor een echt unieke jeepbelevenis. Deze buitengewone self-drive jeepervaring kun jij ook meemaken! Lezers van De Mooiste Rondreizen ontvangen 5% korting.

Startdatum: 11 januari 2020.

Maximaal aantal deelnemers: 20 personen in 10 jeeps: 2 personen per jeep.

Prijs: 4.400,- euro p.p.

MEER INFORMATIE info@cambodiajeep.com en www.cambodiajeep.com

126 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Inbegrepen: - Retourvlucht met United - Luchthavenbelasting - Autorondreis volgens programma op basis van logies in toeristenklassehotels - Keuze uit verschillende autotypes - Op maat gemaakt handboek in het Nederlands - Jaarabonnement Meridian Travel MEER INFORMATIE GoAmerika www.goamerika.nl Tel.: +31(0)20 561 20 07

MEER INFORMATIE GoCanada www.GoCanada.nl Tel.: +31(0)35 750 32 25

SELECTIONS Canada

Peru vanaf

India vanaf

(PRIJS OP AANVRAAG)

€2.377,- p.p.

€1.395,- p.p.

West-Canada in 21 dagen

21- daagse rondreis Peru

16 Daagse individuele rondreis India Highlights

Beleef de ongerepte natuur van West-Canada!

Wakker worden naast de ruige bergen van de Rockies. Wandelingen maken bij de azuurblauwe meren van Banff en Jasper. Verse zalm eten aan de kust van Vancouver Island. Streep het zien van wilde dieren als beren, orka’s en walvissen van je bucketlist. En vul je je reis aan met bijzondere excursies? We nemen je mee langs de hoogtepunten van West-Canada tijdens een fantastische rondreis die begint en eindigt in wereldstad Vancouver.

Speciaal voor de lezers van De Mooiste Rondreizen heeft ToPeru een aanbieding die je niet mag missen. Ze geven namelijk flinke korting op een van hun mooiste rondreizen: Absoluut Peru, drie weken lang genieten van cultuur, natuur en de heerlijke Peruaanse keuken.

De India Highlights rondreis is een mooie complete reis waarbij vele bezienswaardigheden van India worden bezocht. Tijdens de reis wordt u door uw privé chauffeur door het prachtige land gereden. De reis staat bol van oude cultuur, tradities en natuur. Onderweg ontmoet u lokale bevolking en maakt u kennis met het echte India. Om u echt de sfeer van het oude India te laten ervaren overnacht u onder andere op een traditionele Houseboat en in een eeuwenoud paleis. Slapen en ontwaken als een vorst(in) in India!

Onze reisadviseurs staan klaar voor al je vragen en behandelen vrijblijvend je offerte-aanvraag binnen 1 dag. Maak van jouw reisdroom een droomreis!

MEER INFORMATIE Bekijk de reis, kies je reiswijze (auto of camper) en pas de route naar wens aan via www.tiogatours.nl/wild-west-canada

128 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Over de rondreis Bezoek de Ballestaseilanden, de mysterieuze Nazca-lijnen, het bruisende Arequipa, de condors van de Colca Canyon, het hooggelegen Titicacameer, de Incahoofdstad Cuzco, Machu Picchu, de Amazone, én loop de 4-daagse Inca Trail (indien volgeboekt de 4-daagse Salkantay Trekking). Genoemde prijs is op basis van 2 personen, exclusief retourvlucht Amsterdam-Lima.

MEER INFORMATIE Ga naar www.toperu.nl voor een beschrijving van deze rondreis en boek vóór 1 juni o.v.v ‘Meridian-19’. Bellen (030-2945052) of e-mailen (info@toperu.nl) is ook mogelijk.

Inbegrepen Privé vervoer - Delhi - Taj Mahal - Chand Baori Stepwell - Jaipur - Paleis der Winden - Udaipur - overnachten op traditionele Houseboat op de backwaters van Kerala - slapen in een eeuwenoud paleis.

De prijs is op basis van bovenstaand landarrangement.

MEER INFORMATIE Treasury Travel www.treasurytravel.nl

COLOFON De volgende editie staat in het teken van wildlife- & natuurreizen en verschijnt op 16 juli.

MERIDIAN TRAVEL VERSCHIJNT VIER MAAL PER JAAR EN IS EEN UITGAVE VAN:

dORIZON MEDIA POSTBUS 135 1900 AC CASTRICUM T +31 (0)251 67 21 36 REDACTIE@MERIDIANTRAVEL.NL WWW.MERIDIANTRAVEL.NL

Wil je meer weten over abonnementen, alles digitaal lezen, onze nieuwsbrief of onze webshop met nog veel meer reismagazines?

Kijk op www.meridiantravel.nl

Uitgever/Hoofdredacteur HARALD KOLKMAN

Eindredactie MARTIN SCHÄFER

Tekstbijdrages NICO DE BOER, ANNEKE DE BUNDEL, HANNY FLUIT, NICOLE FRANKEN, HARALD KOLKMAN, ANNELIES RIGTER, ANNEKE RUYS, MARTIN SCHÄFER, MARLIZ SCHOUTEN, PETER VAN VEENENDAAL

Fotografie ANDREAS KALVIG ANDERSON, KARSTEN BIDSTRUP, NICO DE BOER, HENNY DE BOER, ANDREAS KLAUSSNER, HARALD KOLKMAN, HELEEN FRAANJE NICOLE FRANKEN, ANNELIES RIGTER, ANNEKE RUYS, HARALD EN YVANY SCHMIDT, SHUTTERSTOCK.COM, THE GREAT AMERICAN WEST, VISIT MISSISSIPPI

Sales DORIZON MEDIA T +31 (0)251 67 21 36 SALES@MERIDIANTRAVEL.NL

Distributie VMB PRESS / ALDIPRESS / AMP

Abonnementenservice 1 jaargang (4 edities) kost 27,50 Abonnementenservice: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA UITGEEST www.bladenbox.nl (nieuwe abonnementen) www.aboland.nl (wijzigingen en vragen) Tel. +31 (0)251 – 257924 Cadeauabonnementen Cadeauabonnementen stoppen automatisch na het ontvangen van het aantal aangegeven nummers. De ontvanger ontvangt een aanbieding voor een nieuw abonnement aan het einde van het cadeauabonnement.

De eerste abonnementsperiode De eerste abonnementsperiode gaat u aan voor bepaalde tijd en kunt u ook niet tussentijds beëindigen.

Indien u het abonnement aan het einde van deze periode wilt beëindigen, dan dienen wij uiterlijk 3 maanden voor het einde van de abonnementsperiode uw opzegging in ons bezit te hebben.

Abonnementen na de eerste abonnementsperiode Abonnementen worden na de eerste abonnementsperiode omgezet naar een jaarabonnement welke telkens voor een jaar wordt gefactureerd, tenzij u tenminste 3 maanden voor het eindigen van de geldende abonnementsperiode heeft opgezegd. Na de omzetting geldt een opzegtermijn van 3 maanden.

Langlopende abonnementen omzetten Abonnementen die u aangaat met een looptijd van meer dan 12 maanden, worden na het einde van de geldende abonnementsperiode omgezet naar een abonnement dat eens per jaar wordt gefactureerd. Voor verdere informatie over deze omzetting, zie Abonnementen na de eerste abonnementsperiode. U bent gehouden voor de volledige duur van de abonnementsperiode en wordt beloond voor uw loyaliteit door middel van een korting of een welkomstgeschenk.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

Overige vragen Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA UITGEEST www.bladenbox.nl (nieuwe abonnementen) www.aboland.nl (wijzigingen en vragen) Tel. +31 (0)251 – 257924 Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gekopieërd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. © 2019 dORIZON Media Meridian Travel Magazine www.meridiantravel.nl

130 - Kijk op www.meridiantravel.nl

Coverfoto: Shutterstock.com

Opzeggen Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon.

De opzegtermijn vindt u in de voorwaarden hierboven. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Al 33 jaar dé specialist RUSLAND MONGOLIË CHINA GEORGIË ARMENIË OEKRAÏNE BALTISCHE LANDEN FINLAND INDIVIDUELE- EN GROEPSREIZEN • MAATWERK • CITYTRIPS • RIVIERCRUISES FLY & DRIVES • TRANS SIBERIË EXPRESS EN ANDERE TREINREIZEN

2019

Vraag nu de gratis brochure aan!

RUSLAND

MONGOLIË CHINA GEORGIË ARMENIË OEKRAÏNE BALTISCHE LANDEN FINLAND

020 – 2012777 | INFO@BOLSJOJ.NL | WWW.BOLSJOJ.NL

ERVAAR EVA AIR De beste manier om de Thaise hoofdstad te verkennen?

Vlieg met EVA Air non-stop vanuit Amsterdam naar Bangkok en stap daar op de ďŹ ets!

Voor meer informatie kijk online of volg ons via Facebook EVA Air Nederland.

evaair.com