Eindeloze panorama’s langs de Noorse kust

GENIETEN AAN BOORD VAN DE HURTIGRUTEN

’s Werelds mooiste zeereis wordt hij wel genoemd: de Hurtigruten, een tocht langs 34 havens en oneindige landschappen. Al 127 jaar lang varen dagelijks postboten langs de lange Noorse kust en doen de passerende havens aan om passagiers, post en andere vracht op te pikken en af te leveren. Deze functie vervult de Hurtigruten nog steeds, maar geleidelijk aan hebben passagiers de overhand gekregen en is het comfort aan boord daarop aangepast.

aNoorwegen heeft een waanzinnig lange kustlijn. De onregelmatig gelijnde fjorden rekken de kustlijn op tot ruim 25 duizend kilometer – meer dan de oost- en westkust van de Verenigde Staten bij elkaar. Langs die kustlijn bevinden zich bekende plaatsen als Bergen, Trondheim, Ålesund en Bodø. Voorbij de poolcirkel in de woeste Noorse Zee ligt de eilandengroep de Lofoten met zijn karakteristieke en authentieke vissersplaatsjes, die voor de komst van de Hurtigruten in 1893 ‘s winters volledig geïsoleerd waren. De postboot bracht de bewoners van de ruim dertig plaatsen langs de kust post en vracht, en daarmee verlichting in het zware winterse bestaan. De Hurtigruten is door deze bezorgdienst synoniem met traditie, warmte en herkenning. De mensen in de afgelegen plaatsen waren er volledig van afhankelijk.

Memorabele boottocht Anno nu kent de Noorse infrastructuur natuurlijk volop wegen en vliegroutes. Toch bestaat de Hurtigruten nog steeds, voor lokaal vervoer en vracht. Maar de belangrijkste bron van inkomsten is nu onmiskenbaar het toerisme. Het is een memorabele boottocht, niet te vergelijken met een normale cruise omdat het publiek vooral sportief is en de hutten redelijk eenvoudig zijn. Vertier aan boord bestaat vooral uit interessante lezingen over de rijke natuur. Hoe noordelijker je komt, hoe minder cruise-achtig de tocht wordt. Buiten is het ijskoud en de wind waait. Iedereen is dik aangekleed en afgezien van een verdwaalde Amerikaan zul je er niet snel iemand in korte broek aantreffen. Dagelijks vertrekt een van de twaalf schepen vanuit Bergen om na 2.500 zeemijlen via Kirkenes in het hoge noorden weer aan te meren in Bergen*. Op zowel op de heen- als terugreis worden 34 havenplaatsen aangedaan. Ook kortere trajecten zijn mogelijk, zoals de zevendaagse reis noord- of zuidwaarts tussen Bergen en Kirkenes. Veelal wordt dicht bij het centrum aangemeerd, zodat je in nogal wat plaatsen makkelijk van boord kunt voor een wandeling of korte excursie.

Aan boord Na een rechtstreekse KLM-vlucht vanaf Amsterdam gaan we op vrijdagmiddag in Bergen aan boord van de MS Spitsbergen voor een reis van 7 dagen naar Kirkenes in het hoge Noorse noorden. De Spitsbergen is in 2009 in Portugal gebouwd onder de naam Esplanada. In 2016 werd het schip geschikt gemaakt

Openingsfoto Uitzicht op de Noorse kust nabij Torvik Rechterpagina boven Uitzicht op de kade van Bryggen in Bergen Rechterpagina onder Eén van de vele mooie straatsjes in Bergen

voor de Hurtigruten en vanaf dat moment gaat hij als MS Spitsbergen door het leven. Het schip telt 100 hutten en behoort tot de kleinere schepen van de vloot. De andere schepen hebben veelal 200 tot 300 hutten. Veel passagiers kiezen bewust voor de Spitsbergen vanwege zijn intieme karakter. Het schip telt 6 voor passagiers toegankelijke dekken. Op dek 5 bevindt zich het restaurant, waar 3 keer per dag gegeten wordt. De reis is voor alle gasten volpension, dus inclusief alle maaltijden. Bier, wijn en sterkedrank zijn volop aanwezig – tegen pittige Noorse prijzen, maar de kwaliteit is goed.

Dag 1: Bergen De Hanzestad Bergen, het zuidelijke begin- en eindpunt van de Hurtigruten, werd gesticht in 1070 en was tot 1299 hoofdstad van de Noorse natie. Unesco riep de historische wijk Bryggen met zijn houten pakhuizen in 1979 uit tot werelderfgoed. Bergen, met z’n ongeveer 275 duizend inwoners, ligt ook letterlijk tussen de bergen. Vanuit het centrum brengt het tandradtreintje de Fløibanen je naar het uitzichtpunt Fløyen, waar je een geweldig uitzicht over de stad voorgeschoteld krijgt. De uitgestrekte stad heeft prachtige, veelkleurige houten huizen. Het centrum is gezellig en bedrijvig met gezellige cafés en restaurants en een leuke vismarkt. Begin maart was het er prachtig weer met een helderblauwe lucht, maar dat schijnt een uitzondering te zijn. Regen is namelijk de norm in Bergen. Aan het eind van de middag is het embarkation time. Passagiers worden ontvangen in de terminal en ontvangen een gepersonaliseerde pas, die gedurende het verblijf aan boord fungeert als paspoort én digitale portemonnee. Na de verplichte veiligheidsinstructie kan iedereen naar zijn hut om zich te settelen. Tijdens het dessert laat een indrukwekkende scheepstoeter ons weten dat de reis nu echt is begonnen en varen we de haven van Bergen uit.

Dag 2: Ålesund Als het schip vaart is er een heerlijk rustige en nauwelijks merkbare zachte deining. Bij zonsopkomst genieten we van een schitterend uitzicht op de fjorden. Het schip laveert tussen fjorden, klippen en eilanden door. Als je een buitenhut aan de landzijde hebt, kun je vanuit je hut genieten van het natuurschoon. Voor passagiers met een binnenhut zijn er op dek 5 genoeg zitgelegenheden bij de ramen en heb je op het bovenste dek

* (vanaf 1 januari 2021 is dit niet meer het geval. Er is dan nog wel meerdere keren per week een vertrek, maar niet meer dagelijks, red.)

Grote foto Eén van de vele eilanden voor de kust Kleine foto linksonder Kennis maken met 'Norways Coastal Kitchen'

vrij zicht in de frisse buitenlucht. In Ålesund ligt de MS Spitsbergen ruim 2 uur aan de kade. Nog geen 10 minuten later loop je al in het centrum van de stad. Ålesund werd in 1904 door een brand volledig verwoest en daarna heropgebouwd in de toenmalig populaire bouwstijl, de jugendstil. De Hurtigruten biedt een georganiseerde stadswandeling aan, maar je kunt ook zelf aan de boemel. Er is een nationaal jugendstilmuseum te vinden, evenals een van Europa’s grootste zoutwateraquariums. De Hurtigruten heeft in de zomer, herfst en winter/lente een ander vaarprogramma. In de wintermaanden krijgen de passagiers een presentatie over de aurora borealis – het befaamde noorderlicht – en de toezegging dat alle passagiers worden gewaarschuwd als het moment daar is. Maar eerst vaart het schip al meanderend door de fjorden verder.

Dag 3: Trondheim Via Molde en Kristiansund arriveert de Spitsbergen in Trondheim. Het is hier al gelijk een stuk kouder met her en der sneeuw, en het schip ligt ook verder van het centrum af. Trondheim dateert uit 997 en is de op twee na grootste stad van Noorwegen. Ook hier kunnen reizigers mee met een georganiseerde wandeling. Op ongeveer een halfuur lopen van het schip staat de Nidorasdomkerk – Trondheim heette vroeger Nidoras. De gigantische kerk uit de 12e eeuw is sinds de reformatie de kathedraal van de lutherse bisschoppen van Trondheim. Het lutheraanse geloof was tot 2012 de staatsgodsdienst in Noorwegen. Verder kent Trondheim mooie middeleeuwse, veelkleurig geschilderde huizen. Een sfeervol uitzicht op deze panden biedt de karakteristieke Gamle Bybrua, een brug uit 1861.

Dag 4: Voorbij de poolcirkel Vandaag zijn we halverwege de reis en het is een memorabele dag: we passeren de poolcirkel. En dat is een gebeurtenis die nog steeds uitgebreid gevierd wordt. Het is buiten koud met een snijdende wind en natte regen en sneeuw, we zijn immers in het Noordpoolgebied. Op het buitendek wordt Neptunus welkom geheten en wagen dappere passagiers zich aan een pollepel ijsblokjes die de zeegod in hun trui laat vallen, waarna de beloning volgt: een glaasje aqua-

vit. In de zomer is het hier 24 uur licht, in de winter heb je kans op het noorderlicht, het prachtige groenblauwe draaiende licht aan de hemel – maar door de weersomstandigheden helaas niet tijdens onze reis. Vervolgens vaart de MS Spitsbergen de haven van Bodø binnen. Ook hier is volop tijd om de stad te bekijken. Vooral de nabijgelegen Noorse luchtmacht met haar straaljagers maken veel indruk. In de middag steekt het schip de ruige Noorse zee over voor de overtocht naar de Lofoten. Die zeereis blijkt in de categorie ‘now we’re talking’ te vallen: een woeste, turbulente overtocht op een indrukwekkend kolkende zee. Staan, zitten en lopen zijn onmogelijk zonder je vast te houden. Maar na 4 uur varen we veilig Stamsund binnen, waar passagiers meekunnen met een excursie naar het Vikingmuseum met zang, drank en dans. Ondanks dat het donker en regenachtig is, zijn vanaf het schip de bekende rekken met drogende vis te zien en de gekleurde huisjes op palen die zo karakteristiek zijn voor de Lofoten.

Dag 5: het Arctische gebied Vandaag meert de Spitsbergen aan in Tromsø, de Arctische hoofdstad van Noorwegen. Tromsø ligt boven de poolcirkel, op dezelfde hoogte – of breedte –als Alaska en Siberië. Het is een hele leuke, typisch Noorse stad met kleurrijke houten huizen, maar ook trendy coffeeshops waar je je een fijne latte kunt bestellen. En natuurlijk slaan we ook de wereldberoemde Ishavskatedralen niet over. Deze opvallende kerk is aan de buitenzijde met aluminium bekleed en heeft zowel aan de voor- als achterkant een glazen gevel met kleurrijke mozaïeken. De kerk symboliseert de ijsbergen, het poollicht en de poolnachten.

Dag 6: Honningsvåg Op deze dag kun je als passagier meegaan met een hondensledetocht of een excursie naar de Noordkaap, de meest noordelijke punt van Europa. Door weersomstandigheden kunnen die uitstapjes echter niet altijd doorgaan, zoals op deze tocht. We zijn nu echt beland in het bitterkoude noorden. Het is begin maart en krijgen een sneeuwstorm voor onze kiezen. De temperatuur is -5 graden, maar voelt als -12. ‘Die nacht stopt het schip kort in Øksfjord, Hammerfest en Havøysund, maar dan ligt iedereen nog op één oor. Kort na elven kan iedereen er voor ruim 2 uur uit in Honningsvåg. Dicht bij de Noordkaap is de natuur

Rechterpagina boven De Ishavskathedraal in Tromso Rechterpagina onder Schemering in Tromso Kleine foto onder De beroemde vuurtoren Kjeungskæret Fyr

spectaculair in het vogelbeschermingsgebied Gjesværstappan met papegaaiduikers en drieteenmeeuwen.

Dag 7: Kirkenes Noorwegen lijkt samen met Zweden wel op het profiel van een paardenkop. En op de laatste dag varen we over de hoogste punten van die kop heen. Als we op donderdagochtend in Kirkenes aankomen, zitten we dicht tegen de Russische grens aan. Kirkenes is de hoofdstad van de Barentzregio, de toegangspoort naar het oosten. De verkeersborden geven zowel in het Noors als Russisch de richting aan. Wie deelneemt aan de terugreis kan vandaag op excursie naar de Russische grens of musea bezoeken. Het stadje is volledig toegedekt door dikke lagen sneeuw en in het water liggen ijsschotsen.

De meeste reizigers beëindigen de Hurtigruten echter hier en vliegen terug naar Bergen of door naar Oslo. Gelukkig verliep onze terugreis via Oslo voorspoedig, want net terug op Schiphol werd de lockdown in Nederland afgekondigd. Toen werd alles anders, maar met deze fantastische herinnering viel er nog lang na te genieten. l

Praktisch

WAT KOST HET? Je kunt de Hurtigruten zo duur maken als je zelf wilt. Er zijn drie mogelijkheden:

Basic is letterlijk basic: je kunt wel een type hut kiezen, maar pas aan boord hoor je welke hut je krijgt. Je krijgt een vaste dinertafel toegewezen maar er kan geen vaste dinertijd gekozen worden.

Select biedt de mogelijkheid om de cabine en dinertijd kiezen, met een vaste tafel. Wifi, thee en koffie zijn inbegrepen.

Platinum biedt het maximum aan luxe. Een suite, dranken en wijn zijn inclusief, evenals wifi en een hoop andere extra’s zoals excursies.

De prijs voor een tocht is dus afhankelijk van de duur – 7 of 12 dagen – en de gewenste luxe. Nog afgezien van de reis naar Bergen en de terugreis vanaf Kirkenes of Bergen kan de prijs van een Hurtigrutencruise variëren van honderden tot vele duizenden euro’s.

NOORDERLICHT Op de MS Spitsbergen wordt uitgebreid aandacht aan het noorderlicht besteed. Een inleiding met diashow brengt de passagiers in de sfeer. Wat is noorderlicht? De zon stuurt aan de lopende band elektrisch geladen deeltjes de ruimte in. Dit gebeurt met een nauwelijks voor te stellen snelheid van gemiddeld 400 km/sec, wat zelfs kan oplopen tot 2.500 km/sec. Een klein deel van deze deeltjes bereikt na een reis van ongeveer 150 miljoen kilometer (!) onze aarde. Deze geladen deeltjes botsen in onze atmosfeer met zuurstofatomen en stikstofmoleculen, waardoor licht wordt gecreëerd. Dit licht kunnen we het blote oog waarnemen. De geladen deeltjes worden door de magnetische veldlijnen rond de aarde naar de poolstreken geleid. Deze lichtverschijnselen zijn vooral zichtbaar bij de Noordpool (aurora borealis) en Zuidpool (aurora australis). Het noorderlichtseizoen bevindt zich tussen 1 oktober en 31 maart. Het zien van het noorderlicht is geen vanzelfsprekendheid en is dus heel bijzonder om mee te maken.