Madhya Pradesh

EEN VERRASSEND MOOIE DEELSTAAT VAN INDIA

Dankzij haar culturele rijkdom en biodiversiteit is Madhya Pradesh een van de best bewaarde geheimen van India. Fotografe Annelies Rigter en journaliste Wenneke Savenije gingen op onderzoek uit en ontdekten dat deze deelstaat heel veel meer te bieden heeft.

Linkerpagina van links naar rechts Jong echtpaar bezoeken Madhya pradesh tijdens hun huwelijksreis; Hindoe god Shiva met zijn gemalin Parvati in het State museum in Bhopal

bOnze reis begint in Indore, het zakelijk hart van Madhya Pradesh, de stad die in 2017 werd uitgeroepen tot de ‘Cleanest City’ van heel India. Wanneer we door het schemerdonker van het vliegveld naar het centrum rijden, zien we nauwelijks bedelaars en er wordt niet half zoveel geclaxonneerd als in andere grote Indiase steden. De volgende ochtend maken we kennis met onze gids Parvez, een sympathieke moslim van rond de dertig met een grote kennis van de geschiedenis en de mythologie. Hij kan het prima vinden met onze altijd glimlachende chauffeur Akbar, die ondanks het feit dat zo’n 70% van de bevolking van Madhya Pradesh hindoe is, ook moslim blijkt te zijn. In zijn hagelwitte Ambassador rijden we naar het Lal Bagh Palace, dat in de jaren 1886-1921 aan de oever van de rivier Khan werd gebouwd door Maharaja Shivaji Rao Holkar. Bij de hoofdingang van het paleis worden we herinnerd aan het Victoriaanse tijdperk: de gietijzeren hekken zijn afkomstig uit Engeland, maar het embleem van de Holkar familie – ‘He who tries will succeed’ – is er kunstig in verwerkt. Achter het witte paleis bevindt zich een Engelse rozentuin en de weelderige gedecoreerde zalen in het enigszins sjofele paleis doen met hun vergulde kroonluchters en marmeren zuilen denken aan Versailles. Na een heerlijke lunch gaan we naar het Centrale Museum dat is gehuisvest in een voormalig gebouw van de machtige Holkar-dynastie, die vanaf de eerste helft van de 18 e eeuw over Indore regeerde. Daar maken we kennis met Ahilyabai Holkar, een bijzondere vrouw die op haar achtste in de tempel de aandacht trok van Malhar Rao Holkar, die haar meenam naar het paleis als aanstaande vrouw voor zijn geadopteerde zoon. Maar de intelligente Alhilyabai ontpopte zich tot een van de eerste onafhankelijke vrouwen van India en werd in 1767 zélf zijn opvolger. Ze verhuisde met haar gevolg naar Maheshwar aan de Narmada rivier, bouwde talloze tempels en restaureerde tempels die door de islamitische Mogols waren vernietigd. In de in 1849 door de Holkars gebouwde Krishnapuri Chhatri (koepelvormig paviljoen boven graven) met zijn drie cenotafen, waarin overblijfselen van de Holkar-vorsten worden bewaard. Complete families vermaken zich tussen de pilaren in de schaduw van het fraai uitgehouwen stenen interieur. Het geheel maakt een vredige indruk, maar op de lokale markt van Indore is het juist een drukte van jewelste. Groenten, vruchten, kruiden, kleding uit China en kleurrijke sari’s (jongere vrouwen geven de voorkeur aan spijkerbroeken en t-shirts, maar als ze gaan trouwen dragen ze nog altijd een sari!), sjaals, kleurrijke stoffen, gereedschap, wierrook, suikerrietsap: alles wat een mens in Indore maar nodig zou kunnen hebben is er te koop voor extreem lage prijzen. Dat moet ook wel, want volgens Parvez bedraagt het gemiddelde maandinkomen zo’n 8000-10000 roepies, wat gelijk staat aan 100 euro. Achter de stalletjes trekken oude tempeltjes en soms verrassend mooie huizen onze aandacht. Ondanks hun verslonsde ‘state of being’ stralen ze nog altijd de grandeur uit van vervlogen tijden. We nemen nog een kijkje op de Sarafa Bazar, die bekend staat om zijn overheerlijke street food, maar kiezen voor een Indiaas diner in het Sayaji Hotel, waar we drie huwelijken voorbij zien komen, die zoals altijd in India groots en meeslepend worden gevierd. We worden verrast met een buffet met de heerlijkste gerechten – Dahl, Chapati, Kip- en Lamscurry, Garlic Naan, Tandoori gerechten en Raita, een frisse ‘yoghurtdip’ die bij geen enkele Indiase maaltijd mag ontbreken – en het kost allemaal drie keer niets.

Maheshwar

De volgende dag rijden we naar Maheshwar, de favoriete verblijfplaats van vorstin Ahilyabai Holkar. Onderweg stuiten we op een groep zigeuners, die als dagloners katoen komen plukken op de uitgestrekte katoenvelden van Madhya Pradesh. Met hun kinderen, kamelen, paarden, quilts en kleurrijke doeken zijn ze tijdelijk neergestreken tussen de katoenplanten. Lachend laten ze ons hun zwarte kamelen zien.

In het plaatsje Ahilya bezoeken we de traditionele weverij van de Rewa Society (rehwasociety.org ), die een grote variëteit aan kleurrijke sjaals en elegante zijden sari’s produceert. Van de man die in 2015 is uitgeroepen tot ‘Best Weaver’ van Madhya Pradesh, kopen we prachtige sjaals van zijde en katoen.

Dan rijden we door naar het Ahilya Fort dat robuust en ongenaakbaar uittorent boven de heilige rivier de Narmada. Het fort werd in 1601 gebouwd door de legendarische Mogolkeizer Jalaluddin Muhammad Akbár, die een groot voorstander was van religieuze tolerantie. Daarna bezoeken we het Maheshwar Paleis en de in het fort verscholen Shiva tempel, die samen met de Maheshwar Ghat pas werden gebouwd nadat Ahilyabai Holkar - die van 1765 tot 1796 met serene wijsheid over

Rechterpagina vanaf linksboven met de klok mee Jahaz Mahal burcht in Mandu; Roopmati Paviljoen in Mandu met uitzicht op de Nimar Vallei; Grotten van Bhimbetka in het district Raisejnin waar prehistorische rotstekeningen gevonden zijn; Mandu met uitzicht op de Nimarvallei; Boeddhistische Sanchi Stupa in Bhopal; Een Indiase familie bezoekt het Devi Ahilaya Fort bij de Narmada rivier in Maheswar

haar volk regeerde - was gestorven. Haar dochter Krishna Bai liet de via dalende trappen te bereiken Ahilyeshwar tempel bouwen, als mausoleum voor haar moeder.

Sommige rituelen die Ahilyabai in Maheshwar initieerde, zoals de Sapta-Lingam ceremonie waarbij 100.000 ‘Shiva Lingams’ aan de rivier worden geofferd, bestaan nog altijd. Al vindt men tegenwoordig 15.000 van deze heilig stenen uit de Narmada wel genoeg. ‘Shiva Lingams’ in alle soorten en maten zijn te koop in de stalletjes op het tempelterrein. Beneden langs de rivier scharrelen heilige koeien rond en baden ‘sadhoe’s’ zich in het heilige water, terwijl in Ghats aan de overkant van de rivier de doden worden gecremeerd.

Vanuit Maheshwar rijden we 55 kilometer noordwaarts naar het romantisch gelegen Malwa Resort in Mandu, waar we logeren in eenvoudige maar charmante huisjes bij het meer. Hier wordt als het ware de Indiase boerenkeuken geserveerd, die we ons in al zijn eenvoud goed laten smaken.

Baz Bahadur & Roopmati

Parvez staat erop dat we de volgende ochtend heel vroeg opstaan, want hij wil ons de zonsopgang laten beleven vanaf het Roopmati Paviljoen, dat samen met het Baz Bahadur Paleis tot de mooiste bezienswaardigheden van Mandu behoort. Je zou de romantische liaison van Baz Bahadur - de laatste sultan van Mandu, die van 1555-1562 regeerde - en het lieftallige herdersmeisje Roopmati kunnen vergelijken met een Indiase variant op Romeo en Julia. Tijdens een tochtje langs de Narmada rivier raakte de sultan zo gefascineerd door de wonderschone stem van Roopmati, die aan de oever Bhajans (devote liederen) zong om de heilige rivier te aanbidden, dat hij afsteeg van zijn paard om beter te kunnen luisteren. De twee werden verliefd en al gauw wilde de sultan met Roopmati trouwen en haar meenemen naar zijn paleis. Roopmati weigerde omdat een moslim en een hindoestaanse nu eenmaal niet mogen trouwen, maar de geliefden vonden elkaar in de muziek.

Elke dag liet Roopmati zich in alle vroegte in een draagstoel met baldakijn door vier bedienden naar het Roopmati Paviljoen brengen, omringd door fraai gestileerde Mogol tuinen vol geurende jasmijnbomen. Nadat ze op het dak met zijn beide uitkijktorens haar puja had gedaan (een devoot eerbetoon voor Shiva en de Narmada), genoot ze er van de zonsopgang en nam wat te drinken en te eten. Dan ging ze te paard naar het even verderop gelegen muziekpaleis, dat de sultan speciaal voor haar had laten bouwen om de hele dag samen muziek te kunnen maken. Met zijn serene zalen, mysterieuze lichtval, ingenieuze galerijen en wonderschone doorkijkjes is dit paleis ook in zijn vervallen hoedanigheid een ode aan de schoonheid en de spiritualiteit.

Nog altijd worden er in Mandu liederen gezongen over de liefde tussen Baz Bahadur, die tevens een groot dichter en sitarspeler was, en Roopmati met haar gouden stem. Maar de romance liep slecht af: toen Baz Bahadur zichzelf uitriep tot koning van Malwa, stuurde Akbár de Grote zijn leger op hem af en doodde de dan pas 36-jarige sultan. Akbar’ s jongere broer Adham Khan volgde hem op en ook hij werd verliefd op Roopmati. Om aan zijn liefde te ontkomen dronk Roopmati, nog maar 25 jaar oud, een beker gif. Akbár kwam haar lichaam halen om haar naast haar grote liefde Baz Bahadur te begraven in Sarangpur bij Ujjain.

Jama Masjid

Een ander architectonisch hoogtepunt in Mandu is Jahaz Mahal, een werelderfgoedmonument dat vanwege zijn lang gerekte vorm en schuine muren opmerkelijke gelijkenis vertoont met een statig schip. Het elegante paleis vertoont kenmerken van de Afghaans-Turkse Khalji-dynastie, die tussen 1290 en 1390 over grote delen van India regeerde, er slaven op nahield en een belastingsysteem ontwierp dat heeft standgehouden tot in onze tijd. Maar het bouwwerk werd pas in de 15 e eeuw voltooid en bestaat uit drie grote hallen met aan de noordzijde een prachtige minihammam, die overdekt is met een sterrenhemel van steen. Aan weerszijden van het paleis bevinden zich twee kunstmatig aangelegde waterreservoirs, die dienden om het ingenieuze watersysteem dat het water geleidde over een hoge muur goed te laten functioneren.

In Jahaz Mahal woonden maar liefst 15.000 concubines. Grote vorsten als Akbár de Grote van Agra en diens zoon Jehangir kwamen er met hun gevolg van bedienden en olifanten graag op bezoek. Ze verbleven er met hun hele familie en bleven soms maanden logeren.

We rijden door naar Jama Masjid, een in Mogolstijl opgetrokken moskee in het historische centrum van Mandu, die de op een na hoogste torens van heel Azië schijnt te

Praktisch

BEREIKBAARHEID

KLM vliegt dagelijks (7 dagen per week) non-stop naar Delhi. Van daaruit zijn er meerdere vliegtuigmaatschappijen die naar de hoofdstad Bhopal vliegen

INFORMATIE EN CONTACT www.mptourism.com

Voor meer foto’s en informatie

www.anneliesrigterphotography.com

VACCINATIES

Het is aan te raden om vaccinaties voor DKTP en Tyfus te nemen. Ga voor actuele informatie naar de GGD in je woonplaats

VISA

Voor India heb je een geldig visum nodig. Deze kun je aanvragen bij de Indiase Ambassade in Den Haag tel:070-3469771 of www.indianembassy.nl of bij het visumbureau in Rotterdam of Amsterdam. Online een visum aanvragen gaat via VFS Global Services.

TIJDSVERSCHIL EN REISTIJD

Tijdens onze zomertijd is het in India 3,5 uur en in de winter 4,5 uur later dan bij ons. De beste reistijd is tussen oktober en maart.

DELHI

Linkerpagina van boven naar beneden Devi Ahilya fort aan de Narmada rivier in Maheswar; Grafsculpturen van de Jains, een van de Linkerpagina boven Zonsondergang bij religieuze groeperingen in Madhya Pradesh Marathon Linkerpagina onder Verse vis op Isla Morada Onder De Old Seven Mile Bridge

hebben. De bouw begon tijdens het bewind van Hoshang Shah en werd in 1454 voltooid onder de regering van Mahmud Khilji. Over de reusachtige binnenplaats met in het midden een grote fontein zijn draden gespannen waarover doeken gehangen kunnen worden om de gelovigen tegen de hitte te beschermen. Aan de randen van het plein bevinden zich talloze studiecellen voor de moslimstudenten, die van heinde en verre naar de moskee komen om hun kennis van de Koran te verdiepen.

In de moskee zien we groepjes driftig gesticulerende studenten Allah aanbidden. Hun streng ogende leermeesters bekijken ons met argwaan, maar als we beleefd vragen of we een foto van ze mogen nemen, breekt er een lach door op het gezicht van deze bebaarde mannen. Ook de studenten die we aanspreken zijn goedlachs en opener dan je zou verwachten. Soms wonen ze al jaren in zo’n studiecel. Wie de Koran wil doorgronden en uit zijn hoofd wil leren opzeggen, moet daar veel voor over hebben. Hoshang Shah ligt met zijn familie begraven in het witte Mausoleum vlak achter de moskee, die naar verluidt een inspiratiebron vormde voor de Taj Mahal.

Vanuit Mandu vertrekken we in noordoostelijke richting naar de 270 kilometer verderop gelegen hoofdstad Bhopal en genieten onderweg van de landelijke sfeer die je overal in Madhya Pradesh aantreft. Groene landerijen met fruitbomen, blauwe ijsvogels, ‘Kingfishers’, en door de lucht buitelende zwaluwen, pluizige katoenplantages, kleine dorpshuisjes waar steevast een primitief gevlochten bed op het erf staat, kleine kinderen die rondcrossen op goedkope plastic fietsjes uit China, lome buffels en koeien waarvan de hoorns blauw zijn geverfd tijdens het Divali festival, het feest van de lichtjes. Maar voor de tijgers en andere wilde dieren van Madhya Pradesh moet je naar een van de vele nationale parken die de deelstaat rijk is. Om de zoveel tijd zien we de heilige Banyan-boom of een Bodhi-boom met de Boeddha eronder, versierd met oranje en gele slingers van bloemen.

Bhimbetka

De volgende dag rijden we naar Bhimbetka, op zo’n 45 kilometer afstand van Bhopal en - alweer! - door Unesco uitgeroepen tot werelderfgoed. Hier kun je zien hoe nomadische grotbewoners uit het stenen tijdperk en daarna zo’n 10.000 jaar geleden leefden, jaagden, dansten en zelfs fantaseerden over buitenaardse wezens en ufo-achtige verschijnselen. Het valt allemaal te bewonderen op de soms verrassend goed bewaard gebleven grotschilderingen, waarbij onze voorvaderen een verbluffende artisticiteit aan de dag legden.

In Bhopal bezoeken we het State Museum, waar we veel leren over de culturele geschiedenis van Madhya Pradesh. Even verderop ligt het Tribal Museum, misschien wel het meest fascinerende, magische en inspirerende museum ter wereld. Vanaf het moment dat je argeloos een voet over de drempel van het museum zet, word je meegevoerd in de spirituele en deels nog onbedorven wereld van de vele inheemse stammen die Madhya Pradesh rijk is. Zoals de Gonds, Bhils, Baigas, Korkus, Bhariyas, Halbas, Kauls, Mariyas en de Sahariyas. In de oneindige cirkelgang van leven, dood en reïncarnatie worden heden, verleden en toekomst door deze volkeren op magische wijze met elkaar verbonden. Alles hangt met alles samen en de wereld is één groot spiritueel universum. Hier kun je urenlang ronddwalen in een sprookjesachtig paradijs, dat je als moderne westerling voorgoed verloren waande.

Na een lunch in Bhopal, de stad van de zeven heuvels en twee schilderachtige meren, rijden we door naar Sanchi, een groep boeddhistische monumenten – monolithische pilaren, paleizen, tempels en kloosters - die voor het merendeel stammen uit de 3e, 2e en 1e eeuw voor Christus. We bewonderen de centrale Sanchi Stupa met zijn vier toegangspoorten, Brahmi-inscripties en schitterende sculpturen van dieren, vorsten en goden die Tantra bedrijven. Het ziet er behoorlijk erotisch uit, net als de afbeeldingen op de beroemde Khajuraho Tempel in het noorden van Madhya Pradesh, maar de betekenis gaat veel dieper dan ons concept van pornografie. Tantra is een mystieke traditie, die getuigt van een intense liefde voor de oneindige diepte en schoonheid van het mysterie van het leven.

Zoals veel monumenten in Madhya Pradesh werd Sanchi pas in 1818, na 600 jaar vergetelheid, herontdekt en door de Unesco uitgeroepen tot werelderfgoed. Het op een heuvel gelegen bedevaartsoord is het oudste boeddhistische heiligdom ter wereld en was tot in de 12e eeuw een belangrijk spiritueel centrum. Na zonsondergang zijn we er getuige van een spectaculaire lichtshow, die het verhaal vertelt van Boeddha en zijn volgeling Ashoka, de vredelievende stichter van de Maurya-dynastie, wiens universele geest volgens de Britse schrijver H.G. Wells ‘glanst als een heldere ster, zelfs tot de dag van vandaag.’ n