De Frans Atlantische Kust

Oesters, wijn en thalassotherapie aan de Atlantische kust van Frankrijk

Dat uit Bordeaux en Médoc lekkere wijnen komen, is veelal bekend. Maar wist je dat deze regio aan de Franse Atlantische kust de bakermat is van de oesterkwekerij en thalassotherapie? En dat er naast de eindeloos fijne zandstranden ook de beroemde fietsroute Velodyssee doorheen loopt? Meridian Travel gaat op roadtrip door de Gironde, van Arcachon tot aan Fouras.

TEKST & BEELD MARIEKE DE RUIJTER

Linkerpagina Visser ving ‘alleen frisse lucht’

We varen mee met kapitein Patrick en zijn maat Laurent op hun boot ‘Empreinte’ in het Bassin d’Arcachon. Deze baai in Arcachon in het departement Gironde ligt op nog geen half uur rijden van de hoofdstad Bordeaux. Patrick heeft zojuist een telefonische bestelling vanaf het water gedaan bij een van de vele ‘huitres’-restaurantjes langs de kust. Een dame komt ons tegemoet, wadend door het water zonder broekspijpen op te rollen, en overhandigt een grote schaal oesters. ‘Bon appétit!’, roept ze vrolijk. Nog maar net aangekomen in La douce France en we zijn meteen ‘gearriveerd’, op een boot in de zon, met de zilte smaak van tongstrelende, kersverse oesters in de mond en een glas koude witte wijn aan de lippen. De komende dagen zullen we noordwaarts toeren, tot aan Rochefort en Fouras-les-Bains en stappen we ook af en toe op de fiets.

Arcachon

Rond 1860 was Arcachon niet meer dan een anoniem vissersstadje. Dat veranderde toen in de 19e eeuw een spoorlijn vanuit Bordeaux werd aangelegd en twee rijke bankiers uit Bordeaux er een stuk duin kochten om er winkels, een casino en villa’s te laten bouwen. In die tijd raakte zwemmen in zee in de mode; goed voor de weerstand. Er heerste bovendien tuberculose. De villa’s werden hoog en naar het licht gebouwd om zoveel mogelijk zon en zuivere zeelucht te vangen. Rijke Franse en Europese burgers trokken hier in de wintermaanden naartoe om aan te sterken, en zo groeide Arcachon uit tot de mondaine badplaats van vandaag de dag. Vooral in Ville d’hiver, de wijk met neogotische landhuizen, Zwitserse chalets en Engelse cottages, waan je je terug in die tijd.

Eenvoudig chic

Genietend van de oesters en wijn varen we rustig voort langs een enorme zandbank. ‘Île aux Oiseaux’, oftewel vogeleiland. Patrick legt uit dat hier meer dan 1000 vogelsoorten leven en dat de binnenwateren hier het gezondst van Frankrijk zijn. Zeegras zorgt voor zuurstof, en zeepaardjes en oesters gedijen goed bij de zoetwaterstroom. We varen langs Le Dune du Pilat, met 108 meter de hoogste zandduin van Europa. Aan de andere kant van het water ligt landtong Cap du Ferret. ‘De favoriete plek van Franse film- en tv-sterren’, weet Patrick. Langs de baai doemt de een na de andere prachtige villa met weelderige tuin vol bomen op. ‘Toch is dit geen Côte d’Azur. Noem het ‘eenvoudig chic’, zonder Chanel, Louis Vuitton of rijke Emirati en Chinezen. De huizen mogen bovendien nergens hoger zijn dan de bomen, op de vuurtoren en watertoren na. Dus geen flats of penthouses aan dit water’, zegt Patrick. Voorbij de reeks luxe landhuizen passeren we een rij houten huisjes met aanlegsteigers en bootjes naast oesterplateaus in het water. De meeste zijn visserswoningen, speciaal voor hen gereserveerd. Ze mogen er maximaal 16 jaar wonen. ‘Zo houden we de visserij in ere in Arcachon.’

Laurent kijkt op zijn horloge. De oesters zijn verorberd, de wijnglazen leeg. We moeten vaart maken, want het begint eb te worden. Omdat het Bassin d’Arcachon in open verbinding staat met de Atlantische Oceaan, slinkt de baai in no-time van 174 km2 naar 60 km2 en wordt het vrijwel onbevaarbaar. De zon laat een prachtige glinstering achter op het water en de eerste zandbanken verschijnen aan de oppervlakte. Nog even en de vogels en mensen nemen het over, op zoek naar zeekraal en schelpen als lekkere maaltijd.

Médoc

De Médoc is een wereldberoemde wijnstreek ten noorden van Bordeaux. Over 80 kilometer verspreid langs de oever van de Gironde prijken romantische wijnkastelen en landhuizen te midden van uitgestrekte wijngaarden. Geheel in sfeer overnachten we in het Château de L’Isle in Castelnau-de-Médoc, om de volgende dag de beroemde Médoc te proeven in Avensan bij Château Meyre. Daar vreesden ze twee maanden terug nog een slechte oogst, horen we tijdens een rondleiding over het landgoed.

Er wordt net een lading druiven gelost op een lopende band, waar een drietal mensen de slechte druiven handmatig eruit pikken. ‘De planten waren gestrest en bruin’, vertelt onze gastheer. ‘Zonder regen neemt de kans op ziektes toe en zou het alcoholpercentage tot 15% komen, terwijl 13 of 14% toch wel het meest wordt gewaardeerd. Maar het wachten werd beloond, de regen kwam net op tijd.’ Voor het landhuis in de tuin proeven we onder een romantische rozenboog het resultaat. Santé!

Onderweg

Vandaag reizen we verder naar het noorden langs de Atlantische kust om in Verdon-sur-Mer de ferry naar Royan te nemen. Rustig aan, met hier daar een tussenstop. Onderweg passeren we Lac d’Hourtin-Carcans, het grootste zoetwatermeer van Europa en in Saint- Vivien-de-Médoc zetten we de auto aan de kant voor een bezoek aan de lokale markt. Rondom de kerk in Moorse stijl brengen kooplui hun verse groenten, gamba’s, oesters, honing en andere delicatessen aan de man. Het klokkenspel klinkt, Fransozen met volle boodschappentassen maken een praatje met elkaar, verkopers zonder klandizie scrollen wat op hun telefoon.

Net zo gemoedelijk is het in Port de Talais. Twee rijen blauw-witte dijkhuisjes aan een smalle zandstraat langs het water nodigen uit voor wat foto’s. Het lijkt uitgestorven, tot er twee heren op leeftijd verschijnen. Ze laten ons hun ‘cabanas’ zien. ‘Deze huisjes gaan van generatie op generatie’, vertelt Michiel Bailloux uit Talais. ‘Mijn oma verzamelde hier oesters en ik ging hier vaak varen met opa. Nu doe ik dat met mijn eigen kleinkinderen en vangen we krabbetjes, garnalen en baars’, zegt hij terwijl hij oma’s oestermandje en zwartwit foto’s aan de muur laat zien. Het huisje is van alle gemakken voorzien; een openhaard, keuken, bedbank en een kleine douche. ‘Zomers eten we buiten met z’n allen aan lange tafels’, zegt Françis Fortimon uit Bordeaux, die het huisje van zijn overgrootvader erfde. ‘Alle passanten geven we koffie en een aperitief. Een en al levendigheid is het hier dan.’ We kunnen het ons voorstellen, want Port de Talais ligt precies op een mooie fiets- en wandelroute.

Verderop in Soulac-sur-Mer, de badplaats waar ooit de strandmode ontstond, lopen we een klein stukje van de uitgebreide wandelroute door deze ‘stad van de 500 villa’s’. Statige huizen uit de Belle Epoque, met sierlijk bewerkte houten dakranden en balkons pronken aan lustige lanen. De boulevard met winkels, cafés en restaurants is nu rustig, maar zal in het hoogseizoen bruisen. Pelgrims onderweg naar Santiago de Compostela komen langs de trots van Soulac-sur-Mer; de 12e-eeuwse basiliek Notre-Dame-de-la-Fin-desTerres die op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat. Ons kaarsje brandt nog als we niet veel later met de auto de ferry naar Royan oprijden

Rechterpagina vanaf linksboven met de klok mee

Château de L’Isle in Castelnau-de-Médoc; Kapitein Patrick in le Bassin d'Arcachon; Christine Benard; Dame overhandigt oesters aan boord; Fietsen langs Fôret de la Coubre; wijn proeven in Avensan bij Château Meyre

Thalassotherapie

Frankrijk is fameus om z’n thalassotherapie. De naam werd bedacht door de Fransman Jacques de la Bonnardière in de jaren 1860. Thalassa betekent ‘zee’ in het Grieks en therapie betekent ‘genezing’. Verwarmd zeewater heeft geneeskrachtige eigenschappen en kan helpen bij het verlichten van rugpijn, reuma, bloedsomloopstoornissen, huidproblemen en angsten en depressie. Juist de Atlantische kust van Frankrijk heeft de ideale condities om thalassocentra aan te leggen, vanwege grote verschillen tussen eb en vloed.

Buiten bij Hôtel Cordouan Thalazur in Royan laat Amélie Leynier zien hoe zeewater rechtstreeks naar de spa een paar meter verderop wordt gepompt. ‘Het zout zakt naar beneden, we filteren het water en mineraalrijk water blijft over. Heel goed voor ons metabolisme. Net als het inademen van negatieve ionen door verneveling van zeewater, en zeewier, algen en zeemodder dat we gebruiken in onze behandelingen.’

Waren het vroeger vooral de families van Europese adel die thalasso-kuuroorden bezochten, tegenwoordig zijn ze voor iedereen toegankelijk. Tot voor kort werd het zelfs vanuit de Franse zorgverzekering betaald, wegens de preventieve werking. Inmiddels beginnen Tunesië en Marokko om die reden ook met thalassotherapie. In Kroatië is het al jaren populair, al is het daar vooral gericht op genezing van ziekten en niet zozeer op preventie.

Vélodyssee

Een ontspannende onderdompeling in de spa, een frisse kustwandeling over het Chemin des Douaniers en een uitstekende nachtrust later, is het de volgende dag tijd voor de fiets. In La Palmyre staan e-bikes en Trott’s (e-steps) voor ons klaar waarmee we een stuk van de beroemde Vélodyssee zullen ontdekken. Deze fietsroute loopt over een lengte van 1200 kilometer langs de Atlantische kust, van Roscoff in Bretagne tot Hendaye in het Baskenland, op de grens met Spanje.

Het is even wennen, al hortend en stotend in het begin en durven vertrouwen op de brede banden over het rulle zandpad. Onze jonge gids heeft de vaart erin. De dennengeur in het Forêt de la Coubre is onweerstaanbaar. Dan prijkt een markante rood-witte vuurtoren tussen de bomen door, Phare de la Coubre. Ooit stond

Rechterpagina van boven naar beneden Françis Fortimon uit Bordeaux in Port de Talais; Phare de la Coubre Onder Oesters door de molen in Fouras les Bains

het op twee kilometer afstand van zee, door erosie is dat nu nog maar 200 meter. Hij doet nog altijd dienst, deze 64 meter hoge toren die we mogen beklimmen. Het uitzicht is fantastisch over het estuarium van de Gironde, Île l’Oleron en La Palmyre met het uitgestrekte strand.

Terug beneden blijken de dikke banden van onze ‘fat sand bikes’ en de motorische aandrijving geen overbodige luxe. We moeten gassen om een metershoge zandberg op te komen, om daarna recht op de Atlantische Oceaan af te stevenen. De wind in de haren, zon in het gezicht, ‘vive la France’! We laten alle remmen los en scheuren langs de vloedlijn. Verderop een visser, in alle rust. We houden in - heeft hij al iets gevangen vandaag? ‘Geen vis. Wel frisse lucht!’, roept hij terug.

Fouras-les-Bains

Via Rochefort, een levendige stad met fontein, draaimolen, statige gebouwen en beroemd om de 200 meter lange touwfabriek voor de scheepvaart, rijden we verder noordwaarts naar Fouras. Deze kustplaats heeft vier forten waar je met een kajak langs kunt varen. Fort Boyard is er een van, bekend van spelprogramma’s op tv in verschillende landen, waaronder Nederland. Wij doen het per fiets. Elk fort had kanonnen die tot 1500 meter ver konden schieten. Om de drie kilometer stonden ze, twaalf in de hele regio. Het werd een volwaardig onderdeel van de Franse kustverdediging.

Op het dakterras van Fort Vauban hebben we panoramisch uitzicht over de monding van de rivier Charente en het plaatsje zelf. Het water begint zich terug te trekken als we over een smal fietspad fietsen langs de kust richting het uiterste puntje van het schiereiland, Fouras-les-Bains. De houten vissershutjes op palen staan al droog. Aan het uiteinde van deze hutten hangen grote vierkante netten, ‘carrelets’ genoemd. Bij vloed laten de vissers het net met behulp van een katrol zakken, om het een paar minuten later weer omhoog te halen. Voor zo’n dertig euro per dag kan iedereen zo’n hut huren en er z’n maaltijd bij elkaar vissen; garnalen, spiering of paling. En zeekraal voor de garnering groeit er ook volop. Er is nog een manier om je eten bij elkaar te scharrelen, zelfs bij eb, zien we bij La Pointe de la Fumée. Een man op laarzen komt zojuist aangelopen tussen rotsblokken door die even daarvoor nog onder water lagen. ‘Vers geraapt. M’n lunch’, zegt hij als we nieuwsgierig in zijn emmer vol schelpen kijken.

Wij krijgen ook trek en strijken neer bij een eenvoudig oestertentje aan het water. Christine Benard is met haar man en twee zonen begonnen in 1980 met het vissen naar oesters bij de rotsen, maar inmiddels hebben ze een stukje land gepacht en kweken ze zelf oesters. ‘Het duurt drie jaar voordat oesters volgroeid zijn’, legt Christine uit, terwijl ze haar handen aan haar blauwe schort afveegt. ‘De oesters leggen eitjes, die uitgroeien tot larven. Op fijne netten groeien ze uit tot oestertjes ter grootte van een nagel. Dan worden ze verkocht en uitgezet in onder andere Normandië en Bretagne, waar ze verder kunnen groeien.’ Fouras is een van de belangrijkste plaatsen waar oesters worden gekweekt, vanwege de ideale condities van de warme, zoetwaterstroom van de Charente-rivier. Achter de viskar halen twee mannen netten vol geclusterde oesters door een machine om ze van elkaar te scheiden. Aan een picknicktafel aan het water zet Christine ons een schaal oesters voor. Citroen, boter, sneetjes brood en natuurlijk witte wijn erbij. Een mooie afsluiter van onze roadtrip langs de Atlantische kust. Straks is het tijd om Frankrijk weer adieu te zeggen. Of beter: À bientôt! n

Praktische informatie

BEREIKBAARHEID

De trein rijdt vanuit Utrecht in ongeveer 8 uur naar Bordeaux. Met de auto duurt het zo’n 12 uur. Per vliegtuig vlieg je in 1 uur en 45 minuten van Schiphol naar Bordeaux.

BESTE REISTIJD

Het hele jaar door. ’s Winters ligt de temperatuur tussen 4 en 14 graden. Zomers kan het oplopen tot 40 graden, maar de ochtenden en avonden blijven vaak aangenaam koel.

ACCOMODATIES

Château de l’Isle in Castelnau-de-Médoc is een landhuis van een jonkheer dat tien jaar geleden in handen kwam van het echtpaar Vanessa, haar man en hun twee kinderen. Naast hun werk in de lucht-en ruimtevaart bestieren ze samen met Vanessa’s moeder deze romantische B&B. In de regio zijn veel van dit type historische wijn-en landhuizen te vinden waar toeristen kunnen verblijven.

chateaudelisle.com

Hôtel Cordouan Thalazur in Royan is gespecialiseerd in thalassotherapie. In de wellnesruimte en spa kun je behandelingen ondergaan. Langs het hotel loopt een mooie wandelroute, het Chemin des Douaniers.

thalazur.fr/royan/

Oestervisser in le Bassin d'Arcachon Hotel Vitalparc in Lacanau-Ocean

vitalparc.com/fr/spa-lacanau.html

Grand Hôtel des Bains & Spa in Fouras-desBains is een voormalige herberg op een steenworp afstand van het stadscentrum en op 50 meter van het strand.

grandhotel-desbains.fr

DOEN

Bordeaux leent zich uitstekend voor een dagtrip. Deze hoofdstad van de regio Aquitaine is befaamd om haar rode wijn.

Arcachon is opgedeeld in vier wijken, gerelateerd aan de seizoenen. In het prestigieuze Ville d’hiver zijn speciale wandelroutes beschikbaar langs villa’s in uiteenlopende stijlen: van Zwitserse chalets, Engelse cottages tot neogotische landhuizen. Rond 1900 kwamen veel tbc-patiënten hier kuren. De huizen zijn daarom gebouw naar het licht en hoog om veel gezonde zeelucht te vangen.

gironde-tourisme.fr/nl/itineraires/arcachonbalade-en-ville-dete/

Een boottocht in Le Bassin d’Arcachon kun je boeken via deshommesetdesmers.com

Sjieke huizen aan le Bassin d'Arcachon bij Cap du Ferret

Snuif de dennengeur van het bos in Moulis-enMédoc tijdens een begeleide paardrijtocht door eigenaresse Marion Gelot van manege Le Ranch des Lamberts. Geschikt voor ervaren en onervaren ruiters.

ranchdeslamberts.fr

In Mornac sur Seudre geeft zoutzieder Sébastien uitleg hoe onder invloed van zon, water, getijden en de wind zout wordt gewonnen. seldemornac.fr

Liefhebbers van watersport kunnen bij de Club de Voile Lacanau Guyenne het Lac de Lacanau ervaren, of het nou per kayak, zeilboot of op de waterski’s is.

MEER INFORMATIE Facebook: @AtlantischeKustFrankrijk Instagram: #atlantischekustfrankrijk

GIRONDE