Il Giornale 1 - 2019

IL GIORNALE Onafhankelijk Nederlands nieuwsblad over Italiaanse zaken en smaken

DELLA FIERA

Dé gratis krant voor Italië liefhebbers | www.ilgiornale.nl

PAGINA 9

HEERLIJKE RECEPTEN VAN PELLEGRINO ARTUSI PAGINA 5 DUMOULIN GAAT VOOR GIRO 2019 Het wordt weer extra genieten van de Giro d’Italia dit jaar, want Tom Dumoulin gaat voor revanche!

PAGINA 10 WELKOM IN VAL VENOSTA Il Giornale trok de wandelschoenen aan en sprong vervolgens op de fiets. Welkom in Val Venosta!

De recepten van Pellegrino Artusi komen van het Italiaanse volk op de velden. Hij heeft ze niet bedacht, maar geoogst.

PAGINA 15 WANDELEN BIJ CINQUE TERRE Pittoresk. Het woord wordt te pas en te onpas gebruikt. Wij zeggen: Cinque Terre!

DE VALTELLINA WINE TRAIL KENT ALLEEN WINNAARS Valtellina in Lombardije is een lange vallei in de Alpen, die loopt van Chiavenna tot Bormio. Het klinkt als de aanzet van een artikel over wintersport, maar dat er in dit gebied topwijnen van de nebbiolodruif worden geproduceerd is niet iedereen bekend. Wij namen begin november deel aan de Valtellina Wine Trail en verbleven drie dagen in Sondrio, de hoofdzetel van Valtellina. Precies in een periode waarvoor er rampspoed in Italië werd voorspeld met veel regen en overstromingen, maar ons zat het mee en de druppels werden ons bespaard – althans die uit de lucht!

‘Het eerste dat opvalt als we de gordijnen van onze hotelkamer opzijschuiven, zijn de prachtige terrassen waar de wijngaarden tegenaan zijn geplant, gehuld in mistslierten. Lekker mystiek!’

Het eerste dat opvalt als we de gordijnen van onze hotelkamer opzijschuiven, zijn de prachtige terrassen waar de wijngaarden tegenaan zijn geplant, gehuld in mistslierten. Lekker mystiek! We lopen een klein stukje door de prachtige wijngaarden van Sassella, een van de vijf subzones van Valtellina. De andere subzones met klinkende namen zijn Maroggia, Grumello, Inferno en Valgella. Deze namen kun je ook terugzien op de etiketten van de Valtellina Superiore-wijnen, als de druiven uitsluitend uit die subzone komen. In Valtellina hebben ze 2 DOCG-labels, Valtellina Superiore en Sforzato. Beide worden gemaakt van de nebbiolodruif – lokaal Chiavennasca genoemd – die er voor minimaal negentig procent dient in te zitten.

Tien procent mag uit een andere druif bestaan, maar die dient wel uit Valtellina te komen. De meeste Valtellina Superiores en Sforzato’s zijn echter gewoon volledig van nebbiolodruiven gemaakt.

Een andere verplichting is dat de wijn minimaal een jaar op eikenhout moet hebben gerijpt. De beste wijnen mogen na 36 maanden rijping de toevoeging ‘Riserva’ vermelden.

Schitterende hike Een goed glas wijn moet je verdienen en daarom trekken we er eerst opuit voor een schitterende hike in Val di Mello, een klein half uur rijden van Sondrio. Op de heenweg passeren we de subzones Sassella en Maroggia, en genieten we van de prachtige terrassen. De wandeltocht door de vallei is zo mogelijk nog indrukwekkender. Lokaal wordt deze vallei ‘Klein Yosemite’ genoemd en die vergelijking gaat goed op met de indrukwekkende granietwanden. We sluiten af in een lokaal barretje met een brioche en espresso, en ervaren dat de tijd hier echt heeft stilgestaan.

Wijnbar Op de avond dat we arriveerden, dronken we een glas wijn in een wijnbar in Sondrio. We raakten aan de praat met locals en die lieten ons kennismaken met wijn van Sassi Solivi, een heel klein wijnboertje in de Sassella-subzone. Donato de wijnboer nodigde me uit en vandaag bezoek ik hem.

Via kleine smalle bergpaadjes bereik ik Triasso, een gehuchtje op 600 meter hoogte. Het is al donker en de sfeer is daardoor bijzonder. In de gewelfde kelders van zijn huis staan de oude hou-

2 IL GIORNALE

DELLA FIERA

Negri. Castel Grumello is een markant punt in de vallei en torent hoog boven Sondrio uit. We worden verwend met een schitterend zicht over de subzone Grumello en Sondrio. Ook de lunch die volgt is geweldig: de lokale specialiteit Bresaola-ham en Crespelle met witte truffel. We drinken er een lekkere witte wijn bij: een blend van vier druiven, waaronder de inheemse Incrocio Manzoni en Chiavennasca. Claudio vertelt tijdens de lunch vrijuit over zijn liefde voor wijn en beperkt zich niet tot Valtellina. Het is te merken dat zowel hij als Olivier meer hebben gezien in de wijnwereld als alleen hun eigen vallei. De passie spat ervan af en geeft deze dag nog extra cachet.

Finishlocatie

ten vaten waarop zijn wijnen rijpen. Het contrast met een dag later bij Nino Negri kan niet groter zijn.

Donato doet de maceratie van de druiven nog handmatig, terwijl de groten dit met grote staaltanks en circulatiepompen uitvoeren. Donato verzorgt ook nog een kleine proeverij met zijn wijn en lekkere Taleggio-kaas en -worst.

Met de hand We zijn uitgenodigd door Emil Galimberti van La Spia. Emil werkt als wijnmaker bij het wijnhuis van Michele Rigamonti, een wijnboer van de jonge generatie. La Spia heeft net buiten Sondrio een prachtige wijnbar waar we ontvangen worden met hapjes en prachtige wijnen, waaronder een witte Nebbiolo. De naam La Spia komt van de La Spia Hill en die is sinds 1962 in bezit van de familie Rigamonti. Ze besluiten er wijnstokken met nebbiolo aan te planten. In 2006 vond pas de eerste officiële oogst plaats onder het label Valtellina Superiore Riserva DOCG. De wijngaarden van Valtellina zijn allemaal aangelegd op terrassen, zo ook die van La Spia. Er is verschil in vlakkere en zeer steile delen. Dit is machinaal niet te bewerken en alles gaat hier

met de hand. In de wijngaard worden weliswaar geen chemicaliën gebruikt die de bloei verstoren, maar biologisch willen ze het niet noemen. Het zijn wijnstokken van 30 tot 35 jaar oud. Alleen de dode stokken worden iedere winter vervangen, niet herplant. ‘Vin de vieilles vignes’, zoals ze in Frankrijk zeggen. De avond bij La Spia is gezellig en we genieten van enkele topwijnen van dit wijnhuis.

Grootste wijnhuis We gaan naar het bekendste en grootste wijnhuis uit de vallei: Nino Negri. Dat maakt al wijn sinds 1897 en zijn wijnen kunnen qua kwaliteit wedijveren met topwijnen, zoals Barolo en Amarone. Castel Nino Negri is gevestigd in Chiuro, aan de voet van de subzone Inferno.

Inferno refereert niet voor niets naar de hel, enerzijds omdat de hellingen extreem steil zijn en wijnbouw erg zwaar is, en anderzijds omdat de temperatuur in de zomer minstens een graad warmer is. De rondleiding wordt verzorgd door Danilo Drocco, wijnmaker van Nino Negri. Danilo was jaren werkzaam in Barolo en weet als geen ander hoe de nebbiolodruif moet worden verbouwd. Danilo vertelt ons over de geheimen van deze val-

lei. Wijnbouw in de Alpen verwacht je niet zo snel, zeker niet op een noordhelling met hoogtes tot 700 meter. De noordelijke Rätische Alpen, waartegen de wijngaarden zijn aangeplant, houden slecht weer uit Zwitserland tegen. De Orobische Alpen in het zuiden doen hetzelfde met slecht weer uit het zuiden. Deze situatie is ontstaan omdat er in de prehistorie twee tectonische platen op elkaar stuitten, de Afrikaanse en de Europese. De Afrikaanse bracht vulkanische grond met zich mee en het Europese graniet, wat een hoop mineraliteit in de wijn geeft. Vanaf het Comomeer komt er een wind die ervoor zorgt dat de trossen worden gedroogd. Hierdoor hoeven er geen chemicaliën te worden gespoten.

Het klimaat is dan ook nog eens uniek met een hogere temperatuur in de vallei door de ligging tussen de twee bergketens. Bij de rondleiding in de imposante kelders krijg we een mooi inzicht in de fermentatie en rijping op vaten. We sluiten af met een proeverij, waarbij Claudio Alongi aansluit, een andere wijnmaker. Bij deze proeverij krijgen we een andere specialiteit van de vallei te proeven, de Sforzatowijn. Ook gemaakt van nebbiolo, maar deze druiven worden na de pluk pakweg drie maanden in mandjes gedroogd, net zoals de Amarowijnen. Het resultaat is vrijwel identiek en kwalitatief hoogwaardig.

Markante plek Samen met Claudio Alongi en Olivier Nitzsche bezoeken we een van de mooie restaurants van Nino

Sondrio is de plek waar we verblijven, een gezellig oud stadje met een middeleeuws centrum. Het centrale punt is de Piazza Garibaldi, waar ze al bezig zijn met het opbouwen van de finishlocatie voor de Valtellina Wine Trail-race. Wij gaan eten in de stad bij Cima 11 een klein eettentje waar vooral locals eten.

We kiezen voor het lokaal bekende Pizzoccheri, boekweitpasta gemaakt met Savoiekool, bittokaas, aardappeltjes en boter en knoflook.

Heel erg lekker en typisch eten voor in de bergen. We gaan nog wel de stad in na het avondeten, maar besluiten op tijd op de rem te trappen, want we moeten een dag later nog aan de slag.

Winetrailrun Een winetrail is bij wijnkenners eerder bekend als een toeristische route door de wijngaard. Een winetrailrun is praktisch hetzelffde, maar de uitdaging zit hem in het hardlopen en de moeilijke passages in de terrassen. De Valtellina Wine Trail is toe aan de zesde editie en krijgt ieder jaar ruim 2.500 deelnemers aan de start. Deze vorm van wijnbeleving komt vanuit trailrun-

IL GIORNALE

ning, waar men routes rent over bos- en bergpaadjes. Hierbij werden de wijnvelden vaak genegeerd, terwijl ze er tussenin lagen.

Aangezien de pluk al is geweest, is de datum voor deze Wine Trail ideaal. Beschadiging is nihil en de beleving optimaal voor de hardlopers.

Wil je liever niet hardlopen, is er ook de kans om de Sassella Wine Trail van elf kilometer te wandelen, maar eerlijk gezegd is dat ook niet eenvoudig met de vele steile passages.

De echte uitdaging tijdens de Valtellina Wine Trail zit in de races van 21 en 42 kilometer, waarbij je vanuit Sondrio met de trein wordt weggebracht naar Chiuro en Tirano, de startpunten van de beide afstanden. De route biedt erg veel afwisseling, waaronder passages langs wijnkelders, mooie bospaden, wijngaarden en oude pittoreske wijndorpjes. Tel daar de geweldige sfeer van de vele toeschouwers bij op en je hebt een topbeleving.

Als de deelnemers op Piazza Garibaldi in Sondrio aankomen, heerst er een uitgelaten stemming.

Wat een feest op dit plein en wat was de route adembenemend! De organisatie heeft voor iedere deelnemer een diner geregeld en er is ter afsluiting een groot wijnfeest voor iedereen. De sfeer is geweldig.

Jammer dat we morgenvroeg weer vertrekken. In 2019 komen we zeker terug. << Valdivini organiseert reizen naar winetrailraces. In 2019 gaan ze weer naar de Valtellina Wine Trail. Wil je mee? Ga voor meer informatie naar www.valdivini.nl

DELLA FIERA

Il Giornale della Fiera, dé gratis krant voor alle Italiëliefhebbers in Nederland.

Jaargang 9, nummer 1 Il Giornale della Fiera is een uitgave van Oseberg Publishing Met tekstbijdrages van: Marco Bosmans, Aris Spada, Tess van Dalen, Lars van Soest, Martin Schäfer Contact: redactie@oseberg.nl Advertenties Flory Huisman Druk Hoekstra krantendruk Emmeloord Oplage 50.000 exemplaren Copyright Oseberg Publishing BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitagve mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, kopie, internet, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

Vragen over abonnementen in Nederland Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. 0251-25 79 24 0,10 per minuut FAx 0251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar @Aboland_klanten Vragen over abonnementen in België Abonnementenland, Diependaalweg 6, 3020 Herent Tel. +32 (0)28 08 55 23 Site: www.bladenbox.be voor abonneren of www.aboland.be voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Beëindigen abonnement Opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementperiode in ons bezit te zijn.

Prijswijzigingen voorbehouden

IL GIORNALE

â&#x20AC;&#x2DC;De echte uitdaging tijdens de Valtellina Wine Trail zit in de races van 21 en 42 kilometer, waarbij je vanuit Sondrio (foto)met de trein wordt weggebracht naar Chiuro en Tirano, de startpunten van de beide afstanden.â&#x20AC;&#x2122;

DELLA FIERA

22

Service & webshop

Ook voor gereviseerde occasions met garantie!

IL GIORNALE liaans). Het schilderij kwam in 1824 naar Italië en is miljoenen waard.

Nadat het in 1944 werd geroofd, was het jarenlang zoek, totdat het na de Duitse hereniging opdook in een familiecollectie. Willen beide overheden hierin niet bemiddelen? Nee. Duitsland zegt niks te kunnen doen, omdat de zaak is verjaard. De familie zou het tegen betaling terug willen geven, maar dat weigert het Uffizi principieel.

Etna doet Sicilië weer beven De Etna heeft deze winter weer eens duidelijk van zich laten zien en horen. De beroemdste vulkaan van

Sixtijns Damrak Amsterdam heeft de komende maanden een beetje Rome in zich.

In de Beurs van Berlage is namelijk een bijzondere Michelangelo-expositie te vinden. Kunsthistoricus Arnold Nesselrath en journalist Ingo Langner scheppen met A Different View een nieuw beeld op basis van fresco’s van de grote meester. De tentoonstelling toont fotomechanisch gereproduceerde kopieën, bijna in originele grootte.

Je waant je in de Sixtijnse kapel, met een belangrijk verschil: waar je in de kapel van het Vaticaan moet opkijken, liggen aan het Damrak de werken op de grond, zodat de bezoekers rondom de gigantische fresco’s kunnen lopen. Het geeft een unieke, andere kijk op de meesterwerken van Michelangelo.

A Different View is tot 13 mei dagelijks geopend van 10 tot 6 uur.

Zie beursvanberlage.com

Dumoulin gaat voor Giro 2019 Het wordt weer extra genieten van de Giro d’Italia dit jaar, want Tom Dumoulin gaat voor revanche! De Limburgse renner van Sunweb schreef de honderdste Italiaanse ronde in 2017 op zijn naam, maar moest vorig jaar genoegen nemen met ‘zilver’. Het routeschema van de Giro d’Italia 2019 is hem meer op het lijf geschreven dan dat van de Tour de France, vertelde Dumoulin op een persconferentie. Dat zou wel eens te maken kunnen hebben met het aantal tijdritkilometers. De Italiaanse rittenkoers telt liefst drie individuele tijdritten, terwijl het specialisme van Dumoulin er in de Tour bekaaid

vanaf komt met slechts een individuele race tegen de klok. Ook heeft de Limburger zijn hart laten spreken bij zijn keuze. “We hebben de Tour de France lang in ons hoofd gehad, maar het parcours van de Giro is zo mooi dit jaar. En ik houd van Italië, van het parcours, van de koers.”

De Ronde van Italië 2019 zal worden verreden van 11 mei t/m 2 juni.

Hij gaat van start met een individuele tijdrit in Bologna en ook de slotetappe, met start en finish in Verona, is een individuele tijdrit. In tegenstelling met vorige edities, heeft deze Giro maar twee rustdagen in plaats van drie.

Hierrr met die vaas!

Het Palazzo degli Uffizi in Florence wil een schilderij terugkrijgen van de Nederlandse schilder Jan van Huijsem. ‘Vaas met bloemen’ werd in 1944 geroofd door de nazi’s en bevindt zich tegenwoordig in een private Duitse collectie. Om aandacht te vragen voor de gevoelige kwestie hing directeur Schmidt onlangs een zwart-wit kopietje van het achttiendee-eeuwse werk in het museum. Daarop staat met rode letters RUBARE (‘gestolen’ in het Ita-

Italië spuwde as en lava en veroorzaakte een flinke aardbeving met een kracht van 4,8. Er zijn verschillende gebouwen ingestort waarbij wonderlijk genoeg ‘slechts’ 28 gewonden vielen. Dorpen in de omgeving van de vulkaan werden bedekt met as en bewoners zijn hun huis ontvlucht. Zo’n 400 omwonenden raakten dakloos.

De Etna is, na de Stromboli die iets noordelijker ligt, de actiefste vulkaan van Europa. Er zijn uitbarstingen bekend uit 1500 voor Christus.

Zware uitbarstingen van lang geleden waar herinneringen aan zijn, waren in 1381 en 1669 toen de lava de stad Catania bereikte. In 1669 kwamen ongeveer 25.000 mensen om door de uitbarsting en werden 15 dorpen en een deel van Catania vernietigd. In 1787 was er een spectaculaire uitbarsting met lava-fonteinen tot wel 3000 meter hoog en

de grootste uitbarsting van de laatste honderd jaar was die in 2001, die drie weken duurde en vele gebouwen en een kabelbaan verwoestte. In de afgelopen 13 jaar ‘pruttelt’ de berg enigszins bescheiden, maar wel jaarlijks. De Sicilianen wraken het monster, maar hebben haar stiekem ook lief.

Prix de Rome voor Sixhaven Architecte Alessandra Covini uit Milaan heeft de Prix de Rome Architectuur 2018 ontvangen. Ze kreeg de prestigieuze onderscheiding uit handen van cultuurminister Ingrid van Engelshoven voor Amsterdam Allegories, een ontwerpvoorstel voor het Sixhavengebied in Amsterdam- Noord. Bij de prijs hoort 40.000 euro plus de gelegenheid om voor een tijd naar de American Academy in Rome te gaan. De Prix de Rome Architectuur wordt elke vier jaar toegekend aan een jonge architect, stedenbouwer of landschapsarchitect.

Alessandra Covini studeerde in 2014 af aan de TU Delft. Behalve zij waren Bram van Kaathoven, Katarzyna Nowak en het duo Rademacher de Vries voor de Prix de Rome genomineerd, de oudste prijs in Nederland voor jonge architecten en beeldend kunstenaars.

Lavazza sponsor PALAZZO Het klinkt gek misschien, maar de allerleukste theatershow in Nederland staat op dit moment niet in het theater. PALAZZO Amsterdam heeft zijn tent weer opgeslagen naast de Johan Cruijff ArenA. Het is feitelijk een cultureel buitenbeentje met Italiaanse trekjes dat de titel theater niet eens past. PALAZZO

DELLA FIERA

5

brengt meer. Het is Haute Cuisine, Haute Couture, Haute Acrobatie en Haute Comedy samen in – zeg maar – ‘Haut Chaos’! Het is aan de flamboyante gastheer Reuben Kaye om orde te scheppen. Dat doet hij vermakelijk, terwijl het publiek ondertussen geniet van internationale topartiesten, zoals de Amerikaanse comedian Peter Shub (winnaar Zilveren Clown van Monte Carlo), de Ierse dansers Up en Over It en de Canadese luchtacrobate Marjorie Nantel.

Joris Bijdendijk heeft ook een hoofdrol in dit spektakel. De chef van restaurant RIJKS verzorgt tijdens de show een geweldig viergangenmenu. Over smaakmakers gesproken. Het is geen verrassing dat deze bijzondere dinershow, die geïnspireerd is op de aloude Italiaanse circustraditie, een Italiaanse ‘showstopper’ kent: Lavazza. De koffiebrander uit Turijn heeft zich als sponsor aan PALAZZO verbonden. De overheerlijke chaos is tot en met 3 maart te genieten in Amsterdam.

(Pr)ijsje De politie in Florence heeft een ijssalon een boete gegeven van 2.000 euro, nadat de zaak een toerist 25 euro had laten betalen voor een doorsnee-ijsje. Onderzoek toonde aan dat de zaak de prijslijst achter de toonbank had verstopt, waardoor vooral buitenlandse toeristen geen flauw idee hadden van de prijzen. De oplichting kwam aan het licht toen een toerist uit Taiwan bij zijn reisleider had geklaagd over het belachelijk hoge bedrag voor het simpele ijsje.

Volgens de vakantievierder had de verkoper gezegd ‘onze ijsjes zijn gewoon zo duur, omdat ze extreem lekker zijn’. De reisleider informeerde vervolgens de politie, waarna de sjoemelpraktijken werden aangetoond. Volgens de politie, zo melden Italiaanse media, komen dergelijke praktijken in Italië op grote schaal voor in de buurt van toeristische hotspots in met name Florence, Venetië en Rome. Zo klaagde in augustus een toerist een café aan het San Marcoplein in Venetië aan omdat er maar liefst 43 euro werd gerekend voor twee koppen koffie en twee mini-flesjes bronwater.

(Bron: AD)

6 IL GIORNALE

DELLA FIERA

Dokter te paard Italië heeft na Duitsland de oudste bevolking van Europa en de op drie na oudste ter wereld, maar de vergrijzing stelt de overheid wel voor problemen, in het bijzonder de zorg. Steeds meer jongeren trekken naar de stad, waardoor het platteland uitsterft. Wie bekommert zich nog over de ouderen?

Roberto Anfosso, dokter in het Noord-Italiaanse Verduno, heeft een ouderwetse oplossing: hij gaat te paard de eenzaamheid te lijf.

NOS-correspondent Mustafa Marghadi volgde Anfosso - en zijn paard - bij huisbezoeken.

Eigenlijk wilde Anfosso profvoetballer worden, maar omdat hij zijn knie blesseerde, kon dat niet.

“Toen besloot ik maar een hobby te kiezen waar iemand anders voor me rent.” Sinds zijn veertiende rijdt hij daarom paard en die hobby blijkt prima te combineren met zijn werk. Hij deed zijn huisbezoeken al tientallen jaren met de auto in de heuvelachtige regio rond Verduno, maar toen viel het kwartje. “Ineens bedacht ik dat het leuk zou zijn om met een paard door de wijngaarden af te snijden tussen de dorpjes.

Dit is een van de ‘oudste’ regio’s van Europa. De meeste van mijn patiënten zijn 70 of 80 en soms over de 90 jaar.”

Een voorbeeld van het vergrijzende Italiaanse platteland dus, waar veel zorg geboden en eenzaamheid bestreden moeten worden. De patiënten vinden dokter Anfosso fantastisch. “Ik word er blij van als hij met zijn paard langs komt. Het is zo levendig!”, roept een oudere vrouw van wie routineus de hartslag en bloeddruk worden gemeten. Anfosso: “Je praat wat, je eet wat, en zo ontstaat er een vriendschappelijke relatie. Iets intiems.”

De prachtige reportage is terug te zien op NOS.nl.

43 doden, 43 lampen De burgemeester van Genua heeft de bouw van een nieuwe brug aangekondigd, ter vervanging van de brug die in augustus instortte. Het ontwerp is geïnspireerd op de vorm van een marineschip en komt van de 81-jarige (!) architect Renzo Piano. Waar kennen we die ook alweer van, Renzo Piano? Juist: museum NEMO in Amsterdam.

Dat is ook van zijn hand. Piano is afkomstig uit Genua en zal ook toezicht houden op het project.

De brug wordt van staal en krijgt dragende pilaren die op de boeg van een schip lijken, omdat dat volgens de architect “iets van Genua is”. Op de brug worden bovendien 43 lampen geïnstalleerd; voor elk van de slachtoffers van de brug die in augustus instortte één. De bouw moet in april beginnen en zal ongeveer een jaar duren.

Bacio! Maar hoe heurt het eigenlijk?

Tradities zijn in Italië heilig, ook bij een ontmoeting. Vriendschappelijk kussen kan bijvoorbeeld al voor veel verwarring zorgen. Wanneer ga je over tot een kus, hoeveel doe

je er, linkerwang, rechterwang, allebei, twee keer, drie keer, met of zonder lippen? Aaaaaah! Logisch dat veel Italië-gangers last hebben van kus-stress. Italianen staan erom bekend dat ze vriendschappelijke kussen uitdelen, bijvoorbeeld tijdens een diner waar je voor uitgenodigd bent. Maar aan de andere kant kun je ook de ongemakkelijk situatie treffen waarbij je met een lange arm op afstand wordt gehouden. Daar geldt slechts een vriendelijk buongiorno of piacere. Bovendien hebben verschillende regio’s in Italië hebben een verschillende kuscultuur. Ja, ook dat nog.

Italianen mogen misschien warm, gepassioneerd en openhartig zijn, in het algemeen geldt: kus niet als je iemand nog nooit hebt gezien.

En wees bovendien een consistente kusser. Begroet je iemand met een

Pizza XXXXXL

nieuwste tasjes te shoppen, hebben we goed nieuws. Tassenmuseum Hendrikje in Amsterdam heeft de spotlight deze dagen gericht op ‘Made in Italy’. Aan de hand van mode en accessoires van Italiaanse topontwerpers als Prada, Gucci en Dolce & Gabbana ontdek je wat de Italiaanse stijl nu zo kenmerkend

Fijnproevers die zin hebben in een heerlijke pizza, verwijzen wij uiteraard graag naar restaurant Brandi (Salita Sant’Anna di Palazzo 1) in Napels, maar een lekkerbek met grote trek moet tegenwoordig in Dublin zijn. Daar vond een pizzeria het tijd voor een nieuwe uitdaging: een pizza met een doorsnee van 82 centimeter! Volgens Pinhead Pizza hebben honderd klanten al een poging gedaan, maar is het nog niemand gelukt om de pizza in zijn geheel op te krijgen. De lekkerbek die er wel in slaagt, krijg de pizza van 35 euro gratis, evenals een beloning van 500 euro én een plekje aan de ’Wall of Fame’ in het restaurant. Er staan nog wel een paar kleine lettertjes in het wedstrijdformulier, want je bent tijdens de maaltijd ook verplicht twee milkshakes te drinken. Burp!

kus, neem dan ook afscheid met een kus. Iemand kan zo beledigd zijn. Heb je het idee dat je een ‘kusrelatie’ hebt? Begin dan aan de rechterkant en schamp de wang van de ander met die van je zelf.

Vermijd kusgeluiden in het oor van de ander. Nee, geen gesmak!

Schakel vlot over naar de linkerwang en herhaal het gebaar.

Heel belangrijk is het om te stoppen na twee kussen. Een derde kus is, in tegenstelling tot in Nederland en België, niet gebruikelijk in Italië. En druk ook niet écht een kus met je lippen op de wang, tenzij het om een hechte vriendschap of een familielid gaat. De kusroutine speelt zich trouwens voornamelijk af tussen vrouwen en vrouwen en mannen en vrouwen. Maar er zijn regio’s (voornamelijk in het zuiden) waarbij het gebruikelijk is dat ook mannen elkaar groeten met een kus op de wang. De veiligste route als (buitenlandse) man in Italië is het om het bij een vriendelijke handdruk te laten. (bron: ditisitalie.nl)

Tassen, tassen, tassen Voor wie in Milaan de Duomo, Galleria en Scala liever links laten liggen om zo snel mogelijk de

maakt. De stukken die te zien zijn, zijn veelal gedragen door beroemdheden als Sophia Loren en Lady Gaga. Italië heeft een naam hoog te houden als het gaat om mode. Dat Italiaanse design kenmerkt zich door de combinatie van traditie en ambacht met een luxe en sensuele uitstraling.

De hoge kwaliteit van stoffen met bijzondere patronen, zoals de uitgesproken patronen van Emilio Pucci, draagt daaraan bij. Voor deze tentoonstelling werkt het tassenmuseum samen met de Italiaanse verzamelaar Giorgio Forni en het Istituto Italiano di Cultura in Amsterdam.

Zie ook tassenmuseum.nl

Vanvitelli is weer thuis De Amersfoortse schilder Caspar van Wittel is slechts te vinden als voetnoot in internationale boeken

Sardinië

Sicilië

Puglia

Corsica

fly & drives | autoreizen | charme hotels | vakantiehuizen | familievakanties

+31 229 591942

Leer Italiaans in Italië

O het hele jaar door vanaf 1 week tot een tussenjaar O specials gastronomie, wijn & kunst O mode- & designopleidingen in het Engels in Milaan O géén administratiekosten O persoonlijk en deskundig advies

Vraag onze brochure aan!

Tel. 0345 52 01 52

Q

info@italstudio.nl

Q

www.italstudio.nl

Taal- & Cultuurcursussen voor alle leeftijden

www.italstudio.nl

O 45 bestemmingen in heel Italië

info@eva-sardinia.com

8 IL GIORNALE

DELLA FIERA

‘Het was Tonko van der Hoeven die tijdens een Italiaanse wandelvakantie in Toscane en Umbrië geïnspireerd werd tot de combinatie van lustoord en rustoord in Italiaanse sferen’

over kunstgeschiedenis. Gaspare Vanvitelli daarentegen wordt geroemd. Verrassing: het is dezelfde persoon. Van Wittel vertrok op zijn 21ste naar Italië en maakte daar, onder een pseudoniem, furore als schilder van stadsgezichten. Hij kwam nooit meer terug naar Nederland.

Tegenwoordig bevindt het overgrote deel van het Vanvitelli-oeuvre zich in Italiaanse, Engelse en Spaanse collecties. Met de tentoonstelling ‘Maestro Van Wittel – Hollandse meester van het Italiaanse stadsgezicht’ eren Museum Flehite en Kunsthal KAdE in Amersfoort deze in Nederland vrijwel onbekende meester met een groot retrospectief. Het plaatst zijn werk, volgens de conservator, in de context van zijn Nederlandse leerperiode en zijn invloed op de latere Italiaanse vedutisten. In de tentoonstelling komt het hele verhaal ‘Van Wittel’ aan bod; de plekken die hij schilderde, de stijl die hij ontwikkelde, zijn Nederlandse wortels, zijn adellijke opdrachtgevers en zijn onmiskenbare invloed in Italië.

Te zien: 26 januari – 5 mei in Kunsthal KAdE in Amersfoort.

Lustoord Landrucci Het is even zoeken, maar er zijn plekjes in Nederland waar la dolce vita echt tot leven komt. Landrucci in Werkhoven (Utrecht) is zo’n paradijsje. Het was Tonko van der Hoeven die tijdens een Italiaanse wandelvakantie in Toscane en Umbrië geïnspireerd werd tot de combinatie van lustoord en rustoord in Italiaanse sferen. Met dezelfde naam als die van de boerderij waar hij het licht zag. Zijn Landrucci biedt immers niet alleen lekkers van kleine Italiaanse producenten, maar ook workshops en een vergaderlocatie. Het was een enthousiaste lezer die ons naar de landgoedwinkel dirigeerde en met enig schuldbesef moeten we concluderen: hadden we dit maar eerder geweten. Wijn, olijfolie, pesto, kaas, balsamico, truffelproducten; rechtstreeks van het Italiaanse platteland zo op tafel – Dalla fattoria alla tavola!

Twee keer per jaar rijdt Van der Hoeven met het Landrucci-busje naar zijn geliefde Italië. In de heuvels van Toscane haalt hij de olijfolie rechtstreeks op bij de boer en ondertussen staan de zintuigen op scherp. Zijn missie is namelijk het

vinden van de specialiteit van een regio, provincie of dorp bij kleine boeren- en familiebedrijven. En daar kunnen wij dan weer de vruchten van plukken. Tja, la dolce vita è bella op het platteland!

Informatie: landrucci.nl

Drenthe eert Italiaanse meesters Wie in Nederland goed om zich heen kijkt, ziet dat Italië nooit ver weg is. Zo presenteert het Drents Museum dit jaar twee grote kunsttentoonstellingen. Vlak voor de zomer (vanaf 2 juni) opent de tentoonstelling Sprezzatura, waarin een topselectie van meer dan veertig schilders uit heel Italië te zien is uit de periode 1860-1910. Het laat zien hoe de kunst zich ontwikkelde in de vijftig jaar na de Italiaanse eenwording. De schilderijen zijn voornamelijk afkomstig uit prominente Italiaanse museale collecties en een groot deel is nog niet eerder in Nederland te zien geweest. Zo wordt voor deze tentoonstelling samengewerkt met de Gallerie degli Uffizi in Florence, de Galleria Nazionale d’Arte Moderna in Rome en de Galleria d’Arte Moderna di Venezia a Ca’ Pesaro in

Venetië. Het Italiaanse Sprezzatura is overigens een oud-Italiaans woord met vele betekenissen, waaronder ‘virtuositeit’ en ‘schijn van moeiteloosheid’. Iets doen met ‘sprezzaturra’ betekent iets met zoveel zwier en speels gemak doen, dat de overtuigingskracht er van afspat.

Informatie: drentsmuseum.nl

‘Wie in Nederland goed om zich heen kijkt, ziet dat Italië nooit ver weg is.’

IL GIORNALE

DELLA FIERA

9

HEERLIJKE RECEPTEN VAN PELLEGRINO ARTUSI De recepten van Pellegrino Artusi komen van het Italiaanse volk op de velden. Hij heeft ze niet bedacht, maar geoogst. Zijn keuken is gebaseerd op tradities, die hij tot een kunst verheven heeft door ze te testen, bewerken en perfectioneren.

T EKST MASSI MO BOTTURA

Beste Kookvrienden, na een fantastisch warme zomer is de tijd bij velen van ons weer aangebroken om aan de slag te gaan in de keuken en gebruik te maken van de intense smaken van de herfst en winter. Lang leve de zomer, maar een even hartelijk welkom voor de koude maanden die ons de geur schenken van lokale paddenstoelen, truffels, gerijpte kazen, versgeperste olijfolie en prachtige volle wijnen. De recepten van dit seizoen weerspiegelen de heerlijke kleuren en geuren uit de winterkeuken.

Zalmrolletjes met visvulling

Gevulde portobello met risotto en kaas

Sella di vitello ai porcini e funghi

Aantal personen: 6 Bereidingstijd: 30 minuten Benodigdheden: 400 gr gerookte zalm, 300 gr visfilet (bijv. zeebaars, victoriabaars, kabeljauw), 2 dl slagroom, 50 gr mascarpone, 1 citroen, 3 el pistachenootjes, 1 klein glas droge martini, worcestersaus, peterselie, plukje kervel, olijfolie, peper, zout, veldsla

Aantal personen: 4 Bereidingstijd: 45 minuten Benodigdheden: 2 el olijfolie, 1 rode ui fijn (gesnipperd), 1 rode paprika in stukjes, 2 teentjes knoflook (fijngesnipperd), 200 gr riso orijst, 1 dl rode wijn , 5 dl bouillon , 200 gr gorgonzola in stukjes, 50 gr Parmezaanse kaas, versgemalen peper, 4 portobello's, 4 takjes verse rozemarijn

Aantal personen: 4 personen Bereidingstijd: 60 minuten Benodigdheden: ca. 600 gr vlees, 250 gr verse paddenstoelen, 8 gr gedroogde porcini, ca.

100 cl olijfolie, 100 gr boter, 2 takjes rozemarijn, 3 takjes tijm, 2 gesnipperde uien, 125 cl wi e wijn, 1 glaasje brandy, bloem, zout, peper, bindtouw.

Bereidingswijze

Bereidingswijze

Bak de visfilets in olijfolie gaar en laat deze a oelen. Pureer de vis met de mascarpone in de blender met daarbij het benodigde zout en peper. Breng dit verder op smaak met een glaasje martini, worcestersaus en een plukje fijngehakte kervel. Klop ondertussen de slagroom stijf op en meng deze met de vismousse.

Smeer de vismousse over de plakjes gerookte zalm en rol ze op. Leg op de bordjes wat blaadjes veldsla en hierop de zalmrolletjes. Pureer de pistachenootjes, wat peterselie, het sap van een citroen en een scheut olijfolie tot een sausje en schenk deze verkregen dressing over de zalmrolletjes. Gekoeld opdienen.

Verwarm wat olijfolie in een pan met dikke bodem. Fruit hierin de ui en knoflook. Voeg de riso o toe en schep goed door elkaar totdat de rijstkorrels glanzen. Blus de rijst af met rode wijn en voeg vervolgens de bouillon toe. Breng dit al roerende op een matig vuurtje zachtjes aan de kook. Voeg de gorgonzola toe. Houd alles zachtjes aan de kook totdat de riso o beetgaar is en het vocht bijna opgenomen heeft. Roer de riso o tussendoor regelmatig door en voeg een scheutje water toe. Besprenkel de portobello's met wat olie, snijd de kap op 3 plekken ondiep in en vul de sneetjes met verse rozemarijnnaaldjes. Zet ze 5 minuten in een tot 200°C voorverwarmde oven.

Leg de portobello's op 4 borden en vul ze met riso o. Leg meer riso o op het bord dan in de paddenstoel past. Garneer met de paprikablokjes, wat Parmezaanse kaas en peper.

Bereidingswijze Laat de gedroogde porcini in lauwwarm water wellen. Verwijder eventueel overtollig vet van de kalfslende, bind de lende op met bindtouw en breng op smaak met zout en peper. Verwarm de oven voor op 180°C. Neem een grote bakpan en zet deze op het vuur met de olie en boter erin. Haal de lende door het meel en bak rondom bruin in het hete vet zonder in het vlees te prikken. Voeg uien en paddenstoelen toe en blus het geheel na enkele minuten af met de wijn en de brandy. Voeg de fijngesneden porcini toe, samen met de blaadjes van de rozemarijn en tijm. Zet de pan/braadslee in de oven en laat het geheel ongeveer 30 minuten braden tot een kerntemperatuur van ongeveer 45°C bereikt is. Garneer met de paddenstoelen en serveer met de eigen jus.

Torta alle nocciole Aantal personen: 8 personen Bereidingstijd: 90 minuten Benodigdheden: 300 gr hazelnoten, 300 gr suiker, 60 gr bloem + 1 el bloem, 8 eiwi en, 2 dopjes vanille-extract, zout, springvorm ø 23 cm.

Bereidingswijze Verwarm de oven voor op 160°C. Vet de springvorm in met boter en bestrooi met bloem.

Schud de bloem door de vorm heen en gooi overtollige bloem eruit. Rooster de noten in een droge koekenpan totdat ze lichtbruin kleuren. Doe de noten met de helft van de suiker in de kom van de keukenmachine en maal helemaal fijn. Voeg de bloem toe en laat deze even meedraaien.

Laat het mengsel even rusten.

Doe de eiwi en met wat zout in een glazen kom en klop met een mixer. Voeg halverwege beetje bij beetje de resterende suiker toe en klop totdat de eiwi en goed stijf zijn. Schep hier het notenmengsel en vanille-extract door. Doe het mengsel in de vorm en strijk de bovenkant glad met de achterkant van een lepel. Zet de vorm in de oven en laat in 45 tot 55 minuten gaar en lichtbruin worden. De taart is gaar als een vork of satéstokje er droog uitkomt. Laat de taart 10 minuten a oelen en haal hem uit de vorm. Koud (of de volgende dag) is de taart op zijn lekkerst. <<

10 IL GIORNALE

DELLA FIERA

WELKOM IN VAL VENOSTA Lang, heel lang geleden werd de regio van Val Venosta/Vinschgau, gelegen in Zuid-Tirol ofwel Südtirol al bewoond. Kelten, Romeinen en Raetiërs bouwden er hun kloosters, kastelen en boerenhoeven. Daarom is er hier tegenwoordig sprake van een ontmoeting tussen levende tradities en creatieve, moderne geesten. Il Giornale trok de wandelschoenen aan en sprong vervolgens op de fiets. Welkom in Val Venosta!

Het symbool van Val Venosta is het Resiameer of de Reschensee. Uit dit meer verrijst een Romaanse kerktoren. In de zomer is deze omgeving een paradijs voor wandelaars, vissers, fietsers en windsurfers, en in de winter is het een hotspot voor schaatsers, snow-kiters en langlaufers. Het meer ontstond na de bouw van een stuwdam in 1950. De toren is het enige dat nog zichtbaar is van het dorp Graun, dat samen met het grootste deel van Resia/Reschen onder water is komen te staan.

Val Venosta is een waardige vertegenwoordiger van de natuurlijke diversiteit in ZuidTirol. Langs het uitgestrekte dal liggen de imposante bergreuzen, de een nog hoger dan de ander. Het nationale park Stelvio/ Stilfserjoch is het grootste beschermde natuurgebied van Italië en een van de grootste natuurgebieden in de Alpen. Val Venosta biedt dan ook een grote keus aan outdooractiviteiten. Er kan stevig worden

doorgestapt, maar ook rustige wandelingen op de Monte Sole/Sonnenberg behoren tot de mogelijkheden, met uitstapjes naar afgelegen dorpjes in de zijdalen. Voor fietsers zijn er vele uitdagende routes uitgezet.

Waalwegen Val Venosta profiteert volop van het droge alpineklimaat met veel zon, wind en milde temperaturen. Van de lente tot de late herfst is het mogelijk om te wandelen op de zonovergoten paden van de berg Monte Sole/Sonnenberg met zijn unieke flora.

Waalwegen (paden langs irrigatiekanalen, red.) zijn populaire wandelroutes in Val Venosta. Ze voeren langs de bergen, maar hebben zelf geen steile hellingen. De paden lopen parallel aan de smalle, kronkelige kanalen, die ooit werden gebruikt om de landbouwgebieden van water te voorzien.

Vanwege het droge klimaat van Val Venosta zou er zonder deze irrigatiekanalen vroeger vaak sprake zijn geweest van wa-

tergebrek. Tegenwoordig kan er het hele jaar door worden gewandeld op de waalwegen, waarbij de bezoekers kunnen genieten van een schitterend uitzicht op de omliggende majestueuze bergketens en dalen. Vooral geliefd zijn de waalwegen rond Malles/Mals, Glorenza/Glurns, Sluderno/Schluderns en Senales-Ciardes/ Tscharser Schnalswaal (een route van elf kilometer). Er is een heel netwerk van gezinsvriendelijke wandelpaden en bergroutes, dat staat afgebeeld op de inter-

actieve wandelkaart van Val Venosta, Terra Raetica, waarmee je een ideale wandeltocht kunt samenstellen.

Hogerop Voor wie het hogerop zoekt biedt Val Venosta een keur aan bergtochten en hooggelegen reisdoelen voor de meer ervaren bergbeklimmer. De hoogste toppen van Zuid-Tirol bevinden zich in de Ortlergroep. Ook de zuidelijke uitlopers van de Ötztaler Alpen, het nationale park Stelvio

IL GIORNALE (Nationalpark Stilfserjoch) en de Sesvennagroep zijn binnen bereik. Ooit lag Val Venosta op een belangrijke Romeinse handelsroute, de Via Claudia Augusta.

Thematische wandelpaden nodigen de bezoeker uit om de culturele verscheidenheid van de regio te ontdekken.

DELLA FIERA

11

kemobilCard voor treinreizen en fietsverhuur. De spoorwegen in Val Venosta bieden op zeven treinstations langs de route huurfietsen aan. Met de BikemobilCard kunt u gebruik maken van alle vormen van openbaar vervoer in Zuid-Tirol en van huurfietsen. <<

Val Venosta per fiets Wil je een wat groter gebied verkennen dan is de fiets een goede keuze. Val Venosta kent veel afwisseling en is bovendien een relatief langgerekt gebied, waardoor het ideaal is om per fiets te verkennen. De tochten onder in het dal zijn ideaal voor geoefende fietsers. Wie de lat hoger wil leggen, kan pittige routes voor racefiets en mountainbike vinden op de wegen bij de pas en langs de bergen.

Cuisine De dalen van Zuid-Tirol worden onder meer gekenmerkt door fruitteelt en wijnbouw en de appelboomgaarden en wijngaarden strekken zich dan ook uit over heel Val Venosta. Maar ook abrikozen, noten, vijgen en peren (zoals de zoete palapeer) groeien op de losse, droge bodem tussen Malles en Silandro/Schlanders.

Het micro-klimaat van Val Venosta, met zijn zonnige dagen en koele, winderige nachten, zorgt ervoor dat het fruit zeer langzaam rijpt. De hoogste landbouwgebieden van het land bevinden zich dan ook op meer dan duizend meter hoogte.

Ook de aardbeien uit Val Venosta worden zeer gewaardeerd. Vooral de vruchten uit het hoog-alpine Martello/Martelltal hebben een heel bijzonder aroma. De gebieden waar de aardbeien worden verbouwd, liggen op verschillende hoogten waardoor de oogsten overvloedig en gevarieerd zijn.

Tegenwoordig is de oude Romeinse weg Via Claudia Augusta een populaire fietsroute. De paden langs de oude irrigatiekanalen (waalwegen in het Duits) en de Stundenweg-route (Sentiero delle Ore) zijn zeer aantrekkelijk voor wandelaars en voeren langs het historische stadje Glorenza, met zijn permanente tentoonstelling over de kunstenaar Paul Flora. De steengroeve bij Lasa/Laas is een bron van puur en kostbaar marmer. Op traditionele markten bieden kwekers en handelaren allerlei plaatselijke specialiteiten aan, waaronder brood uit Val Venosta (ooit de graanschuur van Tirol). De beroemde panorama-pasweg van Stelvio/Stilfserjoch is een van de oudste routes in de Alpenregio. Musea en informatiecentra vertellen hun verhalen over het leven langs de grens. En bij de Passo Resia worden er rondleidingen gegeven in bunkercomplexen uit beide wereldoorlogen.

Ideaal voor in de lente en zomer is de Bi-

Alta Via Val Venosta Wandelen bij de Monte Sole/Sonnenberg in Val Venosta. De hooggelegen route Alta Via Val Venosta biedt de echte wandelliefhebbers een unieke ervaring. Deze meerdaagse, 108 kilometer lange trektocht biedt een schitterend uitzicht op de Ortlergroep. De tocht voert van het laagste punt van Val Venosta naar de Passo Resia/Reschenpass bij het drielandenpunt en passeert een grote verscheidenheid aan vegetatie bij de zonovergoten bergen. Hier kunnen wandelaars en natuurliefhebbers genieten van een prachtig uitzicht op de hoge gletsjers.

‘Tegenwoordig is de oude Romeinse weg Via Claudia Augusta een populaire fietsroute’

LIGGING & BEREIKBAARHEID Het cultuurgebied Val Venosta is eenvoudig te bereiken met de auto, maar ook met de bus of de trein. Hier vind je alle informatie over hoe je het beste Val Venosta kunt bereiken (en rond kunt reizen in het gebied), met de auto of met het voortreffelijke openbaar vervoer in deze regio.

VOORDEELKAARTEN Ontdek de vele voordeelkaarten van de culturele en ecologische regio Zuid-Tirol. Ideaal voor wandelaars en fietsers.

Zo zijn er de MobilCard, de MuseumobilCard, de BikemobilCard en de VenostaCard.

BIKESHUTTLE De Bikeshuttle Service is een shuttle-dienst die je vervoert naar een aantal geselecteerde beginpunten voor uitstapjes in Val Venosta. De afzonderlijke etappes van de Alte Via Val Venosta zijn ook ideaal voor dagtochten, die eenvoudig ondernomen kunnen worden vanuit de dorpjes in Val Venosta, waar de bezoekers tevens kunnen genieten van allerlei culinaire hoogtepunten.

BIKEMOBILCARD Handig voor fietsers die tussendoor per trein willen reizen.

Meer informatie is te vinden op www.bikemobilcard.info

ACCOMMODATIES Het cultuurgebied Val Venosta kent een grote variëteit aan accommodaties, die altijd van de hoogste kwaliteit zijn.

Het aanbod loopt uiteen van vakantieboerderijen, relaxte campingvakanties, appartementen met halfpension tot aan luxueuze wellness-hotels. Op onderstaande websites vind je veel nuttige informatie over uw hoogstpersoonlijke, ideale type accommodatie voor een heerlijke vakantie in Val Venosta in Zuid-Tirol.

LINKS www.venosta.net www.suedtirol.de

15

CINQUE TERRE Pittoresk. Het woord wordt te pas en te onpas gebruikt. Maar wat betekent het nu precies? Het woordenboek hanteert ‘schilderachtig’. Wij zeggen: Cinque Terre!

Cinque Terre is de verzamelnaam van vijf oude en vooral kleine vissersdorpjes in Ligurië, Italië. Monterosso al Mare, Vernazza, Corniglia, Manarola en Riomaggiore. Geen van de vijf dorpen heeft meer dan tweeduizend inwoners. De plaatsjes liggen verscholen tussen de kliffen, heuvels en

stranden van de Middellandse Zeekust. De kleurrijke huizen zijn tegen de rotswanden aangebouwd, de straatjes zijn smal en auto’s vind je er amper. Een bezoek is als een stap terug in de tijd.

En stappen worden er gemaakt in Cinque Terre. Het gebied staat namelijk bekend als

een ideale plek om te wandelen. De autowegen mogen dan wel niet toereikend zijn, maar dat kan niet gezegd worden van de wandelpaden.

Het merendeel van de toeristen komt naar Cinque Terre om te wandelen. Zij volgen dan het speciale pad dat langs de vijf plaatsjes leidt. Dat kan vrij snel, binnen vijf uurtjes, want de dorpen liggen dicht bij elkaar. Maar wie echt wil genieten van de schoonheid van de omgeving moet echt wel een paar dagen uittrekken voor de trip. Zodoende kan op een rustige manier genoten worden van de natuur en de uitzichten en is er ook nog tijd om de dorpjes te verkennen.

Sleutel in zee De vijf dorpjes zijn verbonden door de Sentiero Azzurro, het blauwe pad. Deze wandelroute begint in Riomaggiore in het zuiden en leid je achtereenvolgens langs Manarola, Corniglia, Vernazza en eindpunt Monterosso al Mare in het noorden.

16 Via de Via dell’Amore (‘Het pad van de liefde’) ben je binnen twintig minuten van Riomaggiore in Manarola. Het pad is uit de rotsen gehakt en is een van de minst zware weggetjes in het gebied. Zoals de naam doet vermoeden is de route gebouwd als ode aan de liefde. Langs het pad komt dat tot uiting door graffiti en andere schilderingen.

Onderweg kom je langs de ‘bank der geliefden’. Passerende stelletjes maken zoals de traditie betaamt hier een hangslot (zelf meenemen!) vast aan de balustrade. De sleutel gooien ze in zee, zodat de liefde voor elkaar nooit meer gebroken kan worden.

De dorpen van Cinque Terre Monterosso al Mare In Monterosso is de wandeltocht ten einde. Een mooi moment om de beentjes even wat rust te geven en dat kan prima in Monterosso. Er zijn meer dan genoeg hotels en bed & breakfasts. Monterosso is ook het meest toeristische plaatsje. Mede dankzij het strand, dat het langst uitgerekte van Cinque Terre is.

Olijf- en wijngaarden De intensiviteit van het Sentiero Azzurro-pad neemt toe naarmate je Monterosso nadert.

Echt moeilijk wordt het echter nooit. Het hoogteverschil over de gehele route bedraagt zo’n zeshonderd meter; verspreid over ruim tien kilometer valt dat best mee. Het zwaarste gedeelte is waarschijnlijk het stuk tussen Vernazza en Monterosso. Daartegenover staat wel dat het uitzicht daar het mooist is.

Vanuit de olijf- en wijngaarden aldaar heb je een schitterend uitzicht over de kustlijn van Cinque Terre.

Sinds 1997 staan de dorpen van Cinque Terre ook op de Werelderfgoedlijst van Unesco. En dat is dus duidelijk niet zonder reden. De steile kliffen met de kleurrijke huisjes, de kleine rotsstrandjes, de idyllische haventjes en de wandelroutes met de onovertroffen vergezichten . Ze zouden allemaal niet misstaan in een schilderij. Cinque Terre… Pittoresk.

Riomaggiore Vanuit de stad La Spezia is Riomaggiore het eerste dorp van Cinque Terre dat je tegenkomt. De huizen in het plaatsje zijn typerend voor alle woningen in de regio.

Ze zijn op een karakteristieke manier gebouwd, ‘hoog’, ze hebben vaak wel drie of vier verdiepingen. De woningen hebben ook vaak een kleurtje. Tinten die je veel tegenkomt zijn roze, rood en oker. Riomaggiore is het startpunt van de Via dell’Amore, het ‘pad van de liefde’ dat je naar Manarola leidt.

op zo’n honderd meter boven zeeniveau.

Vanuit dit dorp zijn alle andere plaatsen van Cinque Terre goed te zien. Vanwege de hoge ligging is het dorp (in tegenstelling tot de vier andere plaatsen) meer gefocust op de agrarische wereld dan op de visserij. Qua uiterlijk lijkt het daarom ook meer op een boerendorp: er is veel laagbouw te vinden.

Manarola

‘De intensiviteit van het Sentiero Azzurro-pad neemt toe naarmate je Monterosso nadert’

Manarola is vergeleken met de andere dorpen van Cinque Terre erg rustig. Misschien is het wel het rustigste plaatsje van de vijf. Niet in de laatste plaats, omdat het als laatste is ontdekt door toeristen. In het dorpje is een aantal noemenswaardige (religieuze) gebouwen te vinden, zoals de gotische parochiekerk uit 1338, het oratorium en de klokkentoren.

Verder is de witte cementen piramide (vroeger gebruikt als merkteken voor zeevaarders) een opvallende verschijning.

Vernazza

Corniglia Corniglia is het middelpunt van de wandelroute tussen Riomaggiore en Monterosso al Mare. Corniglia ligt op een rots

Vernazza wordt beschouwd als het mooiste plaatsje van Cinque Terre. Het rotsstrandje dat eigenlijk zo doorloopt in een van de straten van het dorp is een bijzonder gewild doelwit voor fotografen. De bootjes in de zee, de mensen op het strand en de kleurrijke huisjes op de achtergrond vormen samen een uitzonderlijk geheel. Lange tijd was Vernazza het meest welvarende dorp in de Cinque Terre. Het niet te missen Doriakasteel herinnert daar nog aan.

IL GIORNALE

Wandelpas Voor het wandelen moet wel een klein beetje betaald worden, zodat natuurbeheer de paden in een goede staat kan houden.

Een wandelpas voor één dag kost vijf euro, twee dagen is acht euro en drie dagen tien. Voor een hele week moet twintig euro worden neergelegd. Daarnaast kan een trip ook gecombineerd worden met een boottochtje of een treinreisje. Dat kost echter wel weer wat extra. Met de kaarten kun je wel drie uur gratis mountainbiken en kostenloos enkele musea bezoeken.

ronduit warm, de gemiddelde temperatuur ligt dan rond de dertig graden. Als het regent (wat nog wel eens voorkomt in de lente en de herfst) duurt dit over het algemeen niet zo lang.

BESTE REISTIJD Gekeken naar de drukte zou je eigenlijk buiten het hoogseizoen om naar Cinque Terre moeten gaan. Omdat de plaatsjes zo klein zijn is het in het hoogseizoen soms té druk. Het vroege voorseizoen en het late naseizoen zijn de meest geschikte tijden om eens langs te komen.

REISPAPIEREN Binnen Europa kun je gewoon met een Nederlands paspoort of een identiteitskaart reizen.

INFORMATIE www.vakantieinfo.com/cinqueterre.html www.lecinqueterre.org/hol

LIGGING Cinque Terre, bestaande uit de dorpjes Monterosso, Vernazza, Corniglia, Manarola en Riomaggiore, ligt in het noordwesten van Italië nabij de stad La Spezia. De provincie waarin het gebied ligt heet Ligurië.

BEREIKBAARHEID & VERVOER Per vliegtuig is Cinque Terre gemakkelijk te bereiken. Vliegtuigen van Transavia vliegen enkele dagen per week naar Genua en Pisa, die van KLM zelfs dagelijks. Vanuit die steden kun je met trein, taxi of (huur)auto gemakkelijk naar het gebied.

Het vervoer binnen het gebied ligt wat gecompliceerder.

Omdat de bergweggetjes die de vijf dorpen met elkaar verbinden smal en kronkelig zijn wordt het niet aangeraden om met de auto het gebied te verkennen. Daarnaast zijn in de centra van de dorpjes auto’s verboden. Als je met de auto wil komen, kun je deze aan de rand van de plaatsjes parkeren. Het parkeren is wel wat duur. Er is ook nog de mogelijkheid om vanaf de vluchthaven met de trein naar het gebied te reizen. Er is namelijk een treinbaan die de vijf plaatsjes van Cinque Terre met elkaar verbindt. De trein is vergeleken met Nederland erg goedkoop.

KLIMAAT In Cinque Terre heerst een gematigd klimaat. Dat komt mede vanwege het gebergte dat bescherming biedt tegen de noordenwind. Vanwege de ligging aan de Middellandse Zee is het ’s winters niet heel erg koud. In de zomer is het

DELLA FIERA

17

18 IL GIORNALE

DELLA FIERA

DE TOUR DU MONT BLANC KENT ALLEEN WINNAARS Ademloos de berg op in Valle d’Aosta Liefhebbers van de buitenlucht weten blind de weg naar de Valle d’Aosta te vinden. De prachtige regio in Noord-Italië herbergt alleen al de twee bekendste toppen van Europa – Mont Blanc en Matterhorn. In dit outdoorparadijs hike je van berghut naar berghut, of fiets je over grillige steile rotshellingen langs bloemrijke bergweides en azuurblauw water. Maar wat moet je als je wel van bloedstollend mooie panorama’s houdt, maar geen heuvel kunt ronden zonder happend naar adem in zweet uit te barsten? Wij stuurden onze minst fitte verslaggever naar het Aostadal, om een stuk van de Tour du Mont Blanc te wandelen.

TEKST & FOTOGRAFIE MARTIN SCHÄFER

De Matterhorn

Met Courmayeur aan mijn voeten, een kleine 620 meter aan vervloekt kronkelende rots- en boomworteltreden lager, denk ik terug aan de laatste keer dat ik in de Italiaanse bergen liep. Ik zie me in de Dolomieten jammerlijk gewonnen geven vanwege dubbeldikke blaren in geleende schoenen. Toen al, twintig jaar jonger en zeker dertig kilo lichter. Voordat ik ook de rest van mijn leven voorbij zie flitsen, krijg

ik mijn adem terug en kan ik eindelijk omhoogkijken. En zie het wolkeloos naakte silhouet van Mont Blanc, de 4.810 meter hoge berg der bergen, die me een week eerder achter mijn bureau had weggelokt met beloftes van schoonheid en legende. Ineens was daar de kans om de machtige vierduizendplussers Mont Blanc én Matterhorn in één week zien en tegelijkertijd wat overtollige kilootjes in Valle d’Aosta achter te

IL GIORNALE

DELLA FIERA

19

Boven Even uitblazen bij Rifugio Bonatti Rechts Onverstoorbare gemzenfamilie

laten. Een kans, die zelfs een bevlogen roker met de conditie van een plofkip rond Kerstmis zich niet kon laten ontgaan.

Dacht ik.

Meer daden dan woorden Gids Mien Barrel weet in elk geval al hoe laat het is. Samen hebben we net het eerste deel van de route afgelegd: van het uit keien, leisteen en noest balkenhout opgetrokken dorpje Courmayeur naar Rifugio Bertone, een berghut uit het boekje met vrij uitzicht op de Italiaanse zijde van Monte

Bianco. De knoestige Barrel is een trouwe zoon van Valle d’Aosta, hoewel hij net zo goed uit eigen ervaring kan vertellen over de oerbergen in onder meer Tibet, Nepal en Nieuw-Zeeland. Thuis leidt de gids en mtb-instructeur al meer dan negen jaar elke zomer mensen door de Alpen en geeft hij in de winters telemark- en snowboardles. Zijn krommende, krakende benen en schouders lijken met elke stap meer met de helling te vergroeien. Het is een onvermijdelijk risico van het vak, dat hem overigens geenszins langzamer maakt. Dat ik de bescheiden prater al redelijk goed heb leren

kennen, heeft alleen te maken met mijn tempo: in stukken van tien meter tegelijk tussen ontelbare uithijgpauzes door, komen we in vier uur boven aan. Voor het traject stond eigenlijk twee uur. Dat belooft wat voor de komende dagen.

Extra snufje Aosta Gelukkig zijn koolhydraten koning in de bergen. De knusse keuken van Rifugio Bertone volgt trouw de traditionele dieetvoorschriften van Valle d’Aosta: diepe borden met glanzende pasta, vlees, groente en polenta, bekroond met een gesmolten plak

Fontinakaas. Deze kaas is beperkt verkrijgbaar in de zomermaanden, de enige periode waarin een speciale combinatie van alpengras, kruiden en bergbloemen de koeienmelk net dat extra snufje Aosta meegeeft. Alleen kenners weten waar de echte Fontina te halen is en koesteren haar als kostbare truffels. Zo ook de Aostiaan Raimundo, die ons de volgende dag naar Rifugio Bonatti leidt onder de belofte dat we daar zijn speciale voorraadje zullen aansnijden. Toch is dat niet de enige motivatie om de komende zonsondergang te halen.

Onze volgende berghut werd namelijk vernoemd naar de alpinist, ontdekkingsreiziger en journalist Walter Bonatti, die in de jaren vijftig en zestig vele onneembaar geachte bergen kleinkreeg. De Italiaanse klimpionier was een groot voorbeeld voor latere legendes als Reinhold Messner, vooral vanwege zijn compromisloze respect voor de berg en natuur. Volgens de purist Bonatti lag de essentie van bergbeklimmen niet in doodgewone outdoorrecreatie, maar in het overwinnen van de menselijke kwetsbaarheid. Zelf legde hij twee keer bijna het loodje op het Mont Blancmassief. De laatste keer overleefde hij drie dagen lang in een brullende sneeuwstorm op een smalle richel op de Pilier Central de Frêney, op krap achthonderd meter onder de top van Mont Blanc. En dat geeft deze burgerliefhebber toch net even meer moed dan een stuk bergkaas.

Heroïsche avonturen

Typische boerenlunch met worst, kaas, ham, kastanjes en lardo

Terwijl Barrel de hardcore leden van onze groep over het oorspronkelijk geplande, achthonderd meter hoger gelegen deel van de Tour du Mont Blanc jaagt, wandelen Rai, Mabelie en ik langs de uitgang van de Mont Blanctunnel naar een bloem- en lommerrijke, vriendelijk glooiende vallei. Hier zijn we alleen met fluitende bergmarmotten en het onverstoorbare bellen van koeien rond half vervallen boerenhutjes met roestende golfplaten daken. Nou ja, alleen. Dit makkelijk te lopen stuk in Val Veny is overduidelijk populair bij wandelaars en mountainbikers. Midden in het hoogseizoen tussen juni en september is het nog net geen dringen geblazen op de

20 IL GIORNALE

DELLA FIERA

‘Valle d’Aosta is zonder twijfel een van de mooiste en meest fascinerende speeltuinen van Europa’

Als we later bij Lago del Miage staan, hoeft de gids alleen maar glimlachend zijn schouders op te halen. Het waait en motregent. Na een wiebelige klauterpartij kijken we op 2.020 meter hoogte naar een immens bruingrijs maanlandschap van verweerd en verslagen gesteente aan het eind van de Miagegletsjer, nog geen twintig minuten na onze laatste slok wijn in de zonovergoten Val Ferret. Smeltwater druppelt gestaag van een grauwe, metersdikke ijskorst af, terwijl we een rotsplateau delen met een ongeïnteresseerde familie gemzen. Hier, in Val Veny, glijdt de ijskap op Monte Bianco terug naar de aarde. Vroeger veroorzaakten grote brokken afkalvend ijs vloedgolven in het toen nog tientallen meters diepe Miagemeer, dat door het terugtrekken van de gletsjer inmiddels is gereduceerd tot vier ondiepe plassen. Wie de versteende rivier van meegesleurde stukken berg omhoog volgt en op tijd rechts afslaat, komt vanzelf uit bij Mont Blanc. Dichterbij kom ik nooit meer, zoveel is zeker.

Ineens snap ik het. Vergeleken bij zowel de legendes als liefhebbers van dit gebied ben ik misschien niet veel meer dan een zwetende, naar lucht happende figurant in Valle d’Aosta, zonder twijfel een van de mooiste en meest fascinerende speeltuinen van Europa. Maar Bonatti had gelijk, het gaat om overwinnen. En ik leef nog. Ik leef. <<

Wandelen tussen grazende koeien

paden en worden de geluiden van de natuur aangevuld met ‘Salve’, ‘Grazie’ en klikkende aluminium wandelstokken. En erger nog: ik word regelmatig ingehaald door kinderen en bejaarden. De rest van de groep komt zeven uur later aan bij de berghut – vier uur nadat wij op het zonnige terras ontspannen de laatste brokken van Rai’s Fontina hebben verorberd. Zij hebben heroïsche, haast hachelijke avonturen beleefd tegen de achtergrond van de ongenaakbare Grandes Jorasses, op de grillige ruggengraat van de Tour du Mont Blanc.

Ik heb foto’s van koeien en een bergmarmot. Bonatti kan trots zijn.

Vrolijk heuvelopwaarts In de rifugio’s gaat om tien uur ’s avonds het licht uit, na een optioneel laatste rondje

grappa om de polenta beter te laten zakken. Rifugio Bonatti is een berghut in het luxere segment, met ruime slaapzalen en kamers met brede grenen bedden, waar het onvermijdelijke gesnurk van een bont internationaal gezelschap van serieuze wandelaars net iets minder stoort. Heerlijk uitgerust zien we de volgende dag in alle vroegte een helikopter landen, na de benenwagen de enige manier om hier te komen. De afgelegen rifugio’s worden overwegend bevoorraad door mensen, die bepakt en bezakt beperkt houdbare goederen als vlees en post vanuit het dal naar boven slepen. Terwijl ik een zekere jaloezie voor de grijnzende helikopterpassagier slecht kan onderdrukken, volg ik de anderen langzaam, maar verrassend vrolijk heuvelopwaarts. Op naar Val Ferret

aan de zonkant van de Grandes Jorasses, een waar wandelparadijsje met uitbundig slingerende paden tussen breed uitgerolde bloemenweides en bijna loodrechte bos- en rotshellingen met klaterende bergstromen en watervallen. Aan het einde wacht een simpele boerenlunch van de houten plank, waarbij de meesten de polenta negeren en zich tegoed doen aan zoete honingkastanjes met dungesneden lappen vetspek, beter bekend als lardo.

Globetrotter Barrel legt ondertussen uit waarom zijn hart juist hier ligt: “De Tour du Mont Blanc is een van de mooiste routes ter wereld. Je wandelt door valleien en over bergkammen in drie landen, terwijl je onderweg langs de leukste dorpjes komt. Nergens anders zie je zo veel verschillende panorama’s.” <<

PRAKTISCHE INFO LIGGING & BEREIKBAARHEID Valle d’Aosta ligt in het noordwesten van Italië en grenst aan zowel Frankrijk als Zwitserland. De grote ijkpunten van de provincie zijn Mont Blanc (Monte Bianco) in het noordwesten en Monte Rosa en Matterhorn (Monte Cervino), op pakweg honderd kilometer ten noordoosten daarvan. De basisdorpjes voor deze bergen – respectievelijk Courmayeur en Breuil-Cervinia - zijn relatief makkelijk bereikbaar via de luchthaven Milaan-Malpensa en een rit van ongeveer twee uur. Met de auto ben je vanaf Utrecht ongeveer duizend kilometer onderweg. Houd hierbij rekening met tolwegen (Frankrijk) en het feit dat in Zwitserland een autowegenvignet (à €38,70) verplicht is. Zodra het licht aan het einde van de Mont Blanctunnel (Frankrijk) of de Tunnel du Grand Saint-Bernard (Zwitserland) verschijnt, heb je je bestemming bereikt.

de bergen en hun ijskappen meer regen en wind hebben. Tot zover het officiële verhaal, want vanwege de enorme hoogteverschillen kan het weer plaatselijk per vierkante kilometer én dagdeel sterk verschillen. De beste reistijd voor wandelaars valt ergens tussen de drogere, warmere maanden juni en september.

(halfpension, slaapzaal/kamer); locatie Malatrà, Val Ferret, 11013 Courmayeur, tel. +39 165 869055,

ACCOMMODATIES

Hotel Punta Maquignaz: overnachting p.p.: vanaf €65; locatie: Piazza Maquignaz 2, 11021 Breuil-Cervinia,

In Valle d’Aosta zijn genoeg slaapplekken voor elk budget en comfortniveau te vinden.

Meridian Travel overnachtte in de volgende berghutten en hotels:

www.puntamaquignaz.com

grondgebied en laat zich in tien tot twaalf dagen bewandelen, afhankelijk van het weer en uw fysieke conditie. Reken op ongeveer vijf tot zeven uur lopen per dag. Het gemiddelde hoogteverschil per dag ligt rond de 800 meter, wat de TMB – te herkennen aan de vele gele bordjes en gemarkeerde rotsen onderweg – een middelzware tocht maakt. De TMB is prima zelfstandig af te leggen, maar als u de uitdaging liever onder begeleiding aangaat, kost dat exclusief vliegtickets rond de 800 euro. Voor meer informatie: www.autourdumontblanc.com

www.rifugiobonatti.it Hotel Maison Saint Jean: overnachting p.p.: vanaf €65; locatie: Vicolo Dolonne 18, Courmayeur, www.msj.it

TOUR & TREKKING

MATTERHORN

Rifugio Bertone: overnachting p.p.: €20 (logies); €40/€50 (halfpension, slaapzaal/kamer); locatie Saxe 11013 Courmayeur Mont, Fier Mont Blanc, Refuge tel +39 0165 844612, www.rifugiobertone.it

Van eendagswandelingen voor beginners tot een elfdaags rondje Matterhorn en van mountainbiken tot freeride-heliskiën; je bent altijd in goede handen bij gids Mien Barrel en zijn collega’s van Sirdar Montagne & Aventure, www.sirdar-montagne.com

Rifugio Alpino Walter Bonatti: overnachting p.p.: €32 (logies, slaapzaal/kamer); €45 (logies en ontbijt slaapzaal/kamer); €55/€75

TOUR DU MONT BLANC

De Matterhorn en omgeving bieden tal van mogelijkheden voor avontuur en ontspanning.

De Heilige Graal is natuurlijk het ijzeren kruis op Monte Cervino zelf, dat met een speciaal programma in drie klimmen bereikbaar is.

Kosten variëren vanaf 950 euro per persoon.

Hoewel veel georganiseerde trekkings in het gebied toch enige ervaring vereisen, zijn er vele dagtochten voor beginners mogelijk. In Breuil-Cervinia kun je voor meer informatie

KLIMAAT & BESTE REISTIJD Valle d’Aosta kent een continentaal klimaat met warme zomers en koude, sneeuwzekere winters. Het dal is droger en zonniger, terwijl

De 170 kilometer lange Tour du Mont Blanc (TMB) voert over Frans, Zwitsers en Italiaans

terecht bij de Società delle Guide del Cervino, www.guidedelcervino.com

WINTERSPORT Valle d’Aosta is erg populair bij wintersportliefhebbers vanwege het lange seizoen (oktober tot eind april), de uitstekende infrastructuur en het adembenemende, verrassend zonovergoten decor. En in de zomer?

Een mens kan maar zo veel mussen van het hete dak zien vallen. Wie ook in hartje zomer de sneeuw onder zijn schoenen wil horen knerpen, kan op verscheidene plaatsen op een gletsjer op de latten stappen. Pak bijvoorbeeld in Breuil-Cervinia de kabelbaan naar Monte Rosa, waar je tot september sporen kunt trekken.

MEER INFORMATIE De uitstekende officiële Nederlandstalige website voor Valle d’Aosta - www.lovevda.nl - is je eerste stop voor info over routes, touraanbieders en allerhande extra handige weetjes over het gebied, voor zowel het zomerals winterseizoen.

www.carlopellegrino.it

www.monnik-dranken.nl - voor verkoopadressen: info@monnik-dranken.nl

22 IL GIORNALE

DELLA FIERA

PER LE voor de dames DONNE

2.

DOOR TESS VAN DALE N

6.

2.

7.

2.

5.

5.

IL GIORNALE

DELLA FIERA

23

3.

1.

SIERADENTREND: MAXACCESSORIZE! Als het op accessoires aan komt, gaan we dit voorjaar all out. Niks verfijnd of ingetogen, maar juist zo uitgesproken als het maar kan. In de hoofdrol: giga oorbellen en imponerende kettingen, aangevuld met fantasierijke kroontjes, bodychains en chunky armbanden. Onder meer Gucci en Emporio Armani gooiden de ‘trossen los’ met hun enorme oorbellen vol sprankelende slierten. Opvallende, grove kettingen bij Marni en armbanden met flinke (edel)stenen bij Giambattista Valli. More is more is het devies. Het modehuis dat hierin (vrij letterlijk) de kroon spant, is – hoe kan het ook anders – Dolce & Gabbana. Behalve bonte kleding vol kleur en prints droegen de modellen uit de spring/summer 2019 show fantasiezonnebrillen, enorme glinsterende oorbellen, fel bedrukte kettingen, XL-bloemenkransen en met diamanten bezette kroontjes die iedereen het nakijken gaven. Probeer je nu nog maar eens in te houden.

2.

MODETREND: PRAKTISCH Overalls en bodywarmers met talloze zakjes en leren riemen voorzien van allerlei vakjes; de mode wordt praktisch deze lente. Comfort en gemak staan voorop bij deze utility trend waarin modehuis Fendi het voortouw neemt. In de voorjaarshow van het label hadden zelfs de tassen eigen tasjes en de zakken extra zakjes en einde-

loos veel vakjes. Je zou toch eens te weinig ruimte hebben om al je daily essentials bij je te dragen. Stiekem is het misschien best een heel Hollandse trend, al hebben we ‘m nog nooit zo verleidelijk en chic uitgevoerd gezien als bij Fendi. Ons advies: vul al die zakjes en vakjes maar op en laat die designertas lekker thuis. Maar vergeet niet wat je in welk vakje hebt gestopt anders sta je lang voor je gesloten huisdeur en wordt het afrekenen van je boodschappen verre van praktisch.

3.

TOPFOTOGRAFEN ONTWERPEN VOOR DSQUARED2 Geen beroemdheid of influencer dit keer, maar een fotografenduo dat aan de slag gaat met een eigen collectie voor Dsquared2. Dean en Dan, de mannen achter het Italiaanse modelabel, strikten Mert (Alas) en Marcus (Piggot) voor een capsulecollectie genaamd The Mert and Marcus 1994 x Dsquared2. Het is de eerste designklus voor de topfotografen, die zich zoals de naam van de collectie weggeeft op de jaren negentig zullen storten. Maak je op voor Dsquared2 bomber jacks, tank tops, hoodies, oversized T-shirts en asymmetrische jurkjes met een door de heren uitgekozen Berlijnse undergroundvibe.

6.

VLEUGJE RETRO

4.

ITALIAANSE BLOGGER KRIJGT EIGEN DOCU Ze behoort tot de bekendste en rijkste influencers ter wereld, Chiara Ferragni (31) is modeblogger van het eerste uur en inmiddels tien jaar werkzaam in de online wereld. Alle reden dus om eens een licht te schijnen op haar leven. Daarom komt nog dit jaar een documentaire uit over Ferragni, die met haar modeblog The Blonde Salad al influencer was lang voordat die titel officieel bestond. Onder meer Donatella Versace en Maria Grazia Chiuri, de huidige ontwerper bij Dior, komen aan het woord in de docu, die behale Ferragni’s carrière tevens haar privéleven belicht met haar Siciliaanse bruiloft als betoverende openingsscene.

5.

VERSACE BLIJFT VERSACE Versace mag dan overgenomen zijn door Michael Kors Holdings Limited, aan de formule van het modehuis verandert niks.

Zo stelde Donatella Versace na afloop van de eerste mannenmodeshow (inclusief enkele looks voor dames) in Milaan na de overname. En ze liet het zien ook. De herkenbare shawl-prints van Versace , de door Gianni zo geliefde bondage-invloeden, nauwsluitende avondjurkjes, knalkleuren en panterprints (ja zelfs in het haar) maakten de show onbetwistbaar Versace.

Een pláátje op je badrand of doucheplankje, dat zijn de nieuwe hoofd- en haarmaskers van het Italiaanse Davines. Het beautymerk, dat in 1983 in Parma werd opgericht door de Bollati-familie, introduceerde begin dit jaar The Circle Chronicles.

De lijn bestaat uit zes verschillende maskers met elk een eigen geur, kleur en werking. De maskers zijn te koop in een kleurrijke ruitjesverpakking, die bijna te mooi is om aan te breken. Gelukkig zijn de maskers van 50 ml hersluitbaar, waardoor ze geschikt zijn voor op reis of een weekendje weg.

Davines haarmasker, 50 ml € 9,90

7.

ANTI-FRIZZ Krullend haar zonder pluis, dat is waar de nieuwe verzorgingslijn van het Italiaanse Previa voor staat. Het Italiaanse haarverzorgingsmerk lanceerde onlangs de Curlfriendslijn, die ervoor zorgt dat frizzy hair verleden tijd is. Met biologische en biodynamische ingrediënten van Italiaanse oorsprong zorgt Previa voor de ideale formulemix. Alle producten worden bovendien duurzaam verpakt (bijvoorbeeld in plastic vervaardigd uit rietsuiker).

Onder meer de macadamia-olie, soja-eitwit, graaneiwitten en aloë vera in de shampoo, conditioner, treatment en definer zorgen het hele seizoen voor een perfecte krul met Italiaanse allure.

Previa Luscious Curls Treatment, 150 ml, € 21,95

specialist in premium espresso koffie