door Merlijn Ensing fotografie reyer boxem
Met 372 miljard euro zijn we één van ’s werelds meest exporterende landen. In Nieuwe Revu nu eens niet het succesverhaal over onze tulpen. Vier portretten van exportproducten met een hoog what-the-fuck-gehalte. En nou ja, omdat we Nederlanders zijn, ook iets kazigs.
Scoren met briljante exportproducten
‘Ze smeken haast om ons product’
46
Naam bedrijf: Everybody Company Exporteert: doe-het-zelflijkkisten Omzet: Ruim een ton Het idee ontstond toen industrieel ontwerper Gijs Zijlstra de voorpagina’s van de kranten bekeek, daags na de bomaanslagen in Madrid in 2004. ‘Overal lagen ledematen verspreid. Vreselijk. De lijkzakken boden onvoldoende soelaas en ik dacht: waarom staan daar niet gewoon kisten?’ Er komen bij de doe-het-zelflijkkisten geen gereedschap, spijkers en schroeven kijken. De kist wordt in elkaar gezet via een kliksysteem en is daardoor zelfs door iemand met twee linkerhanden in vijf minuten te bouwen. De kisten zijn 18 kilo licht, ze kunnen gemakkelijk worden opgeslagen en vervoerd. Het concept werd door de Britse krant The Independent bestempeld als één van de vijftig meest spraakmakende innovaties voor de 21ste eeuw. Een ideaal product voor hulporganisaties, zo dacht Zijlstra. Maar dat viel vies tegen. Het principe van ‘wat de boer niet kent, vreet-ie niet’ ging ook op bij organisaties als het Rode Kruis en Artsen zonder Grenzen. ‘Het was simpel: de hulporganisaties kenden mijn product niet, dus werd het niet aangekocht. Je kunt lullen als brugman, maar het is géén eerste levensbehoefte. Voedsel, medicijnen, dekens en noodopvang komen eerst, daarna wordt pas nagedacht over de dood en al haar facetten. Daar komt bij dat ik nu eenmaal een industrieel ontwerper ben en geen verkoopjongen.’ Ook op de reguliere uitvaartmarkt zat men niet direct op de vernuftige uitvaartkist te wachten. Los van het feit dat de kist er niet traditioneel uitziet, werd hij op de markt niet bepaald met open armen ontvangen. ‘In de commerciële uitvaartbusiness gaat veel geld om. Je maakt in die wereld geen vrienden met een goedkoop alternatief, waar relatief weinig winst op te maken valt. Het zijn soms net maffiapraktijken, al kun je dat misschien beter niet opschrijven.’ In Afrika was wél behoefte aan de kisten. Daar wordt het product als halffabricaat geleverd, waardoor Zijlstra in Afrika zorgt voor kleinschalige economische ontwikkeling. ‘Er zijn veel kunstenaars met meubelateliers die de kist kopen, hem schilderen, afwerken en voor een redelijke som geld verkopen. Dat lijkt tegen strijdig met het gebrek aan geld in die landen, maar klaarblijkelijk willen mensen daar helemaal geen goedkope kist – wat mij ook verraste. De angst bestaat dat je als armoedzaaier wordt bestempeld.’ Op dit moment wordt in Zuid-Afrika met een grote supermarktorganisatie gesproken over de distributie van de kist in de plaatselijke buurtsuper. In het v erleden liep een deal met IKEA spaak, omdat de Zweedse meubelgigant de verkoop van lijkkisten een te negatieve associatie vond hebben. In een poging de westerse markt voor zich te winnen, komt Zijlstra begin 2012 met een duurzame variant van de budgetuitvaartkist. ‘Dat wordt wel echt een dingetje in de branche. De kist ziet eruit als een strobaal, er zitten geen giftige stoffen in en hij heeft de vorm van een traditionele kist. Het is misschien geen Pim Fortuyn-kist, maar hij is wél heel puur.’
klik en klaar. binnenkort te koop in de Zuid-afrikaanse buurtsuper: de lijkkisten van Gijs zijlstra.
Naam bedrijf: Vlisco Exporteert: Afrikaanse modestoffen naar Afrika Omzet: 183 miljoen dollar Het Helmondse bedrijf Vlisco ontwerpt, produceert en distribueert m odestoffen
47