Vernis Magazine, editie 11

SCHATTEN UIT DE ANTIEKE WERELD

H ET DE PO T VA N H ET A L L A R D PI E R SON M USEUM PA N A M ST E R DA M Eclectisch kijken op vernieuwde beurs A L E X A N DE R PEC H T OL D OV E R Z I J N FAVOR I ET E ST U K ‘Moeder met kind’ van Jan Wolkers •PLUS• L ON DE N I N BE E L D, DE BE ST E BOE K E N VOOR H ET NAJA A R , E N C OST UM E J E W E L R Y A L S A N T I E K VA N DE T OE KOM ST 8

717953 055699

N D E S IG N E K IE T N A , O R K U N ST B E U R S VO

RAI AMSTERDAM 20–27 NOVEMBER 2016

EDITORIAL

ACTIVEREN VERZAMEL-GEN edereen kent de uitdrukking Don’t get high from your own supply; wat je ook verkoopt, word niet zelf je beste klant. Kunst is misschien niet echt verslavend, maar ik ken geen handelaar die niet gepassioneerd is over zijn eigen collectie. Het melancholieke, dubbele gevoel na de verkoop van een mooie stuk, dikwijls persoonlijk bij de klant thuis afgeleverd, zal iedere kunsthandelaar herkennen. Je neemt afscheid van iets wat je dierbaar is, waar je altijd wel iets mee hebt. Maar ook de kunsthandel is handel en zonder verkopen is het snel afgelopen. Daarbij geeft een tevreden klant altijd enorme voldoening. Ik moest hieraan denken toen ik het stuk las over de kookboekencollectie van televisie-kok Danny Jansen. Jansen vertelt dat hij ervan droomde om archeoloog te worden maar dat hij, zoals hij ons vertelde, “nu nog op school had gezeten” als hij voor dat carrièrepad had gekozen. Dus werden het een schep en zeef in de keuken in plaats van bij een opgraving. Dat betekende overigens niet dat hij zijn liefde voor het verleden opgaf: sinds zijn zeventiende jaar verzamelt Jansen kookboeken. Zoals zo veel verzamelaars maakte hij hier een snelle ontwikkeling in door: eerst kocht hij elk boek met oude spelling, maar al snel vond hij zijn weg naar de zeldzamere exemplaren.

Je hoeft het stuk over Danny niet eens te lezen om zijn enthousiasme te voelen.

Kijk naar zijn foto en je weet het: ook hij heeft het verzamel-gen, zoals elders in dit nummer van Vernis benoemd door Constant Vecht, de bekende handelaar uit het Amsterdamse Spiegelkwartier. Dit gen is mede verantwoordelijk voor de grote toestroom van verzamelaars en geïnteresseerden naar kunst- en antiekbeurzen in binnen- en buitenland. Een mooi voorbeeld is de Amsterdamse PAN, waar bij het verschijnen van deze editie van Vernis weer meer dan 40.000 bezoekers zullen komen kijken naar de schitterende collecties die daar worden aangeboden. PAN heeft dit jaar overigens voor het eerst gekozen voor een eclectische presentatie waar stijlen en stromingen door elkaar worden gepresenteerd. Het is ook de esthetische mix en match waar Vernis sinds haar oprichting naar streeft. Niet alleen in de rubriek Ensemble waar een grote variatie objecten en werken als eenheid wordt gepresenteerd. Dit nummer van Vernis is een zorgvuldig samengestelde eclectische mix van onderwerpen: van de antieke schatten uit de depots van het Allard Pierson Museum tot een vroeg werk van Jan Wolkers, van costum jewelry als toekomstantiek tot de mooiste vondsten in Trouvailles.

Ik hoop dat u dit nummer met veel plezier zult lezen en dat de talloze prachtige stukken en verhalen die we met plezier en passie hebben samengebracht ook bij u het verzamel-gen zullen activeren!

Robert D. Aronson Voorzitter van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland

najaar 2016

vernis#11

–

003

ADVERTENTIE

JOHAN VAN HELL Het zeldzame dubbeltalent van Johan van Hell (1889–1952) verdient het om door iedere generatie opnieuw ontdekt te worden. Als gedreven beeldend kunstenaar & musicus slaagde Van Hell erin zijn beide talenten ten volle te benutten, op het hoogste niveau. Zijn fijnzinnige schilderijen in sprankelende kleuren zijn een ijzersterke mix van vorm en verhaal. Balancerend op de rand van melancholie en optimisme, toont Van Hell zich nog altijd als een geëngageerd en geamuseerd waarnemer. Straattaferelen, landschappen, portetten en muziek wisselen elkaar af in de overzichtstentoonstelling Op klare toon.

GLAZENWASSER | 1927

KLEUR Zacht-schijnend geel of diep-zinderend violet, het fenomenale kleurgebruik van Johan van Hell heeft nog niets aan kracht ingeboet. De bevlogen Amsterdamse kunstenaar uit een diamantbewerkersgeslacht schilderde met een rood hart zonder in de valkuil te trappen van kitscherige, socialistische heilstaatskunst. Zijn glasheldere, vlak-vullende stadstaferelen met straatventers, kolenboeren, arbeiders en muzikanten zijn ontroerend maar onsentimenteel. Hij vertelt anekdotes over armoede, werkloosheid - en ook hoop - en giet deze in een weergaloos strakke, grafische stijl. Vorm en verhaal versterken elkaar. Zo houdt zijn Glazenwasser (1927), gevangen in geometrie, statig stand bovenop een ladder. Van Hells gestileerde figuur in blauwe overall blijft echter herkenbaar als mens. Zijn lippen lijken zelfs een beetje getuit. Misschien fluit hij een deuntje?

STRAATMUZIKANTEN | 1952

KLARINET

Deze chroniqueur van de crisisjaren was ook een van de beste klarinettisten van Nederland. Verschillende keren kreeg Van Hell een vaste aanstelling aangeboden bij het toen al gerenommeerde Concertgebouworkest. Hij weigerde steevast. Liever bleef hij invaller zodat hij tijd hield voor de beeldende kunst. Tot verbazing van de beroemde dirigent Willem Mengelberg die zich afvroeg hoe hij twee muzen ‘aankon’. Waarop Van Hell antwoordde: “Wanneer ik voor de schildersezel sta, ben ik geheel schilder, en wanneer ik met mijn clarinet achter mijn lessenaar zit, ben ik geheel musicus.”

ADVERTENTIE

OP KLARE TOON OPKOMEND ONWEER | 1921 ZELFPORTRET MET PAU WIJMAN | 1923

TOEWIJDING Al op 14-jarige leeftijd besloot Van Hell hoe hij zijn leven met twee grote liefdes moest volhouden. Met discipline en kracht. “Het vergde den heelen mensch en iedere beschikbare minuut.” Bij deze volkomen toewijding hoorde ook gratis teken- en muziekles geven aan kinderen uit minderbedeelde gezinnen. En om zijn kunst toegankelijk te houden ‘voor het volk’, maakte hij betaalbare litho’s. Altijd gekleed in een bruin fluwelen pak met vlinderdasje, leek hij een strenge maar meeslepende leraar. Voor intimi was hij innemend en genereus. Schijnbaar moeiteloos bewoog hij zich in verschillende milieus en sferen.

Zijn oeuvre varieert dan ook van sjieke orkestleden uit de Amsterdamse Van Baerlestraat tot werkloze straatmuzikanten. En van volkse stadstaferelen tot mystiek tintelende landschappen. Van Hells klare toon sprankelt echter overal doorheen.

KLEEDJES KLOPPEN | 1935

JOHAN VAN HELL OP KLARE TOON is nu te zien t/m 12 februari 2017.

museummore.nl

Museum MORE Hoofdstraat 28 7213 CW Gorssel 0575 760 300

Museumkaart geldig met € 3,– toeslag

vernis INHOUD

028

Depot: Allard Pierson Museum Vernis keek achter de schermen bij het Allard Pierson Museum en zag daar archeologische vondsten en voorwerpen uit de periode van 5000 voor tot 1000 na de jaartelling.

040

RU BR I E K E N...

003 | Editorial 006 | Inhoud 010 | Colofon 013 | Trouvailles 026 | Column Ivo Weyel 046 | Boeken 006

–

vernis#11

062 | C olumn

Yvo van Regteren Altena

064 | Cursus Koninklijke VHOK 066 | Vriendenkring Koninklijke VHOK

076 | Agenda 080 | Ledenlijst Koninklijke VHOK

Eclectisch kijken op PAN Amsterdam PAN Amsterdam komt dit jaar met een vernieuwde opzet waarin de verschillende kunstdisciplines door elkaar staan onder het motto ‘eclectisch leven, eclectisch verzamelen’. najaar 2016

!

T I U T K A P N E NAARD NTIEK WEEKEND 20 JAAR KUNST &

A

25-29 januari 2017

20 JAAR KUNST & ANTIEK WEEKEND IN NAARDEN

✃

Kunst & Antiek Weekend opent van 25 t/m 29 januari 2017 voor de 20ste keer haar deuren in de imposante Grote Kerk van Naarden-Vesting. Al 20 jaar is het Kunst & Antiek Weekend dé beurs waar een grote diversiteit aan Oude, Moderne en Hedendaagse Kunst wordt aangeboden. Tijdens deze feestelijke editie van de beurs geniet de bezoeker ook dit jaar weer van een hoge kwaliteit moderne, hedendaagse kunst en antiek.

GROTE KERK NAARDEN-VESTING

GEOPEND: WO 16-21 UUR • DO / ZA / ZO 11-18 UUR VR 11-21.30 UUR Meer informatie & arrangementen: www.kunstenantiekweekend.nl

SPECIAAL VOOR DE LEZERS VAN VERNIS “2 VOOR 20” NAAR HET KUNST & ANTIEK WEEKEND NAARDEN 2017 Bij inlevering van deze strook ingevuld met uw e-mailadres, bezoekt u met 2 personen voor € 20,-- het Kunst & Antiek Weekend (maximaal 2 personen en niet geldig in combinatie met andere acties).

E-mail:

vernis INHOUD

052

Specialisten

068

Specialisten van de Koninklijke VHOK geven antwoord op toegesneden vragen over oude kunst en antiek.

Ensemble

Al vanaf de eerste editie maakt Vernis opvallende en soms onverwachte combinaties met de mooiste stukken van de leden van de Koninklijke VHOK.

E N OOK ...

056 | In Beeld Londen herbergt meer dan 170 musea; Vernis maakte een eigenzinnige selectie.

058 | Mijn mooiste stuk Televisie-kok Danny Jansen had eigenlijk archeoloog willen worden, maar is nu enthousiast verzamelaar van kookboeken.

082 | Toekomstantiek Costume jewelry is niet alleen een goede aanvulling op de outfit, het past ook in de verzameling van de liefhebber.

008

–

vernis#11

036

Mijn mooiste stuk Alexander Pechtold kocht daags voor de geboorte van zijn dochter een kleine variant van ‘Moeder met Kind’ van Jan Wolkers. najaar 2016

CERAMIC TENTOONSTELLING: ZONDAG 12 FEBRUARI T/M ZONDAG 2 APRIL 2017 Han Boerrigter - Keramiek Paerau Corneal - Beelden meer info: www.lawei.nl/kunst

Opening expositie op zondag 12 februari 2017 om 15:00 uur

C OL OFON

NAJAAR 2016 | JAARGANG 06 #11 Hoofdredactie

Mischa van de Woestijne Eindredactie

Aya Langeveld (aya@ayamedia.nl) Art direction

Antoine Hamers / Wolk Ontwerp (antoine@wolkontwerp.nl) Uitgever en bladconcept

Mischa van de Woestijne / MI7 Media Intelligence (mischa@mi7.nl) Medewerkers TEKST

Robert Aronson, Caroline Eschbach, Niek van Hamersveld, Aya Langeveld, Yvo van Regteren Altena, Ivo Weyel, Mischa van de Woestijne BEELD

Peter Boer, Friso Keuris, Tekenteam.nl, Albertine Dijkema, A10design BNO (www.a10design.nl), PAN Amsterdam, Shutterstock Met speciale dank aan

Robert Aronson, Ilse Daatselaar, Caroline Eschbach, Frouke Jorna, Paul Wullems Informatie, abonnementen en nabestellingen

Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland Damrak 375 nl-1012 zj Amsterdam TELEFOON +31 (0)20-6238904 E-MAIL info@kvhok.nl INTERNET www.kvhok.nl Advertenties

Eddy van den Berg TELEFOON +31 (0)38-4220364 E-MAIL eddyberg@kvhok.nl Druk

Van Aalst Printmanagement, Zaandijk Distributie

Vernis verschijnt in een oplage van 18.000 exemplaren. Vernis wordt verspreid via de bij de Koninklijke VHOK aangesloten leden en op de belangrijkste kunstbeurzen in Nederland en België waaronder TEFAF Maastricht en PAN Amsterdam.

COVERBEELD: UIT DE FEATURE DEPOT ALLARD PIERSON MUSEUM (ZIE PAGINA 28) FOTOGRAFIE: PETER BOER © 2016 KVHOK/MI7 MEDIA INTELLIGENCE VERNIS IS EEN UITGAVE VAN DE KVHOK EN MI7 MEDIA INTELLIGENCE. NIETS UIT DEZE UITGAVE MAG WORDEN VERMENIGVULDIGD, OPGENOMEN IN EEN ELEKTRONISCH DATABESTAND OF WORDEN GEPUBLICEERD, OP WELKE WIJZE DAN OOK, ZONDER VOORAFGAANDE SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN DE RECHTHEBBENDEN (ARTIKEL 15 AUTEURSWET).

ISSN 2211-4017

010

–

vernis#11

najaar 2016

01.10.2016 – 02.07.2017

drijfveer 100 jaar verzamelen WWW.HETSCHEEPVAARTMUSEUM.NL

drive 100 years of collecting

A R T

T O

W E A R

Maak uw outfit compleet met een exclusief bijpassend sieraad en bezoek onze webwinkel op www.rosalind-jewelry.com Showroom (op afspraak) T 0031 (0)40 221 50 01 – (0)6 533 22 129, Hoge Duinlaan 5, Waalre, Holland

T ROU VA I L L E S

De handelaren van de Koninklijke VHOK vinden geregeld bijzondere of opzienbarende stukken.

In de rubriek Trouvailles brengen we een aantal van de meest bijzondere stukken bijeen.

ROBERT SCHREUDER A NTIQUA IR

Grand Tour souvenir: inktpot uit Napels Deze inktpot uit de eerste helft van de 19e eeuw is op het deksel gedecoreerd met zeven, in diverse kleuren lavasteen gesneden cameeën met voorstellingen van beroemde schilders uit de Renaissance. De binnenzijde bevat een gouache van een uitbarsting van de Vesuvius. Zowel de gouache als het gebruikte lavasteen getuigen van de fascinatie die de Vesuvius opriep bij reizigers die Napels bezochten in de 18e en 19e eeuw.

Italië, 1830-1840, serpentijnsteen, lavasteen, messing, gouache op papier, glas, diameter: 11,5 cm, € 4.200

najaar 2016

vernis#11

–

013

T ROU VA I L L E S

IN T ER-A N T IQUA R I A AT MEF F ER D T & DE JONGE

Beroemde wandkaart van ’s-Gravenhage door Nicolaas Visscher en Cornelis Elandts Van deze zeldzame kaart door Nicolaas Visscher (uitgever) en Cornelis Elandts (landmeter) zijn slechts enkele edities bekend. Zo bezit het Haags Gemeentearchief een gemonteerd exemplaar van de plattegrond met de randtaferelen en een exemplaar zonder de randtaferelen. Ook het Rijksprentenkabinet bezit een (niet gemonteerd) exemplaar van de kaart met stadsgezichten. Het exemplaar van Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge heeft aan de bovenzijde een stadsprofiel en is het tweede bekende exemplaar in particulier bezit.

Nederland, 1631, gravure gedrukt van 12 (plattegrond) + 2 (aangezicht), later met de hand gekleurd, ca. 154 x 121 cm, € 12.500

014

–

vernis#11

najaar 2016

T ROU VA I L L E S

A RONSON A NTIQA IRS

Blauw witte tabakspot met het wapen van Amsterdam Tabak werd in de 17e en 18e eeuw in grote rollen met ongesneden bladeren ingevoerd.

Na lokale bereiding werd de tabak thuis, in drinkgelegenheden en winkels bewaard in tabakspotten.

Deze waren dikwijls gedecoreerd met de naam van de tabakssoort, de plaats van herkomst of de handelaar. Rappé verwijst naar een sterke, vochtige soort snuiftabak.

Deze uit een private collectie afkomstige Delfts aardewerken tabakspot is bijzonder door de afbeelding van het stadswapen van Amsterdam, iets wat zelden voorkomt.

Delft, ca. 1790, aardewerk met tinglazuur en kobaltblauwe beschildering, hoogte 25,8 cm, totale hoogte 36,4 cm, prijs op aanvraag

MEINDERT VERHA AR A NTIQUA IR

Medaillon met fabeldier Dit medaillon is versierd met blauw champlevé email rond een gevleugeld fantasiewezen met de kop van een leeuw, het lijf en de vleugels van een vogel en een plantaardige staart. Het versmelten van plantaardige, dierlijke en menselijke vormen is typerend voor de versiering van middeleeuws email uit Limoges.

Frankrijk, Limoges, ca. 1230, koper, champlevé email, geciseleerd verguld en gegraveerd, diameter 3,9 cm, € 5.800

najaar 2016

vernis#11

–

015

T ROU VA I L L E S

KUNSTHANDEL J A C Q U E S F I J N A U T B .V.

Een paar zilveren kastanjevazen Nathanael Teuter Kastanjevazen werden gebruikt voor het serveren van geconfijte kastanjes.

In het Rijksmuseum te Amsterdam is een vergelijkbaar paar te zien met eveneens blauwe glazen binnenbakken.

Amsterdam, 1800, 32 cm hoog, prijs op aanvraag

A . A A R D E W E R K A NTIQUA IR JU W ELIER

Egyptian revival armband Carl Bacher Scarabee is de naam van een groep van mestkevers, waarvan de heilige pillendraaier (Scarabaeus sacer) de bekendste is. De mestkevers leggen eitjes in balletjes die ze draaien van paarden- en kamelenmest. Op deze armband zien we dat de scarabeeën, die in de Egyptische mythologie als heilige dieren worden beschouwd, een balletje voortduwen.

Oostenrijk, ca. 1870, 14 karaat goud, opaal, diamant, robijn en emaille, gewicht 18 gram, herkomst: particuliere collectie Nederland, prijs op aanvraag

016

–

vernis#11

najaar 2016

T ROU VA I L L E S

VA N DERV EN OR I EN TA L A RT

Tulpenvaas Kangxi periode Deze zeldzame, grote obeliskvormige, Chinees porseleinen tulpenvaas is afkomstig uit een Scandinavische particuliere collectie. In de 17e eeuw werd dit type tulpenvaas voornamelijk door de Delftse pottenbakkerijen gemaakt. De segmenten met tuiten werden individueel gemaakt en als losse elementen op elkaar gestapeld; pottenbakkerij De Grieksche A was hierin gespecialiseerd. De Chinees porseleinen versie is nog veel zeldzamer dan zijn Delftse broeder en is waarschijnlijk als speciale bestelling gemaakt voor de V.O.C. Deze tulpenvaas heeft drie segmenten met

najaar 2016

ieder vier ronde tuiten en een vierkante basis die rust op vier poten. De obelisk heeft klauwvormige poten met daartussen vogelfiguren. De vaas zelf is versierd in onderglazuur blauw met gestileerde tulpen en op de voet met landschappen of bloemen. In tegenstelling tot de Delftse vaas, zijn bij deze vaas de holle elementen in de oven aaneen gebakken. Soortgelijke, maar kleinere exemplaren, zijn te vinden in het Victoria & Albert Museum (Londen) en het Peabody Essex Museum (Salem, USA).

China, ca. 1700, porselein, 61 cm hoog, € 95.000

vernis#11

–

017

T ROU VA I L L E S

KUNSTHANDEL INEZ STODEL

Georgian collier met cameeën van Amor Voor dit Georgian gouden collier is gebruik gemaakt van camee, een bijzondere graveertechniek van edel- en halfedelstenen waarbij de achtergrond wordt weggeslepen om de voorstelling in reliëf te doen uitkomen. Dit 19e eeuwse collier valt op door de prachtige hardstenen cameeën met voorstellingen van Amor.

Engeland, ca. 1830, goud en hardstenen cameeën, 44,5 cm, prijs op aanvraag

F R I D E S L A M É R I S K U N S T- E N A N T I E K H A N D E L

Set van vier glazen ‘De vier seizoenen’ is een thema dat dikwijls terugkomt in de schilder- en beeldhouwkunst, en kunstnijverheid. Bijzonder aan deze set is dat op elk van de vier glazen één van seizoenen is verbeeld. De winter zien we als een warm geklede man die bezig is met het opbinden van kale wijnranken. De lente wordt verbeeld door een naakt jongetje dat aan het zaaien is. Bij de zomer is op de achtergrond een oogstende figuur gegraveerd terwijl op de voorgrond een jongetje, slechts bedekt met een sjerp, een hark en een zeis vasthoudt. Hetzelfde jongetje danst in de herfst vrolijk met een glas in zijn hand in de keurig verzorgde wijngaard met vele rijpe druiventrossen.

Frans of Duits glas, eerste helft 18e eeuw, sodaglas met radgravure en gepolijste details, ca. 14 cm hoog, prijs op aanvraag

018

–

vernis#11

najaar 2016

T ROU VA I L L E S

E .J. VA N W IS SEL I NGH & CO

Klimmen en Dalen M.C. Escher Maurits Cornelis Escher is internationaal geliefd als baanbrekend en geniaal graficus. In zijn compositie ‘Klimmen en dalen’ – afkomstig uit een Nederlandse particuliere collectie – is Escher er door briljant gebruik van perspectief en een verwarrend lijnenspel in geslaagd om ons volledig op het verkeerde been te zetten.

Nederland, 1960, litho, 35,5 x 32 cm, € 24.500

najaar 2016

vernis#11

–

019

T ROU VA I L L E S

RUBEN A A RDEW ERK A NTIQUA IR

Een rechthoekige, verguld zilveren en rood lakwerk vanity case met 18 karaat gouden ketting Leopoldo Janesich opende zijn eerste winkel in 1835 te Triest met juwelen en zilverwerk voor een internationale klantenkring.

Rond 1900 opende zijn zoon een winkel in Parijs, aan de Rue de la Paix. Janesisch werkte ook voor Cartier en werd geroemd om zijn poederdozen en etuis in Art Deco stijl. Na de winkel in Parijs volgde snel vestigingen in Biaritz, Londen en Monte Carlo. Deze bijzondere vanity case is afkomstig uit een Nederlandse particuliere verzameling en is gemerkt en genummerd: Janesich, 11039.

Frankrijk, Parijs, ca. 1925, 18 karaat goud, verguld zilver, rood lakwerk, Japans goudlakwerk, 8 x 4,6 x 1,5 cm en gouden kettinkje 9,5 cm, € 4.800

GUDE EN MEIS ANTIEKE KLOKKEN

Franse ‘bamboo case’ reisklok met beschilderde porseleinen panelen F. Gardon Deze laat-19e eeuwse reisklok heeft een aparte kast waarin vier, zeer fijn beschilderde porseleinen panelen zijn geplaatst. De klok is gesigneerd F. Gardon en de panelen, kastonderdelen en originele sleutel zijn genummerd 1295. Bijzonder is het originele reisfoedraal, wat het tot een zeldzaam compleet geheel maakt.

Frankrijk, ca. 1880, verguld en verzilverd messing, beschilderd porselein, 18,5 cm, x 9,3 cm x 8,4 cm, € 12.500

020

–

vernis#11

najaar 2016

T ROU VA I L L E S

THEO DA ATSELA AR

Een stel Duitse Louis Seize commodes toegeschreven aan Friedrich Gottlob Hoffmann Dit stel elegante Louis Seize commodes met lades is toegeschreven aan Friedrich Gottlob Hoffman (1741-1806), in zijn tijd een van de meest innoverende meubelmakers van Duitsland. Hij werkte in Leipzig en werd later in zijn carrière meubelmaker aan het hof. Om te laten zien wat hij kon maken publiceerde hij als eerste in Duitsland catalogi met de meest modieuze exemplaren die hij kon leveren. Commodes van deze afmetingen zijn als paar uiterst zeldzaam.

Leipzig, ca. 1795, eiken kern, gefineerd met diverse exotische houtsoorten, 79,5 x 80 x 43,5 cm, prijs op aanvraag

najaar 2016

vernis#11

–

021

T ROU VA I L L E S

F LOR IS VA N WA N ROI J F I N E A RT

Portret van een jongeman Willem Adriaensz. Key Dit fraaie portret van Key (Breda, 1515/’16 - Antwerpen, 1568) werd in februari 1921 in Boedapest gesignaleerd door de beroemde kunsthistoricus Max J. Friedländer.

Daarna was het een kleine eeuw spoorloos tot het eerder dit jaar als anoniem werk opdook in een particuliere collectie in Portugal. Door de tijdens de restauratie afgenomen

022

–

vernis#11

oude vernislagen en overschilderingen, kwamen niet alleen het opmerkelijke Renaissance coloriet van de achtergrond tevoorschijn, maar tevens de originele annotatie ‘AETATIS 24’ wat aangeeft dat de geportretteerde jongeman 24 jaar oud was.

Zuid Nederland, ca. 1550/’60, olieverf op paneel, 58,5 x 43,5 cm, prijs op aanvraag

najaar 2016

T ROU VA I L L E S

K U N S T H A N D E L P . D E B O E R B . V .

Anonieme Vlaamse kunstenaar Antwerpse School Madonna met kind in een landschap, een ‘coffret de message’.

Antwerpen, ca.1540, olieverf op paneel overgebracht op doek, 50,1 x 81,8 cm, prijs op aanvraag

najaar 2016

vernis#11

–

023

T ROU VA I L L E S

FOUM A NI PERSIA N GA LLERY

Ushak wolkenbad wol en symmetrische knoop Zeldzaam tapijt omdat er van deze groep Ushak tapijten slechts een vijftal bekend zijn. De oudste is in het bezit van het Bode Museum in Berlijn. Een van deze vijf behoort tot de collectie Foumani.

West Turkije, eind 18e eeuw, 160 x 131 cm, prijs op aanvraag

024

–

vernis#11

najaar 2016

T ROU VA I L L E S

GALERIE TINY ESVELD

Vlaams Aardewerk Drie bijzondere jardinières – sierlijke bloempot – uit het begin van de vorige eeuw. De linker is gemaakt door Willemyns in Brugge en is 110 cm hoog, de middelste door Laigneil in Kortrijk. Deze is met een lengte van 120 cm de hoogste van het drietal. De rechter is gemaakt door Caessens te Kortrijk en een meter hoog. Bijzonder is dat het staanders zijn met de originele bloempot, deze zijn zeer moeilijk te vinden.

België, ca. 1900, aardewerk handgedraaid, 110 cm - 120 cm, vanaf € 2.000

najaar 2016

vernis#11

–

025

COLUMN

daar worden we niet mee lastiggevallen als moderne museumbezoekers. We vergapen ons juist aan het erfgoed van alles wat we nu zo verafschuwen: dictators, graaiende elite, onderdrukkers, ongebreidelde zelfverrijkers, hun paleizen en met parelmoer ingelegde meubels, hun zelfverheerlijkende portretten en opulente kledij. IJdelheid, weeldezucht, praalgedrag, het waren deugden toen.

En we vinden het prachtig. We restaureren ons suf. Als het maar van vroeger is. En kijk wat democratie ons heeft gebracht: Zara, H&M, Primark, de heerschappij van de joggingbroek en onze koning in korte broek op de tribune. Onze nazaten zullen later De weelderige kledij van vroeger hebben we niets fraais uit onze tijd kunnen zien in de musea, geen verfijning noch verruild voor floddergoed en gympen. De vakmanschap. Louter gympen. democratie heeft ons modieus gezien niet veel Ik liep even verderop Buckingham goeds gebracht, overpeinst Ivo Weyel.

Palace binnen. Daar was een expositie van Elizabeth’ garderobe door de jaren ivellering is een slecht idee. heen. De huidige Elizabeth, niet nummer I uit de Modieus gezien dan. zestiende eeuw met die wagenwielkragen waar de Natuurlijk ben ik als parels vanaf dropen. Het verval is evident, een groter weldenkend mens voor contrast met de Portrait Gallery is er niet. Zelden gelijkheid voor iedereen, zulke sneue jurkjes bij elkaar gezien. Met die Alle Menschen werden bijpassende knullige hoedjes van thuisnaaisterniveau. immers Brüder, maar qua Sinds Brittannië the waves niet meer rules en de Queen kleedgedrag levert het niks machteloos is geworden, is ook haar garderobe op. Nivellering werkt saaiheid in de hand, grijze noodgedwongen afgezakt tot straatniveau. Heus, middenmoten, zelfs lelijkheid. Dat liep ik te denken democratie is de dood in de pot. Mooier dan Harry toen ik door de National Portrait Gallery in Londen Lime (gespeeld door Orson Welles) uit Graham dwaalde, met al die schitterende portretten van Greene’s film The Third Man kan ik het niet voormalige koningen en koninginnen, magistraten verwoorden: “Tijdens de dertigjarige heerschappij en wie al niet meer behorende tot de bovenlaag van de van de Borgias in Italië was er alleen maar bloedige maatschappij. Wat een kledij! Geen centimeter stof overheersing, machtsstrijd en moord en doodslag, werd onberoerd gelaten, er werd geborduurd en met maar we hebben er wel Michelangelo aan te danken, gouddraad gesponnen, en kilo’s parels en edelstenen Leonardo da Vinci, paleizen en kathedralen en de werden aangenaaid. En hoe machtiger, hoe meer er Renaissance. Zwitserland heeft een geschiedenis van werd uitgedijd buiten de menselijke contouren: vijfhonderd jaar democratie en broederliefde en pais immense kragen, opbollende schouderpartijen, en vree en wat bracht dat op? De koekoeksklok en mantels over mantels over mantels, over de grond klederdracht.” slepend bont en pruiken hoger dan evenwichttechnisch mogelijk lijkt.

TEKST Toegegeven, de rest van het volk, het jan hagel, had Ivo Weyel slechts gatenvallende lompen. Maar who cares? Die ILLUSTR ATIE hadden geen geld om zich te laten portretteren, dus Tekenteam.nl

SMAAK INFLATIE IN DE MODE

026

–

vernis#11

najaar 2016

VERNIS

OVER KUNST EN KIJKEN Al acht jaar schrijft Vernis op een eigenzinnige en eigentijdse wijze over de wereld van kunst, antiek, musea, architectuur en reizen. Vernis verschijnt tweemaal per jaar en is verkrijgbaar bij de belangrijkste kunstbeurzen en een selecte groep galeries, kunsthandelaren, lijstenmakers en musea. Nooit meer een nummer van Vernis missen? Neem nu een abonnement voor € 18 per jaar en ontvang Nederlands mooiste kunstmagazine automatisch in de bus.

Ga voor een abonnement naar kvhok.nl/vernis

€18 PER JAAR

(2 edities)

Vernis is een uitgave van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland (Koninklijke VHOK) en verschijnt tweemaal per jaar (november en maart)

NIEUW ADRES Kunsthandel Mieke Zilverberg Frans van Mierisstraat 67 B - 1071 RL Amsterdam tel 020 6259518 - mob 06 53832601 info@miekezilverberg.com - www.miekezilverberg.com

DEPOT ALLARD PIERSON MUSEUM

Het Allard Pierson Museum herbergt archeologische vondsten en voorwerpen uit de periode van 5000 voor tot 1000 na de jaartelling. Vernis keek achter de schermen en maakte kennis met een unieke verzameling (studie)objecten uit Egypte, het Nabije Oosten, de Griekse wereld, Etrurië en het Romeinse Rijk.

EEN DEPOT MET WETENSCHAPPELIJK KARAKTER chuin tegenover het gebouw van het Allard Pierson Museum in Amsterdam kondigt zich voorzichtig de eindfase van de Noord/Zuidlijn aan; onlangs verrees er een M-bord op de plek waar de metro-ingang komt aan het Rokin. Het gebied rond het Rokin en Spui is al jaren een rommelige bouwput, maar na de herinrichting wordt het Allard Pierson aan de Oude Turfmarkt door de te realiseren promenade een stuk bereikbaarder.

In het voormalige hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank waarin het museum gevestigd is, wordt sinds 2014 ook gefaseerd gewerkt aan een herinrichting mét een aangepaste collectiepresentatie. Directeur Wim Hupperetz: “Wij hebben van oorsprong een studiecollectie, maar het Allard Pierson wordt daarnaast ook meer publieksmuseum met een eigen identiteit. Het museum willen we daarbij ook als laboratoriumruimte laten functioneren zodat het publiek echt kennis kan maken met onze collecties. Een museum gaat pas echt leven als je ook kunt laten zien wat er achter de schermen gebeurt. Zo kan iedereen bij onze ArcheoHotspot binnenlopen om te helpen met het sorteren van materiaal-

028

–

vernis#11

najaar 2016

ALLARD PIERSON MUSEUM DEPOT

najaar 2016

vernis#11

–

029

DEPOT ALLARD PIERSON MUSEUM

resten uit beerputten uit het gebied rond het Waterlooplein, het vroegere Vlooienburg.” Daar zijn er in de eerste helft van de jaren tachtig van de vorige eeuw zo’n honderd van opgegraven bij de bouw van de Stopera. De inhoud van de beerputten is een bron van kennis. De resten bevatten informatie over het dagelijks leven en de identiteit van de buurtbewoners in de zeventiende eeuw. “Tastbaarder kun je de geschiedenis niet maken.”

Beeldenstorm De grondige opknapbeurt is de eerste sinds het museum in 1976 verhuisde naar de huidige locatie. Na de verbouwing zal de ‘gipsenzolder’ verdwijnen; het spectaculaire depot waar zo’n driehonderd gipsen afgietsels van beroemde marmeren beelden uit de oudheid staan opgeslagen. Het is de bedoeling dat een selectie van de replica’s permanent wordt tentoongesteld in het museum, ténminste: als de financiële middelen er zijn om de beelden van zolder te halen. Hupperetz: “Daarom zijn we nu een crowdfunding gestart waar mensen via de website een beeld kunnen adopte030

–

vernis#11

ren. Deze collectie is de 3D kunstgeschiedenis van de oudheid en verdient het om gezien te worden.”

Het is drukbevolkt met beelden in de twee ruimtes waarover de soms levensgrote

gipsen verdeeld zijn. Het is vervreemdend om ertussen te staan. Tegelijkertijd doen ze ook vertrouwd aan, omdat je ze herkent uit Rome of Parijs en ze in ons collectieve culturele geheugen zijn opgenomen als najaar 2016

ALLARD PIERSON MUSEUM DEPOT

‘De gipsenzolder is alleen onder begeleiding toegankelijk. Er komen hier regelmatig mensen en schoolklassen om te tekenen’ ALL ARD PIERSON MUSEUM

Collectie De collectie van het Allard Pierson Museum bestaat uit ongeveer zeventienduizend kunst- en gebruiksvoorwerpen uit de periode van 5000 voor Chr. tot 1000 na Chr. die afkomstig zijn uit het Oude Egypte, het Nabije Oosten, de Griekse wereld, Etrurië en het Romeinse Rijk.

De verscheiden collectie geeft een beeld van het dagelijks leven, mythologie en godsdienst in de antieke Oudheid.

symbool van de klassieke oudheid. Het depot is nu alleen onder begeleiding toegankelijk. “Er komen hier regelmatig mensen en schoolklassen om te tekenen.” Dat is ook precies waarvoor ze ooit gemaakt zijn en in gebruik waren bij de Rijksacademie in Den Haag. Wat ze eigenlijk in het Allard Pierson doen? “Ze hebben de beeldenstorm van de jaren zeventig overleefd, dankzij de toenmalige directeur van het museum die ze heeft gered van de sloop.

Toen hij hoorde dat de tekenacademie de beelden die dateren uit eind 19e begin 20e eeuw weg wilde doen, is hij in 1976 een paar keer met een bestelbusje op en neer gereden naar Den Haag. Hij heeft ze nieuw onderdak gegeven als aanvulling op de kleine collectie gipsafgietsels die het museum al bezat.”

Thematische context Na de verbouwing worden de voorwerpen in thematische context tentoongesteld, zoals bijvoorbeeld ‘leven en dood’ in plaats van een presentatie in chronologische volgorde. “We gaan de opstellingen in de toekomst onder meer ook ondersteunen najaar 2016

met datavisualisatie”, vertelt Hupperetz.

“Je kunt dan bijvoorbeeld op een scherm volgen welke route een object in zijn bestaan heeft afgelegd en in wiens bezit het is geweest voordat het bij ons in het museum

kwam. De biografie van de verzamelaars die hun collectie aan ons hebben geschonken is heel erg verbonden met de objecten uit hun respectieve verzamelingen. Je hebt het levensverhaal van de schenkers vernis#11

–

031

DEPOT ALLARD PIERSON MUSEUM

De voormalige kluisruimtes van De Nederlandsche Bank versterken het gevoel van een geheime plek nodig om uit te kunnen leggen dat die voorwerpen hier niet toevallig zijn. Bovendien zit achter elke verzameling een idee en persoonlijke motivatie. Vanuit die invalshoek kun je weer nieuwe verbanden ontdekken.”

Dynamisch depot De verbouwing is een logistieke operatie waarbij de depots in de voormalige kluisruimte van de bank een belangrijke functie vervullen als tijdelijke stallingsruimte voor een deel van de collectie van circa zeventienduizend objecten. Dat betekent veel verkeer tussen de depots en vitrinekasten. “En dat zal ook na de opening van het vernieuwde museum in 2018 zo blijven”, zegt Hupperetz stellig. “De objecten uit de depots zullen na de verbouwing vaker rouleren en getoond worden in kleine, wisselende tentoonstellingen. Zo kun je veel meer van je collectie laten zien en de presentatie dynamischer maken dan met alleen de twee grote tentoonstellingen die we per jaar houden en een vaste opstelling.

Die suggereert dat het klaar is, maar de objecten zijn hier niet alleen als reservoir, ze zijn ook een inspiratiebron die je met oog voor de traditie nieuwe betekenis kunt geven in de huidige tijd.”

Kluisdeuren In de kelder zijn de depots en werkruimtes via een kruip-door-sluip-door-route te bereiken; geenszins strak en klinisch, eerder bijna-gezellig en intiem. Er heerst een ontspannen sfeer die door de inrichting en gedateerde posters en foto’s aan de muur doet denken aan de jaren zeventig en tachtig. De voormalige kluisruimtes van De Nederlandsche Bank die nog deels aanwezig zijn en in gebruik als ‘tussendepot’ versterken het gevoel van een geheime plek als restaurator metaal Ron Leenheer de zware kluisdeuren ontgrendelt. Dat blijkt nog een hele kunst: veilig staat de collectie hier in elk geval. “Dit is een opslagruimte voor objecten die nog geen vaste geregistreerde standplaats hebben of waar tijdelijk geen plek voor is in 032

–

vernis#11

het museum vanwege onder meer de verbouwing.”

De depots ogen op het eerste gezicht minder spectaculair dan hetgeen we eerder aantroffen op zolder. Maar ze voldoen

perfect aan de romantische voorstelling van een verborgen schatkamer waar je nog opwindende ontdekkingen kunt doen. In het standplaatsregistratiesysteem hebben de voorwerpen uit de depots in de kelder najaar 2016

ALLARD PIERSON MUSEUM DEPOT

ALL ARD PIERSON MUSEUM

Geschiedenis Het Allard Pierson Museum is het archeologisch museum van de Universiteit van Amsterdam, vernoemd naar Allard Pierson (1831-1896), in 1877 de eerste hoogleraar archeologie aan de Universiteit van Amsterdam.

De collectie van de tweede hoogleraar archeologie van de universiteit, J. Six, is de aanleiding voor oprichting van de Allard Pierson Stichting waaruit het museum voortkomt. Six beschikte over een grote verzameling boeken en antieke voorwerpen die hij

najaar 2016

gebruikte voor het onderwijs. Als hij in 1926 overlijdt, wordt de Allard Pierson Stichting opgericht door de zoon van Allard Pierson om deze voor de universiteit onmisbare collectie te behouden.

In 1931 wordt de zolder van het Instituut voor Mediterrane Archeologie aan de Weesperzijde als ‘museum’ in gebruik genomen. Als de Allard Pierson Stichting de verzameling van circa vijfduizend oudheden uit het privé-museum van de door de economische crisis van 1929 in geldnood verkerende Haagse bankier

Lunsingh Scheurleer aankoopt, wordt deze geschonken aan de UvA onder de voorwaarde dat de collectie publiek toegankelijk wordt. Zo wordt op 12 november 1934 het Allard Pierson Museum opgericht, dan nog gehuisvest aan de Sarphatistraat. Als dit pand te klein wordt door groei van de collectie dankzij schenkingen en aankopen, verhuist het museum in 1976 naar de huidige locatie aan de Oude Turfmarkt waar het zich vestigt in het voormalige hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank.

een V of A voor hun inventarisnummer, afhankelijk of zij zich in het ‘voordepot’ met voornamelijk aardewerk en weefsels of in het ‘achterdepot’ met voornamelijk metaal, terracotta’s, en steen bevinden. Beide ruimtes staan vol met vitrines en ladekasten met strakke vakverdelingen. Hier kan in ieder geval niets zo maar weg of beschadigd raken. Dat is de angst die je al snel bekruipt wanneer de lades opengaan die gevuld zijn met piepkleine archeologische vondsten of wanneer er uit weer een andere kast fragiele fragmenten van bladgoud tevoorschijn komen, onderdelen van een lauwerkrans van een overledene uit de Hellenistische periode.

Kralen De wijzer van de hygrometer op de kast geeft in depot A keurig vijftig procent aan.

Op de achtergrond klinkt het geruststellende gezoem van de klimaatbeheersing.

Zo worden tocht en vocht en ongewenst bezoek van buiten zorgvuldig buiten de deur gehouden. Wie wél regelmatig toegang krijgen tot het depot zijn wetenschappers uit binnen- en buitenland die hier vernis#11

–

033

DEPOT ALLARD PIERSON MUSEUM

034

–

vernis#11

najaar 2016

ALLARD PIERSON MUSEUM DEPOT

Voor alle objecten in het museum geldt dat er grondig onderzoek wordt gedaan naar de herkomst onderzoek doen want het depot is een studiezaal vol uniek materiaal. In depot A laat Leenheer als voorbeeld de inhoud van een kast zien die gevuld is met kralen. “Deze zijn afkomstig uit de unieke collectie Van der Sleen waar net een expertise studie naar gedaan is.” De kralen, waaronder bijzondere Phoenicische gezichtskralen, komen van over de hele wereld en uit allerlei perioden. “De kralen geven onder meer inzicht in bijvoorbeeld de handelsroutes.”

De afdrukken van lakzegels uit de tijd van Caesar die zich even verderop bevinden, worden momenteel bestudeerd in samenhang met de andere helft van de collectie die zich in Canada bevindt. Op de werktafel in de hoek ligt een groot vel papier waarop met viltstift lijntjes zijn getrokken en nummers zijn gekrabbeld die corresponderen met de voorwerpen uit een verzameling die nog moet worden ingevoerd in Adlib, het softwareprogramma voor collectiemanagement in musea. “Dat is een project waar een aantal studenten nu mee bezig is.”

Zieke munten In de kasten in de hoek bevindt zich een indrukwekkende muntenverzameling uit de Oudheid. “Geen kleingeld”, aldus Leenheer als hij het gewicht laat voelen van een paar opvallende Romeinse joekels.

Om de munten te conserveren zijn ze behandeld met mikrokristalijne was. ‘Zieke’ munten worden door Leenheer in de kamer tegenover het depot beter gemaakt met ‘chemotherapie’ om de vernietigende processen die het metaal aantasten een halt toe te roepen.

De kasten bij de ingang met terracotta’s uit Egypte staan sinds kort tjokvol. “Je moet zo efficiënt mogelijk gebruik maakte van de ruimte. We konden ze voorheen niet zo dicht op elkaar zetten vanwege het inventarisnummer dat zichtbaar moest zijn. Dat hebben we opgelost door ze elk apart te fotograferen en aan de onderkant te nummeren. Nu kunnen er veel meer bij elkaar op een plank staan, omdat er een ‘klassenfoto’ is gephotoshopt. In de digitanajaar 2016

le database zie je bij de beschrijving en het beeld van elk object nu ook zijn positie in de opstelling.”

Fakes Ook in het iets grotere depot V kun je uren doorbrengen en dan nog heb je niet alles gezien. Neem de verzameling sjawabiti’s uit het oude Egypte, beeldjes die de overledene meenam in zijn graf om het werk voor hem te verrichten in het dodenrijk.

Het is een kast vol. Prominent in het midden staat ook hier een tafel waar gewerkt wordt met de collectie.

Maar niet alles is oud. Onderin kast V13 staat een verzameling met vervalsingen. De fakes zijn geen miskopen van het museum, ze hebben een functie. “Dat is voor ons wél een belangrijke collectie, omdat we ze gebruiken als leerstukken.” De voorwerpen zijn vaak als onderdeel van een schenking in het museum terechtgekomen en na onderzoek geïdentificeerd als nep. Voor alle objecten in het museum geldt sowieso dat er grondig onderzoek wordt gedaan naar de herkomst. De regels zijn streng en alleen objecten die voor 1970 met goedkeuring naar buiten zijn gebracht mogen in de collectie worden opgenomen. Hupperetz: “Het gaat ook over ethiek en moraliteit, daarom hebben wij bijvoorbeeld besloten om een veertigtal schaaltjes uit onze collectie terug te geven aan Sicilië. Het is maritiem erfgoed dat hen toebehoort. Ze waren vorig jaar te zien in onze tentoonstelling ‘Sicilië en de zee’ met spectaculaire vondsten uit zes scheepswrakken die rondom het eiland zijn gevonden. De schaaltjes waren weliswaar legaal in ons bezit, maar wij kwamen er tijdens de voorbereiding van de tentoonstelling achter dat ons museum ze ooit heeft verworven via een duiker. In de huidige tijd zou dat niet meer kunnen.

En terecht.”

TEKST

Aya Langeveld BEELD

Peter Boer

vernis#11

–

035

MIJN MOOISTE STUK

036

–

vernis#11

najaar 2016

MIJN MOOISTE STUK

M I J N MOOI ST E ST U K

MOEDER MET KIND unst heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in het leven van Alexander Pechtold, maar dan wel kunst waar een verhaal achter zit. Dat is zonder meer het geval bij het bronzen beeldje ‘Moeder met kind’ van Jan Wolkers. Pechtold kende zowel de kunstenaar als het beeldje én toen hij het kocht was zijn vrouw in verwachting van hun eerste kind.

Het afgelopen decennium gaf NAAM Alexander Pechtold (1965) leiA LE X A NDER ding aan de fractie van D66 in PECHTOLD de Tweede Kamer. Voordat hij VO O R W E R P actief werd in de politiek en het BEELDJE JA N WOLK ERS openbaar bestuur was hij een ‘MOEDER MET K IND’ paar jaar veilingmeester bij Van B I J Z O NDER Stockum’s Veilingen in Den GEKOCHT DA AGS Haag waar hij tijdens zijn studie VOOR GEBOORTE Kunstgeschiedenis en ArcheoDOCHTER logie aan de Universiteit Leiden begon als jongste bediende.

Maar de verbaal sterke student wil meer, verdiept zich in het vak van veilingmeester en haalt zijn diploma Veilinghouder in 1995, een jaar voor zijn bul. De daaropvolgende twee jaar slaat hij als adjunct-directeur met gemak 150 nummers per uur af. Hoewel zijn liefde voor kunst nimmer verdween, verruilt hij de veilingwereld najaar 2016

vernis#11–

037

MIJN MOOISTE STUK

in 1997 voor de politiek en het openbaar bestuur. Het is toevallig in deze tijd dat Pechtold op bezoek gaat bij Jan Wolkers (1925-2007) in diens Texelse onderkomen, alwaar hij een dierbaar stuk tegen het lijf loopt.

“Als student kreeg ik een baantje als krullenjongen bij Van Stockum’s Veilingen. Ik was een soort assistent, moest de werken aangeven, allemaal kleine klusjes.

Al snel werd ik gegrepen door het vak van veilingmeester en begon ik me in te lezen in elke denkbare stroming, techniek en school. Op de universiteit leerde ik over Rembrandt. Dat was interessant natuurlijk, maar op de veiling kon ik alles aanraken, ervaren. Ik vond het machtig mooi.

Als het even kon bezocht ik andere veilinghuizen, oefende de lotnummers met de catalogus in de hand, probeerde te bedenken wat een bepaald stuk op zou kunnen brengen.”

“Tijdens mijn studententijd bezocht ik een keer een goededoelenveiling, waar ik een litho van Wolkers kocht. Het was nummer 1 van 10, maar er stonden ook de letters AC op. Ik wist niet waar dat voor stond en besloot Wolkers een brief te schrijven. Ik had geen adres, dus adresseerde ik de brief als: ‘Jan Wolkers, Texel’.

De brief kwam aan en ik kreeg een uitgebreide reactie. AC stond voor Artist Collection, dat maakte de litho natuurlijk nog bijzonderder. Ik heb sindsdien altijd contact gehouden met Wolkers, zowel vanuit

‘Ik had geen adres, dus adresseerde ik de brief als: ‘Jan Wolkers, Texel’. De brief kwam aan’ 038

–

vernis#11

bestuurlijke functies als privé.”

“In Leiden ben ik talloze malen langs het beeld ‘Moeder met kind’ van Jan Wolkers gelopen. Het beeld stamt uit de eerste helft van de jaren vijftig, nog voor Wolkers onder meer onder invloed van Zadkine een abstracte beeldtaal ontwikkelde. Omstreeks de geboorte van onze eerste dochter in 1997 brachten mijn vrouw en ik een bezoek aan Wolkers op Texel. Ik wist dat hij een serie van vijf of tien kleine edities van ‘Moeder met kind’ had gemaakt. Hij bleek er nog een over te hebben. Het stond in een gangetje tussen het woongedeelte en het atelier, tussen allemaal gipsen afgietsels en andere objecten. Ik wist bij de eerste aanblik dat ik het wilde hebben. Mijn vrouw wist Wolkers er tijdens een copieuze lunch gelukkig van te overtuigen dat het beeld bij ons thuis hoorde. Ik weet niet najaar 2016

meer wat we er voor hebben betaald, ik denk rond de duizend gulden. Los van de evidente symboliek, mijn vrouw was zwanger van onze dochter, is het natuurlijk mooi dat we een beeld dat ik zo goed kende uit de openbare ruimte in huis konden halen. Althans, een interpretatie daarvan.

Ik ben niet zo’n voorstander van de 1% regeling, maar ik ben wel een voorstander van kunst op openbare plekken.”

“Wolkers stuurde ‘Moeder met kind’, de grote variant dus, de originele, in 1953 in voor de Prix de Rome voor Beeldhouwkunst. De Prix de Rome wordt al sinds het begin van de 19e eeuw uitgereikt, en is daarmee de oudste kunstprijs van Nederland. Hij won niet, onder meer omdat de jury vond dat de benen niet goed genoeg waren. Maar ze waren wel erg onder de onder de indruk van het beeld en najaar 2016

adviseerde om Wolkers toch een beurs te geven waarmee hij in het buitenland zou kunnen studeren.”

“Ik deel de opvatting van de jury dat de benen niet goed genoeg zouden zijn niet,

‘Als je kunst in bezit hebt, ben je niet meer dan een beheerder.

Ooit zal iemand anders het in bezit hebben’

en ik heb genoeg naar het beeld kunnen kijken. ‘Moeder met kind’ staat nog altijd thuis op de schoorsteenmantel. Kunst krijgt diepgang als je het verhaal achter een werk kent. Dit verhaal is natuurlijk zeer persoonlijk. Ik zou het beeldje dan ook niet snel van de hand doen, maar dat wil niet zeggen dat ik er geen afstand van kan doen. Als je kunst in bezit hebt, ben je niet meer dan een beheerder. Ooit zal iemand anders het in bezit hebben. Maar ik hoop wel dat diegene er net zo veel plezier aan zal beleven als ik.”

TEKST

Mischa van de Woestijne BEELD

Friso Keuris

vernis#11

–

039

ACHTERGROND PAN AMSTERDAM

De route van een rondje PAN Amsterdam is gewijzigd. In de vernieuwde opzet staan de verschillende kunstdisciplines dit jaar door elkaar onder het motto ‘eclectisch leven, eclectisch verzamelen’. Wie komt kijken en/of kopen kan op de PAN nog steeds van alles vinden, alleen op een andere plek dan voorheen. De vaste bezoeker zal zich even moeten heroriënteren.

En dat is ook precies de bedoeling.

ECLECTISCH KIJKEN 040

–

vernis#11

najaar 2016

PAN AMSTERDAM ACHTERGROND

kunstobjecten uit oude en verre culturen tot oude meesters, moderne en hedendaagse schilderijen, vintage design, fotografie, art nouveau, sculpturen, keramiek, juwelen, zilver, glas, en tribal art.

Waarom er gekozen is voor een nieuwe plattegrond met een mix en match?

n essentie is er aan PAN Amsterdam inhoudelijk niets gewijzigd; het nationale zusje van TEFAF Maastricht biedt ook in editie 30 een gevarieerde selectie kunst, antiek en design aan. Rechtsaf voor oude kunst en antiek of naar links voor modern en design is echter wel verleden tijd. Dat is ook voor sommige handelaren, die in enkele gevallen al vanaf het begin deelnemen en gewend waren aan een vaste stek, even wennen. De boompjes en bankjes langs de zichtlijn naar het nieuwe PAN Podium met interactieve presentaties dragen bij aan een ander gevoel, zowel voor de deelnemers als de bezoekers. De prominente aanwezigheid van de catering meteen na de entree heeft ruimte gemaakt voor de kunst. Die staat immers centraal, al hoeven trouwe bezoekers de traditionele oesterbar op de beurs niet te missen. En PAN biedt met 120 deelnemende antiquairs, kunsthandelaren en galaristen nog altijd een representatief beeld van de kunstmarkt. Het aanbod varieert van antieke voorwerpen en najaar 2016

‘Een oude meester in een strak interieur kan prima, omdat het versterkend kan werken’ Frédérique van Oorschot

“Het combineren van verschillende stijlen gebeurt in de hele kunstwereld” legt Frédérique van Oorschot van PAN uit. “Die ontwikkeling is al een tijd gaande en wij sluiten daar in de presentatie bij aan.”

Het buzzword eclectisch dat al een tijd rondzoemt als aanduiding van een stijl is zeker niet synoniem met klakkeloze kunstcombinaties. Het gaat juist om een esthetische mix van moderne en oude kunst of etnische meubelstukken met kenmerkende stijlelementen. Dat is ook de basis waarop de handelaren geclusterd zijn, hun nieuwe plek is niet willekeurig.

“Zeker bij de jonge generatie zie je dat die op zoek is naar eclectische combinaties om een eigen stijl en identiteit te creëren.

Een oude meester in een strak interieur kan prima, omdat het versterkend kan werken als je het goed combineert. Smaak is niet gebonden aan een kunststroming of -periode.”

De wijziging in de opzet staat niet los van de bestuurlijke wissel bij PAN en is mede geïnitieerd door Roberto Payer, die begin van dit jaar Joop van Caldenborgh opvolgde als president commissaris, vernis#11

–

041

ACHTERGROND PAN AMSTERDAM

en de vorig jaar aangestelde algemeen directeur Patrick van Maris. Het werd sowieso tijd voor een nieuwe impuls. Van Oorschot: “Een jaar of tien geleden is de plattegrond voor het laatst veranderd, sindsdien zijn er nieuwe ontwikkelingen geweest en zijn disciplines toegevoegd,

zoals design, fotografie, en tribale kunst.

We willen deelnemers en bezoekers prikkelen om op een frisse manier naar de beurs te kijken.”

Patrick van Maris: “De kunstwereld is enorm in beweging. De jonge generatie verzamelt geen kunst op een academische manier. Verzamelen gaat tegenwoordig veel meer op gevoel, er zijn geen strakke regels. De huidige kunstliefhebber combineert modern met antiek en design. Die nieuwe manier van kunstbeleving past precies bij PAN Amsterdam.”

Ontdekkingstocht Frédérique van Oorschot: “De nieuwe opzet maakt een bezoek aan de beurs spannender. Als je voor modern binnenkomt, dan loop je nu ook langs oude kunst en omgekeerd. Je kunt in deze nieuwe opstelling zien hoe verrassend goed sommige combinaties kunnen werken. Het wordt zo een ontdekkingstocht in plaats van meer van hetzelfde. Door de voorwerpen en kunst in een nieuwe context te presenteren, krijgen ze op een andere manier de aandacht. Het publiek kan nieuwe erva042

–

vernis#11

ringen opdoen, omdat ze andere combinaties zien dan ze in het vertrouwde rondje zouden doen. Misschien kom je nu dingen tegen die je heel erg aanspreken, maar die je normaal gesproken had overslagen omdat je bij voorbaat al dacht dat je er niet van zou houden of ze kon combineren.”

‘We willen deelnemers en bezoekers prikkelen om op een frisse manier naar de beurs te kijken’ Patrick van Maris

Verzamel-gen Dit wordt onderschreven door PANveteraan Constant Vecht: “De nieuwe opzet van de PAN past prima bij mijn eclectische collectie en sluit aan bij de verandering in de markt. Ik geloof daarom wel in de nieuwe opzet. In 1995 zag ik het al aankomen dat ik het breder moest trekken dan alleen de oude kunst waar mijn vader in handelde. Als generalist is mijn smaak leidend als criterium, mijn stempel moet erop zitten anders wordt het een winkel van Sinkel. De lijn die je in je collectie aanbrengt, en daarmee de eenheid, is je toegevoegde waarde als kunsthandelaar. Ik beperk me niet tot iets, maar figuratief is voor mij een soort grens, abstract zul je bij mij niet aantreffen. Het moet niet gaan vloeken. Dat is ook najaar 2016

Olie op paneel | 55 x 71 cm | Gesigneerd en gedateerd Dit schilderij vervaardigd door Anthonie Palamedesz laat ons de elite uit de 17de eeuw zien. De figuren zijn ten voeten uit afgebeeld en gekleed in de nieuwste mode uit die tijd. Zo is de man voorop gekleed in kostbaar zwart met kanten kraag, kousenbanden en rozetten

op zijn schoenen. Op de achtergrond is de beroemde kaart ‘Leo Belgicus’ afgebeeld en een zeegezicht welke tevens te zien is op het werk van Palamedesz uit 1632 in het Mauritshuis, Den Haag.

E-mail: info@daatselaar.com | Web: www.daatselaar.com | Phone: +31 654.394.108 agent and advisor for purchasing and selling fine arts and antiques | appraisals for probate and insurance purposes KVHOK

ACHTERGROND PAN AMSTERDAM

PA N A MSTER DA M

PAN-praatjes op het PAN Podium

precies waar het om gaat als je het over eclectisch hebt. Je kunt best combineren, maar niet alles zo maar door elkaar gooien.

Het gaat om het maken van verdedigbare combinaties die aansluiten. Tribale kunst bijvoorbeeld kan heel goed samen met non-figuratief, omdat de schilders die de

moderniteit hebben ingeluid, zich hebben gefocust op primitieve kunst.” “Maar”, waarschuwt Vecht, “je moet als handelaar wel blijven focussen op hetgeen waar je goed in bent: het decoratieve element van objecten lijkt steeds belangrijker te worden. Maar een kunsthandelaar is geen interieurspecialist. Het moet wel blijven gaan over het object als kunstwerk, omdat je anders de functie ervan ontmantelt.

Kunst gaat over de expressie van de kunstenaar en is niet gemaakt omdat het goed boven de bank past. Een object of schilderij gaat vaak pas leven als het verhaal erachter gekend wordt. Een toegankelijk genre als een stadsgezicht, waar ik een gevarieerde collectie van presenteer op de PAN, verkoopt daarom makkelijker dan bijvoorbeeld een middeleeuws beeld van de heilige Catharina, omdat er voor de waardering van het werk ook affiniteit met het onderwerp en cultuur-historische kennis aanwezig moet zijn. Dat wil niet zeggen dat er geen markt meer is voor antiek en oude kunst. Omdat de mens nu eenmaal een verzamel-gen heeft, zullen de collectioneurs die hun vitrinekast 044

–

vernis#11

Caroline Eschbach, chef de bureau van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland (Koninklijke VHOK) vertelt over het initiatief van de vereniging op het PAN Podium: “Dit nieuwe element op de beurs, waar de beleving van kunst centraal staat, is een mooie toevoeging waar we graag een bijdrage aan leveren. De bij de Koninklijke VHOK aangesloten handelaren zijn kunsthistorische connaisseurs met veel praktische kennis en inzicht in de waarde en waarde-ontwikkeling van objecten.

In PAN-praatjes gaat een aantal experts de dialoog aan met de beursbezoeker in een interactief programma waar gezamenlijk ontdekken, leren en

Wanneer? Dinsdag 22 november (doorlopend programma). Tijdens deze dag worden onder leiding van drs. Wim Weijland (directeur Rijksmuseum van Oudheden) de volgende onderwerpen besproken: • Eclectisch verzamelen • Antieke kunst en wetenschap • Hoe leer je het vak van kunsthandelaar • Wat bepaalt de kwaliteit van een antiek stuk • De relatie musea en kunsthandel

Voor meer informatie: kvhok.nl/pan-praatjes

willen vullen met bijvoorbeeld oud zilver, antiek glas of aardewerk altijd blijven bestaan, maar zij slinken in aantal.”

Beurs voor iedere portemonnee Jaarlijkse weten tussen de 40.000 45.000 bezoekers PAN te vinden; een uniek aantal, mede dankzij de grote variëteit aan deelnemers en het brede aanbod.

Dat was niet vanaf het begin zo; PAN probeert permanent te verbreden – waarbij kwaliteit altijd boven kwantiteit gaat. “Dit jaar is er met de deelname van Onno van Seggelen bijvoorbeeld weer een discipline

‘Kunst gaat over de expressie van de kunstenaar en is niet gemaakt omdat het goed boven de bank past’ Constant Vecht

begrijpen van kunst centraal staat. Iedereen kan hier wat van opsteken.

Wat is er nou leuker dan kunst en antiek zelf ervaren?

bijgekomen die nog niet vertegenwoordigd was op de beurs. Van Seggelen is gespecialiseerd in tekeningen uit de 16e tot 20e eeuw met als zwaartepunt Hollandse oude meesters uit de 17e en 18e eeuw. Het is een misvatting dat de nieuwe aanwas uit de hoek van de moderne kunst komt. Het beeld dat dertigers en veertigers alleen nog maar foto’s en modern werk kopen, klopt ook niet. “De verdeling tussen oude kunst en modern/hedendaags op de PAN is in balans en dat proberen we ook – met kwaliteit als belangrijkste criterium – in stand te houden. Voor wie zich wil oriënteren op de kunstmarkt is PAN Amsterdam een bron van inspiratie, verrijking en verdieping. Daarbij komt dat de beurs een vrij lage drempel heeft en het unique selling point dat elk aangeboden object door onafhankelijke experts gekeurd wordt op authenticiteit, kwaliteit en conditie. Dat geeft de bezoeker vertrouwen.”

TEKST

Niek van Hamersveld BEELD

PAN Amsterdam

najaar 2016

BOE K E N

Over kunst, antiek en de geschiedenis ervan worden boeken vol geschreven. Vernis selecteerde de juiste werken voor verzamelaars, kunstliefhebbers en de geïnteresseerde professional.

BOEKEN

Tinnen stadskannen in de Lage Landen Hoe wijn gepresenteerd werd

Het door een samenwerking van de Nederlandse TinVereniging en de Vlaamse Tinvereniging tot stand gekomen boek geeft voor het eerst een volledig overzicht van alle nog bestaande stadskannen in de Lage Landen; met veel achtergrondinformatie over gebruik en techniek.

Door: J.F.H.H. Beekhuizen, Ph. Probst, H.B. van Wijk Uitgave Stichting Nederlandse Tinbibliotheek, mei 2016, 214 pagina’s, € 25 ISBN: 9789082538205 janbeekhuizen.nl 046

–

vernis#11

De atlas van Beckeringh Het Groninger landschap in de 18 e eeuw

De kaarten in De Atlas van Beckeringh tonen de dynamiek van het Groninger land, een gebied dat in de 18e eeuw nog volop bezig

was met de inpolderingen langs de kust en de veenontginning in het binnenland. De antieke kaart die centraal staat in dit boek wordt als reproductie bijgeleverd en vormt met het boek een unieke bron voor de kennis van het Groninger landschap in de 18e eeuw. De Atlas van Beckeringh is een rijk boek met vele kaarten, tekeningen en historische afbeeldingen, en geeft een verrassende blik op de wereld van Beckeringh.

Door Martin Hillenga, Reinder Reinders en Auke van der Woud (red.), Wbooks, 2016, € 49,95 ISBN: 9789462581449

najaar 2016

BOE K E N

Et resurrexit

Passie en opstanding op ikonen

Horn Pendants

In dit in samenwerking met het Ikonenmuseum in Kampen tot stand gekomen boek wordt de fascinerende beeldtaal van Russische en

Griekse ikonen rond de lijdenstijd en Pasen uitgediept. Naast de ikonen waarop de verrijzenis van Christus en zijn overwinning van de dood zijn afgebeeld, geeft het boek inzicht in de rijke traditie van afbeeldingen van het lijden en sterven van Christus, ikonen van de Moeder, fraai versierde Russische paaseieren, en bronzen kruizen.

Door: Joost Heutink, uitgeverij Kok, 2016, € 24,99 ISBN: 9789043526654 ikonenmuseumkampen.nl

048

–

vernis#11

A Private Collection

Chinese and Japanese Works of Art

In the Collection of Her Majesty the Queen The Royal Collection is het eerste overzichtswerk van de collectie Chinese en Japanse objecten die zich bevindt in de koninklijke vertrekken in Engeland en Schotland. De meer dan 2.000 opgenomen items zijn een rijke dwarsdoorsnede van de aanwezige Chinese en Japanse objecten en kunst die in de loop van de geschiedenis naar het westen gekomen zijn. De collectie reflecteert tevens de eeuwenoude fascinatie voor objecten uit het Verre Oosten. Dit belangrijke driedelige overzichtswerk van Chinese en Japanse kunst wordt overigens alleen in het Engels uitgegeven.

Door: John Ayers, Royal Collection Trust, 2016, 3 delen, £ 150, Thames & Hudson Ltd. ISBN: 9781905686490 De publicatie is verkrijgbaar op PAN Amsterdam bij Scriptum Art Books (stand 136)

Naslagwerk waarin een particuliere collectie van 25 hoornen Art Nouveau hangers uitgebreid beschreven en in beeld gebracht wordt. Met een inleiding over het ontstaan en de historische context van de stukken.

Door: Esther en Emiel Aardewerk, A. Aardewerk Publishers, 2016, € 40,00 ISBN: 9789081867177 aardewerk.com

najaar 2016

Delft, circa 1765, 9,2 cm. lang | foto: Frank van Driel, serie The Marriage, 2016

BOE K E N

AlmaTadema Klassieke verleiding

Dit boek met 90 topwerken van Alma-Tadema is verschenen ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in Het Fries

Majestic Grace Pair of Swan Tureens

In Majestic Grace, Pair of Swan Tureens staat de meest recente ontdekking van een uniek paar grote terrines in de vorm van zwanen centraal. Aan de hand van dit paar terrines, in 1765 in de plateelbakkerij Het Oude Moriaenshooft te Delft vervaardigd, verhaalt dit boek over Delfts aardewerk en de fabriek waar dit paar werd gemaakt.

Bijzonder is voorts de context, met onder meer aandacht voor de vernieuwende eetcultuur in de 18e eeuw, de daarbij horende nieuwe kunstvormen en stromingen, en de betekenis van de zwaan in culinair opzicht.

Museum. Het laat zien waarom de van oorsprong Friese schilder, die in Londen roem vergaarde als Sir Lawrence, een van de beste verhalenvertellers van zijn tijd was. Na een periode van vergetelheid staat hij weer volop in de belangstelling en leveren zijn schilderijen miljoenen op.

Zie ook: Agenda.

Door: Elizabeth Prettejohn en Peter Trippi (red.), Wbooks, 2016, € 39,95 ISBN: 9789462581586

Door: Robert D. Aronson, Celine Ariaans, Josje Huiskamp, Sacha Serra Aronson Publishers, 2016, € 24,95. ISBN: 9789490782146 aronson.com 050

–

vernis#11

najaar 2016

Margot Homan • L’Immagine del cuore - Beeld van het hart Margot Homan is een beeldhouwster die al meer dan dertig jaar succes heeft met haar werk. Haar beelden zijn duidelijk herkenbaar door haar specifieke stijl. Veel van haar beelden geven in eerste instantie de indruk van rust en contemplatie. Maar als we zorgvuldig kijken, zien we dat deze impressie voor een deel maar schijn is. Het is werkelijk een troost dat een dergelijk meesterschap nog bestaat, schreef de beroemde, inmiddels overleden kunsthistoricus Ernst H. Gombrich over haar werk.

Margot Homan, L’Immagine del cuore Beeld van het hart, t/m 30 december in Slot Zeist, Zinzendorflaan 1, Zeist.

Open di-vr 11-17, za/zo, 2e Kerstdag 13-17.

Gesloten op maandag en 1e Kerstdag. www.slotzeist.nl

vernis-zeist.indd 1

02-11-16 18:31

FRIDES LAMÉRIS KUNST- EN ANTIEKHANDEL www.frideslameris.nl

Zeldzaam Haags inktstel bestaande uit een inktpot, zandstrooier, een pennenhouder en een klein model dekselvaas in Lodewijk XVI stijl.

Van dit model is slechts één ander exemplaar bekend.

Ansbach, beschilderd in Den Haag, 1776-1790. Hoog: 20 cm.

Stand 1 PAN 2016

PORTRET SPECIALISTEN

Al sinds de oprichting in 1911 is het ontwikkelen en delen van kennis over kunst en antiek een belangrijke doelstelling van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland. Ruim een eeuw later is de vereniging, waar bijna 90 van de meest prominente handelaren en specialisten bij zijn aangesloten, uitgegroeid tot een van de meest vooraanstaande van Nederland. Veel leden treden geregeld naar buiten met hun kennis – zo komt u ze tegen bij Tussen Kunst & Kitsch, op de belangrijkste kunstbeurzen, in de media, in hun eigen winkels, en tijdens hun cursussen. En natuurlijk in Vernis, waarbij we dit keer vier specialisten een op maat gesneden vraag voorlegden.

TUSSEN KUNST & KENNIS Kitty Laméris FRIDES LAMÉRIS KUNST- EN ANTIEKHANDEL

itty Laméris van kunsthandel Laméris is expert op het gebied van glas en keramiek. Laméris is bezig met een onderzoek naar filigrana glas, een Venetiaanse glastechniek uit de 16e eeuw. Wat betekent de combinatie antiquair en wetenschapper in de praktijk?

Kitty Laméris: “Omdat de handel gespecialiseerder wordt, ga je ook steeds dieper op een onderwerp in en ben je er soms op een wetenschappelijke manier mee bezig. Mijn onderzoek komt dan ook voort uit de praktijk. Het is de combinatie van de tienduizenden glazen die ik in mijn leven in handen heb gehad en mijn studie naar de techniek die maakten dat ik vier jaar geleden iets nieuws ontdekte over filigrana glas. Het is handig dat ik 052

–

vernis#11

gestudeerd heb om mijn onderzoek goed te kunnen onderbouwen, maar het is de ervaring waardoor het mij opeens opviel dat de glazen van rond het jaar 1700 anders gemaakt zijn dan die van een eeuw eerder. Dat er een verschil in techniek is geweest, was nog niet bekend. Daar kwam ik achter toen ik voor een verkoopcatalogus bezig was met de beschrijving van een collectie van vierendertig glazen filigrana glas uit een privé-verzameling die wij hadden aangekocht. Er is al zoveel over dit glas geschreven dat ik nooit had verwacht er iets nieuws aan toe te kunnen voegen. Ik kon het mij niet voorstellen dat niemand dat ooit eerder had gezien.”

“Filigrana glazen zijn glazen opgebouwd uit staafjes. Er zijn twee soorten. Bij de ene bestaan de glazen uit twee lagen, een kleurloze binnenlaag en een laag staafjes aan de buiten-

kant, bij de andere bestaan de glazen helemaal uit staafjes glas. Men dacht altijd dat beide technieken vanaf het ontstaan van dit type glas in 1527 door elkaar heen werden gebruikt. Ik ontdekte dat de glazen die uit één laag bestaan, pas voorkomen vanaf circa 1700. Dit maakt het dateren van deze glazen gemakkelijker.

Een geoefend oog kan het verschil zien, maar het is gemakkelijker om het te voelen.

Een tweelagig glas is glad van binnen en geribbeld van buiten.

Bij een eenlagig glas voel je de staafjes aan beide kanten.

Waardoor de techniek opeens veranderde? Ik heb wel een idee, maar dat moet nog worden onderzocht en bevestigd. Inmiddels hebben twee vooraanstaande musea aangeboden om mee te helpen bij het vervolgonderzoek.

Wat je ziet is dat er in de zoek naar kennis steeds meer sprake is van een wisselwerking tussen conservatoren en antiquairs en het delen van kennis.” najaar 2016

SPECIALISTEN PORTRET

Kati Wieg WIEG FINE ART EN WIEG & MELLINK

unsthistorica Kati Wieg van Wieg Fine Art en Wieg & Mellink geeft onder meer advies over de opbouw van kunstcollecties.

Sommigen kiezen bij de opbouw voor een specifiek thema, een periode, een kunstenaar of stroming.

Anderen kiezen juist voor een gewaagde combinatie van verschillende kunststijlen. Wat is volgens Wieg de kracht van eclectische combinaties?

Kati Wieg: “Als je een oude meester naast een hedendaagse kunstenaar durft neer te hangen, dan kan dat visueel versterkend werken. Het past in een trend, maar ik combineer kunst vanwege de meerwaarde die het kan hebben, niet omdat het hip is. Je kunt waanzinnig mooie combinaties maken.”

“Moderne kunstenaars staan in een traditie en zijn verbonden met de oude kunst, maar de vormentaal die zij gebruiken is anders. Van huis uit kom ik uit de oude meesters en dat is ook mijn specialisatie als kunsthistorica, maar ik houd mij als kunstconsultant ook bezig met moderne kunst. Ik heb voor verschillende projecten oude en hedendaagse kunst gecombineerd, zoals bij de locaties van ABN Amro’s Private Banking. Die zijn ingericht met kunstwerken uit de eigen kunstcollectie najaar 2016

van de bank.”

“Kunst is een taal, een uiting die je soms moet leren verstaan. Het gaat niet alleen om het visuele genot, je mag er ook best moeite voor doen om het te doorgronden. Het helpt om een Mondriaan echt te waarderen als je meer van de schilder weet en het idee erachter snapt. De herkenbare voorstellingen van oude kunst zijn veel meer gebaseerd op regels, techniek en vaardigheid. Maar de oude meesters waren op hun beurt evengoed ook baanbrekend. Niet door wat ze afbeelden, maar door hoe ze dat deden, bijvoorbeeld door te spelen met het perspectief en het licht. Dat was toentertijd radicaal nieuw.”

“De wereld tussen nieuwe en oude kunst is niet zo gescheiden als het misschien op het eerste gezicht lijkt.

Als je ze combineert en de moeite neemt om er wat langer naar te kijken dan ontdek je dat de kunstwerken weliswaar nieuwe jasjes aan hebben, maar dat ze soms ook terug grijpen op eerdere stijlen.”

‘ Als je een oude meester naast een hedendaagse kunstenaar durft neer te hangen, dan kan dat visueel versterkend werken’ Kati Wieg

Floris van Wanroij FLORIS VAN WANROIJ FINE ART

egt de term ‘kleine meester’ iets over de kwaliteit van een schilderij?

Floris van Wanroij: “Klein is geen aanduiding, maar zegt vooral iets over de bekendheid van de schilder. Er waren in de 17e eeuw veel kunstschilders actief en hun productie was enorm; er zijn in die periode miljoenen schilderijen vervaardigd. Het grote publiek kent maar een fractie van deze productie, de bekende werken van grote oude meesters. Toch is er een aanzienlijk aantal kunstenaars die eigenlijk ten onrechte ondergewaardeerd zijn. Zij hebben soms door toeval of om oneigenlijke redenen in hun tijd de waardering niet gekregen en zijn dus onbekend gebleven. Als het werk van een meester niet circuleert, draagt dat niet bij aan het verkrijgen van de status van ‘beroemde oude meester’. Sommige kleine meesters hebben de pech gehad dat hun oeuvre niet groot is geweest, omdat ze jong zijn gestorven of de financiële middelen niet hadden om zich volledig op schilderen toe te leggen.

Soms is er gewoonweg niet veel van het oeuvre bewaard gebleven. En dan zijn er in de loop van de geschiedenis onterecht ook werken van kleine meesters toegeschreven aan wél bekende meesters, waardoor ze niet de credits hebben gekregen die hen eigenlijk toekomen.

Een goed voorbeeld is Abraham Susenier die werkte in de stijl van de bekendere Abraham van Beijeren en zijn werk monogrameerde met AB S. Zijn naamsbekendheid is niet groot, omdat er weinig werk van hem bewaard is gebleven en zijn werk tevens in het vernis#11

–

053

PORTRET SPECIALISTEN

verleden ten onrechte is toegeschreven aan Van Beijeren die signeerde met AB, en wiens werk voor hogere bedragen verkocht kon worden. Een kleine meester die bijvoorbeeld kwalitatief minstens even goed werk heeft gemaakt als zijn beroemde collega, maar veel minder bekend is geworden, is Cornelis Van der Schalcke.

Hij werkte in de stijl van de landschapsschilder Jan van Goyen, een meester met een enorme productie - ook om financiële redenen - maar van wisselende kwaliteit. De betere werken door Van der Schalke overtreffen echter glansrijk de matige werken door Van Goyen.”

‘ Als het werk van een meester niet circuleert, draagt dat niet bij aan het verkrijgen van de status ‘beroemde oude meester’ ’ Floris van Wanroij 054

–

vernis#11

Frans Leidelmeijer GALERIE FRANS LEIDELMEIJER

rans Leidelmeijer is kunsthandelaar en expert toegepaste kunst en design uit de periode 1880 tot en met 1980. Hij heeft als conservator diverse tentoonstellingen samengesteld; hoe gebruikelijk is het eigenlijk dat een kunsthandelaar ook actief is als gastconservator?

Frans Leidelmeijer: “Ik ben zeker tien keer gastconservator geweest en wellicht mag ik in de nabije toekomst weer een tentoonstelling samenstellen. Ik vind het een eer want het komt niet vaak voor dat een handelaar wordt gevraagd als curator.

Twintigste eeuwse stijlen staan meer in de belangstelling, met als gevolg meer publicaties en tentoonstellingen. Een reden dat ik vaak ben gevraagd is dat ik in 1983 met mijn – in 1989 overleden – partner het boek ‘Art nouveau en art deco in Nederland’ heb geschreven; hiermee was mijn naam op dit gebied gevestigd.”

“Vanaf de jaren zeventig heb ik er van alles aan gedaan om de Nederlandse bijdrage aan de art nouveau en art deco nationaal en internationaal op de kaart – en in de markt – te zetten. Dat was toen nog een terra incognita. Daar was destijds geen aandacht voor en dus weinig over bekend. Onze kunsthandel heeft

voorwerpen aan bijna alle belangrijke musea in binnen- en buitenland verkocht, waaronder het Metropolitan Museum in New York, die zo voor het eerst kennis maakte met de Amsterdamse school. Daarbij gaven wij vaak objecten in bruikleen aan musea die steeds vaker tentoonstellingen maakten rond het thema art deco en art nouveau dankzij de toegenomen belangstelling en herwaardering.”

“De eerste keer dat ik als gastconservator gevraagd werd was in 1997 naar aanleiding van het vijfentwintigjarig bestaan van onze kunsthandel.

Rudi Fuchs, de toenmalig directeur van het Stedelijk Museum, nodigde mij toen uit om de tentoonstelling ‘Het kunstvol binnenhuis’ te maken over interieurs in de periode 1900-1940.

Ik vind het leuk om onorthodoxe combinaties te maken en voorwerpen naar het museum te halen die een sfeer oproepen. Zo probeer ik een context te creëren waardoor de kunst tot de verbeelding kan spreken.

Dus waarom geen auto in het museum of een zwembroek uit de jaren zestig uit eigen bezit, zoals ik die gebruikte bij een afbeelding van het strandleven tijdens de affiche tentoonstelling ‘Verleiden is de kunst’ in het Gorcums museum.

Zo hebben we bij de tentoonstelling in 2015/’16 ‘De 20e eeuw - Keramiek als spiegel van de tijd’ in de Princessehof in Leeuwarden keramiek getoond dat het tijdsgewricht waarin het werd gemaakt weerspiegelde en gecombineerd met voorwerpen uit die tijd.”

TEKST

Aya Langeveld

najaar 2016

Een uitzonderlijk inktstel Middelburg 1769 | Johannes d’Hoy

STAND 122 Jan van Nassaustraat 76 | 2596 BV Den Haag | +31 (0)70 324 09 87 silver @aardewerk.com | www.aardewerk.com

MAASTRICHT

N E W YO R K

I N BE E L D

IN LONDEN ZIJN 857 KUNSTGALERIES TE VINDEN

LONDON BEZIT VIER UNESCO WERELDERFGOED PLAATSEN: TOWER OF LONDON, NATIONAL MARITIME MUSEUM, WESTMINSTER PALACE EN KEW’S ROYAL BOTANIC GARDENS

LONDON CALLING Dagelijks pendelen er tientallen vliegtuigen tussen Amsterdam en Londen. Een ticket voor een vlucht van nog geen uur kost doorgaans minder dan een dag parkeren in de binnenstad van Amsterdam. De keuze voor een museum is een echte uitdaging.

Welke moet het worden? Het aanbod is overweldigend met de naar schatting 170 musea die Londen rijk is.

HET OUDSTE CONCERTGEBOUW VAN LONDEN WERD IN 1743 GEBOUWD

MUSEA

DE ICONEN Hoewel iconen als British Museum, V&A, National Gallery, Natural History Museum, Science Museum, Imperial War Museum en Tate Modern naar alle waarschijnlijkheid in het adresboek van de Vernis-lezer staan, kunnen en willen we ze niet onbenoemd laten. Elk van deze gratis toegankelijke instituten verdient een meerdaags bezoek, maar ook voor een flying visit is het de taxirit meer dan waard.

TEKST

Mischa van de Woestijne

056

–

vernis#11

najaar 2016

I N BE E L D LONDEN TELT MEER DAN 170 MUSEA WAARONDER THE BRITISH MUSEUM. ONDERDEEL VAN DE COLLECTIE VAN DIT MUSEUM IS DE STEEN VAN ROSETTA

DE DULWICH PICTURE GALLERY WERD GEOPEND IN 1817 EN IS DAARMEE DE OUDSTE OPENBARE KUNST GALLERY IN ENGELAND

LONDEN HEEFT MEER DAN 380 OPENBARE BIBLIOTHEKEN WAARONDER THE BRITISH LIBRARY

GESCHIEDENIS

HIGH SOCIETY

CONTEMPORAIN

B U ITE N D E S TA D

SIR JOHN SOANE’S MUSEUM

SPENCER HOUSE

SERPENTINE GALLERY

ROYAL BOTANIC GARDENS

Hoewel architect Sir John Soane (1753-1837) beeldbepalende gebouwen als de Bank of England en de Dulwich Picture Gallery op zijn naam heeft staan, is hij vooral bekend door het naar hem vernoemde museum. Soane was een gepassioneerd verzamelaar en zijn collectie omvat vele duizenden stukken antiek, meubels, beelden, schilderijen, en architectonische tekeningen en objecten. Zijn privéverzameling was zo omvangrijk dat hij drie woonhuizen aan Lincoln’s Inn Fields tegen de vlakte liet gaan om op deze plek een nieuw en vooral groot huis te bouwen. Al tijdens zijn leven stelde hij zijn gevarieerde en hoogwaardige collectie open voor amateurs and students en bepaalde dat de collectie na zijn dood toegankelijk moest blijven met die aantekening dat zowel het huis als de collectie intact moesten blijven.

Omdat inmiddels ook zijn private vertrekken toegankelijk zijn, biedt het museum bovendien een bijzonder inkijkje in het Londense leven van twee eeuwen geleden.

Toen John, de eerste Earl Spencer, in 1756 opdracht gaf voor de bouw van een nieuw huis zocht hij méér dan een onderkomen voor hemzelf en zijn vrouw Charlotte; Spencer House moest de positie van het echtpaar in de Londense society reflecteren. De Earl – een van de voorvaderen van Diana, Princess of Wales – liet een van de mooiste particuliere paleizen van Londen verrijzen. De grandeur van Spencer House trok in haar geschiedenis talloze aristocraten en royals.

Na aanvankelijk verval in de tweede helft van de 20e eeuw zorgde RIT Capital Partners (het investeringsvehikel van de familie Rothschild) voor restauratie van de state rooms en de tuinen. Dankzij de openstelling van deze ruimtes is het mogelijk om een van de mooiste 18e eeuwse gebouwen van Londen te bezoeken onder begeleiding van een gids.

Spencer House is uitsluitend geopend op zondag van 10.00 tot 16:30, de hele maand augustus gesloten.

In een voormalig theehuis in Kensington Gardens huist sinds 1970 de Serpentine Gallery, een expositieruimte voor hedendaagse en moderne kunst. Sinds de oprichting hebben hier een kleine 2.500 opkomende kunstenaars en ontwerpers werk getoond. Dankzij het feit dat er jaarlijks bekende architecten worden uitgenodigd voor het ontwerp van een tijdelijk kunstpaviljoen, is de populaire Serpentine Gallery ook bekend geworden om zijn architectuur. In 2013 werd de Serpentine Sackler Gallery geopend als tweede locatie.

Via een brug over de Serpentine is het vijf minuten lopen van het moedergebouw naar dit voormalig kruitmagazijn uit 1805 dat een moderne make over kreeg.

Hier is trouwens ook restaurant Magazine gevestigd.

Slechts een half uurtje buiten het centrum bevinden zich de Royal Botanic Gardens, misschien wel de mooiste en grootste botanische tuinen ter wereld. Deze tuinen – de taxichauffeur zal ze kennen als Kew Gardens – dateren uit de 18e eeuw, maar werden halverwege de 19e eeuw door koningin Victoria aan het volk geschonken. De tuinen beslaan zo’n 120 hectare waar circa 30.000 verschillende, veelal zeldzame, plantensoorten groeien en bloeien.

Op het complex is veel meer te zien dan alleen tuinen en (indrukwekkende) kassen vol bloemen en planten. De Pagoda is een van de iconische gebouwen en attracties die ook te vinden zijn in Kew. Mocht dit of de bibliotheek met circa 750.000 boeken geen reden zijn om naar Kew af te reizen, dan is Europa’s grootste composthoop en de cursus compost - de Britten zijn er gek op - dat wellicht wél.

najaar 2016

vernis#11

–

057

MIJN MOOISTE STUK

M I J N MOOI ST E ST U K

HANDSCHRIFT UIT 1750 anny Jansen was het liefst archeoloog geworden, maar omdat hij volgens eigen zeggen niet kon leren werd het de koksschool. Maar zijn historische interesse blijft en op zijn zeventiende koopt hij zijn eerste historische kookboekjes.

Twee decennia later heeft hij een bijzondere collectie van zo’n 300 gedrukte titels en 35 manuscripten.

Zo’n 2500 jaar geleden werden de eerste recepten op papier gezet, maar de echte voorgangers van de kookboeken zoals wij ze kennen, dateren uit de Middeleeuwen. Televisie-chef en kookboekenschrijver Danny Jansen (1979) had op jonge leeftijd al een fascinatie voor het verleden en ontwikkelde als beginnend kok een voorliefde voor historische culinaire geschriften. Aanvankelijk komt een NAAM boek of manuscript al in aanmerking voor zijn DA NN Y JA NSEN collectie als het er oud uitziet, inmiddels is VO O R W E R P Jansen een stuk kritischer en doet hij grondig CULINA IR onderzoek voordat hij iets aan zijn collectie M A NUSCR IP T UIT 1750 toevoegt. Hij heeft elk stuk in zijn verzameling minutieus beschreven; hij blijkt moeilijk te BIJZONDER JA NSEN KOCHT HET kunnen kiezen wat zijn meest dierbare is.

M A NUSCR IP T A LS “Toen ik mijn eerste kookboeken kocht wist TIENER OP ik er helemaal niks van. Als ik een boek zag, dan A FBETA LING keek ik of vlees als vleesch en vis als visch werd geschreven, en als dat zo was dan was het oud en was het goed. Rond 1998, ik begon net een beetje serieus te verzamelen, kreeg ik de catalogus van de collectie van John Landwehr te pakken. Landwehr was een van de grootste verzamelaars van Nederlandse kookboeken en auteur van het standaardwerk Het Nederlandse kookboek, 1510-1945. Toen ik die catalogus las toen zag ik opeens hoe de wereld van de historische kookboeken in elkaar stak.”

058

–

vernis#11

najaar 2016

MIJN MOOISTE STUK

najaar 2016

vernis#11–

059

MIJN MOOISTE STUK

“Ook in de 17e en 18e eeuw haalden sommige kookboeken heel behoorlijke oplagen. Geen aantallen zoals nu natuurlijk, maar van het 16e eeuwse Med’cyn boec van Carolus Battus zijn vele drukken verschenen. Het is een medisch boek, maar daar werden vaak recepten bijgevoegd, omdat eten en koken als een onlosmakelijk deel van het leven en van

het gezonde leven werden gezien. Althans, voor mensen met geld. Ik heb vorig jaar voor 3.500 euro een derde druk van het Med’cyn boec gekocht. Achterin zit een klein kookboekje, het Cocboeck. Dat is een prachtig werkje, maar de tweede druk omdat het kookboekje niet bij de eerste druk van het Med’cyn boec zat. Dus nu wil ik graag een tweede druk van het Med’cyn boec vinden met daarin de eerste druk van het kookboekje. Wie weet kom ik dat nog eens tegen. Het hoogst op mijn verlanglijst staat het Notabel Boecxken van Cokeryen uit 1514.

Dat is het oudste Nederlandse kookboek...

Maar daar is slechts één exemplaar van bekend en dat ligt in de Bayerische Staatsbibliothek in München. Dat zal dus moeilijk worden.”

“Ik heb een aantal bijzondere uitgaven, zoals een gesigneerd exemplaar van 060

–

vernis#11

najaar 2016

MIJN MOOISTE STUK

Le Guide Culinaire van Auguste Escoffier, de überkok, de koning, de grootste. Ook bijzonder is een roofdruk van de editie van Rijntjes Keukengeheimen van Rijntje Biljardt, dat oorspronkelijk in 1845 verscheen. In 1920 is hier een roofdruk van gemaakt.

Dat kwam uit en de hele oplage werd vernietigd, althans, de hele oplage min één.

En die heb ik.”

“Iedereen vraagt me natuurlijk of ik kook uit oude kookboeken. Ik zal je zeggen: ‘Je doet dat één keer en daarna nooit meer.’ Het is gewoon niet lekker, vaak te veel eieren, veel vet en meel. Niks voor mij.”

“Als het echt moet dan kies ik voor een handgeschreven document uit 1750 van een onbekende auteur, en dat ik tegenkwam bij een antiquariaat in Utrecht. Ik was denk ik net een jaar aan het verzamenajaar 2016

‘Als ik een boek zag dan keek ik of vlees als ‘vleesch’ en vis als ‘visch’ werd geschreven, en als dat zo was dan was het oud en was het goed’

len, maar ik wist al dat ik het Margriet Kookboek uit 1970 waar de eigenaar mee aankwam niet moest hebben... Dat was wel anders bij dit handschrift van 470 pagina’s. Ik was meteen gegrepen door de prachtige sierletters en de enorme hoeveelheid recepten. Ik moest het gewoon hebben om mijn verzameling niveau te geven. En stel je gewoon eens voor dat iemand dit 270 jaar geleden heeft opgeschreven om anderen te leren koken. Dat is toch waanzinnig? ‘Maar’, zei de verkoper, ‘het is veel te duur voor jou jongen.’

Het was 1.750 gulden, veel geld, maar ik werkte al vanaf mijn veertiende in restaurants en ik had goed gespaard. Dus heb ik het gekocht, voor het eerst en het laatst in mijn leven op afbetaling. 120 gulden per maand en een laatste betaling van vijfhonderd gulden. Mijn vriendin, met wie ik nog steeds ben overigens, zag dat. ‘Ben je gek zei ze, 500 gulden voor een boek?’

Nou zei ik, het was 1.750. Dat was even schrikken natuurlijk, maar ze wist meteen wat voor vlees ze in de kuip had.”

“Het gaat niet alleen om het hebben, om het verzamelen. Ik wil ook de achtergrond van een bepaald boek of manuscript snappen. En ik ben nu met kookhistorica Marleen Willebrands en Jeroen van Haart een 18e eeuws manuscript aan het hertalen.

Allemaal supermooie recepten met sake en andere exotische ingrediënten. Wie weet kunnen we dat uitgeven, dat is natuurlijk te gek, meewerken aan zo’n publicatie. En zeg nu zelf, dat is toch helemaal niet slecht voor iemand met mavo?”

TEKST

Mischa van de Woestijne BEELD

Friso Keuris

vernis#11

–

061

COLUMN

zeilboten. Allemaal bewaard, maar waar zou ik al deze op de vliering ondergestofte objecten van mijn verleden een plek moeten geven in mijn niet al te royale Amsterdamse domein? Het vergt wat dagen, maar als de eerste laadbak arriveert en de eerste dozen oude rails, een lang begeerde, maar compleet onbruikbare racebaan, en vele plastic zeilbootjes richting de eeuwigheid koersen, slijt de treurnis over het afscheid.

Moeilijker is het vaarwel van een groene ronde keukentafel waaraan heel wat huiswerk is gedaan en duizenden maaltijden zijn genoten.

Wonderlijke dilemma’s dienen zich Afscheid nemen van schijnbaar waardeloze aan. Wil ik hem in mijn eigen huis neerzetten? No way, maar het spullen, maar met emotionele waarde, kan uiteindelijke uitzwaaien als hij in de heel lastig zijn, leert Yvo van Regteren vrachtwagen van kringloopwinkel Altena als hij zijn ouderlijk huis tot de laatste Rataplan belandt, valt zwaar. En zo punaise ontruimt. wachten er nog zo veel zaken die alleen al door de lange tijd die ze in je leven aanwezig zijn geweest een fgelopen zomer stond in bijzondere status hebben gekregen. Dat gaat soms het teken van de ver. Neem de originele, goudkleurige cameradoos ontruiming van mijn van mijn Nikkormat FTN waar ik ooit wel meer ouderlijk huis. Een plek dan een jaar voor spaarde. Die doos hoort al een waar ik een halve eeuw halve eeuw bij mijn oude kamer, maar wat zou hij een band mee heb gehad, moeten doen in mijn eigen huis? En zo slinkt de maar waarvan ik door de hoeveelheid jeugdige prullaria langzaam weg en verkoop met bloedend stel ik mij tevreden met het gegeven dat sommige hart afscheid heb moeten nemen. Los van het zaken waar ik geen afscheid van kan nemen, maar voorgoed vaarwel zeggen tegen de muren die ik ook niet onder mijn eigen dak wil hebben, waartussen je bent groot geworden, moest het huis tóch voortleven bij de volgende generatie. Neef en tot de laatste punaise worden leeggemaakt. “Ooit nicht werken nu aan het secretaire en het word je zelf geruimd en je leefomgeving ook”, pompeuze bureau van mijn vader en moeder. voorspelde mijn vader, als archeoloog even Oude meubels verdienen het om een nieuw leven realistisch als weinig opmonterend, ooit. Ware te krijgen in een modern interieur. Het weerzien woorden die zich pas veel later werkelijk zouden in een nieuwe omgeving geeft toch wat lucht na laten voelen. Van tevoren was ik er mij niet van zo’n onomkeerbaar drama van een bewust hoe ingrijpend zo’n afscheid van oude en huisontruiming. dierbare, maar veelal weinig waardevolle zaken zou worden. Neem de ooit door mijn moeder opgeschilderde groene en rode blokken waarmee TEKST ik als derde zoon heel wat kastelen heb gebouwd...

Yvo van Regteren Altena Nog altijd rustend op de zolder naast mijn ILLUSTR ATIE kindertekeningen van gedroomde auto’s en Tekenteam.nl

FINALE DUIK IN HET VERLEDEN

062

–

vernis#11

najaar 2016

ART BREDA

06.05 — 14.05.2017

Kunst Antiek Design

De Bree Breda

CURSUSPROGRAMMA

CURSUS

GA IN DE LEER BIJ KUNST & ANTIEK IN DE PRAKTIJK

In de cursus Kunst & Antiek in de Praktijk van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst delen gerenommeerde kunsthandelaren, vaak bekend van het televisieprogramma Tussen Kunst & Kitsch, hun unieke kennis en ervaring met u. De 064

–

vernis#11

cursisten komen samen in het huis of de winkel van de antiquair; daarnaast worden musea, kunstbeurzen of restauratieateliers bezocht. Kunst en antiek komt dichterbij dan ooit; stukken worden in detail bekeken en toegelicht. Het gaat in deze cursus niet

alleen om kennis, maar zeker ook om passie en liefde voor oude kunst en antiek.

Praktische informatie De voorjaarscursus loopt van begin februari tot en met begin juni 2017.

najaar 2016

CURSUSPROGRAMMA

EEN OUDE MEESTER Enkele Koninklijke VHOK Meesters (van links naar rechts): Anna Laméris, Niels de Boer, Ali Foumani, Theo Daatselaar, Emiel Aardewerk, Anne-Marie Verbeek, Willem Jan Hoogsteder.

MARIE-CÉCILE THIJS

De cursus bestaat uit 11 lessen die plaatsvinden op de dinsdagmiddag van 14.00 tot ca. 17.00 uur op verschillende locaties in Nederland. De cursus wordt gegeven in groepen van maximaal 15 personen.

Deelname kost € 725 (incl. btw).

najaar 2016

Meer informatie over deelname aan ons cursusprogramma?

Bezoek onze website kvhok.nl, stuur een e-mail naar info@kvhok.nl of bel 020 623 89 04

vernis#11

–

065

VRIENDENKRING

066

–

vernis#11

najaar 2016

VRIENDENKRING

VRIENDENKRING VAN DE KONINKLIJKE VHOK De Koninklijke VHOK heeft een eigen Vriendenkring.

Leden van deze vriendenkring komen bijeen om te leren over kunst en de wereld van kunst en antiek van dichtbij te ervaren.

De Vriendenkring organiseert tal van activiteiten voor kunstliefhebbers. In een open en informele setting, altijd in een inspirerende omgeving, wordt de unieke kennis en ervaring van de bij de Koninklijke VHOK aangesloten handelaren gedeeld.

Deze handelaren behoren tot de beste van Nederland.

Zij hebben veel praktische kennis en inzicht in de waarde en waardeontwikkeling van objecten, en kunnen daar enthousiast en begrijpelijk over vertellen, vaak aan de hand van concrete voorbeelden en objecten. Wat is er nou leuker dan kunst en antiek zelf ervaren?

De Vriendenkring is een bloeiende, informele groep van kunstliefhebbers waar de kennis en passie voor kunst en antiek centraal staat.

Het lidmaatschap van de Vriendenkring kost € 125 per jaar, leden ontvangen hiervoor: I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

Toegang tot een netwerk van kunstkenners en -liefhebbers

Tweemaal per jaar het magazine Vernis

Twee entreekaarten voor de kunsten antiekbeurs ART Breda

Twee entreekaarten voor de kunsten antiekbeurs PAN Amsterdam

Vriendenbijeenkomst met inspirerend kunst- en antiekprogramma

Meerdere events, zoals exclusieve lezingen of rondleidingen

Korting op cursusprogramma Kunst & Antiek in de Praktijk

Digitale nieuwsbrief met publicaties van leden

Wilt u Vriend worden van de Koninklijke VHOK, kijk dan op onze website www.kvhok.nl/vriendenkring of stuur een e-mail naar vriend@kvhok.nl

najaar 2016

vernis#11

–

067

PORTFOLIO ENSEMBLE

Steeds meer verzamelaars en belangrijke beurzen kiezen voor een eclectische benadering, waarbij diverse stijlen en objecten worden gecombineerd. Vanzelfsprekend kan Vernis zich daar goed in vinden, getuige de selectie van de mooiste en meest bijzondere stukken uit de handel die we al vele jaren samenbrengen in een bijzonder Ensemble.

ENSEMBLE

VAN LINKS NAAR RECHTS

Een Franse verguld messing en porselein gemonteerde reisklok met ‘bamboo’ kast, ca. 1880 GUDE & MEIS ANTIQUE CLOCKS, € 12.500

Presse-papier Helm van Pallas Athena, midden 19e eeuw ROBERT SCHREUDER ANTIQUAIR, € 450

Een verguld zilveren miniatuur kistje, Augsburg of Neurenberg, ca. 1600 KUNSTHANDEL JACQUES FIJNAUT, € 8.500

Paar polychroom Fries aardewerk schoentjes, toegeschreven aan Adam Sijbel, Makkum, ca. 1780 ARONSON ANTIQUAIRS, PRIJS OP AANVRAAG

Rood steengoed theepotje met deksel, gemerkt Jacobus de Caluwe, Delft, ca. 1710 ARONSON ANTIQUAIRS, PRIJS OP AANVRAAG

Gedeeltelijk vergulde zilveren en gemoesd esdoorn lepel, Zuidelijk Duitsland, laat 16e, vroege 17e eeuw KUNSTHANDEL JACQUES FIJNAUT, € 2.000 PER STUK

Agaat kannetje met gemonteerd gouden deksel VANDERVEN ORIENTAL ART, € 88.000

Struisvogel, August Gaul (1869-1921), brons, 39 cm hoog, ca. 1910 KUNSTHANDEL JACQUES FIJNAUT, PRIJS OP AANVRAAG

TEKST

Caroline Eschbach BEELD

Albertine Dijkema, A10design BNO

Twee gouden Cartier kettingen KUNSTHANDEL INEZ STODEL, € 2.600 EN € 5.200 ACHTERGROND

Vanitas stilleven, Willem Claesz. (Breda 1594 Haarlem 1680), olieverf op paneel, 42,5 x 69,5 cm DOUWES FINE ART, € 110.000

068

–

vernis#11

najaar 2016

ENSEMBLE PORTFOLIO

najaar 2016

vernis#11

–

069

PORTFOLIO ENSEMBLE

Wit VAN LINKS NAAR RECHTS

Toren van Pisa

Delfts witte plooischotel

Delfts witte kan

Koetje van Wit Delfts

ROBERT SCHREUDER ANTIQUAIR, PRIJS OP AANVRAAG

BRUIL & BRANDSMA WORKS OF ART, PRIJS OP AANVRAAG

BRUIL & BRANDSMA WORKS OF ART, PRIJS OP AANVRAAG

FRIDES LAMÉRIS KUNST- EN ANTIEKHANDEL, € 1.500

070

–

vernis#11

najaar 2016

ENSEMBLE PORTFOLIO

Wit Delfts groep van een schaap met lam ARONSON ANTIQUAIRS, PRIJS OP AANVRAAG

najaar 2016

Sèvres buste van Hippocrates in biscuit porselein, tweede helft 19e eeuw ROBERT SCHREUDER ANTIQUAIR, € 1.450

Steengoed kan met montering

Terracotta Paard

FRIDES LAMÉRIS KUNST- EN ANTIEKHANDEL, € 12.500

VANDERVEN ORIENTAL ART, € 14.500

vernis#11

–

071

PORTFOLIO ENSEMBLE

Goud VAN LINKS NAAR RECHTS

Franse Empire ‘Sèvres’ vaaspendule, ca. 1800

Een steengoed kogelpot, 15e eeuw

Eikenhouten sculptuur: Madonna met kind, Nederland, 1500 - 1525

GUDE & MEIS ANTIQUE CLOCKS, € 8.250

KUNSTHANDEL JACQUES FIJNAUT, € 1.500

JAN BEEKHUIZEN KUNST- EN ANTIEKHANDEL, PRIJS OP AANVRAAG

072

–

vernis#11

najaar 2016

ENSEMBLE PORTFOLIO

Messing doopschoteltje, Neurenberg, 16e eeuw JAN BEEKHUIZEN KUNST- EN ANTIEKHANDEL, PRIJS OP AANVRAAG

najaar 2016

Een paar vuurvergulde siervazen, Frankrijk, ca. 1830 KUNSTHANDEL JACQUES FIJNAUT, PRIJS OP AANVRAAG

Twee sierlijke flessen FRIDES LAMÉRIS KUNST- EN ANTIEKHANDEL, € 500 PER STUK

vernis#11

–

073

PORTFOLIO ENSEMBLE

Zilver VAN LINKS NAAR RECHTS

074

Franse suikerstrooier, Lyon, 1e kwart 18e eeuw

Een grote zilveren beker, Cornelius Joosten de Doot, Dordrecht, 1651

JAN BEEKHUIZEN KUNST- EN ANTIEKHANDEL, PRIJS OP AANVRAAG

KUNSTHANDEL JACQUES FIJNAUT, PRIJS OP AANVRAAG

–

vernis#11

Rozen sprenkelaar VANDERVEN ORIENTAL ART, € 8.500

najaar 2016

ENSEMBLE PORTFOLIO

Zilveren beker, Nederland, vroeg 18e eeuw

Franse breedgerande schotel, Valenciennes, 4e kwart 17e eeuw

KUNSTHANDEL JACQUES FIJNAUT, € 8.000

JAN BEEKHUIZEN KUNST- EN ANTIEKHANDEL, PRIJS OP AANVRAAG

najaar 2016

Franse tinnen kan, Joinville, 2e/3e kwart 18e eeuw JAN BEEKHUIZEN KUNST- EN ANTIEKHANDEL, PRIJS OP AANVRAAG

Franse tinnen kan, Abbeville, 2e helft 18e eeuw JAN BEEKHUIZEN KUNST- EN ANTIEKHANDEL, PRIJS OP AANVRAAG

vernis#11

–

075

AG E N DA

Niet alleen de Nederlandse musea trekken dit jaar alles uit de kast om de kunstliefhebber te verleiden, ook de leden van de Koninklijke VHOK organiseren – en nemen deel aan – tal van interessante evenementen.

AGENDA

N A A R D E N-V E S T I NG

Bastings Antiquairs, masterclass Chinees porselein.

OSS

Masterclass Chinees porselein Nog leuker dan kijken naar Chinees porselein is om het ook te mogen aanraken.

De masterclass in vier delen van Charles Basting is een tastbare kennismaking met Chinees porselein. Door de voorwerpen die door de hand gaan, kunnen deelnemers de kenmerken die zo belangrijk zijn voor de datering en het vaststellen

076

–

vernis#11

van de originaliteit letterlijk voelen in de winkel in Oss. De cursusdagen Chinees porselein vinden plaats op maandagmiddag 23 januari, 30 januari, 27 februari, en 6 maart 2017.

Bastings Antiquairs, masterclass Chinees porselein, januari-maart 2017, Oss. Informatie en aanmelden: bastings@ bastingsantiquairs.com

Kunst & Antiek Naarden-Vesting, een van de best bewaarde vestingsteden van Europa, staat bekend om de uitvoering van de Matthäus Passion, de vele galerieën en restaurants, maar zeker ook om het jaarlijkse Kunst & Antiek Weekend Naarden waar in januari voor de 20e keer een grote variatie aan hedendaagse kunst en bijzondere antieke objecten te koop zal worden aangeboden door 60 deelnemende handelaren.

Deze in de Grote Kerk gehouden beurs staat bekend om de open sfeer

najaar 2016

AG E N DA

GORSSEL

Johan van Hell Op Klare Toon Sinds de opening in 2015 is Museum More een vaste waarde voor kunstliefhebbers van Nederlands modern realisme. Naast de imposante vaste collectie (met werken van onder

Sir Lawrence Alma-Tadema, Een gunstig uitkijkpunt (detail), 1895

Johan van Hell, Glazenwasser aan het werk, 1927.

LEEU WA RDEN

Alma-Tadema in het Fries Museum Weekend Naarden waar mensen in een plezierige ambiance kunnen nadenken over de aanschaf van een bijzonder object.

Vanwege de 20e editie is het getal 20 dit jaar een terugkerend thema tijdens het Kunst & Antiek Weekend Naarden. Zo worden er onder meer drie soorten rondleidingen van 20 minuten gegeven over respectievelijk 20 juwelen, objecten, en schilderijen.

Kunst & Antiek Weekend Naarden 2017, 25-29 januari 2017, Grote Kerk, Naarden.

Zie ook: kunstenantiekweekend.nl

najaar 2016

Johan van Hell, Portret Aartje van Hell Reijnders, 1915.

andere Carel Willink, Charley Toorop, en Erwin Olaf) is er met de expositie over het zeldzame dubbeltalent van beeldend kunstenaar en musicus Johan van Hell (1889-1952) een extra reden om het museum in het Gelderse Gorssel te bezoeken.

Museum MORE, Expositie: Johan van Hell Op Klare Toon, 9 oktober 2016-12 februari 2017, Gorssel.

Zie ook: museummore.nl

Alma-Tadema wordt door sommigen beschouwd als de meest succesvolle schilder van de 19e eeuw. Hij wordt in 1836 geboren als de Friese Lourens en bezoekt de kunstacademie in Antwerpen, trekt vervolgens naar Londen, wordt Engelsman en gaat zich Lawrence noemen. Zijn verbeelding van de klassieke oudheid met verleidelijke Romeinse vrouwen, mijmerende geliefden, dames die hun tijd doorbrengen met pootjebaden, vissen voeren en luieren valt vooral in Engeland en Amerika zeer in de smaak. In 1899 wordt hij zelfs geridderd en gaat voortaan als Sir door het leven. Alma-Tadema sterft in 1912 en ligt begraven in St. Paul’s Cathedral in Londen.

Voor deze expositie zijn meer dan 80 topschilderijen uit de hele wereld in Leeuwarden bijeengebracht. Samen met persoonlijke voorwerpen en filmfragmenten geven zij een inkijk in Alma-Tadema’s wereld.

Fries Museum, Expositie: Alma-Tadema | klassieke verleiding, 1 oktober 2016-7 februari 2017, Leeuwarden. Zie ook: friesmuseum.nl

vernis#11 –

077

AG E N DA

A M ST ELV EEN

Kerst Open Huis Kunstconsult staat bekend om haar bijzondere en verrassende collectie 20e eeuwse toegepaste kunst; met de verhuizing naar een voormalige taxigarage heeft het bedrijf nieuw onderdak gevonden in Amstelveen. Om dit luister bij te zetten is er een speciaal Kerst Open Huis van 26 tot en met 30 december 2016. In het nieuwe jaar worden op zaterdag 7 en zondag 8 januari 2017 de deuren ook geopend voor een Open Huis.

Kunstconsult - 20th century art | objects, Kerst Open Huis 26-30 december 2016 en 7-8 januari 2017, Amstelveen Zie ook: kunstconsult.nl

BREDA

De geschiedenis van ART Breda gaat terug tot de jaren zeventig. Na wat uitstapjes naar onder meer de Randstad heeft de beurs in 2010 een stevig fundament gekregen in Breda; dat is niet onopgemerkt gebleven bij het publiek dat in steeds grotere aantallen de beurs bezoekt om de collecties antiek en oude en hedendaagse kunst van de bijna 100 deelnemers te bezichtigen.

ART Breda 2017, 7-14 mei 2017, Evenementenhal De Bree, Breda Zie ook: artbreda.nl

LORAINE BODEWES / TEFAF MAASTRICHT

ART Breda

MA ASTRICHT

TEFAF Maastricht TEFAF Maastricht is al meer dan drie decennia een van ’s werelds meest toonaangevende kunstbeurzen. De beurs, die plek biedt aan 270 handelaren die zonder uitzondering tot de wereldtop behoren, trekt jaarlijks zo’n 75.000 bezoekers uit binnen- en buitenland, waaronder verzamelaars, adviseurs, curatoren, journalisten, en andere geïnteresseerden.

TEFAF Maastricht 2017, 10-19 maart 2017, MECC Maastricht, Maastricht Zie ook: tefaf.com 078

–

vernis#11

najaar 2016

Peter Korf de Gidts - antiquairs Specialisten in glas

Venetië of façon de Venise wijnglas met filigrana a retortoli techniek in lattimoglas, rondom met holgeblazen noppen. - tweede helft 16e eeuw. hoogte: 14,2 cm. dia. kelk 9 cm.

Brouwersgracht 869 • 1015 GK Amsterdam Telefoon: 020 - 62 52 625 • E-mail: korfdegidts@xs4all.nl Bezoek na afspraak deelnemer Kunst en Antiekweekend Naarden 25 tot en met 29 januari 2017 standnummer 54.

LEDENLIJST Alle contactgegevens van de leden van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland, plus informatie over hun specialisme.

NOORD-HOLLAND AMSTERDAM ALGEMEENE ETHNOGRAFICAEN KUNSTHANDEL AALDERINK SPIEGELGRACHT 15 1017 JP AMSTERDAM 020-6230211 INFO@AALDERINKORIENTALART.NL WWW.AALDERINKORIENTALART.NL AZIATISCHE KUNST, ETNOGRAFICA, PRE-COLUMBIAANSE KUNST

ARCHEA ANCIENT ART NIEUWE SPIEGELSTRAAT 37 1017 DC AMSTERDAM 020-6250552 INFO@ARCHEA.NL WWW.ARCHEA.NL ARCHEOLOGIE

E.H. ARIËNS KAPPERS KEIZERSGRACHT 208 1016 DX AMSTERDAM 020-6235356 INFO@MASTERPRINTS.NL WWW.MASTERPRINTS.NL OUDE (JAPANSE) PRENTEN, LAND- EN ZEEKAARTEN

ARONSON ANTIQUAIRS NIEUWE SPIEGELSTRAAT 45B POSTBUS 15556 1001 NB AMSTERDAM 020-6233103 MAIL@ARONSON.COM WWW.ARONSON.COM DELFTS AARDEWERK

VOF JAN BEEKHUIZEN KUNST- EN ANTIEKHANDEL NIEUWE SPIEGELSTRAAT 49 1017 DD AMSTERDAM 020 6263912 INFO@JANBEEKHUIZEN.NL WWW.JANBEEKHUIZEN.NL EUROPEES TIN, SCULPTUREN, VOLKSKUNST

J.P. BEELING VAN EEGHENSTRAAT 20 1071 GG AMSTERDAM 06-24905541 JP@BEELING.NL AZIATISCH PORSELEIN

KUNSTHANDEL P. DE BOER HERENGRACHT 512 1017 CC AMSTERDAM 020-6236849 06-21520044 INFO@KUNSTHANDELPDEBOER.COM WWW.KUNSTHANDELPDEBOER.COM OUDE MEESTERS

080

–

vernis#11

BORZO MODERN & CONTEMPORARY ART KEIZERSGRACHT 516 1017 EJ AMSTERDAM 020-6263303 06-53163808 PAUL@BORZO.COM WWW.BORZO.COM MODERNE EN HEDENDAAGSE KUNST

BRUIL & BRANDSMA WORKS OF ART NIEUWE SPIEGELSTRAAT 68 1017 DH AMSTERDAM 020-4207359 BBC@CHELLO.NL WWW.BB-ART.COM KUNST UIT MIDDELEEUWEN EN RENAISSANCE, VOLKSKUNST

GALLERY DELAIVE MODERN AND CONTEMPORARY ART SPIEGELGRACHT 23 1017 JP AMSTERDAM 020-6259087 GALLERY.DELAIVE@WXS.NL WWW.DELAIVE.COM MODERNE EN HEDENDAAGSE KUNST

DOUWES FINE ART (ANNO 1805) STADHOUDERSKADE 40 1071 ZD AMSTERDAM 020-6646362 INFO@DOUWESFINEART.COM WWW.DOUWESFINEART.COM OUDE MEESTERS, 19E- EN 20E-EEUWSE SCHILDERIJEN

KUNSTHANDEL JACQUES FIJNAUT NIEUWE SPIEGELSTRAAT 31 1017 DC AMSTERDAM 020-6256374 OFFICE@KUNSTHANDELFIJNAUT.NL WWW.KUNSTHANDELFIJNAUT.NL ALGEMEEN ANTIQUAIR

FOUMANI PERSIAN GALLERY BEETHOVENSTRAAT 107A 1077 HX AMSTERDAM 020-6797430 INFO@FOUMANI.COM WWW.FOUMANI.COM ISLAMITISCHE KUNST, TAPIJTEN, KELIMS

GUDE & MEIS ANTIQUE CLOCKS NIEUWE SPIEGELSTRAAT 60 1017 DH AMSTERDAM 020-6129742 06-53162962 INFO@GUDEMEIS.COM WWW.GUDEANTIQUECLOCKS.COM KLOKKEN, BAROMETERS, INSTRUMENTARIA

JACOBS FINE ART BERLAGELAAN 129 1222 JR HILVERSUM 035-7722992 INFO@JACOBSFINEART.COM WWW.JACOBSFINEART.COM 20E- EN 21E-EEUWSE SCHILDERIJEN)

PETER KORF DE GIDTS ANTIQUAIRS BROUWERSGRACHT 869 1015 GK AMSTERDAM 020-6252625 KORFDEGIDTS@XS4ALL.NL GLAS, AARDEWERK, PORSELEIN

FRIDES LAMÉRIS KUNST EN ANTIEKHANDEL NIEUWE SPIEGELSTRAAT 55 1017 DD AMSTERDAM 020-6264066 INFO@FRIDESLAMERIS.NL WWW.FRIDESLAMERIS.NL GLAS, AARDEWERK, (AZIATISCH) PORSELEIN

GALERIE FRANS LEIDELMEIJER

VAN NIE ANTIQUAIRS

KUNSTZALEN A. VECHT

KEIZERSGRACHT 600 1017 EP AMSTERDAM 020-6261594 INFO@VANNIEANTIQUAIRS.COM WWW.VANNIEANTIQUAIRS.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR

NIEUWE SPIEGELSTRAAT 40 1017 DG AMSTERDAM 020-6234748 A.VECHT@PLANET.NL WWW.VECHT-WORKSOFART.NL ALGEMEEN ANTIQUAIR

KUNSTHANDEL PETER PAPPOT NIEUWE SPIEGELSTRAAT 30-34 1017 DG AMSTERDAM 020-6242637 INFO@PAPPOT.COM WWW.PETERPAPPOT.COM 19E- EN 20E-EEUWSE SCHILDERIJEN

POLAK WORKS OF ART SPIEGELGRACHT 3 1017 JP AMSTERDAM 020-6279009 WWW.FINEARTDEALERS.INFO/ JAAPPOLAK AZIATISCHE KUNST, ETNOGRAFICA

PREMSELA & HAMBURGER ROKIN 98 1012 KZ AMSTERDAM 020-6275454 WIET@PREMSELA.COM WWW.PREMSELA.COM JUWELEN, GOUD, ZILVER

ANTIQUAIR VAN ROSSUM & CO. AMSTERDAM 020-6221010 ANTIQUAIR@VANROSSUMCO.NL ALGEMEEN ANTIQUAIR

ROBERT SCHREUDER ANTIQUAIR

LIJNBAANSGRACHT 369H 1017 XB AMSTERDAM 020-6254627 FRANS@LEIDELMEIJER.NL WWW.LEIDELMEIJER.NL ART NOUVEAU, ART DECO, 20E-EEUWS DESIGN

NIEUWE SPIEGELSTRAAT 48 1017 DG AMSTERDAM 020-6754867 06-24289550 INFO@ROBERTSCHREUDER.NL WWW.ROBERTSCHREUDER.NL GRAND TOUR SOUVENIRS, 18E- EN 19E-EEUWSE MEUBELEN

INTER-ANTIQUARIAAT MEFFERDT & DE JONGE

ANTIQUAIR JUWELIER MARJAN STERK

BERNARD ZWEERSKADE 18 1077 TZ AMSTERDAM 020-6640841 INTERANTIQUARIAAT@CHELLO.NL WWW.INTER-ANTIQUARIAAT.NL ANTIQUARISCHE BOEKEN, TEKENINGEN, PRENTEN, LAND- EN ZEEKAARTEN

NIEUWE SPIEGELSTRAAT 63 1017 DD AMSTERDAM 020-6248703 INFO@MARJANSTERK.NL WWW.MARJANSTERK.NL JUWELEN, ZILVER

JOSEPH M. MORPURGO HERENGRACHT 119 (RECHTER DEUR) 1015 BG AMSTERDAM 020-6235883 J.M.MORPURGO@WAFELMAN.NL WWW.ANTIQUEARTMORPURGO.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR, AZIATISCHE KUNST

JAN MORSINK IKONEN KEIZERSGRACHT 454 1016 GE AMSTERDAM 020-6200411 INFO@MORSINK.COM WWW.MORSINK.COM IKONEN

KUNSTHANDEL INEZ STODEL NIEUWE SPIEGELSTRAAT 65 1017 DD AMSTERDAM 020-6232942 INEZ@INEZSTODEL.COM WWW.INEZSTODEL.COM JUWELEN

SALOMON STODEL ANTIQUITÉS SPIEGELGRACHT 11 1017 JP AMSTERDAM 020-6231692 STODEL@WXS.NL WWW.SALOMONSTODEL.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR

VERBEEK-SCHUTTELAAR KEIZERSGRACHT 642 1017 ES AMSTERDAM 020-3304343 AM@VERBEEKSCHUTTELAAR.NL WWW.VERBEEKSCHUTTELAAR.NL JUWELEN, ZILVER

MEINDERT VERHAAR ANTIQUAIR SINGEL 378 1016 AH AMSTERDAM 020-4222578 MEINDERTVERHAAR@LIVE.NL WWW.VERHAAR-ANTIQUAIR.NL KUNST UIT MIDDELEEUWEN EN RENAISSANCE

WIEG FINE ART GERRIT VAN DER VEENSTRAAT 139-H 1077 DX AMSTERDAM 020 6762094 KATI.WIEG@UPCMAIL.NL OUDE MEESTERS, 19E- EN 20E-EEUWSE SCHILDERIJEN

WIJERMARS FINE ART POSTBUS 3449 1001 AE AMSTERDAM 06-51321717 INFO@WIJERMARS.COM WWW.WIJERMARS.COM SCULPTUREN

KUNSTHANDEL MIEKE ZILVERBERG FRANS VAN MIERISSTRAAT 67B 1071 RL AMSTERDAM 020-6259518 INFO@MIEKEZILVERBERG.COM ARCHEOLOGIE, ANTIEKE NUMISMATIEK

NOORD-HOLLAND OVERIGE BIJL-VAN URK KENNEMERSTRAATWEG 174 1815 LE ALKMAAR 072-5120080 06-53425432 SANDER@BIJLVANURK.COM WWW.BIJLVANURK.COM OUDE MEESTERS

JOHN ENDLICH ANTIQUAIRS SPEKSTRAAT 10 2011 HM HAARLEM 023-5320274 INFO@JOHNENDLICH.NL WWW.JOHNENDLICH.NL ZILVER

FONTIJN ANTIEK STELLINGMOLEN 51 1444 GV PURMEREND 0299-436493 MFONTIJN@CHELLO.NL WWW.FONTIJNANTIEK.COM BAROMETERS

PIETER HOOGENDIJK AMSTERDAMSESTRAATWEG 31 1411 AW NAARDEN 035-5420459 INFO@PHOOGENDIJK.NL WWW.PHOOGENDIJK.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR

najaar 2016

GALLERY ROB KATTENBURG

DIRK EN DIRK-JAN LIMBURG

EEUWIGELAAN 6 1861 CM BERGEN 072-5895051 INFO@ROBKATTENBURG.NL WWW.ROBKATTENBURG.NL MARINESCHILDERIJEN, -TEKENINGEN, -PRENTEN

DENNEWEG 45 2514 CD ‘S-GRAVENHAGE 070-3455103 LIMBURGANTIQUAIRS@CASEMA.NL WWW.LIMBURGANTIQUAIRS.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR

KUNSTCONSULT 20TH CENTURY ART | OBJECTS SMEDERIJ 4 1185 ZR AMSTELVEEN 020-3416476 06-24960196 INFO@KUNSTCONSULT.NL WWW.KUNSTCONSULT.NL ART NOUVEAU, ART DECO, 20E-EEUWS DESIGN

TÓTH IKONEN BOTTERWIJNSEWEG 1 1272 EG HUIZEN 06-53468236 INFO@TOTHIKONEN.COM WWW.TOTHIKONEN.COM IKONEN

KUNSTHANDEL E.J. VAN WISSELINGH & CO BAAN 41 2012 DC HAARLEM 023-5310505 WDEWINTER@WISSELINGH.COM WWW.WISSELINGH.COM 19E- EN 20E-EEUWSE SCHILDERIJEN EN TEKENINGEN

ZUID-HOLLAND ’S-GRAVENHAGE A. AARDEWERK ANTIQUAIR JUWELIER JAN VAN NASSAUSTRAAT 76 2596 BV ‘S-GRAVENHAGE 070-3240987 SILVER@AARDEWERK.COM WWW.AARDEWERK.COM ZILVER, JUWELEN

KUNSTHANDEL IVO BOUWMAN

ZUID-HOLLAND (OVERIGE)

GRONINGEN

SIMONIS & BUUNK KUNSTHANDEL

BERNARD C.M. GRIJPMA KUNST EN ANTIEK

NOTARIS FISCHERSTRAAT 30 6711 BD EDE 0318-652888 INFO@SIMONIS-BUUNK.NL WWW.SIMONIS-BUUNK.NL 19E- EN 20E-EEUWSE SCHILDERIJEN

GEDEMPTE ZUIDERDIEP 121-123 9711 HE GRONINGEN 050-3137703 INFO@GRIJPMAANTIEK.NL WWW.GRIJPMAANTIEK.NL ANTIEKE WAPENS, NAUTICA, ZILVER

NOORD-BRABANT

RUBEN AARDEWERK ANTIQUES

OVERIJSSEL

ZWALUWLAAN 9A 2261 BP LEIDSCHENDAM 070-4190575 RUBEN@AARDEWERKANTIQUES.COM WWW.AARDEWERKANTIQUES.COM 17E-, 18E- EN 19E-EEUWSE KUNSTVOORWERPEN EN VERZAMELOBJECTEN

HEUTINK IKONEN

ADRIAAN GROENEWOUD ANTIQUITEITEN & OUDE KUNST AELBRECHTSKOLK 3B 3025 HA ROTTERDAM 010-4258011 INFO@ADRIAANGROENEWOUD.NL WWW.ADRIAANGROENEWOUD.NL 16E-, 17E- EN 18E-EEUWSE MEUBELEN

KUNSTHANDEL F.A. ENNEKING MAREVISTA 22 2202 BX NOORDWIJK 071-3647645 OUDE MEESTERS

HOTEI JAPANESE PRINTS RAPENBURG 19 2311 GE LEIDEN 071-5143552 UKIYOE@XS4ALL.NL WWW.HOTEI-JAPANESE-PRINTS.COM JAPANSE PRENTEN, SCHILDERKUNST EN BOEKEN

KUNSTHANDEL PIETER OVERDUIN DORPSSTRAAT 28 3381 AG GIESSENBURG 0184-652652 INFO@KUNSTHANDELPIETEROVERDUIN.NL WWW.KUNSTHANDELPIETEROVERDUIN.NL 19E- EN 20E-EEUWSE SCHILDERIJEN

AHNEMSTRAAT 21 8043 RE ZWOLLE 038-4659524 HEUTINKIKONEN@GMAIL.COM WWW.HEUTINKIKONEN.NL IKONEN

GELDERLAND KUNSTGALERIJ ALBRICHT UTRECHTSEWEG 107 6862 AE OOSTERBEEK 026-3611876 INFO@ALBRICHT.NL WWW.ALBRICHT.NL 19E- EN 20E-EEUWSE SCHILDERIJEN

DOORNHOF ANTIQUAIRS SCHAPENHOEK 12/14 3841 BM HARDERWIJK 0341-421015 PDOORN12@CAIWAY.NL WWW.DOORNHOFANTIEK.NL MEUBELEN, AZIATISCH PORSELEIN, KLOKKEN, SCHILDERIJEN

THEO DAATSELAAR ANTIQUAIRS OENSELSESTRAAT 50 5301 EP ZALTBOMMEL 0418-712300 INFO@DAATSELAAR.COM WWW.DAATSELAAR.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR

DE EENHOORN

BASTINGS ANTIQUAIRS MOLENSTRAAT 60 5341 GE OSS 0412-623843 BASTINGS@BASTINGSANTIQUAIRS.COM WWW.BASTINGSANTIQUAIRS.COM AARDEWERK, AZIATISCH PORSELEIN

KUNSTHANDEL A.H. BIES BOSCHDIJK 221A 5612 HC EINDHOVEN 040-2431377 INFO@KUNSTHANDELBIES.NL WWW.KUNSTHANDELBIES.NL 19E- EN 20E-EEUWSE SCHILDERIJEN

CRIJNS & STENDER LANDGOED “OOSTERHEIDE” TILBURGSEBAAN 1 4904 SP OOSTERHOUT 076-5875700 M.CRIJNS@PLANET.NL WWW.CRIJNS.INFO KLOKKEN, HORLOGES, BAROMETERS, INSTRUMENTARIA

KOLLENBURG ANTIQUAIRS

GALERIE TINY ESVELD FRILINGLEI 9 B-2930 BRASSCHAAT, BELGIË +32(0)3-3125190 INFO@TINYESVELD.COM WWW.TINYESVELD.COM ART NOUVEAU, ART DECO, GLAS MEUBELEN

VAN KRANENDONK DUFFELS LONDEN +44 7595 245819 MILAAN +39 335 6262252 VANKRANENDONKDUFFELS@GMAIL.COM WWW.VKDJEWELS.CO.UK JUWELEN

LIMBURG GLEN PROSEN LODGE KIRRIEMUIR DD8 4SD GLEN PROSEN, SCHOTLAND +44(0)1575-540207 ANTIQUES@KOOS-LIMBURG-JNR.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR

ERELEDEN: MEVROUW A. WAFELMANMORPURGO DE HEER A.C. BEELING

NACHTEGAALSLAANTJE 1 5211 LE ’S-HERTOGENBOSCH 073-6146251 INFO@VANDERVEN.COM WWW.VANDERVEN.COM AZIATISCHE KUNST

ANTIQUARIAAT FORUM

MENTINK & ROEST

LANGE VIJVERBERG 15 2513 AC ‘S-GRAVENHAGE 070-3615575 INFO@HOOGSTEDER.COM WWW.HOOGSTEDER.COM OUDE MEESTERS

“WESTRENEN” TUURDIJK 16 3997 MS ’T GOY HOUTEN 030-6011955 INFO@FORUMRAREBOOKS.COM WWW.FORUMRAREBOOKS.COM ANTIQUARISCHE BOEKEN, LAND- EN ZEEKAARTEN

MOLENSTRAAT 22 4031 JS INGEN 0344-603606 INFO@MENTINKENROEST.COM WWW.MENTINKENROEST.COM KLOKKEN, HORLOGES, BAROMETERS

FIRMA S. VAN LEEUWEN

JACOB J. ROOSJEN, SRI®

NOORDEINDE 164-164A 2514 GR ‘S-GRAVENHAGE 070-3653907 ALEXANDER@VANLEEUWENANTIQUAIRS.NL WWW.VANLEEUWENANTIQUAIRS.NL 17E- EN 18E-EEUWS ANTIEK, (AZIATISCH) PORSELEIN

EENDRACHTLAAN 33 3621 DD BREUKELEN 06-53268280 JACOB.ROOSJEN@GMAIL.COM WWW.JACOBROOSJEN.COM WWW.SILVERRESEARCHINSTITUTE.COM ZILVER

PETER VAN OS ANTIQUES & FINE ART

JAN ROELOFS ANTIQUAIRS & CONTEMPORARY ARTS

KAMERVOORT 187 6851 EE HUISSEN 06-53106541 ANTIQUES@PETERVANOS.COM WWW.PETERVANOS.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR

BATTERIJSTRAAT 21C 6211 SE MAASTRICHT +32(0)12-394534 INFO@JANROELOFSANTIQUAIRS.COM WWW.JANROELOFSANTIQUAIRS.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR

najaar 2016

(PART OF BLUE ART) OUDE JEKERWEG 10 B-3770 KANNE (RIEMST), BELGIË +41(0)78-8839887 BLUE.ART.3@HOTMAIL.COM AZIATISCHE KUNST, ARCHEOLOGIE

VANDERVEN ORIENTAL ART

UTRECHT

HOOGSTEDER & HOOGSTEDER

BLUE ELEPHANT ORIENTAL ART

POSTBUS 171 5688 ZK OIRSCHOT 0499-578037 INFO@KOLLENBURGANTIQUAIRS.COM WWW.KOLLENBURGANTIQUAIRS.COM ALGEMEEN ANTIQUAIR

WATERSTRAAT 33 5301 AH ZALTBOMMEL 0418-515233 AADPENDERS@HOTMAIL.NL KUNST UIT MIDDELEEUWEN EN RENAISSANCE, MEUBELEN

JAN VAN NASSAUSTRAAT 80 2596 BW ’S-GRAVENHAGE 070-3283660 INFO@IVOBOUWMAN.NL WWW.IVOBOUWMAN.NL 19E- EN 20E-EEUWSE SCHILDERIJEN

BUITENLANDSE LEDEN

FLORIS VAN WANROIJ FINE ART BERGSTRAAT 52 5551 AX DOMMELEN 040-2040596 INFO@FLORIS-ART.COM WWW.FLORIS-ART.COM OUDE MEESTERS, KUNST UIT MIDDELEEUWEN EN RENAISSANCE

LIMBURG

KIJK OOK OP WWW.KVHOK.NL/LEDEN

vernis#11

–

081

T OE KOM S TA N T I E K

De waarde van costume jewelry zit in het ontwerp en niet in het gebruikte materiaal. Goud of kostbare stenen zitten er niet in. Toch zijn de meest bijzondere exemplaren van deze vintage sieraden inmiddels ware collectors items. Met dank aan Coco Chanel.

COSTUME JEWELRY ostume jewelry, juwelen gemaakt van onedele materialen, worden in de roaring twenties razend populair. Maar omdat er geen goud, platina, diamanten of andere edelstenen in zijn verwerkt, heeft costume jewelry lange tijd niet de waardering gekregen die het verdient. Ten onrechte volgens Caroline Eschbach, expert 20e eeuwse costume jewelry: “Het is een misvatting dat onedel staat voor niet bijzonder. Sterker: kosten noch moeite werden gespaard om de beste materialen voor deze sieraden te vinden.

Zo werden de mooiste glasstenen gehaald uit Venetië en Parijs, onder meer van bedrijven als Gripoix of Rousselet.

De kristalstenen van het Oostenrijkse Swarovski zijn natuurlijk bekend, maar denk ook aan faux parels uit Bohemen en Japan.

Volgens Eschbach kan de populariteit van costume jewelry niet los worden gezien van de ontwikkelingen in de mode in de eerste kwart van de 20e eeuw toen grote modehuizen als Dior en Chanel costume jewelry toevoegden aan hun collecties, en er in de Verenigde Staten costume jewelryhuizen zoals Miriam Haskell, Trifari, en Coro ontstonden. Dankzij Coco Chanel wordt costume jewelry een echte rage. De ontwerpster die het huis nooit verliet zonder prominent parelsnoer zorgt in de jaren twintig voor een ware revolutie met haar haute couture en bijpassende bijoux, waaronder de bekende lange kettingen.

Haar costume jewelry is bedoeld als chic 082

–

vernis#11

Ontwerper Frank Hess Object Costume jewelry, Miriam Haskell, collier, glaswerk op zijden koord, ca. 1940.

statement en niet als goedkope nep, ze waren een match met haar mode.

Eschbach: “Chanel vond het pronken met echte juwelen vulgair en getuigen van slechte smaak. Persoonlijke smaak en stijl was haar devies.” Een van de meest invloedrijke ontwerpen uit de modegeschiedenis leent zich uitstekend voor dit type juwelen als Chanel in 1926 komt met haar befaamde little black dress, een basic ontwerp waar glamour aan toegevoegd kan worden met sieraden. Liefst veel én van onedel materiaal.

Het getoonde stuk, een door Frank Hess ontworpen collier van glaswerk op zijden koord, is rond 1940 gemaakt

door Miriam Haskell die in 1926 haar eerste boetiek Le bijou de l’heure opende in Hotel McAlpin in New York.

“Costume jewelry heeft lang in de schaduw gestaan van fine jewelry. Dat is zonde en onterecht. Wat je ziet is dat de bijzondere stukken costume jewelry steeds vaker verzameld worden door zowel particulieren als musea. Het feit dat de collectie van Barbara Berger, een van de belangrijkste verzamelaars ter wereld, in 2013 in The Museum of Arts and Design in New York werd tentoongesteld zegt eigenlijk genoeg.”

TEKST

Mischa van de Woestijne BEELD

Albertine Dijksma

najaar 2016

Lijstenmakers die van inlijsten weten KIJK VOOR EEN LIJSTENMAKERIJ IN DE BUURT OP:

www.art-frame.nl/winkels