Zelf je zeilen maken

Ik zeil al best lang en ben in mijn werkzame leven dikwijls bij een zeilmaker geweest en altijd als ik daar kwam dacht ik; dat zou ik ook wel willen kunnen..

Toen ik meer tijd had heb ik een z.g. jeans naaimachine gekocht die voor wat steviger stof geschikt is. Eerst van een paar proeflapjes van de markt wat hoesjes en zakjes gemaakt en nadat ik kniestukken op mijn spijkerbroeken had gezet wilde ik toch een echt zeil maken. Er zijn daar verschillende manieren voor; van kant-en-klare sets met voorgesneden banen tot zelf tekenen, uitsnijden en naaien. Sailrite uit de VS, bekend om hun naaimachine van 1500 dollar, is een grote leverancier van sets maar hun dure pakketten leken mij niet voordelig. In een gesprek met m’n lokale zeilmaker werd mij duidelijk dat ook zij, omdat ze wel een teken- maar geen snijplotter hebben, meestal een ontwerp naar de fabrikant sturen en dat dan als pakket, gesneden en wel teruggestuurd krijgen. Ik best weet best hoe een zeil in elkaar steekt maar dat wil nog niet zeggen dat ik zomaar zelf een ontwerp kan maken. Samen met de zeilmaker heb ik dat gedaan voor een reacher, een spinnaker voor meer wind en hogere koersen, deze is wat vlakker en smaller dan een allround spi.

De zeilmaker heeft met de tekenplotter op doek dikte 1.0, dat ze nog hadden liggen en dus voor mij heel voordelig was, de banen waarop de plaknaden ook zichtbaar waren, uitgetekend en genummerd. Mijn eerste werk was dus alles uitsnijden, dat ging beter dan knippen, en op volgorde leggen. Ik had een radiaal ontwerp gekozen dat betekende dat er voor een betrekkelijk kleine spinaker veel banen uitgesneden moesten worden. Ik was daar ongeveer twee dagen mee bezig.

De volgende stap was het met dubbelzijdig tape aan elkaar zetten van de banen. Als je dat allemaal in je garage moet doen heb je geen idee waar je mee bezig bent. Gelukkig kon ik van de grote zaal in het dorpshuis gebruik maken en had ik overzicht. Dat was ook wel nodig want een aantal nummers was niet goed leesbaar. Dan het plakken, je moet kijken waar je begint, meestal vanuit het midden naar buiten en van boven naar beneden. Dat ging eigenlijk best snel. Ik heb de spi ook nog een beetje opgehesen (zo sterk plakt die tape) om te kijken hoe het ging worden. “Dat is wel een gaaf zicht hoor, je eigen spi in wording zien”.

Het stikken van ca. 100 strekkende meter naad was weer een ander ding. Het garen dat ik van de zeilmaker had meegekregen bleek na veel getob niet geschikt voor mijn eenvoudige machine. Ik heb in een naaiwinkel toen sterk garen nr. 40 gekocht en daar alles mee gedaan. Ik gebruikte wel 8 tot 10 klosjes. Tegenwoordig gebruik ik klossen van 1500 of 2000 meter wat veel goedkoper is. Al met al ben ik wel drie dagen bezig geweest maar ik heb ook bijna een hele dag verloren met het zoeken naar het juiste garen.

Ik heb op deze machine een trippelzigzag, een zigzagsteek in drie stappen, gebruikt. De zeilmaker vroeg zich later af of zo’n kleine steek en dun doek wel een goede keus was. Bovendien is het materiaal heel glad dus het ‘transport’ van een huishoudmachine schiet dan eigenlijk tekort; je moet constant een beetje helpen. Het is een kwestie van stug doorwerken. Als de naden klaar zijn moet het moeilijkste nog komen: de hoeken en de lijken. De hoeken bestaan uit waaier-of cirkelvormige stroken die allemaal op elkaar gestikt moeten worden om een stevig geheel te krijgen. Dat stikken is al gauw te zwaar voor een machine. De zigzag door de dikste lagen heb ik maar met een rechte steek gedaan. De lijken worden gevormd door gekleurd band dat je eerst dubbelvouwt over de rand van je naaitafel en dan in één keer vastnaait. Het aanbrengen van de ogen in de schoothoeken en de top is een delicaat karwei omdat ze op de goede plek moet zitten en het band goed verspreid over de hoek moet zitten. Je moet zo min mogelijk dubbelingen maken want anders kom je er met de machine niet doorheen. Ik loste dat op door bij het minst dikke gedeelte te beginnen en dan zover mogelijk naar de hoek toe door te werken.

Een paar weken later voeren we de Goofies met 6-7 Bft. Als een van de weinigen hesen we de spi én wonnen. Hij doorstond de test en Wouter Versluis doopte de spi ‘Big Yellow Taxi’.

Tijd voor een Genua-light

Aangestoken door dit succes en het naaivirus maakte ik nog een spi-slurf langs de giek zoals NorthSails die verkoopt. Eerst maakte ik een ontwerp van gewone stof om uit te proberen hoe de maatvoering moest zijn en of het werkte. Aan hand van deze dummy naaide ik een definitief ontwerp van stevig zeildoek en werkte het af.

Omdat het met heel licht weer lastig is om de boot op gang te houden en ook met het oog op het zomerevenement op de Loosdrechtse Plassen, die bekend staan om licht weer en vlak water, rees bij mij de gedachte om een genua te maken van het lichtste doek dat je volgens de klassenregels nog mag gebruiken: 190 grams. Net als bij de spi heb ik nu een ‘genua-light’, ontworpen: vlakker dan een normale om de stroming vast te houden, met de bolling niet te ver naar achteren. Ook nu weer alles zelf gesneden en uitgelegd. Dat kon thuis, wat vanzelf spreekt voor een crosscut gesneden zeil. Het tapen en naaien ging eenvoudig maar daarna kwam ook weer de strijd met de hoeken en versterkingen. Het voorlijk is anders want dat bestaat uit een ingenaaide en op spanning gezette lijn. Een reguleerlijntje om het klapperen van het achterlijk tegen te gaan mocht ook niet ontbreken en het was best een klus om leuvers te maken in de vorm van bandjes met kliksluitingen.

Ik heb inmiddels al veel met dit zeil gevaren, het is een ideaal zeil voor lichte wind geworden. Door de snit is ze wel gevoelig qua voorlijkspanning maar dat was te verwachten. Inmiddels heb ik ook een ‘High Aspect’-fok gemaakt als toerzeil. Het voorlijk is tien cm korter om te passen op mijn genua roller, maar hij is verder bijna gelijk aan mijn North Sails fok en staat er heel mooi op. Er ligt nu nog een zwaarweergenua klaar om genaaid te worden en ik heb voor mijn dochters boot een nieuwe huik gemaakt wat een makkie was na al die zeilen en bovendien heb ik inmiddels een Pfaff 130 semiprofessionele naaimachine op de kop getikt wat het allemaal veel makkelijker maakt.

Adri van de Velde IF Spotgaai

Zie hier voor meer foto’s