ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α<ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ B<60
60 πρόσωπα 30 διαμερίσματα
ΠΡΟΣΩΠΑ
Γ<ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΝΤΑ ∆<ΤΟ
Το Σπίτι του κούκου δ ι π λ ω μ α τ ι κ ή
ΣΠΙΤΙΑ
ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ FORD
ε ρ γ α σ ί α
Μιχαήλ Βλασόπουλος Δήμητρα Γελαγώτη υ π ε ύ θ υ ν ο ς
κ α θ η γ η τ ή ς
Παναγιώτης Τουρνικιώτης σ ύ μ β o υ λ ο ς
E<ΤΟ
ΣΠΙΤΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ
ΣΤ<ΑΝΑΠΤΥΓΜΑ Ζ<30
∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ
H<ΟΡΟΦΟΣ
ΣΥΓΚΑΤΟΙΚΗΣΗΣ
Θ<ΜΟΝΑ∆Α
2Χ28
κ α θ .
Mιλτιάδης Τζιτζάς Δευτέρα 20/7
12:30
Αίθουσα Α
12 Α< Το ερωτηματολόγιο Το σπίτι του κούκου είναι ένα κτίσμα που σχεδιάζεται ειδικά για 60 πρόσωπα. Χρησιμοποιούμε τις υπάρχουσες σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των προσώπων, -σχέσεις εξ αγχιστείας- για να ορίσουμε ένα περιβάλλον συγκατοίκησης όπου οι κάτοικοι μπορούν να μοιραστούν χώρο και εξοπλισμό. Ένα τέτοιο μοντέλο που εκπορεύεται από μια υπαρκτή ομάδα προσώπων έχει ανάγκη την εισροή μιας πληθώρας δεδομένων για να καταστήσει υπαρκτό και μετρήσιμο τον χώρο που αναπτύσσουν μεταξύ τους. Επιλέξαμε ως εργαλείο το ερωτηματολόγιο, το οποίο θα αποτελούσε ένα μέσο για να συνελλεχθούν αιτήματα, επιθυμίες και επιμέρους τρόποι ζωής. Βάλαμε στους εαυτούς μας μια σειρά από περιορισμούς οι οποίοι θα καθοδηγούσαν τη συνθετική διεργασία μέχρι τελικής μορφής. Με μια τέτοια “αναμέτρηση με τα δεδομένα” θα εισάγουμε μια μέθοδο συλλογής, επεξεργασίας και επένδυσης στοιχείων από ένα δεδομένο και υπαρκτό πλήθος ανθρώπων σε ένα τελικό αρχιτεκτονικό μοντέλο το οποίο αποτελεί ως μορφή, διάταξη και διαστάσεις ένα μόνο μέρος μιας συνεχούς διαδικασίας για τη παραγωγή χώρου. Σκοπός αυτού του πειράματος / της άσκησης/ της έρευνας είναι να ορίσουμε ένα είδος αρχιτεκτονικής που να λειτουργεί ως ένα κανάλι καταγραφής και εγγραφής της επιθυμίας στον υλικό χώρο. Η υλική επιθυμία στον αιώνα που θα δράσουμε ως αρχιτέκτονες συλλέγεται και μετριέται όπως κάθε άλλο φυσικό μέγεθος γύρω μας από εκλεπτυσμένα, υπερευαίσθητα όργανα τα οποία αγρυπνούν για να σφυγμομετρήσουν τη ζήτηση σε υλικά και πνευματικά αποκτήματα. Αυτά τα αποκτήματα εξοπλίζουν το σπίτι του ανθρώπου και την πόλη των ανθρώπων μέσα από διαδικασίες που αψηφούν την επιθυμία του αρχιτέκτονα.
Για να επιχειρήσουμε μια πραγματική μεγέθυνση του βεληνεκούς του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού χρειαζόμαστε ένα είδος “στατιστικού εξπρεσσιονισμού” που μπορεί μέσα από την πολυφωνία του εξεταζόμενου πλήθους να παρακάμψει τη μονομερή υποκειμενικότητα του αρχιτέκτονα και να εμφανίσει ένα “τεχνητό αυθόρμητο” εμπνευσμένο από τη δυναμική της σύγχρονης αναπτυσσόμενης μητρόπολης. Η ορθολογικοποίηση φυσικά της επιθυμίας και η διύλησή της μέσα από τις σωληνώσεις των στατιστικών εργαλείων ενδέχεται να επιφέρει μια γραμμική αντιμετώπιση πολύπλοκων φαινομένων αλλά ταυτόχρονα προοικονομεί μια εποχή καταμέτρησης των πάντων (πολύ κοντά στη δική μας) όπου εισάγει τον νου σε αθέατες πολυπλοκότητες, συγκρίσεις και διατυπώσεις που στερείται με το γυμνό μάτι. Η μέτρηση θα συνεχίζει να αφορά σε όλο και μεγαλύτερο εύρος της ζωής καλύπτοντας και συγκρίνοντας κάθε χαρακτηριστικό της ανθρώπινης κοινωνίας, αναζητώντας κανόνες και αιτίες ή απο την άλλη κατανοώντας τις μη αιτιοκρατικές τυχαιότητες μέσα στη μηχανή της ιστορίας. Εκεί είναι όπου το ανθρώπινο πλήθος μελετιέται σαν ένα ρευστό, εκεί ελέγχεται η ροή του πλήθους και ροή των επιθυμιών του πλήθους. Εκεί είναι ακριβώς που διαπιστώνουμε την εικόνα της σύγχρονης πόλης και όχι μόνο από τη προοπτική του δρόμου.
2 Β< 60 ΠΡΟΣΩΠΑ Οδηγίες Χρήσης: Το “Σπίτι του Κούκου” είναι μια κατοικία που φτιάχνεται για πολλούς. Επαναδιαπραγματεύεται τα φυσικά όρια του σπιτιού και προτείνει μια συμπυκνωμένη μέθοδο κατοίκησης που αναπτύσσεται στον άξονα του χρόνου. Οι κάτοικοι βρίσκονται συνεχώς σε μια κατάσταση διαρκούς αλληλοφιλοξενίας. Η ιδιοκτησία μετατρέπεται σε ένα δια βίου ζωής προπληρωμένο νοίκι. Όλες οι ερωτήσεις που μας απαντάτε μέχρι στιγμής ορίζουν έναν αόρατο κάτοικο που φτιάχνεται από δεδομένα και τα οποία οφείλουν να υπηρετήσουν τα υλικά του σπιτιού. Αυτό το ιδιότυπο ξενοδοχείο μεταξύ κοινών γνωστών και φίλων παρέχει ελάχιστα στον καθένα ένα κρεβάτι, έναν τυπικό αποθηκευτικό χώρο σε μορφή ραφιών και ντουλάπας και έναν γενικό κοινόχρηστο εσωτερικό χώρο. Οποιαδήποτε άλλο συστατικό του σπιτιού (αποσκευές, εργαλεία, χώροι) το διαλέγετε για να χρησιμοποιείται αυστηρώς ατομικά (με κλειδί δηλαδή) και θα προστεθεί στην υποθετική τιμή του διαμερίσματός σας. Ότι συμπληρώνετε με μεγάλο δείκτη ¨το μοιράζομαι εύκολα” μπορεί εύκολα να αποτελέσει μέρος της κοινόχρηστης δραστηριότητας (π.χ. συλλογική κουζίνα ή σαλόνι). Αγοράζετε ένα σπίτι με διάθεση ημερολογιακή που σημαίνει πως αν χρειάζεται να οικειοποιήσετε επιπλέον χώρο γύρω από τα υπνοδωμάτιά σας, αυτό οφείλει να προσυνεννοηθεί και να προπληρωθεί στην αρχική τιμή του διαμερίσματος μέσα από ένα σύστημα διαπροσωπικού reception. Σχεδιάζεται δηλαδή ένα σπίτι με μεταβλητά όρια, -30 ενωμένα σπίτια (αυτά των ενεργών κάθε φορά ενοίκων) τα οποία στεγάζουν 60π.χ. κατοίκους σε διάστημα ενός έτους. Με τη βοήθεια μιας προσεκτικής ρύθμισης των ρυθμών της πόλης μεταξύ μας το σπίτι μπορεί να αναχθεί σε έναν ωρολογιακό μηχανισμό.
3 Οικογενειακή κατοικία
20-40 τ.μ.
Γ< Προϋπάρχοντα Σπίτια. Πίνακας και Υπόμνημα Τα 60 πρόσωπα μαζεύονται από τη διανομή του ερωτηματολογίου από γνωστό σε γνωστό και αναζητώντας ένα κοινό σημείο αναφοράς στον τρόπο κατοίκησής τους παρατηρήσαμε ότι κάνουν μια χρονικά μεταβαλλόμενη χρήση του κέντρου της αθηναϊκής πόλης. Είτε μιλάμε για ανθρώπους που ζουν στο εξωτερικό, είτε για φοιτητές, είτε για νέους που δρουν μακριά από το πατρικό τους οι όροι με τους οποίους μπορεί να κατοικηθεί το κέντρο της πόλης είναι προς συζήτηση. Μέσα από τις ερωτήσεις του ερωτηματολογίου μπορέσαμε να χαρτογραφήσουμε ένα πλήθος χαρακτηριστικών, προελεύσεων, καθημερινών κινήσεων των υποψηφίων κατοίκων στην Αθήνα και το εξωτερικό. Αυτή η λογική άντλησης δεδομένων από μια γεωγραφία και ο διαχωρισμός τους σε αλληλένδετα στρώματα ανάλυσης εμπνέεται από το επάγγελμα του αστικού γεωγράφου-ένα απόκτημα του 20ου αιώνα- και τα σύγχρονα γεωγραφικά συστήματα που παρακολουθούν την πόλη ασταμάτητα.
40-60 τ.μ.
60-90τ.μ.
90-120τ.μ.
νιο
μπά
Κατοικία σε όροφο
ανοίγματα
Είδη Υπαίθριοιυ χώρου
ακάλυπτος
κήπος
μπαλκόνι
αποθήκες
ρετιρέ
Στέγαση
πρίζες υπνοδω καθη
4 Η επιστήμη της χαρτογράφησης ξεκινά ιστορικα με τις πρώτες γεωγραφικές ενδείξεις σε αρχαϊκές πλάκες, αργότερα εμφανίζοναι οι πρώτοι μεσαιωνικοί χάρτες, για να περάσουμε στις φωτογραφίες των πόλεων απο ψηλά -τα τέλη του 19ου αιώνακαι να καταλήξουμε σε ένα πλήθος εργαλείων που γεννιούνται κατα τη διάρκεια των δυο μεγάλων πολέμων ικανά να καταγράψουν λεπτομερώς τη μορφή, τη σύσταση και τη μεταβολή ενός γεωγραφικού επιπέδου. Σήμερα ο ¨χάρτης¨ χαρακτηρίζεται από μια χωρίς προηγούμενο πυκνότητα πληροφοριών που συγκεντρώνει και αναπαριστά κάθε στοιχείο του επιστητού. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Ηλίας Ζεγγέλης σε διάλεξη που έδωσε επί ελληνικού εδάφους: ¨Η αστική εγκεφαλική συνείδηση της πόλης έχει αντικατασταθεί από τα όργανα μέτρησής της”. Πράγματι στον 21ο αιώνα ο ορίζοντας ως ένα πέρας παλιότερων εποχών έχει αντικατασταθεί από μια στατιστικομηχανική οπτική με εργαλεία που μετατρέπονται σε αισθητήρια όργανα που εμπλουτίζουν τις αισθήσεις και συλλαμβάνουν την πραγματική πολλαπλότητα του αστικού φαινομένου. Το αρχιτεκτονικό έργο οφείλει να προσανατολιστεί σε αυτή τη στροφή στην αντίληψη και ανίχνευση της πόλης και να επιχειρήσει να προβάλλει μέσα από τον δομικό του σκελετό μια κριτική αντιμετώπιση του ευρύτερου αντιληπτού κόσμου και όχι μόνο ενός περιορισμένου οικοπέδου. Δ< Το σπίτι του Ford αρχιτεκτονικό σκέρτσο Μικρό σπίτι με ιμάντα μεταφοράς αντικειμένων στην περίμετρό του. Μία αποθήκη εν κινήσει. Είναι δύσκολο να απαριθμηθούν όλες οι αλλαγές που υποφέρει το αρχέτυπο του σπιτιού όλα αυτά τα χρόνια που ακολούθησαν την κατονομασία του. Το σπίτι -ο οίκοςέχει σταματήσει να είναι το προγονικό αυτό κουτί μέσα στο οποίο διαιωνίζεται η οικογένεια, μέσα από αλλεπάλληλες γεννήσεις και θανάτους μέσα από ανάμειξη αίματος και όλο αυτό χρονολογείται από την εποχή που το σπίτι αποεδαφικοποιείται
Fo r d ’s h o u s e
Fo r d ’s h o u s e
5 -αποϋλοποιείται- και η οικογένεια μεταφέρεται στην πόλη, κυνηγά το μέλλον και την επιβίωσή της μακρυά από την αρχέγονη γη. Το κτίριο απομυζεί από την πόλη ενέργεια, υλικά και αντικείμενα και δικτυώνεται με όλες τις υποδομές που θέτουν σε κίνηση. Με αυτούς τους τρόπους το σπίτι μετατρέπεται σε εξάρτημα και όχι σε προορισμό. Σε τέτοιους καιρούς το όραμα για ένα σπίτι που λειτουργεί με την καθαρότητα μιας μηχανής κατοίκισης αντιστρέφεται. Το σπίτι βρίσκεται κάπου μέσα στην αραδιά όλων αυτών των συσκευών που αυτοματοποιούν και βραχυκυκλώνουν τη χρήση στο εσωτερικό του σπιτιού. Το σουπερμάρκετ άλλωστε παρέχει περισσότερες πληροφορίες για τον μελλοντικό αρχαιολόγο από ότι το μεμονωμένο σπίτι. Αυτοί οι πίνακες που δείχνουν το σπίτι σαν σύνολο των περιεχομένων του, ή μάλλον παρουσιάζεται ως συλλογή αντικειμένων μέσα από μια ατελείωτη λίστα τυποποιημένων εφευρέσεων, τυπολογιών και ποιοτήτων. Ε< ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ
M
Δείκτης Μοιρασιάς
K
J
C
E A
H
I B
D
ς
κη
ς
η ώτ
δη
γ νά
α
N
Πρ
Εί
F L
ς
ά
η γκ
ης
ρ
τε
δη
ύ Δε
Εί
ς
κη
ς
η ίτ
Ε
η ίδ
Τρ
α
γ νά
αν
G
Η
Λ Δ
/
Ο
Ρ
Σ
Τ
Ε
Ο
Μ
Μ
Ο
Ρ
Π
Ρ
Ρ
Α
Α
Ο
Ν
Μ
Ι
Μ
Σ
Α
Ρ
Γ
Ο
Π
ός
ικ
με
ρα
Κε
Ο
Πει ραι άς
Ύπνος
Τουαλέτα
Κήπος
Κουζίνα
Kαθημερινό
60+
Χ200
ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ
ΔΩΜΑΤΙΑ ΑΤΟΜΟΥ
ΣΤ< Ανάπτυγμα
Π
Α Δ ΩΜ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ
ΟΜΟΙ
ΔΙΑΔΡ
6
ΟΜ ΤΙΑ ΑΤ ΟΥ
ακ
ης
σ ίσ υκ ∆ο Χα λά νδ ρι Πλ εν τί ας Αερ οδρ
Ελλ
όμι
ηνι
ο
Νέος κόσμος
κό μητ ροπ ολι τικ ό π άρκ ο
7
Ζ< 30 ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ
8 Η< ΟΡΟΦΟΣ ΣΥΓΚΑΤΟΙΚΗΣΗΣ
9 Θ< ΜΟΝΑΔΑ 2Χ28 Η Aνθρωπομετρία είναι η μελέτη των διαστάσεων του ανθρωπίνου σώματος για ανθρωπολογική κατηγοριοποίηση και σύγκριση. Τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ου η ανθρωπομετρία ήταν μια ψευδοεπιστήμη που χρησίμευε κυρίως στην καταχώρηση εν δυνάμει εγκληματιών βάσει των χαρακτηριστικών του προσώπου τους. Για παράδειγμα, το βιβλίο του Cesare Lombroso, Criminal Anthropology (1895) (Εγκληματική Ανθρωπολογία) ισχυριζόταν ότι οι εγκληματίες έχουν προεξέχοντα πηγούνια ενώ οι πορτοφολάδες έχουν μακρυά χέρια και αραιά γένια. Το έργο του Eugene Vidocq, το οποίο αναγνωρίζει εγκληματίες με βάση τα χαρακτηριστικά του προσώπου, χρησιμοποιείται ακόμα, σχεδόν έναν αιώνα από την κυκλοφορία του στη Γαλλία. Σήμερα η ανθρωπομετρία έχει πολλές πρακτικές χρήσεις, ως επί το πλείστον καλές. Για παράδειγμα, χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της διατροφικής κατάστασης κάποιου, για την παρακολούθηση της ανάπτυξης των παιδιών και για την βοήθεια στο σχεδιασμό ανατομικών επίπλων. Το πιλοτήριο της επανδρωμένης ακάτου στις διαστημικές εξερευνήσεις “ράβεται” πάνω στο σώμα του αστροναύτη.
ΟΙ ΠΟ Π ΛΑ Μ
ΟΣ
ΥΓ ΡΟ Σ
Σ
ΘΑ
ΝΟ Ε ΗΜ
Ο- Ε Ξ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ ΥΤΡ ΟΣ Ο Λ
ΡΟ ΧΩ
ΤΥ
10
ZINA ΕΣΩΤΕΡ KOY ΙΚ Ο
ΔΩ ΝΟ ΥΠ Ι ΟΥ ΜΑΤ