Relocated Urbanities

"ΑΥΤΗ Η ΠΟΛΙΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΕΒΡΙΣΚΟΜΕΝΗ ΠΑΝΩ ΣΕ ΤΟΣΟ ΕΥΡΕΙΑ ΕΚΤΑΣΗ ΓΗΣ, ΑΛΛΑ ΣΗΚΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΚΟΥΒΑΛΑΕΙ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΙ ΤΗΣ ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΙΔΙΟΥ ΜΕΓΕΘΟΥΣ, ΤΗ ΜΙΑ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ. ΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΕΥΧΟΤΑΝ...ΝΑ ΡΙΖΩΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΚΟΥΜΠΗΣΕΙ ΚΑΤΩ ΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ, ΠΟΥ ΤΩΡΑ ΑΙΩΡΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ, ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΓΗ, ΤΗ ΜΙΑ ΔΙΠΛΑ ΣΤΗΝ ΑΛΛΗ, ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΟΛΟΣ Ο ΤΩΡΙΝΟΣ ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΘΑ ΓΕΜΙΖΕ ΚΑΙ ΑΥΤΗ Η ΜΙΑ ΣΥΝΕΧΟΜΕΝΗ ΠΟΛΗ...ΘΑ ΣΧΗΜΑΤΙΖΟΤΑΝ."

AELIUS ARISTIDES, "ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΡΩΜΗ", 2ος μ.χ. αιώνας

ΤΟ ΡΕΥΣΤΟ///Η "Μετακίνηση της Αθήνας" ορίζει ένα θεωρητικό πλαίσιο μέσα από το οποίο η πόλη εξετάζεται όχι ως ένα στατικό, στέρεο μόρφωμα αά ως ένα περιβάον συνεχούς μετάθεσης ιδιοκτησιών, ατόμων και πληθυσμών. Ο κτιστός εξωσκελετός του ανθρώπου - η πέτρινη, μεταική, μπετονένια πόληπροκύπτει από την επεξεργασία ορυκτών υλικών που προέρχονται από την γεωγραφία στην οποία εδράζεται, η οποία και αυτή είναι αποτέλεσμα μιας σωρείας κινήσεων υλικών, φυσικών φαινομένων και διαδοχικών διαστρωματώσεων. Η αστική δομή έχει ταχύτητα. Διανύει αποστάσεις και διαμορφώνεται στον άξονα του χρόνου. Δεν είναι τυχαίο που τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν με σκοπό να μετρήσουν και να μελετήσουν τα ανεξέλεγκτα φυσικά φαινόμενα βρίσκουν σήμερα εφαρμογή στον αστικό χώρο για να εξηγήσουν το ρευστό της πόλης. Η θεωρία του "Παλιρροϊκού κύματος" του Blumenfeld, η πόλη ως "Σώμα Δίχως Όργανα" στην μη τελεολογική σκέψη του Manuel de Landa (αρχικά των Deleuze&Guattari) και άα. Σε ένα τέτοιο milieux η πραγματικότητα -αυτή που μοιάζει ακλόνητη- παραμορφώνεται από την πρόβλεψη της μεοντικής μορφής. Η ενατένιση του απώτερου μέοντος χρησιμεύει στην πρόβλεψη μιας καταστροφής, την αποφυγή μιας βλάβης ή στον ουτοπικό στοχασμό. Ο αστικός πολιτισμός συνεχώς βελτιώνει την ακρίβεια και το εύρος αυτής της πρόβλεψης. Μπορούμε να πούμε πως αν η ιστορική καταγραφή υπήρξε η πηγή των γνώσεων και πρακτικών του -μετά τον 18 αιώνα- αστικού πολιτισμού, η σύγχρονη εποχή συμβουλεύεται το μέον παρά το παρελθόν. Η αναλυτική σκέψη στη μετα-νεωτερική εποχή μετατίθεται στην επιστήμη της μεοντολογίας. Δεν σκεφτόμαστε απλά το μέον αά προγραμματίζουμε προσεκτικά την πραγμάτωσή του (Μεοντική Πόλη, 1987). Μοιάζει λοιπόν πως η διαδρομή που έχει ακολουθήσει το ρευστό δεν είναι τόσο σημαντική όσο το προς τα που ολισθαίνει τώρα -ή αύριο.

"...Η αναμονή του μέοντος είναι τόσο συνηθισμένη και αναπόφευκτη όσο και η αναπνοή. Ίσως, μάλιστα, να είναι κι αυτή, όπως η αναπνοή, αθέλητη και μηχανική. Παρακολουθώντας το πέταγμα ενός πουλιού, μπορούμε να υποθέσουμε τη διαδρομή που θα ακολουθήσει, τεντώνουμε το χέρι για να πιάσουμε κάτι που πέφτει, τραβιόμαστε για να φυλαχτούμε από κάποιο χτύπημα. " Charles Jencks 1971 Σε μια πόλη λοιπόν που μελετάται σαν "μετεωρολογικό φαινόμενο" ο τόπος δεν ορίζεται από τα κτιστά όριά του αά αναγιγνώσκεται μέσα από την πλέξη των συστατικών του. Ερώτημα τίθεται για το αν μπορεί και αν πρέπει να ελεγχθεί η σύσταση αυτού του μείγματος. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ///Όλοι αυτοί οι παράγοντες που εντατικοποιούνται μέσα στο σώμα της πόλης, όλα αυτά τα συμφέροντα που συγκλίνουν ή αποκλίνουν, αθροίζονται ή συγκρούονται συνθέτουν έναν "αισθητήρα" που αναζητά την νεωτερικότητα, το κέρδος ή την εξυπηρέτηση συμπλεγμάτων από ανάγκες. Ο αισθητήρας αυτός είναι τυφλός καθώς αποτελείται από μονάδες, πλήθη ή οργανισμούς που δεν επικοινωνούν άμεσα μεταξύ τους αά συγκοινωνούν μέσα από τις δυνάμεις επιθυμίας τους. Αυτός ο αισθητήρας είναι που αναζητά κενό προς εκμετάευση και που εντείνει και επιμηκύνει την κάλυψη της πόλης προς το εξωτερικό. Και εδώ, εννοούμε εξωτερικό ως προς το υπάρχον, είτε αφορά στην επέκταση της υποδομής όλο και πιο μακριά είτε στην συμπύκνωση του χώρου καθώς η πόλη αναδιπλώνεται στο εσωτερικό της. Είναι το δίλημμα: GO FAR or GO TOKYO όπως διατυπώθηκε στο Europan 7.

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ/// Η πλεύση μέσα στο αστικό μείγμα εκτυλίσσεται από γενεά σε γενεά. Η ιδιοκτησία του χώρου ρευστοποιείται ή στερεοποιείται, χάνεται ή κερδίζεται, συσσωρεύεται ή διασκορπίζεται μαζί με ένα πλήθος δικαιωμάτων, συμπεριφορών και κληρονομικών χαρακτηριστικών που εδράζονται μέσα σε αυτόν. Την μετακίνηση προκαλεί μια συμφορά ή μια αναζήτηση για κάτι το καλύτερο. Η μετακίνηση προκαλείται από δυνάμεις καταστροφής ή δημιουργίας. Η μετακίνηση μπορεί να είναι μετανάστευση ή μετοίκιση ή μετακόμιση ή αστικοποίηση ή προαστιοποίηση. Αυτή η ροή πληθυσμού συμβαίνει μεταξύ του κτισμένου. Μπορεί να εμφανιστεί με την μορφή ευκαιριακής μετατόπισης ή συνειδητής εξόδου. Αυτό συμβαίνει τόσο σε καθημερινή βάση κατά την αναζήτηση και επιτέλεση της εργασίας όσο και κατά την διάρκεια του μέσου όρου ζωής. Μια ζωή που συμβαίνει μεταξύ διαφορετικών χώρων, αά που διατηρεί την ψευδαίσθηση ότι είναι τοπική, μόνιμη, αιώνια, εξαρτημένη από έναν τόπο. Ο τρόπος με τον οποίο η υποδομή της πόλης είναι φτιαγμένη εκπαιδεύει τον κάτοικο σε αυτήν την εγκατάλειψη της στασιμότητας του. Η καθημερινή μετακίνηση πλέον δεν αφορά το μυικό σύστημα του ατoμικού σώματος αά εξαρτάται από συστήματα, μηχανές και τροχιές που δεν ελέγχονται, ούτε σχεδιάζονται, ούτε τίθενται σε κίνηση από αυτό. Άωστε, όσο αυξάνεται η ταχύτητα και η απόσταση της μεταφοράς τόσο πιο ακίνητο μοιάζει να παραμένει το σώμα, προσεκτικό για να εξοικονομεί χώρο και να εντάσσεται στο πλήθος. Όλα αυτά ορίζουν ένα νέο σχήμα του τόπου, όχι ως εδαφική εγκατάσταση αά εν κινήσει. Ο τόπος μετατρέπεται σε ένα διάγραμμα στον άξονα του χρόνου.

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ. Η μετακίνηση προτείνεται σαν μια μέθοδος κατακερματισμού του Εηνικού Μητροπολιτικού Πάρκου και διεκδίκησης δημόσιου, προσβάσιμου, ελεύθερου χώρου. Με παρόμοιο τρόπο ο μηχανισμός σκοπεύει να αναμετρηθεί με το υπάρχον πρόγραμμα και να χρησιμοποιήσει την μελέτη του ΥΠ.Ε.ΧΩ.Δ.Ε. ως μια συμπυκνωμένη εραφή προθέσεων και αναγκών. Ο σχεδιασμός θα αναπτυχθεί ανάμεσα σε περιοχές της κεντρικής Αθήνας και του κενού που έχει προκύψει στο πρώην αεροδρόμιο του Εηνικού. Πρόκειται για μια στρατηγική προσθαφαίρεσης που εκτυλίσσεται ανάμεσα σε χώρο που αποκόπτεται από την πόλη και στον χώρο που προστίθεται σε αυτήν μετατοπισμένος. Ο διάλογος που ανοίγει με το ήδη κτισμένο, με το ήδη βιωμένο προτείνεται σαν εναακτική εισαγωγή του σχεδιασμού, έχοντας υπόψιν πως η νεωτερικότητα είναι γενεαλογικά καθορισμένη και δεν εφαρμόζεται εκ του μηδενός. Το ζήτημα είναι πως τα στοιχεία προς αφαίρεση (λειτουργίες, κτίρια, περιοχές) μπορούν να αποτελέσουν τη πρώτη ύλη για μια νέα "πόλη". Η οποία πόλη μάλιστα δεν εφευρίσκεται, αά εξυπηρετεί ένα κτιριολογικό πρόγραμμα που έχει διαμορφωθεί αυθόρμητα από τον αστικό χώρο. Το σύνολο των απαρχαιωμένων κτιρίων, των εγκαταλειμμένων χώρων και των αποβιομηχανοποιημένων περιοχών της Αθήνας συνιστούν ήδη μια "πόλη" που δεν είναι εκεί -έχει μεταφερθεί, έχει μετακινηθεί, έχει παλιώσει ή έχει καταρρεύσει. Προτείνεται μια μελέτη στρατηγικών ανοιγμάτων, κατεδαφίσεων και εκκενώσεων αποζημιώνοντας τους συντελεστές με νέο χώρο στο Εηνικό. Ευκαιρία για αρχιτεκτονική εκεί. Αναδιανομή του προγράμματος, ανάμειξη και απόδοση αρχιτεκτονικής μορφής. Μέλημα είναι να εκφραστεί αυτή η χειρονομία μετακίνησης στον πολεοδομημένο χώρο. Να αποδοθεί μορφή σε αυτήν την πρόθεση διασκορπισμού και collage της πόλης. Η πόλη μπορεί να προβληθεί μέσα από το αστικό κενό. Η πόλη μπορεί να γίνει ότι δεν είναι.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ 1.Αύξηση επιφάνειας επαφής πρασίνου και αστικού χώρου. Δημιουργία κεντρικού-διασκορπισμένου προσβάσιμου δημόσιου πρασίνου.

2.Διασκορπισμός συμβολικού κεφαλαίου. Δημιουργία μεγεθών που μπορούν να απορροφηθούν από την περιοχή. Αποφυγή υπέρκορου και έκκεντρου θεματικού πάρκου.

3.Αποφυγή ασύμμετροης αύξησης αξιών γης.

4.Ποσοτική ομοιότητα με το αίτημα για τα 6000 στρέμματα.

5.Ποιοτική έρευνα για το σχήμα, τις αρχιτεκτονικές ποιότητες και την παρεμβολή του ελεύθερου χώρου.

6.Συσχετισμός νέου σχεδιασμού με ζητήματα που έχει ανασύρει η πόλη.

7.Μαθαίνοντας από το Ρευστό. Αναζητώντας μια αρχιτεκτονική που στεγάζει την διαδικασία της μεταφοράς.