Ήρωες Του Στέλιου Ανεμοδουρά by ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ / MIKROS IROS PUBLICATIONS

& ΤΡΕΙΣ ΝΕΕΣ ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ! Σε εικονογράφηση Κώστα Φραγκιαδάκη

9786185531416

& ΤΡΕΙΣ ΝΕΕΣ ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ! Σε εικονογράφηση Κώστα Φραγκιαδάκη 3

…μου φτάνει πως μεγάλωσα με σένα…

Περιεχόμενα &EJUPSJBM Αναδρομή στα Κόμικς & στα Λαϊκά Παιδικά Περιοδικά t Γιώργος Πολ. Παπαδάκης

9 10

Προεκδοτική Συγγραφική Δραστηριότητα ɋɈɌ ȪɋɓɄɂɈɌ șɆȾɅɈȽɈɌɉɒ t Γιώργος Πολ. Παπαδάκης Μάσκα (Β’ περιόδου 1946-1950) Μασκούλα Bιβλία τσέπης Μάσκας Μασκώτ Σινεάκ

26 30 32 33 33

Συγγραφική και Πρώιμη Εκδοτική Δραστηριότητα ɋɈɌ ȪɋɓɄɂɈɌ șɆȾɅɈȽɈɌɉɒ t Γιώργος Βλάχος Νυχτερίδα Τόξο Η βιβλιοθήκη των Νέων Σινεφίλμ - Κινηματογραφικό Μυθιστόρημα

34 38 44 45

Συγγραφική και Εκδοτική Δραστηριότητα του Στέλιου Ανεμοδουρά ɊɋɀɆ ƇȾɉɕɈȽɈ șɃɅɔɑ t Γιώργος Βλάχος Τα Μικροηρωικά Ο Μικρός Ήρως Ταγκόρ Ο Μικρός Ιππότης Ο Μικρός Μπουρλοτιέρης Ο Μικρός Ζορρό Υπερηρωικά & Επιστημονική Φαντασία Ο Υπεράνθρωπος Γεράκι, ο Νέος Υπεράνθρωπος Κεραυνός Πλανητάνθρωπος Υπεράνθρωπος Τα βιβλία του Μέλλοντος Ιπτάμενο Βέλος Τα Ζουγκλικά Τάργκα Ο Μικρός Ταρζάν Καλ, ο Κύριος της Ζούγκλας Ζορρό της Ζούγκλας Ζούγκλα - Οι γνήσιες Περιπέτειες του Ταρζάν Ο Καραγκιόζης στη Ζούγκλα Τα Αστυνομικά

47 48 69 72 75 78 81 82 92 94 96 98 102 104 107 108 114 118 122 126 131 133 6

Τζοε Ντικ Δεκατρία Τζων Γκρηκ Τα Ποδοσφαιρικά Γκρέκο, ο Ήρως των Γηπέδων Αετός των Γηπέδων Το Δικό μου Τα Γούεστερν Λάσσο Κάου-Μπόυ Φάντασμα Λογοτεχνία Φθηνά Βιβλία, Μεγάλων Συγγραφέων Τα Παραμύθια Παιδικό Πανεπιστήμιο, Το γέλιο του Παιδιού Τα Ενήλικα Το Μάτι Διαμάντι Καρδιά Γαρδένια

134 138 142 145 146 152 156 161 162 166 168 168 171 172 173 174 175 176 177

Εκδοτική Δραστηριότητα Tου Στέλιου Ανεμοδουρά ɊɋɀɆ ȜȾɘɋȾɉɀ ȨȾɉɕɈȽɈ t Γιώργος Πολ. Παπαδάκης Ιστορία του Μπλεκ Μπλεκ Α’ Περιόδου Νέος Δυναμικός Μπλεκ Μεγάλος Μπλεκ Μπλεκ των Διακοπών Όμπραξ Ζαγκόρ Μίστερ Νο Δίκαιος Τζάγκουαρ Μπόζο Πινόκιο Σινεάκ Χρωματιστά Παραμύθια Πεπίτο Ο Παράδεισος του Παιδιού Τζόννυ Λόγκαν Κοκομπίλ Κατερίνα Σούπερ Κατερίνα

180 181 182 183 202 202 204 212 213 214 215 216 218 219 220 221 222 223 225 226 7

Εκδοτική Δραστηριότητα Tου Στέλιου Ανεμοδουρά ɊɋɀɆ ȫɉɕɋɀ ȨȾɉɕɈȽɈ t Νίκος ∆ημ. Νικολαΐδης Μπλεκ Νέα Περίοδος

228

Περιπέτεια

229

Μικρός Ιππότης

231

Ροντέο

232

Η ιστορία του Λοχαγού Μαρκ

233

Συλλεκτικός Μπλεκ

234

Μπλεκ Δ’ Περίοδος

235

Έξτρα Μπλεκ

236

Μικρός Ήρως (Εικονογραφημένη Επανέκδοση)

237

Μικρός Ήρως το Λεξικό

237

Ο Μπλεκ και οι άλλοι

239

Μικρός Σερίφης

240

Νέος Μπλεκ

241

Mister No και οι... άλλοι

242

Κρόνος

244

Γκαλάκτικα

244

Πλανήτης

245

Ρομπότ

246

448 π.Χ.

247

AREA 51

248

Ατλαντίδα

249

Graphic stories

250

Bugs Bunny

252

Bugs Bunny Κλασικές Ιστορίες

252

Looney Tunes Επιστροφή στη Δράση

253

Άμπρα Κατάμπρα

254

Αυτό με τον Τοτό το ξέρεις;

254

Ρούμπι

255

Οι Φευγάτες

256

Star School

257

BUSSI BÄR

257

Ιστορία Μικρός Ήρωας “Η Κατερίνα Κινδυνεύει”

259

Ιστορία Μπλεκ “Το Τίμημα της Προδοσίας”

283

Ιστορία Μπλεκ “Η επιστροφή της Μάγισσας Νεκμέκ”

309

Βιογραφίες

336

Στέλιος Ανεμοδουράς (1917-2000) θα μείνει στην μνήμη όλων όσοι θήτευσαν στις εξωσχολικές του ιστορίες. Ιστορίες φαντασίας, ελευθερίας, ξεγνοιασιάς αλλά και ήθους και αξιοπρέπειας. Όλες αυτές τις ιστορίες, τα περιοδικά του, το έργο μιας ολόκληρης ζωής, συγγραφικής και εκδοτικής, προσπαθήσαμε να καταθέσουμε στις σελίδες του βιβλίου αυτού, καθώς πλησιάζει να κλείσει ο κύκλος των 100 χρόνων από τη γέννησή του. Είμαστε βέβαιοι, ότι, αν ο συγγραφέας-εκδότης βρισκόταν ανάμεσά μας, θα γέμιζε από υπερηφάνεια και συγκίνηση, ξεφυλλίζοντας το βιβλίο "ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΝΕΜΟΔΟΥΡΑ"... Όσο για τους αναγνώστες του; Οι νεότεροι μέσα από τις σελίδες του θα γνωρίσουν μερικά από τα πιο σημαντικά αναγνώσματα των πατεράδων και παππούδων τους. Θα μεταφερθούν σε κόσμους, όπου κυρίαρχο ρόλο είχε η φαντασία, η αθωότητα και ο ρομαντισμός. Οι παλαιότεροι πάλι, αυτοί που έζησαν με την προσμονή στο περίπτερο της αγαπημένης τους έκδοσης, θα ταξιδέψουν, έστω και στιγμιαία, στο παρελθόν... θα ξαναγίνουν για λίγο παιδιά, συντροφιά με το Μικρό Ήρωα, τον Μπλεκ και τους άλλους αγαπημένους τους ήρωες.

Λεωκράτης Ανεμοδουράς

Α Κ Ι Δ Ι Α Π Α Κ ΑΪ ΚΟΜΙΚΣ & Λ

Α Κ Ι Δ ΠΕΡΙΟ Σύντομη αναδρομή, σταθμοί κι ο ρόλος του Στέλιου Ανεμοδουρά

ο εικονογραφημένο περιοδικό, μια σειρά από καρέ με σχέδια και διαλόγους σε μπαλονάκια, αποτέλεσε για πολλά χρόνια πόλο έλξης για παιδιά αλλά και ενηλίκους κάθε ηλικίας, ήδη από τις αρχές του εικοστού αιώνα. Η αφήγηση μιας ιστορίας με τη χρήση εικόνας την κάνει πιο εύληπτη και πιο ξεκούραστη. Η σύνθεση [εικόνα + διάλογοι] προσδίδει την ποιότητα της προς ανάπτυξη ιστορίας. Το σενάριο μπορεί να είναι μια φανταστική ανάπτυξη ή ένα ιστορικό γεγονός ή ακόμη και μια αφήγηση βασισμένη σε λογοτεχνικό έργο. Το σχέδιο μπορεί να είναι απόλυτα ρεαλιστικό, καρτουνίστικo ή και καρικατούρες ηρώων που απλά δρουν υποστηρικτικά για την ανάπτυξη της ιστορίας. Το κόμικ μπορεί να διατηρήσει, ανάλογα με την ικανότητα των δημιουργών, όλα εκείνα τα στοιχεία που καθιστούν θελκτικό ένα έργο: χιούμορ, περιπέτεια, σασπένς, φαντασία. Σε περιπτώσεις που το αποτέλεσμα είναι μη ικανοποιητικό, δε “φταίει” το κόμικ αλλά η προχειρότητα ή η αδυναμία των δημιουργών. Όπως κάθε καλλιτεχνικό είδος, έτσι και το κόμικ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής και πολιτισμικής κουλτούρας κάθε περιοχής. Είναι αξιοσημείωτο ότι η ανάγνωση ενός εικονογραφημένου αναγνώσματος από ενήλικο μπορεί να προκαλέσει διαφορετικά σχόλια ανάλογα με την χώρα. Έτσι, ενώ στην Αμερική μπορεί να θεωρηθεί παλιμπαιδισμός, στην Γαλλία θα θεωρηθεί απόλυτα φυσιολογικό, κάθε χώρα προκρίνει συνήθως θεματολογία που άπτεται περισσότερο των ενδιαφερόντων του κοινού1. 10

Το περιοδικό ”Ελληνόπουλο“, του Νίκου Τσεκούρα, ήταν από τα πρώτα εικονογραφηµένα της εποχής του.

την Ελλάδα το κόμικ αναπτύχθηκε μετά κυρίως τη δεκαετία του ‘40. Το πρώτο Ελληνικό περιοδικό, µε θεµατολογία τα κόμικς, κυκλοφόρησε το 1939, µε τίτλο “Το περιοδικό µας”. Η ψυχή του περιοδικού ήταν ο Κωνσταντινουπολίτης Νίκος Καστανάκης, ο οποίος πραγµατικά εντυπωσίασε µε την εργατικότητα και την εφευρετικότητά του, αφού σχεδίαζε τις περισσότερες ιστορίες και µάλιστα παράλλασσε το στυλ του µεταξύ των ιστοριών, για να φαίνεται διαφορετικός σχεδιαστής. Οι σειρές “Χοντρός και Λιγνός” και “Ταρζάν” έκαναν την εµφάνισή τους µαζί µε άλλες, ενώ το εν λόγω περιοδικό υπήρξε ο προποµπός σειρών επιστηµονικής φαντασίας. Έκλεισε µετά από κυκλοφορία 25 τευχών, δεδοµένης της δύσκολης οικονοµικής κατάστασης της εποχής και λόγω του επερχόµενου πολέµου. Δε θα πρέπει να παραλείψουµε το εµβόλιµο κόµικ στο περιοδικό ποικίλης ύλης “Ροµάντσο” µε τις περιπέτειες του Πίπη Πάπια το 1946, ήρωα που δηµιούργησε ο Σταµάτης Πολενάκης. Το περιοδικό “Ελληνόπουλο”, του Νίκου Τσεκούρα, ήταν από τα πρώτα εικονογραφηµένα της εποχής του. Για την ακρίβεια, “εικονογραφηµένο µυθιστόρηµα”. Μια πλειάδα εκλεκτών δηµιουργών συνεργάστηκαν: Κοντόπουλος, Μποστ, Αρχέλαος, Αλεξανδράκης, Ζήσης, Απτόσογλου κ.ά. Η εικονογράφηση ήταν καλή για την εποχή, ενώ η κυκλοφορία του έφτασε κάποια στιγµή τα 80.000 τεύχη την εβδοµάδα. Η ύλη του περιλάµβανε εικονογραφηµένα αριστουργήµατα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων όπως Ροΐδη, Παπαδιαµάντη, Καζαντζάκη, Βερν, Δουµά, Ντίκενς κ.ά. Μεγάλο ποσοστό των παιδιών του δηµοτικού, αλλά και του γυµνασίου διάβαζαν “Κλασικά εικονογραφηµενα”, κυρίως τη δεκαετία του ‘50, που ήταν το κύριο κόμικ που κυκλοφορούσε. Τα “κλασικά εικονογραφηµένα” τα αγάπησαν οι παλαιότεροι, γιατί µετέφεραν στο χαρτί πολλά κλασικά λογοτεχνικά αριστουργήµατα. Εκδόθηκαν το 1952 από τις εκδόσεις “Ατλαντίς-Πεχλιβανίδης” και συνέχισαν να επανακυκλοφορούν ανά περιόδους. Ήταν copyright των αµερικανικών “Classics Illustrated”. 11

Μετρημένοι στα δάχτυλα οι καλοί σχεδιαστές (Ανδρεόπουλος, Απτόσογλου) απασχολούνταν ήδη αρκετά και μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις επιστρατεύονταν, όπως ο Byron, όταν χρειάστηκε να σχεδιάσει επτά ιστορίες του Μπλεκ.

έβαια, το σχέδιο σε κάποια – κυρίως ελληνικά – “κλασικά εικονογραφημένα” ήταν μέτριο, ή και κάτω του μετρίου, ο στόχος, όμως, που ήταν μια πρώτη εξοικείωση του παιδιού, θεωρείτο ότι είχε επιτευχθεί. Το επόμενο σημαντικό βήμα των αδελφών Πεχλιβανίδη, ήταν η εισαγωγή των DC comics από την Αμερική (“Σούπερμαν”). Οι δεκαετίες ‘50, ‘60 και κυρίως η δεκαετία του ‘70 χαρακτηρίζονταν από πληθώρα εικονογραφημένων περιοδικών, εισαγόμενων, τα περισσότερα από την γειτονική Ιταλία, τα οποία και απευθύνονταν κυρίως σε αναγνώστες παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Οι περισσότεροι γονείς στέκονταν εχθρικά απέναντι στα αναγνώσματα αυτά. Οι ντόπιοι εκδότες προτιμούσαν τα εισαγόμενα “Μίκυ Μάους” και δεν επένδυαν σε Έλληνες δημιουργούς. Στην πραγματικότητα, όμως, αφενός στην Ελλάδα δεν υπήρχε παράδοση πάνω στα κόμικς αφετέρου δεν υπήρχε και η “πληθώρα ταλαντούχων δημιουργών”, που θα μπορούσαν να στηρίξουν ένα πιθανό εγχείρημα. Μετρημένοι στα δάχτυλα οι καλοί σχεδιαστές (Ανδρεόπουλος, Απτόσογλου), απασχολούνταν ήδη αρκετά και μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις επιστρατεύονταν άλλοι, όπως ο Byron, όταν χρειάστηκε να σχεδιάσει επτά ιστορίες του Μπλεκ. Όλα αυτά, όταν στη γειτονική Ιταλία υπήρχαν ολόκληρα στούντιο παραγωγής ιστοριών κόμικς. Μας αναφέρει ο Soloup2: Τα μεταφρασμένα κόμικς από ένα σημείο κι έπειτα κυριάρχησαν στην αγορά, εγκαινιάζοντας μια διευρυμένη μαζική κατανάλωση τέτοιων λαϊκών εντύπων. Η εισαγόμενη λέξη “κόμικς” αρχίζει να αναγράφεται στα εξώφυλλα της δεκαετίας του ‘70. Ταυτίζεται όμως με τα συγκεκριμένα έντυπα, φορτώνοντάς την με αρνητικούς συνειρμούς, που κατέληξαν να παραπέμπουν σε κάτι “φτηνό”, “μαζικό” και “ευτελές”, σε κάποιο πολιτισμικό υποπροϊόν, το οποίο κάνει μάλλον κακό στους νέους που το διαβάζουν. Δημιουργήθηκε έτσι ένα αρνητικό κλίμα, που καθόλου τυχαία εναρμονιζόταν με τις αντίστοιχες διεθνείς κατηγορίες για το μέσο3. 12

Μετά το 1978, τα κόμικς στην Ελλάδα άρχισαν να εισέρχονται σε μια καινούργια εποχή. Στην lαπωνία οι οθόνες των λάπτοπ και των κινητών έχουν γεμίσει με σελίδες κόμικς και τα manga διαβάζονται φανατικά.

ετά το 1978, τα κόμικς στην Ελλάδα άρχισαν να εισέρχονται σε μια καινούργια εποχή. Αυτό ξεκίνησε με το περιοδικό “Κολούμπρα”, ακολούθησαν το “Σκαθάρι”, το “Μαμούθ”, το “Παραπέντε” και τα τελευταία χρόνια το “9”. Τα περιοδικά αυτά ανέδειξαν το λεγόμενο “ενήλικο κόμικ”, αλλά και τα underground comix (αν και ποιος μπορεί να καθορίσει ποια κόμικς είναι για παιδιά και ποια για μεγάλους;) Ίσα ίσα, που οι συλλέκτες και αναγνώστες των κλασικών κόμικς “Μίκυ Μάους”, “Ποπάυ”, “Τιραμόλα”, “Σεραφίνο” κλπ. είναι όλοι “μεγάλοι” σε ηλικία και είναι ακόμη και σήμερα φανατικοί αναγνώστες τους. Η “Βαβέλ” κατάφερε να “κρατήσει” την έκδοσή της από το 1981 (περισσότερο underground comix) μέχρι το 2008, ενώ το “9” πραγματικά έδωσε νέα πνοή στην τέχνη του κόμικ, εκμεταλλευόμενο την κυκλοφορία της “Ελευθεροτυπίας”. Το “Παραπέντε” άντεξε πέντε χρόνια από το 1985 έως το 1989, ενώ η “Κολούμπρα”, που πρωτοαναφέραμε, έκλεισε τον επόμενο χρόνο, το 1979. Αν αναρωτηθεί κάποιος γιατί, τη δεκαετία οργασμού των εικονογραφημένων στην Ελλάδα, έκλεισε η “Κολούμπρα”, δεν είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσει, ότι άλλο “κόμικς” κι άλλο “περιοδικό για τα κόμικς”. Στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή, όπου η δυαδική ακολουθία από 0 και 1 έχει κατακτήσει τα πάντα κι οι ηλεκτρονικές συσκευές έχουν γίνει αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινότητας, το κόμικ περνά μια κρίση, η οποία δεν σημαίνει απαραίτητα αφανισμό, αλλά μετεξέλιξη. Στην lαπωνία, για παράδειγμα, οι οθόνες των λάπτοπ και των κινητών έχουν γεμίσει με σελίδες κόμικς και τα Μάνγκα διαβάζονται φανατικά. Δηλαδή μιλάμε για ψηφιοποίηση των κόμικς και μάλιστα με συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό. Οι οθόνες αποτελούν “σελίδες” ανάγνωσης και μάλιστα κατασκευασμένες με ειδικά εφέ σκίασης και “δίπλωσης” της “σελίδας”. Οι εικόνες είναι πολύχρωμες, ευχάριστες, με γρήγορο ξεδίπλωμα και με τεράστια δυνατότητα αποθήκευσης. Βρισκόμαστε στην ανατολή μιας νέας εποχής, στην οποία κάποιος θα διαβάζει όχι απλά κόμικς αλλά και... Ντοστογιέφσκι σε μια οθόνη ευλύγιστη και εύκολα μεταφέρσιμη στην παραλία. 13

υνεπώς μιλάμε για μια ανατροπή κουλτούρας ή απλά για μια μετάβαση; Το σίγουρο είναι ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί ύστερα από 20 χρόνια, ίσως ούτε και ύστερα από δέκα χρόνια. Πάντως για το μυαλό των πεΤο ”graphic novel“ (όρος ρισσοτέρων σημερινών αναγνωστών κόπου εισήγαγε ο Γουίλ μικς είναι αδιανόητη μια “κατάργηση” του Άισνερ) είναι μια σύγχρονη χαρτιού. Γιατί το έντυπο είναι “έρωτας”, με άρωμα, υφή και αίσθηση, κάτι που δεν το μετεξέλιξη του κόμικ βρίσκεις σε μια οθόνη. η οποία έχει κερδίσει Η ψηφιακή ανάγνωση είναι λοιπόν, ήδη, πολλούς θαυμαστές. ένα γεγονός από τις οθόνες των υπολογιστών, από ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, μέσω διαδικτύου. Ήδη στο πανεπιστήμιο Σέικα του Κιότο, στην lαπωνία, διδάσκονται εδώ και δυο χρόνια μέθοδοι και τεχνικές διδασκαλίας Μάνγκα, με στόχο την ψηφιακή αξιοποίησή τους. Σε άλλες περιπτώσεις το κόμικ μπαίνει σε νέα κατεύθυνση όπως σε μια Hi-Tech οπτική4. Όπως στην περίπτωση του Saenz, που δημιουργεί ψηφιακά κόμικς. Αρχικά είχε χρησιμοποιήσει software, όπως το Comic Works, ενώ ίδρυσε την Reactor, με απώτερο σκοπό να αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα κόμικς και να δώσει μια πιο “φρέσκια” ώθηση στο μέσο. Η Donna Matrix, μια δημιουργία με digital imaging, είναι μια ταινία – κόμικς. Το κόμικ όμως παραμένει ένα είδος τέχνης, που ξέρει να προσαρμόζεται και να επιβιώνει στις εκάστοτε εποχές. Το “graphic novel” (όρος που εισήγαγε ο Γουίλ Άισνερ ) είναι μια σύγχρονη μετεξέλιξη του κόμικ, η οποία έχει κερδίσει πολλούς θαυμαστές. Στην ουσία μιλάμε για ένα εικονογραφημένο μυθιστόρημα, με πάνω από εκατό σελίδες. Για το είδος αναφέρει ο Βρετανός συγγραφέας του φανταστικού και κομίστας ο ίδιος, Νιλ Γκάιμαν: “ ... υποτίθεται πως ο όρος είναι κολακευτικός, αλλά είναι σαν να λένε σε μια κοινή γυναίκα ότι δεν είναι ακριβώς κοινή αλλά ... «lady of the evening»”. 14

Tο ”Logicomix“, μια τελευταία προσπάθεια ενός graphic novel, των Απόστολου Δοξιάδη, Χρήστου Παπαδημητρίου και Αλέκου Παπαδάτου, με πολύ μεγάλη επιτυχία, ακριβώς λόγω της εκπληκτικής δουλειάς που έγινε σε όλα τα επίπεδα.

πως και να έχει, το graphic novel προσδίδει περισσότερο “κύρος” στο κόμικ και μια πολυτέλεια, που το κάνει ακόμη πιο λαχταριστό, όχι μόνο για τους φαν, αλλά και για τους πιο αμύητους αναγνώστες. Θα αναφέρουμε το “Logicomix”, μια τελευταία προσπάθεια ενός graphic novel, των Απόστολου Δοξιάδη, Χρήστου Παπαδημητρίου και Αλέκου Παπαδάτου, με πολύ μεγάλη επιτυχία, ακριβώς λόγω της εκπληκτικής δουλειάς που έγινε, σε όλα τα επίπεδα. Η δουλειά αυτή πήρε πέντε χρόνια και παρ’ όλη την “επιστημονικότητα” του σεναρίου της (μια ιστορία για πέντε - έξι μαθηματικούς με επίκεντρο τον Ράσσελ) πέτυχε και αγοράστηκε και από ανθρώπους που δεν αγοράζουν κόμικς, πουλώντας χιλιάδες αντίτυπα. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Α. Δοξιάδης (“Culture”, 1/11/2008): “Το συστατικό του τίτλου - comix µε αυτή τη γραφή, αντί της καθιερωµένης comics, ξεκινάει απο τον Ρόµπερτ Κραµπ στη δεκαετία του ‘60 ως εναλλακτικό και επιλέχθηκε για προσωπικούς βιογραφικούς λόγους. Σηµατοδοτεί δηλαδή τη δική µου πρώτη επαφή µε τα ενήλικα κόµικς, τότε που ήµουν στα τέλη της εφηβείας και ήταν για µένα ένα ξύπνηµα, ότι τα κόµικς δεν είναι µόνο για τα παιδιά”. Οι επιρροές του Κραµπ στην αφήγηση του κόµικς είναι σαφείς, δεν είναι βέβαια ένα underground comix αλλά µια κλασική αφήγηση µε φανερές τις επιρροές από τα underground. Εμείς θα λέγαμε ότι είναι ένα είδος “post- underground”. 15

Mπορούµε να αν αναφέρουµε σ χαρακτηρισ τικό παράδειγµα επιτυχημένου κόμικ το “Κόρτο οποίου Μαλτέζε”, του νο δημιουργός ήτα 927 Ούγκο Πρατ (1 1995).

ν θελήσουµε λίγο να σταθούµε στους όρους που προαναφέραµε, τα underground comix είναι εκείνα που ξεκίνησαν τη δεκαετία του ‘40, αλλά εδραιώθηκαν τη δεκαετία του ‘50 στην Αµερική, και περιείχαν ό,τι απαγορευόταν από τις µεγάλες εταιρίες, δηλαδή σεξ, βία, κλπ. Είχαν εκδοθεί από πολύ µικρές εταιρίες, ενώ κάποια ήταν κι αυτοεκδιδόµενα αλλά και ηµιπαράνοµα. Όπως μας αναφέρει ο Patrick Gaumer5: “Το underground comix καθιερώνεται σύντομα ως η έκφραση μιας ολόκληρης γενιάς, που αγνοεί ή αρνείται κάθε περιορισμό, κάθε ταμπού. Αποκαλύπτεται πολιτικοποιημένο (συνήθως αριστερότερα από την εξουσία, αντιμιλιταριστικό και οικολογικό), σατιρικό (στιγματίζονται τα σύμβολα της κατακτητικής Αμερικής, το σύνολο της καταναλωτικής κοινωνίας) και υπερβολικό (τόσο σε επίπεδο γραφιστικό όσο και σε επίπεδο των καυστικών και προσβλητικών διαλόγων)”. Σε αρκετές περιπτώσεις αναφέρεται ο όρος “κουλτουριάρικο” κόμικ. Στην περίπτωση αυτή µπορούµε να πούµε, ότι στην Ευρώπη, θέλοντας κάποιοι να πείσουν ότι τα κόμικς είναι υψηλή µορφή τέχνης, έπεισαν εικαστικούς καλλιτέχνες να ασχοληθούν µε αυτά και να δηµιουργήσουν σε κάποιες περιπτώσεις επιτυχίες σε κάποιες άλλες όµως πινακοειδή κατασκευάσµατα, που δεν διαβάζονται. Mπορούµε να αναφέρουµε σαν χαρακτηριστικό παράδειγµα επιτυχημένου “κουλτουριάρικου” κόμικ το “Κόρτο Μαλτέζε”, του οποίου δημιουργός ήταν ο Ούγκο Πρατ (1927-1995). Προσεγγίζοντας γενικότερα το θέµα, θα πρέπει ίσως να αναρωτηθούμε αν υπάρχει τελικά διαχωριστική γραµµή µεταξύ των εικονογραφηµένων. Ο βασικός διαχωρισµός, αν θέλουµε οπωσδήποτε να θέσουµε έναν µεταξύ των κόμικς περιπέτειας, με τα οποία µεγαλώσαµε (“Μπλεκ”, “Αγόρι” κλπ.), και των πιο “σοβαρών”, είναι ότι τα δεύτερα διαθέτουν ένα πολιτικοκοινωνικό υπόβαθρο, που δεν διαθέτουν τα “παιδικά”. Αυτό σε κάποιες περιπτώσεις ισχύει, αλλά είναι καλύτερα ο µελετητής να ασχολείται µε την κάθε περίπτωση ξεχωριστά και να µην τις οµαδοποιεί. 16

Όπως σε κάθε χώρο της τέχνης, έτσι και στο χώρο των κόμικς υπάρχουν δημιουργοί που ξεχωρίζουν, άνθρωποι χαρισµατικοί, καλλιτέχνες που έδωσαν άλλη πνοή. Ένας από αυτούς τους µεγάλους είναι ο Αµερικανός Τζακ Κίρµπυ(1917-1994).

πως σε κάθε χώρο της τέχνης, έτσι και στο χώρο των κόμικς υπάρχουν δημιουργοί που ξεχωρίζουν, άνθρωποι χαρισµατικοί, καλλιτέχνες που έδωσαν άλλη πνοή. Ένας από αυτούς τους µεγάλους είναι ο Αµερικανός Τζακ Κίρµπυ (1917-1994). Εµβληµατική φυσιογνωµία για τα κόμικς, οριοθέτησε το είδος µε το πρωτοποριακό σχέδιό του, µε τις δυναµικές οπτικές γωνίες του, τις κινηµατογραφικές τεχνικές του, καθώς και την έξυπνη εκµετάλλευση των καρέ. Δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαµε ότι επηρέασε τη δυτική ένατη τέχνη περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο καλλιτέχνη έως σήµερα. Ήταν ο αναµορφωτής των υπερηρώων, καθώς καθόρισε το στυλ τους, αλλά και δηµιουργός των “romance comics”. Ο Γουίλ Άισνερ (1917-2005) ήταν άλλος ένας δημιουργός, ο οποίος οριοθέτησε τον κόσµο των κόµικς. Μια απο τις καινοτοµίες του ήταν τα ολοσέλιδα daily strips, ενώ θεωρείται ο “πατέρας” του graphic novel. Θα µπορούσαµε να αναφέρουµε επίσης τον Οσάµου Τεζούκα (1928-1989), ο οποίος δηµιούργησε το στυλ των Mάνγκα, που όλοι γνωρίζουµε, µε τα µεγάλα µάτια, τα µικρά στόµατα κλπ. Ο καλλιτέχνης αυτός έχει µεταβάλλει πάρα πολύ τον σχεδιαστικό τρόπο προσέγγισης των κόµικς. Πολλοί σύγχρονοι δηµιουργοί έχουν στοιχεία Μάνγκα µέσα στα έργα τους, επηρεασµένοι από τον Τεζούκα. Θα ήταν παράλειψη να µην αναφερθούµε στον Άλαν Μουρ, τον µεγαλύτερο για πολλούς σεναριογράφο όλων των εποχών, δηµιουργό του κορυφαίου “The watchmen” (“Oι φύλακες”). Τέτοιοι καλλιτέχνες όπως και ο Ουντερζό (1927-) και ο Γκοσινί (1926-1977), δηµιουργοί του “Αστερίξ”, σε µια εποχή που το κόµικ ήταν τελείως παραγνωρισµένο στην Γαλλία, ήταν που ανέβασαν πολύ ψηλά τον πήχη. 17

Ο Καρλ Μπαρκς ήταν σεναριογράφος και σχεδιαστής κόμικς, από το 1920 μέχρι το 1966. Μέχρι σήμερα θεωρείται ο κορυφαίος δημιουργός ιστοριών ηρώων του Ντίσνεϋ, κυρίως του Σκρουτζ Μακ Ντακ, του Ντόναλντ Ντακ και του Χιούη, Λιούη και Ντιούη Ντακ.

“Τεντέν” του “Ερζέ” (Ζορζ Ρεµί) (1907-1983), διαχειριζόµενος από την εταιρία των “Studio Hergé”, έχει πουλήσει 200 εκατοµµύρια αντίτυπα σε 60 διαφορετικές γλώσσες. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ερζέ θεωρείται από πολλούς ο κορυφαίος Ευρωπαίος στο είδος του, µιας και η εισαγωγή της “καθαρής γραµµής” τον καθιέρωσε. Η “καθαρή γραµµή” είναι ένας σχεδιαστικός τρόπος, που δεν περιέχει ασάφειες και όλα τα σχέδια είναι µέσα σε περιγράµµατα. Δεν υπάρχουν οι σκιές, όπως για παράδειγµα στον Τζιν Κόλαν (1926-2011), σχεδιαστή του “The Tomb of Dracula”, όπου το σχέδιό του είναι καταπληκτικό µεν, αλλά το ακριβώς αντίθετο του Ερζέ. Ο Κόλαν πάντως ήταν κι εκείνος ένας σπουδαίος σχεδιαστής, πολύ μπροστά από την εποχή του, αφού το στυλ του έχει μείνει έως σήμερα αμίμητο. Ήξερε να “παίζει” με τις σκιές καλύτερα από τον καθέναν. Δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε να αναφέρουμε τον Καρλ Μπαρκς (1901-2000), τον κορυφαίο δημιουργό ιστοριών Disney. Το κόμικ δεν είναι µόνο ένα ευχάριστο ανάγνωσµα, αλλά ένα διαπολιτισµικό µέσο µεταφοράς της κουλτούρας και της ιστορίας µεταξύ των λαών. Τα εκατοµµύρια αντίτυπα του “Τεντέν”, του “Αστερίξ”, του “Ιζνογκούντ” αλλά και του “Λούκυ Λουκ”, πέρα από την ψυχαγωγία, µπόλιασαν µε γνώση τους αναγνώστες, µε ιδέες και πληροφορίες σχετικές µε την Αµερική του 19ου αιώνα, µε την παλιά Γαλλία, και µε ήθη και έθιµα ανατολικών κρατών. Όλες αυτές οι πληροφορίες σωρεύονται και δηµιουργούν στο νέο άνθρωπο µια “βάση δεδοµένων”, που λειτουργεί δυναµικά, σε συνέργεια µε τις αναµφισβήτητα απαραίτητες προσθήκες του σχολείου και µε την πιθανή ανάγνωση άλλων λογοτεχνικών βιβλίων. 18

Η Marvel Comics και η DC Comics αποτελούν τις διασημότερες εκδοτικές εταιρείες κόμικς σε όλο τον κόσμο με πασίγνωστoυς χαρακτήρες όπως Spiderman, X-MEN, Iron Man, Superman, Batman, Flash κλπ.

υσικά η Αμερική υπήρξε πρωτοπόρος στο τομέα των κόμικς. Η Marvel Comics και η DC Comics εμπλούτισαν το χώρο της εικονογραφημένης εικόνας με τα ωραιότερα έντυπα και επηρέασαν σχολές και ρεύματα σε ολόκληρο τον υπόλοιπο κόσμο. Στην Ελλάδα ο Ηλίας Καμπανάς ήταν εκείνος που εισήγαγε το 1976 το πρώτο περιοδικό (Μάστερ Κουνγκ Φου) κι ύστερα ακολούθησαν κι άλλοι τίτλοι μέχρι το 1981, οπότε και συνέχισε μόνος του ο Σπάιντερ – Μαν. Οι εκδόσεις του Καμπανά είχαν κάποια προχειρότητα αλλά αυτό που μένει είναι πραγματικά ότι είναι ο πρώτος που έφερε τα περιοδικά της “σκληρής γενιάς” στην Ελλάδα. Άλλες σημαντικές προσωπικότητες εκδοτών εικονογραφημένων εντύπων ήταν ο Ανεμοδουράς, ο Δεληγιώργης (“Αγόρι”, “Τρουένο”, “Μανίνα”), ο Δραγούνης (“Ποπάυ”, “Μπάγκς Μπάννυ”), ο Τερζόπουλος (“Μίκυ Μάους”). Ειδικά κατά τις δεκαετίες 1970 και 1980, ήταν οι κυριότεροι εκπρόσωποι της εκδοτικής παραγωγής κόμικς στην Ελλάδα. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς υπήρξε μια ξεχωριστή μορφή στο χώρο του λαϊκού αναγνώσματος και των εικονογραφημένων για περίπου πενήντα χρόνια. Καταπιάστηκε σχεδόν με κάθε είδος από τα παραπάνω και η εκδοτική του καριέρα συνδέθηκε με την επιτυχία. Το όνομά του συνδέθηκε περισσότερο από όλα με την δημιουργία του “Μικρού Ήρωα”, ενός λαϊκού αναγνώσματος, που γαλούχησε τρεις γενιές ελληνοπαίδων. Η χρήση μιας γλώσσας απλής μεν, αλλά ποιοτικής και προσεγμένης, υπήρξε το μεγάλο εφόδιο του “Μικρού Ήρωα”. 19

Ο Στέλιος Ανεμοδουράς υπήρξε μια ξεχωριστή μορφή στο χώρο του λαϊκού αναγνώσματος και των εικονογραφημένων για πάνω από πενήντα χρόνια.

Ανεμοδουράς βέβαια είχε πρωτύτερα ασκηθεί στη χρήση της γλώσσας και μέσα από τις ιστορίες της “Μάσκας”. Σε μια γενιά που γαλουχήθηκε μέσα από τα κλασικά παραμύθια ήταν πιο εύκολο να συγκινηθούν οι μικρότερες ηλικίες, όταν η εικόνα του “ήρωα” δέσποζε στη φαντασία όλων. Ο Ανεμοδουράς, επηρεασμένος από τους Αμερικανούς συγγραφείς και σεναριογράφους αλλά και από την τεράστια εμπειρία του στα λαϊκά αναγνώσματα, κατάφερε να δημιουργήσει ένα περιοδικό θρύλο. Οι ήρωές του αγγίζουν τα ιδανικά πρότυπα του “Έλληνα μαχητή”, ενώ από το περιοδικό δε λείπει το “γκροτέσκο” ή φαιδρό στοιχείο, απαραίτητο συστατικό “ξελασκαρίσματος” της έντασης, που σε πολλές περιπτώσεις κορυφωνόταν. Αυτό το στοιχείο ήταν ο Σπίθας και οι καταστάσεις που δημιουργούσε. Πριν τον “Μικρό Ήρωα” είχε δημιουργήσει τον “Υπεράνθρωπο”, τον “Τάργκα” και τη “Νυχτερίδα”. Τα pulp magazines ήταν λαϊκά περιοδικά τυπωμένα σε φτηνό χαρτί, που άρχισαν να κυκλοφορούν στην Αμερική από τα τέλη του 19ου αιώνα, με ψυχαγωγικό σκοπό, και συνέχισαν την κυκλοφορία τους μέχρι και τη δεκαετία του ‘30 (κάποια συνέχισαν και αργότερα). Αυτά ήταν λαϊκά αναγνώσματα με λίγες εικόνες και περιπετειώδες, αστυνομικό ή και αισθηματικό περιεχόμενο. Οι Αμερικάνοι συγγραφείς που έγραψαν σε αυτά τα περιοδικά, δεν ήταν άγνωστοι ή χαμηλού επιπέδου. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις υπήρξαν σημαντικά ονόματα, που έγραψαν περιπέτειες αυτού του είδους (Dashiell Hammett, Raymond Chandler, Erle Stanley Gardner). Γνωστά περιοδικά τέτοιου ύφους, που έγραψαν ιστορία, ήταν τα “Argossy”, “Detective Story”, “The Black Mask” και άλλα. Γνωστό περιοδικό που είχε ως θεματολογία του τη φαντασία και τη λογοτεχνία τρόμου ήταν το “Weird Tales” (1923-1954). Έργα σημαντικών δημιουργών παρέλασαν από τις σελίδες του όπως των Ray Bradbury, Manly Wade Wellman, Fritz Leiber, Henry Kuttner, C. L. Moore,Theodore Sturgeon, Joseph Payne Brennan, Jack Snow and Margaret St. Clair και φυσικά του Howard Phillips Lovecraft. Τα περιοδικά αυτά περιείχαν κατά βάση ιστορίες με κινηματογραφική αφήγηση, άλλες αυτοτελείς και άλλες σε συνέχειες. Η διάνθιση των ιστοριών με ωραία σκίτσα, διέγειρε τη φαντασία των αναγνωστών, που περίμεναν με αγωνία το επόμενο τεύχος. Ήρωες όπως οι Ράφλες, Αρσέν Λουπέν, Φαντομάς άφησαν εποχή. Η επιτυχία των περιοδικών αυτών άρχισε να ξεθωριάζει με την είσοδο των κόμικς τη δεκαετία του 1940. Φυσικά όπως γίνεται συνήθως, όταν τα pulps “αργόσβηναν” στην Αμερική, έκαναν την είσοδό τους στην ελληνική αγορά. 20

Τη δεκαετία του ‘70 κυρίως, ο Ανεμοδουράς στράφηκε στο καθαρό κόμικ μιας και το αφήγημα με εικονογράφηση άρχισε να ξεθωριάζει σαν πρότυπο.

την Ελλάδα το πλέον χαρακτηριστικό έντυπο αυτού του ύφους ήταν “Η Μάσκα” που κυκλοφόρησε το 1935, εμπνευσμένο από το αμερικάνικο, “The Black Mask”. Το περιοδικό αυτό είχε αρκετές περιόδους κυκλοφορίας, και γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Ένα άλλο παρόμοιου ύφους περιοδικό ήταν το “Μυστήριο”. Αργότερα ο “Μικρός Καουμπόυ” και ο “Μικρός Σερίφης” ακολούθησαν αυτό το πρότυπο. Η διαφορά με τα αμερικάνικα ήταν το πιο μικρό μέγεθος. Τη δεκαετία του ‘70 κυρίως, ο Ανεμοδουράς στράφηκε στο καθαρό κόμικ, μιας και το αφήγημα με εικονογράφηση άρχισε να ξεθωριάζει σαν πρότυπο. Οι επιλογές του ήταν ως επί το πλείστον από την Ιταλία6. Ο εκδότης θεώρησε ότι το ύφος των εικονογραφημένων περιοδικών της γειτονικής χώρας ταίριαζε περισσότερο στην δική μας κουλτούρα. Η Ιταλία ήταν άλλωστε μια χώρα με παράδοση στα κόμικς ήδη από τον 19ο αιώνα. Την περίοδο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου επεβλήθη λογοκρισία σε όλα τα κόμικς τα προερχόμενα εκτός Ιταλίας, ενώ το μόνο περιοδικό που δεν “ενόχλησε” η λογοκρισία ήταν το Topolino (Μίκυ Μάους), εκδιδόμενο ήδη από το 1931. Το ιταλικό κόμικ γνώρισε μεγάλη άνθηση, ειδικά μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Φυσιογνωμίες όπως ο Jacovitti ή ο Bonelli έδωσαν ώθηση με τις δημιουργίες τους. Ειδικά ο Bonelli, με την δημιουργία του Tex Willer, το σημαντικότερο comic book, έδωσε στους Ιταλούς δημιουργούς το έναυσμα για αμερικάνικες δημιουργίες γουέστερν, αλλά και άλλες περιπέτειες. Ακολούθησαν Ζαγκόρ, Μπλεκ, Diabolik, Martin Mystery, Corto Maltese, Valentina και πολλές άλλες σειρές, ενώ έγιναν γνωστοί και δημοφιλείς μια πλειάδα δημιουργών όπως οι Guido Crepax, EsseGesse, Hugo Pratt, Marco Rota, Romano Scarpa, Giorgio Cavazzano, Massimo De Vita, Giovan Battista Carpi, Guido Martina, Franco Bonvicini, Pierluigi Sangalli, Sandro Dossi και άλλοι. Οι εποχές όμως πάντα εξακολουθούν να έχουν ανάγκη από τον “ήρωα-πρότυπο”, μια διαχρονική κλασική αξία. Αυτό ήταν κάτι που ο Στέλιος Ανεμοδουράς το ήξερε καλά. Έτσι με κύριο μοχλό τον επαναστάτη Αμερικανό κυνηγό Μπλεκ, αλλά και τους Μαρκ (περιοδικό Όμπραξ) και Ζαγκόρ δημιούργησε μια δυνατή τριάδα για αρκετά χρόνια. 21

πάντα Η εποχές όμως η να έχουν ανάγκ εξακολουθούν -πρότυπο”, από τον “ήρωα κλασική αξία. μια διαχρονική που ο Στέλιος Αυτό ήταν κάτι . το ήξερε καλά Ανεμοδουράς

ι πωλήσεις ξεπέρασαν κάθε προσδοκία σε μια εποχή, στην οποία δεν υπήρχε αρκετή τηλεόραση, αλλά κυρίως δεν υπήρχαν οι υπολογιστές και τα video games. Για τουλάχιστον 15 χρόνια ο Ανεμοδουράς δέσποσε στο χώρο των εκδόσεων κόμικς όπως άλλωστε και ο Τερζόπουλος και ο Δεληγιώργης. Η εποχή εκείνη ευνόησε, μιας και το κόμικ αποτελούσε το καταφύγιο κάθε μικρού σε ώρες ξεκούρασης και σχόλης. Αν εξαιρέσει κανείς τα πιο “προχωρημένα” κόμικς, “Αστερίξ”, “Λούκυ Λουκ” και “Τεντέν”, δεν είχε διαμορφωθεί ακόμη στην Ελλάδα “ειδική κουλτούρα κομιξάδων”, έτσι την πρωτοκαθεδρία είχαν όλα εκείνα τα “περιοδικά” όπως ονοματίζονταν τότε τα κόμικς, “Μπλεκ”, “Μίκυ Μάους”, “Ποπάυ” κλπ. Η εποχή εκείνη πέρασε, αλλά τα περισσότερα έντυπα έμειναν για να μας θυμίζουν χρόνια ανέμελα και ρομαντικά. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς, του οποίου το πολυσύνθετο έργο θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου, υπήρξε σίγουρα μια εμβληματική μορφή στο χώρο, μια μορφή με καταλυτική παρουσία, που οριοθέτησε την εποχή της και γαλούχησε γενιές ελληνοπαίδων. Το έργο του θα παρουσιαστεί σε τρεις περιόδους. Μία από το ξεκίνημα του, την δεκαετία του 1940, έως και το 1968. Η δεύτερη από το 1969 έως το 1980 και η τρίτη και τελευταία μέχρι το 2015. Θεωρούμε και οι τρεις συντελεστές αυτού του εγχειρήματος, ο Γιώργος Βλάχος, ο Νίκος Δημ. Νικολαΐδης και ο υποφαινόμενος, ότι επιτύχαμε να καλύψουμε το μεγαλύτερο φάσμα αυτών των περιόδων μέσα από επίπονη εργασία, ερευνητική διάθεση και μεράκι. Το αν το επιτύχαμε θα το κρίνετε εσείς. Γιώργος Πολ. Παπαδάκης

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, Νίκος Δημ. Νικολαΐδης (2007), ”Η πολιτισμική και κοινωνική προσφορά των κόμικς” από το βιβλίο “Ο Μπλεκ και οι... άλλοι” σελ. 13, Περιοδικός Τύπος. 2. Soloup (2012), “Τα Ελληνικά comics” σελ. 93, Τόπος. 3. Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, Νίκος Δημ. Νικολαΐδης (2012), από το βιβλίο “ '70-'80 Τα περιοδικά που αγαπήσαμε” σελ. 15,16. 4. Λευτέρης Ταρλαντέζος (2006), “Ιστορία των Κόμικς” σελ. 200, Αιγόκερως. 5. Patrick Gaumer (2006), “Η Γαλλική ματιά στα κόμικς” σελ. 89, Μαμούθ Comix. 6. http://en.wikipedia.org/wiki/Italian_comics. 22

ΟΥ ΛΟΙ ‘Α ΠΕΡΙΟΔ ΙΤ -Τ ΙΟ Γ Ο Λ Ο Ν Ο ΧΡ α/α 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

ΤΙΤΛΟΣ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ

ΙΔΙΟΤΗΤΑ

ΜΑΣΚΑ (β’ περίοδος -100 περίπου νουβέλες) ΒΙΒΛΙΑ ΤΣΕΠΗΣ ΜΑΣΚΑΣ ΣΙΝΕΑΚ ΜΑΣΚΟΥΛΑ (3 βιβλία) ΜΑΣΚΩΤ (3 βιβλία) ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ (24 τεύχη) ΤΟΞΟ (20 τεύχη) ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΝΕΩΝ ΣΙΝΕΦΙΛΜ- ΚΙΝΗΜΑΤ. ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ Ο ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ (96 τ.) ΤΑΡΓΚΑ (22 τ.) ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ (798 τ.) ΧΡΥΣΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ (6 τ.) ΜΙΚΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ (6 τ.) ΓΕΡΑΚΙ (16 τ.) ΤΑΓΚΟΡ (8 τ.) ΜΙΚΡΟΣ ΙΠΠΟΤΗΣ (8 τ.) ΚΕΡΑΥΝΟΣ (8 τ.) ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ (1τ.) ΜΙΚΡΟΣ ΜΠΟΥΡΛΟΤΙΕΡΗΣ (8 τ.) ΤΟ ΜΑΤΙ (9 τ.) ΤΟ ΔΙΑΜΑΝΤΙ (9 τ.) ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ Μ. ΗΡΩΑ (20 τ.) ΚΑΡΔΙΑ (105 τ. - 2 περίοδοι) ΓΑΡΔΕΝΙΑ (16 τ.) ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ (24 τ.) ΜΙΚΡΟΣ ΤΑΡΖΑΝ (40 τ.) ΤΖΟΕ ΝΤΙΚ (8 τ.) ΔΕΚΑ ΤΡΙΑ (8 τ.) ΚΑΛ (16 τ.) ΓΚΡΕΚΟ (72 τ.) ΖΟΡΡΟ ΤΗΣ ΖΟΥΓΚΛΑΣ (24 τ.) Ο ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ (Ανατύπ.) ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ (Ανατύπωση 370 τ.) ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΙΠΤΑΜΕΝΟ ΒΕΛΟΣ (8 τ.) ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (4 τ.) ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ (12 τ.) ΠΛΑΝΗΤΑΝΘΡΩΠΟΣ (8 τ.) ΜΙΚΡΟΣ ΖΟΡΡΟ (16 τ.) ΛΑΣΣΟ (16 τ.) ΖΟΥΓΚΛΑ-ΤΑΡΖΑΝ (24 τ.) ΚΑΟΥ ΜΠΟΫ-ΦΑΝΤΑΣΜΑ (16 τ.) ΑΕΤΟΣ ΤΩΝ ΓΗΠΕΔΩΝ (8 τ.) ΤΖΩΝ ΓΚΡΗΚ (8 τ.) ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΣΤΗ ΖΟΥΓΚΛΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΓΟΥΣΤΑ (8 τ.) ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ (Γ’ έκδοση 85 τ.)

Νοέμ.1946- Σεπτ. 1949 1947-1949 1947 1948 1948-1949 Νοέμ. 1949-Απρ. 1950 23/6/1950- 10/11/1950 1950 1950 24/4/1951- 17/2/1953 3/7/1952 - 27/11/1952 24/2/1953 - 18/6/1968 9/2/19548/4/1964- 24/6/1954 6/5/1954- 19/8/1954 27/8/1954 - 15/10/1954 22/10/1954-10/12/1954 17/12/1954- 4/2/1955 Χριστούγεννα 1954 10/2/1955- 31/3/1955 1955 1955 21/3/1957 1957-1958 1958) 20/10/1957 - 9/4/1958 11/4/1958- 9/1/1959 31/5/1958- 19/7/1958 24/7/1958- 11/9/1958 16/1/1959 - 1/5/1959 30/4/1959- 8/9/1960 20/5/1960- 28/10/1960 4/11/1960 - 31/8/1962 1/4/1961- 22-6-1968 Ιούλιος- Οκτώβριος 1961 6/7/1961 - 24/8/1961 Νοέμβ.1961- Φεβρ.1962 29/6/1962-14/12/1962 13/12/1962 - 31/1/1963 14/2/1963- 30/5/1963 3/4/1963- 17/7/1963) 2/7/1963- 10/12/1963 4/12/1963- 25/1/1964 5/3/1964 - 23/4/1964 5/11/1964- 24/12/1964 23/6/1966- 11/8/1966 23/6/1966 - (μαζί με «Καραγκιόζη στη Ζούγκλα») 8/9/1966- 20/6/1968

συγγραφέας -μεταφραστής συγγραφέας αρχισυντάκτης συγγραφέας μεταφραστής εκδότης-συγγραφέας εκδότης-διευθυντής συνεκδότης επιμελητής έκδοσης εκδότης-συγγραφέας εκδότης-συγγραφέας εκδότης-συγγραφέας εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης-συγγραφέας εκδότης-συγγραφέας εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης-συγγραφέας εκδότης-συγγραφέας εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης εκδότης-συγγραφέας

Η ενασχόλησή μου με την λαϊκή λογοτεχνία απέβλεπε κυρίως στο να συμπληρώνω το εισόδημά μου από την εργασία μου ως δημοσιογράφος. Την ευκαιρία μου την έδωσε ο παλιός φίλος και μεγάλος “δάσκαλος” του είδους, ο Απόστολος Μαγγανάρης, όταν μου ζήτησε να ενταχθώ στο συγγραφικό και μεταφραστικό επιτελείο του περιοδικού “Μάσκα”, που επανέκδωσε το 1946. Για τα τρία επόμενα χρόνια υπήρξα βασικός συνεργάτης στο περιοδικό-σχολείο, όπου μου δίδαξε τις τεχνικές της λαϊκής λογοτεχνίας. Αλλά το όνειρό μου ήταν να γίνω κι εγώ εκδότης παρόμοιων περιοδικών...

...Και το όνειρό μου το έκανα πραγματικότητα! Στα 55 σχεδόν χρόνια παρουσίας μου στις εκδόσεις “έκτισα” μια μικρή αυτοκρατορία, που κυριάρχησε στο χώρο του παιδικού λαϊκού εντύπου. Περισσότεροι από 100 τίτλοι περιοδικών, από τους οποίους οι πρώτοι 40 και κάτι παραπάνω ήταν από Έλληνες συγγραφείς του είδους, ενώ, στη δεύτερη περίοδο της εκδοτικής μου δραστηριότητας, οι τίτλοι ήταν συνεργασίες με ξένους εκδοτικούς οίκους. Εμβληματικοί τίτλοι που στήριξαν και άνδρωσαν την εκδοτική μου δραστηριότητα υπήρξαν τα περιοδικά “Μικρός Ήρως”, “Μπλεκ”, “Ζαγκόρ” και το για κορίτσια “Κατερίνα”. Θα τα βρείτε όλα στις επόμενες σελίδες.

Προεκδοτική Συγγραφική Δραστηριότητα

(Β’ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1946-1950)

Εξώφυλλα της "Μάσκας" με εικόνα βασισμένη στην κεντρική νουβέλα του τεύχους, την οποία υπέγραφε ο Στέλιος Ανεμοδουράς. Δεκάδες ήταν τα εξώφυλλα αυτά και με ήρωες είτε δημοφιλείς χαρακτήρες των pulps είτε γνωστούς από την λόγια λογοτεχνία. Όπως ο Ζορρό, ο Φου Μαντσού, ο Κι-Γκορ, ο Αρσέν Λουπέν, ο Δράκουλας, ο Ρομπέν των Δασών, η Νυχτερίδα, ο Πράκτωρ 5 και άλλοι.

πό τις πέντε περιόδους του εμβληματικού λαϊκού περιοδικού “Μάσκα”, η δεύτερή της, (1946-1950) θεωρείται ως η καλύτερη κατά γενική ομολογία. Ευτύχησε να έχει ως συνεργάτες επώνυμους συγγραφείς, που δεν μετέφραζαν απλώς τους κορυφαίους του είδους. Τους διασκεύαζαν και αρκετές φορές, μιμούμενοι το ύφος τους, έγραφαν δικές τους περιπέτειες, που κατά γενική ομολογία ήταν καλύτερες από τις αντίστοιχες αυθεντικές! Με την καθοδήγηση του Απόστολου Μαγγανάρη σχηματίστηκε το φυτώριο μιας δυνατής ομάδας με κοινό πνεύμα γραφής. Ήταν η λεγόμενη “Σχολή της Μάσκας”, καθώς αρκετοί από αυτούς, μετά την… αποφοίτησή τους αποτέλεσαν το συγγραφικό πυρήνα της “χρυσής εποχής” της ελληνικής λαϊκής λογοτεχνίας. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς είναι ένας από αυτούς. Με κουλτούρα λογοτεχνική και συγκρότηση δημοσιογραφική, κάνει το ντεμπούτο του στο χώρο της παραλογοτεχνίας στα 29 του χρόνια. Αρχικά μεταφράζει και αποδίδει τα αμερικάνικα πρωτότυπα με πιστότητα. Γρήγορα, όμως, περνάει στο δεύτερο επίπεδο. Αυτό, στο να “απλώνει” τα σύντομα διηγήματα σε εκτενείς νουβέλες, κάτι που μόνο οι πολύ ταλαντούχοι της… “Μασκικής Πλειάδας” το δοκίμασαν με επιτυχία. Δεν άργησε να περάσει στο τρίτο και ανώτατο επίπεδο. Σε αυτό της γραφής πρωτότυπης περιπέτειας γνωστού χαρακτήρα, ερήμην του αυθεντικού του δημιουργού!... Ωστόσο, συνέχισε να μεταφράζει και να διασκευάζει νουβέλες μικρότερου μήκους με βάση το ξένο πρωτότυπο. Η ενυπόγραφη συνεργασία του αρχίζει από το 5ο τεύχος (Νοέμβριος 1946), στο οποίο υπογράφει τρεις νουβέλες του τεύχους -“Η Τίγρις της Κίτρινης Θάλασσας”, “Το Άσπρο Φάντασμα” και “Η Νήσος των Θησαυρών”.

Από τις εσωτερικές εικονογραφήσεις του περιοδικού σε νουβέλες με την υπογραφή του Στέλιου Ανεμοδουρά. Για ένα διάστημα της έκδοσης, ορισμένες από τις εικονογραφήσεις ήταν χρωματιστές.

Η συγγραφική παρουσία του Στέλιου Ανεμοδουρά στη “Μάσκα” της Β’ περιόδου υπήρξε εξαιρετικά παραγωγική. Μετάφρασε ή “μετάφρασε” χωρίς αυθεντικό πρωτότυπο περισσότερες από 100 ιστορίες διαφόρων ειδών. Μερικές από αυτές είχαν μήκος βιβλίου μετρίου μεγέθους, ενώ, σε δυο με τρεις περιπτώσεις είχε γράψει ολόκληρο το εβδομαδιαίο τεύχος! Χωρίς να σημαίνει ότι δεν είχε ασχοληθεί και με άλλους ήρωες, είχε αναλάβει, σχεδόν αποκλειστικά, τους ήρωες “Όλακ”, “Πράκτωρ 5”, “Νταν Φόουλερ”, “Νυχτερίδα” και μοιραζόταν με τον Ηλία Μπακόπουλο τον “Ζορρό”.

Με τις τρεις αυτές νουβέλες στο 5ο τεύχος του περιοδικού, ο Στέλιος Ανεμοδουράς κάνει το ντεμπούτο του στο χώρο της λαϊκής λογοτεχνίας. Στις 100 και πλέον νουβέλες που μετέφρασε, διασκεύασε ή έγραψε πρωτότυπο κείμενο, καθιέρωσε πολλούς δημοφιλείς χαρακτήρες αυτών των αναγνωσμάτων.

Η τελευταία συνεργασία του στη “Μάσκα” ήταν η περιπέτεια με τον “Άγιο - Σάιμον Τέμπλαρ” (“Το Φαρμάκι του Σκορπιού”) στο τεύχος 153, στα μέσα Σεπτεμβρίου 1949. Ο λόγος της διακοπής -που είχε οδηγήσει και σε πρόσκαιρη ρήξη των σχέσεών του με τον Μαγγανάρη- ήταν η προετοιμασία και έκδοση ενός ευθέως ανταγωνιστικού περιοδικού, με τίτλο “Νυχτερίδα”.

Δείγμα δημιουργικής διασκευής του Στέλιου Ανεμοδουρά στη "Μάσκα". Περιπέτεια του Ζορρό με αυτόν τον τίτλο ο Τζώνστον Μακ Κώλεϋ δεν είχε γράψει. Πιθανώς πρόκειται για τη νουβέλα "Ο Ζορρό και ο ξένος", στην οποία ο Ανεμοδουράς έδωσε στον "ξένο" ελληνική ιθαγένεια για ευνόητους λόγους. 29

ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣΚΑΣ O Στέλιος Ανεμοδουράς, εκτός από την πληθωρική συνεργασία του στο εβδομαδιαίο περιοδικό “Μάσκα”, στη δεύτερη περίοδο της έκδοσής του (1946-1950), συνεργάστηκε και στις διάφορες εκδόσεις των βιβλίων του περιοδικού. Η συγγραφική παραγωγή του και σε αυτόν τον τομέα, μολονότι το χρονικό διάστημα της συνεργασίας του δεν ήταν μεγαλύτερο από δυο χρόνια, θα μπορούσε να θεωρηθεί εντυπωσιακά πλούσια.

ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

τίτλος “Μασκούλα”, πριν χρησιμοποιηθεί ως τίτλος του περιοδικού συνέχισης της “Μάσκας” στην τρίτη περίοδο της έκδοσής του, είχε χρησιμοποιηθεί από τον Μαγγανάρη ως τίτλος μικρόσχημου (10 Χ 14,5 cm) προσαρτήματος 32 σελίδων μέσα στο περιοδικό της δεύτερης περιόδου. Ήταν μυθιστορηματικές βιογραφίες με έμφαση στο στοιχείο της περιπέτειας, γραμμένες εξ ολοκλήρου από Έλληνες συγγραφείς. Κάθε βιογραφία ολοκληρωνόταν σε 160 σελίδες και δενόταν σε τόμο με το ίδιο τυποποιημένο εξώφυλλο, όπου άλλαζε μόνο ο τίτλος. Σε αυτή τη σειρά κυκλοφόρησαν εννέα τομίδια με γενικό υπότιτλο “Οι Μεγάλοι Κυνηγοί της Τύχης και της Περιπέτειας”. Από αυτά, ο Στέλιος Ανεμοδουράς είχε γράψει τρεις βιογραφίες (1948). Σε χρονολογική σειρά: 30

ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΡΑΚΗΣ - “Αντιβασιλεύς του Σιάμ”. Από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες Ελλήνων, που διέπρεψαν στα πέρατα του κόσμου. Ο Κεφαλλονίτης τυχοδιώκτης, που από ναυτόπουλο του βρετανικού στόλου έγινε ο δεύτερος πιο ισχυρός άντρας στο Σιάμ. Ασκώντας ουσιαστικά την εξωτερική πολιτική της δεύτερης πατρίδας του, συνέβαλε στην εκδυτικοποίησή της. ΛΩΡΕΝΣ - "Μονομαχία στην Έρημο". Ο Βρετανός Τό-μας Έντουαρντ Λόρενς, ένας από τους μεγαλύτερους κατασκόπους του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, που ηγήθη-κε της εθνικής εξέγερσης των Αράβων και έμεινε στην ιστορία ως “Ο Λόρενς της Αραβίας”. ΛΙΒΙΓΚΣΤΟΝ - “Στην Καρδιά της Μαύρης Ηπείρου”. Το εκπολιτιστικό και εξερευνητικό έργο του μεγάλου φι-λάνθρωπου, που είχε “χαθεί” οικειοθελώς και βρέθηκε από τον Στάνλεϊ στις όχθες της λίμνης Βικτόρια. 31

Στις υπόλοιπες σειρές μυθιστορημάτων, που εκδόθηκαν από τη Μάσκα, ο Στέλιος Ανεμοδουράς μετέφρασε ενυπόγραφα:

“ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΤΣΕΠΗΣ - ΑΥΤΟΤΕΛΗ ΚΑΙ ΑΚΕΡΑΙΑ” “Η Πόρτα με τις 7 Κλειδαριές” (Έντγκαρ Ουάλας) “Ο Άγιος στη Νέα Υόρκη” (Λέσλι Τσάρτερς) “Η Πράσινη Φλόγα στην Υπηρεσία του Χίτλερ” (Μάνινγκ Κόουλς) “Σκάρφεϊς -Ο Σημαδεμένος” (Χάουαρντ Χόουκ) 32

“ΜΑΣΚΩΤ” “Ο Άγιος στο Μαϊάμι” (Λέσλι Τσάρτερς) “Η Κόρη του Φου Μαντσού” (Σαξ Ρόμερ) “Το Γεράκι της Μάλτας” (Ντάσιελ Χάμετ)

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΣΙΝΕΑΚ" Παιδικό περιοδικό ποικίλης ύλης, που κυκλοφόρησε το 1947 με τίτλο δανεισμένο από τον υπόγειο κινηματογράφο Σινεάκ, που πρόβαλλε ποικίλο παιδικό πρόγραμμα. Ήταν “παιδί” του Νίκου Τσεκούρα, όταν για ένα διάστημα είχε αποχωρήσει από το περιοδικό “Ελληνόπουλο” και πριν εκδώσει το περιοδικό “Ο Θησαυρός των Παιδιών”. Στο “Σινεάκ”, για δυο ή τρεις μήνες στην αρχή της έκδοσής του, ο Στέλιος Ανεμοδουράς είχε αναλάβει χρέη αρχισυντάκτη (επί της ύλης, ο τίτλος του). Δεν εμφανίζεται ενυπόγραφα ως συντάκτης, αλλά πιθανώς η ρουμπρίκα του περιοδικού “Παιδικό Πανεπιστήμιο”, μια σελίδα με εγκυκλοπαιδικά θέματα, να είναι δική του. Αν μη τι άλλο, υπήρξε και τίτλος περιοδικού με παρόμοιο περιεχόμενο, από αυτά που εξέδωσε ο ίδιος. 33

Συγγραφική Και Πρώιμη Εκδοτική Δραστηριότητα Του Στέλιου Ανεμοδουρά

ΤΙΤΛΟΣ: ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ ΕΙΔΟΣ: ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΩΔΕΙΣ ΝΟΥΒΕΛΕΣ (αστυνομικές κυρίως) ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Νοέμβριος 1949 με Απρίλιο 1950 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 24 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία (κάθε Τετάρτη) ΕΚΔΟΤΗΣ: Στέλιος Ανεμοδουράς (εμφανίζεται ως διευθυντής) ΣΕΛΙΔΕΣ: 48-64+4 εξωφύλλου (ορισμένα με 84 σελίδες) ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 Χ 14 cm

ποχωρώντας από τη “Μάσκα” της Β’ περιόδου ο Στέλιος Ανεμοδουράς προχωράει αμέσως στην έκδοση ενός παρόμοιου δικού του περιοδικού με τίτλο “Νυχτερίδα”, εμπνευσμένο από το όνομα του δημοφιλούς ντετέκτιβ των αμερικανικών λαϊκών αναγνωσμάτων (καμιά σχέση με τον Batman των κόμικς), του οποίου στη “Μάσκα” είχε κάνει αρκετές μεταφράσεις χωρίς… πρωτότυπο και, κατά κάποιο τρόπο, είχε αποκτήσει ειδικότητα και ήταν προφανώς ο “αγαπημένος” του ήρωας. Κάθε τεύχος της “Νυχτερίδας” περιείχε στο κυρίως σώμα από μία έως τρεις νουβέλες (ή σύντομα διηγήματα) διαφορετικών ειδών περιπέτειας, αλλά κυρίως αστυνομικές. Διαπιστωμένη βεβαιότητα για συγγραφέα/μεταφραστή υπάρχει μόνο για τέσσερις νουβέλες, από το σύνολο των δημοσιευμένων. Είναι αυτές που υπογράφει ο ίδιος ο Στέλιος Ανεμοδουράς, είτε με το όνομά του είτε με ψευδώνυμο, αλλά και πάλι δεν είναι σίγουρο ποιες ήταν μεταφράσεις και ποιες πρωτότυπες. Υπογράφει ως Steel (Στέλιος) Wind (Άνεμος) δυο νουβέλες: “Το 13ο Μάτι” στο τεύχος 8 και “Περίπολος Φαντασμάτων” στο τεύχος 22 και ως Wayman Jones, δηλαδή με το “house name” των δημιουργών των χαρακτήρων “Phantom” και “Νυχτερίδα”. Επίσης, ένα διήγημα τρόμου, που μετέφρασε ως Σ.Α., “Το Σπίτι της Τρέλας”, το χρεώνει στον Bram Stoker, αλλά στην εργογραφία του Ιρλανδού δημιουργού του “Δράκουλα”, δεν αναφέρεται έργο με παρόμοιο τίτλο. 35

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

πό το 8ο τεύχος της “Νυχτερίδας” αποσπάστηκε ένα 16σέλιδο κι έγινε ένθετο προσάρτημα 32 μικρών σελίδων με ξεχωριστή αρίθμηση. Κάθε τέσσερα τέτοια προσαρτήματα δενόταν σε τομίδιο 130 σελίδων με δικό του εξώφυλλο, που πωλούνταν κατόπιν ως ξεχωριστή έκδοση. Το “Βιβλίο του Μήνα”. Κυκλοφόρησαν τέσσερα “Βιβλία του μήνα”, ενώ είχαν αναγγελθεί ότι ετοιμάζονταν ακόμα τέσσερα, ως ένθετα αρχικά, στα επόμενα 16 τεύχη του περιοδικού και ως αυτόνομοι τόμοι κατόπιν. Το περιοδικό έκλεισε απροειδοποίητα. Όχι μόνο δεν υπήρξε κάποια ανακοίνωση στο 24ο και τελευταίο τεύχος, σχετική με την αναστολή της έκδοσης, αλλά αντίθετα σε διαφημιστικά καρεδάκια στις στήλες του προδιαφήμιζε τίτλους επόμενων περιπετειών.

ΟΙ ΕΚΔΟΘΕΝΤΕΣ ΤΟΜΟΙ 1. Ο Θάνατος του Ζορρό 2. Ο Ταρζάν κι ο Τίγρης 3. Μυστικός πράκτωρ 13 4. Εν ονόματι του Νόμου και του Βασιλέως

ΕΙΧΑΝ ΠΡΟΑΓΓΕΛΘΕΙ 1. Φλόγες στις ελληνικές θάλασσες 2. Ο Ταρζάν και οι Πυγμαίοι 3. Η Κοιλάδα των ερπετών 4. Ο Καμπαλλέρο (Ζορρό)

Προαγγελία νουβέλας, που δεν δημοσιεύτηκε, επειδή το περιοδικό έκλεισε απρόοπτα. 36

Τρία εξώφυλλα από τα βιβλία του μήνα σε νεότερη επανέκδοση από άλλον εκδότη και ένα εξώφυλλο από την πρώτη έκδοση. 37

ΤΙΤΛΟΣ: ΤΟΞΟ ΕΙΔΟΣ: Ξένα κόμικς αυτοτελών περιπετειών διαφόρων ειδών ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 23 Ιουνίου 1950 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 10 Νοεμβρίου 1950 (προαγγέλλεται το 21ο, αλλά δεν κυκλοφόρησε) ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 20 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Στέλιος Ανεμοδουράς (εμφανίζεται ως διευθυντής) ΣΕΛΙΔΕΣ: 16+4 εξωφύλλου (τεύχη 1-16), 16 με εμπροσθόφυλλο στο σώμα ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: ΔΙΑΣΤ 245 Χ 170 cm ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ: Σε περιοδικό “Πανόραμα” ορισμένες από τις περιπέτειες, αλλά χρωματιστές (μέσα και μετά δεκαετίας 1951-1960).

Το εξώφυλλο από το αμερικανικό περιοδικό JUNGLE COMICS (τεύχος 124, Απρ. 1950), που χρησιμοποιήθηκε προσαρμοσμένο ως εξώφυλλο στο ΤΟΞΟ (τεύχος 4, 14 Ιουλίου 1950). Για τα τεχνικά μέσα που διέθεταν εκείνη την εποχή τα περισσότερα ελληνικά ατελιέ γραφικών τεχνών, το ξεπατίκωμα και το ρετουσάρισμα θα πρέπει να θεωρείται ικανοποιητικό.

ο περιοδικό “Τόξο”, ένα από τα πρώτα εξ ολοκλήρου εικονογραφημένα ελληνικά περιοδικά, είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση όσον αφορά στο κατά πόσο, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η παρουσία του Στέλιου Ανεμοδουρά σε αυτό είτε ως συγγραφική είτε ως εκδοτική ή και τα δυο μαζί. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς εμφανίζεται ως διευθυντής και μοναδικός υπεύθυνος της έκδοσης. Είναι, όμως και εκδότης; Αν και του χρεώνεται η έκδοση από τους ερευνητές των πρωτογενών πηγών των λαϊκών παιδικών περιοδικών, ο ίδιος ο Ανεμοδουράς έμμεσα έχει αρνηθεί την εκδοτική πατρότητά του με το να μην το συμπεριλαμβάνει στις δικές του εκδοτικές προσπάθειες.

ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Οι ιστορίες ήταν ποικίλου περιπετειώδους περιεχομένου: πειρατικές και ναυτικές περιπέτειες, ζούγκλας, γουέστερν, εξωτικές, εποχής με ξιφομαχίες και μια πολεμική. Είναι δύσκολο να εντοπισθούν οι προελεύσεις των κόμικς, στις εσωτερικές σελίδες. Λείπουν τελείως τα credits των copyrights πνευματικών δικαιωμάτων. 39

Το πάνελ από το πρωτότυπο κόμικ “The Hawk” σε σύγκριση με την προσαρμογή του για το οπισθόφυλλο του “Τόξου”.

Ασπρόμαυρο καρέ από το κόμικ των εσωτερικών σελίδων συμπληρώνεται από Έλληνα illustrator, χρωματίζεται και γίνεται εξώφυλλο του περιοδικού. Έχει και κάποιες διαφορές από το πρωτότυπό του.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ

ο “Τόξο”, με τα σημερινά δεδομένα -όσον αφορά στην αφηγηματική του δομή- για το τι είναι κόμικ, εντάσσεται σε μια κατηγορία, που θα μπορούσαμε να την πούμε: ανάγνωσμα με αλληλουχία πάνελ εικονογράφησης και αντιστοίχου κειμένου. Τα συνοδευτικά δε, κείμενα, κάτω από κάθε εικόνα, λειτουργούν ως επεξηγηματικές λεζάντες τους. Οπωσδήποτε, όμως, σε γενική θεώρηση είναι κόμικ, αφού το εικονογραφημένο εμβαδόν της χωρισμένης σε πάνελ σελίδας υπερβαίνει το 50% της ύλης. Στο “Τόξο”, η προέλευση των ιστοριών είναι από αυθεντικά κόμικς, κυρίως αμερικανικά, όπου οι εικόνες έχουν υποστεί επεξεργασία με τη μέθοδο του ξεπατικώματος. Η επεξεργασία συνίστατο στο να αφαιρεθούν τα “συννεφάκια” διαλόγων από την πρωτότυπη εικόνα, καθώς και τμήματά της ή και ολόκληρες εικόνες, προκειμένου να προσαρμοστεί η ιστορία στις ανάγκες σελιδοποίησης. Τα επεξηγηματικά κείμενα κάτω από τις εικόνες ήταν κι αυτά “προϊόν” της επεξεργασίας. Με θετικό πρόσημο στην προσέλκυση αγοραστικού κοινού η συμβολή του εξώφυλλου παρά τις τεχνικές αδυναμίες της λιθογραφικής εκτύπωσής τους. Εκτός από το εξώφυλλο του 4ου τεύχους, που είναι πιστή αναπαραγωγή από τεύχος της αμερικανικής σειράς Jungle Comics, όλα τα υπόλοιπα εξώφυλλα είναι επεξεργασμένα και μεγεθυμένα καρέ από τα πάνελ της ιστορίας στις εσωτερικές σελίδες. 41

Αν και δεν αναφέρεται ο illustrator των εξώφυλλων, για κάποια από αυτά, λόγω γραμμής, εικάζεται “χέρι” Βύρωνα Απτόσογλου, ενώ στα τρία τελευταία τεύχη, αυτά με το μονόχρωμο εξώφυλλο, ο γραφισμός του τίτλου, παρά το ίδιο το σκίτσο, είναι που “προδίδει” Θέμο Ανδρεόπουλο. Και μια ιδιαίτερη αναφορά στο πρώτο από τα δυο οκτασέλιδα τετράχρωμα κόμικς, που δημοΤυπική διάταξη εσωτερικής σελίδας. σιεύτηκαν στο οπισθόφυλλο. Στο: “ Το Γεράκι των Ινδιών”. Πρόκειται για το κόμικ με πρωτότυπο τίτλο “East India Trading Company”. Ήταν μια περιπέτεια στη σειρά του χαρακτήρα “The Hawk” που δημοσιευόταν στο μηνιαίο αμερικανικό περιοδικό Jumbo Comics. Η συγκεκριμένη περιπέτεια είχε δημοσιευτεί στο τεύχος 135 του περιοδικού τον Μάιο του 1950, δηλαδή δυο μήνες πριν δημοσιευτεί και στο “Τόξο”. Σε έναν προσεκτικό αναγνώστη δεν θα διέφευγε, ότι η υπογραφή του δημιουργού της, του Willis Rensie, δεν είναι παρά αναγραμματισμός στο επίθετο ενός από τους κορυφαίους δημιουργούς κόμικ όλων των εποχών· του Will Eisner! Η ακριβής προέλευση του δεύτερου τετράχρωμου κόμικ οπισθοφύλλου με τίτλο “Η Λαίδη με τα πράσινα” δεν εντοπίστηκε.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Διαταγή του Βασιλέως 2. Το Κάστρο του Κουρσάρου 3. Ο Βασιλιάς της Χαμένης Γης 4. Καέγκα, ο Ξανθός Θεός 5. Οι Θησαυροί του Χασάν 6. Αποστολή στην Ταγγέρη 7. Ο Πυρπολήτής 8. Σαμποτάζ στη Θάλασσα -Πόλεμος στον Ειρηνικό 9. Το Νησί του Μυστηρίου 10. Η Σπηλιά τν Θησαυρών 11. Η Ζούγκλα τιμωρεί 12. Οι Δαίμονες των Ωκεανών 13. Ο Καμπαλλέρο 14. Ο Ελευθερωτής του Μεξικού -Ο Καπετάν Τολμηρός 15. Κατάσκοποι στη Ζούγκλα 16. Ο Ναός της Σιωπής 17. Καγιούκ, ο Τοξότης 18. Μπρικ, Κουρσάρος στην Έρημο 19. Η Κατάρα της Ζούγκλας 20. Ο Μπόρας δραπετεύει 21. Το Νησί του Φόβου (δεν κυκλοφόρησε)

Η τελευταία σελίδα του τελευταίου εκδοθέντος τεύχους, όπου προαναγγέλλεται το επόμενο τεύχος. Δεν εκδόθηκε, το περιοδικό διέκοψε την κυκλοφορία του απρόοπτα.

Η ταυτότητα του περιοδικού δεν προσδιορίζει σαφώς τον εκδότη του περιοδικού. Ο Σ. Ανεμοδουράς είχε αρνηθεί ότι επρόκειτο για δικό του εκδοτικό εγχείρημα ή τουλάχιστον αποκλειστικά δικό του, εφ’ όσον η οικονομική διαχείριση έδειχνε εμμέσως να ασκείται από τις “Εκδόσεις Καλαφάκη”. 43

“Βιβλιοθήκη των Νέων” θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η πρώτη απόπειρα του Στέλιου Ανεμοδουρά στον εκδοτικό χώρο και συγκεκριμένα σε αυτόν των λαϊκών βιβλίων τσέπης (σχήμα 17 Χ 12 cm). Η παρουσία, ωστόσο, της “Βιβλιοθήκης των Νέων” στον εκδοτικό χώρο είναι κάπως ασαφής. Ίσως, γιατί και οι πληροφορίες για αυτήν είναι ελλιπείς. Για την περίοδο δραστηριότητας της “Βιβλιοθήκης των Νέων” μόνον εικασίες μπορούν να διατυπωθούν. Αυτή υπολογίζεται μεταξύ 1948-49. Μοναδικό δεδομένο είναι ότι ο Στέλιος Ανεμοδουράς εμφανίζεται ως συνιδιοκτήτης-συνδιευθυντής με τον Π. Σαμαρά (πρόκειται για τον δημοσιογράφο, συγγραφέα και μετέπειτα εκδότη των εκδόσεων “Πελαργός”) σε τρία βιβλία καθώς, και σε ακόμα δύο, που είχαν προαναγγελθεί, αλλά δεν είναι διαπιστωμένο ότι κυκλοφόρησε κάποιο από αυτά.

Οι τρεις γνωστοί τίτλοι είναι κατά σειρά έκδοσης: 1. “Οι Κουρσάροι των Τροπικών” του Τζακ Λάντον (διασκευή: Σ. Πετρίτης) 2. “Ανταρσία στη Ζούγκλα” του Ρέτζιναλντ Κάμπελ (διασκευή: Σ. Πετρίτης) 4. “Θύελλα στον Βορρά” του Φένιμορ Κούπερ (διασκευη: Σοφία Παπαδάκη) Αυτό το υπ’ αριθμό 4 είναι που δημιουργεί την ασάφεια. Δεν προαναγγέλλεται στα δύο προηγούμενα, δεν έχει στο εξώφυλλο το σηματάκι της έκδοσης (έναν Πήγασο), που το έχουν τα άλλα δύο και ενώ επιγράφεται ως έκδοση στη σειρά “Βιβλιοθήκη των Νέων”, σε κατάλογο εκδοθέντων βιβλίων, έχει τον αύξοντα αριθμό 22 στη σειρά Παγκόσμιας Λογοτεχνίας των εκδόσεων “Φοίβος”. Όπως και να έχει, η υπογραφή του με την ιδιότητα του ιδιοκτήτη-εκδότη της σειράς, πιστοποιεί την πρώιμη εκδοτική δραστηριότητα του Στέλιου Ανεμοδουρά, καθώς εκείνη την ίδια εποχή ήταν και βασικός συγγραφέας και μεταφραστής στη “Μάσκα”. 44

“ΣΙΝΕΦΙΛΜ -ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ” “Πόθοι στους Βάλτους -Σιλβάνα Μάνγκανο” (πρωτότυπο, προσαρμογή από την κινηματογραφική ταινία “Riso Amaro” του 1949). Δεν αναφέρεται εκδότης. Αν και σαν τίτλος σειράς είχε προαναγγελθεί με παρεμφερή ονομασία από τις εκδόσεις της "Μάσκας" (Β΄ περίοδος), για το γεγονός ότι η διανομή της και προβολή της στην Ελλάδα είχε γίνει μετά τη λήξη της συνεργασίας με τις εκδόσεις του Μαγγανάρη, ενδέχεται να είναι αυτοέκδοση του Στέλιου Ανεμοδουρά, μέσα στο 1950, στην οποία εμφανίζεται ως επιμελητής έκδοσης, δίχως να αποκλείεται να είναι και ο συγγραφέας. Η έκδοση συμπεριλαμβάνεται και στη σειρά “Βιβλία Της Τσέπης - Αυτοτελή Και Ακέραια” των εκδόσεων “Μασκούλα κλπ.” της Μάσκας.

Οι κατάλογοι των εκδοθέντων βιβλίων των εκδόσεων “Βιβλιοθήκη των Νέων” και των εκδόσεων “Φοίβος”. Αν και πρόκειται για δυο διαφορετικούς εκδοτικούς οίκους, οι κοινοί τίτλοι τους είναι ακριβώς οι ίδιοι, με μοναδική διαφορά τους αυτή στο οπισθόφυλλο, όπου διακρίνεται η διαφορετικότητα των εκδοτικών φορέων. 45

Συγγραφική Και Εκδοτική Δραστηριότητα Του Στέλιου Ανεμοδουρά Στην Πρώτη Περίοδο Ακμής (1951-1968)

ΤΑ ΜΙΚΡΟΗΡΩΙΚΑ

εριπέτειες με ήρωες πρωταγωνιστές στην εφηβική ηλικία σε διάφορες χρονικές περιόδους και σε διάφορα περιβάλλοντα. Κύριο χαρακτηριστικό των περιπετειών είναι ότι οι έφηβοι ήρωες των αναγνωσμάτων μάχονται και πολεμούν υπερασπιζόμενοι τα ιδανικά της ελευθερίας και της δικαιοσύνης. Κυριαρχεί ο Μικρός Ήρως ως το πλέον εμβληματικό περιοδικό όχι μόνο της ενότητας, αλλά ολόκληρης της εποχής του.

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια με θέμα την Κατοχή ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 24 Φεβρουαρίου 1953 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 18 Ιουνίου 1968 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 798 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Τρίτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Θάνος Αστρίτης (ψευδώνυμο του Στέλιου Ανεμοδουρά) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΙ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) και Θέμος Ανδρεόπουλος (χωρίς υπογραφή) για ορισμένα τεύχη (253-272 εσωτερική εικονογράφηση και 263- 278 εξώφυλλο) ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ: Ανατύπωση (1961), Τρίτη Έκδοση (1966), “Εικονογραφημένος Μικρός Ήρως” (1968), “Μικρός Ήρως, εβδομαδιαίο εικονογραφημένο περιοδικό” (1976), 100 τομίδια 8 τευχών σε μορφή βιβλίων τσέπης (1985), Επανέκδοση με ένα τομίδιο και ένα τεύχος (2000), Συλλεκτική replica σε φακέλους με 4 τεύχη (2005), Τομίδια 5 τευχών (2013-) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

τα τέλη Φεβρουαρίου του 1953 κάνει την εμφάνισή του στα περίπτερα ένα λαϊκό παιδικό περιοδικό, το οποίο έμελλε να καταστεί το πλέον εμβληματικό της εποχής του, “Ο Μικρός Ήρως”, ενώ ο απόηχός του, χάρη στις αλλεπάλληλες συλλεκτικές επανεκδόσεις του, διατηρεί τον θρύλο ζωντανό. Κατ’ εξοχήν αγορίστικο ανάγνωσμα, διαβάστηκε και αγαπήθηκε -μερικές φορές και πιο φανατικά- από κορίτσια της ίδιας ηλικίας, που άλλωστε δεν είχαν τότε δικά τους αποκλειστικά περιοδικά. Όταν ο Θάνος Αστρίτης -κανείς τότε δεν ήξερε ότι επρόκειτο για ψευδώνυμο του δημοσιογράφου Στέλιου Ανεμοδουράχτυπούσε στα πλήκτρα της γραφομηχανής του τις πρώτες αράδες του νέου του αναγνώσματος, ούτε ο ίδιος φανταζόταν τι ξεκινούσε, γράφοντας το μυθιστορηματικό έπος του Παιδιού-Φάντασμα και της μικρής παρέας του. Δεν μπορούσε να φανταστεί ότι δημιουργούσε το ανάγνωσμα που θα σηματοδοτούσε με την καταλυτική παρουσία του μια ολόκληρη εποχή. Τον “Χρυσό Αιώνα” του ελληνικού παιδικού λαϊκού αναγνώσματος, ο οποίος έκλεισε τον θεματικό και θεαματικό του κύκλο ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση του κύκλου του “Μικρού Ήρωα” ως ανάγνωσμα... 49

ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΗΡΩΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ Στα περισσότερα από τα 15 χρόνια της εβδομαδιαίας κυκλοφορίας του υπήρξε το κυρίαρχο έντυπο στο μοίρασμα μεριδίων της αγοράς στον τομέα των παιδικών περιοδικών με τρεις εκδόσεις του ταυτόχρονα: την Πρώτη έκδοση κάθε Τρίτη (1953-1968, τεύχη: 1-798), την Ανατύπωση κάθε Σάββατο (1961-1968, τεύχη: 1-370) και την Τρίτη έκδοση κάθε Πέμπτη (1966-1968, τεύχη: 1-85). Και οι τρεις κυκλοφορίες διακόπηκαν απότομα την ίδια εβδομάδα, για να παραχωρήσουν τη θέση τους στον “Εικονογραφημένο Μικρό Ήρωα”. Στο σχεδιασμό του “Μικρού Ήρωα”, ο Στέλιος Ανεμοδουράς, μάλ μάλλον είχε επεξεργαστεί κάποιο πλάνο για ένα ολιγότευχο ανάγνωανάγνω σμα στα χρόνια της Κατοχής, στο οποίο θα πρωταγωνιστούσε ως πρότυπο των αναγνωστών του ένα αγόρι 13-14 χρονών περίπου, προικισμένο με ιδιαίτερες ικανότητες και ταλέντα. Φορέας υψηλών πατριωτικών και ηθικών ιδανικών, ταυτόχρονα δε και αμείλικτος τιμωρός των σταυρωτήδων της πατρίδας του. Το ιστορικό χρονικό διάστημα της δράσης του, αν και δεν αναφέρεται ρητά στο ανάγνωσμα, προσδιορίζεται πολύ εύκολα από τις βιογραφικές αναφορές του μικρού του ήρωα, του Γιώργου Θαλάσση. Η δράση του άρχισε την άνοιξη του 1943, δηλαδή 18 μήνες περίπου πριν την απελευθέρωση. Την πρόθεσή του για ένα ανάγνωσμα μόλις λίγων τευχών, ο συγγραφέας την έδειξε και με την χρονολογική σειρά αναφο αναφοράς κάποιων ιστορικών γεγονότων που είχαν, πράγματι, συμβεί μέσα σε αυτό το διάστημα και στα οποία ο Γιώργος Θαλάσσης ή Παιδί-Φάντασμα, είχε εμπλακεί ενεργά. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς αρχίζει να συνθέτει το “έπος” του έχοντας δυο βασικά συστατικά στα χέρια του: το συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα κινηθεί και την τουλάχιστον εξάχρονη θητεία του ως συγγρα συγγραφέα στα περιοδικά της παραλογοτεχνίας. Ταυτόχρονα είναι και ενεργός δημοσιδημοσι ογράφος με άνεση στον χειρισμό της καθημερινής γλώσσας. Από το ιστορικό πλαίσιο θα αντλήσει γεγονότα, για να τα εντάξει στο μύθο του. Από τη θητεία του στα “pulps” θα εμπνευστεί πλοκές και θα αξιοποιήσει τους βασικούς κανόνες της αφηγηματικής ροής της λαϊκής λογοτεχνίας: ρυθμό, δραματικές κορυφώσεις και εκκρεμότητες στα ντεκουπάζ σκηνών, καθώς και αφήγηση σε ενεστώτα χρόνο. Ελάχιστες οι λυρικές εξάρσεις στις περι περιγραφές, αλλά κάπως περισσότερα τα σχόλια, μέσω των οποίων ο συγ συγγραφέας περνάει τα μηνύματά του σχετικά με την ιστορία και τις ηθι ηθι50

κές αξίες. Αυτό, καταστάλαγμα της δημοσιογραφικής του παιδείας. Το δυσκολότερο ήταν άλλο. Γράφοντας ένα ανάγνωσμα ενταγμένο στο ιστορικό πλαίσιο μιας πολύ πρόσφατης περιόδου της ελληνικής Ιστορίας, που έκρυβε μάλιστα και πολλές παγίδες, επιχειρούσε κάτι παράτολμο. Έπρεπε να περάσει τα μηνύματά του, ισορροπώντας με επιδέξια ουδετερότητα στο τεντωμένο σκοινί της ένθεν και ένθεν καχυποψίας για τις προθέσεις του. Η χωρίς άμεση ονομαστική αναφορά σε οργανώσεις, πολιτικές ιδεολογίες, πραγματικά ονόματα και χωρίς καμιά αναφορά στις ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ τους στη διάρκεια της Κατοχής, πέρασε μια γραμμή ανύπαρκτου, στην πραγματικότητα, ενιαίου και "Ούτε ο ίδιος ο Στέλιος Ανεμοδουράς ομόψυχου εθνικού αγώνα. μπορούσε να φανταστεί, ξεκινώντας Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι η να γράφει τον Μικρό Ήρωα, ότι προσπάθειά του δεν εκτιμήθηκε δημιουργούσε το ανάγνωσμα-έπος που από αυτούς που επέμεναν να διαιθα σηματοδοτούσε με την καταλυτική ωνίζουν το μεταξύ τους μίσος. Με παρουσία του μια ολόκληρη εποχή. Τον την καχυποψία τους “έβλεπαν” ότι επρόκειτο για ένα ανάγνωσμα το Χρυσό Αιώνα του ελληνικού παιδικού οποίο πίσω από τις γραμμές περλαϊκού αναγνώσματος." νούσε μηνύματα, που θα έχτιζαν υποσυνείδητα τα “πιστεύω” της αντίπαλης ιδεολογικά παράταξης! Ωστόσο, τον Στέλιο Ανεμοδουρά, από τη στιγμή που ο ίδιος πίστευε ότι πίσω από τις γραμμές του κειμένου εκφράζει το πνεύμα συμφιλίωσης, περισσότερο τον ενδιέφερε να γίνει αποδεκτό από τους μικρούς αναγνώστες του, ώστε να τους περάσει και να τους εμπεδώσει τις αξίες της αγάπης για την πατρίδα, του ηρωισμού, της ελευθεροφροσύνης, του ανθρωπισμού, της αυτοθυσίας, του αισθήματος δικαίου και της ειρήνης. Σε δεύτερο επίπεδο, έντυσε τη μυθοπλασία του με ψήγματα πραγματικών ιστορικών γεγονότων και προσώπων, χωρίς να εν-διαφέρεται για την ιστορική χρονολογική σειρά τους, με γενικές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, με στοιχεία ελληνικής και παγκόσμιας γεωγραφίας και με νύξεις-σχόλια για τα γεωπολιτικά συμφέροντα των μεγάλων. Προίκισε τον μικρό πρωταγωνιστή του, τον Γιώργο Θαλάσση/ Παιδί-Φάντασμα, με απίθανες ικανότητες, σωματικές και πνευματικές, για την ηλικία του, με γνώσεις στην τεχνολογία, στην ιστορία, στις ξένες γλώσσες, όχι επειδή θα εμπλούτιζαν το οπλοστάσιό του στον αγώνα της απελευθέρωσης της πατρίδας του, αλλά για να προτείνει το -άφθαστο στην πραγματικότηταπρότυπο ενός υπερανθρώπου με σάρκα και οστά. Η κρίση των ηθικών αξιών στην ταραγμένη δεκαετία του ήταν η αιτία που τα παιδιά της πρώτης μεταπολεμικής εποχής αναζητούσαν ένα 51

πρότυπο, αν όχι να μπορέσουν να το φτάσουν, τουλάχιστον να ονειρευτούν με αυτό. Ο Γιώργος Θαλάσσης φάνταζε σαν ο ιδανικός. Και για άλλο λόγο: ότι τους έμοιαζε στην ηλικία σαν τον φίλο της διπλανής πόρτας. Στο περιεχόμενο το ανάγνωσμα μπορεί να περιορίζεται σε περιπέτειες που έχουν να κάνουν με αντιστασιακή δράση στη διάρκεια της Κατοχής, αλλά η θητεία του συγγραφέα και σε άλλα είδη περιπέτειας εμπλούτισε τους άξονες δράσης και τα πρόσωπα. Κατασκοπεία, αστυνομική πλοκή, υπερφυσικό μυστήριο, τρόμος, επιστημονική φαντασία, γουέστερν, εξωτική περιπέτεια σε διάφορα μέρη του κόσμου, εξωτικά ή κοσμοπολίτικα μέρη, ζούγκλα κλπ., καθώς και πράκτορες με παράξενες ιδιότητες ή στολές, απευθείας εμπνευσμένες από αμερικάνικα κόμικς ή λαϊκά αναγνώσματα. Η ιστορία σε παραμύθι. Το έπος, γιατί περί έπους πρόκειται, ολοκληρώθηκε ανολοκλήρωτο με το τεύχος 798. Είναι ανολοκλήρωτο, γιατί οι τελευταίες αράδες του τελευταίου τεύχους αφήνουν την κλασική εκκρεμότητα σαν τις τελευταίες αράδες οποιουδήποτε προηγούμενου τεύχους. Σταμάτησε απότομα για λόγους που θεωρούνται αδιευκρίνιστοι, πριν καν ολοκληρωθεί και ο τυπικός κύκλος των οκτώ τευχών του 100ου τόμου. Ενταγμένο εξ ορισμού σε ένα ιστορικό πλαίσιο με αρχή και τέλος δεδομένο, θα ολοκληρωνόταν τυπικά είτε με τον ηρωικό θάνατο όλων των ηρώων σε κάποια μάχη τους με τον εχθρό ή με τη μέρα της ΑπελευθέΑπελευθέ ρωσης από τη γερμανική Κατοχή. Κανένα από τα δύο δεν έγινε, με συνέπεια το κυρίαρχο ζηζη τούμενο, το οποίο διέτρεχε το κείμενο αράδα με την αράδα από την αρχή του, να μείνει μετέωρο... Ανολοκλήρωτο... Αδικαίωτο. Ή να ελευθερώσουν την πατρίδα ή να πέσουν για τη Λευτεριά της.

ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ Με τους δυο από τους τρεις κύριους ήρωες του αναγνώσματος, τον Γιώργο Θαλάσση και τον Σπίθα, να δένουν μαζί από το πρώτο κιόλας τεύτεύ χος, ο Στέλιος Ανεμοδουράς προσδιόρισε ότι το ανάγνωσμά του θα είναι αγοροκεντρικό, όπως εκείάλλωστε ήταν και τα περισσότερα περιοδικά εκεί νης της εποχής. Η Κατερίνα, το τρίτο μέλος της παρέας, αν και κάνει την εμφάνισή της κι αυτή στο πρώτο τεύχος, ενεργή συμμετοχή στη δράση θα αρχίσει να έχει από το τεύχος 29 (Νίκη, το Κορίτσι-Φάντασμα). Στην παρέα του Παιδιού-ΦάνταΠαιδιού-Φάντα σμα, πολύ πιο μετά, θα αρχίσουν να προστίθενται -και ο θάνατος να αφαιρεί μετά από μερικά τεύχη- κι άλλα μέλη, που 52

εκτός των δύο πρώτων από αυτά, όλα τα υπόλοιπα ήταν πολύ μικρής ηλικίας. Εκείνο που δεν είχε εκτιμήσει σωστά ο Στέλιος Ανεμοδουράς ήταν η ηλικία των δυο πρωταγωνιστών του. Τους βγάζει και τους δυο στη σκηνή ορίζοντας ρητά την ηλικία τους: Κάτι μεταξύ 13 και 14 χρονών. Παρότι η υπερβολή διατρέχει ολόκληρο το ανάγνωσμα, τους έδινε ηλικία για κατορθώματα, που το πολύ να ήταν γαβριάδες και σαλταδόροι. Για παραπάνω δεν θα είχαν μήτε τις γνώσεις μήτε τα σωματικά προσόντα να διεκπεραιώσουν με επιτυχία τις αποστολές, τις οποίες σχεδίαζε να τους αναθέσει... Έστω κι αν ο Γιώργος Θαλάσσης στο δεύτερο μόλις τεύχος πιλοτάρει καταδιωκτικό και εμπλέκεται σε αερομαχία με γνώση και σθένος έμπειρου μάχιμου πιλότου. Από την άλλη μεριά δεν θα λειτουργούσε και σαν πρότυπο, από τη στιγμή που διαπιστώθηκε ότι το περιοδικό διαβαζόταν και από παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. Μέσα σε μια νύχτα (τεύχος 17), ο Γιώργος και ο Σπίθας μεγάλωσαν, εικαστικά τουλάχιστον, κατά πέντε χρόνια! Η εικόνα ενός εφήβου ήταν πιο πειστική, αλλά στο κείμενο δεν υπήρξε καμιά αναφορά. Θα ήταν άστοχο άλλωστε. Έφτανε η εικόνα, για να περάσει την αλλαγή προς το πιο λογικό. Όσο για την Κατερίνα, το κοριτσάκι ηλικίας πρώτων τάξεων του δημοτικού, μεταμορφώθηκε κι αυτή σε κοπέλα, πάλι απότομα, ύστερα από μερικά τεύχη, φορώντας μια στενή γαλάζια φόρμα που αναδείκνυε το καλοσχηματισμένο Έπρεπε να περάσει τα μηνύματά του γυναικείο κορμί της. Η δεκαεισορροπώντας με επιδέξια ουδετερότητα ξάδα των άλλων μικρών -πλην στο τεντωμένο σκοινί της ένθεν κι ένθεν όμως- αναλώσιμων ηρώων, που παρέλασε από τις σελίδες του καχυποψίας για τις προθέσεις του... περιοδικού, πλαισιώνοντας την τριάδα των πρωταγωνιστών, είχε βασικά δυο ρόλους να επιτελέσει. Ο πρώτος και φανερός ήταν με τη διαδοχική τους ένταξη και απόσυρση να ανανεώνει ο συγγραφέας το ενδιαφέρον των μικρών αναγνωστών του με το να προσθέτει καινούργιους ήρωες. Παράλληλα, αναδείκνυε συνομίληκα τους πρότυπα, που το καθένα από αυτά είχε αναπτυγμένο και ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ή χάρισμα. Πάντοτε, απίθανα υπερβολικό, για να είναι πραγματικό. Ήταν όμως αποδεκτό μέσα στην όλη σύμβαση και διασκεδαστικό. Η δεύτερη αποστολή που είχαν να διεκπεραιώσουν δεν ήταν τόσο φανερή. Η σύντομη παρουσία τους και η απώλεια τους ήταν ένα μάθημα ζωής για τους μικρούς αναγνώστες. Η εμφάνιση του θανάτου μέσα σε μια οικογένεια είναι φυσιολογική και μη αποτρέψιμη. Θα έπρεπε τα παιδιά -αν όχι να συνηθίσουντουλάχιστον να αποδεχτούν την ιδέα και να μάθουν να ζουν με αυτή. Κι ένα κοινό χαρακτηριστικό σε όλους αυτούς τους περαστικούς μικρούς- μικρούς ήρωες από τις σελίδες του ”Μικρού Ήρωα”. Κανένας τους δεν χρησιμοποιούσε πυροβόλο όπλο. Μελετημένη επιλογή από τον Στέλιο Ανεμοδουρά. 53

ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Ο κεντρικός ήρωας του αφηγήματος. Το Παιδί-Φάν τασμα. Είναι ο ίδιος ο ”Μικρός Ήρως”. Το αρχέτυπο του ήρωα. Το ”ονειρεμένο πρότυπο” κάθε αγοριού. Περισσότερο γιατί αναδεικνύεται ως άφοβος κι αδάμαστος μαχητής και πάντα νικητής, παρά για τα πνευματικά και γνωστικά προσόντα, με τα οποία τον είχε προικίσει χωρίς φειδώ ο συγγραφέας του αναγνώσματος.

ΣΠΙΘΑΣ Θα έλεγε κανένας πως είναι η κωμική πινελιά του αναγνώσματος. Θα τον χαρακτήριζε όμως λάθος ως χαρακτήρα. Είναι η πιο τραγική φιγούρα του αναγνώσματος. Και μόνο ο χαρακτηρισμός του ως ”αιώνια πεινασμένο παιδί” φτάνει. Η πείνα θέριζε στην Κατοχή παιδιά και μεγάλους και δεν ήταν καθόλου αστείο. Αλλά είναι κι άλλα που σκιαγραφούν την τραγικότητά του. “Θύμα” της άδολης τρυφερότητάς του και των ευαισθησιών του, μετατρέπεται σε παράτολμο ήρωα με θολωμένο νου σε στιγμές απόγνωσης ή ανεξέλεγκτες κρίσεις τρέλας, όταν συμβαίνει κάτι αναπάντεχα θλιβερό... Χαρακτήρας απ’ ευθείας βγαλμένος από τους τραγικούς ήρωες της αρχαίας τραγωδίας... Θεωρείται “πνευματικά καθυστερημένο παιδί”, χαρακτηρισμός που έρχεται σε ευθεία αντινομία με ενέργειες του και ιδιότητες που αποδεικνύουν το αντίθετο... Όλα τούτα, σε συνδυασμό με την καρικατουρίστικη χοντρή του φιγούρα, μόνο ως αντίστιξη παράγουν γέλιο, όπως ο τραγικός παλιάτσος της Commedia dell’ Arte... Χωρίς να έχει ομολογηθεί φανερά από τον Στέλιο Ανεμοδουρά, ο Σπίθας είχε υπάρξει πιο δημοφιλής από τον Γιώργο Θαλάσση! Δεν είναι μόνο οι αναφορές σε αυτόν από τους αναγνώστες στο “Ταχυδρομείο”, είναι και το ότι ο ίδιος ο Ανεμοδουράς, σαν συγγραφέας και σαν εκδότης, του είχε αφιερώσει περισσότερους τίτλους στο περιοδικό από όσους στον Γιώργο Θαλάσση/ Παιδί-Φάντασμα και, αν μετρηθούν και οι εμφανίσεις του στα εξώφυλλα, ίσως βρεθούμε μπροστά και σε άλλες εκπλήξεις! 54

ΚΑΤΕΡΙΝΑ Το θηλυκό μέλος της παρέας, που συμπληρώνει ισότιμα την τριάδα. Θα εξελιχθεί σε ένα θηλυκό Παιδί-Φάντασμα, πάντα στο πλευρό του αγαπημένου της Γιώργου Θαλάσση. Όσο παράξενο κι αν φαίνεται, η αύρα θηλυκότητας που ανέδιδε, προερχόταν κυρίως από την σχεδόν αρσενική συμπεριφορά της. Όπως και να ‘χε, τούτο δεν εμπόδιζε τα αγόρια αναγνώστες του περιοδικού να διεκδικούν στα όνειρά τους, το καθένα για δικό του λογαριασμό, την Κατερίνα των... Απτόσογλου-Ανεμοδουρά, με την ίδια αναλογία συμπεριφοράς που τα κορίτσια αναγνώστριες του περιοδικού διεκδικούσαν στα δικά τους όνειρα τον Γιώργο, των Ανεμοδουρά- Απτόσογλου! Να ένα ακόμα από τα συστατικά της επιτυχημένης για τόσα πολλά χρόνια συνταγής του αναγνώσματος.

ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΛΩΣΙΜΟΙ Με εξαίρεση τον Κεραυνό και τον Αρτέμιο, που ήταν άντρες, καθώς και τον Νίκο Γαλανό, που ήταν συνομήλικος με τον Γιώργο Θαλάσση, μια σειρά δεκατεσσάρων παιδιών από 8 (!) χρονών έως την εφηβική ηλικία, αγόρια και κορίτσια, πλαισίωναν διαδοχικά τη βασική τριάδα του αναγνώσματος. Το καθένα από αυτά με τη δική του προσωπικότητα, τις δικές του ξεχωριστές ιδιότητες ή “παιδικό” όπλο, με το οποίο αντιμετώπιζε τον εχθρό, έδινε ποικιλία στη δράση και στα επεισόδια του αναγνώσματος ανανεώνοντας συνεχώς το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού. Κοινό γνώρισμα όλων, όπως και των βασικών ηρώων, το ότι ήταν όλα τους ορφανά και από τους δυο γονείς τους με εξαίρεση την Κατερίνα που ορφάνεψε αργότερα και τον Σπίθα που είχε μια... γιαγιά στην επαρχία, για τις σεναριακές ανάγκες ενός και μόνο τεύχους. 55

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ

ΚΕΡΑΥΝΟΣ

(τεύχη: 1-35) Αντιστασιακό ψευδώνυμο μεσήλικα πατριώτη, πατέρα της Κατερίνας και αρχηγού ομώνυμης πατριωτικής οργάνωσης.

ΝΙΚΟΣ ΓΑΛΑΝΟΣ

(τεύχη: 144 -151) Ελληνόπουλο από την Κύπρο με εξαιρετικές ακροβατικές ικανότητες, συνομήλικο με τον Γιώργο Θαλάσση. Όπλο του η σφεντόνα, αλλά και τα πυροβόλα όπλα.

ΔΙΑΒΟΛΑΚΟΣ

(τεύχη: 163 -411) Εντεκάχρονο αγόρι από την Κρήτη, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Γιάννης Αστράκης. Ο πλέον μακρόβιος από τους μικρούς αναλώσιμους της παρέας του Παιδιού-Φάντασμα. Σαν χαρακτήρας δράσης υπήρξε το παιδικό alter ego του Γιώργου Θαλάσση. Όπλο του η σφεντόνα.

ΑΡΤΕΜΙΟΣ

(τεύχη: 231-247) Καλόγερος σε μοναστήρι της Στερεάς Ελλάδας, που αποσχηματίστηκε όταν γνωρίστηκε με το Παιδί-Φάντασμα και έγινε σαμποτέρ στην πατριωτική ομάδα του Γιώργου Θαλάσση.

ΖΟΥΖΟΥΝΙ

(τεύχη: 256-411) Το δεύτερο μετά τον Διαβολάκο πιο μακρόβιο παιδί στην παρέα του Παιδιού-Φάντασμα. Το πραγματικό του όνομα ήταν Θανάσης Μελίρης και θα πρέπει να ήταν ο μικρότερος σε ηλικία σύντροφος στην παρέα. Όπλο του το φυσοκάλαμο που πέταγε καρφίτσες.

ΤΖΙΤΖΙΚΙ

(τεύχη: 412-473) Ο πρώτος της δεύτερης γενιάς από τους μικρούς-μικρούς αναλώσιμους ήρωες της παρέας του Παιδιού-Φάντασμα. Το πραγματικό όνομα ήταν Δημήτρης Ράνης. Όπλο του μικρές μολυβένιες μπαλίτσες ή κουκούτσια που έφτυνε αιφνιδιαστικά και με δύναμη στο πρόσωπο του αντιπάλου του με αλάθητο σημάδι.

ΠΙΤΣΙΡΙΚΟΣ

(τεύχη: 474-499) Ηλικίας μεταξύ 10 και 12 χρονών. Ξανθός με φακίδες και πανέξυπνο πρόσωπο. Όπλο του η άριστη γνώση της ιαπωνικής πάλης.

ΠΕΙΡΑΧΤΗΡΙ

(τεύχη: 500-521) Αγόρι, όχι μεγαλύτερο από 10 χρονών, με πανέξυπνα χαρακτηριστικά, που πρόδιδαν θάρρος, θράσος, αποφασιστικότητα και ειρωνεία. Όπλο του το ότι αντιμετώπιζε τα πάντα, ακόμα και τον πιο μεγάλο κίνδυνο σαν παιχνίδι, από το οποίο έπρεπε να βγει νικητής.

ΓΑΤΟΣ

(τεύχη: 523-554) Τον έλεγαν Θανάση Γρηγορά, αλλά ο Σπίθας τον βάφτισε Γάτο, γιατί ήταν ατίθασος και ανεξάρτητος χαρακτήρας. Όπλο του οι ακροβατικές του ικανότητες και το ταλέντο του ως διαρρήκτης. 57

ΣΟΥΣΟΥΡΑΔΑ

(τεύχη: 572-591) Η δεκάχρονη Μαρία υπήρξε η “αγαπημένη” του Σπίθα, ο οποίος τη βάφτισε... σουσουράδα για το θράσος της και την τσαχπινιά της.

ΜΠΟΜΠΙΡΑΣ

(τεύχη: 592-714) Ο 12χρονος κατά κόσμον Κώστας Λούλης ήταν μια πανεπιστημονική μεγαλοφυΐα. Οι γνώσεις του στη Χημεία, τη Φυσική και στα Μαθηματικά, που ανταγωνίζονταν τις γνώσεις σοφών καθηγητών στις αντίστοιχες επιστήμες, ήταν και το όπλο του.

ΚΥΠΡΟΣ ΓΑΒΡΙΑΣ

(τεύχη:555-571) Δεκάχρονος γενναίος μαχητής, με την εξυπνάδα και το θράσος των παιδιών που μεγαλώνουν κι επιβιώνουν στο δρόμο, και εφευρετικός πολυτεχνίτης. Το πραγματικό του όνομα ήταν Πολύκαρπος Πολυκαρπίδης. Όπλο του ο ντουφεκοσωλήνας, ένα παράξενο κατασκεύασμα, δικής του επινόησης, που έμοιαζε μεν σαν παιχνίδι, αλλά ήταν επικίνδυνα θανατηφόρος.

(τεύχη: 607-714) Το 10χρονο κοριτσάκι από τη Λευκωσία, σε χαρακτήρα και χαρακτηριστικά, έμοιαζε σε πολλά σημεία με την προηγούμενη μικρούλα ηρωίδα της παρέας, τη Σουσουράδα, για αυτό είχε ενθουσιάσει τον Σπίθα η ένταξή της στην ομάδα. Όπλο της οι φοβερές τσιμπιές της, που μπορούσαν να ρίξουν αναίσθητο από πόνο ακόμα κι έναν μεγάλο άντρα. “Τσιμπηματοπρωταθλήτρια” δήλωνε η ίδια, για τον εαυτό της.

ΧΑΖΟΥΛΗΣ

(τεύχη: 696-714) Περίπου 14-15 χρονών, ευστροφία μυαλού αντιστρόφως ανάλογη της μυϊκής του δύναμης. Και αν μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το πιο χαζό παιδί στον κόσμο, τότε λογικά θα ήταν και το πιο δυνατό παιδί στον κόσμο. Η υπερφυσική μυϊκή δύναμή του ήταν και το όπλο του.

ΣΑΪΤΑΣ

(τεύχη: 715-739) Αγόρι μεταξύ έντεκα και δώδεκα χρονών που είχε γεννηθεί στην Αμερική. Το πραγματικό του όνομα ήταν Γιάννης Θάσος. Όπλα του ήταν η σχεδόν υπεράνθρωπη δύναμή του, αφύσικη για παιδί της ηλικίας του, οι εκπληκτικές ακροβατικές ικανότητές του, η ασύλληπτη ταχύτητα στις αντιδράσεις του και η τέλεια γνώση του στο ζίου ζίτσου.

ΤΖΑΓΚΟΥΑΡ (τεύχη: 759-791) Αγόρι έντεκα περίπου χρονών. Το δυνατό μυστικό του όπλο ήταν τα παράξενα μάτια του που μπορούσαν να υπνωτίσουν τον άλλον ακαριαία, αιχμαλωτίζοντας τη θέλησή του. Αλλά την προσωνυμία “Τζάγκουαρ” την όφειλε -εκτός από τα χρυσαφιά του μάτια- και στην ευκινησία αίλουρου, που τον βοηθούσε να κινείται ταχύτατα και με ακροβατική ευκινησία και ευλυγισία.

ΛΙΛΙΠΟΥΤ

(τεύχη: 792-798) Το πραγματικό του όνομα ήταν Θεόδωρος Μάκρης, αλλά ο ίδιος ζητούσε να τον αποκαλούν Λιλιπούτ όπως τον αποκαλούσε ο πατέρας του χαϊδευτικά. Όπλο του ήταν μια συμπαγής καουτσουκένια σφαίρα, καθώς και οι αιφνιδιαστικές κλωτσιές του.

ΜΙΜΟΖΑ

(τεύχη: 740-763) Ξανθόμαλλο κοριτσάκι το πολύ έντεκα χρονών από την Κρήτη. Την χαρακτήριζε το θράσος και η περιφρόνηση στον κίνδυνο, ασύμβατα... με την ηλικία της. Το “Μιμόζα” ήταν το πραγματικό μικρό της όνομα. Όπλο της μια φοβερή και άκρως αποτελεσματική φταιρνιδόσκονη, που την εκσφενδόνιζε σε όποιον την ενοχλούσε. Και οι “ενοχλητικοί” αυτοί δεν ήταν μόνο οι Γερμανοί και οι Ιταλοί, μα και οι δικοί της!

ΗΡΩΕΣ ΜΕ ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΟΔΙΑ ή ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΕΡΙΑ Μια φυσιολογική σχέση στοργής και φροντίδας δένει τα παιδιά με τα ζώα, ιδιαίτερα με τα οικόσιτα. Η παρέα του Μικρού Ήρωα, μόνιμοι και διάττοντες πρωταγωνιστές του αναγνώσματος, ήταν κι αυτοί παιδιά. Δεν ήταν παράξενο, λοιπόν, που στην παρέα τους υπήρχαν και έδρασαν με... ηρωικό τρόπο, μάλιστα, και με σχετικά σημαντική συμβολή στην ολοκλήρωση κάποιων αποστολών τους, μερικά τετράποδα, τα οποία κατά διαστήματα έκαναν εμφατική παρουσία. Σκυλιά, αλλά και γατιά και... παπαγάλοι και πιθηκίνες. Ακόμα και... ποντίκια! Ζώα αγαπημένα, που αρκετές φορές έκλεβαν την παράσταση με τη νοημοσύνη τους, τα καμώματά τους, τα κατορθώματά τους, καθώς “συγγραφική αδεία” ξεπερνούσαν τα όρια των φυσιολογικών δυνατοτήτων της νοημοσύνης ενός ζώου. Η παρουσία των ζώων στο ανάγνωσμα και ο δεσμός των παιδιών με αυτά εμπέδωσε στους μικρούς αναγνώστες τη σημασία της σχέσης και της συνύπαρξης ανθρώπων και ζώων. Ο “Μικρός Ήρως” έμαθε στους μικρούς αναγνώστες του, όχι μόνο να αγαπάνε τα ζώα, αλλά να έχουν προς αυτά σχέση συντροφικότητας, καλλιεργώντας τους ταυτόχρονα και ένα αίσθημα ευθύνης όσον αφορά στη φροντίδα τους. Αλλά και ο θάνατος κάποιων από αυτά τα ζωάκια (γιατί κι αυτά πέθαιναν σαν ήρωες) προκαλούσε πόνο στα παιδιά, όσο και ο θάνατος κάποιου από τα μικρά μέλη της παρέας.

ΠΡΑΚΤΟΡΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ Στη μακριά σειρά των 800 σχεδόν τευχών το Παιδί-Φάντασμα και η παρέα του αντιμετώπισαν σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της Γης και κυρίως στη Αθήνα, περίπου 150 επώνυμους πράκτορες του Άξονα συμπεριλαμβανομένων και των βοηθών τους. Οι περισσότεροι ήταν άντρες, μερικές γυναίκες, λιγότεροι έφηβοι συνομήλικοι του Γιώργου Θαλάσση και ένα μικρό παιδί. Η φαντασία του Στέλιου Ανεμοδουρά στην ονοματοδοσία τους είχε ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Λίγοι από αυτούς είχαν μια κλασική κωδική ονομασία. Οι περισσότεροι είχαν πάρει το όνομά τους χάρη σε μια ιδιότητά τους, από ένα χαρακτηριστικό τους ή από την εμφάνισή τους. Άλλοι είχαν ονόματα που παρέπεμπαν στο ζωικό ή φυτικό βασίλειο ή από τον κόσμο των αντικειμένων, των φυσικών φαινομένων κλπ. Εμφανισιακά ορισμένοι από αυτούς παρέπεμπαν στα αμερικάνικα υπέρ-ηρωικά κόμικς, δρώντας μέρα μεσημέρι με παράξενες εφαρμοστές στολές, μάσκες ή... εθνικές ενδυμασίες. Ενδυματολογικές προτιμήσεις, που κάθε άλλο από το να περνούν απαρατήρητοι τους επέτρεπαν. Όπως και να έχει, ο Στέλιος Ανεμοδουράς αξιοποίησε τις κωδικές ονομασίες που έδινε στους χαρακτήρες του. Ήταν πολλές φορές που συνέθετε τίτλους τευχών με συμβολισμούς και χιούμορ με βάση τα ονόματα, φτιάχνοντας απροσδόκητα λογοπαίγνια, ξεφεύγοντας έτσι, θελημένα ή αθέλητα από τα κλασικά κλισέ της τιτλογραφίας των λαϊκών περιοδικών περιπέτειας.

Ο ΣΕΪΤΑΝ ΑΛΑΜΑΝ: Ο ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ ΘΡΥΛΟΣ... Από αυτή την στρατιά των πρακτόρων δύο ξεχώρισαν, που έγιναν θρύλοι στις μετέπειτα γενιές. Και οι δύο στα πρώτα τεύχη του αναγνώσματος. Ο Σεϊτάν Αλαμάν (ο Διαβολογερμανός, στα αραβικά, μιας και αρχικά η δράση του εντοπίζεται στην Αίγυπτο), πράκτορας του εχθρού, υπήρξε ο πρώτος χρονικά αντίπαλος του Παιδιού-Φάντασμα. Η δράση του καλύπτει 24 τεύχη (17-40) κι αν η διάρκεια παρουσίας στο προσκήνιο δηλώνει και τη σημαντικότητά του, τότε ο Σεϊτάν Αλαμάν είναι ο μακράν σημαντικότερος αντίπαλος, που αντιμετώπισε το Παιδί-Φάντασμα. Πιθανώς να είχε υπάρξει ως αρχική σκέψη να συμβολοποιηθεί η αέναη σύγκρουση του Καλού (Παιδί-Φάντασμα) με το Κακό (Σεϊτάν Αλαμάν), δομώντας ολόκληρο το ανάγνωσμα πάνω στους ίδιους φορείς-σημεία αναφοράς. Η απόσυρση του Σεϊτάν Αλαμάν ύστερα από 24 τεύχη, ίσως τελικά να οφείλεται σε μια δεύτερη σκέψη του συγγραφέα: ότι με την αέναη αναμέτρηση χωρίς νινικητή, δεν δικαίωνε το κοινό αίσθημα περί θριάμβου και τελικής επικράτηεπικράτησης του Καλού με ταυτόχρονη τιμωρία και εξόντωση του Κακού. Από την άλλη μεριά, παγίωνε μια σύγκρουση κατά κάποιο τρόπο μονοδιάστατη, αφού νομοτελειακά θα οδηγούσε στην εντύπωση της ταυτοποίησης του Σεϊτάν Αλαμάν ως το μοναδικό εμπόδιο να επικρατήσουν οι συμμαχικές δυνάμεις και να απελευθερωθεί η Ελλάδα!

...ΚΑΙ ΦΡΟΪΛΑΪΝ Χ: Η ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ Η Φροϊλάιν Χ υπήρξε η κορυφαία και με τις ίδιες θρυλικές προδιαγραφές πρώτη χρονικά γυναίκα-πράκτορας από τις 31 συνολικά πρακτόρισσες του Άξονα που αντιμετώπισε ο Γιώργος Θαλάσσης. Περιγράφεται σαν 20χρονη περίπου που έδρασε μαζί και για δέκα τεύχη (24-33) με τον Σεϊτάν Αλαμάν. Είχε χαρακτηριστεί δε, ως ο θηλυκός Σεϊτάν Αλαμάν. Δεν ξεχώριζε ιδιαίτερα από πλευράς “επαγγελματικών” προσόντων σε σχέση με άλλες πρακτόρισσες από αυτές που αντιμετώπισε το Παιδί-Φάντασμα. Δεν περιγράφεται ως “εξαιρετικά ωραία”, όπως είχε ειπωθεί για άλλες. Έδρασε παράλληλα με τον Σεϊτάν Αλαμάν, αν όχι ως δευτεραγωνίστρια στην σκιά του. Κι όμως η παρουσία της έτυχε απροσδόκητα θετικής αποδοχής από το εφηβικό κοινό του Μικρού Ήρωα. Αποδοχή που δεν ξεπέρασε -ούτε καν πλησίασε- κάποια από τις επόμενες “ωραίες και θανατηφόρες” αντιπάλους του Παιδιού-Φάντασμα. Αυτό που την τοποθέτησε στο βάθρο του θρύλου ήταν μάλλον το κυρίαρχο χαρακτηριστικό στην αντιπαλότητά της με το Παιδί Φάντασμα. Επρόκειτο για ένα καθόλου υπολανθάνον ερωτικό στοιχείο, που την έκανε να ταλαντεύεται ανάμεσα στο μίσος και στον... έρωτα! Στοιχείο που οδηγούσε σε συνεχείς ανατροπές τη συγκρουσιακή της σχέση με το Ελληνόπουλο. Καθόλου δοκιμασμένη ίντριγκα στις συγγραφικές πρακτικές του Στέλιου Ανεμοδουρά. Ωστόσο, αυτό ακριβώς ήταν που την έκανε εξαιρετικά δημοφιλή στο αγορίστικο κοινό. Στους περισσότερους έφηβους αναγνώστες η Φροϊλάιν Χ υπήρξε μια δυνατή φαντασίωση, με το να ονειρεύονται τον εαυτό τους να την αντιμετωπίζουν αντί του Παιδιού-Φάντασμα! Δεν ήταν δύσκολο για τον Στέλιο Ανεμοδουρά να διαισθανθεί ότι η “κακή” ηρωίδα του -με τη συμπαράσταση του αναγνωστικού κοινού- είχε αρχίσει να αυτονομείται ως χαρακτήρας. Ο μόνος τρόπος, για να μην ξεστρατίσει το ανάγνωσμα από “ηρωικής δράσης και περιπετειών” σε επιφυλλίδα αισθηματικών αναμετρήσεων, με δεδομένο τον ανταγωνισμό της Κατερίνας στο αισθηματικό πεδίο, ήταν να την αποσύρει, προς μεγάλη θλίψη των νεαρών αναγνωστών.

Η ανακοίνωση αυτή στο τεύχος 253 απαντούσε στην έκπληξη για το κάτι το διαφορετικό στην εσωτερική εικονογράφηση του τεύχους. Λίγα τεύχη αργότερα, ο Θέμος Ανδρεόπουλος θα αναλάμβανε για μερικά τεύχη και τα εξώφυλλα.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Εκτός από λίγα τεύχη, όπου την εικονογράφηση την είχε αναλάβει ο Θέμος Ανδρεόπουλος, όλα τα υπόλοιπα τεύχη, από το πρώτο έως το τελευταίο της πρώτης περιόδου, εικονογραφήθηκαν από τον Βύρωνα Απτόσογλου. Η υπογραφή “Byron” είναι έως σήμερα το “σήμα κατατεθέν” του αναγνώσματος και στις τρεις περιόδους της έκδοσής του (1953 + δύο ανατυπώσεις), Εικονογραφημένος Μικρός Ήρως (1968), και στα εξώφυλλα της Τρίτης περιόδου (1976). Ειδικά τα εξώφυλλα, που εικονογράφησε για την πρώτη περίοδο, είναι αυτά που αποτελούν το ισχυρότερο μέσο ανάκλησης αναμνήσεων στους παλιούς αναγνώστες του Μικρού Ήρωα. Η συνεχής για πάνω από 15 χρόνια εικονογράφηση, θα ήταν ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο να παρακολουθήσει κανένας και την εξέλιξη του Απτόσογλου ως εικονογράφου μέσα στο ίδιο έντυπο. Για τα τεύχη 263-278 των οποίων τα εξώφυλλα εικονογράφησε ο Θέμος Ανδρεόπουλος και για τα τεύχη 253-272, που ο ίδιος έκανε την εσωτερική εικονογράφηση, η διαπίστωση είναι ότι το εικονογραφικό του ταλέντο δεν εκτιμήθηκε καθόλου σωστά από τους τότε νεαρούς αναγνώστες. Με πολύ περισσότερη προσοχή στη λεπτομέρεια, στην κίνηση, στην έκφραση και στο πιο γεμάτο φόντο από τα ανάλογα του Byron, θεωρήθηκε ως ξένο σώμα στο ανάγνωσμα, επειδή οι ήρωες είχαν παγιωθεί στη συνείδηση των αναγνωστών έτσι ακριβώς όπως τους είχε “κρεάρει” ο Απτόσογλου.

Δείγμα μερικών εσωτερικών εικονογραφήσεων του Θέμου Ανδρεόπουλου στον Μικρό Ήρωα. Για τον Απτόσογλου δεν χρειάστηκε κάτι παρόμοιο. Οι εικονογραφήσεις του βρίσκονται σκόρπιες σε ολόκληρο το θέμα. 64

Οι επεμβάσεις του Βύρωνα Απτόσογλου (δεξιά) στην ανατύπωση σε εικονογράφηση του Θέμου Ανδρεόπουλου (αριστερά) στο εξώφυλλο της Α’ έκδοσης. Αλλά και στα δικά του εξώφυλλα της Α’ έκδοσης (πάνω) είχε κάνει αρκετές επεμβάσεις στην ανατύπωση (κάτω).

ΑΝΑΤΥΠΩΣΗ Ενώ η πρώτη έκδοση είχε μπει στον 8ο χρόνο της, και μεγάλο μέρος του αρχικού αναγνωστικού της κοινού είχε αποχωρήσει, χωρίς ίσως να είχε αντικατασταθεί επαρκώς από νεαρότερες ηλικίες, λόγω του ότι δεν γνώριζαν τις αρχικές περιπέτειες ή για άλλους λόγους, αποφασίζεται η επανεκκίνηση της έκδοσης προκειμένου να προσελκυστεί και νέο αναγνωστικό κοινό. Η απόπειρα είχε ήδη αποδώσει θετικά αποτελέσματα με την επανέκδοση του “Υπερανθρώπου”. Με την ένδειξη “Ανατύπωσις” άρχισε η επανέκδοση από το πρώτο τεύχος, που κυκλοφορούσε κάθε Σάββατο από την 1η Απριλίου 1961, παράλληλα με την πρώτη έκδοση, που κυκλοφορούσε κάθε Τρίτη. Δεν ήταν ακριβώς πιστή αναπαραγωγή της πρώτης έκδοσης. Υπήρχαν κάποιες λεπτομέρειες που τη διαφοροποιούσαν. Ασήμαντες για το πολύ κοινό, σημαντικές για τους συλλέκτες. Πρώτα πρώτα στα εξώφυλλα, όπου οι διαφορές στα 16 πρώτα τεύχη ήταν εμφανέστατες. Παρότι ο σχεδιασμός ήταν “ξεπατίκωμα” της αρχικής έκδοσης, η μαύρη πόλο μπλούζα του Παιδιού-Φάντασμα είχε αντικατασταθεί από το κλασικό γαλάζιο κοντομάνικο πουκάμισο για περισσότερη αναγνωρισιμότητα του ήρωα στους καινούργιους αναγνώστες. Τα δεύτερα πλάνα της εικόνας ήταν περισσότερο απλοποιημένα και αφαιρετικά σε σχέση με τα αρχικά και, από τεχνική άποψη, η λιθογραφία είχε αντικατασταθεί από την εκτύπωση όφσετ. Προϊούσης της έκδοσης οι διαφορές αυτές σχεδόν εκμηδενίστηκαν. Διακριτή διαφοροποίηση στα εξώφυλλα σημειώνεται επίσης στα 16 εξώφυλλα (263-278) που είχε σχεδιάσει για την πρώτη έκδοση ο Θέμος Ανδρεόπουλος. Κρατήθηκε μεν η αρχική εικόνα και η κίνηση, αλλά όλες οι γραμμές του σκίτσου -και ιδίως των μορφών- ανασχεδιάστηκαν από τον Απτόσογλου με τη γνωστή δική του τεχνοτροπία. Στις εσωτερικές σελίδες υπήρξαν κάποιες ελάχιστες αλλαγές στο κείμενο, εντοπίσιμες μόνο με λεπτομερή αντιπαραβολή των κειμένων, αλλά είχαν αλλάξει όλες οι πληροφοριακές σελίδες, αφού οι της πρώτης έκδοσης δεν ίσχυαν (ταχυδρομείο, προαγγελίες νέων περιοδικών κλπ.). Για την εικονογράφηση των εσωτερικών σελίδων χρησιμοποιήθηκαν ακριβώς οι ίδιες εικόνες της πρώτης έκδοσης από φωτοαναπαραγωγή χωρίς καμιά τεχνική επεξεργασία. Επικαιροποιημένη αλλαγή εντοπίζεται, φυσικά, και στην ταυτότητα του περιοδικού, αφού κάτι τέτοιο ήταν υποχρεωτικό και από το νόμο. Στη σειρά της “Ανατύπωσης” εκδόθηκαν έως και το τεύχος 370, καθώς αυτή διεκόπη, ταυτόχρονα με την πρώτη έκδοση, τον Ιούνιο του 1968. 65

Οι αλλαγές στο εξώφυλλο του πρώτου τεύχους από την πρώτη έκδοση στην τρίτη.

ΤΡΙΤΗ ΕΚΔΟΣΗ Καινούργιο επαναλανσάρισμα του Μικρού Ήρωα επιχειρείται με την Τρίτη Έκδοση που ξεκίνησε στις 8 Σεπτεμβρίου 1966. Η ετικέτα με την ένδειξη “Τρίτη Έκδοση” στο εξώφυλλο το επεσήμαινε. Δεν ήταν ωστόσο δύσκολο να επισημανθεί και από την εικόνα του ίδιου του εξωφύλλου, το οποίο είχε υποστεί τεχνική επεξεργασία και ήταν στα περισσότερα τεύχη κατά πολύ πλουσιότερο χρωματικά, χωρίς πάντως να χάνει την αρχική του μορφή. Τα κείμενα και οι εικόνες και η σελιδοποίηση στις εσωτερικές σελίδες ακολούθησαν τις πρακτικές της “Ανατύπωσης”, με αναγκαίες επικαιροποιημένες αλλαγές. Κύριος σκοπός της τρίτης έκδοσης ήταν να κυκλοφορήσουν τα 100 πρώτα τεύχη για τη νέα φουρνιά αναγνωστών, μιας και είχε εξαντληθεί το στοκ μεμονωμένων τευχών και από την “Ανατύπωση”, αφού χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία τόμων που διανέμονταν από το Πρακτορείο Διανομής Τύπου. Ούτε η “Τρίτη Έκδοση” ολοκλήρωσε τον κύκλο της. Σταμάτησε στο τεύχος 85, αφού η έκδοσή της διακόπηκε τον Ιούνιο του 1968 ταυτόχρονα και με τις δυο άλλες. Το γεγονός είναι, πάντως, ότι ο Μικρός Ήρωας για διάστημα περισσότερο από 16 μήνες βρισκόταν στο περίπτερο κάθε βδομάδα με τρεις γενιές έκδοσης (Τρίτη, Πέμπτη και Σάββατο).

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΣ ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ (β’ περίοδος) Ο “Εικονογραφημένος Μικρός Ήρως” εκδόθηκε σε 64 τεύχη με δεκαπενθήμερη συχνότητα δυο εβδομάεβδομά δες μετά τη διακοπή της πρώτης έκδοσής του (καθώς και των δύο ανατυπώσεων) στα τέλη Ιουνίου 1968. Σωστά επισημαίνεται στο εξώφυλλό του ως δεύτερη περίοδος του τίτλου, αν και η μοναδική σχέση με το περιοδικό της πρώτης περιόδου είναι ένα δεκαεξασέδεκαεξασέ λιδο κόμικ με περιπέτειες του Παιδιού-Φάντασμα... Τα παιδικά περιοδικά είχαν περάσει πλέον στον αστεριαστερι σμό του ξενόφερτου κόμικ. Και ο Μικρός Ήρως υπο υποτάχθηκε στη νέα τάξη πραγμάτων, καλύπτοντας τις υπόλοιπες σελίδες του με ξένα κόμικς. Οι περιπέτειες του Παιδιού-Φάντασμα στην Κατοχή και στον Πόλεμο, που δημοσιεύονται στο περιο περιοδικό, δεν είναι καινούργιες. 66

Δεν συνεχίζει το εικονογραφημένο ανάγνωσμα από εκεί που απότομα είχε σταματήσει η πρώτη περίοδός του. Είναι συρραφή παλαιοτέρων ιστοριών, διασκευασμένων από τον ίδιο τον Στέλιο Ανεμοδουρά σε κόμικ και εικονογραεικονογρα φημένων από τον Βύρωνα Απτόσογλου κατά το μεγαλύτερο μέρος και από τον Δημήτρη Αντωνόπουλο κατά ένα μικρό μέρος. Τα εξώφυλλα προέρχονται από ιταλικά κόμικς, όπου πρωταγωνιστεί, συνήθως, σε αυτά ο μικρός ήρωας του Ουέστ Κάπταιν Μίκι. Το 2004, με επιμέλεια του Νίκου Ζώη, τα 16σέλιδα με τις ιστορίες του Μικρού Ήρωα των 64 τευχών συγκεντρώθηκαν σε 15 μικρούς τόμους και κυκλοφόρησαν από τη θυγατρική ομόρρυθμη εταιρία του “Περιοδικού Τύπου”“Αικατερίνη Ανεμοδουρά & Σία”. Στις ενδιάμεσες εβδομάδες της κυκλοφορίας του “Εικονογραφημένου Μικρού Ήρωα”, κυκλοφορούσε το παιδικό περιοδικό “Πεπίτο και Καραγκιόζης”. Τόσο τα σενάρια στον Πεπίτο, όσο και στον Καραγκιόζη, ήταν του Στέλιου Ανεμοδουρά (Αν. Στέλιος), ενώ η εικονογράφηση του μεν πρώτου ήταν του Βίκτορα Κολή, του δε Καραγκιόζη του Βύρωνα Απτόσογλου. Ως ανάγνωσμα δινόταν σε συνέχειες ένα παλιό ανάγνωσμα των “Γενικών Εκδοτικών Επιχειρήσεων”, ο “Μικρός Μπουρλοτιέρης” του Π. Πετρίτη.

ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ - Εβδομαδιαίο εικονογραφημένο περιοδικό Με τον εμβληματικό τίτλο του “Μικρού Ήρωα” κυκλοφόρησε και τρίτο περιοδικό το 1976 για 28 τεύχη. Η σχέση του με τον τίτλο της πρώτης περιόδου είναι η επιστροφή στο κείμενο. Μερικές σελίδες κείμενο του Μικρού Ήρωα από τις περιπέτειες της πρώτης περιόδου και ειδικότερα από τα τεύχη της πρώτης 100άδας. Οι υπόλοιπες σελίδες του τεύχους καλύπτονται από ξένα κόμικς. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τίτλοι και τα εξώφυλλα του κάθε τεύχους. Οι περισσότεροι από τους τίτλους είναι ίδιοι με τους τίτλους των αντιστοίχων τευχών της πρώτης περιόδου, άλλοι είναι διαφορετικοί. Συνήθως κι αυτοί αντιστοιχούν σε κάποιον τίτλο κεφαλαίου από το τεύχος με την ίδια περιπέτεια της πρώτης περιόδου. Όσο για τα εξώφυλλά του αναδεικνύουν έναν Βύρωνα Απτόσογλου πολύ μεστό, με ρωμαλέο σκίτσο και εξαιρετικά χρώματα. Ορισμένα από αυτά τα εξώφυλλα παραπέμπουν στα αντίστοιχα εξώφυλλα των ίδιων περιπετειών της πρώτης περιόδου, άλλα όχι στα εξώφυλλα, αλλά σε κάποια σκίτσα της εσωτερικής εικονογράφησής τους. 67

Από τα εξώφυλλα της τρίτης περιόδου του τίτλου (1976) που ανασχεδιάστηκαν από εξώφυλλα με το ίδιο θέμα από την πρώτη περίοδο (1953-1968).

ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ 1985-1987: Επανέκδοση σε 100 εβδομαδιαία τομίδια των 8 τευχών το καθένα, ολόκληρης της σειράς των 798 τευχών της πρώτης έκδοσης. Το κείμενο αναθεωρήθηκε βάσει των νέων κανόνων ορθογραφίας και τονισμού, ενώ αφαιρέθηκαν οι σύντομες συνδέσεις των τευχών με τα προηγούμενά τους. Δεν υπήρχαν αρχικά ούτε τα πρωτότυπα εξώφυλλα (από τον τόμο 29 ξεκινάνε), ούτε η εσωτερική εικονογράφηση. 2000: Επανέκδοση με ένα τομίδιο (1985) και ένα τεύχος, πιστή αναπαραγωγή της πρώτης έκδοσης (1953) σε φάκελο. 2005: Συλλεκτική replica των 104 πρώτων τευχών, σε φακέλους ανά τέσσερα τεύχη. 2013- : Νέα επανέκδοση σε τομίδια των 5 τευχών με μηνιαία συχνότητα. Οι 6 πρώτοι τόμοι κυκλοφόρησαν μέσα από την εφημερίδα “Πρώτο Θέμα” και οι τόμοι 9 και 10 μέσα από την εφημερίδα “Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής”. Τον Νοέμβριο του 2015 έφτασε τους 27 τόμους. Ως αποσπασματικές εκδόσεις- επανακυκλοφορίες αναφέρεται η διάθεση κάποιων τομιδίων από την έκδοση του 1985 ως ένθετα σε εφημερίδες. Τέλος, για λόγους της πλήρους καταγραφής και μόνον των διαφόρων εκδόσεων με αναφορά στον τίτλο του Μικρού Ήρωα, θα πρέπει να καταγραφούν τα δυο “νόθα” τεύχη σε αφιέρωμα του περιοδικού “Αντί” για τον Μικρό Ήρωα, με τα οποία υποτίθεται ότι στρογγύλευε στα 800 τεύχη η σειρά, χωρίς ωστόσο να κλείνει και ιστορικά ο κύκλος του αναγνώσματος, καθώς επίσης και η αξιόλογη απόπειρα του εικονογράφου Κώστα Φραγκιαδάκη να εικονογραφήσει, για λογαριασμό των εκδόσεων του “Περιοδικού Τύπου”, σε πιστή μεταφορά του λόγου του Στέλιου Ανεμοδουρά το πρώτο τεύχος της πρώτης περιόδου.

ΤΟΜΟΙ: Τα τεύχη του Μικρού Ήρωα από την αρχή της έκδοσης του περιοδικού δένονταν σε τόμους των 8 τευχών, σχηματίζοντας στο τέλος μια εντυπωσιακή βιβλιοθήκη 100 τόμων του περιοδικού. Οι πρώτοι τόμοι ήταν χαρτόδετοι, έχοντας ως εξώφυλλο το πρώτο τεύχος του τόμου. Σύντομα αντικαταστάθηκαν με τους πανόδετους τόμους με το φυστικί ύφασμα, συλλεκτικό φετίχ σήμερα των πρώτων αναγνωστών του περιοδικού. Στα μέσα της δεκαετίας του '60 παράλληλα με τους πανόδετους τόμους, κυκλοφόρησαν στα περίπτερα, μέσω του Πρακτορείου Διανομής Ελληνικού Τύπου, χαρτόδετοι τόμοι με τυποποιημένη εικόνα στο εξώφυλλο και η τιμή τους ήταν αισθητά φθηνότερη των πανόδετων, που ήταν διαθέσιμοι μόνο από τα γραφεία του περιοδικού. Σε διαφορετική μορφή τόμων, αλλά πάντα των 8 τευχών, ήταν και η έκδοση του 1985, καθώς και αυτή του 2013, που συνεχίζει, αλλά στην οποία ο κάθε τόμος περιέχει 5 τεύχη.

ΤΙΤΛΟΣ: ΤΑΓΚΟΡ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Το Ελληνόπουλο που έγινε Μαχαραγιάς ΕΙΔΟΣ: Εξωτική περιπέτεια στις κατεχόμενες από τους Άγγλους Ινδίες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 27 Αυγούστου 1954 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 15 Οκτωβρίου 1954 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Στέλιος Ανεμοδουράς (χωρίς να το υπογράφει) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΕΠΑΝΑΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ: από 26 Ιανουαρίου 1956 με τιμή πώλησης 1 δρχ. Πιθανώς πρόκειται για αναδιανομή στοκ ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

“Ταγκόρ” είναι το πρώτο από τα δυο μικρού μήκους ,περιπετειώδη μυθιστορήματα εποχής, τοποθετημένα σε συγκεκριμένο ιστορικό χωροχρονικό πλαίσιο, που έγραψε, και μάλιστα ανυπόγραφα, για λογαριασμό των δικών του εκδόσεων ο Στέλιος Ανεμοδουράς. Τα έγραψε και τα δημοσίευσε σε συνέχειες εβδομαδιαίων τευχών, ενώ έγραφε παράλληλα και το άλλο αφήγημά του, το εξίσου ενταγμένο σε συγκεκριμένο ιστορικό χωροχρονικό πλαίσιο, τον επικής διάρκειας “Μικρό Ήρωα”. Το πλαίσιο του “Ταγκόρ” είναι οι Ινδίες, λίγο πριν αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους από τον βρετανικό αποικιοκρατικό ζυγό. Ολοκληρώνεται με την κατάλυση της βρετανικής αντιβασιλείας των Ινδιών και την ανακήρυξή τους σε ανεξάρτητα και κυρίαρχα κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ομοσπονδία της Ινδίας, δηλαδή το 1947. Ο Ταγκόρ, ένα 16χρονο αγόρι, όταν αρχίζει η ιστορία, είναι ήδη γνωστό και επικηρυγμένο από τους Άγγλους για την επαναστατική του δράση. Πρόκειται για ένα ορφανό Ελληνόπουλο με καταγωγή από την Κύπρο, τον Δημήτρη Σάρτα, του οποίου οι ακροβάτες γονείς σκοτώθηκαν στη διάρκεια ενός επικίνδυνου νούμερου στο τσίρκο, που δούλευαν. Ο μικρός, μετά από περιπλάνηση στη ζούγκλα ετέθη κάτω από την προστασία του μαχαραγιά Νιρούκτα, που τον μύησε στον απελευθερωτικό αγώνα των Ινδών πατριωτών. Στο παλάτι του Μαχαραγιά γνώρισε την κόρη του προστάτη του, τη Ζαναγκάρ, και τα δυο παιδιά ερωτεύτηκαν το ένα το άλλο. Ακόμα ο Ταγκόρ δέθηκε με ισχυρή φιλία με τον γίγαντα Μαλαμπάρ της σωματοφυλακής του μαχαραγιά, ο οποίος πέρασε στην υπηρεσία του μικρού επαναστάτη. Στο τέλος της ιστορίας, ο Ταγκόρ -εθνικός ήρωας, πια- κάνει γυναίκα του τη Ζαναγκάρ, διαδέχεται στον θρόνο τον Μαχαραγιά και ο λαός της Ινδίας βιώνει την ανεξαρτησία του. 70

Ο Στέλιος Ανεμοδουράς, θέλοντας να βάλει τους μικρούς αναγνώστες στο κλίμα και στην ατμόσφαιρά της εποχής, αλλά και να εμπλουτίσει τις γνώσεις των μικρών αναγνωστών του, δίνει ρόλους σε υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα, εμπλέκει στη μυθοπλασία του ιστορικά γεγονότα, αντιπαλότητες και εμεμ φύλιες διαμάχες φυλών ή ρατζάτων (μικρά τοπικά βασίλεια). Παράλληλα, επεξηγεί σε σημειώσεις στοιχεία του ινδικού πολιτισμού, που αναφέρονται στο αφήγημα. Με λίγα λόγια πρόκειται για μια πρώτης τάξεως εισαγωγή της ιστορικής αυτής περιόδου της Ινδίας για τους αναγνώστες του, μέσα από ένα εύπεπτο παιδικό ανάγνωσμα. Θα πρέπει να προσεχτεί ιδιαίτερα, όμως και μια άλλη παράμετρος στο ανάγνωσμα του “Ταγκόρ”. Πρόκειται για μια, κατά κάποιο τρόπο, αλληγορική αναφορά. Ο “Ταγκόρ” κυκλοφόρησε στα 1954, όταν ο Κυπριακός Αγώνας για ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση όδευε προς την κορύφωσή του με διαδηλώσεις και συλλαλητήρια σε Κύπρο και σε Ελλάδα κατά των δυναστών του νησιού. Ο παραλληλισμός, στο ανάγνωσμα, του απελευθερωτικού αγώνα των Ινδών με αυτόν των (Ελληνο)Κυπρίων είναι εμφανής. Ουσιαστικά, παραπέμπει στον δεύτερο κι ας μην αναφέρεται τούτο ρητά... Φτάνει μόνο που οι δυνάστες και των δυο λαών ήταν συμπτωματικά οι ίδιοι: οι Βρετανοί! Οι περιγραφές, από τον συγγραφέα, για τη συμπεριφορά τους, τα απαξιωτικά σχόλιά του για τους Άγγλους αποικιοκράτες, καθώς και οι ταπεινώσεις, που τους βάζει να υφίστανται στην αναμέτρησή τους με το κυπριακής καταγωγής Ελληνόπουλο, βρίσκουν ενθουσιώδη ανταπόκριση στο θυμικό των αναγνωστών, προκειμένου να αποφορτίσουν έστω κι έτσι τη συναισθηματική τους φόρτιση. Άλλωστε, σε κάποιο σημείο, προς το τέλος του αναγνώσματος, ο συγγραφέας συγκεκριμενοποιεί το μήνυμά του με μια φράση-σχόλιο: ‘‘Μακάρι, σύντομα να απελευθερωθεί από τον ζυγό και η Κύπρος’’...!

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Μέσα στην ατμόσφαιρα του αναγνώσματος η εικονογράφηση του Byron, ενώ οι κάποιες μικρές... ατασθαλίες του δεν ακυρώνουν τη γενική εικόνα. Περισσότερο εντυπωσιακές -ακόμα και από την εικονογράφηση των εξωφύλλων- οι δισέλιδες εικόνες από άκρη σε άκρη των σελίδων και χωρίς κείμενα στα “σαλόνια” των τευχών. Στα οπισθόφυλλα μια 8σέλιδη περιπέτεια ζούγκλας με τον Καέγκα, με την τεχνική του ξεπατικώματος από κόμικ της σειράς του αμερικανικού περιοδικού Jumbo Comics.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Ο Μικρός Ελευθερωτής 2. Οι Θησαυροί της Κόμπρας 3. Ο Ασύλληπτος Καβαλάρης 4. Παιχνίδι με τον Θάνατο 5. Το Φριχτό Μαρτύριο 6. Στο Κλουβί των Λεόντων 7. Ηρωική Επέλασις 8. Ο Θριαμβευτής

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΚΡΟΣ ΙΠΠΟΤΗΣ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια ξίφους και κάπας στη Γαλλία του Λουδοβίκου του 13ου ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 22 Οκτωβρίου 1954 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 10 Δεκεμβρίου 1954 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Στέλιος Ανεμοδουράς (ανυπόγραφα) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΕΠΑΝΑΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ: 28 Απριλίου 1956. Ίσως πρόκειται για επαναδιανομή του στοκ, γιατί τιμάται 1 δραχμή (-50%) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

ο ομότιτλο εικονογραφημένο περιοδικό που κυκλοφόρησε στη δεκαετία του ’80 από τον “Περιοδικό Τύπο” ήταν με κόμικς ιταλικής προέλευσης και δεν είχε καμιά σχέση περιεχομένου με το αφήγημα “Μικρός Ιππότης”. Το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται “Ο Μικρός Ιππότης” είναι η Γαλλία του 17ου αιώνα, στα χρόνια που βασίλευε ο Λουδοβίκος 13ος και κυβερνούσε ο καρδινάλιος Ρισελιέ. Πρόκειται για ένα από τα πιο καλογραμμένα αφηγήματα αυτού του είδους, η συγγραφή του οποίου αποδίδεται στον Στέλιο Ανεμοδουρά, αν και δεν το υπογράφει. Από την πλευρά της δομής του αφηγήματος, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ολοκληρωμένο μυθιστόρημα σε συνέχειες. Πιάνει τον ήρωα από την αρχή της δράσης του και η αφήγηση ολοκληρώνεται με τη δικαίωσή του και την ανακήρυξή του σε ιππότη. Διακρίνεται για τον πλούτο του σε ακριβείς ιστορικές αναφορές, για το πολιτικό και κοινωνικό στίγμα της εποχής, είτε αυτές επισημαίνονται σε σημειώσεις εκτός κειμένου είτε περνάνε αφηγηματικά στη ροή της δράσης. Κοντολογίς βάζει τον αναγνώστη κυριολεκτικά στην ατμόσφαιρα της εποχής, καθώς τον “υποχρεώνει” να συναναστρέφεται με γνωστά ιστορικά πρόσωπα (Λουδοβίκος 13ος, Άννα Αυστριακή, Ρισελιέ, Ροσφόρ -αρχηγός της αστυνομίας- .κ.α.) και να “τριγυρίζει” σε επίσης ξακουστά σημεία του Παρισιού και της Γαλλίας (Λούβρο, Βαστίλη, Πλατεία Γρέβης (τόπος δημοσίων εκτελέσεων), Παναγία των Παρισίων κλπ.), να είναι “αυτόπτης μάρτυς” σε αυλικές ίντριγκες, σε δολοπλοκίες σκοτεινών συμφερόντων κι επιδιώξεων, σε απαγωγές, σε συνωμοτικές δολοφονικές ενέδρες και σε πολλές ξιφομαχίες χωρίς έλεος! Ήρωας του αφηγήματος ο Ανρί Ντυβερνουά, ένας 16χρονος δεινός ξιφομάχος, που επιστρέφει στη Γαλλία, για να εκδικηθεί την άδικη εκτέλεση του πατέρα του και να αποκαταστήσει τη μνήμη του. 73

Μοντέλο έμπνευσης του χαρακτήρα, ο ιππότης Ντ’ Αρτανιάν, που κινείται, δρα και ξιφομαχεί στο ίδιο χωροχρονικό πλαίσιο. Με την άφιξή του στο Παρίσι εμπλέκεται στην πολύκροτη υπόθεση της κλοπής του περιδέραιου της βασίλισσας (αληθινό γεγονός που συνέβη το 1624 και πέρασε μυθοπλαστικά στο μυθιστόρημα του Δουμά). Ταυτόχρονα αρχίζει και τις έρευνές του, για να εντοπίσει τους συκοφάντες του πατέρα του και να τους τιμωρήσει. Άριστος ξιφομάχος, ξεμπερδεύει με τα εμπόδια που βρίσκει μπροστά του, παρά τις παγίδες και τις μηχανορραφίες του Ρισελιέ και του Ροσφόρ, του πρωτοπαλίκαρού του. Τον συνοδεύει ο υπηρέτης του, ο Τριμπουσόν (και όχι Τιρμπουσόν), ένας ανεκδιήγητος εμφανισιακά τύπος, με σώμα σαν βαρέλι. Αλλά και η συμπεριφορά του είναι το ίδιο αλλοπρόσαλλη. Πότε καυχησιάρης παραμυθάς, που φοβάται ακόμα και τον ίσκιο του (παραπέμπει στα ίδια χαρακτηριστικά του Κοντοστούπη στον “Υπεράνθρωπο” του ίδιου συγγραφέα) και πότε απίστευτα τολμηρός, ειδικά όταν λέει ότι... θυμώνει. Από το πρώτο επεισόδιο της δράσης του ο Ανρί γνωρίζεται με την Λυσιέν, την όμορφη μικρή εξαδέλφη της βασίλισσας και αναπτύσσεται μεταξύ τους ένα βουβό ειδύλλιο, το οποίο δεν εκδηλώνεται ούτε με την ολοκλήρωση της αφήγησης, απλώς κάποιες προοπτικές εξέλιξής του υπονοούνται στις τελευταίες αράδες του κειμένου. Με το ξεσκέπασμα συνωμοσίας, που αποσκοπούσε στη δολοφονία της νεαρής βασίλισσας και τη ματαίωσή της την τελευταία στιγμή από τον Ντυβερνουά, ολοκληρώνεται ο κύκλος του αφηγήματος. Ο βασιλιάς αποκαθιστά τη μνήμη και την τιμή του άδικα κατηγορημένου για συνωμοσία και εκτελεσμένου Μωρίς Ντυβερνουά κι ονομάζει ιππότη τον γιο του, τον νεαρό Ανρί. Ο Μικρός Ιππότης είναι ένας από τους πιο σπάνιους τίτλους και μερικώς άγνωστος ακόμα, και σε συλλέκτες.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ

Κάπως ιδιόμορφη η εικονογράφηση του Byron σε σχέση με τις υπόλοιπες εικονογραφήσεις του στα σχετικά περιοδικά. Ίσως να οφείλεται στο ανοιγμένο και σχεδιασμένο με περισσότερες λεπτομέρειες πλάνο της εικόνας, για να δώσει και το χρώμα της εποχής με περισσότερα χρώματα και πιο απαλά. Οπισθόφυλλο: Ξένο κόμικ. 8σέλιδη περιπέτεια του “Καέγκα, του Ξανθού Θεού της Ζούγκλας”.

1. Για την τιμή και τη δόξα 2. Με το σπαθί στο χέρι 3. Ο ανίκητος ξιφομάχος 4. Καλπασμός προς τον θάνατο 5. Ο Πύργος του Μυστηρίου 6. Οι Σωματοφύλακες εφορμούν 7. Ο Καλόγερος του Εωσφόρου 8. Η Μεγάλη Νίκη

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΚΡΟΣ ΜΠΟΥΡΛΟΤΙΕΡΗΣ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια με θέμα την ελληνική Επανάσταση του 1821 ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 10 Φεβρουαρίου 1955 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 31 Μαρτίου 1955 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΕΠΑΝΑΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ: από 29 Σεπτεμβρίου 1955 ΕΠΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Στο περιοδικό “Πεπίτο” (1969) ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Π. Πετρίτης (ψευδώνυμο του Νίκου Μαράκη) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron, υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

“Μικρός Μπουρλοτιέρης” είναι οκτάτευχο παιδικό ανάγνωσμα, που αναφέρεται στη δράση και στα κατορθώματα νεαρού Έλληνα κουρσάρου στο Αιγαίο. Ένα από τα χαρακτηριστικά του, που το διαφοροποιούν από τα περισσότερα λαϊκά αναγνώσματα για παιδιά της εποχής του, είναι οι πολλές αναφορές του στον ιστορικό χρόνο, στον οποίο τοποθετείται η δράση. Ο ιστορικός αυτός χρόνος στο “Μικρό Μπουρλοτιέρη”, που ορίζει τα χρονικά όρια της μυθοπλασίας, αρχίζει με τη μύηση του ήρωα στη Φιλική Εταιρεία το 1818 και ολοκληρώνεται με το ξέσπασμα του Μεγάλου Ξεσηκωμού. Ο καπετάν Νικήτας Αστρακάρης, ο Μικρός Μπουρλοτιέρης, περιγράφεται στο ανάγνωσμα ως “... ένα αμούστακο ακόμα παλικάρι δεκάξι πάνω κάτω χρονών, μα η κορμοστασιά του δείχνει μάλλον έναν γεροδεμένο άντρα... Με το μικρό λατίνι του, το “Ελευθερία ή Θάνατος”, κουρσεύει και σπέρνει τον τρόμο στην οθωμανική αρμάδα, ξεγλιστρώντας πάντα μέσα από τα χέρια τους σαν χέλι...” Αχώριστος σύντροφός του στην κουβέρτα του λατινιού και στη στεριά είναι “ ...ο Γεράσιμος Στραπάτσος, ένας γεροδεμένος μεσόκοπος τρελοκεφαλλονίτης ναυτικός, που έχει συνήθειο να ψέλνει τροπάρια ευλαβικά σε ήχο πλάγιο, καθώς πυροβολεί με την πιστόλα του ή μάχεται σώμα με σώμα με το γιαταγάνι του...” Στην Αμοργό, στο μικρό κάτασπρο νησί προσμένει το γυρισμό του Αστρακάρη, του μνηστήρα της, η όμορφη αρχοντοπούλα Ανθή, κόρη του προεστού Καραδημήτρη. Είναι ο εύκολος στόχος των Τούρκων, όταν αυτοί προσπαθούν να στριμώξουν τον “Σεϊτάν Αστρακάρη” και να τον κάνουν να πέσει στα χέρια τους. “Ο Μικρός Μπουρλοτιέρης” είναι ίσως το πιο καλογραμμένο από τα αναγνώσματα της παιδικής παραλογοτεχνίας, που κυκλοφόρησαν με τη μορφή φυλλαδίων στις δεκαετίες του '50 και του '60. Ο συγγραφέας του, Νίκος Μαράκης (που το υπέγραφε με το ψευδώνυμο Π. Πετρίτης) με τη χρήση πραγματολογικών πληροφοριών και ναυτικής ορολογίας στην αφήγησή του, με εμπλου76

Η αναδιανομή του στοκ του περιοδικού λίγους μήνες μετά την ολοκλήρωση του κύκλου του, συνέπεσε με τους βανδαλισμούς στην Πόλη σε βάρος του ελληνικού στοιχείου από τον τουρκικό όχλο (Σεπτέμβριος 1955). Το γεγονός αυτό επισημάνθηκε από τις εκδόσεις του “Μικρού Ήρωα”, για να προβάλει επικαιροποιημένα την επανακυκλοφορία του “Μικρού Μπουρλοτιέρη”. τισμένο ιδιωματικό γλωσσάρι εκφράσεων στους διαλόγους, βάζει τον αναγνώστη του αφηγήματος στο περιβάλλον και στο κλίμα του χώρου και του χρόνου, όπου εκτυλίσσεται η δράση. Μπορεί το ανάγνωσμα να μην είναι σπουδή στην Ιστορία -η λαϊκή λογοτεχνία δεν έχει τέτοιες φιλοδοξίες-, αλλά οι πρόσθετες εκτός κειμένου επεξηγηματικές σημειώσεις για κάθε ιστορική αναφορά από τις αυθεντικές ιστορικές πηγές, είναι κάτι που σίγουρα προσμετράται στα συν του αναγνώσματος. Ο “Μικρός Μπουρλοτιέρης” έκλεισε μια συνεχόμενη τριλογία σύντομων ιστορικών μυθιστορημάτων από τις εκδόσεις του “Μικρού Ήρωα”, όπου η αφήγηση συμπληρωνόταν και από αναλυτικές επεξηγηματικές σημειώσεις, σχετικές με τον τόπο, τον χρόνο και το ιστορικό γεγονός: “Ταγκόρ”, “Μικρός Ιππότης” και “Μικρός Μπουρλοτιέρης”. Ο “Μικρός Μπουρλοτιέρης” με τίτλο “Το Ατρόμητο Ελληνόπουλο” αναδημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό “Πεπίτο-Εικονογραφημένος Καραγκιόζης” το 1969.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Η εικονογράφηση του Βύρωνα Απτόσογλου με το ίδιο πνεύμα και τεχνική του, όπως στα δύο άλλα προηγούμενα “ιστορικά” αναγνώσματα του εκδοτικού οίκου. Στο κόμικ εξωφύλλου ο “Μάγος Ταμπού“ ένας από τους δευτερεύοντες χαρακτήρες του περιοδικού Jungle Comics. 77

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Για τον Χριστό και την Ελλάδα 2. Η Αιχμάλωτη Ελληνοπούλα 3. Ο Σίφουνας των Θαλασσών 4. Το Μυστικό του Βοσπόρου 5. Φλόγες στη Θάλασσα 6. Στα Νύχια των Γενίτσαρων 7. Το Γιαταγάνι της Εκδίκησης 8. Το Τρεχαντήρι του Θανάτου

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΚΡΟΣ ΖΟΡΡΟ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια Κάπας και σπάθης στην Καλιφόρνια αρχές του 19ου αιώνα ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 14 Φεβρουαρίου 1963 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 30 Μαΐου 1963 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 16 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Μαρμαρίδης ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

“Μικρός Ζορρό” ίσως να μην είχε εκδοθεί ή σχεδιαζόταν να εκδοθεί αργότερα. Όπως και να έχει, η έκδοσή του στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή υπήρξε εσπευσμένη. Αντικατέστησε τίτλο που είχε προαναγγελθεί, αλλά η κυκλοφορία του ματαιώθηκε “επί του πιεστηρίου” με συνέπεια μόλις μια εβδομάδα μετά το ακυρωμένο ραντεβού στα περίπτερα του ανακοινωθέντος τίτλου, να κυκλοφορήσει ο “Μικρός Ζορρό” με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την έγκαιρη προετοιμασία του. Ο “Μικρός Ζορρό”, δια χειρός Γ. Μαρμαρίδη, δεν είναι παρά μια προσαρμογή προς το ηλικιακά νεότερο του κλασικού Ζορρό, όπως τον είχε δημιουργήσει ο Johnston Mc Culley καμιά πενηνταριά, τότε, χρόνια πριν, για το περιοδικό “πολτού” All Story Weekly. Ο δον Ντιέγο Βέγα, ο πραγματικός Ζορρό, σε προχωρημένη πλέον ηλικία, είναι ετοιμοθάνατος, ύστερα από τον θανατηφόρο τραυματισμό του. Αποκαλύπτει το μυστικό του στον 17χρονο γιο του Αλεσάντρο (Σάντρο) Βέγα, ο οποίος μόλις έχει επιστρέψει στην Άλτα Καλιφόρνια, την πατρίδα του, αριστούχος απόφοιτος από την περίφημη Στρατιωτική Ακαδημία της Μαδρίτης. Ο πατέρας του, διαπιστώνοντας ότι ο γιος του έχει τις ίδιες ικανότητες με αυτόν και ακόμα πιο αναπτυγμένες στο σπαθί, το μαστίγιο, το σημάδι και την ιππασία, τον εξορκίζει να συνεχίσει το έργο του κρατώντας κι αυτός μυστική την ταυτότητά του πίσω από τη μαύρη μάσκα. Ο νεαρός ιδαλγός κρατάει επίσης και την ίδια μαλθακή και απόλεμη συμπεριφορά που επιδείκνυε στις κοινωνικές του συναναστροφές ο πατέρας του, προκειμένου να θολώνει τα νερά σχετικά με τη μυστική ταυτότητα του μασκοφόρου τιμωρού. Σε γενικές γραμμές, αν παραβλεφθεί η ηλικία του ήρωα, που κι αυτή μόνο ο τίτλος την υπενθυμίζει, το ανάγνωσμα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “sequel” της ιστορίας του δεδομένου θρύλου από άλλον συγγραφέα. 79

Σαν πλαίσιό της ο Μαρμαρίδης δεν είχε να χτίσει πολλά πράγματα. Τη συνέχισε με δομή επεισοδίων, πάνω στα ίδια μοτίβα επεισοδίων, όπως εκείνα που κατά δεκάδες είχαν δημοσιευτεί στα περιοδικά Μάσκα και Μυστήριο ως αυθεντικές του μασκοφόρου ιδαλγού. Ακόμα και ο νέος διοικητής της αστυνομίας του πουέμπλο εμφορείται από την ίδια καταδιωκτική μανία και τις ίδιες αναπόδεικτες υποψίες για το ποιος είναι η “Αλεπού” με τον προηγούμενο, εκείνον που υποψιαζόταν και κυνηγούσε τον μακαρίτη πια δον Ντιέγο Βέγα. Μια αλλαγή που για τον “Μικρό Ζορρό” είναι δομική, όχι όμως και για τον αυθεντικό, είναι η αντικατάσταση του Φερνάντο, του μουγγού πιστού υπηρέτη του δον Ντιέγο με τον... Γαλέρα, έναν αγαθό γίγαντα με τρομακτική δύναμη και ανύπαρκτο μυαλό. Είναι γιατί στη συνταγή δεν θα έπρεπε να λείπει και το κωμικό στοιχείο. Και ο συγγραφέας χρωματίζει πλουσιοπάροχα τη δράση του με πινελιές κωμικών καταστάσεων. Η απουσία της γυναικείας πρωταγωνιστικής παρουσίας από το ανάγνωσμα ίσως να οφείλεται στο ότι απουσίαζε και από τις περιπέτειες του αυθεντικού Ζορρό. Η εμφάνιση του Αντώνη Γραικού, ενός Έλληνα, πιθανώς τυχοδιώκτη ή ναυτικού, που προστίθεται στο καστ από το 12ο τεύχος, ξεστρατίζει λίγο τον μύθο από το αυθεντικό πρότυπο. Ο Αντώνης Γραικός στέκει σύμμαχος στο πλάι του Μικρού Ζορρό, αναλαμβάνοντας και μέρος από τη δράση του μασκοφόρου, κλέβοντας λίγη από τη δόξα του. Η προσθήκη του Έλληνα στο βασικό καστ, αν μη τι άλλο, επιβεβαιώνει την ελληνική προέλευση του κειμένου, όσο κι αν ο Γιώργος Μαρμαρίδης αποποιείται την πατρότητα, υπογράφοντας ως διασκευαστής στην ελληνική γλώσσα ξένου πρωτοτύπου. Το ανάγνωσμα έκλεισε τον κύκλο του με την αναχώρηση του Αντώνη Γραικού, όταν πληροφορήθηκε ότι στην πατρίδα του ξέσπασε η πολυπόθητη επανάσταση για την ανεξαρτησία του Γένους. Αλλά και για τον Αλεσάντρο Βέγα θα ήταν άτοπο να συνέχιζε τη δράση του ως... μικρός Ζορρό, αφού στο μεταξύ είχε αρχίσει να ενηλικιώνεται!

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Βιαστική και η εικονογράφηση από τον Βύρωνα Απτόσογλου. Εκ των πραγμάτων δεν θα μπορούσε να ήταν καλύτερη. Το περιοδικό ετοιμάστηκε και κυκλοφόρησε σε χρόνο ρεκόρ. Δυο κόμικς σε προσαρμογή και ξεπατίκωμα από μη εντοπισμένα πρωτότυπα αμερικάνικα συμπληρώνουν την ύλη του περιοδικού.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Ο Κεραυνός του Ζορρό 2. Το Τσακάλι ενεδρεύει 3. Το Καράβι Φάντασμα 4. Σκλάβοι του Ερέβους 5. Με το Σπαθί και το Μαστίγιο 6. Η Σενιόρα με τα Μαύρα 7. Η Χρυσή Πανοπλία 8. Μήνυμα από τον Σατανά 9. Ο Ζορρό φτάνει στην Ώρα του 10. Ο Γαλέρας παίζει με τον Θάνατο 11. Οι δύο Ζορρό 12. Η Λεγεών των Τιμωρών 13. Ο Ζορρό και ο Έλληνας 14. Οι Κολασμένοι εξορμούν 15. Ο Θάνατος του Έλληνα 16. Ο Ζορρό στη Φωλιά της Αλεπούς!

ΥΠΕΡΗΡΩΙΚΑ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ

Στην ενότητα “Υπερηρωικά & Επιστημονική Φαντασία” περιλαμβάνονται τίτλοι, των οποίων η θεματολογία έχει να κάνει με χαρακτήρες δράσης, που έχουν υπεράνθρωπες δυνάμεις ή που ο χωροχρόνος δράσης τους περιέχει στοιχεία μελλοντολογικά ή φανταστικά. Χωρίς να είναι μεταφράσεις, τα πρότυπά τους είναι κυρίως αντίστοιχα αμερικανικά κόμικς ή λαϊκά αναγνώσματα.

ΤΙΤΛΟΣ: Ο ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια Επιστημονικής Φαντασίας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 24 Απριλίου 1951 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 17 Φεβρουαρίου 1953 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 96 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Τρίτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Θάνος Αστρίτης (ψευδώνυμο του Στέλιου Ανεμοδουρά) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ: Δύο εβδομάδες μετά την έκδοση του Μικρού Ήρωα επανακυκλοφορεί από την αρχή το στοκ του Υπερανθρώπου για άγνωστο αριθμό τευχών. Ανατύπωση: από 4 Νοεμβρίου 1960 έως 31 Αυγούστου 1962 (χωρίς επισήμανση επανέκδοσης) πανομοιότυπη, αλλά με διαφορετική ταυτότητα και κάποιες μικρές διαφορές στη σελιδοποίηση λόγω διαφορετικών προαγγελιών και ταχυδρομείου. Η σειρά ολοκληρώθηκε. Τρίτη παρουσίαση σε συνέχειες -όχι ολόκληρη η σειρά- στο περιοδικό “ Όμπραξ” ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 +4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 125 cm ΑΛΛΕΣ ΣΥΓΓΕΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ: “Εικονογραφημένος Υπεράνθρωπος”, “Ο Κοντοστούπης Ντετέκτιβ”

ιδέα για ένα ανάγνωσμα με ήρωα τον Υπεράνθρωπο δεν είναι στην υλοποίησή της έμπνευσης της φαντασίας του Το πρώτο τεύχος της αυθεντικής Στέλιου Ανεμοδουρά. Είναι μια ελεύθερη προπρώτης έκδοσης του Υπερανθρώπου, σαρμογή σε ανάγνωσμα αμερικανικού κόμικ δια χειρός Βύρωνα Απτόσογλου, με ήρωα τον Superman. εγκαινιάζει τη μακρά εκδοτική Αλλά αυτό στην αρχή. Στη συνέχεια η ιστορία δραστηριότητα του Στέλιου εξελίσσεται σε αυθεντικό ελληνικής γραφής Ανεμοδουρά, καθώς και την εξίσου και ραφής ανάγνωσμα με μόνα κοινά σημεία, πολύχρονη καταλυτική συμβολή του εκτός από το όνομα, την ποικιλία των αντιεικονογράφου στα περιοδικά του πάλων, σε μια γκάμα που περιείχε τρελούς οίκου. μεγαλοφυείς επιστήμονες και κακοποιούς, προϊστορικά τέρατα στους δρόμους της Νέας Υόρκης (Μητρόπολη στον Superman), γίγαντες και υπεράνθρωπους του Κακού από το διάστημα και τερατόμορφα πλάσματα εξελιγμένων πολιτισμών από μακρινούς πλανήτες ή άλλες διαστάσεις, που είχαν βάλει στο μάτι τη Γη, να την κατακτήσουν. Σατανικοί κακοποιοί με υπερόπλα, εξωγήινοι υπεράνθρωποι με ανθρώπινη μορφή ή τερατώδεις μορφές ζωής με εξίσου υπερδυνάμεις και ακαταμάχητα όπλα είναι όσοι θα αντιμετωπίσει στα 96 τεύχη της καριέρας του ο “Υπεράνθρωπος” και η υπερπαρέα του.

ΑΠΟ ΤΟΝ SUPERMAN ΚΑΙ ΤΟΝ CAPTAIN MARVEL ΣΤΟΝ ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟ

Από τον Superman πήρε το όνομα, από τον Captain Marvel τη στολή και από τους δυο τις υπεράνθρωπες ιδιότητες.

ίναι αλήθεια ότι στη σκιαγράφηση των υπερανθρώπων, των προσόντων του χαρακτήρα καθώς και των στοιχείστοιχεί ων του περιβάλλοντος χώρου και των βασικών προσώπων στα οκτώ πρώτα τεύχη, σχεδόν “ξεπατίκωσε” τον Superman, το αμερικανικό του πρότυπο. Ωστόσο, αν στη βιογραφική σκιαγράφηση του ήρωα -σχεδόν αντιγραμμένη- είναι πρότυπο ο εξ Αμερικής Superman, εικαστικά πρόχρησιμοποιήθηκε ένα άλλο πρό τυπο υπερήρωα αμερικανικής, επίσης, παραγωγής με τις ίδιες πεπε ρίπου υπεράνθρωπες ιδιότητες, ο Captain Marvel. Στον καμβά της πλοκής των περιπετειών, ο Στέλιος Ανεμοδουράς, στο δικό του Υπεράνθρωπο, μπλέκει συχνά στοιχεία πότε από τον Superman και πότε από τον Captain Marvel με περισσότερα δάνεια από τον δεύτερο, όπως η δημιουργία υπεροικογένειας, όπου τα παιδιά του, Κεραυνός, και Αστραπή αντιστοιχούν στον Captain Marvel jr. και στη Mary Marvel ή όπως η εμφάνιση του ισχυρότερου του αντιπάλου, του δόκτορα Φάουστ, είναι εικόνα και ομοίωση του δρ. Φάουστ αντιπάλου του Captain Marvel! Στην εξέλιξη της μυθοπλασίας, ο Στέλιος Ανεμοδουράς προσθέτει και τα δικά του στοιχεία. Άλλα έχουν να κάνουν με υπερκόσμια τέρατα που απειλούν τη Γη και το ανθρώπινο γένος, με επιρροή βασικά και από άλλα αμερικανικά κόμικς, και άλλα έχουν να κάνουν με τον εμπλουτισμό της υπεροικογένειας με νέα πρόσωπα. 84

ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΜΕ ΣΕΙΡΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ

ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ: Τζιμ Μπάρτον κατά κόσμο και δημοσιογράφος στην εφημερίδα “Κόσμος”. Σταδιακά η ταυτότητα του Τζιμ Μπάρτον περνάει στο περιθώριο. Κάτι παρόμοιο συνέβη και στον πρωτότυπο Superman, αλλά αυτό συνέβη πολλά χρόνια μετά και από την “χάλκινη” περίοδο του αμερικανικού κόμικς. Ο Υπεράνθρωπος γίνεται πατέρας δυο υπερπαιδιών, τα οποία τον κάνουν και... υπερπαππού δυο επίσης μικρών υπερπαιδιών. Είναι, ίσως, ο μοναδικός υπερπαππούς στο Universe των υπερηρώων, που παρόλα αυτά συνεχίζει να είναι ενεργός στη δράση και ανέγγιχτος από το χρόνο εμφανισιακά! Από τις συμβάσεις που αποδέχεται ο αναγνώστης των λαϊκών αναγνωσμάτων, χωρίς να παραξενευτεί με τέτοια εύνοια του χρόνου.

ΕΛΣΑ, Η ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ, ΜΑ ΚΟΜΠΑΡΣΟΣ Στα παράλληλα σύμπαντα Superman και Υπερανθρώπου οι γυναίκες της ζωής τους είναι... δημοσιογράφοι κι αυτές. Του Superman είναι η ατίθαση και ζηλιάρα Λόις Λέιν, του Υπεράθρωπου είναι η πειθήνια και στοργική Έλσα Πάρεν. Ο ρόλος της Έλσας είναι περιορισμένος. Άφησε την καριέρα της για να αφοσιωθεί στην οικογένειά της. Ο Ανεμοδουράς δομεί τον χαρακτήρα της και τη δραστηριότητά της στο αρχετυπικό πρότυπο της συζύγου και μητέρας στην ελληνική αστική οικογένεια, όπου η γυναικεία χειραφέτηση ήταν ακόμα στα σπάργανα στη δεκαετία του ’50. Είναι το μοναδικό μέλος της οικογένειας που δεν έχει υπερδυνάμεις.

ΚΟΝΤΟΣΤΟΥΠΗΣ: ΚΑΤΑ ΦΑΝΤΑΣΙΑΝ ΥΠΕΡΗΡΩΑΣ Ο Κοντοστούπης, Μπιλ Φακτ κατά κόσμον, είναι το φύσει και θέσει κωμικό στοιχείο στο τρίπτυχο των τυποποιημένων χαρακτήρων που καθιέρωσε ο ΣτέΣτέ λιος Ανεμοδουράς στα αναγνώσματά του: ο ήρωας, η κοπέλα και ο αστείος. Το “φύσει” κωμικός οφείλεται κυρίως στη μύτη του. Χοντρή σαν μελιτζάνα, που κινούταν πέρα-δώθε σε κάθε ευκαιρία. Κατά δεύτερο λόγο στο μικροκαμικροκα μωμένο σουλούπι του. Το “θέσει” οφείλεται στο βασικό χαρακτηριστικό της ψυχοσύνθεσής του το οποίο λειτουργεί ως ο κύριος πρόξενος του γέλιου στα εύθυμα στιγμιότυπα των επεισοδίων: πρόκειται για τον συνδυασμό παθολογικού φόβου του για το παραμικρό που θα μπορούσε να συμβεί γύρω του ή φανταζόταν πως θα μπορούσε να συμβεί. Μόλις, όμως, ο πραγματικός ή φανταστικός κίνδυνος περνά εκδηλώνει υπέρμετρη καυχησιά για την ανύπαρκτη γενναιότητά του.

ΚΕΡΑΥΝΟΣ-ΑΣΤΡΑΠΗ, Η 2η ΓΕΝΙΑ ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΩΝ Ο Υπεράνθρωπος πρόσθεσε ακόμα δυο μέλη στην οικογένειά του, παραστάτες του στον αγώνα, που διεξήγαγε εναντίον των εγκληματιών και των άλλων απειλών από το διάστημα, που επιβουλεύονταν τη Γη και τους κατοίκους της. Τα δυο πρώτα μέλη με υπεράνθρωπες ιδιότητες που προστέθηκαν, και σχετικά γρήγορα, ως συμπα συμπαραστάτες του ήταν ο γιος του Ντάνι και η κόρη του Ντιάνα, ο Κεραυνός και η Αστραπή, όταν φορούσαν τις στολές της υπεράνθρωπης δράσης τους. Η παρουσία τους και η έντονη συμμετοχή τους στις περιπέτειες του αναγνώσματος φέρνει τον “Υπεράνθρωπο” πιο κοντά, όσο αφορά στα εξω εξωτερικά γνωρίσματα της δομής, προς τον Captain Marvel/Shazam αντιστοιχώντας τα δυο παιδιά του προς τον Captain Marvel jr και την Mary Marvel. Τόσο ο Κεραυνός που εμφανίστηκε στο τεύχος 9 (“Κεραυνός, ο γιός του Υπεράνθρωπου”), όσο και η Αστραπή που εμφανίστηκε στο τεύχος 17 (“Αστραπή η κόρη του Υπεράνθρωπου”), δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν σαν αυτόνομες μονάδες στο αφήγημα. Είναι η υπόσταση του ίδιου του Υπεράνθρωπου στα τρία για περισσότερη δράση. Ίδιες ιδιότητες, ίδιες ικανότητες με τον πατέρα τους σε μικρότερη συσκευασία. Και ευκαιρία και για κάποιες δόσεις οικογενειακών καταστάσεων. Χρήσιμο κι αυτό, για να αναδειχτεί, δηλαδή, ο θεσμός και οι δεσμοί της οικογένειας με ηθικές αρχές και πατριαρχική δομή σε μια ομολογουμένως δύσκολη κοινωνικά εποχή, τότε που κυκλοφορούσε το περιοδικό.

ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ: ΥΠΕΡΜΥΑΛΟ MADE IN GREECE Ένα άλλο στοιχείο διαφοροποίησης -και μάλιστα πολύ ουσιαστικό- του κατά Ανεμοδουρά Υπεράνθρωπου, σε σχέση με το αμερικανικό πρότυπό του, είναι, ότι τον υποβαθμίζει πρακτικά από κεντρικό ήρωα του αναγνώσματος σε κάτι σαν τιμητικά “primus inter pares”. Με την εμφάνιση του νεαρού Έλληνα επιστήμονα Ελ Γκρέκο και κατόπιν με την εμφάνιση του γιού του, του Υπερέλληνα, γίνεται φανερή η προσπάθεια του Ανεμοδουρά να ελληνοποιήσει το ανάγνωσμα, προκειμένου να τονώσει το πατριωτικό αίσθημα και την υπερηφάνεια του κοινού του. Ήταν μια δύσκολη ιστορικά εποχή και οι μικροί αναγνώστες, αναζητώντας να καλύψουν τις ανάγκες τους σε πρότυπα, θα αγκάλιαζαν, περισσότερο από βέβαιο, πρότυπα, τα οποία θα ήταν από την ίδια τους τη ράτσα και που θα τους έκαναν επί πλέον ηθικά υπερήφανους. Το δικό του fiction δημιούργημα, ο Ελ Γκρέκο, δεν ήρθε να υποκαταστήσει τον επώνυμο του τίτλου ήρωα. Ήρθε να εμπλουτίσει το ανάγνωσμα με έναν χαρακτήρα ανυπέρβλητο, γνώστη της τεχνολογίας. Αν και είναι μόλις 20 χρονών, οι τεχνολογικές του γνώσεις είναι τεράστιες. Πολυμήχανος εφευρέτης, κατασκευάζει με αφάνταστη ευρηματικότητα και χαρακτηριστική ευκολία, μηχανές, όπλα, παρασκευάσματα χημικά, βοηθώντας πιο αποτελεσματικά τον αγώνα των υπερανθρώπων ενάντια στις δυνάμεις του Κακού, εντός και εκτός των συνόρων της Γης. Μολονότι, δεν είναι προικισμένος με δύναμη υπεράνθρωπου, ούτε άτρωτος μα ούτε μπορεί να πετά, κατάφερε εν τούτοις να ξεπεράσει το πρόβλημα και να αποκτήσει τις ίδιες υπερφυσικές ιδιότητες-ικανότητες και να συμμετέχει ισότιμα στις αναμετρήσεις με τις δυνάμεις του Κακού χάρη στις εφευρέσεις του. Η ελληνική καταγωγή του ήταν το επιπλέον συστατικό, που τον έκανε δημοφιλέστατο. Τόσο, που ο Ανεμοδουράς για μια σειρά τευχών υπενθύμιζε την παρουσία του με δεύτερο τίτλο στο εξώφυλλο: “Ελ Γκρέκο”. Έκανε το ντεμπούτο στο ανάγνωσμα με πλήρες βιογραφικό στο τεύχος 31 (“Φτερωτοί Μονομάχοι”), όταν η αμερικανική κυβέρνηση τον πρότεινε σαν επιστημονικό βοηθό στον Υπεράνθρωπο, στις αναμετρήσεις του με την προηγμένη οπλική τεχνολογία των δυνάμεων του κακού. Με όλα όσα ο Στέλιος Ανεμοδουράς προίκισε τον ήρωά του, καθώς και με την προώθηση της δημοτικότητάς του με εξώφυλλα, θα έλεγε κανένας, ότι τον προόριζε να τον αυτονομήσει, σαν ξεχωριστό project σε ένα άλλο περιοδικό. Κάτι τέτοιο ήταν συνήθης πρακτική των Αμερικανών, ειδικά στα κόμικς. Δεν το έκανε. Τον κράτησε σαν συμπρωταγωνιστή μέσα στο πλαίσιο αφήγησης του “Υπεράνθρωπου”, δίνοντάς του, βέβαια, πολλές φορές τον κύριο πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ ο ίδιος ο Υπεράνθρωπος τον έκανε γαμπρό του, δίνοντάς του για γυναίκα του την κόρη του, την Αστραπή.

ΥΠΕΡΕΛΛΗΝΑΣ-ΣΙΜΟΥΝ: ΔΥΟ ΠΑΙΔΙΑ-ΘΑΥΜΑΤΑ Ο γιος του Ελ Γκρέκο και της Αστραπής, ο Υπερέλληνας κάνει την εμφάνισή του στο τεύχος 52 (“Υπερέλληνας, ο γιος του Ελ Γκρέκο”) όταν είναι ήδη 8χρονος. Η γαλάζια εφαρμοστή στολή του παραπέμπει στο ελληνικό εθνικό χρώμα, ενώ ο λευκός ισόκερος σταυρός στο στήθος, πανάρχαιο ελληνικό σύμβολο, ταυτοποιεί την ελληνική κατακατα γωγή του και παράλληλα συμβολίζει ότι είναι σταυροφόρος στην υπηρεσία του Καλού. Στις υπεράνθρωπες ιδιότητές του, κληρονομικό από τη μητέρα του, προστίθεται το εκπληκτιεκπληκτι κό και εφευρετικό μυαλό του, κληρονομικό από τον πατέρα του, και η απίστευτη ταχύτητά του, χάρη στην οποία ο “θείος” Κοντοστούπης τον βάφτισε “Βέλος”. Ο Σιμούν, ο γιος του Κεραυνού και της Λάουρας, που επονομάστηκε “Υπερα-γόρι”, αν και θα έπρεπε να ονομαστεί “Υπερνήπιο”, είναι μόλις, δύο χρονών (!) όταν αρχίζει τη δράση του, αποκαλύπτοντας μια διαφορετική υπερδύναμη, ξέχωρα από τις άλλες υπεράνθρωπες ιδιότητές του. Ο νους του έχει την ικανότητα να αιχμαλωτίζει, υπνωτίζοντας τον νου και τη σκέψη των άλλων, καθώς επίσης έχει το χάρισμα ενός είδους νοητικής τήλε-όρασης, αφού μπορεί να αναπαραγάγει στη σκέψη του εικόνες συμβάντων που εκτυλίσσονται εκείνη τη στιγμή ακόμα και σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων μακριά! Εμφανίστηκε σε πλήρη δράση από το τεύχος 89 (“Σιμούν, ο γιος του Κεραυνού”), αλλά δεν πρόλαβε ούτε να δράσει πολύ ούτε να μεγαλώσει περισσότερο, αφού το ανάγνωσμα ολοκλήρωσε τον κύκλο του μερικά τεύχη μετά. Τη συνταγή ανανέωσης του ενδιαφέροντος των μικρών αναγνωστών του με την προσθήκη ηρώων όλο και μικρότερης ηλικίας, ο Στέλιος Ανεμοδουράς την επανέλαβε λίγο αργότερα και στον Μικρό Ήρωα.

ΚΑΙ ΦΙΛΟΙ ΑΠΟ ΑΛΛΟΥΣ ΚΟΣΜΟΥΣ Η πολυπληθής οικογένεια του Υπεράνθρωπου φιλοξενεί στο σπίτι της ακόμα, εκτός από τον Κοντοστούπη, και δυο αλλόκοτα εξωγήινα πλάσματα. Το μικρόσωμο τερατάκι Τσιπιτσίπ με πανίσχυρο ράμφος στη θέση της μύτης και αργότερα και την πρασινόδερμη Ελχίνα, μια κακάσχημη βασίλισσα από άλλον πλανήτη, που ακολούθησε τους υπεράνθρωπους στη Γη γοητευμένη από την ομορφιά και την ανδρεία του Κοντοστούπη. Η παρουσία τους στην πλοκή του αναγνώσματος είναι κυρίως στο να εμπλουτίζει με εύθυμες πινελιές τις οικογενειακές στιγμές των ηρώων, παρά το να έχουν ουσιαστική εμπλοκή στις περιπέτειες της υπεράνθρωπης παρέας. 88

ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΚΟΙ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΙ! Στα 96 τεύχη της σειράς βρέθηκαν αντίπαλοί του μερικοί χαρακτήρες, των οποίων η τρέλα του μεγαλείου, να γίνουν κυρίαρχοι της Γης, πήγαζε κυρίως από το μίσος τους για το ανθρώπινο είδος, ενώ ταυτόχρονα οι περισσότεροι από αυτούς, εκτός από σατανικοί εγκληματίες, ήταν και μεγαλοφυείς εφευρέτες καταστροφικών μηχανών ή χημικών όπλων μαζικής εξόντωσης. Άλλοι ήταν τερατώδη πλάσματα από το μακρινό διάστημα ή άλλη διάσταση. Κάποιοι ήταν εμπνευσμένοι και κοπιαρισμένοι εικαστικά από αμερικάνικα κόμικς, όπως π.χ. ο δόκτωρ Φάουστ ή ο μαύρος Υπεράνθρωπος Σατούρ, αν και οι κόρες τους -το ίδιο σατανικές- η Φάουστα και η Σατούρνα, ήταν πρωτότυπες “δημιουργίες” του Στέλιου Ανεμοδουρά. Μερικοί ακόμα “κακοί”, όπως η Ρεγκίνα, η βασίλισσα των Δέκα, η Φλόγα, η ΒαΟ σατανικός δρ. Φάουστ, σίλισσα του κακού, που σαν εικόνα είναι αντιγραφή από ο πιο σημαντικός από τους χαρακτήρα αμερικάνικου κόμικ, ο θηριώδης γίγαντας αντιπάλους που αντιμετώπισε η Τρόμος, που το σφυρί του θυμίζει αυτό του Θορ, άλοικογένεια των Υπερανθρώπων, λου επώνυμου ήρωα των παλιών αμερικανικών κόμικς, ήταν όχι μόνο πιστή μεταφορά ο Σέζαμ, ο μάγος, φιγούρα και χαρακτήρας εισαγωγής των ιδιοτήτων του δρ. Φάουστ, απευθείας από τον Captain Marvel, ο Κινέζος αρχιεγκληαντιπάλου του Captain Marvel, ματίας Τάο Γκο, που παραπέμπει στον Φου Μαντσού, ο αλλά υπήρξε και εικαστικά χιμπατζής Τζέκυλ και αρκετοί άλλοι ακόμα. πιστή αντιγραφή του.

Ο καταχθόνιος Κινέζος Τάο Γκο με τις μαγικές ιδιότητές του, παρέπεμπε στον Φου Μαντσού.

Σατούρ, ο Μαύρος Υπεράνθρωπος. Οι ρίζες του ανιχνεύονται στα υπεράνθρωπα αμερικάνικα κόμικς. 89

Η Ρεγγίνα, η βασίλισσα των Δέκα, δεν εντοπίστηκε να έχει πρότυπο αλλοδαπής προέλευσης.

ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

έσα στην ύλη του περιοδικού θα πρέπει να ενταχτούν ακόμα η μονοσέλιδη “Ανοιχτή επιστολή” του Κοντοστούπη. Είναι ένας δια αλληλογραφίας διάλογος του νάνου με τον άσπονδο εχθρό του, τον νέγρο Ατσίδα, τον αστείο τύπο στο περιοδικό “Τάργκα”, όπου ο καθένας εκτοξεύει απειλές στον άλλο μέσα από τις σελίδες του δικού του περιοδικού. Κάτι σαν ευθυμογράφημα επικοινωνιακής αλληλοστήριξης των δυο αδελφών περιοδικών. Στην ανατύπωση του “Υπεράνθρωπου” αυτή η σελίδα έχει αποσυρθεί, επειδή δεν υπήρχε το περιοδικό “Τάργκα” τότε.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Ο Κοντοστούπης είχε πρωταγωνιστήσει και σε μια σειρά μονοσέλιδων ιστοριών κόμικς στο οπισθόφυλλο του περιοδικού, ενώ το τρίο των υπερανθρώπων (Υπεράνθρωπος, Κεραυνός, Αστραπή) είχε εμφανιστεί σε κόμικ στα οπισθόφυλλα των οκτώ τελευταίων τευχών του “Τάργκα”. μονταΔεν επρόκειτο, όμως, για πρωτότυπη ιστορία. Ήταν μοντα ρισμένες και προσαρμοσμένες κόαντιγραφές εικόνων από κό μικ της οικογένειας Μάρβελ του αμερικάνικου περιοδικού “Marvel Family”. Πρωτότυπες ήταν, όμως, οι ιστορίες των δυο τευχών του “Εικονογραφημένου ΥπεράνΥπεράν θρωπου”, που είχαν κυκλοκυκλο φορήσει σε μικρό τιράζ τον Οκτώβριο του 1952 (και επανακυκλοφόρησαν το 1955 σε σενάριο του “Θάνου Αστρίτη” (Στέλιου Ανεμοδουρά) και εικονογράφηση του “Byron” (Βύρωνα Απτόσογλου) με 16 σελίδες το πρώτο και δυο ιστορίες και 32 σελίδες το δεύτερο με μία ιστορία, καθώς και ένα 34σέλιδο τεύχος επίσης κόμικ “Ο ΚοντοΚοντο στούπης ντετέκτιβ”. Και οι δυο αυτοί τίτλοι είναι σήμερα εξαιρετικά σπάνιοι έως χαμένοι. 90

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ

Βύρων Απτόσογλου (Byron), αν και σχεδόν στα πρώτα βήματα της καριέρας του, προσφέρει μερικές εικονογραφήσεις εξαιρετικά εντυπωσιακές, δίνοντας με μαεστρία μορφή και δισδιάστατη σάρκα και οστά στα υπερκόσμια όντα, που γεννούσε η φαντασία του Στέλιου Ανεμοδουρά. Το περιεχόμενο του οπισθοφύλλου ποίκιλλε. Είχε ήρωες από αμερικανικά κόμικς (Τομ Μιξ, Καάγκα, Μικρός Άγριος, Κορίτσι- Τίγρη κλπ.), ελληνοποιημένα (με τη μέθοδο ραφής καρέ) από αμερικάνικα κόμικς, περιπέτεια του Τάργκα, που κυκλοφορούσε την ίδια εποχή ως ανάγνωσμα, μονοσέλιδες και μια 8σέλιδη περιπέτεια του Κοντοστούπη και πινακοθήκη των ηρώων του αναγνώσματος.

Ο Κοντοστούπης κράτησε για αρκετά τεύχη το οπισθόφυλλο του περιοδικού με εικονογραφημένες ιστορίες του. Ίσως, το πρότυπο των κόμικ στριπς να ήταν προσαρμογή από αντίστοιχο με τον Jaghead Jones του κωμικού χαρακτήρα στο αμερικανικό κόμικ “Archie”.

Εικονογραφημένες περιπέτειες του Υπερανθρώπου δημοσιευόταν και στο οπισθόφυλλο του περιοδικού “Τάργκα” που κυκλοφορούσε ταυτόχρονα. Μόνο που δεν ήταν ο ελληνικής γραφής Υπεράνθρωπος με τον Κεραυνό και την Αστραπή, αλλά προσαρμοσμένα σε οκτασέλιδες περιπέτειές τους, κάποιες εικονογραφημένες περιπέτειες της οικογένειας Marvel (Captain Marvel, Marvel jr. και Mary Marvel) από το αμερικάνικο περιοδικό “Marvel Family”.

ΑΝΑΤΥΠΩΣΗ (4-11-1960/31-8-1962, ανά Παρασκευή) Η φήμη της πρώτης έκδοσης του “Υπεράνθρωπου”, δέκα χρόνια νωρίτερα, ήταν ακόμα ισχυρή, φτάνοντας και στα αφτιά αναγνωστών, που για διάφορους λόγους είχαν μόνον ακουστά για το ανάγνωσμα. Το στοκ είχε εξαντληθεί ολόκληρο στον εκδοτικό οίκο από μια ενδιάμεση αναδιανομή του το 1953. Παράλληλα, η σειρά “Υπεράνθρωπα” και κατόπιν “Δυναμικά” από την έκδοση “Τα Καλύτερα Κόμικς”, που είχε αρχίσει να εκδίδει ο εκδοτικός οίκος “Ατλαντίς” από το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, είχε αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον για τον “Υπεράνθρωπο” του Στέλιου Ανεμοδουρά. Έτσι, το περιοδικό επανεκδόθηκε, χωρίς ωστόσο να αναφέρεται πουθενά στην ταυτότητα ότι πρόκειται για επανέκδοση, αν και τούτο είχε ελάχιστη σημασία για τους νέους αναγνώστες του. Μόνο κάποιες αόριστες προαγγελίες που περισσότερο παρέπεμπαν στο ομότιτλο περιοδικό με διαπλανητικές περιπέτειες παρά στον υπεράνθρωπο ήρωα. Η σειρά ολοκληρώθηκε και με την κυκλοφορία του 96ου και τελευταίου τεύχους της.

Γ Ε ΡΑ Κ Ι ΤΙΤΛΟΣ: ΓΕΡΑΚΙ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Ο Νέος Υπεράνθρωπος ΕΙΔΟΣ: Υπερηρωική φανταστική περιπέτεια ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 6 Μαΐου 1954 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 19 Αυγούστου 1954 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 16 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Π. Πετρίτης (ψευδώνυμο του Νίκου Μαράκη) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 +4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

ν για τον “πατριάρχη” του εκδοτικού οίκου, τον “Υπεράνθρωπο”, συγγραφικό πρότυπο είχε υπάρξει ο αμερικανικός Superman και εικαστικό ο συμπατριώτης του Captain Marvel/ Shazam, για το “Γεράκι” το πρότυπο -αλλά μόνο εικαστικό- είχε υπάρξει ο Captain Marvel jr. Συγγραφικά υπήρξε εξ αρχής του μύθου ελληνικό ανάγνωσμα, χρησιμοποιώντας μόνο τις βασικές υπεράνθρωπες ιδιότητες, τις οποίες έτσι κι αλλιώς είχαν όλοι οι υπεράνθρωποι κλώνοι ανά την υφήλιο. Το “Γεράκι” είναι το υπεράνθρωπο alter ego του 20χρονου δαιμόνιου αστυνομικού ρεπόρτερ Μακ Ντάνυ, που μεταμορφώνεται -κυριολεκτικά- σε υπεράνθρωπο ή επανέρχεται στη πραγματική του κατάσταση, ακαριαία, χάρη σε δυο μαγικά φίλτρα, που τα περιέχουν δυο δαχτυλίδια. Το ένα με μπλε πέτρα και το άλλο με πράσινη, για τις αντίστοιχες δράσεις. Του τα είχε εμπιστευτεί ο πατέρας του λίγο πριν πεθάνει. Βοηθός του Μακ Ντάνυ τόσο στην εφημερίδα όσο και στις περιπέτειες είναι ο νεαρός νέγρος Τζιμ Γκάφας. Το παρωνύμιο του το οφείλει στις γκάφες, όπου υποπίπτει εξαιτίας του πάθους του για τα γλυκά. Είναι ο μόνος, μαζί με την Ελληνίδα μητέρα του Μακ, που γνωρίζει το μυστικό της διπλής υπόστασης του Ντάνυ-Γεράκι. Θεωρητικά, το “Γεράκι” με τα 16 τεύχη του ολοκλήρωσε έναν κύκλο περιπετειών. Η “υπόσχεση” της διεύθυνσης των εκδόσεων του Μικρού Ήρωα ήταν ότι θα επακολουθήσει ένας δεύτερος κύκλος (τεύχη 1732), μόλις ο Μακ Ντάνυ αναρρώσει πλήρως από τον σοΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ βαρότατο τραυματισμό του. Υπόνοια ίδιας “υπόσχεσης” 1. Το Παιδί του Μυστηρίου δίνεται και στις τελευταίες αράδες, με τις οποίες κλείνει 2. Το Γεράκι συντρίβει ο πρώτος κύκλος. Συγγραφέας του αναγνώσματος είναι 3. Το Ιπτάμενο Παιδί ο Νίκος Μαράκης, γνωστός αστυνομικός ρεπόρτερ και 4. Τιτανομαχία συγγραφέας παραλογοτεχνικών αναγνωσμάτων, υπο5. Ο Προστάτης του Κόσμου γράφοντας με το ψευδώνυμο Π. Πετρίτης. Ορισμένοι 6. Το Μαύρο και το Άσπρο Γεράκι μελετητές του παραλογοτεχνικού χώρου κάτω από την 7. Το Φοβερό Μυστικό ψευδωνυμική ομπρέλα τοποθετούν και τον Στέλιο Ανε8.Ο Αόρατος Θάνατος 9. Ο Τζιμ Γκάφας θυμώνει μοδουρά, ότι ολοκλήρωσε το ανάγνωσμα.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Τόσο το εξώφυλλο όσο και οι εσωτερικές εικονογραφήσεις είναι του Βύρωνα Απτόσογλου, ενώ το κόμικ εξωφύλλου και στα 16 τεύχη είναι δυο 8σέλιδες περιπέτειες του Μάιτυ Μάους, του ποντικιού με τις υπεράνθρωπες δυνάμεις. 93

10. Οι Κίτρινοι Δαίμονες 11. Στα Χέρια των Ερυθροδέρμων 12. Ο Μυστηριώδης Φυλακισμένος 13. Το Μηχάνημα του Ολέθρου 14. Το Θαύμα που σώζει 15. Το Αίνιγμα της Ζούγκλας 16. Ταξίδι Θανάτου

ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Το Παιδί που έσωσε τον κόσμο ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια Φαντασίας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 17 Δεκεμβρίου 1954 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 4 Φεβρουαρίου 1955 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Πότης Στρατίκης ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΕΠΑΝΑΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ: Από Κυριακή 20/5/1956. Πιθανώς πρόκειται για αναδιανομή στοκ. Ετιμάτο 1 δρχ. (-50%) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 +4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

“Κεραυνός, το παιδί που έσωσε τον κόσμο” είναι σαν ανάγνωσμα αυτό με το οποίο αυτοπροσδιορίζεται στην ταυτότητά του. Ως ένα “παράξενο” μυθιστόρημα για παιδιά. Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε έναν παράλληλο άγνωστο κόσμο, κάτω από το βυθό του Ατλαντικού. Παραπέμπει μεν στο μύθο της καταποντισμένης Ατλαντίδας, αλλά η ονομασία της χαμένης ηπείρου δεν αναφέρεται άμεσα. Ένα υπερωκεάνιο, που ταξιδεύει από τη Νέα Υόρκη προς την Ευρώπη, βυθίζεται καταμεσής στον Ατλαντικό από έκρηξη βόμβας. Χάρη στην επέμβαση ενός παράξενου υποβρυχίου διασώζονται μόνο δυο 15χρονα Αμερικανόπουλα, ο Μπιλ και ο Τομ. Μεταφέρονται σε έναν άγνωστο υπόγειο κόσμο, πολύ περισσότερο αναπτυγμένο τεχνολογικά από τον επίγειο. Τα δυο παιδιά δεν είχαν πλέον καμιά ελπίδα διαφυγής και επιστροφής στον κόσμο τους, επειδή οι νόμοι της πόλης-κράτους απαγόρευαν, με σαφήνεια και αυστηρότητα, κάθε συνάφεια με τους ανθρώπους στην επιφάνεια της Γης. 94

Τα δυο παιδιά συνδέονται φιλικά με τη Λίντια, τη βασίλισσα της πόλης, ύστερα από μια σειρά καθοριστικών επεμβάσεών τους, χάρη στις οποίες την γλιτώνουν από συνωμότες, σφετεριστές και προδότες. Η υφαρπαγή, από τα χέρια των συνωμοτών και των συνεργατών τους από την επιφάνεια της Γης, των σχεδίων μια πανίσχυρης ατομικής βόμβας, με την οποία θα απειλούσαν τα κράτη να υποταχθούν στη θέλησή τους, κάνει το συμβούλιο σοφών της πόλης και τη βασίλισσα να αποφασίσουν να αφήσουν τα παιδιά να γυρίσουν στους δικούς τους, στον κόσμο τους, τον οποίο ο Μπιλ με τη γενναιότητά του έσωσε! Ο συγγραφέας Πότης Στρατίκης, στην πρώτη συγγραφική του συνεργασία με τις “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις”, έδωσε ένα σύντομο μυθιστόρημα ψευδοεπιστημονικής φαντασίας, το οποίο, σε γενικές γραμμές, θυμίζει “Το Χαμένο Νησί” του Μ. Καραγάτση, όπως τούτο είχε παρουσιαστεί σαν εικονογραφημένο κόμικ στο περιοδικό “Ο Θησαυρός των Παιδιών” λίγα χρόνια πριν. Παρ’ όλο που ο ήρωάς του δεν είναι κάποιο Ελληνόπουλο της ξενιτιάς, ο συγγραφέας δεν ξεχνάει να κάνει την παραπομπή του στη διαχρονική πολιτιστική συμβολή του ελληνικού στοιχείου. Οι κάτοικοι της πόλης που ζουν στα έγκατα της γης, μέσα σε ένα θόλο και έχουν αναπτύξει τεχνολογικό πολιτισμό πολύ ανώτερο των επιγείων κατοίκων του πλανήτη, ενώ ταυτόχρονα διακατέχονται και από την ουμανιστική συνείδηση να γίνουν οι φύλακες-άγγελοι της ειρήνης στην επιφάνεια του πλανήτη, μιλούν... αρχαία ελληνικά! Είναι, δηλαδή Έλληνες που εγκλωβίστηκαν στα έγκατα της γης ύστερα από μια βιβλική καταστροφή, η οποία κατέστρεψε τον πολιτισμό τους χιλιάδες χρόνια πριν από την αυγή του τωρινού. Η Ουτοπία, οι Ελ, η σπηλιά του Πλάτωνα, το “χάλκεον γένος”. Περνάνε όλα στις πίσω γραμμές ενός αναγνώσματος, που φέρνει την ταμπέλα του παιδικού λαϊκού παραλογοτεχνήματος.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Κλασικός Βύρων Απτόσογλου στην εικονογράφηση. Τα εξώφυλλά του ελκυστικά όπως πάντα, χωρίς να έχουν κάτι ιδιαίτερα εντυπωσιακό. Το κόμικ του οπισθόφυλλου είναι μια 8σέλιδη περιπέτεια του “Ξανθού Άρχοντα της Ζούγκλας”, του Καέγκα με τίτλο, σύμφωνα με τη μετάφραση: “Η Χρυσή Πολιτεία”.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Το Μυστήριο του Ωκεανού 2. Το Αλλόκοτο Κυνηγητό 3. Στα Δόντια του Χάρου 4. Το Τέρας της Αβύσσου 5. Η Εκδίκηση των Καταχθονίων 6. Η Τρομερή Παγίδα 7. Στα έγκατα της Γης 8. Το Τέλος του Τρόμου

ΠΛΑΝΗΤΑΝΘΡΩΠΟΣ

νας ακόμα “υπεράνθρωπος” στους ΤΙΤΛΟΣ: ΠΛΑΝΗΤΑΝΘΡΩΠΟΣ ουρανούς της Νέας Υόρκης, δημιουρΕΙΔΟΣ: Υπερηρωική φανταστική γία ελληνικής γραφής: ο “Πλανητάνπεριπέτεια θρωπος”. Φυσικά και αυτός ο υπερχαρακτήρας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 13 Δεκεμβρίου 1962 κινείται μέσα στο πλαίσιο της συνταγής για ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 31 Ιανουαρίου υπερφυσική μυϊκή δύναμη, είναι άτρωτος, με 1963 πτητικές και άλλες ικανότητες, με τις οποίες η ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 τεχνολογία δεν μπορεί ακόμα να προικίσει τεΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: χνητά το ανθρώπινο είδος. Αποστολή του είναι, Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Μαρμαρίδης ως πρόμαχος του Καλού και της δικαιοσύνης να ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή αναμετριέται και να νικά τις δυνάμεις του Κακού, του Βύρωνα Απτόσογλου) οι οποίες εκπροσωπούνται από πανίσχυρους ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου μεγαλοφυείς εγκληματίες. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm Ο συγγραφέας του αναγνώσματος, ο Γιώργος Μαρμαρίδης, βάζει τη σφραγίδα του σε έναν χιλιοειπωμένο αφηγηματικό ιστό, χρησιμοποιώντας και μια δική του συνταγή, την οποία είχε δουλέψει σε παραλλαγές και σε παλιότερα, αναγνώσματά του ψευδο-επιστημονικής φαντασίας (“Ταν”, “Ιπτάμενος Γίγας”, “Καλ”): τη δύναμη του μυαλού όσον αφορά στην αυτοσυγκέντρωση του ήρωα, προκειμένου είτε να αποκτήσει τη δύναμη, είτε να αντεπεξέλθει σε κάποια δύσκολη κατάσταση. Ο Πητ είναι ένα 17χρονο αγόρι, που έχει αποκτήσει υπεράνθρωπες δυνάμεις, χάρη σε επίσκεψή του σε διαστημόπλοιο από μακρινό πλανήτη, λίγα χρόνια πριν. Οι δυνάμεις που του έδωσε ο γέρος, σοφός κυβερνήτης του σκάφους δεν ήταν μόνιμες. Κάθε φορά, που θα ήθελε να τις χρησιμοποιήσει, θα έπρεπε να αυτοσυγκεντρωθεί για λίγα δευτερόλεπτα. Σε όλο το υπόλοιπο διάστημα ήταν τρωτός κι αδύναμος, σαν κάθε κοινός θνητός. Ο όρος που του είχε θέσει ο γέρος, σοφός ήταν ότι οι δυνάμεις του θα χρησιμοποιούνταν μόνο για το καλό της επιστήμης και την προστασία της ανθρωπότητας από επιβουλές εγκληματικών στοιχείων, διαφορετικά θα τις έχανε αμέσως! Τη χιουμοριστική νότα τη δίνει ο Πατ(τρικ) ο επονομαζόμενος Πατατράκ λόγω του ότι ζει μόνο για τις φάρσες και τον σαματά, έχει όλα εκείνα τα σουρεαλιστικά γνωρίσματα του χαρακτήρα, με τα οποία ο Μαρμαρίδης “ντύνει” τους αστείους ήρωές του. Το γεγονός ότι ο Πατ είναι δίδυμος με τον Πητ και μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό είναι ένα εύρημα στο αφήγημα, που ωστόσο ο Μαρμαρίδης το αξιοποιεί ελάχιστα, αν και έδινε ακόμα μια διάσταση ίντριγκας στην πλοκή. Μόνο στο τελευταίο επεισόδιο του αναγνώσματος συμβαίνει αυτό, ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ αλλά και πάλι χωρίς δραματική κορύφωση και με εξέλιξη 1. Ο Ατσάλινος Τιμωρός προβλέψιμη.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Τυπικός Byron στα εξώφυλλα. και μάλλον πρόχειρος στην ασπρόμαυρη εσωτερική εικονογράφηση. Οκτασέλιδο αμερικάνικο κόμικ επιστημονικής φαντασίας στο οπισθόφυλλο. 97

2. Οι Νεκροί δεν μιλούν 3. Ο Άρχων των Κατασκόπων 4. Σατανική Παγίδα 5. Μήνυμα από τον Βάαλ 6. Δραπέτης από την Κόλαση 7. Μονομαχία Θανάτου 8. Μυστική Βάσις Πυραύλων

ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ

ν και οι "Εκδόσεις του Μικρού Ήρωα" είχαν ταξιδέψει στο διάστημα και είχαν επισκεφτεί κάποιους από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος με τον “Υπεράνθρωπο” και κατόπιν με το “Γεράκι” ήδη από τις αρχές της δεκαετίας, η επίσημη περιπλάνησή τους στο μακρινό διάστημα πραγματοποιείται με τον “Υπεράνθρωπο” (του διαστήματος). Τα αντανακλαστικά του δημοσιογραφικού διευθυντή του οίκου, Στέλιου Ανεμοδουρά, λειτούργησαν με την ταχύτητα της δημοσιογραφικής του ιδιότητας. Μόλις τρεις εβδομάδες μετά, αφότου η Ανθρωπότητα εισήλθε επίσημα στη διαστημική της εποχή με την εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου, του σοβιετικού “Σπούτνικ”, σε τροχιά γύρω από τη Γη (7/10/1957), οι εκδόσεις του Μικρού Ήρωα, στέλνουν το δικό τους διαστημόπλοιο σε μακρινούς κι άγνωστους πλανήτες. Εξαιρετικό timing έκδοσης, καθώς το ενδιαφέρον του κόσμου είχε κορυφωθεί με τη συναρπαστική πραγματικότητα της καινούργιας σελίδας στην Ιστορία της Ανθρωπότητας, που μόλις άνοιγε. Τα κείμενα υπογράφονται από τον “παντός καιρού και συγγραφής” Νίκο Μαράκη, που για μια ακόμα φορά προτίμησε το ψευδώνυμό “Π. Πετρίτης”. Οι εγκυκλοπαιδικές υποδομές και η συγγραφική ικανότητα του Νίκου Μαράκη, να στήνει τη μυθοπλασία του με συμβατική αληθοφάνεια, με επιστημονικοφανείς αιτιολογήσεις και με πραγματολογικές αναφορές, όσον αφορά στις τεχνικές ορολογίες ή στα αστρικά δεδομένα, ακυρώνουν κάποιες απόψεις ότι προέρχεται από ξένο ανάγνωσμα. Τις ακυρώνουν και “δανεικές” εικονογραφήσεις από διάφορες πηγές και όχι από την ίδια πάντοτε. 99

ΤΙΤΛΟΣ: ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΔΟΣ: Διαπλανητικές περιπέτειες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 30 Οκτωβρίου 1957 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 9 Απριλίου 1958 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 24 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Τετάρτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Π. Πετρίτης (ψευδώνυμο του Νίκου Μαράκη) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) στα τεύχη 1-8 και Θέμος Ανδρεόπουλος στα τεύχη 9-24 ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΚΑΙ ΡΟΛΟΙ Ο Τζόε Σέρινταν, ο πιο ικανός ντετέκτιβ της διαπλανητικής αστυνομίας, οργώνει το σύμπανεπικράτεια της γήινης συμπαντικής αυτοκρατορίας με το διαστημόπλοιό του, τον “Πρωτέα”, αντιμετωπίζοντας και εξουδετερώνοντας κάθε απειλή για το κυρίαρχο ανθρώπινο γένος. Κι όλα αυτά συμβαίνουν στο μακρινό -σύμφωνα με το ανάγνωσμα- 1980! Σε αρκετές από τις αποστολές του τον συνοδεύει η μνηστή του, Νάνσυ Έβιλνγκτον, η όμορφη δημοσιογράφος, η οποία, μετά το τέλος κάποιας αποστολής, έχει πάντα από πρώτο χέρι και σε αποκλειστικότητα μια συγκλονιστική ιστορία να δημοσιεύσει στην εφημερίδα της. Από το 4ο τεύχος προστέθηκε στην παρέα και ο μικρός γκρουμ του ασανσέρ στο κτίριο της Διαπλανητικής Αστυνομίας, ο 14χρονος Μίκυ (ελληνικής καταγωγής) που είχε όνειρο να ακολουθήσει τα βήματα του ινδάλματός του, του Τζόε Σέρινταν. Στο μόνιμο καστ των περιπετειών υπάρχει και ο φωνακλάς γενικός επιθεωρητής της Διαπλανητικής Αστυνομίας, ο Χόβαρτ, αλλά αυτού ο ρόλος ήταν να δίνει εντολές, γαυγίζοντας σαν μαντρόσκυλο, και να αναθέτει αποστολές. Το ανάγνωσμα ολοκληρώνει τον κύκλο του φυσιολογικά. Ο Χόβαρτ “διατάζει” τον Σέρινταν να εκτελέσει πάραυτα την τελευταία αποστολή του. Να παντρευτεί την Νάνσυ Έβιλνγκτον και να αποσυρθεί για μακρύ χρονικό διάστημα, απολαμβάνοντας τους μήνες του μέλιτός τους. Κατά την απουσία του θα τον αντικαθιστά στην υπηρεσία ο μικρός Μίκυ, που στο μεταξύ έχει εξελιχθεί σε τρομερό διώκτη του διαστρικού εγκλήματος!

Kαρέ από το κόμικ "Η ξανθή πριγκίπισσα" στο εξώφυλλο του τεύχους 22 και το ίδιο καρέ της "Tiger Girl" από το κόμικ του "Fight". Οι επεμβάσεις είναι "δια χειρός" Θέμου Ανδρεόπουλου.

100

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Τα πρώτα οκτώ εξώφυλλα του περιοδικού φέρνουν τη σφραγίδα του Βύρωνα Απτόσογλου. Τα υπόλοιπα 16 τη σφραγίδα του Θέμου Ανδρεόπουλου. Για την εικονογράφηση των εσωτερικών σελίδων χρησιμοποιήθηκαν εικόνες από διάφορα ξένα περιοδικά, που, για να δικαιολογηθεί η επιλογή τους, προσαρμοζόταν ελαφρώς το κείμενο πάνω στην εικόνα. Οι διαφορετικές τεχνικές εικονογράφησης και οι διαφορετικές απεικονίσεις των ηρώων και των στολών τους το βεβαιώνουν. Επίσης, και μερικές λεζάντες, κάτω από τις εικόνες, είναι γενικές και αόριστες, προκειμένου να ταυτιστεί κάποια εικόνα με περιγραφή στο κείμενο. Στο κόμικ του οπισθόφυλλου έχουν προσαρμοστεί τρεις ιστορίες από αμερικάνικα κόμικς. Μία διαπλανητική στον πρώτο τόμο και δυο περιπέτειες ζούγκλας στους επόμενους δύο με γνωστούς χαρακτήρες των σειρών της Fiction House, του Wild Boy και της Tiger Girl.

101

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ

ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ Α

ΤΙΤΛΟΣ: ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΕΙΔΟΣ: Αυτοτελή περιπετειώδη μυθιστορήματα Επιστημονικής Φαντασίας ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Ιούλιος-Οκτώβριος 1961 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 4 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Διάφοροι ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Βύρων Απτόσογλου ΣΕΛΙΔΕΣ: 128 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 16,5 Χ 10 cm

νεξάρτητη σειρά αναγνωσμάτων από τη ροή των άλλων εκδόσεων του οίκου, με τη μορφή φυλλαδίων. Κυκλοφόρησαν τέσσερις τίτλοι και δεν φαίνεται να είχαν προγραμματιστεί άλλοι, τουλάχιστον για μια πρώτη φάση. Το περιεχόμενο ήταν επικεντρωμένο στο είδος της διαπλανητικής παραλογοτεχνίας, με αρκετό και φανατικό αναγνωστικό κοινό από δεκαετίες πριν, το πραγματικό “Ρομάντσο του Διαστήματος”, που στις αρχές της δεκαετίας του '60 έκανε τα πρώτα του βήματα και συνέβαλλε στη διεύρυνση της αναγνωστικής βάσης της σχετικής παραλογοτεχνίας.

Η μίνι σειρά “Τα Βιβλία του Μέλλοντος” ήταν και μικρού μήκους μυθιστορήματα. Μέγεθος και τεχνική νουβέλας, θα ήταν ο σωστότερος χαρακτηρισμός. Ουσιαστικά, δεν ξεπερνούσε το καθένα τους σε όγκο κειμένου τρία και κάτι φυλλάδια των κλασικών διαστάσεων.

ΑΠΟ ΤΗ ΓΗ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΟΥΣ Υπότιτλος: Οι Επτά Αστροναύτες ● Συγγραφέας: Νίκος Βυζαντινός Το πρώτο από τη σειρά έχει ως βασικούς πρωταγωνιστές δυο οικογένειες από τη Θεσσαλία και τα παιδιά τους, που επιλέχτηκαν από έναν προηγμένο πολιτισμό, για να “διδάξουν” τον πολιτισμό της Γης στους κατοίκους του πλανήτη Γους, που ιστορικά βρίσκονταν 1.000 χρόνια πίσω από τη Γη. 102

ΡΟΒΙΝΣΩΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ Συγγραφέας: Πέτρος Δελλατόλας. Υπογράφει ως διασκευαστής. Στο βιβλίο δεν αναφέρεται τίτλος πρωτοτύπου ούτε συγγραφέας.

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΑΦΡΟΔΙΤΗ Συγγραφέας: Στέλιος Ανεμοδουράς. Υπογράφει ως διασκευαστής, αλλά δεν παρατίθεται ούτε αυθεντικός τίτλος πρωτοτύπου, ούτε συγγραφέας του. Περιπέτεια πέντε επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων, που, παγιδευμένοι στον πλανήτη Αφροδίτη, περιμένουν τον θάνατό τους, που όλα δείχνουν ότι θα είναι φριχτός. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με μια σύντομη νουβέλα -ως παπα ράξενο επιστημονικό διήγημα αναφέρεται- με τίτλο "Ζητείται Εγκέφαλος", το οποίο υπογράφει ως μεταφραστής ο Πέτρος Δελλατόλας.

Ο ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ Υπότιτλος: Επιδρομή από το διάστημα ● Συγγραφέας: Γιώργος Μαρμαρίδης (υπογράφει ως μεταφραστής). Εξωκόσμιες δυνάμεις απειλούν με καταστροφή τον πλανήτη Γη. Στο βιβλίο δεν αναφέρεται τίτλος πρωτοτύπου ούτε συγγραφέας. 103

104

ΙΠΤΑΜΕΝΟ ΒΕΛΟΣ

πό τότε που ο H.G. Wells έγραψε και ΤΙΤΛΟΣ: ΙΠΤΑΜΕΝΟ ΒΕΛΟΣ δημοσίευσε το μυθιστόρημά του, επιΕΙΔΟΣ: Αυτοτελείς περιπέτειες στημονικής φαντασίας, “Η Μηχανή του φαντασίας στον χρόνο Χρόνου”, το 1895, το θέμα έγινε δημοφιλέστατο ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 6 Ιουλίου 1961 και στη λογοτεχνία, ειδικότερα στη λαϊκή λογοΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 24 Αυγούστου 1961 τεχνία του φανταστικού. Ήταν δεκάδες, εκατοΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ντάδες οι συγγραφείς που “εφηύραν” από μια ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: χρονομηχανή ο καθένας τους, για να στείλουν Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη τους ήρωές τους στις διαστάσεις του χρόνου, ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Μαρμαρίδης ελεγχόμενα ή τυχαία, συνδυάζοντας συνήθως ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) τη χρονική περίοδο του ταξιδιού στο παρελθόν, ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου επιλέγοντας ταυτόχρονα και το μέρος του πλαΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm νήτη. Ο χωροχρόνος γοήτευε ακόμα περισσότερο τα εκατομμύρια των αναγνωστών. Ο Γιώργος Μαρμαρίδης στα χνάρια του H.G. Wells στέλνει τον ήρωά του να συμμετέχει στο επίκεντρο κάποιων ιστορικών γεγονότων του απώτερου παρελθόντος και, σε κάποια από αυτά, να συμβάλει δραστικά στο να εξελιχθούν όπως τα γνωρίζουμε! Αποτέλεσμα; Να δημιουργήσει ένα διασκεδαστικό κοκτέιλ χωροχρονικής περιπέτειας, που θα είχε ακόμα μεγαλύτερη ποικιλία συστατικών, αν επιμηκυνόταν και η διάρκεια της έκδοσης, πέρα των οκτώ μόνον τευχών!. Ο Πέτρος Μέξης είναι ένα 15χρονο Ελληνόπουλο, που ζει ορφανό, στη Νέα Υόρκη, σπουδάζοντας ως υπότροφος αμερικάνικου πανεπιστημίου. Η κληρονομιά, που του άφησε ο πατέρας του ήταν μια εκπληκτική εφεύρεση, με την οποία θα μπορούσε να ταξιδέψει κανείς στον παρελθόντα χωροχρόνο. Έχοντας έναν και μοναδικό φίλο, τον συνομήλικό του Σαμ, ένα ξανθό παχουλό αγόρι, που πάντα κρατά μια μπουκάλα γάλα και πίνει, αρχίζει τα ταξίδια στο παρελθόν, αντιμετωπίζοντας σε κάθε του ταξίδι μύριους κινδύνους και αντιξοότητες. Θα μπορούσε να τους είχε ελαχιστοποιήσει, αλλά όπλα και κάθε είδους μέταλλο, για κάποιο λόγο, Με το ”Βέλος“ να θυμίζει δεν μεταφέρονταν στο χρόνο. οπτικά τη ”Μηχανή που Με τον αυτονόητο περιορισμό ότι η συμμετοχή τους έτρεχε μέσα στα χρόνια“, δεν διαστρέφει τον ρου των γεγονότων της πραγματιστο εξώφυλλο των Κλασικών κής ιστορίας, οι δυο νεαροί χρονοναύτες οδηγούν με Εικονογραφημένων που είχε ευχάριστο τρόπο τους μικρούς αναγνώστες της περικυκλοφορήσει στα ελληνικά πέτειας στη γνωριμία τους με πρόσωπα και γεγονότα λίγο καιρό πριν, έκανε την της παγκόσμιας ιστορίας και μυθολογίας, χωρίς αυτό πρώτη του εμφάνιση το να σημαίνει πάντως ότι διδάσκει ιστορία. περιοδικό στα περίπτερα. Το ανάγνωσμα ολοκληρώνεται με την εκουσίως αποφασισμένη καταστροφή του “Βέλους”. 105

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Κλασικός Απτόσογλου με αδρή γραμμή ρουτίνας στο σκίτσο του, χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις. Ισχύει τόσο στο εξώφυλλο, όσο και στην εσωτερική ασπρόμαυρη εικονογράφηση. To κόμικ του οπισθοφύλλου είναι περιπέτεια του Ταρζάν και του Μπόυ από τη σειρά “Tarzan” της Dell Publication.

ΕΞΕΔΟΘΗΣΑΝ 1. Το πλοίο που τρέχει στους αιώνες 2. Η Ατλαντίδα καταποντίζεται 3.Περιπέτεια στο 1.000 π.Χ. 4.Το Βέλος κινδυνεύει 5. Η αιχμάλωτη Ελληνοπούλα 6.Το μυστήριο των Ίνκας 7. Η Κίρκη, ο Σαμ και το γουρουνάκι 8. Ο Σαμ κονταρομάχος

106

ΤΑ ΖΟΥΓΚΛΙΚΑ

πό τα δημοφιλέστερα είδη περιπετειών στη λαϊκή λογοτεχνία, στα κόμικς, αλλά και στον κινηματογράφο υπήρξαν, τουλάχιστον για μια 30ετία (1930-1960), οι περιπέτειες στη ζούγκλα με ήρωες είτε τον Ταρζάν του Μπάροους, είτε κάποιο αντίγραφό του. Στο χώρο της ελληνικής λαϊκής παιδικής λογοτεχνίας και ειδικότερα με τη μορφή φυλλαδίων, η παραγωγή στη δεκαετία του ‘50 υπήρξε αρκετά γόνιμη τόσο σε τίτλους, όσο και σε αριθμό εκδοθέντων τευχών. Η συμβολή των “Γενικών Εκδοτικών Επιχειρήσεων”, σε αυτή την ενότητα και σε αυτό το διάστημα, ήταν έξι τίτλοι περιοδικών. Με χρονολογική σειρά: “Τάργκα”, “Μικρός Ταρζάν”, “Καλ”, “Ζορρό της Ζούγκλας” , “Ζούγκλα-Ταρζάν” και ''Ο Καραγκιόζης Στη Ζούγκλα''.

107

108

ΤΙΤΛΟΣ: ΤΑΡΓΚΑ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Το ατρόμητο Ελληνόπουλο ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια Ζούγκλας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 3 Ιουλίου 1952 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 27 Νοεμβρίου 1952 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 22 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Θάνος Αστρίτης (ψευδώνυμο του Στέλιου Ανεμοδουρά) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ: Ανάγνωσμα με τίτλο “Τάργκα” στο περιοδικό “Ζαγκόρ” δεν έχει σχέση με αυτό του 1952. ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

ρχές δεκαετίας του '50. Στη λαϊκή λογοτεχνία των φυλλαδίων, τα εξωτικά αφηγήματα με ντεκόρ τα δάση της βροχής, τις ζούγκλες, δηλαδή, της Κεντρικής Αφρικής βρίσκονται στις πρώτες σειρές ζήτησης του αναγνωστικού κοινού σε Αμερική και Ευρώπη. Ήδη οι κλώνοι του αυθεντικού Ταρζάν, αρσενικού και θηλυκού γένους, από το τέλος του πολέμου και μετά, αυξάνονται και πληθύνονται είτε με τη μορφή νουβέλας στα λαϊκά περιοδικά πε-ριπέτειας, είτε στα κόμικς, καθώς οι περισσότεροι από αυτούς έχουν το δικό τους εικονογραφημένο περιοδι-κό, συνήθως μηνιαίας συχνότητας. Αυτό σε Αμερική και Ευρώπη. Η Ελλάδα ακολουθεί στο μέτρο της δικής της εκδοτικής δραστηριότητας.

ΔΙΕΚΔΙΚΩΝΤΑΣ ΤΟ ΘΡΟΝΟ ΤΗΣ ΖΟΥΓΚΛΑΣ

Το εντυπωσιακό πρώτο εξώφυλλο του περιοδικού από τα καλύτερα στην πινακοθήκη των εικονογραφήσεων του Β. Απτόσογλου.

Στον εκδοτικό χώρο των παιδικών φυλλαδίων επί ελληνικού εδάφους, ο Στέλιος Ανεμοδουράς αποφασίζει να έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση με το αδιαμφισβήτητο βασιλικό δίδυμο της αφρικανικής ζούγκλας, εκείνη την εποχή, διεκδικώντας τον εγχώριο τίτλο του βασιλιά της ζούγκλας. Αντίπαλο δέος το περιοδικό “Γκαούρ-Ταρζάν” που έγραφε κι εξέδιδε ο Νίκος Ρούτσος. Ήρωας του Στέλιου Ανεμοδουρά (που υπογράφει το ανάγνωσμα ως Θάνος Αστρίτης) ένας κλώνος του Ταρζάν, ελληνικής καταγωγής. Ο Τάργκα. Το όνομά του, είτε είναι “δανεισμένο” από τον συνονόματό του ζουγκλικό ήρωα ενός κόμικ γαλλικής προέλευσης είτε προέρχεται από τις πρώτες συλλαβές των ονομάτων του Ταρζάν και του Γκαούρ, όπως ισχυριζόταν ο Νίκος Ρούτσος, συμβολίζοντας ότι πρόκειται για ήρωα με αθροιστικές ιδιότητες των δύο άλλων, αλλά αυτό δεν έχει καμιά σημασία. Η εκδοχή του ίδιου του συγγραφέα και εκδότη ότι το όνομα του ήρωά του σημαίνει “γεράκι” στη γλώσσα των Ζουλού, μόνο ως επιχείρημα, “συγγραφική αδεία”, θα μπορούσε να σταθεί. Η κυκλοφοριακή μονομαχία των δυο περιοδικών δεν βάστηξε πολύ. Η αυτοέκδοση του Ρούτσου “Γκαούρ Ταρζάν” εξεμέτρησε το εκδοτικό της ζην επτά βδομάδες αργότερα, χωρίς τούτο να σημαίνει, όμως, ότι η διακοπή κυκλοφορίας του οφειλόταν στο δυναμικό πακέτο του “Τάργκα”. 109

Το κεντρικό δισέλιδο του περιοδικού είναι μια πρωτότυπη και πολύ απαιτητική εικονογραφική σύνθεση. Τη συνθέτουν οκτώ πάνελ, με τα οποία καλύπτεται ολόκληρο το εμβαδόν του δισέλιδου αναπτύγματος. Αποτελείται από δυο σειρές σκίτσων σαν στριπ κόμικ από μία ή δύο σκηνές συνεχόμενης οπτικής αφήγησης, που δίνουν την αίσθηση πλάνων κινηματογραφικής σεκάνς. Σε κανένα άλλο ελληνικό περιοδικό δεν επιχειρήθηκε κάτι ανάλογο.

ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΥΠΑ Η δεκαετία του '50 είναι, για όλα σχεδόν τα περιοδικά αυτού του είδους, η περίοδος της ελληνοκεντρικότητας. Της ελληνικότητας ή της ελληνοποίησης παντός κυρίου καλού και γενναίου χαρακτήρα. Η ανάδειξη της πατριωτικής παιδείας των ελληνοπαίδων αναγνωστών τους μέσα από έναν ευχάριστο αφηγηματικό λόγο ήταν το βασικό ζητούμενο των παιδικών περιοδικών της λαϊκής παραλογοτεχνίας. Αν σε μια σημερινή ανάγνωσή τους ακούγεται υπερβολικά σοβινιστικό, είναι, γιατί παραβλέπεται η ιστορική παράμετρος της εποχής που γράφονταν. Η Κατοχή είχε περάσει έξι επτά χρόνια πριν, ενώ ο εμφύλιος είχε λήξει επίσημα μόλις πριν από δυο χρόνια. Τίποτα από τις δυο θεομηνίες, που βάστηξαν συνολικά δέκα συνεχόμενα χρόνια δεν είχε επουλωθεί. Η νέα γενιά μεγάλωνε με μνήμες καταστροφής και μέσα σε κλίμα καχυποψίας κι αμφισβήτησης αξιών και ιδεών. Οι κρατούντες νικητές αξίωναν την τόνωση της εθνικοφροσύνης, που την ταύτιζαν με την ελληνοφροσύνη με συγκεκριμένα πρότυπα και φράσεις κλισέ. Τα πρότυπα, που θα περνούσαν στη νεολαία οι συγγραφείς, θα έπρεπε να έχουν ακραιφνώς φρόνημα ελληνικό στα... καλύτερά του. Το στήσιμο στη δομή της αφήγησης του “Τάργκα” ακολούθησε τα χνάρια της συνταγής, πάνω στην οποία είχε βασιστεί το στήσιμο τόσο του “Γκαούρ-Ταρζάν”, όσο και του “Υπεράνθρωπου”: ο ήρωας, η κοπέλα, με την οποία έχει αναπτυχθεί αίσθημα, και ο κωμικός χαρακτήρας. Όσοι υπόλοιποι εμπλέκονται σε πρωταγωνιστικούς ρόλους είναι περιφερειακοί. Στον “Τάργκα” τα αρχέτυπα είναι κάπως πιο ξεκάθαρα.

110

Μπορεί ο Τάργκα ως ανάγνωσμα να έμεινε πιστός στους κώδικες της ζουγκλικής μυθοπλασίας και να δέχτηκε επιρροές από διάφορα πρότυπα, που προϋπήρξαν αυτού, αλλά ταυτόχρονα λειτούργησε κι ο ίδιος ως χαρακτήρας πρότυπο με αποδέκτες τους μικρούς αναγνώστες του, οι οποίοι στο πρόσωπό του ανακάλυπταν αρετές, που πολύ θα ήθελαν να αποκτήσουν: ατρόμητος, δυνατός, έξυπνος, ανδροπρεπής, κυρίαρχος, ή αξίες στις οποίες ο μικρός αναγνώστης εκπαιδευόταν υποσυνείδητα και άθελά του: ήθος, αίσθημα δικαίου, φιλοπατρία, προστασία αδυνάμων. 111

ΚΑΙ ΟΛΙΓΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ O 12χρονος Γιώργος Γεράκης (από όπου και το όνομά του στα ζουλού: “Τάργκα”, βρίσκεται εξαιτίας ενός ναυάγιου πεντάρφανος στις ακτές της Αφρικής (Ανατολικής ή Δυτικής, άγνωστο). Ταξίδευε, συντροφεύοντας τον καπετάνιο παππού του και μοναδικό του προστάτη. Από τον σοφό γέρο-καπετάνιο ο μικρός Γιώργος μαθαίνει στη διάρκεια των ταξιδιών τους τη ναυτική τέχνη κι ακόμα: μαθηματικά, αστρονομία, μηχανική, ραδιοφωνία, ιστορία και πολλά άλλα ακόμα, καθώς και αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά και φυσικά τη μητρική του, τα ελληνικά. Γνωστό το πάθος του Ανεμοδουρά να περνάει στα παιδιά εγκυκλοαναγνώστες του την έφεση για απόκτηση γενικών εγκυκλο παιδικών γνώσεων και ξένων γλωσσών. Πίστευε, και σωστά πίστευε, ότι η διάκριση και η καταξίωση του ατόμου, καθώς και αμόη απόκτηση ελεύθερου φρονήματος σφυρηλατούνται στο αμό νι των γνώσεων. Όσο λεπτομερή είναι τα βιογραφικά του Τάργκα στις πρώτες σελίδες του αναγνώσματος, τόσο άγνωστα αντιθέτως παραμένουν τα βιογραφικά στοιχεία της Μαλόα, της πεντάμορφης συντρόφισσάς του, που, παρά το εξωτικό της όνομα, είναι λευκή και ξανθιά. Περιφερόταν δε, άσκοπα και ολομόναχη στη ζούγκλα πριν, γνωρίσει τον Τάργκα, φορώντας ένα κίτρινο ολόσωμο μαγιό. Απλώς κάποια στιγμή πληροφορούμαστε ότι είχε μεγαλώσει στη ζούγκλα κι αυτή, όπως ο Τάργκα, με τον παππού της, ο οποίος έχει πεθάνει πια. Ο τρίτος της αχώριστης παρέας είναι παο μαύρος, αχώριστος φίλος του Τάργκα, με το ελληνικό πα ρατσούκλι Ατσίδας (κάποιος τέτοιος συνώνυμος ευφημισμός παρατηρείται και με τον Σπίθα στον Μικρό Ήρωα). Ήταν βοβο ηθός του μάγειρα στο καράβι του παππού του μεγάΤάργκα, και το μικρό Ελληνόπουλο μεγά λωσε σχεδόν στα χέρια του, για αυτό τον υπεραγαπούσε. Από το ναυάγιο στις ακτές της Αφρικής ήταν οι μόνοι δύο που σώθηκαν. Προσφέρει την κωμική νότα του αναγνώσματος με τα σπαστά ελληνικά και την περίεργη εκφορά του λόγου του. Είναι ένας αδηφάαδηφά γος γκαφατζής προάγγελος του μικροηρωικού Σπίθα. Το όπλο του είναι ένα φυσοκάλαμο.

112

ΤΟ ΜΕΡΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ Το περιτύλιγμα του πρώτου τεύχους ήταν ένα από τα πιο εντυπωσιακά εξώφυλλα σε δυναμική σκίτσου, χρώμα και εκτύπωση της ελληνικής εκδοτικής παραγωγής. Οι δυο βασικοί παράγοντες της, ομολογουμένως, άρτιας έκδοσης, δηλαδή το σκίτσο και το χρώμα, χρεώνονται, κατά κύριο λόγο, στον από τότε μόνιμο συνεργάτη του Στέλιου Ανεμοδουρά, τον Βύρωνα Απτόσογλου. Κατά γενική ομολογία η εικονογράφηση του Βύρωνα Απτόσογλου (Byron), σε ολόκληρη την εκδοτική πορεία του περιοδικού, υπήρξε η καλύτερη που έχει να επιδείξει στη συνεργασία του με τις εκδόσεις του Ανεμοδουρά. Ειδικά τα τετράχρωμα λιθογραφικά εξώφυλλα είναι αυτά που κυρίως συνέβαλαν στο σημερινό θρύλο του σπάνιου αυτού συλλεκτικού περιοδικού. Σαφώς επηρεασμένος από τα ζουγκλικά εξώφυλλα των αμερικανικών pulps και κόμικς, πέρασε το σχέδιό τους, την κίνηση και το ντεκόρ στην εικονογράφηση του Τάργκα. Ιδιαίτερη μνεία όσον αφορά στη Μαλόα. Οι πλαστικές κινήσεις και οι αισθησιακές καμπυλώσεις, με τις οποίες σκιτσάρει το ημίγυμνο και καλλίγραμμο κορμί του κοριτσιού, δείχνουν να είναι πιστά αντιγραμμένες από τις αισθησιακές πόζες με τις οποίες οι Αμερικανοί illustrators εικονογραφούσαν στα εξώφυλλα τις διάφορες βασίλισσες της αμερικανικής ζουγκλοπεριπέτειας (βλ. Jumbo Comics, Jungle Comics κλπ.), αλλά η τελική σφραγίδα στο “Τάργκα” είναι Απτόσογλου.

ΚΑΙ ΕΝΑ ΤΕΛΟΣ... ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ Ο Τάργκα διέκοψε την κυκλοφορία του απότομα στο 22ο τεύχος. Η δικαιολογία του συγγραφέα για τη διακοπή της έκδοσης ήταν η αδυναμία του να ανταποκριθεί δημιουργικά στην έκδοση δύο περιοδικών της εβδομάδα, ενώ ετοίμαζε και ένα τρίτο, με πολύ φιλόδοξες προδιαγραφές. Έτσι, δήλωσε, ότι έριξε... κλήρο κι ο κλήρος της διακοπής έπεσε στο “Τάργκα”! Πάντως, το γεγονός ότι οι περιπέτειες ήταν αυτοτελείς δεν άφησε εκκρεμότητες ολοκλήρωσης. Άφηνε, πιθανώς, ένα ενδεχόμενο να επανέλθει ο συγγραφέας κάποια στιγμή με νέες περιπέτειες.

113

114

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΚΡΟΣ ΤΑΡΖΑΝ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες ζούγκλας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 11 Απριλίου 1958 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 9 Ιανουαρίου 1959 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 40 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Νίκος Ρούτσος (1-24) και Πότης Στρατίκης (25-40) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

“Μικρός Ταρζάν” υπήρξε ένα από τα πιο πετυχημένα περιοδικά των “Γενικών Εκδοτικών Επιχειρήσεων” όσο, τουλάχιστον, αφορά στον αριθμό των τευχών που εκδόθηκαν. Έργο του Νίκου Ρούτσου, που εκείνο τον καιρό ήταν ένα από τα πιο γνωστά ονόματα στο χώρο της λαϊκής λογοτεχνίας, χάρη στη μεγάλη ακροαματικότητα της ραδιοφωνικής αστυνομικής σειράς “Τζων Γκρηκ”, την οποία έγραφε. Το έστησε με τις προδιαγραφές της παλιότερης πετυχημένης συνταγής του “Γκαούρ-Ταρζάν”. Πλοκές που στηρίζονταν σε εκκρεμότητες και ανατροπές, φλας-μπακ, δυναμικές συγκρούσεις, έντονος πλην όμως, αθώος ερωτισμός, αλλόκοτα τέρατα, πολυάνθρωπος θίασος πρωταγωνιστών και δευτεραγωνιστών από “πανώριες” ημίγυμνες καλλονές, ανδροπρεπείς αρσενικούς με ιδανικά και πάθη, εξωφρενικά γελοιογραφικούς τύπους για την σε πλούσιες δόσεις εύθυμη νότα, φυλές κανιβάλων ή απλώς αγρίων και τεραταθρώπων, σε δεύτερους ρόλους, και όλα αυτά κάτω από την “ομπρέλα” πιασάρικων τίτλων γραμμένων σε εντυπωσιακά εξώφυλλα, που αν μη τι άλλο προκαλούσαν ως υπόσχεση για ανάλογο περιεχόμενο... Το αναγνωρίσιμο παραμυθένιο ζουγκλικό universe του Νίκου Ρούτσου σε πλήρη ανάπτυξη... Ο Ταμπόρ, που στη γλώσσα των ιθαγενών σημαίνει “αγριόπαιδο”, είναι ένα 16χρονο παιδί. Ελληνόπουλο, που από βρέφος μεγάλωσε ανάμεσα στους πιθήκους, χωρίς κανένας -ούτε και ίδιος- να ξέρει το παραμικρό για το πώς βρέθηκε εκεί. Χωρίς να το έχει αποζητήσει, θεωρείται ο άρχοντας της ζούγκλας, αναγνωρισμένος και από ανθρώ ανθρώπους και από άγρια θηρία. Μαζί του ζει και ο Μπουτάτα. Ένας θεόρατος μαύρος με ειδικότητα στις κουτουλιές και με μειωμένη πνευματική ικανότητα. Σήμα κατατεθέν του, το τσουλούφι στην κορυφή του γυμνού του κρανίου. Η 12χρονη, στην αρχή της ιστορίας, όμορφη ξανθούλα Ζο Ζολάν είναι η κόρη του Αμερικανού εξερευνητή, που από την πρώτη στιγμή ένιωσε ένα παράξενο τρυφερό αίσθημα για τον Ταμπόρ, ο οποίος της το ανταπέδιδε με την ανάλογη τρυφερότητα. 115

Προοδευτικά εμφανίζονται στο προσκήνιο κι άλλοι ήρωες. Πρώτα, η μελαψή Γιαράμπα, με τη θεϊκή ομορφιά και την αγγελική καλοσύνη για όλα τα πλάσματα, που ερωτεύεται παράφορα τον Ταμπόρ.Η ανάλογη, από μέρους του, ανταπόκριση προκαλεί δικαιολογημένη ζήλια στη Ζολάν. Κατόπιν, εμφανίζεται επί σκηνής αυτοπροσώπως ο γνωστός βασιλιάς της ζούγκλας ο Ταρζάν! Όχι, όμως, αυτός, που είχε δημιουργήσει η φαντασία του Μπάροους, αλλά εκείνος, που είχε πλάσει η φαντασία του Ρούτσου στο προηγούμενο ζουγκλικό του ανάγνωσμα, το “Γκαούρ-Ταρζάν”! Ο Ταρζάν εντυπωσιάζεται από την ομορφιά της έφηβης Ζολάν κι αυτή ανταποκρίνεται! Είναι η ευκαιρία να φύγει από την προστασία του Ταμπόρ, πηγαίνοντας να μείνει με τον “ώριμο” βασιλιά, που για τα μάτια της αδιάκριτης ζούγκλας την υιοθετεί! Η Γιαράμπα παίρνει τη θέση της στη σπηλιά του Ταμπόρ. Πάθη και ερωτικές ίντριγκες στα βάθη της ζούγκλας και στις σελίδες ενός αναγνώσματος, κυρίως, για αγόρια! Περιφερειακά κινούνται ακόμα τρεις αστείοι τύποι: ο λιλιπούτειος ιππότης πρίγκιπας της ζούγκλας, Πιτσικόκο, που εξαφανίζεται κάποια στιγμή χωρίς εξήγηση, η ξερακιανή καλλονή Μπουμπού, που κι αυτή αποχωρεί κάποια στιγμή επιδεικτικά, και ο ολοστρόγγυλος υπναράς κι ανόητος Μπαγιόκο, δευτεροπρωταγωνιστής μόνο σε αστείες σκηνές. Τελευταίος που αποχωρεί από το προσκήνιο είναι ο ίδιος ο Νίκος Ρούτσος! Από το τεύχος 25 παραδίδει την σκυτάλη της συγγραφής στον Πότη Στρατίκη. Ο Στρατίκης, αρχικά, προχώρησε σε μικρές αλλαγές, που είχαν να κάνουν κυρίως με το ύφος γραφής. Κι αυτό ήταν λογικό κι επόμενο. Η κίνηση, όμως, να ξεκινήσει την ιστορία με άλλους ήρωες και σε άλλο μέρος της Γης, υπήρξε παρακινδυνευμένο στοίχημα.

116

Ο μικρός Ταρζάν ο Β’ εμφανίζεται ολότελα αναπάντεχα στο τεύχος 33, καταργώντας τον μικρό Ταρζάν τον Α,’ η τύχη του οποίου και της αφρικανικής παρέας του αγνοείται! Πεδίο δράσης του νέου μικρού Ταρζάν, οι ζούγκλες της Ινδίας στην περίοδο που η Ινδία (οι Ινδίες, σωστότερα) ήταν ακόμα βρετανική αποικία. Τον αποκαλούν Σάντρο, αγνώστων γονέων, που τον μεγάλωσε μια λύκαινα στο δάσος, όπου βρέθηκε μωρό. Τελικά ήταν κι αυτός ελληνικής καταγωγής! Έχει τη δική του αυλή. Ο αστείος καυχησιάρης, πλην όμως δειλός Ινδός ο Τίπο Τίπο και η πανέμορφη Λεϊλά, κόρη του δολοφονημένου Μαχαραγιά της Αλμόρα. Δεν φαίνεται να είχε, όμως θετικά προσδοκώμενη κυκλοφορία η ανανέωση. Για αυτό, στο τεύχος 38 εμφανίζονται στη ζούγκλα της Ινδίας οι Ταμπόρ, Ζολάν, Μπουτάτα και Μπαγιόκο! Προφανώς, για να αναστρέψουν το κλίμα! Είναι, όμως γεγονός ότι η διευρυμένη παρέα της ζούγκλας δεν κατάφερε να συνυπάρξει σε περισσότερα από τρία τεύχη και στο τεύχος 40 το ανάγνωσμα έκλεισε τον κύκλο του. Οι Ταμπόρ, Σάντρο, Ζολάν και Μπουτάτα παίρνουν το καράβι, που θα έφερνε τους δυο πρώτους στην πατρίδα τους την Ελλάδα, με τη Ζολάν να συντροφεύει με υπόσχεση γάμου τον Ταμπόρ και τον Μπουτάτα, καμαριέρη του ζευγαριού! Η Λεϊλά, που έμεινε πίσω, πήρε το θρόνο στο μαχαραγιάτο του πατέρα της και οι αστείοι τύποι Μπαγιόκο, Τίπο Τίπο και Βαβά (που είχε προστεθεί στο μεταξύ ως... βοηθός του Τίπο Τίπο) έδωσαν όρκο τιμής μεταξύ τους να φάνε τον κόσμο... μπαμπέσικα!

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Ένας αρκετά καλός και χορταστικός Μπάιρον “κρεάρισε” με επιτυχία μερικούς ακόμα χαρακτηριστικά μοναδικούς τύπους, ανάμεσα στις τόσες δεκάδες με τους οποίους, δίνοντάς τους δισδιάστατη σάρκα χωρίς οστά, εμπλούτισε το οπτικό αρχείο στο πολυπληθές σύμπαν των “Γενικών Εκδοτικών Επιχειρήσεων”.

38) Το Χαμένο Διαμάντι 39) Το Βέλος του Ινδού 40) Η Προδοσία του Μαχαραγιά

117

118

ΤΙΤΛΟΣ: ΚΑΛ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Ο Κύριος της Ζούγκλας ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια ΖούγκλαςΨευδοϊστορικό ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 16 Ιανουαρίου 1959 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 1 Μαΐου 1959 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 16 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γ. Ρωμανός (Γιώργος Μαρμαρίδης) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

““Καλ” είναι ίσως το πιο παράξενο σε πλοκή ζουγκλογράφημα, ανάμεσα στα σχετικά φυλλάδια, επειδή συνδυάζει την κλασική φόρμα του είδους με στοιχεία φαντασίας από άλλα είδη περιπέτειας. Και τα στοιχεία αυτά δεν είναι απλώς κάποια εμβόλιμα επεισόδια στη δράση, μα αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της πλοκής, διατρέχοντας ολόκληρο το μήκος της αφήγησης. Ο βασικός κορμός του αφηγήματος είναι αυτός της κλασικής συνταγής των περιπετειών ζούγκλας στη λαϊκή λογοτεχνία, όπου στη ζούγκλα κυριαρχεί ένας νεαρός λευκός, ξανθός κι ανίκητος προστάτης της. Η διαφορετικότητα του αναγνώσματος, σε σχέση με τα ομοειδή του, είναι στο ότι η κύρια αφήγηση, δηλαδή η περιπέτεια ζούγκλας, συνδυάζεται με στοιχεία, κατά κάποιο τρόπο επιστημονικής φαντασίας, όπως φαινόμενα τηλεπαθητικής σκέψης και υπερβατικού λογισμού και με μια εκκρεμότητα μυστήριο σχετικά με σημεία, που αφορούν στην καταγωγή του ήρωα. Η εκκρεμότητα συνεχώς “υπενθυμίζεται”, αλλά δεν απαντιέται. Η απάντηση θα δοθεί στο 8ο τεύχος (“Το Μυστικό του Καλ”). Είναι μια απάντηση, η οποία θα οδηγήσει την πλοκή του αφηγήματος σε ένα διακριτά δεύτερο μέρος και στον επαναπροσδιορισμό του κεντρικού θεματικού άξονα. Πρόκειται για το τρίτο σημείο διαφοροποίησής του από τα κλασικά ζουγκλικά αναγνώσματα. Επικεντρώνεται, κυρίως, σε έναν κύκλο ψευδοϊστορικής περιπέτειας, με πυρήνα βασισμένο σε δύο αρχαίους θρύλους, των οποίων ο απόηχος επιζεί έως σήμερα. Ο ένας αναφέρεται στη χαμένη στρατιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ο άλλος στους απογόνους των κατοίκων της καταποντισμένης Ατλαντίδας. Και για τους δυο λαούς ο χρόνος έχει σταματήσει στην αρχαία εποχή! 119

Ο λευκός και κατάξανθος Καλ σε ηλικία τεσσάρων χρονών είχε βρεθεί από μια φυλή Πυγμαίων τραυματισμένος στη ζούγκλα. Αυτοί τον μεγάλωσαν και του έμαθαν να επιβιώνει στον κόσμο της ζούγκλας. Δέκα χρόνια αργότερα ήταν έτοιμος να αναζητήσει τη χαμένη δική του λευκή φυλή, από την οποία διατηρούσε πολλές μνήμες, ανάμεσά τους και την παράξενη γλώσσα της, η οποία στη συνέχεια αποκαλύπτεται ότι είναι τα αρχαία ελληνικά! Όταν επιτέλους φτάνει στη γη των προγόνων του, ο αναγνώστης πληροφορείται ότι ολόκληρο το όνομά του είναι Καλλίνης και είναι ο πρίγκιπας διάδοχος της Νέας Πέλλας, πόλης που είχαν ιδρύσει πριν 2.500 χρόνια στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου! Η Νέα Πέλλα βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Νέα Ατλαντίδα, που είχε ιδρυθεί από επιζήσαντες Άτλαντες! Και οι δυο πόλεις είναι χτισμένες βαθιά στο ανεξερεύνητο και πιο απρόσιτο μέρος της ζούγκλας. Με τη διαμάχη ανάμεσα στις δυο αυτές αρχαϊκές πόλεις, θα εξαντληθεί σχεδόν ολόκληρο το δεύτερο μέρος του αναγνώσματος. Ταίρι του Καλ είναι η όμορφη Αμερικανίδα, Μπέλα, το μοναδικό ζουγκλοκόριτσο, που δεν κυκλοφορεί, φορώντας μαγιό από δέρμα λεοπάρδαλης, αλλά καυτό σορτσάκι. Φίλος κι “αδελφός” του Καλ, ο Χουπ, ένας ανεκδιήγητος, Πυγμαίος, που τον ακολούθησε, φεύγοντας από το χωριό των Πυγμαίων. Την Μπέλα τη συνοδεύει η πιστή της Χούλα, μια αραπίνα τεραστίων διαστάσεων, για την οποία ο Χουπ είχε εκδηλώσει κεραυνοβόλο έρωτα με την πρώτη ματιά...!

120

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Εξώφυλλα και εσωτερική εικονογράφηση από τον Βύρωνα Απτόσογλου χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις καλλιτεχνικής ποιότητας, πέρα από τα πλαίσια της γνωστής ποιότητάς του.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Το Βασίλειο του Θανάτου 2. Προφητεία Ολέθρου 3. Στην Κοιλάδα της Δεύτερης Ζωής 4. Ο Καταραμένος... Θεός 5. Οι Άνθρωποι-Πάνθηρες 6. Ο Βαάλ εκδικείται 7. Η Πόλις του Σκότους 8. Το Μυστικό του Καλ 9. Το Φτερωτό Άρμα 10. Προς Άγνωστη Κατεύθυνση 11. Τρόμος από τα Βάθη των Αιώνων 12. Νέα Ατλαντίς 13. Κάιλ και Άβαλ 14. Χουπ: ο Ήρως των Ατλάντων 15. Ο Ξανθός Ελευθερωτής 16. Οι Θεοί οργίζονται

121

122

ΤΙΤΛΟΣ: ΖΟΡΡΟ ΤΗΣ ΖΟΥΓΚΛΑΣ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια Ζούγκλας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 20 Μαΐου 1960 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 28 Οκτωβρίου 1960 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 24 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Μαρμαρίδης ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

χαρακτήρας του “Ζορρό της Ζούγκλας” υπήρξε ένας επιτυχημένος συνδυασμός δυο εξαιρετικά δημοφιλών χαρακτήρων στο Universe της παγκόσμιας λαϊκής λογοτεχνίας: του μασκοφόρου Ζορρό και του μαγιοφόρου Ταρζάν με πεδίο δράσης κάπου στη ζούγκλα του Αμαζονίου. Από εκεί και πέρα, η αχαλίνωτη φαντασία του πολυγραφότατου και επί παντός του επιστητού, στον χώρο της παραλογοτεχνίας, Γιώργου Μαρμαρίδη, αφού “πάντρεψε” τα βασικά χαρακτηριστικά των δυο ηρώων, πρόσθεσε και τα δικά του στοιχεία για την ίντριγκα. Από τον Ζορρό του Johnston McCulley, τον ήρωα με τη διπλή ταυτότητα, πήρε τα χαρακτηριστικά των δυο διαμετρικά διαφορετικών προσωπικοτήτων του. Ο Πάμπλο Ντελόρο είναι ένας πάμπλουτος εισοδηματίας, που ασχολείται με την εντομολογία και απεχθάνεται τη βία και τα αίματα. Αντιστοιχεί ως προσωπικότητα στον Ντιέγο Βέγα, που με την μαλθακή συμπεριφορά του κάλυπτε την άλλη του ταυτότητα. Ο αστυνόμος Πέρεθ έχει ακριβώς το ίδιο όνειρο με τον λοχία Γκαρσία του πρωτότυπου Ζορρό. Να συλλάβει και να κρεμάσει τον Ζορρό! Από τον Ταρζάν του Edgar Rice Burroughs πήρε την αμφίεση, δηλαδή ένα δερμάτινο μαγιό, το μαχαίρι και ολόκληρη την επικράτεια της απάτητης ζούγκλας. Το μαύρο άλογο του Ζορρό έχει αντικατασταθεί από το “μαύρο πουλί”, ένα εκπληκτικής τεχνολογίας, αθόρυβο και αθέατο στο σκοτάδι, ελικόπτερο. Μηχανικός, συντηρητής του και περιστασιακά χειριστής του ο μικρόσωμος Πάντσο, μια γελοιογραφική φιγούρα, απίστευτα φοβητσιάρης και ταυτόχρονα κομπορρήμων φανταστικών ανδραγαθημάτων. Στον Πάντσο, ο αναγνώστης θα διακρίνει μια πολύ μεγάλη ομοιότητα με τον Κοντοστούπη του “Υπεράνθρωπου”. Στο καστ των μονίμων πρωταγωνιστών της σειράς, ο Γιώργος Μαρμαρίδης προσέθεσε και δυο χαρακτήρες δικής του έμπνευσης, η παρουσία των οποίων εμπλούτιζε τη δράση και την πλοκή. Αυτόν του ξανθού γιγαντόσωμου “Ελ Ρέι” (“Ο Βασιλιάς”), ενός αυθεντικού ζουγκλάνθρωπου, αν και λευκός, που δεν μιλούσε άλλη γλώσσα πέρα από εκείνη των Ινδιάνων της ζούγκλας. 123

Από ένα παρόμοιο μενταγιόν που φοράνε ο Ζορρό και ο Ελ Ρέι κι από ένα παράξενο γενετικό φαινόμενο, αποκαλύπτεται ότι οι δυο άντρες, είναι δίδυμα αδέλφια! Το παράξενο φαινόμενο είχε να κάνει με το ότι ο παραμικρός τραυματισμός, που προκαλούσε πόνο στον έναν, την ίδια στιγμή προκαλούσε πόνο ίδιας έντασης και στον άλλον, όπου κι αν βρίσκονταν. Ο δεύτερος χαρακτήρας δημιούργησε μια πιο σύνθετη σχέση και συναισθηματικής υφής ίντριγκα του Ζορρό με το δεύτερο αυτό πρόσωπο. Πρόκειται για την πανέμορφη Ροζίτα, κόρη του αστυνόμου Πέρεθ, η οποία απεχθανόταν τον “γλυκανάλατο” εντομολόγο Μάριο Ντελόρο, αλλά ήταν ανομολόγητα ερωτευμένη με τον Ζορρό! Η Ροζίτα είχε και αυτή ένα μυστικό alter ego. Ήταν η “Νάγια με το βέλο” η ατίθαση αμαζόνα της ζούγκλας, που έκρυβε το πρόσωπό της πίσω από ένα βέλο. Ανομολόγητα ερωτευμένος με τη Νάγια ήταν και ο Ζορρό, που ως Ντελόρο δεν συμπαθούσε την ψηλομύτα Ροζίτα! 124

Με τη ζουγκλική τους ταυτότητα, είχαν σώσει αρκετές φορές τη ζωή ο ένας του άλλου, αλλά δεν είχαν βρει την ευκαιρία για εκμυστηρεύσεις και αποκαλύψεις. Ούτε με την ολοκλήρωση του αφηγήματος αποκάλυψε ο ένας στον άλλο τη μυστική του ταυτότητα και συνεπώς ο έρωτάς τους παρέμεινε ανομολόγητος στο διηνεκές.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Αν και δεν είναι από τις κορυφαίες στιγμές του στην πολύχρονη συνεργασία του με τις “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις”, καταφέρνει με μαγικό σχεδόν τρόπο -κι όταν ακόμα η εικόνα δεν είναι από τις καλύτερές του στο ανάγνωσμα- να αναδεικνύει αισθησιακά με υπολανθάνοντα ερωτισμό τη φιγούρα της Νάγιας, μολονότι πρόκειται πιθανώς για το πιο ντυμένο κορίτσι από όσα είχαν κυκλοφορήσει στις ζούγκλες των κόμικς ή των pulps ανά τον κόσμο! Ένα ολόσωμο μονόχρωμο μαγιό, ούτε καν από εφαρμοστό ύφασμα, δεν θα ήταν ότι το πιο αισθησιακό υπό κανονικές συνθήκες.

125

126

ΤΙΤΛΟΣ: ΖΟΥΓΚΛΑ- ΟΙ ΓΝΗΣΙΕΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΤΑΡΖΑΝ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες Ζούγκλας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 2 Ιουλίου 1963 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 10 Δεκεμβρίου 1963 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 24 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Τρίτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Νίκος Ρούτσος ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 25 Χ 17,5 cm

ε το ανάγνωσμα “Ζούγκλα-Ταρζάν” ο Νίκος Ρούτσος συναντιέται για πολλοστή φορά με το αγαπημένο του θέμα: Ζούγκλα, κάπου στην Αφρική, και απαραίτητα στον τίτλο του κάθε παρόμοιου αναγνώσματός του ο Ταρζάν. Η υπογραφή του Νίκου Ρούτσου ως συγγραφέα πρωτοτύπου και γνησίου αναγνώσματος με ήρωα τον Ταρζάν αναιρεί αυτόματα και εκ προοιμίου τον επεξηγηματικό μεσότιτλο “Οι γνήσιες περιπέτειές του”. Λίγο έως καθόλου ενδιέφερε τους αναγνώστες, αν οι περιπέτειες του Ταρζάν ήταν οι γνήσιες ή όχι. Τους αρκούσε που τις (υπ)έγραφε ο Ρούτσος και μάλιστα με την οργιώδη -σαν τη ζούγκλα - φαντασία του στα πιο μεγάλα κέφια της. Σατανικά διεστραμμένοι κακοί, απίθανα τέρατα πανίδας και χλωρίδας από τα βάθη του χρόνου, εξωφρενικοί τύποι, καλοί με υψηλόφρονα ιδανικά, άλλοι με μίση και πάθη εξουσίας, μίση και πάθη ερωτικά. Όλα στο βαθμό του overdose, όσο σε κανένα άλλο παιδικό ανάγνωσμα! Πολλοί χαρακτήρες σε πρωταγωνιστικούς ρόλους για δυνατές συγκρουσιακές καταστάσεις, πολλοί δευτερεύοντες περιφερειακοί με παράξενα ονόματα και ιδιότητες. Παράλληλες ιστορίες με πλοκή παζλ εκκρεμοτήτων και αφηγηματικά φλας μπακ, που έρχονται όλα να δέσουν στο τέλος. Μερικές φορές με τραβηγμένες αυθαίρετες λύσεις. Άφθονοι διάλογοι, διανθισμένοι συνήθως με σουρεαλιστικά ευφυολογήματα. Συνταγή δοκιμασμένη και επαναλαμβανόμενη. Τα πρότυπα δομής των χαρακτήρων και των μεταξύ τους σχέσεων, που είχε κατά κάποιο τρόπο τυποποιήσει στις σειρές του “Γκαούρ-Ταρζάν”, εμφανίζονται και στο ανάγνωσμα “Ζούγκλα-Ταρζάν”, αλλά αρκετά παραλλαγμένα, ως προς τις συμπεριφορές των βασικών πρωταγωνιστών. Βασιλιάς και κυρίαρχος της ζούγκλας είναι ο Ταρζάν. Πιο πράος από τον αντίστοιχο του “Γκαούρ -Ταρζάν”. Λίγα, όμως και τα κοινά χαρακτηριστικά του με τον Ταρζάν του Μπάρροους. Συνοδεύεται από μια πανέξυπνη χιμπατζίνα, τη Μιμ και δεν υπάρχει Τζέιν. Υπάρχει όμως, η Ζάμπα, η “ευγενική ψυχή της ζούγκλας,” όπως σημαίνει το όνομά της σε κάποια διάλεκτο. Λευκή, λυγερόκορμη, άφοβη, με καρδιά γεμάτη καλοσύνη για όλα τα ζωντανά και τους ανθρώπους, ακόμα και για αυτούς που θέλουν το κακό της. Εξαιτίας της ομορφιάς της είναι το μήλο της έριδας και του πόθου των αρσενικών. Η ίδια αγαπάει όμως, τον Ταρζάν και ονειρεύεται να γίνει ταίρι του. Το ίδιο και ο ξανθός βασιλιάς της ζούγκλας. Πότε το εξομολογούνται φανερά, πότε προσπαθούν να το κρύψουν ο ένας από τον άλλον, με αδικαιολόγητες συμπεριφορές! 127

Ανταγωνιστής του στην καρδιά της Ζάμπα είναι ο πρωτόγονος μαύρος γίγαντας Μπαχούρ. Δεν κρύβει το πρωτόγονο πάθος του. Αντίθετα, το εκφράζει με κάθε δυνατό τρόπο. Την απάγει συχνά πυκνά και την κλείνει στη σπηλιά του, όπου την περιποιείται με αφάνταστη στοργή, χωρίς να επιθυμεί τίποτα περισσότερο, και δεν διστάζει να εμπλακεί σε μονομαχίες μέχρι θανάτου ή για να τη διεκδικήσει ή για να τη σώσει από κάποιο κίνδυνο. Ο τρίτος διεκδικητής της καρδιάς της Ζάμπα είναι ένας πανέμορφος νέος άντρας, πολύ δυνατός και πολύ σίγουρος για τον εαυτό του, ο Ζαντόβ, που πάει να πει “Σκληρός άντρας” και δηλώδηλώ νει Έλληνας! Σκληρός και αποφασιστικός σαν Έλληνας, όπως ο ίδιος λέει! Ο χαρακτήρας του Ζαντόβ είναι μια υπέρβαση για τον Ρούτσο. Σε κανένα άλλο από τα αφηγήματά του δεν έχει προικίσει με τόσα ελαττώματα Έλληνα ήρωά του. Σκληρός, αριβίστας, επιθετικός, εγωιστής και κτητικός. Θεωρεί εκ προοιμίου δεδομένο ότι η Ζάμπα θα πρέπει να ερωτευτεί αυτόν, όχι μόνο γιατί είναι πιο όμορφος από τον Ταρζάν, αλλά κι επειδή αυτός αξίζει να γίνει βασιλιάς της ζούγκλας στη θέση του Ταρζάν! Όταν μάλιστα και η Ζάμπα του δηλώνει Ελληνίδα, ανταποδίδοντάς του ένα χαστούκι του, προσθέτει έναν ακόμα λόγο σε αυτούς, για τους οποίους την διεκδικεί. Να τη δαμάσει!

128

Εμφανίζεται στη σκηνή συνοδευόμενος από ένα παράξενο πλάσμα, που τον φροντίζει. Τη μικροσκοπική, μα πανέμορφη ξανθούλα Τσίχλ, που μοιάζει με χαριτωμένο ξωτικό του δάσους. Σε κάποια στιγμή, όμως, θα μεταμορφωθεί αμετάκλητα σε έναν τεράστιο όγκο κινούμενης σάρκας. Ο Κακαράκ, η απαραίτητη εύθυμη υπερβολική καρικατούρα σε κάθε ζουγκλικό ανάγνωσμα του Ρούτσου, είναι ένας πρώην παλιάτσος σε τσίρκο, με αφάνταστη δύναμη και αλλοπρόσαλλο μυαλό. Τυπικά, περιγράφεται σαν πανηλίθιος, αλλά οι ενέργειές του δείχνουν πονηράδα, ενίοτε και ευστροφία υψηλού δείκτη νοημοσύνης. Είναι αθεράπευτα ερωτευμένος με την ογκώδη Τσιχλ και συνοδεύεται από έναν παπαγάλο που όχι μόνο δεν παπαγαλίζει ό,τι ακούει, αλλά συνδιαλέγεται κανονικά και βρίζει μάλιστα! Τέλος, στο μόνιμο πρωταγωνιστικό καστ, συμμετέχει και ο Ρόγκο, ο απόλυτα κακός! Δίδυμος αδελφός της Ζάμπα δεν περιμένει κάποια ευκαιρία, για να προξενήσει κακό. Τη φτιάχνει μόνος του! Δεν διστάζει να επιδιώκει και το θάνατο της αδελφής του, προκειμένου να απαλλαγεί από την πονόψυχη επιρροή της, ενώ συνέχεια καταστρώνει σχέδια και συμμαχεί με εχθρούς του Ταρζάν εποφθαλμιώντας τον θρόνο της ζούγκλας, που θα του φέρει και πλούτη... Το περίεργο είναι ότι ο Ρούτσος με τον Ρόγκο έφτιαξε και δεύτερο αντιπαθή Έλληνα στο ανάγνωσμά του, όντας δίδυμος αδελφός της Ελληνίδας Ζάμπα, αλλά το αποσιωπά στην εξέλιξη της αφήγησης. Σε γενικές γραμμές, το ανάγνωσμα “Ζούγκλα-Ταρζάν”, χωρίς να διηγείται τις έτσι κι αλλιώς ανύπαρκτες “γνήσιες περιπέτειες του Ταρζάν”, υπήρξε ένα γοητευτικό ανάγνωσμα. Ο συγγραφέας του είχε τη μαγική συνταγή να σκαρώνει παραμύθια, να τα τοποθετεί στο γοητευτικό περιβάλλον της ζούγκλας και να διανθίζει τη δράση με ελαφρές δόσεις ερωτισμού, λίγο παραπέρα από τα όρια ενός παιδικού αναγνώσματος.

129

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ

Μία από τις δυο ή τρεις καλύτερες εικονογραφήσεις του Βύρωνα Απτόσογλου στις “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις”. Σίγουρα, όμως, η πιο εντυπωσιακή. Και η μοναδική σαν παρουσίαση. Χάρη στο μεγάλο μέγεθος του περιοδικού και την ανάπτυξη του εξωφύλλου και στο οπισθόφυλλο (warp around cover) ως ενιαία σύνθεση, σε κάθε τεύχος προσφερόταν και ένας πανοραμικός πίνακας σαν μίνι πόστερ με πολλά επίπεδα δράσης και ντεκόρ. Υπήρξε και σχεδιαστικά πολύ προσεγμένη, ώστε η όλη εικόνα του εξωφύλλου να είναι ο κυριότερος “μαγνήτης” προσέλκυσης αγοραστών του τεύχους. Ανάλογης ποιότητας ήταν και η εικονογράφηση των μέσα σελίδων, η τεχνική της οποίας δεν είχε εμφανιστεί, ούτε εμφανίστηκε σε επόμενα περιοδικά. Σε ποικίλους τόνους του γκρι, έδινε την εντύπωση ότι επρόκειτο για ασπρόμαυρη απόδοση χρωματιστού πρωτοτύπου. Πιο “φωτογραφική”, από το γραμμικό σκίτσο με τις τονικές αποχρώσεις της, χάρη στα ράστερ, αναδείκνυε λεπτομέρειες, που διαφορετικά θα παραλείπονταν. Μειονέκτημα, ότι σε κάποιες από τις εικόνες, όντας σε μέγεθος μονόστηλου, χάνονταν αυτές οι λεπτομέρειες.Τέλος, γραμμικά σκιτσάκια κλισέ πλάτους μισής στήλης επαναλαμβάνονταν σε κάθε τεύχος, σχηματίζοντας μίνι πινακοθήκη των βασικών ηρώων.

1. Το Βάθρο του Μαύρου Δαίμονα 2. Κολασμένοι Βρικόλακες 3. Ο Μυστηριώδης Εχθρός 4. Επιδρομή Τεράτων 5. Η Καταπακτή του Θανάτου 6. Η Σπηλιά του Νεκρού Μάγου 7. Ο Λυσσασμένος Γίγαντας 8. Το Φάντασμα της Συμφοράς 9. Η Αραπίνα με τα Χρυσά Δόντια 10. Ο Θρόνος του Γυάλινου Θεού 11. Τα Βαλσαμωμένα Τέρατα 12. Η Κατακόμβη του Τρελού Δράκου 13. Το Άντρο της Λευκής Μάγισσας 14. Το Στοιχειό του Κόκκινου Καταρράκτη 15. Η Εκδίκηση του Τυφλού Γίγαντα 16. Το Ταμπού των Νεκρών Θεών 17. Δύο Άνθρωποι 25.000 χρόνων 18. Ο Υπνωτιστής των Μαύρων Δαιμόνων 19. Η Χορεύτρια με τις Πράσινες Κόμπρες 20. Επίθεση Μηχανικών Τεράτων 21. Ο Λεπρός του Κόκκινου Πύργου 22. Ανθρωποφάγοι με φράκα και μονόκλ 23. Ο Δήμιος με τη Μάσκα της Φρίκης 24. Η Ζούγκλα καταποντίζεται

130

ΤΙΤΛΟΣ: ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΣΤΗ ΖΟΥΓΚΛΑ ΤΙΤΛΟΣ Β’ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΓΟΥΣΤΑ ΕΙΔΟΣ: Παράσταση Καραγκιόζη ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 23 Ιουνίου 1966 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 11 Αυγούστου 1966 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Βύρων Απτόσογλου (εξώφυλλο) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 +4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: ΔΙΑΣΤ ΔΙΑΣΤΑ ΣΕΙΣ: 21,5 Χ 14,5 cm

δημοφιλής λαϊκός χαρακτήρας του Καραγκιόζη από τη δεκαετία του '20 κιόλας είχε παρουσία στα περίπτερα με φυλλάδια από δεκάδες διαφορετικούς εκδότες. Τα κείμενα ήταν είτε από παραστάσεις γνωστών καραγκιοζοπαιχτών (Μόλλας, Μάνθος, Σπαθάρης κλπ.) είτε ήταν θεατρικός λόγος του μπερντέ, βασικά μόνο για ανάγνωση. Στη μεγάλη άνθιση του Καραγκιόζη σε φυλλάδια στην περίοδο περίπου 1955-1970, ο εκδοτικός οίκος “Γενικαί Εκδοτικαί Επιχειρήσεις ΟΕ -Γ. Γεωργιάδης & Σ. Ανεμοδουράς” παραδόξως δεν ακολούθησε, εκτός από το να έχει μια σειρά φιγούρες του θιάσου των σκιών στα τεύχη της ανατύπωσης του “Μικρού Ήρωα”.

131

Η μοναδική απόπειρα να εκδώσει ένα φυλλάδιο με τον Καραγκιόζη ήταν και το “κύκνειο άσμα” του εκδοτικού οίκου, στην πρώτη περίοδο της εκδοτικής τους δραστηριότητας (1951-Ιούνιος 1968). Πράγματι, έως το τέλος της περιόδου αυτής, η παρουσία του στα περίπτερα είχε περιοριστεί στην τριπλή έκδοση του “Μικρού Ήρωα”. Μα και το περιοδικό, που εκδόθηκε, δεν ήταν αμιγώς Καραγκιόζης. Κυκλοφόρησε με τίτλο “Καραγκιόζης Παραμύθια για όλα τα γούστα”. Επρόκειτο στην ουσία για δυο περιοδικά, με το δικό του το καθένα εξώφυλλο, όπου ο μεν Καραγκιόζης κατελάμβανε τις 20 σελίδες από τη μια όψη, ενώ τα Παραμύθια τις υπόλοιπες 12, από την άλλη όψη, με το δικό τους εξώφυλλο. Παρακινδυνευμένη απόπειρα παντρέματος δυο ειδών, τα οποία ουσιαστικά απευθύνονται σε διαφορετικά ηλικιακά, κυρίως, κοινά. “Ο Καραγκιόζης στη Ζούγκλα” είναι βασικά ο τίτλος της περιπέτειας του πρώτου τεύχους (με τον ίδιο τίτλο είχε κυκλοφορήσει τρία χρόνια νωρίτερα και ένα φυλλάδιο στις σειρές τευχών “Καραγκιόζη” των εκδόσεων “Άγκυρα”). Κρατήθηκε ως διακριτικός τίτλος για ολόκληρη τη σειρά, μιας που και τα οκτώ τεύχη είναι μια περιπέτεια σε συνέχειες, που λαμβάνει χώρα στη ζούγκλα μακριά από το γνωστό σκηνικό με την καλύβα του Καραγκιόζη αριστερά και το σαράι του βεζύρη (πασά) στα δεξιά του μπερντέ. Όλος ο γνωστός θίασος έχει μεταφερθεί στη ζούγκλα, ψάχνοντας για θησαυρούς. Γκεστ σταρ Πυγμαίοι, ανθρωποφάγοι και ο Ταρζάν! Οι τίτλοι των οκτώ τευχών τα λένε όλα! Το κείμενο δεν φέρει υπογραφή συγγραφέα και δεν μπορούν να γίνουν ούτε ασφαλείς υποθέσεις για το ποιος το υπέγραφε. Πιο πιθανοί ο ίδιος ο Ανεμοδουράς ή ο Ρούτσος, που εκείνη την εποχή έγραφε Καραγκιόζη για τις εκδόσεις “Α. Ρέκος” και δεν θα έστεκε δεοντολογικά να υπογράφει ιστορίες ίδιας θεματολογίας σε δυο ανταγωνιστικούς εκδοτικούς οίκους. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς, πάντως υπέγραψε ως Αν. Στέλιος μια σειρά ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ εικονογραφημένων ιστοριών Καραγκιόζη στο 1. Ο Καραγκιόζης στη Ζούγκλα παιδικό περιοδικό “Πεπίτο”, στη δεύτερη περίοδο 2. Ο Καραγκιόζης Σούπα 3. Ο Καραγκιόζης και ο αδελφός του της εκδοτικής του δραστηριότητας, ενώ ο Βύρων 4. Ο Καραγκιόζης θηριογιατρός Απτόσογλου, εκτός από εξώφυλλα Καραγκιόζη 5. Ο Καραγκιόζης αιχμάλωτος των Πυγμαίων στις εκδόσεις “Α. Ρέκος”, δοκίμασε αργότερα τις 6. Ο Καραγκιόζης φύλαρχος των Μασάι δυνάμεις του και ως συγγραφέας και εκδότης 7. Ο Καραγκιόζης κι ο Ταρζάν (εκτός από εικονογράφος) με έναν εικονογραφη8. Ο Καραγκιόζης στη χαμένη Πολιτεία μένο Καραγκιόζη, που κράτησε τέσσερα τεύχη.

132

ΤΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ

ον απόηχο της πλούσιας αμερικανικής, κυρίως, αστυνομικής λαϊκής λογοτεχνίας τον αναπαρήγαγαν στην Ελλάδα αντίστοιχα λαϊκά φυλλάδια, ήδη, από τις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ τη μεγάλη ελληνική σχολή του είδους την “ίδρυσαν” τα περιοδικά “Μάσκα” και “Μυστήριο” από τα μέσα της δεκαετίας του ’30. Από τις “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις” στην εξαετία 1958-1964 εκδόθηκαν και κυκλοφόρησαν τρεις βραχύβιοι τίτλοι (από 8 τεύχη καθένας τους) για το παιδικό-νεανικό αναγνωστικό κοινό και ένας, επίσης, βραχύβιος τίτλος, (‘‘Το Μάτι’’ 9 τεύχη), κυρίως για αναγνωστικό κοινό μεγαλύτερης ηλικίας, ο οποίος έχει ενταχθεί στην ενότητα περιοδικών του οίκου για το ενήλικο κοινό.

133

134

ΤΙΤΛΟΣ: ΤΖΟΕ ΝΤΙΚ ΕΙΔΟΣ: Αστυνομικό ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 31 Μαΐου 1958 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 19 Ιουλίου 1958 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Σάββατο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Π. Πετρίτης (ψευδώνυμο του Νίκου Μαράκη) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Θέμος Ανδρεόπουλος, Βύρων Απτόσογλου στην εσωτερική εικονογράφηση στο 2ο και στο 3ο τεύχος ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

υθεντικός εκπρόσωπος του υποείδους “detective story” της αστυνομικής φιλολογίας, ο “Τζόε Ντικ” οφείλει τη “γέννησή” του ως περιοδικό αστυνομικών περιπετειών τη δεδομένη εκείνη στιγμή στον...Τζων Γκρηκ, τον γνωστό αστυνομικό χαρακτήρα που είχε δημιουργήσει ο Νίκος Ρούτσος! Δυο εβδομάδες πριν από την έκδοση του “Τζόε Ντικ”, οι περιπέτειες του θρυλικού ραδιοφωνικού Τζων Γκρηκ περνάνε και στο χαρτί με τη μορφή εβδομαδιαίου φυλλαδίου. Συγγραφέας του ο ίδιος: ο Νίκος Ρούτσος! Η στρατηγική απάντηση από τις “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις” ήταν άμεση στο ίδιο πεδίο... Ένας σκληρός ντετέκτιβ ιδίων προδιαγραφών. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν η αξιοποίηση της δυναμικής, την οποία είχε δημιουργήσει ο Τζων Γκρηκ στο δυνητικό κοινό του είδους. Το όνοόνομα που δόθηκε στον ήρωα και στον τίτλο του περιοδικού δεν ήταν τυτυ χαίο: Τζόε Ντικ. Παρέπεμπε ηχητικά πολύ στον ήδη γνωστό Τζων Γκρηκ! Ντεκόρ κλασικό των detective stories. Οι δρόμοι της Νέας Υόρκης. Άλλωστε, οι ρίζες του υποείδους σε αυτή την πόλη είχαν φυτρώσει μέσα από τις σελίδες των dime novels. Ο χαρακτήρας, πάντως, που έστησε ο Νίκος Μαράκης (υπογράφοντας με το ψευδώνυμο Π. Πετρίτης) δεν έχει κοινά χαρακτηριστικά με τον ανταγωνιστή του, Τζων Γκρηκ, πέρα από την κοινή τους ιδιότητα και τον ευρύτερο χώρο στον οποίο κινούνται. Δεν έχει σταλιά ελληνικού αίματος μέσα του, δεν έχει καν σαφή βιογραφικά στοιχεία: δεν διστάζει να πυροβολήσει και μάλιστα με θανατηφόρα ακρίβεια, σε αντίθεση με τον Τζων Γκρηκ που χρησιμοποιεί μόνο τις γροθιές του. Δεν έχει να τον δυσκολεύει και να τον αμφισβητεί κάποιος καυχησιάρης κι εγωιστής αστυνομικός επιθεωρητής. Αντίθετα, ο δικός του ο επιθεωρητής, ο Τόρενσον, είναι απόλυτα συνεργάσιμος. Έχει όμως, τον απαραίτητα αστείο βοηθό, τον Ρούντυ Μπαθ, που πότε με τις γκάφες του περιπλέκει τα πράγματα και πότε δρα καταλυτικά για την επιτυχή έκβαση μιας υπόθεσης. Έχει και ο Τζόε Ντικ μια μνηστή, τη Λίντα Τόρεν, με διακριτικό μεν ρόλο, αλλά και συμμετοχή στη δράση. Επισημαίνεται, επίσης, στους διαλόγους, η τιμητική αναφορά στη “μάγκικη” φρασεολογία που χρησιμοποιεί ο G-man Λέμμυ Κώσιον του Πήτερ Τσένεϊ, γνωστός στο αναγνωστικό κοινό από τις περιπέτειές του, που δημοσίευε εκείνη την εποχή το περιοδικό “Μάσκα/ Μασκούλα”. Οι υποθέσεις που διεκπεραιώνει ο Τζόε Ντικ στην αναμέτρησή του με τον υπόκοσμο στήνουν πλοκές ευθείας γραμμής. Οι ανατροπές υπάρχουν, αλλά δεν δημιουργούν εκκρεμότητες ή μυστήριο, όπως στα αφηγήματα του Ρούτσου. Το ανάγνωσμα, μην έχοντας αρχή, μέση και τέλος, δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μυθιστόρημα. 135

Απλώς, ας θεωρηθεί ότι εστιάζει σε μερικές περιπέτειες, αυτοτελείς μεταξύ τους, έτσι που ακόμα και στην τελευταία ιστορία ο αναγνώστης να μη μένει με την αίσθηση του ανολοκλήρωτου. Ξεκινώντας το αφήγημα, ο αναγνώστης πληροφορείται, ότι, την υπόθεση που απασχολεί την αστυνομία, τη δραπέτευση ενός αρχιγκάνγκστερ, μόνον ο Τζόε Ντικ θα μπορούσε να τη διεκπεραιώσει με επιτυχία, αλλά αυτός ήταν ήδη... νεκρός από την τελευταία του αποστολή! Τέχνασμα, φυσικά, για να αναρρώσει ανενόχλητος από σοβαρό τραυματισμό του σε προηγούμενη αποστολή του. Και το ανάγνωσμα ολοκληρώνεται εν αναμονή μιας επόμενης αποστολής. Ο τίτλος δεν ευδοκίμησε περισσότερο από οκτώ τεύχη, παρότι ο Ν. Μαράκης και άριστος χειριστής της μυθιστορηματικής αστυνομικής πλοκής ήταν, αλλά και η εμπειρία του ως αστυνομικός ρεπόρτερ θα του είχε προσφέρει πλούσιο αρχείο περιπτώσεων. Ίσως, γιατί δεν υπέγραφε με το πραγματικό του όνομα, με το οποίο ήταν πολύ γνωστός στο ευρύ κοινό.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Ένα από τα λίγα περιοδικά των “Εκδοτικών Επιχειρήσεων”, που ο Θέμος Ανδρεόπουλος το εικονογράφησε σχεδόν εξ ολοκλήρου, εκτός από την εσωτερική εικονογράφηση του δεύτερου και τρίτου τεύχους, που -για κάποιους λόγους- την είχε κάνει ο Β. Απτόσογλου. Λεπτομέρεια: Ο Απτόσογλου σε εκείνη την περίοδο εικονογραφούσε τον ανταγωνιστικό “Τζων Γκρηκ”. Στο οπισθόφυλλο το 8σέλιδο έγχρωμο κόμικ ήταν από τη σειρά της DC “Space Adventures”, που δημοσιεύτηκε αργότερα στη σειρά “Διαπλανητικά” των “Καλυτέρων Κόμικς” του οίκου “Πεχλιβανίδης-Ατλαντίς”. 136

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Το Συνδικάτο του Εγκλήματος 2. Η Εκδίκησις του Γκάνγκστερ 3. Το Αίνιγμα του Γαλάζιου Τραίνου 4. Η Ακτίνα του Ολέθρου 5. Το Χαμόγελο του Τρόμου 6. Το Τελευταίο Ατού 7. Η Σκιά που σκοτώνει 8. Το Σπίτι με τις Κατακόμβες

137

138

ΤΙΤΛΟΣ: ΔΕΚΑΤΡΙΑ ΕΙΔΟΣ: Αυτοτελείς αστυνομικές περιπέτειες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 24 Ιουλίου 1958 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 11 Σεπτεμβρίου 1958 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Νίκος Ρούτσος ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

ετά τον “Τζόε Ντικ”, που φαίνεται ότι δεν ευδοκίμησε, οι “Γενικαί Εκδοτικαί Επιχειρήσεις” επιχείρησαν να αντιπαρατάξουν στον “Τζων Γκρηκ” νέο περιοδικό αστυνομικού περιεχομένου. Βαρύ χαρτί ο συγγραφέας και μάλιστα με την υπογραφή του στο εξώφυλλο! Τον Νίκο Ρούτσο! Τον δημιουργό του Τζων Γκρηκ, ο οποίος είχε αποχωρήσει από τις εκδόσεις “Πελαργός”. Ο Ρούτσος συνεργαζόταν ήδη με τις εκδόσεις των Ανεμοδουρά-Γεωργιάδη, γράφοντας την ίδια περίοδο τον “Μικρό Ταρζάν”. Το απόλυτα επιθυμητό θα ήταν να έφερνε ο Ρούτσος μαζί του και τον τίτλο “Τζων Γκρηκ”, αλλά η εμπορική εκμετάλλευση του ονόματος ήταν εκχωρημένη από τον δημιουργό στην εταιρία “Πελαργός”.

Ο ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΤΙΤΛΟΣ “ΔΕΚΑΤΡΙΑ” Για πολλούς και διαφόρους λόγους ο Ρούτσος δεν θα συνέχιζε τον Τζόε Ντικ. Θα έπρεπε να βρεθεί μια άλλη ονομασία ως τίτλος του περιοδικού. Επιλέχτηκε το κάπως... μυστηριώδες “13”, αλλά δεν διευκρινίστηκε ποτέ τι ακριβώς θα μπορούσε να σημαίνει... Οπωσδήποτε δεν θα έπρεπε να συμβόλιζε τη γρουσουζιά, στην οποία παραπέμπει ο αριθμός 13, ούτε βέβαια και το... “δεκατριάρι της επιτυχίας” μιας και το... ΠΡΟ ΠΟ, στο οποίο παρέπεμπε το γνωστό σλόγκαν μπήκε στην ζωή των Νεοελλήνων ένα χρόνο αργότερα... Μια πιθανολογούμενη απάντηση δίνεται στο τέλος του κεφαλαίου, όπως σε κάθε αυθεντικό detective story. Όπως και να έχει, ο Ρούτσος έπιασε από την αρχή ένα ανάγνωσμα, συνεχίζοντας θεωρητικά τον καμβά που είχε στήσει στο περιοδικό του Τζων Γκρηκ. Αυτό πάει να πει ότι ,τυπικά, άλλαξε μόνο τα ονόματα των ηρώων και επέφερε κάποιες μικροαλλαγές στους χαρακτήρες. Κατά τα άλλα, ήταν μια κόπια του Τζων Γκρηκ... Ίσως να ήταν και το προαπαιτούμενο ζητούμενο. 139

ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ Ο δαιμόνιος νεαρός ντετέκτιβ, μόλις 22 χρονών, Μαξ Μπωρ είναι δομημένος πάνω στο αρχέτυπο του Τζων Γκρηκ. Συνεργάζεται στενά με τον αστυνομικό επιθεωρητή. Είναι το ίδιο είρων με το πρότυπό του και δεν μεταχειρίζεται πυροβόλο όπλο, παρά μόνο τις γροθιές του κι αυτός. Δεν είναι, όμως Ελληνοαμερικανός, όπως ο Γκρηκ, αλλά σκέτος Αμερικανός. Για αυτό και λίγο περισσότερο κυνικός. Ο αστυνομικός επιθεωρητής, Κουκ Μπέριμαν, το μόνο κοινό που έχει ως χαρακτήρας με τον ομόλογό του, Πήτερσον, στον “Τζων Γκρηκ”, είναι η παραξενιά του και η επιμονή του στις συνήθως εσφαλμένες εκτιμήσεις του. Κατά τα άλλα είναι ψηλός, ξερακιανός, παλαιομοδίτικα ντυμένος και καθαρευουσιάνος. Προτάσσει της επαγγελματικής του ιδιότητας τη συγγραφική του και όλες τις αστυνομικές υποθέσεις τις φαντάζεται συναρπαστικά αστυνομικά μυθιστορήματα, που θα καταπλήξουν! Συνεργάζεται πιο εποικοδομητικά με τον Μπωρ από όσο ο φαφλατάς Πήτερσον με τον Γκρηκ, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να υποπίπτει σε ομοίου τύπου γκάφες, Διαμετρικά αντίθετη εμφανισιακά της ξανθής Έλεν Φόρεστ, της μνηστής του Τζων Γκρηκ, η εξωτικής ομορφιάς μελαχρινή Μεξικάνα Τζιν Άστορ, άσπονδα... ερωτευμένη με τον Μπωρ. Δημοσιογράφος κι αυτή σαν την Έλεν, μπλέκεται συνεχώς στα πόδια του Μαξ Μπωρ, παριστάνοντας την ερασιτέχνη ντετέκτιβ, δημιουργώντας περισσότερο μπελάδες, παρά για να τον διευκολύνει... Σε αυτό, αλήθεια, οι δυο γυναίκες μοιάζουν! Εκείνος που είναι ακριβές αντίγραφο του πιτσιρικά Τζακ Μπιλ, από το περιβάλλον του Τζων Γκρηκ, είναι ο Γιούπι, ο προστατευόμενος του Μαξ Μπωρ. Αμφότεροι οι πιτσιρικάδες ήταν γιοι γκάνγκστερ, τους οποίους οι ντετέκτιβ είχαν στείλει στην ηλεκτρική καρέκλα. Κατόπιν περιμάζεψαν τα ορφανά τους, για να μην πάρουν τον δρόμο των πατεράδων τους. Οι μικροί θέλουν κι αυτοί να γίνουν ντετέκτιβ και μάλιστα καλύτεροι από τους προστάτες τους, για να τους... εκδικηθούν, επειδή τους στριμώχνουν να πάρουν τον καλό δρόμο! Είναι πανέξυπνοι, εφευρετικοί, θρασείς και ριψοκίνδυνα θαρραλέοι. Αναλαμβάνουν δράσεις με δικές τους πρωτοβουλίες, βγάζοντας τους προστάτες τους αρκετές φορές από δύσκολες ή επικίνδυνες καταστάσεις. Η μόνη που δεν έχει την αντίστοιχή της στον Τζων Γκρηκ είναι η χοντρούλα Μπουλ, προστατευόμενη της Άστορ, λίγο αφελής, την οποία ο Γιούπι επιμένει να την κάνει βοηθό του ντετέκτιβ, όταν μεγαλώσουν, και πασχίζει να της μάθει τα βασικά. Από εκεί και πέρα, η πένα του Ρούτσου σκαρώνει ιστορίες στο γνωστό προσωπικό του στυλ. Μυστήριο, εκκρεμότητες, ίντριγκα, μπερδεμένη πλοκή, υπερφυσικός τρόμος, που ο αναγνώστης αναρωτιέται, ποια θα μπορούσε να είναι η λύση με τόσες ανατροπές και τόσους άγνωστους Χ. Πιθανώς ούτε ο ίδιος ο Ρούτσος ήξερε τι τέλος θα έδινε! Απλώς άφηνε να βρουν τη λύση οι δαιμόνιοι ντετέκτιβ του και 140

αυτοί τον έβγαζαν πάντα ασπροπρόσωπο, με απλούς συλλογισμούς, ανεξάρτητα αν, κάποιες φορές, δεν συμβάδιζαν τα συμπεράσματά τους απόλυτα με τη λογική των δεδομένων... Λεπτομέρειες. Άλλη μια συναρπαστική ιστορία του παραμυθά Ρούτσου έχει τελειώσει, είτε ο ήρωάς του λεγόταν Μαξ Μπωρ είτε Τζων Γκρηκ. Το “Δεκατρία” σταμάτησε, στα οκτώ τεύχη. Ίσως, οι λόγοι να μην ήταν μόνο κυκλοφοριακοί. Μέσα στην ίδια εβδομάδα σταμάτησε να γράφει και τον “Μικρό Ταρζάν” για τις εκδόσεις ΑνεμοδουράΓεωργιάδη. Για το τέλος, σαν ιστορία του Ρούτσου, η υπόθεσηλύση για το τι ενδέχεται να σημαίνει η αλλόκοτη ονομασία “13” του αναγνώσματος, δίνεται με απλούς, πλην όμως αυθαίρετους, συλλογισμούς... Τουλάχιστον, αληθοφανείς. Κατά πάσα πιθανότητα -σύμφωνα με την υποθετική εκδοχή- η ονομασία θα πρέπει να είναι ιδέα και πρόταση του εκδότη Στέλιου Ανεμοδουρά, για να ξεκινά το μυστήριο του αναγνώσματος από τον τίτλο του κιόλας. Παρατηρώντας προσεκτικά το χρονολόγιο των φυλλαδίων με περιεχόμενο αναγνώσματα περιπέτειας για παιδιά, που είχε εκδώσει από την δημιουργία του εκδοτικού οίκου το 1951 με τον “Υπεράνθρωπο” ως πρώτο φυλλάδιο και μέχρι εκείνη τη στιγμή, μετριούνται 12 τίτλοι. Το “13” είναι ο δέκατος τρίτος τίτλος! Ακούγεται, κάπως, αλά Φελλίνι!

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Κάποιες κοντά στο μέτριο, άλλες καλύτερες έως και εντυπωσιακές, οι εικονογραφήσεις των εξώφυλλων από τον Απτόσογλου. Αλλά, εκεί που δεν φείδεται του ταλέντου του και της επιμελείας του είναι οι απεικονίσεις, πάντα σε πρώτο πλάνο, της καλλίγραμμης Τζιν Άστορ! Κάτι ανάλογο και στις ασπρόμαυρες εσωτερικές εικονογραφήσεις. Το κόμικ στο οπισθόφυλλο είναι από αμερικανική σειρά και είχε δημοσιευτεί δυο χρόνια μετά στην ελληνική σειρά “Διαπλανητικά” των “Καλυτέρων Κόμικς” των εκδόσεων Πεχλιβανίδης-Ατλαντίς. 141

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Ο Τρίτος Άνθρωπος 2. Το Ματωμένο Χρυσάφι 3. Ο Μυστηριώδης Σκελετός 4. Το Φάντασμα των Υπονόμων 5. Γράμμα από τον Άδη 6. Ο Δαίμονας της Φωτιάς 7. Το Εξπρές του Θανάτου 8. Ο Τρελός Εφευρέτης

142

ΤΙΤΛΟΣ: ΤΖΩΝ ΓΚΡΗΚ ΕΙΔΟΣ: Αυτοτελείς αστυνομικές περιπέτειες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 5 Νοεμβρίου 1964 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 24 Δεκεμβρίου 1964 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Νίκος Ρούτσος (υπογράφει ως Sost Yorkin (ανάποδα διαβασμένο το όνομά του -Νικ Ρούτσος- με λατινικούς χαρακτήρες) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 16 +4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 25 Χ 17,5 cm

Νίκος Ρούτσος, έξι χρόνια μετά το περιοδικό “Δεκατρία”, επανέρχεται στα αστυνομικά αφηγήματα, επιχειρώντας να αναβιώσει, μέσα από καινούργιες περιπέτειες, τον Ελληνοαμερικανό ντετέκτιβ Τζων Γκρηκ. Τον ήρωα που τον είχε κάνει πανελλήνια γνωστό, λόγω του ραδιοσήριαλ, περισσότερο και από τον “Γκαούρ-Ταρζάν” στον χώρο των λαϊκών αφηγημάτων. Δεν θα μπορούσε, όμως, να θεωρηθεί ως μια επιτυχής απόπειρα. Απλώς, εξάντλησε το μίνιμουμ τευχών, τα οκτώ, που οι “Γενικαί Εκδοτικαί Επιχειρήσεις” διέθεταν για τις σύντομες εκδόσεις τους. Άστοχο timing. Ο μύθος, είχε ξεφτίσει. Προφανώς, ο Ρούτσος δεν ήθελε να παραδεχτεί, ότι σε αυτά τα έξι χρόνια, που είχαν μεσολαβήσει από την πρώτη έντυπη παρουσία του Τζων Γκρηκ, πολλά πράγματα είχαν αλλάξει. Παρ’ όλα αυτά στον “Τζων Γκρηκ Β’”, όχι μόνο δεν άλλαξε τίποτα, αλλά ήταν σαν να συνέχιζε τις ιστορίες από εκεί που τις είχε αφήσει το 1958, όταν διέκοπτε τη συνεργασία του με τις εκδόσεις “Πελαργός” στο 12ο τεύχος του ομότιτλου περιοδικού. Τόσο συνέχεια της προηγούμενης έκδοσης θεωρεί τη νέα έκδοση, που αν και πρόκειται για το πρώτο τεύχος του περιοδικού, δεν αισθάνεται την ανάγκη να δώσει ένα σύντομο βιογραφικό του ήρωά του και των βασικών υπολοίπων, που τον πλαισιώνουν. Θεωρεί ως δεδομένο ότι είναι γνωστός σαν ήρωας από την προηγούμενη περίοδο, έξι χρόνια πριν...! Υπάρχει, όμως, μια διακριτή διαφορά, που έχει να κάνει με τον ίδιο τον Ρούτσο. Αν και δεν λείπει το γνωστό στο γράψιμό του μπλέξιμο της πλοκής, σε αυτήν την εκδοχή του Τζων Γκρηκ, δείχνει ο ίδιος “κουρασμένος”. Οι εναλλαγές στις ανατροπές είναι πιο χαλαρές, οι πλοκές πιο άνευρες. Μια σύγκριση με τα κείμενα της πρώτης περιόδου του αναγνώσματος δείχνει τη διαφορά. Οι χαρακτήρες φυσικά απαράλλαχτοι. Ο Τζων Γκρηκ συνέχιζε να είναι ο 25χρονος ντετέκτιβ, που δεν χρησιμοποιεί πιστόλι ή μαχαίρι, για να εξουδετερώσει τους πάνοπλους εγκληματίες, παρά μόνο τις γροθιές του. Τα υψηλά ιδανικά από την -κατά Ρούτσο- ελληνοπρέπεια, που διαπότιζε τον χαρακτήρα του, παραμένουν αναλλοίωτα, καθώς και η συμπεριφορά του είναι γεμάτη πάντα με το φαρμακερό του χιούμορ. 143

Ο χοντρός κομπορρήμονας και γκαφατζής επιθεωρητής Πήτερσον με το αιώνιο πούρο στο στόμα του κι αυτός ίδιος. Λίγο λιγότερο επιθετική, από όσο παλιότερα, η μνηστή του Τζων Γκρηκ, η Έλεν, αλλά πάντα επαγγελματίας δημοσιογράφος και ερασιτέχνις ντετέκτιβ. Ανάλλαχτος, αλλά με μεγαλύτερο ρόλο και πιο επεισοδιακός, ο μικρός μόρτης Τζακ Μπιλ, ο πανέξυπνος προστατευόμενος του Τζων Γκρηκ, που συνεχίζει να θέλει να γίνει, όταν μεγαλώσει, κι αυτός ντετέκτιβ και μάλιστα καλύτερος του προστάτη του, για να τον... εκδικηθεί που είχε στείλει στην ηλεκτρική καρέκλα τον εγκληματία πατέρα του!

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Παλιός γνώριμος του Βύρωνα Απτόσογλου ο Τζων Γκρηκ και η παρέα του, αφού ήταν ο εικονογράφος και στην έκδοση των εκδόσεων “Πελαργός”. Απλώς διαφοροποίησε λίγο το “φιζίκ” τους. Πιθανώς, γιατί είχαν κάποια χρόνια παραπάνω στην πλάτη τους! Το μεγάλο ανάπτυγμα του εξωφύλλου δίνει την ευκαιρία στον Απτόσογλου να συνθέσει μια σειρά από όμορφα και εντυπωσιακά εξώφυλλα. Δουλεμένη δείχνει και η εσωτερική ασπρόμαυρη εικονογράφησή του και αρκετά πλούσια (7 μονόστηλες σε 16 σελίδες). Εκείνο που είναι παράξενο με τον Απτόσογλου είναι η... υπογραφή του. Πασίγνωστη από τις προηγούμενες εικονογραφήσεις του, αλλά και από τις κατοπινές ως Byron. Γιατί στον “Τζων Γκρηκ” υπογράφει ως Biron; Μήπως κάτι σαν... ψευδώνυμο; Το κόμικ του εξωφύλλου καταλαμβάνει τρεις σελίδες σε κάθε τεύχος και είναι ασπρόμαυρο ξεπατίκωμα από αμερικανικό κόμικ γουέστερν. Περιπέτεια του Lone Ranger και του Ινδιάνου φίλου του Tonto, που για κάποιο λόγο στο κόμικ ονομάζονται “Λύκος” κι ο Ινδιάνος Τάνα, αντίστοιχα.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Μεσάνυχτα παρά ένα λεπτό 2. Βόμβα στο Εξπρές του Σικάγου 3. Πειρατής των Ουρανών 4. Το Ρομπότ παραφρονεί 5. Η Λέσχη της Μαύρης Αράχνης 6. Αθώος χωρίς Άλλοθι 7. Τηλεφώνημα από τον Άλλον Κόσμο 8. Μια Σκιά στο Σκοτάδι

144

ΤΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΑ

την περίοδο της ελληνικής χρυσής εποχής των λαϊκών αναγνωσμάτων, μολονότι το ποδόσφαιρο ήταν εξαιρετικά δημοφιλές, με κάθε μεγάλη ομάδα να έχει τα είδωλά της, στο χώρο των περιοδικών η παρουσία τίτλων με θέμα το ποδόσφαιρο υπήρξε ασήμαντη. Ένας λόγος ήταν ότι δεν υπήρχαν μοντέλα από τις πηγές... έμπνευσης, δηλαδή την αμερικανική κυρίως παραγωγή. Η κατάσταση άλλαξε εντυπωσιακά, όταν το λαϊκό παιδικό έντυπο πέρασε στον αστερισμό των κόμικς. Αυτό συνέβη στη δεκαετία του '70 και μετά και με κύρια πηγή προέλευσης του υλικού τη Μεγάλη Βρετανία. Οι “Γενικαί Εκδοτικαί Επιχειρήσεις” στην περίοδο της χρυσής εποχής εξέδωσαν δυο τίτλους με ποδοσφαιρικό θέμα τυπικά, επειδή στην ουσία ισοβαρώς και στα δύο αναγνώσματα αναπτυσσόταν και πλοκή αστυνομικού περιεχομένου... Τον “Γκρέκο” και τον “Αετό των Γηπέδων”. Συγγραφέας και των δυο ποδοσφαιρικών αναγνωσμάτων ήταν ένας πρωταθλητής Ελλάδος στην αθλητική... σκοποβολή! Ο Γιώργος Μαρμαρίδης!

145

146

ΤΙΤΛΟΣ: ΓΚΡΕΚΟ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Ο Ήρως των Γηπέδων ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια ποδοσφαιρικόαστυνομικού περιεχομένου ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 30 Απριλίου 1959 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 8 Σεπτεμβρίου 1960 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 72 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Ορισμένες περιπέτειες σε συνέχειες στο περιοδικό “Ζαγκόρ” ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Μαρμαρίδης ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 +4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

καθιέρωση του ΠΡΟ ΠΟ μετρούσε δυο μήνες ζωής, η προοπτική συμμετοχής για πρώτη φορά ελληνικής ομάδας στη διοργάνωση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης από τον Σεπτέμβριο, η προκήρυξη Πανελληνίου Πρωταθλήματος Α’ Εθνικής Κατηγορίας Ποδοσφαίρου από την επόμενη σεζόν, το ξεπέταγμα νέων “ειδώλων της Κυριακής” (Δομάζος, Σιδέρης κλπ.) και ο απόηχος από τη “φοβερή” Βραζιλία του Πελέ, που είχε κατακτήσει λίγους μήνες πριν το Παγκόσμιο Κύπελλο, είχαν φέρει το ποδόσφαιρο σε πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος των Ελλήνων φιλάθλων. Σε αυτή τη ποδοσφαιρική συγκυρία, συναστρία σωστότερα, εμφανίζεται στα περίπτερα και το πιο εμβληματικό ελληνικό ποδοσφαιρικό ανάγνωσμα: “Γκρέκο, ο ήρως των γηπέδων”. Λαϊκό ανάγνωσμα τυπικά παιδικό, διαβαζόταν, ωστόσο, φανατικά και από μεγάλους... Και όσοι το διάβασαν δεν το ξεχνούν! Κατέχει την τρίτη θέση σε αριθμό τευχών στα περιοδικά των “Γενικών Εκδοτικών Επιχειρήσεων”, στην πρώτη περίοδο της δραστηριότητάς τους, δηλαδή έως το 1968, γεγονός που δείχνει την απήχηση την οποία είχε. Χώρος δράσης; Τα γήπεδα της Βραζιλίας! Σοφά επιλεγμένος. Εκεί που η μπάλα είναι θεά και το ποδόσφαιρο θρησκεία. Από εκεί όπου, και σε ολόκληρο τον κόσμο, κάθε περίτεχνη ενέργεια με την μπάλα τη λένε “βραζιλιάνικη”. Στη χώρα, όπου εκτός από τον καφέ και τη σάμπα, είχε βγάλει εκείνα τα χρόνια και μια πλειάδα ποδοσφαιριστών τους “Assistentes da bola” (μάγους της μπάλας), οι οποίοι στο Παγκόσμιο Κύπελλο στη Σουηδία το 1958 έκαναν τον κόσμο να παραμιλάει για πολλά χρόνια μετά. Ανάμεσά τους κυριαρχούσε ένα “μαύρο διαμάντι” με εκτυφλωτική λάμψη. Ο 18χρονος Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο, που είχε γίνει ήδη θρύλος με το παρατσούκλι του: Πελέ! Αυτόν τον ζωντανό θρύλο, ένας άλλος θρύλος απειλούσε να επισκιάσει και να τον ξεπεράσει σε φήμη μέσα στην ίδια του την πατρίδα...! Να τον ξεπεράσει με τα δικά του ποδοσφαιρικά επιτεύγματα μέσα από τις σελίδες ενός λαϊκού φυλλαδίου... πανελλαδικής κυκλοφορίας! Σωστές και χορταστικές δόσεις ποδοσφαιρικών περιγραφών, εξωγηπεδικές περιπέτειες αστυνομικής πλοκής, εύθυμες στιγμές... Και το σύνηθες συστατικό αυτών των λαϊκών φυλλαδίων για την τόνωση του εθνικού φρονήματος: ο ήρωας πρωταγωνιστής να είναι ελληνικής καταγωγής.

147

Το δήλωνε ο τίτλος του περιοδικού “Γκρέκο”, που λίγο - πολύ σε όλους ήταν κατανοητό ότι σημαίνει “Έλληνας”, σε κάποια ευρωπαϊκή γλώσσα. Και κάτω από τον τίτλο του πρώτου τεύχους μια ρεαλιστικά δυναμική ποδοσφαιρική φάση. Ένα από τα καλύτερα εξώφυλλα στην πινακοθήκη εξωφύλλων του Byron. Σύνολο που αιχμαλώτισε τις εντυπώσεις και την περιέργεια από την πρώτη στιγμή. Ο συγγραφέας του αναγνώσματος, ο Γιώργος Μαρμαρίδης, συνέθεσε ένα πρωτότυπο μίγμα fiction ιστορίας ανάμεσα σε... ραδιοφωνική αναμετάδοση ποδοσφαιρικής αναμέτρησης και αστυνομικής ίντριγκας. Κινούμενος με χαρακτηριστική άνεση σε οποιοδήποτε περιβάλλον δράσης, και του ποδοσφαίρου συμπεριλαμβανομένου, έγραψε ένα ανάγνωσμα, που μεγάλο μέρος του εκτυλίσσεται στα γήπεδα, κυρίως, της Βραζιλίας. Με πολλή καλή γνώση στο ποδόσφαιρο σαν άθλημα και εξίσου δυνατή ενημέρωση για το βραζιλιάνικο και ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο εκείνης της εποχής, έστησε τις ποδοσφαιρικές του σεκάνς με μεγάλη δόση αληθοφάνειας. Όσο για το δεύτερο συστατικό του μίγματός του, την περιπέτεια, εκεί πλέον έπαιζε στο αγαπημένο του γήπεδο, σε αυτό της αστυνομικής περιπέτειας και ιδιαίτερα του είδους των detective stories, προσθέτοντας και μια λεπτομέρεια άγνωστη ακόμα στο ελληνικό ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο: τον ποδοσφαιρικό υπόκοσμο με τα παράνομα συμφέροντα και τις παραβατικές ενέργειες! Είναι περίοδοι ολόκληρες στο ανάγνωσμα, που τα ποδοσφαιρικά καταλαμβάνουν λίγες μόνο σελίδες ως άλλοθι και μόνο του είδους του περιοδικού, ενώ στο υπόλοιπο, μεγαλύτερο μέρος, αναπτύσσεται περιπέτεια αστυνομικής δράσης. Καταλυτικής σημασίας τεχνική για την ισορροπία στη διατήρηση του αναγνωστικού ενδιαφέροντος. Διαφορετικά, δεν θα διέφερε το ανάγνωσμα από τα σχετικά ρεπορτάζ και τις περιγραφές των αθλητικών εφημερίδων. 148

Ο ΓΚΡΕΚΟ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ Ο 17χρονος Κώστας Γεωργίου, γεννημένος και μεγαλωμένος στον Πειραιά, είχε ξεμπαρκάρει μόνος κι ορφανός πριν δυο-τρία χρόνια στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Το ταλέντο του στο ποδόσφαιρο το διέκρινε ένας παίκτης της “Τόρεντ”, ο ινδιάνος Σιού και του πρότεινε να υπογράψει συμβόλαιο στην ομάδα του. Από τα πρώτα παιχνίδια ο θρύλος απλώνεται σε ολόκληρη τη Βραζιλία και από εκεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι ο “Γκρέκο”, ο “Έλληνας”! Ταυτόχρονα με τη δημοτικότητα και τη δόξα, γίνεται και στόχος του υποκόσμου που ελέγχει τα παράνομα στοιχήματα και θέλει να τον βγάλει από τη μέση είτε οριστικά είτε για έναν αγώνα μόνο. Τα βασικά πρόσωπα που περιστρέφονται γύρω από τον Γκρέκο είναι: -ο Σιού, ένας ιδιόρρυθμος Βορειοαμερικανός ινδιάνος, συμπαίκτης του Γκρέκο στην “Τόρεντ” του Σάο Πάολο και στην εθνική Βραζιλίας. -η Άμπυ, η αγαπημένη του Γκρέκο, με την οποία παντρεύονται, κλείνοντας τον κύκλο του αναγνώσματος. -ο Τζέντο, ο αδελφός της Άμπυ, συμπαίκτης του Γκρέκο σε “Τόρεντ” και εθνική. -ο Νίνο Ζανίνο, ένας απίστευτα ηλίθιος αστυνομικός, εντεταλμένος να φυλάει τον Γκρέκο που τελικά πάντα τα καταφέρνει -συνήθως εν αγνοία του- χάρη στην τύχη του και στο πανέξυπνο αστυνομικό μπουλτόγκ, τον Ναύτη. Αργότερα, στον κύκλο της ευρύτερης παρέας, αλλά και με πρωταγωνιστικό ρόλο, προστέθηκαν ο “Βελούδινος”, ένα άλλο Ελληνόπουλο, που ο Γκρέκο τον έφερε στην “Τόρεντ”, επιστρέφοντας από ένα ταξίδι του στην Ελλάδα, εντυπωσιασμένος από τα ασύλληπτα ευθύβολα σουτ του, για τα οποία κατ’ ευφημισμό του κόλλησαν το παρατσούκλι “Βελούδινος”. 149

Το τελευταίο μέλος, που προστέθηκε στην παρέα, ήταν ο Σιρόκο Μενεστρέλο, ο Ιταλός φυσιοθεραπευτής της ομάδας, εκπληκτικός ταχυδακτυλουργός και μνημείο μοναδικής αφηρημάδας. Ήταν φορές που ξεχνούσε ακόμα και το ότι ήταν ο μασέρ της ομάδας, ενώ, για τον ίδιο λόγο, αγνοούσε ότι ήταν και ένας εξαίρετος ταχυδακτυλουργός! Μαζί με τον ανεκδιήγητο τύπο της παρέας, τον Ζανίνο, πολλές φορές πρωταγωνιστούσαν σε κωμικές καταστάσεις, οι οποίες από μόνες τους ήταν ένας καλός λόγος αγοράς του περιοδικού. Τα υπόλοιπα μέλη της ποδοσφαιρικής ομάδας, ήταν οικεία στους αναγνώστες με την επαναλαμβανόμενη παρουσία, μεν, στα περισσότερα τεύχη, αλλά υπήρξαν δορυφορικά δίχως ενεργή συμμετοχή στην εξέλιξη της δράσης. Η ύλη του περιοδικού συμπληρωνόταν από μια σελίδα στο τέλος του, όπου παρουσιάζονταν από δύο σε κάθε τεύχος σύντομα βιογραφικά γνωστών ποδοσφαιριστών αρχικά, ενώ μετά και κάποιων αθλητών Στίβου. Συνοδεύονταν και με έγχρωμα πορτρέτα των βιογραφούμενων, προσφορά σε ανεξάρτητα φύλλα εκτός του σώματος του περιοδικού. Η σελίδα καθώς και τα πορτρέτα σταμάτησαν να προσφέρονται από το τεύχος 70.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Μερικά από τα εξώφυλλα του “Γκρέκο”, ειδικά από αυτά που είναι κοντινά πλάνα ποδοσφαιρικών φάσεων, ανθολογούνται ανάμεσα στις καλύτερες εικονογραφήσεις που είχε δημιουργήσει ο Βύρων Απτόσογλου για τις εκδόσεις του “Μικρού Ήρωα”. Για να το πετύχει αυτό, όπως ο ίδιος είχε αποκαλύψει, έκανε σχεδόν καθημερινό αρχείο από φωτογραφίες με τις πιο εντυπωσιακές φάσεις, που δημοσίευε ο τότε αθλητικός Τύπος. Σε αυτές κατόπιν πρόσθετε τα δικά του στοιχεία, για να τονίσει τη δυναμική κίνηση, που θα έβγαζε στο χαρτί την πρόκληση επιθυμίας να ξεφυλλιστεί το περιοδικό. Με ανάλογο τρόπο δούλευε και τις εικόνες με τις ποδοσφαιρικές φάσεις και στις μέσα σελίδες. Στο οπισθόφυλλο του περιοδικού, μέχρι το 32ο τεύχος, υπήρχαν αμερικάνικα κόμικς. Από το 33ο και έως το 72ο και με την ευκαιρία της έναρξης του πρώτου πρωταθλήματος της Α’ Εθνικής κατηγορίας έμπαιναν ποδοσφαιρικές ομάδες, πρώτα οι 16 της Α’ Εθνικής, τότε, και κατόπιν η πινακοθήκη συνεχίστηκε και με τις ομάδες της Β’ Εθνικής, αλλά λόγω διακοπής της κυκλοφορίας του περιοδικού δεν ολοκληρώθηκε. 150

Ως αιτιολογία για τη διακοπή του είχε ανακοινωθεί ότι ο συγγραφέας του, ο Γιώργος Μαρμαρίδης, αδυνατούσε να συνεχίσει λόγω υποχρεώσεών του στην Εθνική Ομάδα Σκοποβολής, όπου θα συμμετείχε με αυτήν στους Ολυμπικούς Αγώνες της Ρώμης το 1960. Η πραγματικότητα ήταν, όπως ο ίδιος είχε δηλώσει πολλά χρόνια αργότερα, ότι είχε εξαντλήσει κάθε δυνατή παραλλαγή περιγραφής των γκολ του Γκρέκο...! Με άλλα λόγια: ότι είχε κουραστεί. Ο “Γκρέκο”, ως περιοδικό, έγινε θρύλος και αγαπήθηκε κι από την επόμενη γενιά αναγνωστών, χάρη στις αναδημοσιεύσεις μερικών περιπετειών του στο εικονογραφημένο περιοδικό “Ζαγκόρ”.

151

152

ΤΙΤΛΟΣ: ΑΕΤΟΣ ΤΩΝ ΓΗΠΕΔΩΝ ΕΙΔΟΣ: Αυτοτελείς ποδοσφαιρικέςαστυνομικές περιπέτειες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 5 Μαρτίου 1964 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 23 Απριλίου 1964 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Πέμπτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Μαρμαρίδης (υπογράφει: George Stone) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

Χάρυ Χρηστίδης, ένας Ελληνοάγγλος με καταγωγή από την Κύπρο, είναι ο πιο νεαρός “ινσπέκτορ” της περίφημης βρετανικής αστυνομίας, της Σκότλαντ Γυάρντ. Είναι μόλις 19 χρονών, αλλά κάτω από τις διαταγές του προϊσταμένου του και πατέρα του και με το επαγγελματικό ψευδώνυμο Χάρυ Κριστ, αναλαμβάνει τις πιο δύσκολες και πιο επικίνδυνες αποστολές, μιας και θεωρείται ως ο πιο ικανός να τις αναλάβει και να τις φέρει σε πέρας. Ταυτόχρονα είναι και επαγγελματίας ποδοσφαιριστής των “Κανονιέρηδων”, δηλαδή της “Άρσεναλ” με επίσης ψευδώνυμο Χάρυ Λόρενς... Η επιλογή του Μαρμαρίδη να εντάξει τον ήρωά του στην “Άρσεναλ” δεν ήταν τυχαία. Ήταν και είναι μια από τις πιο δημοφιλείς ομάδες παγκοσμίως. Την εποχή δε, που κυκλοφόρησε ο “Αετός”, είχε κατακτήσει και το Πρωτάθλημα Αγγλίας. Ως ποδοσφαιριστής, αν και θεωρείται “το μεγαλύτερο αστέρι που έλαμψε στον ποδοσφαιρικό ουρανό της Μεγάλης Βρετανίας”, βρέθηκε να παίζει μπάλα όχι λόγω του ταλέντου του, αλλά εκτελώντας διατεταγμένη αποστολή, για την οποία απαιτούταν εκτός των υπηρεσιακών προσόντων ένας πράκτορας που να είναι και επαγγελματίας ποδοσφαιριστής! Σε γενικές γραμμές ο καμβάς πάνω στον οποίο ο Μαρμα Μαρμαρίδης “κεντάει” το αφήγημά του “Αετός των Γηπέδων” είναι αστυνομικές -και ολίγο κατασκοπικές- περιπέτειες δράσης, μπλεγμένες με περιγραφές ποδοσφαιρικών αγώνων, όπου ο πρωταγωνιστής-ήρωας είναι ο ίδιος. Κάπως παρόμοια ήταν και η επιτυχημένη συνταγή του περιο περιοδικού “Γκρέκο”, το οποίο ο Μαρμαρίδης είχε γράψει τέσσερα χρόνια νωρίτερα, πάλι για το Universe των “Γενικών ΕκδοτιΕκδοτι κών Επιχειρήσεων”. Στη σύνθεση του cast των πρώτων ρόλων, παρατηρείται μια διαφορετικότητα σε σύγκριση με όλα σχε σχεδόν τα αναγνώσματα αυτού του είδους.

153

Δεν υπάρχει άλλος πρώτος ρόλος! Ούτε γυναικείος πρωταγωνιστικός ρόλος, αλλά ούτε και ο βασικός εύθυμος ρόλος, που συνήθως πλαισιώνουν τον πρωταγωνιστή, σε αυτού του είδους τα αναγνώσματα. Ο Χάρυ Κριστ/ Λόρενς παίζει μόνος, τόσο στις αποστολές της Σκότλαντ Γυάρντ, όσο και στα γήπεδα. Ο “Όμορφος”, μια καραγκιοζοειδής καρικατούρα που έχει το καθήκον του φροντιστή της ομάδας -και ο μόνος που γνωρίζει τη διπλή ταυτότητα του Χάρυ-, παρόλο που συχνά δίνει ρεσιτάλ σουρεαλιστικής ατάκας, έχει σχεδόν μηδενική συμμετοχή στη δράση. Εκείνο, όμως, που δεν περνάει απαρατήρητο από τους γνώστες της ιστορίας του αγγλικού ποδοσφαίρου είναι η... ανακατεμένη χρονική περίοδος, στην οποία υποτίθεται ότι εξελίσσεται η πλοκή. Για να αποδεχτεί ο αναγνώστης το αξίωμα “συγγραφική αδεία”, θα πρέπει να παραβλέψει τα όσα ξέρει για την ιστορία του ποδοσφαίρου. Λόγου χάρη στις συνθέσεις των διαφόρων ομάδων, που αντιμετωπίζει η “Άρσεναλ” του Χάρυ Λόρενς, μπλέκονται αστέρια του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, που έλαμψαν στους συλλόγους τους σε διάφορες εποχές είτε προπολεμικά είτε μεταπολεμικά.

154

Το ανάγνωσμα, αν και πιάνει την ιστορία από την αρχή της καριέρας του πρωταγωνιστή ως ποδοσφαιριστή, δεν δείχνει ότι ολοκληρώνεται ο κύκλος του σε αυτό. Αφήνει να εννοηθεί ότι η ποδοσφαιρική του καριέρα συνεχίζεται, παράλληλα με αυτήν του αστυνομικού επιθεωρητή. Ενδέχεται, και είναι πιο πιθανό, το... ατελές τέλος του αναγνώσματος να οφείλεται σε διακοπή της συνεργασίας του Γιώργου Μαρμαρίδη με τις “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις”, επειδή είχε αναλάβει ήδη την αρχισυνταξία (άτυπα και ανυπόγραφα αρχικά) του περιοδικού “Μπράβο”, που εξέδιδε άλλος εκδοτικός οίκος. Ήταν η τελευταία συνεργασία του συγγραφέα με τις “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις”.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Προσεγμένη εικονογράφηση από τον Βύρωνα Απτόσογλου στα εξώφυλλα και εντυπωσιακή, τραβούσε το μάτι του αναγνώστη. Τα πέντε από τα οκτώ εξώφυλλα με ποδοσφαιρικό θέμα, τα τρία αστυνομικό δράσης. Το αξιοπερίεργο είναι ότι στα δύο από τα ποδοσφαιρικά σε πρώτο κοντινό πλάνο εμφανίζεται ο αστείος “Όμορφος”, που δεν έχει αξιόλογη συμμετοχή στη δράση του αναγνώσματος. Στο οπισθόφυλλο διαφημιζόταν το τρέχον τεύχος της πρώτης έκδοσης του “Μικρού Ήρωα”, που κυκλοφορούσε την ίδια εβδομάδα με το τεύχος του “Αετού”. Ασπρόμαυρο ποδοσφαιρικό 16σέλιδο κόμικ συνεχείας δημοσιευόταν στα δυο εσώφυλλα του κάθε τεύχους.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Ο Χάρος κάνει σέντρα 2. Κλωτσιά, Γροθιά κι Αγάπη 3. Ο Αετός με το Σπαθί 4. Δυο λογιών... Σφαίρες 5. Ο Κύκλος του Θανάτου 6. Εχθροί που... αγαπιούνται 7. Κρέμασμα και... Κρέμασμα 8. Ο Νεκρός βάζει τρία Γκολ!

155

156

ΤΙΤΛΟΣ: ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΕΙΔΟΣ: Εικονογραφημένο παιδικό περιοδικό ποικίλης ύλης και κόμικς ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 29 Ιουνίου 1962 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 14 Δεκεμβρίου 1962 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 12 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: δεκαπενθήμερο, κάθε δεύτερη Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Διάφοροι επωνύμως κι ανωνύμως και μεταφράσεις ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Βύρων Απτόσογλου) και ξένα κόμικς ΣΕΛΙΔΕΣ: 16 εναλλάξ έγχρωμες και Α/Μ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 33 Χ 24,5 cm

ρχίζοντας οι καλοκαιρινές διακοπές του 1962 οι “Γενικαί Εκδοτικαί Επιχειρήσεις ΟΕ”, έριξαν στην κυκλοφορία ένα περιοδικό πολύ διαφορετικό, από όσα είχαν εκδώσει έως τότε και σε περιεχόμενο και σε μέγεθος, αλλά και με τίτλο ρηξικέλευθο και πολύ... κτητικό: “Το Δικό Μου”. Αποτελεί από μόνο του μια θεματική ενότητα, που περιέχει όλες τις άλλες, αφού σε κάθε τεύχος το αναγνωστικό του κοινό είχε τη δυνατότητα να επιλέξει το είδος του κόμικ ή του αναγνώσματος που προτιμούσε. Ποικίλο στην ύλη του και πολυσυλλεκτικό σε αναγνωστικό κοινό. Με μέγεθος τετραπλάσιου εμβαδού από τα μικρά τσέπης, που κυκλοφορούσαν, και με εμπορική τιμή αρκετά ακριβότερη· 3 δραχμές, δηλαδή 50% ακριβότερο από τα περισσότερα, αλλά αντικειμενικά στο περιεχόμενό του περίπου όσο τρία από αυτά. Η πολυσυλλεκτική ομοιότητά του με παλιότερα ποικίλης ύλης λαϊκά παιδικά περιοδικά και ειδικά με το “Σινεάκ”, μάλλον σταματούσε στο ίδιο μέγεθός τους, στις διαστάσεις σύγχρονης εφημερίδας tabloid. Και σωστά οι ομοιότητές τους σταματούσαν στο concept ποικίλης ύλης και στο μέγεθος. Τα αναγνωστικά γούστα της εποχής είχαν αλλάξει θεαματικά στα 13 χρόνια που χώριζαν χρονικά αυτά τα δυο περιοδικά... Το είδος αναγνώσματος με μορφή κόμικ διείσδυε σταθερά στην αγορά, ενώ η Τυπογραφία είχε προχωρήσει σε άλλα δεδομένα αισθητικής και τεχνολογίας. Δεν ήταν μόνο το μεγάλο του σχήμα, που το έκανε να ξεχωρίσει με την πρώτη από τα αναρτημένα στο περίπτερο περιοδικά. Ήταν και η εντυπωσιακή σύνθεση του εξωφύλλου του. 157

Κόμικ από την πρώτη σελίδα! Όμοια σύνθεση εξωφύλλου κανένα άλλο ελληνικό περιοδικό της εποχής του δεν είχε επιχειρήσει ίσαμε τότε. Μέγεθος και σύνθεση (Lay out) έδιναν την αίσθηση εφημεριδο-περιοδικού, κάτι που ωστόσο ήταν αρκετά οικείο σε γαλλικές και ιταλικές παιδικές εκδόσεις, στα τελευταία χρόνια του μεσοπολέμου και στα πρώτα μεταπολεμικά. Το κόμικ συνέχιζε μέσα στο τεύχος πυκνό και χορταστικό. Οι τεσσεράμισι σελίδες του αντιστοιχούσαν σε 18 σελίδες περιοδικού στο μέγεθος περιοδικού τσέπης, σύνηθες μέγεθος των παιδικών περιοδικών εκείνης της εποχής. Το εξώφυλλο, που δεν διατήρησε ένα τυποποιημένο και αναγνωρίσιμο κασέ αλλά ήταν πάντα εστιασμένο στο “εικονογραφημένο μυθιστόρημα”, δηλαδή το πολυσέλιδο κόμικ, παρέμενε, με την εντυπωσιακή σύνθεσή του και την προσεγμένη εικονογράφησή του, ο μεγάλος κράχτης του περιοδικού. Ο γενικός σχεδιασμός του περιοδικού ήταν ισορροπημένος, με μαθηματική ακρίβεια στο μοίρασμα της ύλης: 50-50. Ο ένας άξονας ύλης ήταν τα κόμικς. Εκτός από το πολυσέλιδο κόμικ, που ήταν πάντοτε περιπετειώδης ιστορία, τα υπόλοιπα χιουμοριστικά ήταν αμερικανικής και αγγλικής προέλευσης κυρίως. 158

Ο δεύτερος άξονας των περιεχομένων, δηλαδή τα άλλα μισά περιεχόμενα, ήταν κείμενα από αυτά που ορίζουν το είδος του περιοδικού ως παιδικό ποικίλης ύλης: διηγήματα, νουβέλα συνεχείας, μικρές περίεργες ειδήσεις, εγκυκλοπαιδικά, παιχνίδια, κουίζ και μόνιμες χιουμοριστικές στήλες με εύθυμους τύπους. Στο σχεδιασμό ανιχνεύεται ένα αρκετά παλιότερο πρότυπο ελληνικής κατασκευής. Το περιοδικό-εφημερίδα του Νίκου Τσεκούρα “Σινεάκ”, στα πρώτα του τεύχη, που είχε όμοιο μέγεθος και η μισή του ύλη ήταν κόμικς. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς, έχοντας δουλέψει στο “Σινεάκ” του Τσεκούρα ως υπεύθυνος ύλης, πολλά διδάχτηκε και πολλά αποκόμισε από αυτή τη συνεργασία του. Φαίνεται δε ότι από παλιότερα ήθελε ένα τέτοιο περιοδικό στην εκδοτική του φαρέτρα, αν υποθέσει κανένας ότι περί αυτού επρόκειτο το περιοδικό που προανάγγελλε με... αινιγματικά teases, για κάποιο περιοδικό που ετοίμαζε πυρετωδώς από τότε που έγραφε και εξέδιδε τον “Υπεράνθρωπο”. Αλλά και αν δεν ήταν το “Σινεάκ” το πρότυπό του, υπήρχε γύρω του ένα πλήθος από ξένα πρότυπα, από τα οποία θα συνδύασε και θα προσάρμοσε στα δικά του μέτρα κάποιες καλές ιδέες. Ανάμεσα στους με υπογραφή συνεργάτες του περιοδικού ξεχωρίζουν ως πλέον οικείοι ο Γιώργος Μαρμαρίδης και ο Στέλιος Ανεμοδουράς, ως... Θάνος Αστρίτης. 159

Αν και πρωταρχικός στόχος ήταν να είναι ένα παιδικό περιοδικό καλοκαιριάτικης ψυχαγωγίας -και πάνω σε αυτό το concept δομήθηκε και κυκλοφόρησε ακριβώς την ημέρα που άρχιζαν οι καλοκαιρινές διακοπές-, θα μπορούσε να συνεχίσει και στη χειμερινή, τη σχολική, περίοδο ως μια πιο light εξωσχολικής ψυχαγωγίας εκδοχή της “σοβαρής” “Διάπλασης των Παίδων”. Με την αντικειμενικά επιμελημένη έκδοσή του και την αναγνωσματική του ποικιλία θα μπορούσε να είχε αφήσει εποχή. Έχοντας, όμως έναν μικρό πυρήνα σταθερών αναγνωστών από όσους το concept στόχευε ως δυνητικούς, ο οποίος και έφθινε, “Το Δικό Μου” ανέστειλε την κυκλοφορία του πριν κλείσει εξάμηνο παρουσίας στο χώρο. Η ανακοίνωση της αναστολής αναγνώστηκε σαν “χρυσωμένο χάπι”. Χαρακτήριζε τα 12 τεύχη που είχαν κυκλοφορήσει ως “δοκιμαστική έκδοση”. Το περιοδικό θα επανερχόταν σύντομα ανασχεδιασμένο με βάση τα δεδομένα της επεξεργασίας των στοιχείων αυτής της δοκιμαστικής περιόδου. Δεν επανήλθε.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Πέρα από τα όποια πρότυπα και ξενικές επιρροές, τα εντυπωσιακά εξώφυλλά του περιοδικού, πολλά οφείλουν στον Βύρωνα Απτόσογλου. Με τη δυναμική τους απετέλεσαν τον κράχτη και το βαρύ πυροβολικό στο concept του περιοδικού. Στον Απτόσογλου οφείλεται και η εικονογράφηση όλων των αναγνωσμάτων του περιοδικού, καθώς και η καλλιτεχνική επιμέλεια του εντύπου γενικότερα. 160

ΤΑ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ

ν και από τα πιο δημοφιλή είδη περιπέτειας στην παγκόσμια λαϊκή λογοτεχνία, στην Ελλάδα το είδος της καουμπόικης περιπέτειας το απολάμβαναν οι φίλοι από τις σποραδικές δημοσιεύσεις στη “Μάσκα” και στο “Μυστήριο” νουβελών με ήρωες της Άγριας Δύσης. Οι “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις” άργησαν να μπουν στο συγκεκριμένο είδος και μάλλον το έκαναν ως ανταγωνιστική κίνηση προς το περιοδικό “Μικρός Σερίφης”, που είχε μπει στην αγορά μερικούς μήνες πριν. Η πρώτη απόπειρα έκδοσης περιοδικού με τον τίτλο “Μικρός Καουμπόυ”, αν και ανακοινώθηκε, δεν κυκλοφόρησε ποτέ, γιατί ο τίτλος ήταν ήδη κατοχυρωμένος από τους εκδότες του “Μικρού Σερίφη” και η διαφημισμένη έκδοση από τις εκδόσεις Ανεμοδουρά-Γεωργιάδη ματαιώθηκε με ασφαλιστικά μέτρα. Οι δυο άλλες εκδοτικές κινήσεις του εκδοτικού οίκου πραγματοποιήθηκαν μέσα στο 1963 με 16 τεύχη η κάθε μια τους. Η κατηγορία “γουέστερν” ευτύχησε για τις “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις” και τον διάδοχο εκδοτικό οίκο “Περιοδικός Τύπος”, στη δεύτερη και τρίτη περίοδο της εκδοτικής δραστηριότητας του Στέλιου Ανεμοδουρά, με ιταλικούς τίτλους κόμικς, όπως οι εμβληματικοί τίτλοι “Ζαγκόρ”, “Μπλεκ” και “Όμπραξ” καθώς και οι τίτλοι “Μικρός Ιππότης”, “Περιπέτεια”, “Ροντέο” κλπ. 161

162

ΤΙΤΛΟΣ: ΛΑΣΣΟ ΕΙΔΟΣ: Αυτοτελείς γουέστερν περιπέτειες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 3 Απριλίου 1963 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 17 Ιουλίου 1963 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 16 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Τετάρτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Νίκος Ρούτσος και Γιώργος Μαρμαρίδης εναλλάξ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron (υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου) ΣΕΛΙΔΕΣ: 16 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 25 Χ 17,5 cm

δυναμική του “Λάσσου” βασίστηκε σε δυο παράγοντες. Στο μεγάλο σχήμα, σαν τον ανταγωνιστικό “Μικρό Σερίφη”, και στο συγγραφικό δίδυμο, που ανέλαβε την εναλλάξ συγγραφή των αυτοτελών περιπετειών. Ήταν ο Γιώργος Μαρμαρίδης και ο Νίκος Ρούτσος, δυο από τους πολυγραφότερους και από τους πιο επιτυχημένους συγγραφείς παιδικών λαϊκών αφηγημάτων, στη χρυσή εποχή του είδους. Τόσο ο ένας όσο και ο άλλος, έχοντας γράψει αφηγήματα για τα περισσότερα από τα είδη του λαϊκού αναγνώσματος, δεν είχαν πρόβλημα να δοκιμάσουν και στο είδος του γουέστερν, σταθερή αξία στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού. Ομολογουμένως, η απόφαση να αναπτύξουν τις ιστορίες τους δυο συγγραφείς κάτω από την ομπρέλα του ίδιου τίτλου ήταν, για τα ελληνικά δεδομένα, μια πρωτοτυπία με αρκετό ρίσκο. Όσο κι αν οι ιστορίες ήταν αυτοτελείς κι ο καθένας τους ανέπτυξε τους δικούς του ήρωες.

Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΕ ΤΟ ΣΤΥΛ ΤΟΥ Άφθαστοι και οι δυο τους στο στήσιμο πλοκής, καθένας τους είχε το δικό του διακριτό και γνώριμο στυλ γραφής. Ο Μαρμαρίδης είχε ένα στυλ πιο κοφτό. Περιγραφικό, χωρίς πολλά κοσμητικά επίθετα και υπερθετικούς. Με τη δομή του κειμένου του επηρεασμένη από την τεχνική του αμερικανικού pulp, και ιδιαίτερα του αστυνομικού, έβαζε τον αναγνώστη του στο περιβάλλον της δράσης, σαν να ήταν παρών. Από την άλλη μεριά, ο Ρούτσος είχε αναπτύξει ένα δικό του ιδιότυπο ύφος, που τον έκανε να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους του χώρου. Χρησιμοποιούσε πολλά κοσμητικά και υπερθετικούς, κατά βάση “κλισέ” στα κείμενά του, για να προσδώσει δραματικότητα στην περιγραφή μιας σκηνής. Ένα ακόμα στοιχείο ξεχώριζε τον Ρούτσο από τους άλλους συγγραφείς του είδους. Το έντονο ερωτικό στοιχείο, που διέτρεχε τα κείμενά του, ήταν από τις συνιστώσες της δράσης και της πλοκής. Ομολογουμένως, τολμηρά σενάρια για την εποχή τους...! Και το “Λάσσο” δεν ξέφυγε από τον κανόνα του! Η εναλλάξ συνύπαρξή τους και η εκ των πραγμάτων αναπόφευκτη μεταξύ τους σύγκριση, ίσως να λειτούργησε έως ένα σημείο αρνητικά για τη βιωσιμότητα του περιοδικού. Κυριότερο ρόλο, όμως, έπαιξε η απουσία ενός μόνιμου ήρωα σε όλα τα τεύχη-αυτοτελή επεισόδια. Ενός ήρωα πάνω στον οποίο θα χτιζόταν η δυναμική της εσωτερικής δομής του αναγνώσματος. Το “Λάσσο” ήταν παιδικό ανάγνωσμα και η παγκόσμια πρακτική σε αυτά τα αναγνώσματα επιβάλλει τον μόνιμο ήρωα σε κάθε τεύχος, σε περιοδικό που φέρει το όνομά του ή την ιδιότητά του. 163

Την προδιαγεγραμμένη ολοκλήρωση του κύκλου της κυκλοφορίας του στο 16ο τεύχος την επιβεβαίωσε η έκδοση ενός άλλου περιοδικού δυο εβδομάδες, πριν την διακοπή, με συγγραφέα μόνο τον Ρούτσο. Αυτή τη φορά, ο κυρ- Νίκος θα έπαιζε στο δικό του γήπεδο με ένα ανάγνωσμα ζούγκλας! Μικρά μονοσέλιδα ή δισέλιδα διηγήματα περιπέτειας στις εσωτερικές σελίδες του εξωφύλλου συμπλήρωναν την ύλη του κάθε τεύχους.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Για την πολύ σημαντική μάχη των εξωφύλλων με τα ανταγωνιστικά “Μικρός Σερίφης” και “Μικρός Καουμπόυ”, η εικονογράφηση του Βύρωνα Απτόσογλου -όχι στα καλύτερά του- υστερεί σε σύγκριση με την εικονογράφηση του Θέμου Ανδρεόπουλου στα δυο δικά του περιοδικά. Χωρίς, ωστόσο, να αμφισβητεί κανένας τη δεδομένη ποιότητα και τη δυναμική της εικονογράφησής του, δείχνει έντονα να υφίσταται σημαντικούς επηρεασμούς από κάδρα -κλισέ εξωφύλλων ξένων περιοδικών, φανερώνοντας ότι πειραματιζόταν να αφομοιώσει εμφανείς τεχνοτροπίες εικονογράφησης από τα μινιμαλιστικά πάνελ του ιταλικού γουέστερν κόμικ εκείνης της εποχής.. Όσο για την εσωτερική εικονογράφηση, το “Λάσσο” υστερούσε αμαχητί. Πρώτα πρώτα δεν ήταν πρωτότυπες εικονογραφήσεις του Byron! Ήταν κόπιες άγνωστων εικονογράφων και μάλλον επιλέγονταν από κάποιο ξένο κόμικ, πριν γραφεί η ιστορία, και πάνω σε αυτές χτιζόταν το κείμενο, το οποίο υποτίθεται ότι εικονοποιούσαν. Αυτό φαίνεται από το ότι οι βασικοί ήρωες δεν μοιάζουν από πάνελ σε πάνελ. Αν και δεν θα χαρακτηρίζονταν ως εικόνες κακής αισθητικής, οι περισσότερες ήταν μικρές, προκειμένου να μπουν περισσότερες, ενώ υπήρχε και κάποιο “μπούκωμα”, στο μαύρο χρώμα. Κι όλα αυτά, όταν στο αντίπερα στρατόπεδο και στον τομέα της εσωτερικής εικονογράφησης ο Θέμος Ανδρεόπουλος και ο Κώστας Ραμπατζής έδιναν κι εδώ τον καλύτερο εαυτό τους.

164

ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΤΩΝ 16 ΕΚΔΟΘΕΝΤΩΝ ΤΕΥΧΩΝ 1. Μπιλ Μπόϋ, Ο ήρως της Αριζόνα (Ρούτσος) 2. Ντέιβυ Κρόκετ, Το αίνιγμα της Σιέρρα (Μαρμαρίδης) 3. Ελ Φοξ, Ο δαμαστής των παρανόμων (Ρούτσος) 4. Μικρός Ραίντζερ, Ενέδρα θανάτου (Μαρμαρίδης) 5. Τομ Τεξ, Το δέντρο του κρεμασμένου (Ρούτσος) 6. Μαύρος Αετός, Το μυστικό του Ινδιάνου (Ρούτσος) 7. Ντέιβυ Κρόκετ, Τον λόγο τον έχουν τα όπλα (Μαρμαρίδης) 8. Μικρός Ραίντζερ, Εν ονόματι του νόμου (Μαρμαρίδης) 9. Μπιλ Μπόυ, Καλημέρα θάνατε (Ρούτσος) 10. Μικρός Ραίντζερ, Αλλόκοτη αποστολή (Μαρμαρίδης) 11. Τομ Τεξ, Κρυφτούλι με τον Χάρο (Ρούτσος) 12. Μικρός Ραίντζερ, Τρελλό μήνυμα (Μαρμαρίδης) 13. Ρόκυ Σταρ, Όποιος τραβήξει πρώτος (Ρούτσος) 14. Μικρός Ραίντζερ, Οι ερυθρόδερμοι εκδικούνται (Μαρμαρίδης) 15. Μπιλ Μπόυ, Καλπασμός προς την κόλαση (Ρούτσος) 16. Μικρός Ραίντζερ, Οι Κου-Κλουξ Κλαν πυρπολούν (Μαρμαρίδης)

165

ΤΙΤΛΟΣ: ΚΑΟΥ-ΜΠΟΫ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Περιπέτειες Κάου-Μπόυ ΕΙΔΟΣ: Ανάγνωσμα περιπετειών γουέστερν ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 4 Δεκεμβρίου 1963 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 25 Ιανουαρίου 1964 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 16 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Δισεβδομαδιαία, κάθε Τετάρτη και Σάββατο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Τζίμμυ Κορίνης ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: άγνωστος. Εικονογράφηση εσωτερικών σελίδων (μία και μοναδική): Byron ΣΕΛΙΔΕΣ: 16 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm

ουέστερν αφήγημα με αυτοτελή περιπέτεια σε κάθε τεύχος του. Η σκηνογραφία του, οι χαρακτήρες και η πλοκή του παραπέμπουν στα τυπικά χαρακτηριστικά αυτού του αφηγηματικού είδους. Οι βασικοί ήρωες είναι τρεις νέοι -ένα κορίτσι και δυο αγόρια- λίγο πάνω από την εφηβεία τους, που περιπλανώνται στην άγρια μακρινή Δύση, στην περίοδο του εποικισμού της προστατεύοντας όσους έχουν ανάγκη, ή διώκοντας τους παρανόμους. Ο Τζώννυ Ντέλμοντ είναι ο Κάου Μπόυ-Φάντασμα, ο φόβος κι ο τρόμος των παρανόμων και αρχηγός της μικρής παρέας. Ο ίδιος είναι άφοβος, ψύχραιμος, με γοργή σκέψη και σημάδι που δεν λαθεύει. Ούτε σε αναμέτρηση σώμα με σώμα δεν πάει πίσω σε προσόντα. Περισσότερο φίλος του από όσο βοηθός του, είναι ο Μπόμπυ. Πρόκειται για έναν φοβητσιάρη τύπο, σε κανονικές συνθήκες, που μεταβάλλεται σε ανίκητη πολεμική μηχανή, αν χτυπήσει στο πίσω μέρος του κεφαλιού του. Απόλαυσή του είναι να πίνει συνεχώς μπίρες και να... φυγοπονεί. 166

Η Άννυ -το κορίτσι της παρέας- είναι η αδελφή του Μπόμπυ. Για την ακρίβεια, έχει όλα τα εξωτερικά γνωρίσματα μιας ελκυστικής κοπέλας, αλλά πρόκειται για ένα αγοροκόριτσο, όταν μπλέκεται σε φασαρίες. Καραμπίνα και πιστόλι δεν έχουν μυστικά για αυτήν, όπως ούτε η σέλα αλόγου σε καλπασμό. Ο “Κάου Μπόυ-Φάντασμα” κυκλοφοριακά είχε μια ιδιομορφία, που δεν είχε δοκιμαστεί νωρίτερα ούτε δοκιμάστηκε ξανά στα περιοδικά των “Γενικών Εκδοτικών Επιχειρήσεων”. Η συχνότητα έκδοσής του ήταν δυο φορές την εβδομάδα, με τις μισές σελίδες στο κάθε τεύχος από όσες είχαν τα άλλα περιοδικά της κατηγορίας. Η έλλειψη, όμως, εσωτερικής εικονογράφησης και τα μικρότερα τυπογραφικά στη στοιχειοθεσία του κειμένου το “ισοφάριζαν” σχεδόν στον όγκο του περιεχομένου με τα άλλα περιοδικά. Ο συγγραφέας του “Κάου Μπόυ-Φάντασμα” ήταν ο Τζίμμυ Κορίνης, στη μοναδική του συνεργασία με τις “Γενικές Εκδοτικές Επιχειρήσεις”. Έμπειρος γνώστης του “γράφειν” στα κα-λούπια της λαϊκής λογοτεχνίας κι ιδιαίτερα σε αυτά του αστυνομιαστυνομικού είδους, έδωσε ένα κείμενο σφιχτοδεμένης στρωτής πλοκής.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Είναι το περιοδικό των “Γενικών Εκδοτικών Επιχειρήσεων” με τη φτωχότερη εικονογράφηση. Ο Βύρων Απτόσογλου, ο μόνιμος συνεργάτης του οίκου, υπογράφει τη μία και μοναδική εικόνα, αυτή στην πρώτη σελίδα. Οι ανυπόγραφες εικονογραφήσεις του εξωφύλλου μπορεί να έχουν επεμβάσεις του, αλλά δεν πρέπει να είναι δικές του (για παράδειγμα, ο ήρωας στο εξώφυλλο είναι ξανθομάλλης και στην ασπρόμαυρη εικόνα της πρώτης μέσα σελίδας μαυρομάλλης και με διαφορετικά χαρακτηριστικά). Η υπόλοιπη εικονογράφηση είναι μικρές μονόστηλες βινιέτες από καρέ ξένων περιοδικών κόμικ. Στο οπισθόφυλλο πινακοθήκη ασπρόμαυρων φωτογραφιών με αστέρια του ποδοσφαίρου της εποχής.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. Οι Παράνομοι του Σίλβερ Ροκ 2. Οι ληστές του Λάβα Χιλ 3. Το Ματωμένο Χρυσάφι 4. Οι Έμποροι του Θανάτου 5. Τρομοκράτες των Συνόρων 6. Οι Δολοφόνοι 7. Ο Μαύρος Καβαλάρης 8. Παγίδα στον Δολοφόνο 9. Οι Εκβιαστές 10. Το Γυάλινο Μάτι 11. Θύελλα στο Τέξας 12. Μασκοφόροι Δαίμονες 13. Το Τέχνασμα 14. Ο Φόρος του Θανάτου 15. Το Αίνιγμα του Μπάτον Χιλ 16. Με Φωτιά και Μολύβι

167

ΤΙΤΛΟΣ: ΦΘΗΝΑ ΒΙΒΛΙΑ ΜΕΓΑΛΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΕΙΔΟΣ: Συνοπτικές διασκευές έργων Παγκόσμιας Κλασικής Λογοτεχνίας ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: Νοέμβριος 1961 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΒΙΒΛΙΟ: Φεβρουάριος 1962 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 4 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Διάφοροι ξένοι κλασικοί συγγραφείς ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Βύρων Απτόσογλου ΣΕΛΙΔΕΣ: 160 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 16,5 Χ 10 cm

μέσως μετά την ολοκλήρωση της σειράς τομιδίων “Τα Βιβλία του Μέλλοντος” και πάνω στις ίδιες τεχνικές προδιαγραφές έκδοσης (μέγεθος, τιμή, σύστημα διανομής), οι “Εκδόσεις του Μικρού Ήρωα” σχεδίασαν και εξέδωσαν μια νέα σειρά μίνι βιβλίων με 15θήμερη συχνότητα τυπικά, αλλά μηνιαία ουσιαστικά. Η σειρά αυτή, με γενικό τίτλο “Φθηνά Βιβλία μεγάλων συγγραφέων”, ως περιεχόμενο βρισκόταν έξω από το concept περιεχομένου των φυλλαδίων με περιπετειώδη αναγνώσματα, στα οποία ειδικευόταν. Παρέμενε όμως στο πνεύμα του ηλικιακού στόχου των εκδόσεών της: αναγνώσματα για παιδιά. Φιλοδοξούσε να εισαγάγει τους μικρούς αναγνώστες των εκδόσεων του οίκου στην παγκόσμια κλασική λογοτεχνία, με σύντομες ευκολοδιάβαστες διασκευές μερικών από τα πιο διάσημα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, γραμμένα και για παιδιά. Τα ατού της σε σχέση με τις ανάλογες παιδικές εκδόσεις κλασικής λογοτεχνίας άλλων εκδοτικών οίκων ειδικευμένων στο είδος, ήταν η χαμηλή τιμή (6 δρχ.), η μαζική διάθεση των βιβλίων σε ολόκληρη την Ελλάδα, μέσω του Πρακτορείου Διανομής Τύπου, και ο μικρότερος όγκος του τομιδίου από τους αντίστοιχους τίτλους των κανονικών εκδόσεων (διαστάσεις μικρού βιβλίου τσέπης και με λιγότερες από 200 σελίδες το καθένα). Γενικά, η δυναμική της πρόσβασης της λαϊκής μάζας σε αυτά ήταν απείρως πολλαπλάσια από όσο στα κλασικών προδιαγραφών βιβλία. Εάν προστεθεί στα θετικά στοιχεία της έκδοσης το ότι και ως περιεχόμενο το κάθε βιβλίο ήταν πλήρες, χωρίς να του λείπει κάτι το ουσιώδες από το πνεύμα του πρωτοτύπου, διασκευασμένο από έμπειρους συγγραφείς της λαϊκής λογοτεχνίας, “εκπαιδευμένους” στις σύντομες φράσεις, το λιγότερο που θα μπορούσε να το περιγράφει κανένας ήταν ότι πρόσφερε, τουλάχιστον, μια κατατοπιστική γνωριμία με το κλασικό λογοτέχνημα. Παραμένει απορίας άξιο το ερώτημα: γιατί η προσπάθεια δεν “περπάτησε”, αν και είχε αναγγελθεί ότι οι οκτώ πρώτοι τόμοι της σειράς ήταν ήδη έτοιμοι; Πολύ θεωρητική η απάντηση στα όρια της σημειολογίας, ο σκεπτικισμός για το κατά πόσο η κλασική λογοτεχνία μπορεί να προσφέρει τους θησαυρούς της σε εκδόσεις, οι οποίες δομούνται με τους κανόνες και τους κώδικες της παραλογοτεχνίας. 168

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Διαφορετική τεχνική σύνθεσης των εξωφύλλων από αυτή των φυλλαδίων, αλλά οπωσδήποτε αναγνωρίσιμη η γραμμή του Βύρωνα Απτόσογλου με βασικό προσόν, ότι είχε πετύχει το στήσιμο της σύνθεσης και τα δυνατά χρωματικά κοντράστ, αξιοποιώντας εικαστικά κάθε εκατοστό του εμβαδού του εξωφύλλου για να “μεγαλώνει” το μέγεθος των μικρών διαστάσεών του. Η εσωτερική ασπρόμαυρη εικονογράφηση, αν και ελάχιστη σε ποσότητα, επίσης κατορθώνει να δείχνει επαρκής. Είναι από τις καλύτερες εσωτερικές εικονογραφήσεις του Απτόσογλου στις εκδόσεις του Μικρού Ήρωα. Τα “πλάνα” είναι γεμάτα με λεπτομερή φόντο και κρατάνε αρκετά το μάτι, προκειμένου να αποτυπωθεί καλύτερα η εικόνα.

ΙΡΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΟΥΣ Ε Σ Η Τ Ε Μ Ι Ο Λ ΙΤ Τ Ι Ο ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ Συγγραφέας: Βίκτωρ Ουγκό Απόδοση: Γιώργος Μαρμαρίδης Εικονογράφηση: Byron Το μυθιστόρημα-ποταμός του Βίκτορα Ουγκό, από τα πλέον εμβληματικά αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πρώτη δημοσίευσή του στα γαλλικά το 1862.

169

Ο ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΕΤΗΣ ΠΛΟΙΑΡΧΟΣ Συγγραφέας: Ιούλιος Βερν Απόδοση: Μ. Γεωργίου Εικονογράφηση: Byron Ένας δεκαπεντάχρονος δόκιμος του Ναυτικού αναδεικνύεται ήρωας μέσα σε ένα περιβάλλον αφάνταστων περιπετειών στην Μαύρη Ήπειρο. Πρώτη δημοσίευση στα γαλλικά το 1878.

ΧΩΡΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Συγγραφέας: Έκτωρ Μαλό Απόδοση: Γιώργος Μαρμαρίδης Εικονογράφηση: Byron Συγκινητικό μυθιστόρημα, που περιγράφει τις περιπέτειες ενός παιδιού, του 8χρονου Ρεμί, το οποίο μαθαίνει ότι βρέθηκε έκθετο και είναι υιοθετημένο. Μόνο κι έρημο γυρίζει τον κόσμο αναζητώντας τους γονείς του. Πρώτη δημοσίευση στα γαλλικά το 1878.

Η ΚΑΛΥΒΑ ΤΟΥ ΜΠΑΡΜΠΑ ΘΩΜΑ Συγγραφέας: Χάριετ Μπήτσερ Στόου Απόδοση: Γιώργος Φωκάς Εικονογράφηση: Byron Η συγκινητική ιστορία ενός μαύρου σκλάβου στις φυτείες των Νοτίων Πολιτειών των ΗΠΑ, ο οποίος, παρά τις ταπεινώσεις και τα βασανιστήρια που του επέβαλαν, κατάφερε να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του. Η πρώτη δημοσίευση στα αγγλικά το 1852 συνέβαλε στην αφύπνιση των συνειδήσεων των Αμερικανών δέκα χρόνια πριν από την έναρξη του Εμφυλίου Πολέμου στις ΗΠΑ.

Ως πέμπτο βιβλίο της σειράς, που δεν κυκλοφόρησε, προαναγγελλόταν “Οι 3 Σωματοφύλακες”, του Αλεξάνδρου Δουμά. Για την ιστορία, οι επόμενοι τρεις τίτλοι της πρώτης οκτάδας ήταν με αυτή τη σειρά: “Ο Χιτών”, “Οι Μεγάλες Προσδοκίες” και “Ο Μικρός Λόρδος”. 170

ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ

κατηγορία των περιοδικών του είδους “Παιδικό Παραμύθι” δεν υπήρξε ποτέ ανταγωνιστική από τις “Εκδόσεις του Μικρού Ήρωα” προς τους άλλους εκδοτικούς οίκους, που την ίδια εποχή εξέδιδαν συνεχώς σειρές παραμυθιών σε φυλλάδια. Οι τρεις απόπειρες, που έγιναν στο χρονικό διάστημα της ακμής τους, δεν έτυχαν ιδιαίτερης προβολής και επικοινωνίας των σειρών και των τίτλων, που ούτως ή άλλως υπήρξαν και βραχύβιες εκδόσεις. Έτσι, τα στοιχεία, που υπάρχουν σήμερα για αυτές τις σειρές, είναι ελάχιστα κι ελλιπή.

“ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ” Υπήρξε η πρώτη χρονικά από αυτές τις σειρές. Το πρώτο τεύχος της κυκλοφόρησε στις 9 Φεβρουαρίου 1954 (με επιφύλαξη για την ακρίβεια της ημερομηνίας) και εκδόθηκαν έξι τεύχη. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για συγγραφέα (ή συγγραφείς), καθώς και για την εικονογράφηση.

“ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΓΟΥ ΣΤΑ”

Σειρά από οκτώ παραμύθια ως προσάρτημα 12 σελίδων διαστάσεων 14,5 Χ 21,5 cm, με δικό του εξώφυλλο , στα ισάριθμα τεύχη του περιοδικού “Ο Καραγκιόζης στη Ζούγκλα”. Συγγραφ έας δεν αναφέρεται. Η εικονογράφηση εξωφύλλου, καθώ ς και των δύο ασπρόμαυρων στο εσω τερικό ήταν του Βύρωνα Απτόσογλου. Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε Πέμπτη 23 Ιουνίου 1966 και το τελευταίο 11 Αυγο ύστου 1966.

Υ ΜΙΚΡΟΥ ΗΡΩΟΣ” “ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΟ Ήρωος” στο “Παραμύθια του Μικρού γενικός τίτλος της σειράς Μόνον ο “Μικρού Ήρωα”, και απέμπει στις εκδόσεις του παρ λλο φυ εξώ μο ρω έγχ ρία αναφέρεται. άλλη ταυτοτική πληροφο ία δεμ Ου . δρχ 2 του ή τιμ η Ανεμοδουράς είχε χη, που ο ίδιος ο Στέλιος τεύ αία αδι ομ εβδ 20 τα ό Απ είναι διαπιστωούσαν, μόνο τα 13 πρώτα ορ λοφ κυκ θα ότι ει φέρ ανα 1957.Μοναδική ησε Σάββατο 21 Μαρτίου όρ λοφ κυκ ώτο πρ Το α. μέν όχρωμο ολοσέλιδο ση του κάθε τεύχους μον εσωτερική εικονογράφη ικ στριπ τεσσάκόμ ό , και έγχρωμο παιδικ σκίτσο, χωρίς υπογραφή σθόφυλλο. ρων καρέ (Η Νανά) στο οπι 171

ρόκειται για δυο εκδόσεις των ‘‘Εκδόσεων του Μικρού Ήρωα’’, που δεν εντάσσονται σε κάποια ενότητα. Η εγκυκλοπαιδική επιθεώρηση-βιβλίο ‘‘ΠΑΙΔΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ’’ και το ένα και μοναδικό χιουμοριστικό τεύχος ‘‘ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ’’. ΤΙΤΛΟΣ: ΠΑΙΔΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Εικονογραφημένο Εγκυκλοπαιδικό Βιβλίο Μορφώσεως και Ψυχαγωγίας του Παιδιού ΕΙΔΟΣ: Εγκυκλοπαιδική επιθεώρηση ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 8 Απριλίου 1954 ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ: 24 Ιουνίου 1954 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 6 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κάθε δεύτερη Πέμπτη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Στέλιος Ανεμοδουράς ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Α/Μ φωτογραφίες ΣΕΛΙΔΕΣ: 288 συνολικά (συνεχόμενη αρίθμηση με 48 σελ. σε κάθε τεύχος) ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5Χ12,5 cm ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ: “Ο ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ“

ο “Παιδικό Πανεπιστήμιο” υπήρξε μια προσπάθεια προσέγγισης του νεανικού κοινού των ‘‘Γενικών Εκδοτικών Επιχειρήσεων’’, διαφορετικής από τις υπόλοιπες εκδόσεις στις οποίες είχε ειδικευτεί ο εκδοτικός οίκος. Φιλοδοξούσε να προσφέρει την εγκυκλοπαιδική γνώση με επιλεγμένα ενδιαφέροντα εγκυκλοπαιδικά άρθρα από όλα εκείνα τα γνωστικά πεδία, που συγκροτούν τη σφαιρική εκλαϊκευμένη εγκυκλοπαιδική γνώση και μάλιστα με αναλυτικές λεπτομέρειες. Η αξιέπαινη αυτή προσπάθεια, ωστόσο, δεν ευτύχησε να μακροημερεύσει, ούτε επιχειρήθηκε, αργότερα, μια δεύτερη προσπάθεια στην ίδια μορφή. Παρ’ όλη την ενδιαφέρουσα εγκυκλοπαιδική ύλη του, εικαστικά δεν υπήρξε καθόλου ελκυστικό. Ακόμα και με την αισθητική αντίληψη των λαϊκών περιοδικών ποικίλης ύλης των αρχών, θα ήταν πολύ δύσκολο να προσελκύσει αναγνώστες και μάλιστα αναγνώστες νεαρής ηλικίας. ΤΙΤΛΟΣ: ΤΟ ΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΕΙΔΟΣ: Ευθυμογραφική επιθεώρηση ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Χριστούγεννα 1954 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1 ΚΕΙΜΕΝΑ: ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Byron και ξένες γελοιογραφίες ΣΕΛΙΔΕΣ: 64 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17,5 Χ 12,5 cm ΤΙΜΗ: 4 δρχ. (δεν αναφέρεται στο έντυπο)

pecial “ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΗΡΩΟΣ” για τα Χριστούγεννα του 1954. Το περιεχόμενό του είναι μικρές εύθυμες ιστορίες, ανέκδοτα, παιχνίδια παρέας, κουίζ και γελοιογραφίες. Η έκδοση του “Γέλιου του Παιδιού” μπορεί να ήταν μια πιλοτική δοκιμή για κάποιο ακόμα περιοδικό σαν ευθυμογραφική επιθεώρηση, πιθανώς μηνιαίας συχνότησυχνότη τας. Με τον ίδιο τίτλο “Το Γέλιο του παιδιού” πρέπει να είχε κυκλοφορήκυκλοφορή σει ως ένθετο 48 σελίδων, πιθανώς με το τεύχος 56 του “Μικρού Ήρωα”, σύμφωνα με προαγγελία, γιορτάζοντας τον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας του περιοδικού. 172

ΤΑ ENΗΛΙΚΑ

ύο υπό-ενότητες σε φορμά μικρότερου μεγέθους του κλασικού των παιδικών φυλλαδίων, τυπικά για μεγαλύτερης ηλικίας αναγνώστες. Για το αντρικό κοινό τα δύο, για το γυναικείο τα άλλα δύο. Αυτά, του αντρικού ενδιαφέροντος, μάλλον ως απόπειρα δοκιμής να μπει ο εκδοτικός οίκος και στο αναγνωστικό κοινό της “Μάσκας”, θα πρέπει να θεωρηθούν. Απόπειρα, που δεν φαίνεται να επέτυχε εμπορικά, γιατί και τα δύο εξέδωσαν από εννέα μόνο τεύχη. Εντυπωσιακά καλύτερης υποδοχής έτυχαν τα δύο γυναικείου ενδιαφέροντος με αισθηματικές νουβέλες περιοδικά, αν και ούτε και αυτά έγραψαν ιδιαίτερο κεφάλαιο στην ιστορία του λαϊκού περιοδικού τύπου. Ίσως, να ήταν το μικρό τους μέγεθος που έπαιξε κάποιο ρόλο.

ΤΙΤΛΟΣ: ΤΟ ΜΑΤΙ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Εκλεκτά αυτοτελή αστυνομικά βιβλία τσέπης ΕΙΔΟΣ: Αυτοτελείς αστυνομικές περιπέτειες ΕΤΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 1955 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 9 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Δεν αναφέρονται ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ-ΔΙΑΣΚΕΥΑΣΤΕΣ: Διάφοροι ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: Διάφοροι ξένοι χωρίς υπογραφή ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14,5 Χ 11 cm

όνο και μόνο με τον φιλόδοξο αυτοπροσδιορισμό ως “αυτοτελές βιβλίο τσέπης” δεν θα γινόταν να σταθεί ανταγωνιστικά ούτε στη “Μάσκα”, που με περισσότερο “ψαχνό” προσδιοριζόταν ως περιοδικό, αλλά ούτε φυσικά στα πραγματικά βιβλία τσέπης της λαϊκής αστυνομικής λογοτεχνίας. Ουσιαστικά, το “βιβλίο” ήταν μια εκτενής αστυνομική νουβέλα, 30 πυκνοτυπωμένων σελίδων, χωρίς εικονογράφηση. Η έλλειψη στοιχειώδους τεκμηρίωσης (αναφορά συγγραφέα, πρωτότυπου ξένου τίτλου) οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι η “απόδοση” θέλει να δώσει εντύπωση ξενικής προέλευσης πρωτοτύπου κειμένου. Όπως και να έχει, το περιοδικό δεν έδειξε ότι μπορούσε να σταθεί. Αποσύρθηκε από την κυκλοφορία μετά από δύο μήνες, στους οποίους μέτρησε εννέα τεύχη. Δηλαδή, όσα τεύχη, των οποίων είχαν εκτυπωθεί με ένα, το πρώτο, τιράζ τα εξώφυλλά τους.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Η εικονογράφηση των εξωφύλλων είναι μια από τις λίγες εξαιρέσεις στα έντυπα του οίκου, που δεν έγινε από τον Βύρωνα Απτόσογλου. Μιας και δεν αναφέρεται εικονογράφος, το πιο πιθανό ήταν να οφείλονταν σε εικονογραφήσεις από ξένα περιοδικά.

ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ 1. “Το Έγκλημα των Τριών” απόδοση: Τάκης Κ. 2. “Ο Δραπέτης” απόδοση: Τάκης Κ. 3. “Το Κόκκινο Τριφύλλι” απόδοση: Παν. Αντωνόπουλος 4. “Ξανθός Σατανάς” απόδοση: Παν. Αντωνόπουλος 5. “Το Μυστικό του Σοφού” απόδοση: Μιλτ. Χλωμός 6. “Στον Ίσκιο του Εγκλήματος” απόδοση: Κ. Νησιώτης 7. “Απαγωγή Νεκρού” απόδοση: Κ. Νησιώτης 8. “Το Ματωμένο Διάδημα” απόδοση: Παν. Αντωνόπουλος 9. “Ο Θησαυρός του Ολέθρου” απόδοση: Μίνως Ντοκόπουλος

174

ΤΙΤΛΟΣ: ΔΙΑΜΑΝΤΙ ΥΠΟΤΙΤΛΟΣ: Εκλεκτά βιβλία τσέπης ΕΙΔΟΣ: Αυτοτελείς περιπέτειες διαφόρων ειδών ΕΤΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 1955 ΕΠΑΝΑΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ: 1 Σεπτεμβρίου 1956 (διανομή του στοκ) ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 9 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Παρασκευή ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Δεν αναφέρονται ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ-ΔΙΑΣΚΕΥΑΣΤΕΣ: Διάφοροι ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: Byron, υπογραφή του Βύρωνα Απτόσογλου ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14,5 Χ 11 cm

μέσως μετά την ολοκλήρωση της αστυνομικής σειράς “Το Μάτι” οι “Γενικαί Εκδοτικαί Επιχειρήσεις” προχώρησαν στην έκδοση μιας ακόμα ομοίων, προδιαγραφών, σειράς, αλλά πιο light και πιο πολυσυλλεκτικής θεματολογίας από το χώρο της περιπέτειας όλων των ειδών. Αν η αστυνομικού περιεχομένου σειρά “Το Μάτι” είχε σχεδιαστεί με στόχο να απευθυνθεί σε κοινό ενήλικο, το “Διαμάντι” φιλοδοξούσε να κερδίσει αναγνωστικό κοινό και από νεαρότερες ηλικίες. Και μάλιστα, με ποικίλα αναγνωστικά ενδιαφέροντα. Περιπέτειες εξωτικές, διαπλανητικές, ιστορικές, εξερευνητικές, δραματικές, πολεμικές, κατασκοπικές, ναυτικές, σύμφωνα με την περιγραφή των αφηγημάτων, που θα περιείχαν τα τεύχη του. Κάποιες από αυτές τις πρόλαβε. Κάποιες, από άλλα είδη, όχι. Το μονοθεματικό περιεχόμενο του κάθε φυλλαδίου θα ήταν πιθανώς μια ολιγοσέλιδη νουβέλα ,από αυτές που πλαισίωναν την κύρια νουβέλα σε κάποιο από τα pulps magazines στη δεκαετία του ’50, αν δεν ήταν ελληνικής γραφής “διασκευές” από ανύπαρκτα πρωτότυπα... Σε γενικές γραμμές οι αυτοτελείς ιστορίες των τευχών θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως καλογραμμένες περιπέτειες με αίσθηση κοσμοπολίτικη και εντυπωσιακές απεικονίσεις σκηνών δράσης στα εξώφυλλα από τον Βύρωνα Απτόσογλου. Πιθανώς να ατύχησε στον στρατηγικό σχεδι- ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ ΤΕΥΧΗ ασμό του (έλλειψη επικοινωνιακού στόχου, 1. Το Νησί των Σκελετών (εξωτική περιπέτεια) μικρό μέγεθος, απουσία επωνύμων ηρώων 2. Το Μυστικό των Άνδεων (παράξενη περιπέτεια) κλπ.), που το έκανε να είναι ελάχιστα έως κα- 3. Κουρσάροι των Άστρων (διαπλανητική περιπέτεια) θόλου ανταγωνιστικό στην “πασαρέλα” του 4. Ο Ηρωικός Καβαλάρης (γουέστερν περιπέτεια) περιπτέρου. Οι μεταφραστές-διασκευαστές 5. Μαύρα Μαργαριτάρια (ναυτική περιπέτεια) 6. Οι δυο σφαίρες (κατασκοπική περιπέτεια) των ιστοριών ήταν οι: Κ. Νησιώτης και Μιλτι7. Οι Γοριλάνθρωποι (ζουγκλική περιπέτεια) άδης Χλωμός κατά κύριο λόγο, ενώ από μια 8. Στη Χώρα των Θησαυρών (ζουγκλική περιπέτεια) ιστορία είχαν διασκευάσει οι Τάκης Κ. και Μί- 9. Το Πλοίο-Παγίδα (κατασκοπική περιπέτεια) νως Ντοκόπουλος. 175

ΤΙΤΛΟΣ: ΚΑΡΔΙΑ ΕΙΔΟΣ: Αυτοτελείς αισθηματικές νουβέλες ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 1957-1958 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 105 και στις δύο περιόδους ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία, κάθε Τρίτη ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Διάφοροι ξένοι ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: Δεν είχε εικονογράφηση ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου (α’ περίοδος) 64 + 4 εξωφύλλου (β’ περίοδος) ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 15 Χ 11 cm (α’ περίοδος), 15 Χ 12 cm (β’ περίοδος)

έρα από τον συνήθη χώρο των λαϊκών παι-δικών φυλλαδίων περιπέτειας, στον οποίο κινούνταν οι “Γενικαί Εκδοτικαί Επιχειρήσεις”, με το περιοδικό “Καρδιά” αυτοτελών αισθηματικών ρομάντζων επιχειρήθηκε είσοδος και στο χώρο των λαϊκών αναγνωσμάτων επικεντρωμένη στο γυναικείο κοινό. Στο συγκεκριμένο χώρο, μετά την προσωρινή αναστολή της έκδοσης του περιοδικού “Ζέφυρος” (Εκδόσεις Ν. Θεοφανίδης) δεν υπήρχε άλλο εξειδικευμένο έντυπο, παρά μόνο τα αυτοτελή διηγήματα και τα μυθιστορήματα συνεχείας στα λαϊκά ποικίλης ύλης περιοδικά. Σαν στρατηγική κίνηση ήταν σωστή. Και τούτο αποδείχτηκε από τα 100 και πλέον τεύχη που εκδόθηκαν στις δυο συνεχόμενες περιόδους έκδοσης του περιοδικού. Μικρότερο σχήμα από εκείνο του “Ζέφυρου”, με νουβέλες μελό μεσαίου μήκους, που κάλυπταν καθεμιά τους ολόκληρο το περιεχόμενο του κάθε τεύχους. Οι ιστορίες ήταν από ξένα ανάλογα περιοδικά, το πιθανότερο γαλλικά, όπου Έλληνες μεταφραστές-διασκευαστές αναλάμβαναν να τις μαζέψουν ή να τις απλώσουν, σύμφωνα με τις ανάγκες της “Καρδιάς”. Η ύλη του περιοδικού συμπληρωνόταν με ένα συναισθηματικό cover story βιογραφικό του ηθοποιού στο εξώφυλλο, αφού αφιέρωνε τα εξώφυλλά του σε δημοφιλείς ξένους ηθοποιούς της εποχής. Η οπτικοποίηση των εσωτερικών σελίδων, ας θεωρηθεί... ατυχής. Δύο ή τρία, το πολύ φωτογραφικά καρέ, ίσως, από ξένα φωτορομάντσα της εποχής και μια λεζάντα που παρέπεμπε σε κάποιο σημείο της αφήγησης. Από την οπτικοποίηση προκύπτει η υποψία ότι το πιθανώς πρωτότυπο δεν ήταν αυθεντική νουβέλα, αλλά... φωτορομάντσο, που για λόγους αποφυγής πνευματικών δικαιωμάτων διασκευαζόταν σε μίνι μυθιστόρημα. Στην πρώτη περίοδο του περιοδικού καταμετριούνται 54 τεύχη, ενώ στη δεύτερη, με μικρότερο σχήμα, περισσότερες σελίδες και αλλαγμένο λογότυπο, καταμετριούνται 51 τεύχη, ενδέχεται να είναι και περισσότερα. Οι κυριότεροι μεταφραστές-διασκευαστές και στις δύο περιόδους του περιοδικού- που είχαν συνεργαστεί και στα για αντρικό κοινό περιοδικά “Μάτι” και “Διαμάντι” ήταν οι: Π. Στρατίκης, Κ. Αγγελίδης, Κ. Νησιώτης, Μ. Χλωμός, Μ. Ντοκόπουλος, Τ. Καλοφωλιάς, Β. Κοχλατζής, ενώ οι Μ. Ντόκας και Π. Στρατίκης είχαν υπογράψει και ως συγγραφείς στις νουβέλες των τριών τελευταίων τευχών (49-51) της δεύτερης περιόδου. Το οπισθόφυλλο ήταν τυποποιημένη περιγραφή του γενικού περιεχομένου του περιοδικού. 176

ΤΙΤΛΟΣ: ΓΑΡΔΕΝΙΑ ΕΙΔΟΣ: Αυτοτελείς αισθηματικές νουβέλες ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 1958 ΔΙΑΠΙΣΤΩΜΕΝΑ ΤΕΥΧΗ: 16 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Ξένοι ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: δεν έχει εικονογράφηση ΣΕΛΙΔΕΣ: 64 +4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 13 Χ 10 cm

“Γαρδένια” ήταν το μικρότερο σε διαστάσεις περιοδικό που εξέδωσαν οι “Γενικαί Εκδοτικαί Επιχειρήσεις”, αλλά με τιμή σχετικά “τσιμπημένη”, για τα δεδομένα της εποχής. Τρεις δραχμές κόστιζε τότε π.χ. το “Ρομάντσο” με πολλαπλάσιο εμβαδό σελίδας, αριθμό σελίδων και πολλαπλάσια ύλη, με πλούσια εικονογράφηση. Μονοθεματικό περιοδικό ως προς το είδος της ύλης του, περιέχοντας μια αισθημα αισθηματική νουβέλα μεγάλου μήκους και ένα ή δυο σύντομα διηγήματα ιδίου περιεχομένου. Η προέλευση των πρωτοτύπων είναι μάλλον γαλλική, αν κρίνει κανένας από τα ονόματα των χαρακτήρων και αναφέρει το όνομα του διασκευαστή. Ως περιεχόμενο δε, απευθυνόταν σε γυ-ναικείο αναγνωστικό κοινό με ρομαντική διάθεση. Εκδόθηκε μετά τη διακοπή κυκλοφορίας του περιοδικού “Καρδιά” με το οποίο είχε ίδιο περιεχόμενο, καθώς επίσης και το ίδιο επιτελείο μεταφραστών-διασκευαστών. Δεν αναφέρονται ονόματα συγγραφέων. Η εικονογράφηση του εξώφυλλου ήταν έγχρωμο πορτρέτο ξένου ηθοποιού, ενώ εσωτερικά σε κάθε αλλαγή του κεφαλαίου, έδιναν κάποια ανάσα στις πυκνογραμμένες σελίδες μικρά ασπρόμαυρα κλισέ με πορτρέτα ξένων γνωστών ηθοποιών. Το οπισθόφυλλο ήταν τυποποιημένο για όλα τα τεύχη. Περιέγραφε γενικώς το περιεχόμενο του περιοδικού. 177

η Δευτέρα 24 Ιουνίου 1968 το Πρακτορείο Διανομής Τύπου μάζευε από τα σημεία πώλησης της Αθήνας το τεύχος 798 του “Μικρού Ήρωα”, το τελευταίο τεύχος του περιοδικού με αυτή τη μορφή. Το τέλος εποχής του πιο εμβληματικού παιδικού αφηγήματος σε μορφή εβδομαδιαίων φυλλαδίων σε ολόκληρη τη δεκαπενταετία 1953-1968 σηματοδοτούσε, ουσιαστικά και την πτώση αυλαίας της πρώτης, ιστορικά, περιόδου της συγγραφικής και εκδοτικής δραστηριότητας του Στέλιου Ανεμοδουρά. Με δεδομένο την ολοκλήρωση του κύκλου του “Μικρού Ήρωα” ως ανάγνωσμα, κι αφού δεν υπήρχε σε κυκλοφορία άλλο ανάγνωσμα του εκδοτικού οίκου, εκτός από την “Ανατύπωση” και την “Τρίτη Έκδοση” του ίδιου περιοδικού -που κι αυτών, άλλωστε, διεκόπη η κυκλοφορία την ίδια εβδομάδατο ορόσημο της πρώτης αυτής περιόδου είναι περισσότερο από διακριτό και μη αμφισβητήσιμο. Ένα δεύτερο στοιχείο, το οποίο ορίζει μορφολογικά την περίοδο και τη διαχωρίζει από την επόμενη είναι η μορφή των περιοδικών. Εκτός από κάποιες πολύ μικρές εξαιρέσεις, τα φυλλάδια που είχαν εκδώσει έως εκείνη τη στιγμή οι “Γενικαί Εκδοτικαί Επιχειρήσεις ΟΕ” ήταν σε μορφή αναγνώσματος και μάλιστα αποκλειστικά Ελλήνων συγγραφέων, ανάμεσα στους οποίους και ο ίδιος ο Στέλιος Ανεμοδουράς, είτε με το ψευδώνυμο Θάνος Αστρίτης είτε ανώνυμα.

“Εικον ογρ Μικρό αφημένος ς Ήρ Ο συν δετικό ως” ςκ ανάμε σα σ τ ρίκος ι εποχέ ς δυο ς.

Η “αυλαία”, ωστόσο, είχε να κάνει μόνο με το ουσιαστικό μέρος της μορφής των εντύπων. Τυπικά, η δραστηριότητα συνεχίστηκε κανονικά και πιθανώς η δεξαμενή αναγνωστών, αρχικά, είχε παραμείνει η ίδια, κάτω από την ίδια εκδοτική σκέπη των “Γενικών Εκδοτικών Επιχειρήσεων”. Σημαντικό συνδετικό ρόλο ανάμεσα στην πρώτη και στη δεύτερη περίοδο, ανάμεσα στις δυο γενιές περιοδικών, έπαιξε και πάλι ο “Μικρός Ήρως”! Με προσθήκη στον τίτλο του τον προσδιορισμό “Εικονογραφημένος” κυκλοφόρησε την αμέσως επόμενη εβδομάδα της διακοπής του αναγνώσματος (Τρίτη 25 Ιουνίου) εγκαινιάζοντας τη νέα περίοδο˙ την περίοδο της εποχής των κόμικς. Η με μορφή κόμικ επιστροφή του αναγνώσματος δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως συνέχεια του αφηγηματικού “Μικρού Ήρωα”. Οι περιπέτειες του ήρωα ήταν πλήρως εικονογραφημένη ανακύκλωση περιπετειών από την πρώτη περίοδο... Σποραδικές κι ελάχιστες οι εμφανίσεις του Στέλιου Ανεμοδουρά ως συγγραφέα στη νέα περίοδο των εκδόσεών του και με τα ψευδώνυμα “Αν. Στέλιος” ή “Στ. Άνεμος”. Ο εκδοτικός οίκος έμπαινε και αυτός στον αστερισμό των ξενόφερτων κόμικς, που ήδη είχαν αρχίσει να διεισδύουν δυναμικά στον χώρο του παιδικού λαϊκού εντύπου. Γιώργος Βλάχος

Εκδοτική Δραστηριότητα του Στέλιου Ανεμοδουρά στη Δεύτερη Περίοδο (1969-1979)

Ιστορία του Μπλεκ

ΛΕΖΑΝΤΑ

ον Οκτώβριο του 1954 οι Τορινέζοι δημιουργοί EsseGesse (Giovanni Sinchetto, Dario Guzzon, Pietro Sartoris) πρωτοπαρουσίασαν στο ιταλικό κοινό την αμέσως επόμενη δημιουργία τους, μετά τον Κάπταιν Μίκι (1951), τον Μεγάλο Μπλεκ. Ο Ιταλός εκδότης Dino Casarotti επικρότησε αμέσως τη δουλειά τους. Ο ψηλός αυτός – στα δύο μέτρα περίπου – ξανθός γίγαντας έμελέμελ λε να γοητεύσει το ιταλικό κοινό με τις περιπέτειές του. Ο Μπλεκ ήταν κυνηγός, με τόπο δράσης το δάσος του Μέιν, κατά την περίοδο της αμερικανικής επανάστασης (17751783). Το 1965 οι EsseGesse αποφάσισαν να “εγκαταλείψουν” τον Μπλεκ, ύστερα από διαφωνία με τους εκδότες, οι οποίοι στράφηκαν σε άλλες λύσεις. Οι επόμενες “λύσεις” αυτές είχαν τα ονόματα: Nicola Del Principe, Eugenio Benni, Luciano Bernasconi, Carlo Cedroni, Franco Bignotti, Naro Barbato. Οι καινούργιες ιστορίες σε διαφορετικό “φορμά” έγιναν και με την αρωγή των Emilio Uberti, Pietro Gamba, Sandro Angiolini, Alvaro Mairani, Edgardo Dell’Acqua, Antonio Canale. Εκτός αυτού επιχειρήθηκε εκδοτικό άνοιγμα στην Γαλλία με σημαντική επιτυχία, ίσως και μεγαλύτερη από εκείνη της Ιταλίας. Το περιοδικό Kiwi φιλοξενούσε τις ιστορίες του ξανθού γίγαντα με πωλήσεις, που ξεπερξεπερ νούσαν τα 300.000 αντίτυπα. O Jean Mitton ανέλαβε το “βάρος” του σχεδιασμού νέων ιστοριών στη γειτονική χώρα με επιτυχία. (Άλλοι Γάλλοι δημιουργοί του Μπλεκ είναι οι André Amouriq και Ciro Tota). Οι ιστορίες του Jean πάMitton που έχουν δημοσιευτεί στο Συλλεκτικό Μπλεκ πά ντως δε θυμίζουν σε τίποτα τους EsseGesse αλλά ούτε και μερικές του Cedroni, διακρινόμενες για τη σεναριακή υπερβολή τους. Το σχέδιο πάντως είναι πολύ καλό, αν και σούεκεί ακόμα ο Μπλεκ παρουσιάζεται περισσότερο σαν σού περ ήρωας παρά σαν ένας “γήινος ήρωας”, όπως τον είχαμε συνηθίσει στις κλασικές ιστορίες. Η επιτυχία συνεχίστηκε κυρίως τη δεκαετία του ‘80 και στη γειτονική Γιουγκοσλαβία, με πωλήσεις πάνω από 100.000 αντίτυπα. Ο σχεδιαστής που ανέλαβε το βάρος εκεί, ήταν ο Bane Kerac. Το περιοδικό Μπλεκ ξεκίνησε την έκδοση του στην Ελλάδα σε μικρό σχήμα τον Ιούνιο του 1969. Από τότε πέρασε από διάφορες εκδοτικές φάσεις, γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία ειδικά τις δεκαετίες ‘70 και ‘80. 180

Μπλεκ A’ Περιόδου ΤΙΤΛΟΣ: ΜΠΛΕΚ (Α’ περιόδου) ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες την περίοδο της Αμερικανικής Επανάστασης, Γουέστερν ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Μπλεκ, Τομ, Ρίνγκο ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 25 Ιουνίου 1969 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 341 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 12,5 Χ 17 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse και διάφοροι Γάλλοι δημιουργοί

ο Μπλεκ σε αυτό το σχήμα κυκλοφόρησε σε 341 τεύχη. Από το τεύχος 1 έως το τεύχος 227 το περιοδικό κυκλοφόρησε τις κλασικές ιστορίες των EsseGesse. Οι υπόλοιπες ιστορίες των κλασικών σχεδιαστών επιλέχθησαν (ως καλύτερες) και μπήκαν στο Μεγάλο Μπλεκ μέχρι και τον Ιανουάριο του 1973. Επίσης μια τελευταία των EsseGesse μπήκε στο Μεγάλο Μπλεκ τον Ιούνιο του 1973. Από το 227 και μέχρι το τεύχος 272 μπήκαν ιστορίες του Nicola Del Principe (1927-2002) με μέτριο σκίτσο σε σχέση με αυτό που είχαμε συνηθίσει. Από το τεύχος 273 έως και το 341 ξαναμπαίνουν οι αρχικές ιστορίες των EsseGesse, με ανακατεμένη σειρά. Δηλαδή ο Ανεμοδουράς επέλεξε, πέντε και κάτι χρόνια μετά την έκδοση του Μπλεκ, να ξαναβάλει τις ίδιες ιστορί ιστορίες. Βέβαια το παιδί των 7 ετών, που είχε ξεκινήσει το 1969, δεν είχε σταματήσει ακόμα να διαβάζει Μπλεκ, οπότε βρέθηκε μπροστά σε δυσάρεστη έκπληξη. Οι πιο μικροί, όμως, που ξεκινούσαν το 1973-1975 δεν γνώριζαν ότι οι ιστορίες αυτές είχαν ξαναδημοσιευτεί παλαιότερα.

1969 έως 1976

181

Μπλεκ

ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ

þĐČăđăĆā ďčĐ ĈĆćĎčĐ ¼Ďđ% . þĐČăđ

1976 έως 1977

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΠΛΕΚ (ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ) ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες την περίοδο της Αμερικανικής Επανάστασης, Γουέστερν, Δράσης ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Μπλεκ, Τομ, Ρίνγκο, Λοχαγός Μαρκ, Ροκ ο Αόρατος, Έμμα ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Ιανούαριος 1976 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 87 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14 Χ 24,6 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse και διάφοροι Γάλλοι δημιουργοί

ο πρώτο ήταν το τεύχος 342 και το τελευταίο το 428. Στο τεύχος 401 μέχρι και το τελευταίο μπήκαν περιπέτειες από τα Μεγάλα Μπλεκ. Μέχρι το 401 ξαναδημοσιεύονταν σε επανάληψη οι πρώτες ιστορίες του μικρού Μπλεκ.

1977 έως 1980

ΝΕΟΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟΣ

Μπλεκ

¼Ďđ% /

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΠΛΕΚ ΝΕΟΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες την περίοδο της Αμερικανικής Επανάστασης, Γουέστερν, Δράσης, Επιστημονικής Φαντασίας ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Μπλεκ, Φλας Γκόρντον, Κινγκ Κόμπρα, Μικρός Ραίηντζερ, Καράτε κ.α. ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 7 Σεπτεμβρίου 1977 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 120 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14 Χ 24,6 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse, Carlo Cedroni και άλλοι δημιουργοί

το Νέο Δυναμικό μπήκαν μετά το τεύχος 40, έως και το 115 αδημοσίευτες έως τότε ιστορίες, όχι από τους EsseGesse, από τον Cedroni κυρίως, αλλά και άλλους. Αυτό έγινε για 50 τεύχη περίπου. Μέχρι το τεύχος 40 έβαζαν ιστορίες από τα Μεγάλα Μπλεκ ξανά. Μερικές από αυτές τις ιστορίες έχουν δημοσιευτεί στο Συλλεκτικό Μπλεκ (με μικρές διαφοροποιήσεις σε ονόματα και μετάφραση) αλλά όχι όλες. Οι υπόλοιπες δεν ξαναδημοσιεύτηκαν. 182

Μεγάλος

Μπλεκ

1970 έως 1977

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΠΛΕΚ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες την περίοδο της Αμερικανικής Επανάστασης, Γουέστερν, Δράσης ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Μπλεκ, Ζαγκόρ, Τομ, Ρίνγκο, Λοχαγός Mαρκ κ.α. ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Δεκέμβριος 1970 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 75 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: Τεύχη 1-8: 128+4 εξωφύλλου, Τεύχη 9-75: 96+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 15,5 Χ 20,5 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse, Carlo Cedroni, Βύρων Απτόσογλου, Nicola Del Principe

“Μεγάλος Μπλεκ”, εμφανίστηκε με το τεύχος 1 τέλη του 1970. Ήταν μια προσπάθεια για μια περισσότερο πολυτελή και μεγαλύτερου μεγέθους έκδοση που συνεπικουρούσε το “μικρό” Μπλεκ. Η επιτυχία του Μπλεκ ήταν τόσο μεγάλη που επέτρεπε μια δεύτερη παρόμοια έκδοση. Οι ιστορίες ήταν πιο προσεγμένες, και πλαισιώνονταν κι από άλλες, όπως του Ζαγκόρ αρχικά, αλλά και άλλων ηρώων αργότερα, όπως θα δούμε. Άλλωστε ήταν χαρακτηριστικό στοιχείο όλων των εκδόσεων της εποχής οι μικροί τίτλοι να συνοδεύονται και από κάποιο μηνιαίο “μεγάλο”. Θυμίζουμε επιγραμματικά, μεγάλο Ποπάυ, μεγάλο Μίκυ. Σε αντίθεση, το Ζαγκόρ, που ήταν πιο “δύσκολο” περιοδικό, δεν απέκτησε ποτέ μεγάλο σύντροφο, παρά μόνο συνοδευτικά κάποιες ιστορίες του ήρωα πλαισίωναν το Μεγάλο Μπλεκ και το Τζάγκουαρ. Οι πωλήσεις του Μεγάλου Μπλεκ δεν ήταν ανάλογες με εκείνες του μικρού, μιας και οι μικροί φίλοι του δεν είχαν συχνά να διαθέσουν τις 15 δρχ. που κόστιζε. Έτσι το 1977, όταν το μικρό Μπλεκ είχε ήδη “μεγαλώσει” σε σχήμα, το Μεγάλο θεώρησε ότι είχε κάνει τον κύκλο του, αφήνοντας κληρονομιά 75 τεύχη, συλλεκτικά σήμερα.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

α τεύχη 1 έως 8 έχουν 132 σελίδες και είναι σε μικρό σχήμα. Μέχρι το τεύχος 4 δημοσιεύονται ιστορίες του μικρού Μπλεκ, ενώ στα τεύχη 5 έως 8 μπαίνει και μια ανέκδοτη μαζί με ιστορίες του μικρού Μπλεκ. Τα τεύχη 1 έως 43 έχουν 10 δρχ. Απ’ το 44 έως το τεύχος 49 το περιοδικό κοστίζει 12 δρχ. και από το τεύχος 50 έως το 75, κοστίζει 15 δρχ. Επίσης πρέπει να αναφέρουμε ότι έως το τεύχος 49 το περιοδικό έχει το κλασικό πορτοκαλί χρώμα κι ύστερα εναλλάσσονται τα πορτοκαλί και με έγχρωμα, ανά δύο σελίδες. Επίσης στα τεύχη 1 έως 51 υπάρχει το σήμα με το μικρό Ιππότη. Από το 52 μέχρι το 63 υπάρχει ο θυρεός κι από το 64 έως το 75 το στρογγυλό λογότυπο. 183

Σχεδίαση Ιστοριών Περιοδικού

Μεγάλου ΜΠΛΕΚ Πέντε διαφορετικές σχεδιάσεις εντοπίσαμε στο “Μεγάλο Μπλεκ”. 1. Tο κλασικό σκίτσο των EsseGesse. 2. Μέτριο σκίτσο Nicola Del Principe. Περισσότερο οβάλ φιγούρες και σχετική ασυμμετρία 3. Σκίτσο τεχνοτροπίας studio Carlo Cedroni 4. Σκίτσο Carlo Cedroni 5. Σκίτσο Βύρωνα Απτόσογλου. Καλή προσπάθεια αλλά μακριά από την “ζωντάνια” των “EsseGesse”.

Το κλασικό σκίτσο των EsseGesse.

Μέτριο σχέδιο από Nicola Del Principe.

Σκίτσο τεχνοτροπίας, studio Carlo Cedroni.

184

Σκίτσο Carlo Cedroni.

Σκίτσο Βύρωνα Απτόσογλου. Καλή προσπάθεια αλλά μακριά από την ”ζωντάνια” των ”EsseGesse“.

δώ θα πρέπει να πούμε ότι, για να κατανοήσουμε το πώς αντανακλούσε η “ανάγνωση” της σχεδίασης στους μικρούς αναγνώστες, θα πρέπει να γυρίσουμε στην ηλικία των 7-10 ετών. Όταν οι αναγνώστες του μικρού Μπλεκ αγοράζουν ένα περιοδικό με όνομα “Μεγάλος Μπλεκ”, στο μυαλό τους σηματοδοτείται μια αλλαγή ίσως όχι μόνο στο σχήμα του περιοδικού, που είναι μεγαλύτερο, αλλά και στο σκίτσο. Το μόνο σκίτσο, που είναι αξιοπρεπές και συνάδει με το προσωνύ-μιο “Μεγάλος”, είναι αυτό του Carlo Cedroni. Ο Μπλεκ αναπαρίσταται ελαφρά πιο μυώδης και πιο ογκώδης από τους EsseGesse, διατηρώντας όμως τη βασική μορφή του. Η βασική διαφορά είναι μια ελαφρά αίσθηση “στατικότητας” στις κινήσεις των ηρώων. Το μεγάλο Μπλεκ αναγγέλλεται.

185

ΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ

EsseGesse

Το θρυλικό τρίο των EsseGesse, Pietro Sartoris (1926 - 1989), Dario Guzzon (1926 - 2000), και Giovanni Sinchetto (1922 - 1991) άφησε εποχή στο χώρο των εικονογραφημένων στην γειτονική Ιταλία αλλά και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Οι σειρές που τους έκαναν γνωστούς ήταν οι Κάπταιν Μίκι (Captain Miki), Μπλεκ (Il Grande Blek), Λοχαγός Μαρκ (Il Comandante Mark), Kinowa, και Όμπραξ (Alan Mistero). Οι Guzzon και Sartoris πήγαιναν στο ίδιο σχολείο και κατόπιν πήραν πτυχίο δασκάλου. Ο Guzzon συνέχισε αργότερα στην σχολή Καλών Τεχνών, ενώ ο Sartoris ξεκίνησε αμέσως σε εκδοτικές δραστηριότητες στον εκδοτικό οίκο Taurina. Εκεί ο Sartoris κάλεσε τον Guzzon, που ήδη είχε κάνει κάποια μικρά βήματα με την δημοσίευση σκίτσων του στο περιοδικό Piccina. Μετά την χρεωκοπία του εκδοτικού οίκου, όπου εργάζονταν, “μετακόμισαν” σε άλλο εκδοτικό οίκο, τον Edizioni Alpe, όπου και έκαναν κάποιες ενδιαφέρουσες δουλειές. Στην εξέλιξη της δημιουργικής τους πορείας συναντήθηκαν με τον Giovanni Sinchetto, και έμελλε να αποτελέσουν ένα αχώριστο τρίο. Η πρώτη συνεργασία των τριών ήταν το Kinowa, το 1950, σε σενάριο Andrea Lavezzolo απ’ τον εκδοτικό οίκο Dardo. Ο πρώτος χαρακτήρας, που δημιούργησαν οι ίδιοι και δημοσιεύτηκε την 1η Ιουλίου του 1951, ήταν ο Κάπταιν Μίκι (Capitan Miki). Το 1954 δημιουργήθηκε ο Μπλεκ μέχρι και το 1965. Οι διαφωνίες των τριών με τον εκδότη σηματοδότησαν και το τέλος της δημιουργίας των ιστοριών του ξανθού γίγαντα. Συνολικά οι ιστορίες του Μπλεκ δημοσιεύτηκαν σε 650 συνέχειες μέχρι το 1967. Το 1966 γεννήθηκε ο Λοχαγός Μαρκ (Il Comandante Mark) ενώ το 1965 είχε κάνει την πρώτη του εμφάνιση ο Όμπραξ (Alan Mistero). Ο Sartoris έφυγε από τη ζωή το 1989, ο Sinchetto το 1991 ενώ ο Guzzon τελευταίος, το 2000. Είχε προλάβει να γράψει ιστορίες με το Λοχαγό Μαρκ για την Lina Buffolente.

Carlo Cedroni (1925-2008)

O Carlo Cedroni (1925-2008) γνωστός και σαν Pete West, γεννήθηκε στην περιοχή Velletri, στη Ρώμη. Ξεκίνησε την καριέρα του σαν αυτοδίδακτος καλλιτέχνης το 1953, σχεδιάζοντας τη σειρά “Colorado Kid”, “Freccia Rossa” για την ομάδα Erre -Ci μαζί με το φίλο του Annibale Casabianca. Ο δημιουργός έκανε δουλειές και στη Γαλλία με το ψευδώνυμο “Mocassin Noir” από τις εκδόσεις Editions des Remparts. Άλλες δουλειές του ήταν, Don Juan I’Epervier, Jim Lasso Apollon, Trapper John and Drago και πολλές άλλες, ενώ είχε συμμετοχή και στην δημοφιλή σειρά “Martin Mystere” το 1988. Επίσης υπήρξε σχεδιαστής του Μπλεκ σε συνεργασία αρκετές φορές με τον Jean-Yves Mitton. Θεωρούμε ότι ήταν ο πλέον επιτυχημένος δημιουργός του Μπλεκ, μετά τους EsseGesse. Ένας από τους βοηθούς του ήταν ο Λουτσιάνο Μπερνανσκόνι, ο οποίος έκανε μια χαρακτηριστική ιστορία με τίτλο “Αγριόπαπια”, που δημοσιεύτηκε στην “Περιπέτεια”.

186

Jean Yves Mitton (1945- )

Το 1959 γράφτηκε στη σχολή Καλών Τεχνών, έχοντας από πολύ μικρός συνειδητοποιήσει την κλίση του στο σχέδιο. Εργάστηκε στις εκδόσεις Lug. Έγινε αρχικά γνωστός από τη χιουμοριστική σειρά Pim, Pam, Poum ενώ αργότερα σχεδίασε 52 επεισόδια του επιτυχημένου ιταλικού κόμικ, Μπλεκ. Η Lug στην πορεία εξαγοράστηκε από την Semic. Το 1980, δημιούργησε τον υπερήρωα “Mikros” με το ψευδώνυμο John Milton στις σελίδες του Mustang. Μετά τη δεκαετία του ‘80 εργάστηκε και για άλλους εκδότες, ενώ δημιούργησε κόμικς ερωτικά αλλά και επιστημονικής φαντασίας.

Nicola Del Principe (1927-2002)

Ο Nicola Del Principe ανήκε σε μια γενιά δημιουργών που σχεδιάζαν με επιτυχία και χιουμοριστικά -καρτουνίστικα κόμικς αλλά και ρεαλιστικά. Ο εκδοτικός οίκος που φιλοξενούσε τα έργα του ήταν ο Alpes και Bianconi. Υπήρξε επίσης γνωστός δημιουργός ερωτικών κόμικς (Angelica, il Camionista). Στη γαλλική και γερμανική αγορά κόμικς έγινε γνωστός για τα έργα του, Erik il Vikingo, Tico Tigre, Nicotina. Ηταν ένας από τους σχεδιαστές του Μπλεκ μετά το 1965, όταν εγκατέλειψαν οι EsseGesse. Υπήρξε επίσης ένας από τους αναμορφωτές του Πινόκιο.

Βύρων Απτόσογλου (1921-1990)

Μια από τις σημαντικότερες μορφές της ελληνικής εικονογράφησης υπήρξε ο Βύρωνας Απτόσογλου, απόφοιτος της σχολής Kαλών Τεχνών. Ο Απτόσογλου συνεργάστηκε στα περισσότερα έντυπα του Στέλιου Ανεμοδουρά, από τον “Υπεράνθρωπο”, το “Μικρό Ήρωα”, έως το “Μπλεκ”, αλλά και σε έντυπα άλλων εκδόσεων. Η εργασία του εκτείνεται σε πολλές χιλιάδες σελίδες, από φιλοτέχνηση εξωφύλλων έως ολόκληρες ιστορίες. Ο καλλιτέχνης σχεδίασε επτά ιστορίες του Μπλεκ. Η πλαστικότητα των κινήσεων, η έμφαση στη λεπτομέρεια και η ζωντάνια ήταν μερικά από τα χαρακτηριστικά της δουλειάς του. Αναφέρουμε τις ιστορίες: Ο μικρός Όμηρος (Μεγάλος Μπλεκ, Οκτώβριος 1974, Νέα Περίοδος 167-170), Το κατόρθωμα δύο παιδιών (Μεγάλος Μπλεκ, Ιούνιος 1976), Το άστρο των πατριωτών (Μεγάλος Μπλεκ, Ιούλιος 1976), Άτιμη Πλεκτάνη (Μεγάλος Μπλεκ, Αύγουστος 1976), Επικίνδυνη Αποστολή, (Μεγάλος Μπλεκ, Σεπτέμβριος 1976), Δυναμική Δράση (Μεγάλος Μπλεκ, Οκτώβριος 1976), Τα Γαλάζια Βέλη (Μεγάλος Μπλεκ, Δεκέμβριος 1976, Νέα Περίοδος 33-37), Ο κύκλος του θανάτου (Νέος Δυναμικός, 28-34). Οι ιστορίες Δυναμική Δράση, Το άστρο των πατριωτών, Άτιμη Πλεκτάνη και Επικίνδυνη Αποστολή επίσης επαναδημοσιεύτηκαν στο Μπλεκ Νέας Περιόδου, 109-125. Να σημειωθεί ότι “Το άστρο των πατριωτών” και η “Ατιμη Πλεκτάνη” αποτελούν μια ιστορία που απλά δημοσιεύτηκε σε δύο συνέχειες. 187

ΙΤΑΛΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΠΛΕΚ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ ΕΚΤΟΣ ESSEGESSE

ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ

ΝΟ

ΣΕΝΑΡΙΟ

ΣΧΕ∆ΙΟ

IL LAGO DEI SERPENTI

ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ, Ο ΜΙΚΡΟΣ ΚΥΝΗΓΟΣ

63,64

Franco Frescura

Carlo Cedroni

NELL’ ANTRO DELLA BELVA

Ο ΜΑΧΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Franco Frescura

Carlo Cedroni

L’ INDIANO FANTASMA

ΕΝΑΣ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΘΕΟΣ

Leonelo Martini Carlo Cedroni, Luciano Bernasconi

UNA STRANA INVENZIONE

ΤΟ ΑΠΟΡΘΗΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ

Franco Frescura

Franco Bignotti

VIAGGIO NELLE TENEBRE

ΘΑΝΑΣΙΜΗ ΠAΛΗ, ΟΙ ΣΤΟΕΣ ΤΩΝ ΚΟΛΑΣΜΕΝΩΝ

55,56

Franco Frescura

Carlo Cedroni

LA MASCHERA DI CUOIO

ΜΙΑ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΟΧΙ ΣΑΝ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ, Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΗΡΩΙΣΜΟΣ

58,59

Franco Frescura

Carlo Cedroni

I FIGLI DI MANITU

ΟΙ ΓΙΟΙ ΤΟΥ ΜΑΝΙΤΟΥ

Leonelo Martini

Carlo Cedroni

NEW YORK BRUCIA

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΔΥΝΑΤΟΥ

Franco Frescura

Carlo Cedroni

SUL FILO DEL RASOIO

Η ΜΑΣΚΑ ΞΑΝΑΓΥΡΙΖΕΙ

Franco Frescura

Carlo Cedroni

LA MASCHERA

Η ΜΑΣΚΑ

Franco Frescura Carlo Cedroni, Luciano Bernasconi

STORIA DI UNA PISTOLA

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

40,41

Franco Frescura Carlo Cedroni, Luciano Bernasconi

AVVENTURA IN FRANCIA

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΝΕΔΡΕΥΕΙ, ΟΙ 15 ΕΝΕΔΡΕΣ

51,52

Franco Frescura Carlo Cedroni, Luciano Bernasconi

FUNERALE PER UN VIVO

ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΟ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ

48,49

Manuel Barbato

Carlo Cedroni

UNA RAGAZZA CAPRICCIOSA

ΣΑΤΑΝΙΚΗ ΣΚΕΥΩΡΙΑ

Manuel Barbato

Carlo Cedroni

IL, TERZO LADRO

ΔΙΑΤΑΓΗ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟ ΜΠΛΕΚ, ΠΡΟΣΩΠΟ ΑΓΓΕΛΟΥ

41,42

Mauricio Torelli, Roberto Renzi

Manuel Barbato, Carlo Cedroni

VIAGGIO A BOSTON

ΙΒΑΝ Ο ΜΟΓΓΟΛΟΣ, ΤΟ ΑΠΙΘΑΝΟ ΣΤΡΑΤΗΓΗΜΑ

29,30

Mauricio Torelli, Manuel Barbato, Mancini και Carlo Roberto Renzi Cedroni (Studio Barbato)

L’ AVVOLTOIO

Η ΤΡΕΛΛΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΙ ΣΤΗ ΣΤΕΡΙΑ

27,28

Roberto Renzi

Carlo Cedroni (Studio Barbato)

LA SPIA

ΤΟ ΓΑΛΑΖΙΟ ΒΕΛΟΣ, Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ

38,39

Roberto Renzi

Carlo Cedroni (Studio Barbato)

MISTER MISTERO

ΧΑΡΤΗΣ ΔΑΣΟΥΣ, Ο ΜΙΣΤΕΡ Χ

45,46

Roberto Renzi

Carlo Cedroni (Studio Barbato - Mancini)

LA SCOMPARSA DEL GOBBO

ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΙΝΔΥΝΟΣ, SOS ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΥΣΤΗΡΙΟΣ

43,44

Roberto Renzi

Carlo Cedroni (Studio Barbato - Mancini)

I FRATELLI BIANCHI

ΟΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΕΙΣ ΜΑΣΚΟΦΟΡΟΙ, 36,37 ΜΙΑ ΠΑΡΑΞΕΝΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ

Amilcare Medici

Nicola Del Principe

MISSIONE SPECIALE

Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΡΟΝΤΥ, ΕΤΑΙΡΙΑ 32, 33, Amilcare Medici ΓΟΥΝΑΡΙΚΩΝ, ΧΡΥΣΑΦΙ ΚΑΙ ΑΙΜΑ, 34,35 Ο ΑΚΑΤΑΜΑΧΗΤΟΣ 60 Franco Frescura ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΟΥ ΡΟΛΟΓΙΟΥ

Nicola Del Principe

AVVIVARO DI EGLESSE

188

Carlo Cedroni

Ιστορίες βασικών ηρώων στον “Μεγάλο Μπλεκ”

-Μπλεκ: 75 - Αρκετές ιστορίες μπήκαν και σε επόμενες εκδόσεις του Μπλεκ (Νεός Δυναμικός, Συλλεκτικός Μπλεκ, Νέος Μπλεκ). -Ζαγκόρ: 39 - Δημοσιεύτηκαν ιστορίες από το τεύχος 11 έως το 51 με εξαίρεση το τεύχος 41. Κάποιες από αυτές ξαναδημοσιεύτηκαν στο “Νέο Μπλεκ” (2014). -Ρίνγκο: 11 - Οι ιστορίες αυτές δεν ξαναδημοσιεύτηκαν. -Τομ: 4 - Οι ιστορίες αυτές δεν ξαναδημοσιέυτηκαν. -Κάπταιν Μίκι: 1 - Δημοσιεύτηκε αργότερα στο “Μικρό Ιππότη” (1986). -Λοχαγός Μαρκ: 2 - Οι ιστορίες δημοσιεύτηκαν και στην “Περιπέτεια” (1983).

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΕΥΧΩΝ ΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΗΡΩΩΝ τα πρώτα “Μεγάλα Μπλεκ“ εμπεριέχονταν ιστορίες του “Μικρού Μπλεκ“. Συγκεκριμένα από το 1 έως το 4 έχουμε απλή αναπαραγωγή, ενώ στα τεύχη 5 έως 8, εκτός των δημοσιευμένων, προσφερόταν και μια αδημοσίευτη ιστορία. Όλες οι ιστορίες είχαν την υπογραφή των EsseGesse. Στη συνέχεια μπήκαν και ιστορίες άλλων δημιουργών. Ακολουθεί παρουσίαση όλων των τευχών του “Μεγάλου Μπλεκ“ με αναφορά στους σκιτσογράφους καθώς και στις ιστορίες των βασικών ηρώων. Προς διευκόλυνση για την αναφορά των σκιτσογράφων, θα χρησιμοποιήσουμε την παρακάτω κωδικοποίηση: E.G.: Σχέδιο των EsseGesse, N.P.: Σχέδιο από Nicola Del Principe, S.C.: Σχέδιο από Studio Cedroni, C.C.: Σχέδιο από Carlo Cedroni, Β.Α.: Σχέδιο από Βύρωνa Απτόσογλου

ĔĆĕėĐē ( ąĆċĆčăĒĊĐē (0.' <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Ο Ξανθός Γίγας, Στην κοιλάδα των καστόρων, Ο μίστερ ίσκιος, Η παράξενη παγίδα, η τρελλή επίθεση

ĔĆĕėĐē ) ĊĂĎĐĕĂĒĊĐē (0.( <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Δεμένος στο κανόνι, Το κλεμμένο είδωλο, Η ανταρσία, Ο Ποταμός του Θανατου, Ο Στρατηγός – Αίνιγμα

189

ĔĆĕėĐē * ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1971 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Ο μυστηριώδης λύκος, Μυστική αποστολή, Η καμπάνα του νεκρού, Το κυνήγι του προδότη, Το χρυσό βραχιόλι

ĔĆĕėĐē + čĂĒĔĊĐē (0.( <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Ο μικρός ινδιάνος, Το τέρας της λίμνης, ο Μεγάλος θησαυρός, Η φοβερή δοκιμασία, Ο πύργος του μαρτυρίου

ĔĆĕėĐē , ĂđĒĊČĊĐē (0.( <%>% ąĒė% (' Μπλεκ (αδημοσίευτη): Το μυστηριώδες πορτραίτο Μπλεκ (δημοσιευμένες): Θαμμένος ζωντανός, Η ανταρσία των σκλάβων, Ο ανίκητος ήρως, ο κυρίαρχος του δάσους

ĔĆĕėĐē - čĂĚĐē 1971 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ (αδημοσίευτη): Η εκδίκηση του αδελφού Μπλεκ (δημοσιευμένες): Αιχμάλωτος των Αγρίων, Στη Λίμνη των Κροκοδείλων, Το μυστηριώδες Νεγράκι, Το κόλπο του Ελ Τσίκο

Ανακοίνωση ότι από το επόμενο τεύχος θα υπάρχουν μόνο πρωτότυπες ιστορίες

ĔĆĕėĐē . ĊĐĕĎĊĐē 1971 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ (αδημοσίευτη): Ο μικρός κατάσκοπος Μπλεκ (δημοσιευμένες): Το φάρμακο της αλήθειας, Η πριγκίπισσα Τακαμίλα, Τα μάτια που υπνωτίζουν, Το Μήνυμα του Υπνωτιστή

ĔĆĕėĐē / ĊĐĕČĊĐē 1971 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ (αδημοσίευτη): Το μυστικό του γέρου Ινδιάνου (43 σελ.), Μπλεκ (δημοσιευμένες): Ιστορία μικρού Μπλεκ 33: Ο Μπλεκ είναι… νεκρός! (16 σελ.), Η μονομαχία των μάγων (18 σελ.), Ο μυστηριώδης κύριος Χ. (18 σελ.), Επιδρομή στο φρούριο (18 σελ.)

190

ĔĆĕėĐē 0 ĂĕĄĐĕēĔĐē (0.( <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Ο μάγειρος του στρατηγού (72 σελ.), Αποστολή εξετελέσθη (19 σελ.) Ανακοίνωση για Ζαγκόρ στο επόμενο τεύχος.

ĔĆĕėĐē (' ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1971 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Ο αιχμάλωτος πατριώτης (50 σελ.) Ζαγκόρ: Τα κατορθώματα του Τσίκο (35 σελ.)

ĔĆĕėĐē (( ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1971 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Το στοιχειωμένο πλοίο, (67 σελ.) Ζαγκόρ: Ο θρυλικός ήρως (26 σελ.)

ĔĆĕėĐē (* ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1971 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Σύμμαχος των Άγγλων (42 σελ.) Ζαγκόρ: Μια τρελλή περιπέτεια (52 σελ.)

ĔĆĕėĐē (+ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1972 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Πιασμένος στη φάκα (33 σελ.) Ζαγκόρ: Ο παράξενος κύριος Σμιθ (58 σελ.)

191

ĔĆĕėĐē () ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1971 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Η γροθιά του Μπλεκ, (30 σελ.) Ζαγκόρ: Καταδίκη εις θάνατον (63 σελ.)

ĔĆĕėĐē (, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1972 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Η τρομερή σύγκρουση (45 σελ.) Ζαγκόρ: Η πόρτα του φόβου (47 σελ.)

ĔĆĕėĐē (- ΜΑΡΤΙΟΣ 1972 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Παιχνίδι θανάτου, (46 σελ.) Ζαγκόρ: Εμποροι αλκοόλ, (49 σελ.)

ĔĆĕėĐē (. ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1972 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Η αδελφή του ξιφομάχου, (43 σελ.) Ζαγκόρ: Το μυστήριο του μύλου (55 σελ.) (νέο επεισόδιο: νύχτα τρόμου)

ĔĆĕėĐē (/ čĂâĐē 1972 <%>% ąĒė% 10 Μπλεκ: Η ιστορία ενός νέγρου (51 σελ.) Ζαγκόρ: Το κρυφτούλι που τρελλαίνει, (42 σελ.)

ΤΕΥΧΟΣ 19 ΙΟΥΝΙΟΣ (0.) <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Ο σκύλος του ινδιάνου (σελ. 32) Ζαγκόρ: Το πλοίο του ουρανού (61 σελ.)

ĔĆĕėĐē )' ΙΟΥΛΙΟΣ 1972 <%>% ΔΡΧ. 10 Μπλεκ: Κίνδυνος (54 σελ.) Ζαγκόρ: Το σπίτι του ουρανού (37 σελ.)

ĔĆĕėĐē )( ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1972 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Ο κατάσκοπος που ήρθε από το άγνωστο (53 σελ.) Ζαγκόρ: Η μανία του Χρυσοθήρα ( 33 σελ.)

192

ĔĆĕėĐē )) ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1972 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Στη φωλιά του θηρίου (42 σελ.) Ζαγκόρ: Ο κόκκινος τοξότης (52 σελ.)

ĔĆĕėĐē )* ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1972 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Το μυστικό του αλήτη (49 σελ.) Ζαγκόρ: Η μεγάλη ληστεία (44 σελ.)

ĔĆĕėĐē )+ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1972 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Η μυστική συγκέντρωση (45 σελ.) Ζαγκόρ: Το θανάσιμο βέλος, (41 σελ.)

ĔĆĕėĐē ), ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1972 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Το μυστήριο της θείας Ευλαλίας (35 σελ.) Μικρός Ηρως: Επιχείρηση χελώνα (31 σελ.) Ζαγκόρ: Το απόσπασμα φάντασμα (25 σελ.)

ĔĆĕėĐē )- ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1973 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Η φωλιά των πειρατών (38 σελ.) Ζαγκόρ: Χριστουγεννιάτικες σφαίρες (49 σελ.)

ĔĆĕėĐē ). ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1973 <%>% ąĒė% (' Μπλεκ: Η τρελή πολιτεία (38 σελ.) Ζαγκόρ: Η πύλη του παραδείσου (55 σελ.)

193

ĔĆĕėĐē )/ čĂĒĔĊĐē (0.* J%:% ąĒė% (' Μπλεκ: Ένα καράβι στη στεριά (38 σελ.) Ζαγκόρ: Το άστρο του Σερίφη (56 σελ.)

ĔĆĕėĐē )0 ĂđĒĊČĊĐē (0.* J%:% ąĒė% (' Μπλεκ: Ιβάν ο Μογγόλος (40 σελ.) Ζαγκόρ: Τα αρνιά γίνονται λιοντάρια (σελ. 49 σελ.)

ĔĆĕėĐē *' čĂâĐē (0.* E%G% ąĒė% (' Μπλεκ: Το απίθανο στρατήγημα, (34 σελ.) Ζαγκόρ: Το λουλούδι που τρελλαίνει (63 σελ.)

ĔĆĕėĐē *( ĊĐĕĎĊĐē (0.* E%G% ΔΡΧ. 10 Μπλεκ: Πάλη ζωής ή θανάτου (36 σελ.) Ζαγκόρ: Το λουλούδι που σκοτώνει (57 σελ.)

ĔĆĕėĐē *) ĊĐĕČĊĐē (0.* E%G% ΔΡΧ. 10 Μπλεκ: Η εξαφάνιση του Ρόντυ (38 σελ.) Ζαγκόρ: Ο δήμιος της νύχτας (65 σελ.)

ĔĆĕėĐē ** ĂĕĄĐĕēĔĐē (0.* E%G% ąĒė% (' Μπλεκ: Εταιρία Γουναρικών (44 σελ.) Ζαγκόρ: Μια παράτολμη επιχείρηση (50 σελ.)

194

ĔĆĕėĐē *+ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1973 E%G% ąĒė% (' Μπλεκ: Χρυσάφι και αίμα (31 σελ.) Ζαγκόρ: Ένα τρομακτικό ταξίδι (50 σελ.)

ĔĆĕėĐē *, ĐċĔęăĒĊĐē (0.* E%G% ąĒė% (' Μπλεκ: Ο ακαταμάχητος (32 σελ.) Ζαγκόρ: Ο πιθηκάνθρωπος (52 σελ.)

ĔĆĕėĐē *- ĎĐĆčăĒĊĐē (0.* E%G% ąĒė% (' Μπλεκ: Οι μυστηριώδεις μασκοφόροι (30 σελ.) Ζαγκόρ: Ένας μεγάλος ποιητής (42 σελ.)

ĔĆĕėĐē *. ąĆċĆčăĒĊĐē (0.* E%G% ąĒė% (' Μπλεκ: Μια παράξενη βασίλισσα (45 σελ.) Ζαγκόρ: Ο αθέατος δολοφόνος (42 σελ.)

ĔĆĕėĐē */ ĊĂĎĐĕĂĒĊĐē (0.+ J%:% ąĒė% (' Μπλεκ: Το γαλάζιο βέλος (35 σελ.) Ζαγκόρ: Τσίκο εναντίον τέρατος (59 σελ.)

ĔĆĕėĐē *0 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1974 J%:% ąĒė% (' Μπλεκ: Η κόρη του μεγάλου Αετού (35 σελ.) Ζαγκόρ: Τσίκο εναντίον τέρατος (συνέχεια), (53 σελ.)

195

ĔĆĕėĐē +' čĂĒĔĊĐē (0.+ J%:% ąĒė% (' Μπλεκ: Πολεμικό συμβούλιο (56 σελ.) Ζαγκόρ: Το κυνήγι του βρυκόλακα (34 σελ.)

ĔĆĕėĐē +( ĂđĒĊČĊĐē (0.+ J%:% ąĒė% (' Μπλεκ: Διαταγή: Θάνατος στον Μπλεκ (42 σελ.) Κάπταιν Μίκι: Ο χαμένος πατέρας (51 σελ.)

ĔĆĕėĐē +) čĂâĐē (0.+ J%:% ąĒė% (' Μπλεκ: Πρόσωπου αγγέλου (40 σελ.) Ζαγκόρ: Ο φίλος μου ο Τζιμ Κιθάρα (51 σελ.)

ĔĆĕėĐē +* ĊĐĕĎĊĐē (0.+ J%:% ΔΡΧ. 10 Μπλεκ: Προσοχή κίνδυνος (34 σελ.) Ζαγκόρ: Μέσα στις φλόγες (59 σελ.)

ĔĆĕėĐē ++ ĊĐĕČĊĐē (0.+ J%:% ΔΡΧ. 12 Μπλεκ: SOS Καθηγητής Μυστήριος (41 σελ.), Ζαγκόρ: Ο φίλος μου ο Τζιμ Κιθάρα (52 σελ.)

ĔĆĕėĐē +, ĂĕĄĐĕēĔĐē (0.+ E%G% ąĒė% () Μπλεκ: Ο χάρτης του δάσους (25 σελ.) Ζαγκόρ: Εμπόριο Όπλων (69 σελ.)

196

ĔĆĕėĐē +- ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1974, J%:% ąĒė% () Μπλεκ: Ο Μίστερ Χ. (49 σελ.) Ζαγκόρ: Τραγικό καρναβάλι (43 σελ.)

ĔĆĕėĐē +. ĐċĔęăĒĊĐē (0.+ 9%Ă% ąĒė% () Μπλεκ: Ο μικρός Όμηρος (36 σελ.) Ζαγκόρ: Το τραγικό Καρναβάλι (58 σελ.)

ĔĆĕėĐē +/ ĎĐĆčăĒĊĐē (0.+ :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Τα όπλα της Ελευθερίας (34 σελ.) Ζαγκόρ: Το τραγικό Καρναβάλι (58 σελ.)

ĔĆĕėĐē +0 ąĆċĆčăĒĊĐē (0.+ :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Ένα σχέδιο από το Λονδίνο Ζαγκόρ: Οι Αδελφοί του Ποταμιού Επιτίθενται, Οι συνωμότες

ĔĆĕėĐē ,' ĊĂĎĐĕĂĒĊĐē (0., :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Η σατανική σκευωρία (49 σελ.) Ζαγκόρ: Στη φωλιά των συνωμοτών (42 σελ.)

ĔĆĕėĐē ,( ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1975 :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Ο θάνατος ενεδρεύει! (29 σελ.), Μυστική αποστολή (38 σελ.) Ζαγκόρ: Το τέλος της συνωμοσίας (25 σελ.)

197

ĔĆĕėĐē ,) čĂĒĔĊĐē (0., :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Οι 15 ενέδρες (51 σελ.) Ρίνγκο: Φωτιά στην εφημερίδα (42 σελ.)

ĔĆĕėĐē ,* ĂđĒĊČĊĐē (0., :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Η Μάσκα (52 σελ.) Ρίνγκο: Επίθεση στο Ράντσο (38 σελ.)

ĔĆĕėĐē ,+ čĂâĐē (0., :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Η μάσκα ξαναγυρίζει (51 σελ.) Τομ: Η ανταρσία της Γκρίζας Αρκούδας (40 σελ.)

ĔĆĕėĐē ,, ĊĐĕĎĊĐē (0.,# :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Η θανάσιμη πάλη (51 σελ.) Τομ: Η κοιλάδα των χαμένων ανθρώπων (42 σελ.)

ĔĆĕėĐē ,- ĊĐĕČĊĐē (0., :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Οι στοές των κολασμένων (52 σελ.) Ρίνγκο: Μια παράξενη ιστορία (41 σελ.)

ĔĆĕėĐē ,. ĂĕĄĐĕēĔĐē (0., :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Ο μαχητής της ελευθερίας (52 σελ.) Ρίνγκο: Ο περιπλανώμενος της κοιλάδας (41 σελ.)

198

ĔĆĕėĐē ,/ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1975 :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Μια περιπέτεια όχι σαν τις άλλες (48 σελ.) Ρίνγκο: Η εκδίκηση του αδελφού (41 σελ.)

ĔĆĕėĐē ,0 ĐċĔęăĒĊĐē (0., :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Ο μεγάλος ηρωισμός (50 σελ.) Ρίνγκο: Ενας αθώος δικαιώνεται (43 σελ.)

ĔĆĕėĐē -' ĎĐĆčăĒĊĐē (0., :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Το αίνιγμα του ρολογιού (48 σελ.) Ρίνγκο: Η υποδοχή ενός ήρωα (48 σελ.)

ĔĆĕėĐē -( ąĆċĆčăĒĊĐē (0., :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Το απόρθητο φρούριο (50 σελ.) Ρίνγκο: Τα πνεύματα εκδικούνται (46 σελ.)

ĔĆĕėĐē -) ĊĂĎĐĕĂĒĊĐē (0.- :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Το δίκαιο του δυνατού (46 σελ.) Ρίνγκο: Οι δυο Μπέλεβαν (40 σελ.)

ĔĆĕėĐē -* ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1976 :%:% ąĒė% (, Μπλεκ: Τραγωδία στο δάσος (56 σελ.) Ρίνγκο: Ο χρυσοθήρας (35 σελ.)

199

ĔĆĕėĐē -+ čĂĒĔĊĐē (0.- :%:% ΔΡΧ. 15 Μπλεκ: Ο μικρός κυνηγός (36 σελ.) Ρίνγκο: Η προφητεία του Ινδού (35 σελ.) Κεραυνός: Τα άγρια άλογα (24 σελ.), Πέπα Χολμς, Η απίθανη ντετεκτιβίνα (4 σελ.)

ĔĆĕėĐē -, ĂđĒĊČĊĐē (0.- :%:% ΔΡΧ. 15 Μπλεκ: Ενας μυστηριώδης Θεός (46 σελ.) Κεραυνός: Τα δυο παιδιά (24 σελ.) Galax: Η Μαμζέλ κόσμος (24 σελ.)

ĔĆĕėĐē -- čĂĊĐē (0.- :%:% ΔΡΧ. 15 Μπλεκ: Οι γιοί του Μανιτού (46 σελ.) Galax: Η Μαμζέλ κόσμος (24 σελ.) Τομ: Το πετρωμένο δάσος (31 σελ.) Πιφ και Παφ: Η παγίδα (2 σελ.)

ĔĆĕėĐē -/ ĊĐĕČĊĐē (0.- ă%Ă% ąĒė% (, Μπλεκ: Το άστρο των πατριωτών (56 σελ.) Ρεπόρτερ Νικ: To αίνιγμα της αερολέσχης (39 σελ.)

ĔĆĕėĐē -0 ĂĕĄĐĕēĔĐē (0.- ă%Ă% ąĒė% (, Μπλεκ: Άτιμη Πλεκτάνη (33 σελ.) Ατρόμητος: ο Ινδιάνος ήρωας (37 σελ.) Κεραυνός: Η προδοσία της αστραπής (24 σελ.)

το εξώφυλλο είναι από ιστορία ανέκδοτη στην Ελλάδα

ĔĆĕėĐē -. ĊĐĕĎĊĐē (0.- ă%Ă% ΔΡΧ. 15 Μπλεκ: Το κατόρθωμα δυο παιδιών (45 σελ.), Πράκτωρ Χ, εναντίον Ναζί (13 σελ.), Κατάσκοπος από τον Ουρανό (13 σελ.), Η Πέπα Χολμς γίνεται νούμερο (4 σελ.) Τομ: Το πετρωμένο δάσος (14 σελ.)

200

ĔĆĕėĐē .' ēĆđĔĆčăĒĊĐē (0.- ă%Ă% ąĒė% (, Μπλεκ: Μια επικίνδυνη αποστολή (41 σελ.) Κουνγκ Φου: Ο Κλέφτης (14 σελ.) Κεραυνός: Το μυστηριώδες φίλτρο (24 σελ.) Κουνγκ Φου: Η παραίτηση (10 σελ.), Ντόνα Καρακάξα (2 σελ.)

ĔĆĕėĐē .* ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1976 ă%Ă% ąĒė% (, Μπλεκ: Τα γαλάζια βέλη (46 σελ.) :XiXY`eX Jc`d1 Η καταραμένη πόλη (30 σελ.) Galax: Ο αδέσποτος πύραυλος (19 σελ.)

ĔĆĕėĐē .( ĐċĔęăĒĊĐē (0.- ă%Ă% ąĒė% (, Μπλεκ: Δυναμική Δράση (41 σελ.) Ροκ ο Αόρατος: Ο μεγάλος άλκος (21 σελ.) Μαρκ: Το μυστήριο του Φαίρβιλ (31 σελ.)

ĔĆĕėĐē .+ ĊĂĎĐĕĂĒĊĐē (0.. <%>% ąĒė% (, Μπλεκ: Ο μικρός κατάσκοπος (42 σελ.) :XiXY`eX Jc`d1 Η ψευτοϊνδιάνα (29 σελ.) Galax: Επικίνδυνη διάσωση (19 σελ.)

201

ĔĆĕėĐē .) ĎĐĆčăĒĊĐē (0.- <%>% ąĒė% (, Μπλεκ: Tο μυστηριώδες πορτρέτο (31 σελ.) Ροκ ο αόρατος: Ο μεγάλος άλκος (32 σελ.) Μαρκ: Ψευτοάγγλοι (33 σελ.)

ĔĆĕėĐē ., ĖĆăĒĐĕĂĒĊĐē (0.. <%>% ąĒė% (, Μπλεκ: Η εκδίκηση του αδελφού (38 σελ.), Μάγος μα τι… μάγος (1 σελ.) Δίκαιος: Αναγκαστική προσγείωση (19 σελ.), Μπόμπος ο απίθανος (1 σελ.) Ρακάλ, ο γιός του προϊστορικού ανθρώπου: Η επιστροφή των πανθήρων (19 σελ.) Το μαύρο διαμάντι: Εξωτικό διήγημα (2 σελ.), Πιστόλι και θάνατος (9 σελ.) Ο δραπέτης: Διήγημα (2 σελ.), Ο υπναράς (1 σελ.), Ο αχτύπητος (1 σελ.)

Μπλεκ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΠΩΝ

1970

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΠΛΕΚ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΠΩΝ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες την περίοδο της Αμερικανικής Επανάστασης, Γουέστερν, Δράσης ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Μπλεκ, Όμπραξ, Ρίνγκο, Κάπταιν Μίκι, Εικονογραφημένος Μικρός Ήρωας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Ιούλιος 1970 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 2 ΣΕΛΙΔΕΣ: 160+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 11,5 Χ 16,4 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse, Nicola Del Principe, Βύρων Απτόσογλου

ο περιοδικό “Μπλεκ των Διακοπών” υπήρξε προάγγελος του “Μεγάλου Μπλεκ” και κυκλοφόρησε σε 2 τεύχη. Το περιοδικό κυκλοφόρησε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1970. Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, το περιοδικό αποτελείται από 164 σελίδες και περιέχει ιστορίες του Μπλεκ, του Ρίνγκο, του παιδιού-φάντασμα, του Κάπταιν Μίκι και του Όμπραξ. Η ιστορία του Μπλεκ “Ιερό Βουνό” μπήκε και στο Μεγάλο Μπλεκ, Νοέμβριος και Δεκέμβριος ‘73. Η εικονογράφηση είναι του Del Principe.

ΟΜΠΡΑΞ ΤΙΤΛΟΣ: ΟΜΠΡΑΞ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες την περίοδο της Αμερικανικής Επανάστασης, Γουέστερν ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Όμπραξ, Λοχαγός Μαρκ κ.α. ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 20 Ιουνίου 1971 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 238 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 12,5 Χ 17 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse

1971

ο περιοδικό “Όμπραξ” κυκλοφόρησε στην Ελλάδα στις 20 Ιουνίου 1971 με ιστορίες του Λοχαγού Μαρκ (Il Commandante Mark) των EsseGesse και του Όμπραξ, όπως ήταν το γαλλικό όνομα του Alan Mistero, κι αυτός δημιούργημα των εβδομαδιEsseGesse. Το περιοδικό έφτασε τα 238 εβδομαδι 202

αία τεύχη. Ο Όμπραξ, είναι ένας γυμνασμένος καου-μπόυ, άσος στις μεταμφιέσεις όπως και στη γροθιά. Οι φίλοι του, Φαγάνας και Βαρώνος του Σεν Κλου, είναι πιστοί του σύντροφοι σε όλες τις περιπέτειές του. Ο Φαγάνας (Polpetta) είναι μονίμως πεινασμένος και γραφικός τύπος, αλλά ικανός στη χρήση του πιστολιού, όταν χρειαστεί. Η μεγάλη αδυναμία του Φαγάνα είναι η βρώση κεφτέδων. Ο Βαρώνος (Conte) με αριστοκρατικό στυλ, δεν σταματά να υπενθυμίζει τη γαλαζοαίματη καταγωγή του, ειδικά απέναντι στον “άξεστο” Φαγάνα. Επίσης έχει αδυναμία στο χαρτοπαίγνιο. Ο Όμπραξ θυμίζει αρκετά τον Μπλεκ στον τρόπο που “ρίχνει ξύλο” στους αντιπάλους του. Μπορεί πράγματι να εξουδετερώσει αρκετούς αντιπάλους ταυτόχρονα, ενώ έχει εξαιρετική ταχύτητα και ακρίβεια στη χρήση του πιστολιού. Ο σωματότυπός του δε, υπερέχει σαφώς των αντιπάλων του, δεδομένου ότι προσομοιάζει σε εκείνον ενός bodybuilder. Ο κοκκινομάλλης ήρωας εκδόθηκε στην Ιταλία αλλά και στη Γαλλία, από το 1966 έως το 1986 σε 242 τεύχη. Ο Λοχαγός Μαρκ δρα στην περίοδο της επαναστατημένης Αμερικής, την ίδια περίοδο με τον Μπλεκ. Μελαχρινός ο ίδιος, σε αντίθεση με τον ξανθό Μπλεκ, αλλά το ίδιο μαχητικός και πιστός στις ιδέες της ελευθερίας. Στον παρακάτω συγκριτικό πίνακα μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα των δυνατοτήτων του κάθε ήρωα.

Χαρακτηριστικά

Όμπραξ

Λοχαγός Μαρκ

Μπλεκ

ΙΚΑΝΟΣ ΣΤΗ ΓΡΟΘΙΑ

ΑΡΙΣΤΟΣ

ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ

ΙΔΑΝΙΚΟΣ

ΧΡΗΣΗ ΠΙΣΤΟΛΙΟΥ

ΑΡΙΣΤΟΣ

ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΦΕΚΙΟΥ

ΑΡΙΣΤΟΣ

ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ

ΑΡΙΣΤΟΣ

ΧΡΗΣΗ ΞΙΦΟΥΣ

ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ

ΑΡΙΣΤΟΣ

ΟΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΣΤΗΚΕ ΑΡΙΣΤΟΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ

ΑΡΙΣΤΟΣ

ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ

ΥΨΟΣ

1.85 μ.

2.00 μ.

ΕΡΩΤΑΣ

ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

ΜΠΕΤΥ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΣ ΣΤΟ ΦΛΕΡΤ

ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΕΡΩΤΕΣ

ΣΚΟΤΩΜΟΙ

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΦΟΝΟΥ

ΟΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΣΤΗΚΕ ΧΩΡΙΣ ΔΙΣΤΑΓΜΟ

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΦΟΝΟΥ

203

Lina Buffolente (1924–2007)

Η Lina Buffolente θεωρείται η κυρία του ευρωπαϊκού κόμικ. Γεννημένη στη Βιτσένζα, ξεκίνησε να εργάζεται το 1941, έχοντας πρώτα ολοκληρώσει σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών της Brera. Συνεργάστηκε με διάφορους εκδότες και παρουσίασε αξιόλογες δημιουργίες, όπως Frisco Jim, Colorado Jim, Little Jim κ.α. Θεωρείται από τους πρωτοπόρους της επιστημονικής φαντασίας στα κόμικς, μιας και πραγματοποίησε τα κείμενα και τα σχέδια στο κόμικ “lupo”, πρωτοποριακό για την εποχή (1945). Οι συνεργασίες της μετά τον πόλεμο παράγουν κλασικές δημιουργίες όπως Tom Mix, Nadia, καθώς και μετατροπές κλασικών έργων σε εικονογραφημένα (Giulio Cesare Ventura, I Miserabili, Tre Moschettieri κ.α.). Μετά το 1948 ξεκινά η συνεργασία της με τον εκδοτικό οίκο Editrice Universo, όπου και θα προσφέρει ανελλιπώς τις υπηρεσίες της για είκοσι χρόνια, σχεδιάζοντας σειρές όπως: Nick Reporter, Capitan Walter, Liberty Kid και πριγκίπισσα Fiordistella. Στην πορεία της καριέρας της συνέχισε τις ιστορίες του μικρού Ρέηντζερ Ρίνγκο Τέλλερ (Il Piccolo Ranger), ενός ήρωα, δημιουργία των Andrea Lavezzolo και Francesco Gamba. Επίσης θα συνεχίσει την επιτυχημένη ιστορία του Λοχαγού Μαρκ των Λύκων του Οντάριο (Il Commandante Mark), των EsseGesse σε συνεργασία με τον τελευταίο εναπομείναντα Guzzon.

ΖΑΓΚΟΡ

1970

ΤΙΤΛΟΣ: ΖΑΓΚΟΡ ΕΙΔΟΣ: Γουέστερν, Αθλητικές, Κατασκοπικές ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Ζαγκόρ, Ρόυ Ρέης, Κάπταιν Μίκι, Τάργκα, Τζέημς Μποντ, Κουνγκ Φου ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Δεκέμβριος 1970 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 260 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 12,5 Χ 17 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Sergio Bonelli, Gallieno Ferri, EsseGesse κ.α.

τίτλος “Ζαγκόρ”, ένα από τα ωραιότερα εικονογραφημένα της εποχής, κυκλοφόρησε για πέντε χρόνια. Ο κύκλος του στις εκδόσεις Ανεμοδουρά έκλεισε το 1975, αφού κυκλοφόρησαν 260 τεύχη. Το περιοδικό αυτό στο μέγεθος του μικρού “Μπλεκ”, αφορούσε περισσότερο “ψαγμένους” αναγνώστες. Φυσικά εκείνη την εποχή η πλειοψηφία των αναγνωστών ήταν παιδιά, αλλά δεν 204

είχαν όλα τα ίδια γούστα. Ελάχιστα ήταν τα παιδιά που διάβαζαν τα πάντα. Κι όταν λέμε τα πάντα εννοούμε από πολεμικά, κόμικς τύπου Ποπάυ ή Μπαγκς Μπάννυ, Μπλεκ, Αγόρι, έως και τα “σκληρά” κόμικς του Καμπανά. Συνήθως οι μικροί αναγνώστες, ηλικίας 7 έως 16, είχαν διαφορετικές προτιμήσεις, οι οποίες απλώς συνέπιπταν σε κάποιες περιπτώσεις. Το “Ζαγκόρ” είχε μικρότερο κοινό από το Μπλεκ και ο λόγος ήταν απλός. Η δράση δεν ήταν άμεση και οι διάλογοι ήταν περισσότεροι. Οι περιπέτειες διαδραματίζονται το 19ο αιώνα, αλλά μέσα σε ασαφές χρονικό πλαίσιο. Τα σενάρια ως επί το πλείστον είναι προσεγμένα και η δράση είναι απόρροια μιας φυσικής εξελικτικής πορείας της ιστορίας και δεν “εκβιάζεται”. Το δίδυμο Ζαγκόρ και Τσίκο είναι δυο άκρως αντίθετοι χαρακτήρες. Ο ένας ρωμαλέος, ψηλός, ακούραστος και δυνατός ο άλλος κοντός, χοντρός και φυγόπονος. Οι ιστορίες του Ζαγκόρ είναι άνισες, ως προς το περιεχόμενο τους. Υπάρχουν σε αρκετές αφελή στοιχεία, που ένας ενήλικας αντιλαμβάνεται αμέσως (κάτι που δε συνέβαινε, όταν τις διάβαζε σαν παιδί). Για παράδειγμα το γκροτέσκο στοιχείο ξεπερνάει την υπερβολή όταν ο Τσίκο χτυπιέται από κεραυνό και εκτός από ένα “καρτουνίστικο” μαύρισμα σε στυλ Ποπάυ ή Ντόναλντ, δε παθαίνει κάτι άλλο και στο αμέσως επόμενο καρέ συνεχίζει να περπατά με το σύντροφο του, σαν να μη συνέβη τίποτα. Επίσης, είναι απορίας άξιο πως οι δύο σύντροφοι διανύουν τεράστιες αποστάσεις μέσα σε αχανείς εκτάσεις χωρίς τη βοήθεια αλόγου. Ακόμα πιο παράξενο είναι πως ο Τσίκο, παρ’ ολη τη βαρυγκόμια του, καταφέρνει και ακολουθεί. Στις περιπέτειες του Ζαγκόρ ο βασικός περιβάλλων χώρος είναι το δάσος και δη το δάσος του Ντάρκγουντ. Ο Ζαγκόρ είναι ο “Ταρζάν της Αμερικής” με φανερές τις επιρροές του σχεδιαστή Γκαλένο Φέρι από τον Εντγκαρ Ράις Μπάροους. Όταν παραστεί ανάγκη ταξιδεύει από δέντρο σε δέντρο με τη βοήθεια κλιματσιδών, αφήνοντας την ανατριχιαστική πολεμική του κραυγή “Αααααχιιιακκκκ”. Το δάσος αυτό και η ευρύτερη περιοχή με τους βάλτους και τα λιβάδια είναι αποκυήματα της γόνιμης φαντασίας του Μπονέλι. Στο σημείο αυτό έχουμε επιρροή από την περίπτωση του Ρομπέν των Δασών και του δάσους του Σεργουντ. Ο ήρωας έχει ανάγκη από ένα “βασίλειο”. Και ο Ζαγκόρ είχε ανάγκη από μια περιοχή όπου, περισσότερο από τις άλλες θα ήταν κάτι σαν “βασιλιάς”. Περισσότερο για τους Ινδιάνους και λιγότερο για τους λευκούς, οι οποίοι σε αρκετές περιπτώσεις των επιβουλεύονταν, ακριβώς γι’ αυτή του τη φιλία με τους ερυθρόδερμους. 205

Ο Ζαγκόρ αποτελεί το τυπικό αρχετυπικό πλάσμα, που αντιπροσωπεύει ένα διττό αξιακό σύστημα. Την ελευθερία και την μάχη για τη δικαιοσύνη. Ο άξονας της ελευθερίας εκφράζεται μέσα από την αποδεύσμευση του ήρωα από ανέσεις, κατακτήσεις του πολιτισμού και κάθε είδους πολυτέλειες. Ο άξονας της δικαιοσύνης αντανακλάται μέσα από το ρόλο του τιμωρού κάθε κακού και παράνομου. Ο Τσίκο αποτελεί το αντιστάθμισμα εκείνο που από καιρού εις καιρόν “επαναφέρει” τον ήρωα στα “καθημερινά” και τα πιο υλικά. Αυτό το αντιστάθμισμα εκτός από χιούμορ τονίζει ακόμα περισσότερο τις αρετές του Ζαγκόρ μέσα από τη λογική του τι “απαρνιέται”. Η εμφάνιση του Ζαγκόρ είναι στα πρότυπα υπερήρωα (μας θυμίζει και τον Φάντομ του Lee Falk). Με την διαφορά ότι δεν διαθέτει υπερφυσικές δυνάμεις. Κόκκινο εφαρμοστό μπλουζάκι με ένα επιβλητικό πουλί στο στήθος και μπλε παντελόνι στα πρότυπα της άγριας Δύσης με το αποεξάσφαιρο ζωσμένο στη μέση. Μυώδης και ψηλός, το “πνεύμα με το τσεκούρι”, όπως τον απο καλούν οι ινδιάνοι, προκαλεί το δέος. Το κόμικ είναι αλλού σουρεαλιστικό, όπως κυρίως στις σκηνές με τον Τσίκο, ξυκι αλλού ρεαλιστικό. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που ο Ζαγκόρ έχει ξυ λοκοπηθεί άγρια σε μια προσπάθεια του Φέρι να δείξει ότι ο ήρωας όσο δυνατός και να είναι δεν παύει να είναι άνθρωπος. Παρ’ όλες τις ατέλειες, το κόμικ “Ζαγκόρ” αποτελεί ακόμα μια επιτυχημένη σειρά στην Ιταλία, ενώ έχει κερδίσει και φανατικούς αναγνώστες στην Ελλάδα. Στα 260 τεύχη του Ζαγκόρ, που κυκλοφόρησαν, παρέλασαν κι άλλοι ήρωες κατά καιρούς. Ο Ρόυ, ο Κάπταιν Μίκι, ο Τάργκα, ο Κάπταιν Μάρλοκ, ο Γκρέκο (αφήγημα), ο Τζέημς Μπόντ (σε σενάριο του ίδιου του Φλέμινγκ), ο Κάννον, ο Κουνγκ Φου. Το περιοδικό άλλαξε μια φορά λογότυπο στο τεύχος 53, ενώ η τιμή του ξεκίνησε από τις 3 δραχμές και τελείωσε στις 5.

Ο Ι ΣΥ Γ Κ Ρ ΟΥΣ Ε Ι Σ

του ΖΑΓΚΟΡ

Ο Ζαγκόρ εν δράσει. Σε στιγμή έξαρσης

Ο Ζαγκόρ εναντίον αρκούδας. Κλασική σύ σύ-

γκρουση αυτού του άγριου ζώου με τον ήρωα. Ίδια περίπτωση έχουμε συναντήσει και στον Μπλεκ αλλά και στον Μαρκ. Φυσικά το “πνεύμα με το τσεκούρι” χρησιμοποιεί το τσεκούρι του ως φονικό όπλο, για να βγάλει εκτός μάχης το ζώο. Το μέγεθος της αρκούδας, καθώς και η επιθετικότητα της θυμίζει Γκρίζλι.

μπορεί να βγάλει εκτός μάχης ολόκληρη αρμάδα. Η τρομερή κραυγή του “Αααααχιιιακκκκ”, το τσεκούρι του αλλά και η εν γένει εμφάνιση του προκαλεί έναν αρχικό πανικό στους αντιπάλους. Ύστερα όποιος γλιτώσει από τα χτυπήματα, τρέπεται σε φυγή. 206

∆εν χωρεί αμφιβολία πως ο Ζαγκόρ έλκει την καταγωγή του από τον Ταρζάν. Κραυγή δυνατή (διαφορετική φυσικά), και πέταγμα ανάμεσα στα δέντρα με τη χρήση κλιματσίδων.

Σε αντίθεση με τον Μπλεκ, ο Ζαγκόρ είναι περισσότερο “ανθρώπινος”. Όπως και ο Μίστερ Νο, μπορεί να γρονθοκοπηθεί, αν πέσει σε περισσότερους αντιπάλους, και να πέσει λιπόθυμος. Ο σεναριογράφος προσβλέπει σε ένα περισσότερο ρεαλιστικό σενάριο, όπου ο ήρωας “δεν μπορεί να νικάει πάντα”, με αποτέλεσμα την αύξηση του σασπένς.

. Μια Ζαγκόρ εναντίον καρχαρία

σε εικονοακόμη κλασική σύγκρουση τειας. Το ιπέ περ γραφημένο περιοδικό κή περιλια κοι ν χτύπημα με μαχαίρι στη λωτο, ευά πιο ι οχή, όπου το σημείο είνα εί ο τωθ σκο να για είναι ο μόνος τρόπος, γιγάντιος θηρευτής.

Το γιγάντιο χταπόδι. Για πολλούς θρύλος, για κάποιους πραγματικότητα. Ένα γοητευτικό τερατώδες ζώο της αβύσσου, που πάντα προκαλεί με την παρουσία του το δέος.

Ο ήρωας σε μια κλασική σκηνή ξύλου. Χρησιμοποιεί και τα δύο χέρια εξίσου καλά, όπως και σε άλλες περιπτώσεις τα πόδια. Τα θύματα πέφτουν συνήθως με την μια νοκ-άουτ. 207

Ο Τσίκο σε πολλές περιπέτειες έφερε το γέλιο με τις ενέργειές του. Στην παραπάνω φωτογραφία φυσικά είναι λίγο παρατραβηγμένο το γεγονός με το ψάρι, αλλά επιβεβαιώνει ότι, όπου βάζει το χέρι του ο χοντρός Μεξικανός, το αποτέλεσμα σίγουρα δεν θα είναι το συνηθισμένο. Αυτό ισχύει και θετικά, αφού σε άλλες περιπτώσεις κυριολεκτικά σώζει τον Ζαγκόρ από μια δύσκολη κατάσταση, με μόνο όχημα το θράσος, που πηγάζει από την απύθμενη αφέλεια του.

Η ωμή βία είναι ένα στοιχείο που χαρακτήρισε το περιοδικό σε πολλές από τις ιστορίες του. Οι “κακοί” είναι αμείλικτοι και σκοτώνουν εν ψυχρώ, χωρίς οίκτο.

Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου συμβαί συμβαίνει το απίστευτο. Να σπάει ο ήρωας μας ατσάλινη λαβή, όπως αυτή στη φωτογραφία. Έχουμε δει τον Μπλεκ να λυγίζει κάγκελα ουκ ολίγες φορές. Αλλά ακόμα και στην περίπτωση του Μπλεκ, όπου η δύναμη του ξεπερνάει κάθε προηγούμενο, δεν θυμόμαστε να σπάει κάτι μεταλλικό. Θα μπορούσε ο σεναριογράφος να κάνει κάτι περισσότερο πιστευτό, όπως το να αποσπά ο Ζαγκόρ τη λαβή από τον τοίχο.

Σε κάποιες περιπτώσεις τα σενάρια ξεπερνούν κάθε προσδοκία φαντασίας. Όπως εκείνη με το γιγάντιο ρομπότ. Σε αυτή την ιστορία παρουσιάζεται τεχνολογία, που δεν ανήκει στον 19ο αιώνα. Παρ’ όλα αυτά ο ακαταμάχητος Ζαγκόρ τα καταφέρνει πάλι.

∆εν λείπουν οι περιπτώσεις όπου ο Μπονέλι μας εκπλήσσει. Ήδη γνωρίζουμε ότι ο Ζαγκόρ δεν παρουσιάζεται άτρωτος. Σε μερικές περιπτώσεις, όπου συγκρούεται με αρκετούς αντιπάλους μπορεί και να δεχθεί αρκετές γροθιές και να τεθεί νοκ άουτ. Σπάνια όμως τίθεται νοκ άουτ, από έναν και μόνο αντίπαλο, όπως στην εικόνα. 208

Ο Ζαγκόρ ανοίγει ένα κασόνι με σύγ σύγχρονα τουφέκια τύπου Χένρι. Πρόκειται για βρετανικό όπλο εποχής 1871, κομψό και εύχρηστο, που προκάλεσε τον σκεπτικισμό κάκά ποιων, γιατί δεν είχε σφυρί κρούσης. Το όπλο διατηρήθηκε στο προσκήνιο μέχρι το 1914.

Ο Ζαγκόρ εναντίον Βίκινγκς. Μια εξαιρετική περιπέτεια του Ζαγκόρ, εναντίον μιας ξεχασμένης από το χρόνο φυλής Βίκινγκς. Ο ήρωας του Ντάρκγουντ έρχεται αντιμέτωπος με μεσαιωνικές φιγούρες βορείων πολεμιστών, με ακατάβλητο θάρρος και πυγμή. Τουλάχιστον έχει κάτι κοινό με τους πολεμιστές Βίκινγκς. Το τσεκούρι.

Το υπερφυσικό στοιχείο υπάρχει σε πολλές ιστορίες του Ζαγκόρ. ∆εν ξεχνιέται άλλωστε η ιστορία “Ζαγκόρ εναντίον βρικόλακα” που είχε δημοσιευτεί στο “Μεγάλο Μπλεκ”, μια από τις ωραιόωραιό τερες ιστορίες του Ζαγκόρ. Στην ιστορία, που αντιπροσωπεύει η φωτογραφία, ο Ζαγκόρ βρίσκεται αντιμέτωπος με Ζόμπι. Όπως διακρίνεται καθαρά από τη φωτογραφία τα ζόμπι είναι… αληθινά. Οι σφαίρες τα διαπερνούν κι εκείνα συνεχίζουν ακάθεκτα.

Ο Ζαγκόρ σε ρόλο… Μπλεκ. Η μετακίνηση ενός τεράστιου βράχου είναι κάτι που μας έχει συνηθίσει ο ήρωας των κυνηγών, όχι όμως και ο λιγότερο ογκώδης Ζαγκόρ. Απ’ ό,τι βλέπουμε όμως, από τη φωτογραφία, τα καταφέρνει άριστα και σε αυτό τον άθλο. 209

Χάρη σε βρικόλακες, ζόμπι, Βίκινγκς και άλλα, ο σεναριογράφος αποδεικνύει για μια ακόμα φορά ότι μπορεί να συνδυάσει εκτός από τη δράση και τον τρόμο επίσης τη φαντασία και το χιούμορ. Το συγκεκριμένο ζώο στην φωτογραφία έχει βρεθεί μόνο… στις σελίδες του περιοδικού Ζαγκόρ.

Μια από τις ωραιότερες ιστορίες του Ζαγκόρ είναι εκείνη με το τέρας της λίμνης. Η ιστορία αυτή κρατάει σε εγρήγορση τον αναγνώστη ως το τέλος. Συνδυάζει την περιπέτεια με το μεταφυσικό στοιχείο, ενώ το εύρημα φυλάσσεται για το τέλος. Πραγματικά μια περιπέτεια που τα συνδυάζει όλα, την οποία κατατάσσουμε στις κορυφαίες μαζί με εκείνη με το βρικόλακα.

Οι συγκρούσεις με ινδιάνους είναι αρκετές για το ”πνεύμα με το τσεκούρι“, παρ’ όλο που οι περισσότερες φυλές τον σέβονται, ενώ άλλες τον έχουν θεοποιήσει. Στη φωτογραφία μια χαρακτηριστική σύγκρουση του Ζαγκόρ με ινδιάνους. 210

Sergio Bonelli (1932-2011) Ο μεγαλύτερος εκδότης κόμικς της Ιταλίας και ένας από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς. Γιος του συγγραφέα κόμικς Τζιοβάνι Λουίτζι (δημιουργός του μπεστ σέλερ ουέστερν ήρωα Τεξ Ουίλερ) και της εκδότριας Τέα Μπερτάσι Μπονέλι, συνδύασε τα ταλέντα των γονέων του. Ο Σέρτζιο Μπονέλι όταν ανέλαβε τα ηνία της οικογενειακής επιχείρησης καθιέρωσε το φορμάτ Μπονέλι (μαλακό εξώφυλλο, 13Χ22 εκ., ασπρόμαυρο, 96-συν σελίδες). Το φορμάτ αυτό έγινε σύντομα στάνταρντ, καθώς στους Ιταλούς άρεσε να έχουν μεγάλα κόμικς που έμοιαζαν με βιβλία και εκτόξευσε τις πωλήσεις όλων των τίτλων (με πρωτοστάτη τον Τεξ) στα ύψη. Με το καλλιτεχνικό όνομα Γκουίντο Νολίτα (δεν ήθελε να τον μπερδεύουν με τον ήδη διάσημο πατέρα του), ο Σέρτζιο Μπονέλι δημιούργησε δυο σημαντικούς χαρακτήρες: τον φανταστικό Ζαγκόρ, με στοιχεία ουέστερν (με τον καλλιτέχνη Γκαλένο Φέρι) το 1961, και τον περιπετειώδη Μίστερ Νο, το 1975. Άλλοι σημαντικοί χαρακτήρες του Μπονέλι περιλαμβάνουν: τον Μάρτιν Μίστερι (δημιουργήθηκε από τον Αλφρέντο Καστέλι το 1982), που είναι ένας αρχαιολόγος διανοούμενος που ασχολείται με μυστήρια όπως η Ατλαντίδα, τα ΑΤΙΑ και οι Ναΐτες Ιππότες. Ο Νάθαν Νέβερ, (δημιουργήθηκε από τον Αντόνιο Σέρα, τον Μπέπι Βίνια και τον Μικέλε Μέντα το 1991) ένας ντετέκτιβ σε μια μελλοντολογική πόλη τύπου Μπλέιντ Ράνερ. Επίσης ο Ντύλαν Ντογκ (δημιουργήθηκε από τον Τιτσιάνο Σκλάβι το 1986), ένας ερευνητής του τρόμου που έγινε πολύ δημοφιλής (μόνο ο Τεξ τον ξεπερνάει σε πωλήσεις). Ο Μπονέλι ήταν περισσότερο προσηλωμένος στον ανθρώπινο παράγοντα, παρά στην επιχειρηματική πλευρά της δουλειάς του και ο χαμός του σηματοδότησε το κλείσιμο μιας σημαντικής για τα κόμικς εποχής.

Gallieno Ferri (1929- )

Γενοβέζος εικονογράφος από τους μεγαλύτερους που πέρασαν στην ιταλική σκηνή κόμικς. H άψογη συνεργασία του με τον Μπονέλι οδήγησε στην δημιουργία δυο εμβληματικών σειρών, Ζαγκόρ και Μίστερ Νο. Παλαιότερες δημιουργίες του είναι “Il Fantasma Verde” και “Piuma Rossa”, “Maskar”, “Tom Tom”, “Thunder Jack”, αλλά και “Kid Colorado”, “Jim Puma”, “Agent Secret”, “Le Fantôme Vert”.

211

ΜΙΣΤΕΡ ΝΟ 1976

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΣΤΕΡ ΝΟ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες στην Νοτιοαμερικάνικη ζούγκλα ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Μίστερ Νο και διάφορα διηγήματα στην έκδοση της Α’ περιόδου ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Α’ Περίοδος – Απρίλιος 1976 / Β’ Περίοδος - Ιούνιος 1986 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: Α’ Περίοδος – 10 / Β’ Περίοδος - 56 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: Α’ Περίοδος – 136+4 εξωφύλλου / Β’ Περίοδος – 96+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Α’ Περίοδος – 14 Χ 21 cm / Β’ Περίοδος – 13,5 X 19 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Sergio Bonelli, Gallieno Ferri

Μίστερ Νο, θεωρείται από τις ωραιότερες δημιουργίες του Sergio Bonelli. Πρωτοεκδό Πρωτοεκδόθηκε στην Ιταλία το 1975. Ενας αντιήρωας, περιθωριακός με χρυσή καρδιά και τεράστιες ικανότητες που οι περισσότερες διαδραματίζονται στην ζούγκλα του Αμαζονίου. Ο ήρωας αυτός που “καταφέρνει” να βάλει τον εαυτό του σε δύσκολες καταστάσεις, γοητεύει με τις περιπέτειες του και την ικανότητα επιβίωσής του. Το σχέδιο και το κλίμα των ιστοριών όπως είναι φυσικό “φέρνει” στον Ζαγκόρ ενώ όπως και εκεί οι ιστορίες ποικίλουν από το καθαρά ρεαλιστικό στις παρυφές του υπερφυσικού. Το πιοτό και το αεροπλάνο πάιπερ αχώριστοι φίλοι του. Δύσκολα μπορεί να κρατήσει χρήματα στα χέρια του καθώς είναι ανοιχτοχέρης και bon viveur. Οι γροθιές και οι κάθε είδους αψιμαχίες γεμίζουν τις σελίδες των ιστοριών του ενώ δεν είναι και λίγες οι φορές που ο ίδιος ο Μίστερ Νο, δέρνεται και ταπεινώνεται από τους αντιπάλους του. Η ζούγκλα του Αμαζονίου, πυκνή και βαθιά, αποτελεί ιδανικό τόπο για το ξετύλιγμα των περιπετειών του. Τζάγκουαρ, τάπιροι, ανακόντα παρελαύνουν στις σελίδες των ιστοριών με αυτόν πρωταγωνιστή. Η πρώτη ιστορία διαδραματίζεται το 1952, λίγο μετά το τέλος του Β΄παγκοσμίου πολέμου και η τελευταία το 1969. Ο ίδιος ο Μίστερ Νο είναι πρώην στρατιώτης του Αμερικανικού στρατού. Μετά το τέλος του πολέμου κατέφυγε στο Μανάους του Αμαζονίου για να ξεχάσει τη φρίκη του πολέμου. Εκεί έκανε παρέα με έναν πρώην ναζιστή, τον Ες Ες. Οι περισσότερες περιπέτειες του βέβαια λαμβάνουν χώρα στη Νότια Αμερική και δη στην Αμαζονία αλλά υπάρχουν και κάποιες που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη, στην Αφρική και στην Ασία. Το περιοδικό εκανε επιτυχία στην Τουρκία αλλά και σε χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε σε δύο περιόδους. Την μία το 1976 και την άλλη μια δεκαετία αργότερα, φτάνοντας στο τεύχος 56.

212

ΔΙΚΑΙΟΣ

ΤΙΤΛΟΣ: ΔΙΚΑΙΟΣ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό με περιπέτειες δράσης, πολεμικές, χιουμοριστικά στριπς ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Δίκαιος, Ρακάλ, Ένα αγόρι πάει στον πόλεμο, Τέντυ Τεντ ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Ιούλιος 1976 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 24 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14 Χ 24,6 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Jean Ollivier, Raphael Marcello κ.α.

Δίκαιος συνδύαζε την επιστημονική κατάρτιση και τη χαρισματική φυσιογνωμία ενός ανθρώπου που ήξερε τζούντο, καράτε και πολεμούσε τους “κακούς”. Ο Δίκαιος συνδύαζε σε “ένα” δύο τύπους ηρώων. Του καλοζωιστή bon viveur “τύπου Τζέημς Μποντ” (που κάπνιζε πούρα και έπινε κοκτέιλ) και ταυτόχρονα ενός αμείλικτου πολέμιου κάθε μορφής αδικίας.

1976

Ο απεσταλμένος στη Γενεύη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, είναι μια μοντέρνα προσωπικότητα, που δεν είναι ούτε δημοσιογράφος ούτε ντετέκτιβ. Οι ιστορίες του δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Pif Gadget από το 1973 έως το 1977. Εκτός του Δίκαιου το περιοδικό φιλοξένησε ιστορίες του Ρακάλ (ο γιός του προϊστορικού ανθρώπου), του Roger Licrureux, τον καου-μπόυ Τέντυ Τεντ των Francisco Hidalgo και Roger Licureux και κάμποσα καρτουνίστικα κόμικ. Αξιοσημείωτο είναι ότι η φυσιογνωμία του Δίκαιου, χρησιμοποιήθηκε για να απεικονίσει τον Τζιμ Άνταμς στο “Μικρό Σερίφη”.

Raphael Marcello (1929-2007)

O Raphael Marcello (1929-2007) ξεκίνησε την καριέρα του στο Παρίσι το 1948. Στην Pif Gadget δημιούργησε την πλέον διάσημη φυσιογνωμία του Dr. Justice, σε συνεργασία με τον συγγραφέα Jean Ollivier. Συνεργάστηκαν επίσης για την δημιουργία της τηλεοπτικής σειράς “Οι χειραγωγοί” με τον Víctor Mora. Σημαντική συμμετοχή είχε επίσης στη σειρά των εκδόσεων Larousse, για την Ιστορία των κόμικς στη Γαλλία. 213

Jean Ollivier (1925-2005)

Ο Jean Ollivier (1925-2005) ήταν δημοσιογράφος και σεναριογράφος ιστοριών κόμικς. Ξεκίνησε το 1948 στην εφημερίδα Vaillant. Είναι ο δημιουργός των Yves le Loup με τον René Bastard το 1947, Ragnar με τον Eduardo Coelho το 1955, Loup Noir με τον Kline το 1969 και φυσικά του Docteur Justice. Το 1955 δημιούργησε τον χαρακτήρα Ragnar με τον Eduardo Coelho, πάνω σε ένα θέμα που τον απασχόλησε σε όλη την καριέρα του: Το θέμα των Βίκινγκς. Η δημιουργία του Δόκτωρα Δίκαιου ήταν μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του. Στις εκδόσεις Pif/La Farandole και Messidor/ La Farandole, έγραψε το σενάριο για κόμικ που αφορά την Γαλλική επανάσταση.

ΤΖΑΓΚΟΥΑΡ ΤΙΤΛΟΣ: ΤΖΑΓΚΟΥΑΡ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό με περιπέτειες δράσης, Γουέστερν ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Τζάγκουαρ, Ζαγκόρ, Ρεπόρτερ Νικ, Μάρκο Πόλο, Καθηγητής Τσιμπούκας κ.α. ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 18 Δεκεμβρίου 1975 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 33 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14 Χ 20,5 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Sergio Bonelli, Gallieno Ferri, EsseGesse κ.α.

1975

ο Τζάγκουαρ ήταν ένα περιοδικό στα πρότυπα του Μπλεκ και του Ζαγκόρ. Πολλή περιπέτεια και ιστορίες όπως γουέστερν, περιπέτειες εποχής, καρτούν (Οι αχτύπητες περιπέτειες του καθηγητή Τσιμπούκα, καθώς και Ζαγκόρ και Κάπταιν Μίκι). Το περιοδικό, όμως, δεν τράβηξε ιδιαίτερα και έκλεισε στα 34 τεύχη, ίσως γιατί δεν είχε τον ήρωα “κράχτη”, παρά στηριζόταν σε περιφερειακές ιστορίες που συνέθεταν ένα μη δομημένο σύνολο. Φυσικά στο τεύχος 1 ξεκίνησε με τον τιμωρό “Τζάγκουαρ”, που έδινε και το όνομα του στο περιοδικό σε μια σειρά γουέστερν, που όμως δεν είχε το ειδικό βάρος Τζάγκουενός Μπλεκ ή ενός Μαρκ. Οι ιστορίες του Ζαγκόρ, που μπήκαν στο Τζάγκου αρ, δεν ξαναεκδόθηκαν σε άλλο έντυπο. Η μία τελειώνει απότομα (έχουν κόψει σελίδες από το πρωτότυπο ιταλικό) για άγνωστο λόγο, ενώ η άλλη μένει ατελείωτη λόγω του σταματήματος της έκδοσης.

ďĄāùćčĐāĎ ( (/&()&(0., Τζάγκουαρ : Η κοιλάδα του ήλιου (20 σελ.) Μπιλ και Μπάρρυ : Ο Μικρός Δραπέτης (11 σελ.) Κάπταιν Μάρλοκ : Ο Λαός του Ζινκάρ (5 σελ.) Ζαγκόρ : Η προθεσμία των Κιογούα (10 σελ.) Οι αχτύπητες περιπέτειες του καθηγητή Τσιμπούκα (10 σελ.) Κάπταιν Μίκι : Περιπέτεια στο Ρίο Νόρτε (10 σελ.) 214

1976 ΤΙΤΛΟΣ: ΜΠΟΖΟ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό με παιδικές, χιουμοριστικές ιστορίες ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Μπόζο, Ζιμ-μπουμ, Γιαγιά ΗΖ-333, Ρουκ το ινδιανάκι, Χοντρός και Λιγνός ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 24 Ιουνίου 1976 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 20 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14 Χ 21 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι Γάλλοι Δημιουργοί

ο καλοκαίρι του 1976 ο Ανεμοδουράς προσέθεσε ένα ακόμη περιοδικό στο ενεργητικό του: Τον Μπόζο. Το περιοδικό ακολουθούσε τις προσταγές της εποχής στο χρωματισμό, μισές σελίδες στο γνωστό πορτοκαλί και οι άλλες μισές έγχρωμες. Το τεύχος 1 περιέχει μια μεγάλη ιστορία με τίτλο “Γραμμα“Γραμμα τοκλέφτες”, χωρισμένη σε Α΄ και Β΄ μέρος, καθώς και μια ιστορία με τη “Γιαγιά ΗΖ-333”. Το περιοδικό κυκλοφόρησε σε 20 τεύχη και δεν μακροημέρευσε. Καρτουνίστικου στυλ ιστορίες, με εύθυμο περιεχόμενο, για μικρότερα παιδιά, ο Μπόζο είναι δημιουργία του Αμερικανού Larry Harmons (1925-2008). Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τους Γάλλους δημιουργούς του. Το περιοδικό σε καθαρά καρτουνίστικο ύφος εξελίσσεται εναλλάσσοντας τις ιστορίες του, κρατώντας σταθερή μόνο εκείνη του Μπόζο. Για παράδειγμα στο τεύχος 5 υπάρχουν οι εξής ιστορίες: Το δώρο, Μινιτρίκ και Σία, Γιαγιά ΗΖ – 333, Η Αντζουλίνα και ο πονηρός Βασιλιάς.

215

ΤΙΤΛΟΣ: ΠΙΝΟΚΙΟ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό με παιδικές, χιουμοριστικές ιστορίες ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Πινόκιο, Ριρίκος, Τσέπο, Πονηρόγατος, Κάκιστρος ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Α’ Περίοδος – 1η Ιουλίου 1975 / Β’ Περίοδος – 1984/ Γ’ Περίοδος – 12 Ιουνίου 1991 / Δ’ Περίοδος – 2004 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: Α’ Περίοδος – 82 / Β’ Περίοδος – 90 / Γ’ Περίοδος – 87 / Δ’ Περίοδος – 46 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Α’ έως Γ’ Περίοδος – εβδομαδιαία / Δ’ Περίοδος – μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: Α’ έως Γ’ Περίοδος – 64+4 εξωφύλλου / Δ’ Περίοδος – 96+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: Α’ Περίοδος – 12,5 Χ 17 cm / Β’ έως Δ’ Περίοδος – 13 X 18 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Sandro Dossi, Pierluigi Sangalli

1975

γνωστός μας σε όλους Πινόκιο, δημιούργημα του Carlo Collodi “έρχεται” σε εικονογραφημένη μορφή στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 με αξιοσημείωτη επιτυχία. Ο ήρωας πλαισιώνεται από τους Τσέπο, Όττο, Ριρίκο, Πονηρόγατο κ.α. Το περιοδικό απευθύνεται σε πιο μικρούς αναγνώστες και πράγματι κατακτά το δικό του κοινό. Ρόλο σε αυτό παίζει και το ύφος αλλά και το σχέδιο των ιστοριών, θυμίζει Ποπάυ και είναι φυσικό μιας και οι σχεδιαστές είναι οι ίδιοι περίπου άνθρωποι. Το περιοδικό ξαναεκδόθηκε το ‘84, το ‘91 και το 2004 με μικροαλλαγές, κυρίως στις διαστάσεις του. Το βασικό σενάριο είναι απλό. Ο μικρός Πινόκιο, γιoς του μαραγκού Τσεπέτο, μπλέκεται σε απίστευτες ιστορίες, στις οποίες δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τον προδίδει το μεγάλωμα της μύτης του όταν λέει ψέματα. Τεμπελάκος καθώς είναι, δεν αρκείται στις οικιακές δουλειές, για τις οποίες τον προορίζει ο μαστροΤσεπέτο. Ο Πινόκιο ονειρεύεται καταστάσεις και περιπέτειες και αυτές έρχονται. Το μαγικό στοιχείο είναι έντονο στις ιστορίες του Πινόκιο, με τον μικρό ξυλάνθρωπο να γοητεύει με τον τρόπο που κατορθώνει να ξεμπλέκει από αυτές. Ο Πινόκιο κυκλοφόρησε στην Ιταλία από το 1975 έως το 1985. Τα κείμενα ήταν του Motta, ενώ οι σχεδιαστές ήταν οι Tiberio Coantuoni, Sandro Dossi, Pierluigi Sangalli, Alberico Motta. Τα τελευταία χρόνια ανέλαβε ο Nicola del Principe, ο οποίος άλλαξε το στυλ του ήρωα. Μια άλλη χαρακτηριστική φιγούρα του περιοδικού είναι ο Τσέπο – ο καλός διαβολάκος, που ήταν μια δημιουργία του Giulio Chierchini, ενώ πρωτοσχεδιάστηκε από τον Giovan Battista Carpi. Στη συνέχεια, τη σκυτάλη πήρε ο Luciano Gatto και ο Pierluigi Sangalli. Ο διάβολος αυτός προσπαθεί πάντα να κάνει το καλό, με αποτέλεσμα να προκαλεί την οργή του Βελζεβούλ και να εκδιώχνεται από την κόλαση. Ο Τσέπο υπήρξε ο αγαπημένος ήρωας του Sandro Dossi, ο οποίος τον αποτύπωσε με μεγαλύτερη επιτυχία από όλους, κατά τη γνώμη μας. 216

Alberico Motta (1937- )

Ο Alberico Motta (1937- ) είναι μια πολυσύνθετη φυσιογνωμία στο χώρο των εικονογραφημένων, κυρίως σε ήρωες καρτουνίστικους και περισσότερο παιδικούς. Έχουμε δει δουλειά του σε αρκετά έντυπα, που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα, με ήρωες όπως Τσέπο, Ποπάυ, Τιραμόλα, Πινόκιο, Όττο, Τομ και Τζέρι κ.α. Η καριέρα του “ανεβαίνει” περισσότερο, όταν κατά το 1980, αναλαμβάνει να σχεδιάσει ήρωες του Disney, με τους Μίκυ Μάους και Ντόναλντ. Θεωρείται από τους νεότερους ο πατριάρχης των κόμικς.

Pierluigi Sangalli (1938- )

Ξεκίνησε την καριέρα του με στόχο να γίνει λογιστής αλλά γρήγορα τον απορρόφησε η μεγάλη του αγάπη, το σχέδιο. Το 1958 άρχισε τη συνεργασία του με το περιοδικό Soldino. Θεωρεί δάσκαλό του τον Alberico Motta. Ήταν κι αυτός από τους βασικούς δημιουργούς των Ποπάυ, Πινόκιο, Τσέπο κλπ. Οι πρώτες ιστορίες του Ποπάυ στην Ελλάδα το 1973 έφεραν την υπογραφή του με μελανωτή τον Sandro Dossi, ενώ στην συνέχεια άλλαξε το σχεδιαστικό στυλ του, κάτι που συμβαίνει σε πολλούς σχεδιαστές, στο πέρασμα του χρόνου. Δημιούργησε και δικούς του χαρακτήρες όπως: Mago Merlotto, il fantasma Eugenio, Giannina Calamity, Gipo και Super Boy. Στους χαρακτήρες που δημιούργησε έγραφε πάντα και το σενάριο, ενώ στους άλλους υπέγραφε ένα 30% των ιστοριών. Έκλεισε την καριέρα του το 2005.

Sandro Dossi (1944- )

Ο Dossi, μικρός, διάβαζε τις ιστορίες του Καρλ Μπαρκς με τους ήρωες του Disney κι αυτό του έδωσε το πρώτο έναυσμα να γίνει σχεδιαστής. Ξεκίνησε από τις εκδόσεις Bianconi, το 1961, κάνοντας το ντεμπούτο του σαν μελανωτής (inker) του Pierluigi Sangalli (και τους δύο φυσικά τους θυμόμαστε σαν σχεδιαστές του Ποπάυ). Το πραγματικό του ξεκίνημα σαν δημιουργού έγινε με τις ιστορίες του γάτου Felix, ενώ στην πορεία της καριέρας του έκανε και πολλές ιστορίες με ήρωες του Disney. Φυσικά ήταν και ένας από τους σχεδιαστές του Πινόκιο. Ο αγαπημένος του ήρωας είναι ο Τσέπο, τον οποίο (όπως και ο Sangalli) τον εξέλιξε σχεδιαστικά, όπως φαίνεται και από τις παρακάτω εικόνες. Ο Dossi καταπιάστηκε με τον Τσέπο το 1968. Άλλοι ήρωες, με τους οποίους καταπιάστηκε, είναι οι Bugs Bunny, Wile E. Coyote, Daffy Duck, Tweety, Silvestro.

217

ΤΙΤΛΟΣ: ΣΙΝΕΑΚ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό με παιδικές, χιουμοριστικές ιστορίες ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Όττο, Κυβερνήτης Μπανάνα, Μπιλ ο μικρός καουμπόι ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Απρίλιος 1970 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 32 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 32+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 12 Χ 17 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Luciano Bottaro και άλλοι Ιταλοί δημιουργοί

ον Απρίλιο του 1970 κυκλοφόρησε ένα ακόμα περιοδικό του Ανεμοδουρά με τίτλο ΣΙΝΕΑΚ. Το περιοδικό, στα πρότυπα του ΠΟΠΑΥ, ήταν ιταλικής προέλευσης και έκλεισε στα 32 τεύχη. Κυκλοφορούσε κάθε Τρίτη με έγχρωμο εξώφυλλο και μέσα τη γνωστή πορτοκαλί απόχρωση. Το Σινεάκ, ήταν ένα μικρό περιοδικό, τύπου “τσέπης”, που απευθυνόταν σε πολύ μικρά παιδιά. Ο σκοπός του Ανεμοδουρά ήταν να δημιουργήσει μια επιτυχία, στις μικρότερες ηλικίες, των παιδιών, που μόλις είχαν ξεκινήσει να διαβάζουν. Το Μπλεκ, που είχε ξεκινήσει μόλις ένα χρόνο πριν, διαφαινόταν ότι απευθυνόταν σε λίγο μεγαλύτερα παιδιά.

1970

Luciano Bottaro (1931-2006)

Ο δημιουργός των περισσοτέρων ιστοριών στις σελίδες του περιοδικού είναι ο Luciano Bottaro (1931-2006). Με επιρροές από διάφορες σχεδιαστικές σχολές - και από τον Μπαρκς, ο Bottaro δημοσίευσε δουλειές του σε πολλές ευρωπαΐκές χώρες: Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Πορτογαλία, στην πρώην Γιουγκοσλαβία κ.α. Το 1949 θα δημοσιεύσει τις πρώτες του δουλειές στο περιοδικό Lo Scolaro. Ο κουρσάρος Αρόλντο αποτελεί την πρώτη του προσωπική δημιουργία. Το 1951-1952 αρχίζει να σχεδιάζει τις πρώτες του ντισνεϊκές ιστορίες στο περιοδικό Topollino. Πολλές ενδιαφέρουσες ιστορίες κοσμούν το βιογραφικό του. Ο στόχος του ήταν τα παπιά να πρωταγωνιστήσουν σε κλασικά έργα μεγάλων συγγραφέων όπως ο Φάουστ, η Ιλιάδα, το νησί των Θησαυρών κ.α. Εκτός αυτών, ο Bottaro δημοσίευσε ιστορίες με θεματολογία εμπνευσμένη από την επιστημονική φαντασία και ήρωες όπως ο επιστήμονας Ζαντάφ ή ο Κρόνιος Ρεμπώ. Στην εξέλιξη της δημιουργικής του καριέρας, θα δημιουργήσει και ανεξάρτητες παραγωγές με ήρωες όπως ο πειρατής Πεπίτο, το μανιταράκι Πονπόν, το δίδυμο Ουίσκυ και Γκόκο αλλά και ο Λοχίας Μπάλντο. Το έργο του χαρακτηρίζεται από εντελώς προσωπικό στυλ –όπως όλων των μεγάλων δημιουργών– με σουρεαλιστικές πινελιές και γκαφατζίδικες καταστάσεις. Πολλές από τις ιστορίες του είναι σε σχέδιο του Alberico Motta. 218

ΤΤΙΤΛΟΣ: ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΕΙΔΟΣ: Εικονογραφημένα Παραμύθια ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 12 Νοεμβρίου 1976 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 5 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 16+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14 Χ 20,5 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Massimo Fecchi, S. Costa

Ε 1976

βδομαδιαίο περιοδικό που εκδόθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1976. Κυκλοφορούσε κάθε Παρασκευή. Το περιοδικό, που δεν μακροημέρευσε περιείχε απλές ιστορίες για παιδιά μικρής ηλικίας. To λιτό σκίτσο, είναι φιλικό για αυτές τις ηλικίες που νοιώθουν ότι μπορούν να το αναπαράγουν. Το ίδιο και οι διάλογοι που είναι απλοί και προσιπροσι τοί. Βέβαια δε λείπει το μυστήριο και η αγωνία που το καθιστούν συναρπαστικό ανάγνωσμα.

Massimo Fecchi (1947- )

Ιταλός σχεδιαστής, που τελείωσε την σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης. Ξεκίνησε το 1964 από το περιοδικό dell’Unita, όπου ανέλαβε τη σειρά Picchio & Pacchio. Γνωστές του δημιουργίες είναι οι Globulo Rosso και ο Giuseppe (ο νευρικός δημοσιογράφος), ενώ μεταξύ άλλων υπήρξε και σχεδιαστης της Jacula. Οι ιστορίες που περιέχονται στα “Χρωματιστά Παραμύθια” είναι δικές του δημιουργίες. Έχει επίσης σχεδιάσει και πολλές ιστορίες του Disney με τα παπιά. Εχει επιρροές από τον Benito Jacovitti αλλά και από τον Albert Uderzo. 219

1968 ΤΙΤΛΟΣ: ΠΕΠΙΤΟ ΕΙΔΟΣ: Χιουμοριστικές ιστορίες, γουέστερν ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Καραγκιόζης, Πεπίτο, Μικρός Ελευθερωτής ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Ιανουάριος 1969 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 12 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 13,5 Χ 18,5 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Ανεμοδουράς Στέλιος, Βύρων Απτόσογλου, Βίκτωρας Κολής

πάνιο περιοδικό των τελών της δεκαετίας του 1960. Το περιοδικό κυκλοφορούσε κάθε δεύτερη Τρίτη και είχε ως επί το πλείστον ελληνικό περιεχόμενο. Ο “Καραγκιόζης” ήταν σε σχέδιο Απτόσογλου και κείμενα Αν. Στέλιου (Στέλιου Ανεμοδουρά). Ο Πεπίτο είναι σε σχέδιο Βίκτωρα Κολή και κείμενα πάλι του Στέλιου Ανεμοδουρά, ενώ, ο “Μικρός Ελευθερωτής”, είναι μάλλον γαλλικής προέλευσης. Τέλος, περιλαμβάνει και ιστορίες με το “Ατρόμητο Ελληνόπουλο” (“Ο Μικρός Μπουρλοτιέρης”).

220

ΤΙΤΛΟΣ: Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό με παιχνίδια, Κατασκευές, Τεστ, Μυθολογία, Γεωγραφία, Εφευρέσεις ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Απρίλιος 1974 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 21 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαίο ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 Χ 29 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

1974

“Παράδεισος του παιδιού” πρωτοκυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1974. Ήταν ένα περιοδικό για παιδιά με ποικίλη ύλη, το οποίο όμως σταμάτησε την κυκλοφορία του προσωρινά τον Οκτώβριο του 1975 και επανήλθε στην κυκλοφορία το Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Τον Μάρτιο του 1976 έκλεισε οριστικά. ΠαραΤο περιοδικό περιείχε Παρα μύθια, Παιχνίδια, Κατασκευές, Εγκυκλοπαιδικά, Τεστ, ΜυθοΜυθολογία, Ιστορία, Θρησκεία, ΓεωΓεωγραφία, Εφευρέσεις.

221

1975

ΤΙΤΛΟΣ: ΤΖΟΝΝΥ ΛΟΓΚΑΝ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό με χιουμοριστικές ιστορίες ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Τζόννυ Λόγκαν, Δις-δισ-δισδισεκατομυριούχους, τα Τιγράκια κ.α. ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Μάιος 1975 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 21 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 15 Χ 21 (τεύχη 1-18), 21 Χ 28 (τεύχη 19-21) ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Romano Garofalo, Leone Cimberllin

εριοδικό ιταλικής καταγωγής, που στόχο του είχε να προσφέρει το γέλιο. Εκτός του Τζόννυ Λόγκαν, συμμετοχή είχαν, και οι δισ-δισ-δισεκατομμυριούχοι, τα τιγράκια (μια παρέα νεαρών με ποδήλατα),οι 3 σούπερ, o Χουγκ, ο τρωγλοδύτης και ο Τζων Φάκτορ ο Μυστικός Πράκτωρ! Το περιοδικό είχε ένα ιδιότυπο χιούμορ, περισσότερο καυστική σάτιρα και ειρωνεία. Η σειρά είναι δημιουργία των Romano Garofalo (σενάριο) και Leone Cimbellin (σχέδιο) το 1972, για τις εκδόσεις Dardo. Ο στόχος του κόμικ αυτού ήταν να παρωδήσει πολιτικές καταστάσεις και να διακωμωδήσει σχεδόν τα πάντα. Από πολιτικούς μέχρι την εκκλησία, ενώ δεν ξέφυγε από το στόχαστρο του ούτε η ιταλική μαφία αλλά ούτε και οι φεμινίστριες της εποχής του ‘70. Ακριβώς επειδή αφορούσε περισσότερο τη γείτονα χώρα και τις εκεί καταστάσεις, ήταν δύσκολο να επιτύχει στην Ελλάδα του ‘70, ακόμα περισσότερο δε, επειδή το κοινό, στο οποίο απευθυνόταν (λόγω εποχής) ήταν περισσότερο ανήλικο.

Leone Cimbellin (1926- )

Σπουδαίος Ιταλός σχεδιαστής, που έγινε διάσημος για το σχέδιο του “Τζόννυ Λόγκαν”. Άρχισε να σχεδιάζει από τη δεκαετία του 1940, με πρώτη του ιστορία την περιπέτεια του Petto di Pollo. Στις αρχές της καριέρας του συνεργάστηκε με τη γνωστή μας από τον “Λοχαγό Μαρκ”, Lina Buffolente, ενώ από την ομώνυμη ιστορία του Gian Luigi Bonelli, σχεδίασε τον “Red Carson”. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 αρχίζει να στρέφεται σε πιο κωμικές ή και ερωτικές σειρές. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 συνεργάζεται με τις εκδόσεις Sergio Bonelli, δημιουργώντας σχέδια για τους “Martin Mystère” και “Nathan Never”. Το 2006 στην επέτειο για τα 40 χρόνια του “Λοχαγού Μαρκ” σχεδιάζει την ιστορία “Avventura ai Caraibi”, που κυκλοφόρησε με τον αριθμό 45. Η όλη του καλλιτεχνική ιστορία εμπεριέχεται στο βιβλίο του David Barzi, που κυκλοφόρησε το 2002. 222

Romano Garofalo (1941- )

Από τους πλέον δημιουργικούς κομίστες της δεκαετίας του 1970 και του 1980. Σπούδασε ανθρωπιστικές επιστήμες αλλά και ψυχολογία, πριν μπει δυναμικά στον χώρο των κόμικς. Συνέδεσε το όνομα του με τον “Τζόννυ Λόγκαν”, μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες στην Ιταλία της δεκαετίας του 1970. Συνεργάστηκε με σπουδαίους σχεδιαστές όπως: Leone Cimpellin, Giorgio Cavazzano, Giorgio Trevisan, Silvano Sacchetti, Giuseppe Scapigliati, Massimo Albini, Giovanni Zaccagnini, Silvia Mondini, Silver e Clod. Σήμερα ασκεί κριτική και σάτιρα μαζί με μεγάλη ομάδα γελοιογράφων σε μεγάλες ιταλικές εφημερίδες.

ΤΙΤΛΟΣ: ΚΟΚΟΜΠΙΛ ΕΙΔΟΣ: Σουρεαλιστικές, χιουμοριστικές ιστορίες ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Κοκομπίλ ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Ιούλιος 1974 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 10 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 22 X 28,6 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Benito Jacovitti

1974

ο περιοδικό αυτό, σε μεγάλο σχήμα, κυκλοφόρησε στην χώρα μας σε μια περίοδο, που δεν είχε αναπτυχθεί κουλτούρα για τέτοιου είδους κόμικς. Ιδιόρρυθμο σχέδιο, σουρεαλιστική δομή, πυκνή παρουσίαση και δράση, είναι τα βασικά συστατικά του “Κοκομπίλ”. Το παιδικό μάτι δεν ήταν συνηθισμένο σε 15 πυκνά καρέ σε μια σελίδα, ενώ ο καρτουνίστικος τρόπος παρουσίασης απω απωθούσε αυτούς που διάβαζαν “καθαρά” ρεαλιστικά κόμικς δρά δράσης, όπως το Μπλεκ, το Όμπραξ και το Ζαγκόρ. Από την άλλη πλευρά, οι άλλοι, που είχαν “μάθει” στο Μίκυ Μάους, το Ποπάυ, το Τιραμόλα και το Σεραφίνο, δυσκολεύονταν να προσαρμοπροσαρμο στούν σε κάτι λιγότερο “εύληπτο” και άμεσο. Ετσι μοιραία το “Κοκομπίλ” απέτυχε, ύστερα από κυκλοφορία 10 τευχών. Ενας άλλος λόγος, που οδήγησε το περιοδικό στη χαμηλή κυκλοφο κυκλοφορία ήταν και η υψηλή τιμή του, (25 δρχ.), όταν ο Μεγάλος Μπλεκ κόστιζε 10 ή 15 δρχ. Το σενάριο θυμίζει Λούκυ Λουκ. Ο Κοκομπίλ, ένας πιστολάς κα καου-μπόυ με ιδιόρρυθμες συνήθειες, όπως το να πίνει χαμομήλι, αλλά και μεγάλες ικανότητες στο πιστόλι, δρα κατά πάσης φύσεως παρανόμων στην περίοδο της “Άγριας Δύσης”. 223

Οι ιστορίες ακολουθούν την κλασική ροή μιας περιπέτειας γουέστερν με τη διαφορά ότι υπάρχουν πολλές ανατροπές και χιούμορ κατά την δράση. Χαρακτηριστικό είναι ότι υπάρχουν “σκοτωμοί” και “πτώματα”, παρ’ όλη την καρτουνίστικη μορφή του κόμικ. Ο πυροβολισμοί και το μολύβι πέφτουν σύννεφο, όπως και οι... σφαλιάρες και οι γροθιές. Το Κοκομπίλ κυκλοφόρησε το 1957, στο περιοδικό Giorno dei Ragazzi, της εβδομαδιαίας ιταλικής εφημερίδας Il Giorno. Στην Ελλάδα η πρώτη ιστορία του στο τεύχος 1 είναι “Οι τρομεροί 7”, που είχε κυκλοφορήσει το 1968. Το άλογο του Κοκομπίλ λέγεται “Γοργοπόδης”, ενώ τα ονόματα άλλων ηρώων, που εμφανίστηκαν είναι: Μπομπ Κανονάκιας, Σβαμπ Καπαλόντζα, Πίτερ Ζινγκ, Λόφτυ ΜπλίΜπλίτζερμαν, Κούκνας Μπρόδερς, κ.α.

Benito Jacovitti (1923-1997)

Ο Benito Jacovitti θεωρήθηκε μεγάλο ταλέντο από μικρή ηλικία. Από 16 ετών άρχισε να εργάζεται στο περιοδικό Il Brivido, ενώ ένα χρόνο μετά άρχισε μια μακρόχρονη συνεργασία με το περιοδικό, Il Vittorioso. Δημιούργησε αρκετούς χαρακτήρες όπως, Pippo, Pertica e Palla, Oreste il guastafeste, Chicchiricchì. Το 1956, στην εφημερίδα Il Giorno, δημιούργησε τον πλέον επιτυχημένο χαρακτήρα του τον, Cocobill, και αργότερα τον Tom Ficcanaso. Δέκα χρόνια αργότερα, ο Jacovitti άρχισε να εργάζεται για την Il Corriere dei Piccoli, ανανεώνοντας παλαιούς χαρακτήρες, όπως οι Cip l’Arcipoliziotto and Zagar, και δημιούργησε νέους όπως Zorry Kid, Tarallino Tarallà, κ.α. Οι περισσότεροι από τους χαρακτήρες, που δημιούργησε, είχαν σαν βάση το χιούμορ και την παρωδία. Δημιούργησε περισσότερους από 60 χαρακτήρες και φιλοτέχνησε περί τα 150 άλμπουμς. 224

Κατερίνα

1973 ΤΙΤΛΟΣ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΙΔΟΣ: Κοριτσίστικο ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Εικονογραφημένες αισθηματικές ιστορίες και θέματα ποικίλης ύλης για κορίτσια ηλικίας 9-15 ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 23 Ιουνίου 1973 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1663 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου – 80+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 16 Χ 21,5 cm – 14 Χ 20,5 cm – 14 Χ 21 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

ταν το Σάββατο 23 Ιουνίου του 1973, όταν η “Κατερίνα” έπαιρνε θέση με τη σειρά της στα περίπτερα της χώρας, διεκδικώντας τις προτιμήσεις των νεαρών αναγνωστριών ηλικίας 9-15. Το περιοδικό στην αρχή ήταν πολυθεματικό, αλλά είχε μέσα αρκετό κόμικ. Στην εξέλιξή του το περιεχόμενο των κόμικς θεέδωσε τη θέση του σε διαφορετικές θε πεματικές, (κυρίως μετά το 1985). Το πε ριοδικό εκδόθηκε σε δύο περιόδους: τεύΗ πρώτη (που περιλαμβάνει 339 τεύ χη) και ολοκληρώθηκε το Σάββατο 22 Δεκεμβρίου του 1979 (ΓΕΝΙΚΑΙ ΕΚΔΟΤΙΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ). Ανήμερα των Χριστουγέννων του ‘79 ξεκίνησε ο δεύτερος κύκλος (ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ), ο οποίος συνεχίστηκε έως και το Δεκέμβριο του 2012 (τεύχος 1663) όταν και σταμάτη-σε. Η κυκλοφορία του περιοδικού τα χρόνια του ‘70 ήταν ιδι-αίτερα μεγάλη, με πωλήσεις της τάξεως των 70.000 - 80.000 τευχών εβδομαδιαίως, φαινόμενο που συνεχίστηκε και τη δεκαετία του ‘80. Η “Κατερίνα” δημιούργησε σταθερό κοινό και διατήρησε τις πωλήσεις της σε υψηλά επίπεδα ακόμη και λίγο πριν κλείσει κι αυτό διότι δεν ταυτίστηκε με τα περιοδικά κόμικς, τα οποία άρχισαν να “σβήνουν” μετά το 1990, αλλά σταδιακά μετατράπηκε σε ένα ποικίλης ύλης περιοδικό. Ευαίσθητα θέματα κοριτσίστικης εφηβείας, θέματα μόδας, υγείας και ομορφιάς, αλλά και συνεντεύξεις, μουσική, κινηματογράφος αποτέλεσαν την πλούσια θεματολογιά του περιοδικού. 225

σούπερ Κατερίνα ΤΙΤΛΟΣ: ΣΟΥΠΕΡ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΙΔΟΣ: Κοριτσίστικο ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Θέματα ποικίλης ύλης, θέματα σχέσεων με το αντίθετο φύλο και φιλίας για κορίτσια ηλικίας 10-17 ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Δεκέμβριος 1979 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 390 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 156 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17 Χ 23,5 cm

ο 1979 δημιουργείται η “Σούπερ Κατερίνα”, μηνιαίο περιοδικό, αντίστοιχο του “Μεγάλου Μπλεκ”, αλλά απευθύνεται σε λίγο μεγαλύτερο ηλικιακά κοριτσίστικο κοινό (1017). Από πλευράς περιεχομένου, ενώ η “Κατερίνα” βασίζεται περισσότερο στο σταρ σύστεμ και έχει θέματα μόδας, ομορφιάς και υγείας, η “Σούπερ Κατερίνα” ασχολείται με τις σχέσεις των εφήβων, με το αντίθετο έχοφύλο, τους φίλους και το φλερτ, έχο ντας ωστόσο και θέματα παραπλήσια με της “Κατερίνας”. Οι σελίδες του περιοδικού ήταν κεντριαρχικά ασπρόμαυρες, εκτός από τα κεντρι κά σαλόνια που τα κοσμούσαν αφίσες, ενώ υπήρχαν και κάποια έγχρωμα κεντρικά Κατερίθέματα. Το 1989 η “Σούπερ Κατερί έγχρωνα” γίνεται εξ ολοκλήρου έγχρω μη (από 50 έγχρωμες σελίδες γίνονται 180, το σύνολο του περιοπεριοδικού), ενώ το περιο συδικό συνοδεύεται πολύ συ χνά από μικρά δώρα όπως καλβραχιόλια, κοσμήματα, καλ σταλυντικά κ.α. Το περιοδικό στα μάτησε την κυκλοφορία του τον Νοέμβριο του 2013. Γιώργος Πολ. Παπαδάκης

226

Εκδοτική Δραστηριότητα του Στέλιου Ανεμοδουρά στην Τρίτη Περίοδο (1979-2015)

Μπλεκ ΝΕΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΠΛΕΚ (Νέα Περίοδος) ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 26 Δεκεμβρίου 1979 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 756 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου + αφίσες, χαρτοκοπτική ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14 Χ 21 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι Ιταλοί, Γάλλοι και Βρετανοί Καλλιτέχνες

τις 26 Δεκεμβρίου του 1979 εγκαινιάσθηκε ένας νέος (ο τρίτος κατά σειρά) κύκλος του εβδομαδιαίου περιοδικού ”Μπλεκ”, με την έναρξη της ”Νέας Περιόδου” έκδοσής του. Κόστιζε 10 δραχμές και στο κάτω δεξί μέρος του εξωφύλλου του ξεχώριζε, με κεφαλαία γράμματα και εντός πλαισίου, η φράση: ”Το πρώτο εικονογραφημένο περιοδικό για νέους”. Όπως παρατηρούμε και στο εξώφυλλο, η αρίθμηση ξεκινά από την αρχή, δηλαδή το τεύχος εκείνο χαρακτηρίζεται ως το πρώτο της ”Περιόδου Β”, παρότι είχε μεσολαβήσει η αρχική περίοδος (με τα τεύχη 1 - 341 σε μικρή και με τα τεύχη 342 - 428 σε μεγαλύτερη διάσταση), αλλά και η περίοδος του ”Νέου Δυναμικού Μπλεκ”, με ακόμη 120 τεύχη. Στο περιοδικό περιέΤο υπ’ αριθμόν 1, τεύχος της χονται ποικίλες ιστορίες για όλα τα αναγνωστικά γούστα “Νέας Περιόδου”. της εποχής. Ξεκινάει με ”UFO”, μια διαστημική δηλαδή περιπέτεια 7 σελίδων, στο στυλ της τηλεοπτικής σειράς ”Διάστημα 1999” και συνεχίζει με ”Μπλεκ”, Γάλλων δημιουργών (14 σελίδες), τους ”Αθάνατους” (πολεμικό), μια απόδοση σε κείμενο και επιμέλεια του Δ. Ζαρβάνου των ”Χαμογελαστών ντετέκτιβ” (Στάρσκι και Χατς), το ιστορικό ”Super Boy”, τον διαχρονικό ”Πανίσχυρο Μόργκαν” (περιπέτειες στη ζούγκλα), 1-2 μίνι χιουμοριστικές σειρές για μικρότερα παιδιά, τον ”Άγριο με το Νο 6” (ποδόσφαιρο), τον ”Ποδηλατάκια” και ξανά κείμενο με λίγες φωτό, αυτή τη φορά από το δημοφιλές σίριαλ ”Ο Άνθρωπος από την Ατλαντίδα” με πρωταγωνιστή τον Πάτρικ Ντάφι. Κι ακόμη, διαβάζουμε τους ”Φυγάδες” (νεανική περιπέτεια εποχής), τον υπέροχο ”Λουκ Όριεντ” (Editions Lombard) και τον ”Ωραίο εξωγήινο”, για να κλείσει με ”Παιδί – Πάνθηρα” (”The Leopard from Lime Street”) σε πανέμορφη εικονογράφηση του αείμνηστου Mike Western και τον ποδοσφαιρικό ”Ερασιτέχνη”, με σχέδιο όμως που παραπέμπει σε τμήπαλιότερες δεκαετίες. Η ”Νέα Περίοδος” αποτελεί το πλέον μακροσκελές τμή μα της έκδοσης του αγαπημένου εντύπου, καθώς θα διαρκέσει επί πολλά έτη, μέχρι και την ολοκλήρωση της βδομαδιάτικης παρουσίας του στα περίπτερα της χώρας μας, τον Ιούνιο του 1994. Μέσα από τις σελίδες του περιοδικού παρέλασαν εκατοντάδες ήρωες, που με τις συγκλονιστικές τους περιπέτειες κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού. Το τελευταίο πάντως, δεν θα έχανε τη συντροφιά του βασικού ήρωα της έκδοσης, του ξανθού γίγαντα Μπλεκ, αφού αμέσως μετά ξεκίνησε η έκδοση ”Συλλεκτικών” τόμων, τους οποί οποίους συνόδευαν μικρές ανατυπώσεις του περιοδικού, για ένα περίπου χρόνο (”Έξτρα Μπλεκ”). 228

ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες στην Αμερικανική ήπειρο (18ος – 19ος αιώνας) ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 16 Ιουνίου 1983 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1246 (341 αρχική έκδοση + 4 ανατυπώσεις) ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 13 Χ 18 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse και Lina Buffolente

νας από τους πλέον επιτυχείς και μακροχρόνιους τίτλους του Ομίλου. Ξεκίνησε στα 1983, ανακεφαλαιώνοντας τις ιστορίες των χαρακτήρων ”Λοχαγός Μαρκ” (για την ιταλική έκδοση ”Il Commandante Mark”) και ”Όμπραξ” (”Alan Mistero”) αποτελώντας, στην ουσία, την επανέκδοση του Οι βασικοί ήρωες της ιστορίας ιστορικού περιοδικού του λοχαγού Μαρκ, ποζάρουν στο ”Όμπραξ” (Ιούνιος 1971 εξώφυλλο του 1ου τεύχους του – Ιανουάριος 1976). Οι “Περιπέτεια” (από το πενάκι των περιπέτειες των δυο Ιταλών σχεδιαστών EsseGesse). αυτών ηρώων έμπαιναν εναλλάξ, ενώ στην πορεία προστέθηκαν και αρκετές του ”Μπλεκ” (”Il Grande Blek”). Το περιοδικό γνώρισε πολλαπλές περιόδους έκδοσης (αρχική και τέσσερις ανατυπώσεις, υπό διάφορες ονομασίες) μέχρι και τα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 2000, οπότε εμφανίσθηκε σε επιχρωματισμένη μορφή. Σήμερα, εξακολουθούν να κυκλοφορούν οι τόμοι του περιοδικού, σε όλη την επικράτεια.

Πιο αναλυτικά, η πορεία του εντύπου Στις 16 Ιουνίου του 1983 οι εκδόσεις του Στέλιου Ανεμοδουρά δημιούργησαν έναν καινούριο, εμβληματικό, όπως αποδείχτηκε, τίτλο, υπό το λογότυπο ”Περιπέτεια”, που έμελλε να βαστήξει αμείωτο τον ενδιαφέρον των φίλων των εικονογραφημένων έως και τις μέρες μας! Στις σελίδες του περιοδικού φιλοξενήθηκαν τρεις από τους πιο δημοφιλείς χαρακτήρες, προηγούμενων εντύπων που εξέδιδε ο Οίκος. Ήταν βασικά, ο ”Λοχαγός Μαρκ” και ο ”Όμπραξ”, από το περιοδικό που έφερνε ως τίτλο το όνομα του δεύτερου απ’ αυτούς (1971 – 1975), αλλά και ο αειθαλής ”Μπλεκ” του ομότιτλου θρυλικού περιοδικού (Ιούνιος 1969 – Ιούνιος 1994). 229

Ο πρώτος κύκλος του περιοδικού τερματίσθηκε στο τεύχος υπ’ αριθμόν 341.

Ο Alan Mistero (Όμπραξ) σε χαρακτηριστικά εξώφυλλα του περιοδικού.

”Μαρκ” και ”Όμπραξ” είχαν την πρωτοκαθεδρία στα πρώτα χρόνια, αφού οι ιστορίες τους εναλλάσσονταν ανά εβδομάδα, με τον ”ξανθό γίγαντα” να πραγματοποιεί κι αυτός κάποιες λιγοστές μεν, αλλά χαρακτηριστικές εμφανίσεις, περίπου σαν guest star θα λέγαμε, από τις αρχές του 1987 έως και τα μέσα του 1988. Ο Μαρκ όμως, τελικά, αναδείχθηκε ”νικητής” στην άτυπη μοναμαχία με τον Όμπραξ, καθώς, έχοντας ως αφετηρία το τεύχος υπ’ αριθμόν 168, ο σγουρομάλλης κάου-μπόυ αποχωρεί, με το μελαχρινό αξιωματικό του αγώνα της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας (1776 – 1783) να κρατάει, έκτοτε και μέχρι το τέλος, τη ”μερίδα του λέοντος” των δημοσιεύσεων. Ολόκληρη η ελληνική επικράτεια είναι διάσπαρτη από τους τόμους αυτού του εξαιρετικά δημοφιλούς τίτλου, του οποίου φανατικοί φίλοι υπάρχουν σε αμφότερα τα φύλα, τόσο των παλαιότερων, όσο και των πιο νέων αναγνωστών. Η εικονογράφηση είναι έργο των αείμνηστων Ιταλών δημιουργών EsseGesse (Pietro Sartoris, Giovanni Sinchetto, Darrio Guzzon) και της Lina Buffolente, που μας χάρισαν τόσες και τόσες συγκινήσεις με το υπέροχο σχεδιαστικό τους στυλ. Να σημειώσουμε, τέλος, ότι το έντυπο γνώρισε μια βασική περίοδο έκδοσης, η οποία διήρκεσε από το 1983 μέχρι το Δεκέμβριο του 1989 (όταν κυκλοφόρησαν συνολικά 341 τεύχη) και τέσσερις ανατυπώσεις, από το 1990 μέχρι και το 2010.

230

Μικρός ΙΠΠΟΤΗΣ ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΚΡΟΣ ΙΠΠΟΤΗΣ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες στην Αμερικανική Δύση (Far West) ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 3 Ιουνίου 1986 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 224 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 13,5 Χ 18 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse & Andrea Lavezzolo, Fransesco Gamba

M Το εξώφυλλο υπ΄αριθμόν 1 του “Μικρού Ιππότη”.

ια ακόμη εκδοτική έμπνευση του Στέλιου Ανεμοδουρά αποτέλεσε η σύμπτυξη δυο χαρακτήρων από την Άγρια Δύση στο ίδιο έντυπο. Πρόκειται λοιπόν για συνύπαρξη του ”Κάπτεν Μίκι” (”Il Capitan Miki” – μια δημιουργία των EsseGesse από το 1952) και του ”Ρίνγκο” (”Il Piccolo Ranger” – αποτέλεσμα της συνεργασίας του σεναριογράφου Andrea Lavezzolo με τον εικονογράφο Fransesco Gamba στα 1958), δυο ηρώων ήδη γνωστών στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό από προηγούμενες δεκαετίες. Μειονέκτημα αποτέλεσε το γεγονός ότι οι ιστορίες του ”Ρίνγκο” ξεκίνησαν απότομα από το τεύχος 160 έως το τέλος, χωρίς αναφορά στην εναρκτήρια, πρωτότυπη σειρά. Και οι δυο σειρές εστιάζουν σε χαρακτήρες, που διαθέτουν συγκεκριμένα στοιχεία. Είναι νεαρής ηλικίας, σχεδόν παιδιά, είναι εκπρόσωποι του Νόμου, υπηρετούν στο σώμα των ”Ρέιντζερς” (ένστολοι, περιφερειακοί ”σερίφηδες”) και πλαισιώνονται από μια πλειάδα συντρόφων, που προσφέρουν κωμική νότα στην εξέλιξη των περιπετειών.

231

ΡΟΝΤΕΟ ΤΙΤΛΟΣ: ΡΟΝΤΕΟ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες στην Άγρια Δύση ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 14 Ιουνίου 1988 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 118 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14 Χ 21 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: G. L. Bonelli

μβληματική σειρά, η οποία στην Ελλάδα εκδόθηΤο εξώφυλλο υπ΄αριθμόν 1 του κε με διαφορετική ονομασία από ό,τι στην Ιταλία, “Ροντέο”. όπου και ”γεννήθηκε”, από τις εκδόσεις ”Ροντέο”. Πρόκειται για τις περιπέτειες του ήρωα της Δύσης Tex Willer, τον οποίο εμπνεύστηκε ο ”πατριάρχης” των εικονογραφημένων της γειτονικής χώρας και ιδρυτής της δυναστείας των Μπονέλι, G. L. Bonelli. Προηγουμένως, είχε δημοσιευθεί στη χώρα μας και σε άλλα έντυπα ως ”Τεξ” και ”Ροκ”. Το σενάριο είναι ιδιαίτερα ευρηματικό και πρωτοποριακό για την εποχή του (δεκαετία του ‘40 – ‘50), συνδυάζοντας πολλά, συχνά ετερόκλητα συστατικά: Περιπέτεια, μυστήριο, υπερφυσικό στοιχείο κλπ. Θεωρείται από τις καλύτερες σειρές του είδους του.

232

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ

ΜΑΡΚ

ΤΙΤΛΟΣ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΟΧΑΓΟΥ ΜΑΡKΚ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτεια στην Αμερικανική Ήπειρο ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1 ΜΗΝΑΣ/ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Μάιος 1994 ΣΕΛΙΔΕΣ: 96+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14 Χ 19 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse

δικό, επετειακό τεύχος που εκδόθηκε στην Ιταλία από τους EsseGesse, γιορτάζοντας τη συμπλήρωση 100 (μηνιαίων) τευχών της ιστορίας του Λοχαγού Μαρκ, εξ ου και ο τίτλος του. Αναπαριστά ολόκληρη την πορεία του θρυλικού επικεφαλής των ”Λύκων του Οντάριο”, από τα παιδικά του χρόνια μέχρι τη στιγμή που ενήλικας άντρας πια, φτάνει να ηγείται της επαναστατικής προσπάθειας του Αμερικανικού οχυρού του, υπό μορφή διήγησης.

Αγωνία και συγκίνηση στη δραματική εξιστόρηση των νεανικών χρόνων του λοχαγού Μαρκ.

233

ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ

Μπλεκ ΤΙΤΛΟΣ: ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΜΠΛΕΚ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες την περίοδο της Αμερικανικής Επανάστασης ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Ιούνιος 1994 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 125 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 96+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 15 Χ 20,5 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: EsseGesse, Cedroni κ.α.

ανηγυρική επανέκδοση όλων των αρχικών ιστοριών του χαρακτήρα, η οποία ξεκίνησε στα 1994 σε μηνιαία βάση, αμέσως μετά την οριστική διακοπή της εβδομαδιαίας έκδοσης. Ωστόσο, αρκετές ιστορίες της πρώτης περιόδου του περιοδικού δεν εντάχθηκαν ποτέ στη συλλεκτική αυτή έκδοση, αφήνοντας περιθώριο για κάτι τέτοιο στο μέλλον. Μετά τον 80ο τόμο ανανεώθηκε το υλικό του με νέες ιστορίες, που εξασφαλίστηκαν από την Ιταλία. Στους τελευταίους τόμους δημοσιεύθηκαν και πάλι παλαιότερες ιστορίες, κυρίως από τους ”Μηνιαίους” Μπλεκ του χρονικού διαστήματος 1971 – 1977. Σημαντικότατη προσπάθεια, ανανέωσε το ενδιαφέρον των συλλεκτών και γνώρισε το χαρακτήρα της αυθεντικής έκδοσης στους νεώτερους αναγνώστες.

234

Ο “ξανθός γίγας” σε αντιγραφή από το πρώτο, ιστορικό καρέ της πρωτότυπης Ιταλικής έκδοσης (αρχικό σχέδιο του Pietro Sartoris), εμφανίζεται στο εξώφυλλο του πρώτου τεύχους του “Συλλεκτικού” ΜΠΛΕΚ.

Μπλεκ Δ’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: ΜΠΛΕΚ (Δ’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ) ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Ιούλιος 1994 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 9 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 128+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14,5 Χ 23 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

ο ιστορικό έντυπο συνεχίζει τη μεγαλειώδη πορεία του ως μηνιαία πολυσέλιδη έκδοση, παράλληλα με τον ”Συλλεκτικό Μπλεκ”. Ταυτόχρονα, απέκτησε πολυθεματικό χαρακτήρα, επιχειρώντας έτσι να προσεγγίσει περισσότερο τη νεολαία, ενώ, ως δώρο μαζί του, προσφερόταν και ένα τεύχος του περιοδικού ”Περιπέτεια”. Οι εικονογραφημένες ιστορίες, που δημοσίευσε, ήταν πέντε και πιο συγκεκριμένα εκείνες του βασικού χαρακτήρα (”Μπλεκ”) σε 22 σελίδες και με σχέδιο Pietro Sartoris από την αρχική περίοδο της σειράς, το ”Κούτσα κούτσα προς τη δόξα” (9-10 σελ.) με ήρωα το Λέσλι Τόμσον, έναν ορφανό έφηβο που προσπαθεί σκληρά να κάνει καριέρα ποδοσφαιριστή, το εμβληματικό ”Παιδί ΠΑΝΘΗΡΑΣ” (5-6 σελ.), το ”Μακαρόνα” (χιουμοριστική σειρά 10 σελίδων για τους μικρότερους αναγνώστες) και το επικό ”ΣΤΟΡΜ” (σε κείμενα Kelvin Gosnell και σχέδια του Don Lawrence), του οποίου έμπαινε κάθε μήνα ένα ολόκληρο άλμπουμ (46 σελίδων). Όσον αφορά στην υπόλοιπη ύλη, υπήρχαν αφιερώματα και συνεντεύξεις από διάφορους καλλιτέχνες (ηθοποιούς, τραγουδιστές, μανεκέν κλπ.) όπως και άρθρα για νέα μοντέλα αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών της εποχής. Ακόμη, η 2σέλιδη στήλη ”Σημεία & Τέρατα” (με παραλειπόμενα από τη ζωή και τις δραστηριότητες των ”σταρ” του Χόλιγουντ), κινηματογραφικά νέα και Video επιλογές, αναφορές σε καινούργιες σειρές της Ελληνικής τηλεόρασης, στήλες αλληλογραφίας και αγγελιών, νέα από το χώρο της τεχνολογίας (Computer games κ.α.), σελίδα με ανέκδοτα αναγνωστών, αφίσες και Διαγωνισμοί με πλούσια δώρα. Σημαντική μερίδα καταλάμβανε και το ”ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ” (από τον Γιάννη Λιούμπη) με ειδήσεις από τα εγχώρια πρωταθλήματα ποδοσφαίρου, μπάσκετ, βόλεϊ, υδατοσφαίρισης, στίβου, αλλά και του Αμερικανικού Επαγγελματικού Πρωταθλήματος Καλαθόσφαιρας (NBA).

Ο σκληροτράχηλος ηθοποιός ταινιών δράσης Chuck Norris ποζάρει για χαρακτηριστικό εξώφυλλο του “ΜΠΛΕΚ” της “Δ’ ΠΕΡΙΟΔΟΥ”.

235

ΕΞΤΡΑ

Μπλεκ ΤΙΤΛΟΣ: ΕΞΤΡΑ ΜΠΛΕΚ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό ( Ένθετο του Συλλεκτικού Μπλεκ) ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Φεβρουάριος 1995 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 12 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 32 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14,5 Χ 20,5 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

ο ”κύκνειο άσμα” του θρυλικού περιοδικού, πλέον σαν συνοδευτική (και ολιγοσέλιδη πια) έκδοση των ”Συλλεκτικών” τόμων. Η μοναδική εικονογραφημένη ιστορία που περιλαμβάνει είναι το ”Παιδί Πάνθηρας” η οποία ξεκίνησε στο ”Νέο Δυναμικό” (1979) και συνεχίστηκε καθόλη τη διάρκεια του ”Μπλεκ Νέας περιόδου” (19791994).

Χαρακτηριστικό εξώφυλλο του έξτρα “ΜΠΛΕΚ”.

Η υπόθεση: Ένα νεαρό παιδί (Μπιλ Φάρμερ) αποκτάει υπερφυσικές ιδιότητες, όταν τον γρατζουνά ένας πάνθηρας, που έχει μολυνθεί από ραδιενέργεια μέσα στο πάρκο όπου τον έχουν εγκλείσει. Ο μικρός Μπιλ αγωνίζεται να υπερασπίσει τη σχεδόν κατάκοιτη θεία του, που αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης από τον οκνηρό και άξεστο σύζυγό της. Υπό μορφή τιμωρού κάθε λογής εγκληματιών της μικρής πόλης που ζει (από τον τοπικό, διεφθαρμένο εκδότη εφημερίδας έως διάφορους κακοποιούς), ο Μπιλ αναδεικνύεται σε φόβητρο των παρανόμων, σκορπώντας τον πανικό με κάθε του εμφάνιση ως ”Πανθηράνθρωπος”! Παραλλαγή πασίγνωστων χαρακτήρων του παρελθόντος (”Ζορρό”, ”Σούπερμαν” κλπ.), ο ήρωας αυτός αγαπήθηκε όσο ελάχιστοι στη χώρα μας.

236

Μικρός

ΗΡΩΣ

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΑΣ ΕΙΔΟΣ: Επανέκδοση του πρώτου τεύχους του Μικρού Ήρωα σε εικονογραφημένη μορφή ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1 ΜΗΝΑΣ/ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: 2007 ΣΕΛΙΔΕΣ: 48 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 15 Χ 20 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Στέλιος Ανεμοδουράς, Κώστας Φραγκιαδάκης, Νίκος Ζώης

ο 2007 ο ”Περιοδικός Τύπος” εξέδωσε, μετά από πρόταση και πρωτοβουλία του Νικόλαου Ζώη (ο οποίος, εν συνεχεία, δραστηριοποιήθηκε και ό ίδιος σαν εκδότης περιοδικών) ένα συλλεκτικό τεύχος του ”Μικρού Ήρωα”, σε έγχρωμα σχέδια του καλλιτέχνη Κώστα Φραγκιαδάκη. Επρόκειτο για μια νοσταλγική προσπάθεια, την οποία αγκάλιασαν άμεσα οι χιλιάδες φίλοι του ”παιδιού - φαντάσματος” (Γιώργου Θαλάσση), πόσο μάλλον, αφού η πρώτη ιστορία της σειράς παρουσιάσθηκε σε πλήρη εικονογράφηση! Στο περιοδικό περιέχονταν επίσης, ένα άρθρο του καθιερωμένου συγγραφέα – δημοσιογράφου Γιώργου Βλάχου (που έχει συγγράψει και το δίτομο ”Λεξικό του Μικρού Ήρωα”) με τίτλο ”50 χρόνια Μικρός Ήρως, η ιστορία μιας εποποιίας”, μια ρομαντική εισαγωγή του Νίκου Ζώη κι ένα Το εξώφυλλο της ειδικής εισαγωγικό σημείωμα του ίδιου με τίτλο ”Η δυσκοεικονογραφημένης έκδοσης. λότερη αποστολή του Γιώργου Θαλάσση”, επιστολές αναγνωστών, μερικά όμορφα πρωτότυπα σχέδια του πρωταγωνιστικού χαρακτήρα, ανακοίνωση διαγωνισμού σχεδίου, καθώς και μια φωτογραφία των τελών της δεκαετίας του ‘60 από Δημοτικό Σχολείο της περιοχής των Αθηνών.

Μικρός

ΗΡΩΣ ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ

ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΕΙΔΟΣ: Άλμπουμ και αλφαβητικό Λεξικό (2 αυτόνομοι τόμοι) ΣΕΛΙΔΕΣ: 508 (συνολικά και οι δύο τόμοι) ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 Χ 28,5 cm ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: 2005 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Βλάχος ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: Από την εικονογράφηση των τευχών του Μικρού Ήρωα

ο “Λεξικό του Μικρού Ήρωα” είναι μια λεπτομερής καταγραφή του αναγνώσματος με μορφή λεξικογραφημένων λημμάτων σε δυο αυτοτελείς και αυτόνομες ενότητες που συνδέονται μεταξύ τους με παραπομπές. Η μια ενότητα καλύπτει όλα τα εξώφυλλα του περιοδικού με πληροφορίες για τα αντίστοιχα τεύχη και η άλλη με μορφή λεξικού αναφέρεται στα “βιογραφικά” των προσώπων, στα γεγονότα, στις τοποθεσίες κλπ. 237

“Από το τεύχος 1 έως το τεύχος 798”, (222 σελίδες) Με αριθμητική σειρά και τα 798 τεύχη που κυκλοφόρησαν. Τυποποιημένη ταυτοτική τεκμηρίωση του κάθε τεύχους (σε κάθε δισέλιδο και ένα τομίδιο (οκτώ τεύχη), εξώφυλλο, αριθμός τεύχους, τίτλος, σύντομη υπόθεση της περιπέτειας, τόπος δράσης, σε τι αναφέρεται ο τίτλος, ημερομηνία κυκλοφορίας στην πρώτη έκδοση. Στα υποσέλιδα “τρέχει” ημερολόγιο σημαντικότερων γεγονότων σε Ελλάδα και εξωτερικό, τα οποία είχαν συμβεί κατά το ίδιο χρονικό διάστημα της κυκλοφορίας ενός εκάστου τομιδίου. Ο τόμος συμπληρώνεται από άρθρα σχετικά με την τιτλογραφία του πεπεριοδικού, την εικονογράφησή του και έναν συνοπτικό κατάλογο για τα 798 τεύχη που κυκλοφόρησαν.

“Από το Α έως το Ω”, (286 σελίδες) Περισσότερα από 800 λήμματα, βιογραφίες όλων των προσώπων που αναφέρονται, πραγματικά ή φανταστικά, περιγραφές τόπων δράσης πραγματικών ή φανταστικών, οι μάχες στα διάφορα μέτωπα, γεγονότα της Κατοχής και της Αντίστασης. Διασταυρώσεις τεκμηρίωσης ανάμεσα στα τεύχη και παραπομπές σε συγγενή λήμματα. Μικρότερα λεξικά μέσα στο κύριο λεξικό χάρη στην ένταξη του κάθε λήμματος σε κάποια τυποποιημένη υπό-ομάδα, καθώς και πλήρης αλφαβητικός κατάλογος όλων των τευχών. Στα υποσέλιδα “τρέχει” χρονολόγιο των πραγματικών ιστορικών συμβάντων στην περίοδο 1941-1945 ανεξαρτήτως αν τα γεγονότα αυτά αναφέρονται στο αφήγημα. Αρκετά από τα λήμματα εμπλουτίζονται και με σχετικά του λήμματος αποσπάσματα από το ανάγνωσμα. Η ασπρόμαυρη εικονογράφηση του τόμου προέρχεται κυρίως από την εικονογράφηση των τευχών, φωτογραφίες πραγματικών προσώπων και χάρτες τοποθεσιών. 238

Ο Μπλεκ και οι... άλλοι ΟΙ ΧΑΡΤΙΝΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΝΕΜΟΔΟΥΡΑ ΤΙΤΛΟΣ: ΜΠΛΕΚ ΚΑΙ ΟΙ... ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΟΣ: Μελέτη για τα εικονογραφημένα περιοδικά του Οίκου Ανεμοδουρά ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: 2007 ΣΕΛΙΔΕΣ: 192+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17 Χ 24 cm ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Γιώργος Πολ. Παπαδάκης, Νίκος Δημ. Νικολαΐδης

ο καλοκαίρι του 2007 κυκλοφόρησε μια μελέτη για τα εικονογραφημένα περιοδικά του Οίκου Ανεμοδουρά, υπό τον τίτλο ”Ο Μπλεκ και οι... άλλοι” (υπότιτλος: ”ΟΙ ΧΑΡΤΙΝΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΝΕΜΟΔΟΥΡΑ”) την οποία συνέγραψαν δυο από τους συγγραφείς και του παρόντος πονήματος, ο Νίκος Δημ. Νικολαΐδης και ο Γιώργος Πολ. Παπαδάκης. Το βιβλίο αποτέλεσε την πρώτη προσπάθεια καταγραφής των εικονογραφημένων περιοδικών του συγκεκριμένου εκδοτικού Οίκου. Σε αυτό περιέχονται αφιερώματα και περιοδολόγηση των εκδόσεων, άρθρα και σχέδια των δυο συγγραφέων, συνεντεύξεις, αναλύσεις, πλούσιο και έγχρωμο φωτογραφικό υλικό (εξώφυλλα, αποσπάσματα κόμικς κλπ.), όπως και μια σπάνια περιπέτεια του βασικού ήρωα (”Μπλεκ”) σε σενάριο Στέλιου Ανεμοδουρά και εικονογράφηση Βύρωνα Απτόσογλου, με τίτλο ”Ο Ήλιος του Θανάτου”.

Μέσα στο βιβλίο περιέχεται μια σπάνια ιστορία του Μπλεκ με τίτλο “Ο ήλιος του θανάτου” σε σενάριο Στέλιου Ανεμοδουρά και εικονογράφηση Βύρωνα Απτόσογλου. 239

Μικρός

ΣΕΡΙΦΗΣ ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΚΡΟΣ ΣΕΡΙΦΗΣ (Νο 1470) ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες στην Αμερικανική Δύση (Far West) ΜΗΝΑΣ/ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Φεβρουάριος 2015 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1 ΣΕΛΙΔΕΣ: 64 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14,7 Χ 20,5 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Πότης Στρατίκης, Κώστας Φραγκιαδάκης

ο Φεβρουάριο του 2015 η C&C Publications, που αποτελεί συνέχεια των εκδόσεων Ανεμοδουρά, εξέδωσε, κατόπιν συνεννόησης με τον εμβληματικό εκδότη και συγγραφέα Πότη Στρατίκη, το υπ’ αριθμόν 1470 τεύχος του θρυλικού περιοδικού ”Μικρός Σερίφης”. Στο περιπεριοδικό δημοσιεύθηκε μια νέα περιπέτεια των τεσσάρων ηρώηρώων του Φαρ Ουέστ, όπως τους γνώρισαν και τους αγάπησαν οι λάτρεις του εντύπου από τα παλαιότερα χρόνια μέχρι και σήμερα. Μέσα από τις σελίδες ξεπήδησαν και πάλι οι μορφές του ατρόμητου Ελληνόπουλου Τζιμ Άνταμς, της θαρραλέας Ντιάνα Μόρισον, του ινδιάνου Τσιπιρίπο και του Μεξικανού Πεπίτο Γκονζάλες, για να μας χαρίσουν μια ακόμη συναρπασυναρπαστική ιστορία, έργο του αειθαλούς ”Κώστα Φωτεινού” (ψευ(ψευδώνυμο με το οποίο υπόγραφε ο κ. Στρατίκης) που φέρει τον τίτλο ”60 Λεπτά Αγωνίας”. Στην υλοποίηση της έκδοσης αυτής, σημαντικό ρόλο έπαιξαν ο φανατικός λάτρης και μελετητής του ”Μικρού Σερίφη” Παναγιώτης Πλαφουτζής (ο οποίος έχει δημιουργήσει και το ομώνυμο ιστολόγιο, όπως και το ”Κλαμπ Φίλων” του χαρακτήρα), ο εκδότης Νικόλαος Ζώης, ο συγγραφέας Θεοδόσης Στάλιας καθώς και ο συλλέκτης Η δυναμική επ ισ τροφή του Χρήστος Νάστος. Τα σχέδια που περιέχονται στην έκ“Μικρού Σερ δοση είναι του Κώστα Φραγκιαδάκη. ίφη” σ τα περίπτερ α, με ένα Πλην της βασικής ιστορίας και του σημειώματος του συλλεκτικό τε εκδότη, στο έντυπο περιέχονται ένα αφιέρωμα στον ύχος. Πότη Στρατίκη και τη σπουδαία πορεία του, άρθρο του Παναγιώτη Πλαφουτζή με τίτλο ”Ένας θρύλος που ζει ακόμα...” το οποίο συνοδεύουν ενδιαφέροντα σχέδια, μια αναδρομή στη συνεργασία των συντελεστών από το Νίκο Ζώη με τίτλο ”Η ιστορία ενός εξώφυλλου”, εκτεταμένο αφιέρωμα στο Τζίμ Άνταμς με παράθεση χαρακτηριστικών εξωφύλλων του περιοδικού και την υπογραφή του Π. Πλαφουτζή και η απαραίτητη στήλη των αναγνωστών. Μια όμορφη, τέλος, ”ταπετσαρία” έγχρωμων εξωφύλλων του ”Μικρού Σερίφη” διανθίζει ιδανικά το οπισθόφυλλο του περιοδικού. 240

ΝΕΟΣ

ΜΠΛΕΚ

ΤΙΤΛΟΣ: ΝΕΟΣ ΜΠΛΕΚ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό με εικονογραφημένες ιστορίες γνωστών και νέων ηρώων (Μπλεκ, Ζαγκόρ, Μαρκ, Μάρτιν Μίστερι, Ρόυ Ρέης, Τερματοφύλακας Γιατρός, Τετρακοσάρης) ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 27 Απριλίου 2014 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: Τον Οκτώβριο του 2015 έφτασε τα 23 τεύχη (τα 6 πρώτα ως ένθετο της εφημερίδας “Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής”) ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 160 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 15 Χ 20,5 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

ην άνοιξη του 2014 η C&C Publications πραγματοποίησε το πρώτο της σημαντικό εγχείρημα στον κόσμο των εικονογραφημένων εκδόσεων, με την επανεμφάνιση του εμβληματικού τίτλου ”Νέος Μπλεκ”, πρώτα σε εβδομαδιαία βάση, μέσω κυριακάτικης εφημερίδας και εν συνεχεία, κάθε μήνα. Στο πρώτο τεύχος παρουσιάστηκαν ιστορίες του ”Μπλεκ”, του ”ΖαΟι χάρτινοι ήρωες του γκόρ”, του ”Ρόυ Ρέης” (”Roy of the Rovers”) και του ”Τομ” παρελθόντος στο 1ο τεύχος (”Un Ragazzo nel Far West”), όλοι τους χαρακτήρες ήδη του Νέου “ΜΠΛΕΚ”! γνωστοί στους αναγνώστες από τις παλαιότερες περιόδους. Σταδιακά, στην ύλη του εντύπου προστέθηκε ο ”Λοχαγός Μαρκ” (”Il Commandante Mark”) σε νέες, αδημοσίευτες ιστορίες και με επιμέλεια του Χρήστου Ικιούζη, ανανεώθηκε η παρουσία του Ρόυ με ανέκδοτες και πιο σύγχρονες περιπέτειες χάρις στη συνεισφορά του Στράτου ΚαβΚαββάδα, ενώ ξεκίνησε μια 100% ελληνική δημιουργία σε συνέχειες, το κόμικς ”Ο Τετρακοσάρης” σε σενάριο του Νίκου Νικολαΐδη και εικονογράφηση του Κώστα Φραγκιαδάκη, που εξιστορεί τη σύγχρονη πραγματικότητα της χώρας μας. Εκτός των εικονογραφημένων ιστοριών, στο έντυπο μπορεί κάποιος να διαβάσει διάφορα αφιαφιερώματα σε παλαιότερες σειρές που είχαν δημοσιευθεί τη δεκαετία του ‘70, να λάβει μέρος σε διαγωνισμούς και να στείλει τα δικά του γράμματα, μέρος των οποίων δημοσιεύεται στη στήλη των αναγνω-στών. Σημαντικές προσθήκες, που έγιναν την άνοιξη του 2015, αποτελούν οι σειρές ”Martin Mystere” και ”Τερματοφύλακας – Γιατρός” (”This Goalie’s got Guts”) με τον περίφημο Μπεν Λήπερ της ”Mancastor City” ο οποίος φιλοξενήθηκε για πολλά χρόνια στον ”Μπλεκ Νέα Περιόδου”. 241

ΜΙΣΤΕΡ ΝΟ ΚΑΙ ΟΙ... ΑΛΛΟΙ ΤΙΤΛΟΣ: ΜΙΣΤΕΡ ΝΟ ΚΑΙ ΟΙ... ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΟΣ: Πολυθεματικό με εικονογραφημένες ιστορίες γνωστών ηρώων (Μίστερ Νο, Ντύλαν Ντογκ, Τεξ) ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Απρίλιος 2015 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: Τον Οκτώβριο του 2015 έφτασε τα 4 τεύχη ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Διμηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 168+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 15 Χ 20,5 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

να ακόμα εκδοτικό εγχείρημα της C&C Publications που εμφανίστηκε στα περίπτερα τον Απρίλιο του 2015 είναι η έκδοση ”Mister No και οι... άλλοι”. Είναι εξ ολοκλήρου έγχρωμο και περιέχει αδημοσίευτες περιπέτειες τόσο του γνωστού από τα παλιά, ”Μίστερ Νο” (που είναι ο βασικός χαρακτήρας του εντύπου και συνεχίζει από το Νο 57, όπου είχε σταματήσει η προηγούμενη έκδοση), όσο και άλλων ηρώων (”Dylan Dog” και ”Tex Willer”). Οι δυο τελευταίοι ήρωες αποτελούν την κορωνίδα του κορυφαίου Ιταλικού Οίκου ”Sergio Bonelli Editore” και επιτυγχάνουν μαζί πωλήσεις που ξεπερνάνε τα 1.000.000 φύλλα ανά μήνα στη γειτονική χώρα.

Η επιστροφή του αγαπημένου αντιήρωα Μίστερ Νο, αυτή τη φορά παρέα με τον Ντύλαν Ντογκ και Τεξ! 242

Διαστημική Tετραλογία

ε την αυγή της δεκαετίας του '80, οι εκδόσεις Ανεμοδουρά προχώρησαν στην έκδοση τεσσάρων διαφορετικών τίτλων, που είχαν αντλήσει τη θεματολογία τους από το συναρπαστικό πεδίο της επιστημονικής φαντασίας. Ήταν η εποχή του ”Πολέμου των Άστρων” και των υπόλοιπων κινηματογραφικών ταινιών του Τζόρτζ Λούκας, που είχαν εντυπωσιάσει ως θεάματα, το κοινό. Οι υπόλοιπες τέχνες επηρεάστηκαν τότε, παρουσιάζοντας παρόμοιες δημιουργίες. Στον τομέα των κόμικς η έκπληξη προήλθε από το πρωτοποριακό έντυπο ”2000AD” (Αύγουστος 1977), που έφερε μια πραγματικά νέα πνοή στον τομέα των εικονογραφημένων εκδόσεων. Γρήγορα, η κίνηση εκείνη βρήκε μιμητές. Γεννήθηκε το περιοδικό ”Starblazer”(Απρίλιος 1979), σαφώς μικρότερης εμβέλειας και απήχησης, το οποίο, ωστόσο, σημείωσε αρκετή επιτυχία, φθάνοντας σε συνολικά 281 εβδομαδιαία τεύχη, έως και τον Ιανουάριο του 1991. Το περιοδικό είχε προχωρήσει σε εκτενή συνεργασία με ιταλικά έντυπα, όπως το περιοδικό ”Fan” (1978) της εταιρείας ”Fumetto” σε σχεδιασμό του εκφραστικότατου Leone Frollo. Πρώτος εκδότης του ”Starblazer” υπήρξε ο Jack Smith και διάδοχοί του ήσαν οι Bill Graham και Bill Mc Loughlin. Αυτή ήταν και η ”πηγή” από την οποία ”αλιεύθηκαν” οι περιπέτειες για τα τέσσερα έντυπα που προαναφέραμε και που, κατά σειρά έκδοσης ήταν τα ”ΚΡΟΝΟΣ”, ”ΓΚΑΛΑΚΤΙΚΑ” (όνομα επηρεασμένο από το δημοφιλές σίριαλ της εποχής), ”ΠΛΑΝΗΤΗΣ” και ”ΡΟΜΠΟΤ” (που ήταν η επανακυκλοφορία του ”ΚΡΟΝΟΣ”).

243

KΡΟΝΟΣ

ΤΙΤΛΟΣ: ΚΡΟΝΟΣ ΕΙΔΟΣ: Επιστημονικής Φαντασίας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 19 Ιουνίου 1980 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 32 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Εβδομαδιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 13 Χ 17 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

Υ λλο του

Το υπ΄αριθμόν 3 εξώφυ περιοδικού.

πόθεση: Με επικεφαλής το νεαρό Ρεντ Ντέξτερ, γιο ενός από τους πρωτεργάτες της γήινης αντίστασης ενάντια στην κατακτητική δύναμη του πλανήτη ”Φοβερού”, οι άνθρωποι καταφέρνουν να αποτινάξουν την τρομερή τυραννία. Η σειρά είναι παρόμοια με το εμβληματικό ”Invasion” του ”2000AD”, το σχέδιο πείθει, ενώ οι διάλογοι εντυπωσιάζουν με την ουσιώδη μορφή τους. Τα δε μηνύματα, αν και δοσμένα με απλοϊκό τρόπο, είναι ξεκάθαρα. Στο οπισθόφυλλο του περιοδικού υπήρχαν αφιερώματα σε σημαντικούς σταθμούς από την (Αμερικανική κυρίως) εποποιία της πραγματικής κατάκτησης του διαστήματος, κάτι που συνήθιζαν οι Βρετανοί εκδότες του ”Starblazer”.

ΓΚΑΛΑΚΤΙΚΑ ΤΙΤΛΟΣ: ΓΚΑΛΑΚΤΙΚΑ ΕΙΔΟΣ: Επιστημονικής Φαντασίας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 1982 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 160+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 13 Χ 17 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Leone Frollo κ.α.

πόθεση (στη βασική ιστορία που αποτελεί ανατύπωση από αντίστοιχη ιστορία του περιοδικού ”Fan”): Ο πρίγκιπας Φαν είναι ο μοναδικός κάτοικος του πλανήτη Άλφα του συγκροτήματος του Κενταύρου και ζει καλλιεργώντας ελάχιστα στρέμματα της Το υπ΄αριθμόν 5 εξώφ υλλο επιφάνειας με τη χρήση πρωτόγονων μέσων, αφήνοντας του περιοδικού. αλώβητες τις υπόλοιπες αχανείς εκτάσεις. Παράλληλα, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας αγωνίζεται να ελευθερώσει από τα νύχια ενός πρώην φίλου του (πρίγκιπας Βαξ) τη νεαρή Τζινφ, κόρη του άρχοντα Γκάνοορ. Η ύλη του εικονογραφημένου αυτού εντύπου συμπληρώνεται με μια δευτερεύουσα, αυτοτελή περιπέτεια, παρόμοιου περιεχομένου. Το περιοδικό κυκλοφορούσε την 15η ημέρα κάθε μήνα. 244

ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΤΙΤΛΟΣ: ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΕΙΔΟΣ: Επιστημονικής Φαντασίας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Φεβρουάριος 1981 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 160+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 13 Χ 17 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Leone Frollo κ.α.

πόθεση: Ο πανίσχυρος διαστημικός στόλος της ”Νέας Γης”, στον οποίο ηγείται ο δικτάτορας Βαξ, υποχρεώνει το συμβούλιο των λαών της ”Γαλαξιακής Ομοσπονδίας” να δεχθεί την επικυριαρχία του. Και ενώ ένας ένας οι αντικαθεστωτικοί του αντίπαλοι εξολοθρεύονται αμείλικτα, ένα πέπλο στυγνής καταπίεσης καλύπτει σχεδόν τα πάντα. Οι μόνοι που υψώνουν λάβαρο αντίστασης είναι ο πρίγκιπας Φαν, ο πιστός του υπηρέτης Σάντσο (ένα ρομπότ-ιπποκόμος, που όμως επιθυμεί να τον αποκαλούν ”ανδροειδές”) και η πανέμορφη Τζινφ, κόρη του άρχοντα Γκάνοορ. Το δίδυμο χαραχαρα κτήρων παραπέμπει κάπως στους ήρωες του μυθιμυθι στορήματος του Θερβάντες ”Δον Κιχώτης”, ενώ η πρωταγωνίστρια συμμετέχει στην ιστορία ως άλλη Δουλτσινέα. Διαπιστώνουμε εδώ την κοινή θεμαθεμα τολογία, που υφίσταται μεταξύ των περιπετειών, που δημοσιεύτηκαν τόσο στο περιοδικό ”Πλανή”Πλανή της” όσο και στο ”Γκαλάκτικα”, τα οποία εξετάσαμε προηγουμένως. Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι η αέναη αντιπαράθεση ”Καλού-Κακού” (θέμα που ενέενέ πνευσε πλείστους δημιουργούς, φιλοσόφους και διανοητές ανά τους αιώνες). Και εδώ εκφράεκφρά ζεται με μια μορφή αδυσώπητης πάλης μεταξύ του ”Καλού” ήρωα, που επέλεξε το δύσκολο δρόμο της Αρετής, και του ευάλωτου χαραχαρα κτήρα, που διάλεξε το μονοπάτι της ”Κακίας”, επιλογή που αποτυπώνεται με εύλογο τρόπο στα χαρακτηριστικά των προσώπων. Ο Φαν είναι όμορφος με αδρές γραμμές, ενώ ο Βαξ σκληροτράχηλος και με βλέμμα, που παγώνει το συνομιλητή του. Η εμπέδωση, επίσης, μιας οικολογικής συνείδησης αφήνεται να καλλιεργηθεί στον αναγνώστη, γεγονός που προσδίδει μια ακόμη θελκτική διάσταση στην ούτως ή άλλως συναρπαστική πλοκή. 245

ΡΟΜΠΟΤ

ΤΙΤΛΟΣ: ΡΟΜΠΟΤ ΕΙΔΟΣ: Επιστημονικής Φαντασίας ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 1988 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 15 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 160+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 13 Χ 17 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Leone Frollo κ.α.

ρόκειται για επανακυκλοφορία με καινούργια εξώφυλλα του ”ΚΡΟΝΟΣ”. Ενδεικτικά, η υπόθεση του πρώτου τεύχους: Στο συγκεκριμένο τεύχος εκτυλίσσεται η ιστορία δυο γήινων οδηγών διαστημοπλοίων (του Τζέικ Μπράντι και του Άντριου Ντιβάλ) που λαμβάνει χώρα στον μακρινό κόσμο του ”Κνόρους”, μιας φουτουριστικής επικράτειας, που μας εισάγει σε ένα σύμπαν βίας, αντιπαλότητας και σκληρού ανταγωνισμού. Οι εξωγήινοι του πλανήτη ”Άκορ” αδυνατούν να αντιληφθούν την ανθρώπινη φύση και ψυχολογία, όπως και τα συναισθήματα φιλίας, αγάπης και αυταπάρνησης, από τα οποία διαπνέεται ο χαρακτήρας των κατοίκων της Γης. Καθώς η δική τους σκέψη είναι καθαρά υπολογιστική, τους είναι πολύ δύσκολη η συνύπαρξη με γήινους, κάτι που οδηγεί σε σκληρές συγκρούσεις. Με πολλές επιρροές από τις ιστορίες των μονομάχων στις ρωμαϊκές αρένες, η σειρά αιχμαλωτίζει απ’ την πρώτη στιγμή το ενδιαφέρον του αναγνώστη με την απρόβλεπτη εξέλιξή της, αλλά και με τον ιδιαίτερα ρεαλιστικό της σχεδιασμό. 246

448 π.Χ. Ένα φανταστικό ταξίδι στην Ολυμπία ΤΙΤΛΟΣ: 448 π.Χ. – ΕΝΑ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ ΕΙΔΟΣ: Επιστημονικής Φαντασίας και Αθλητικό ΜΗΝΑΣ/ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Αύγουστος 2004 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1 ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 Χ 29 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Βασίλης Πιτσαλίδης, Cristina Algranati

πόθεση: Τρεις νεαροί φίλοι, ο Άρης, ο Γιώργος κι ο Νίκος, μετά από μια ξενάγηση στην Αρχαία Ολυμπία αποκοιμιούνται στην άκρη του δρόμου και μεταφέρονται νοερά στην κλασσική αρχαιότητα. Βρίσκονται λοιπόν 2.500 χρόνια πίσω, στο έτος 448 π.Χ., ακριβώς τη στιγμή της (τότε) επικείμενης 83ης Ολυμπιάδας (με βάση το έτος της πρώτης γνωστής διοργάνωσης στα 776 π.Χ.), όπως τους ενημερώνει ένας συνομήλικός τους γηγενής, ο Ιέρωνας. Οι τρεις της παρέας προκειμένου να προσδώσουν αρχαιοπρέπεια στα μικρά τους ονόματα, τα μετατρέπουν σε Αριστοτέλης, Γόργος και Νικόμαχος αντίστοιχα. Με την ξενάγησή τους στους διάφορους λατρευτικούς χώρους, στα γυμναστήρια και στα θυσιαστήρια, ο αναγνώστης Οι νεαροί πρωταγωνιστές της φανταστικής έχει την ευκαιρία να εισέλθει ιστορίας, δια χειρός του καλλιτεχνικού διδύμου στο πνεύμα της εποχής, παραΠιτσαλίδη - Algranati. τηρώντας τρόπους φέρεσθαι, ήθη και έθιμα των προγόνων μας. Ζωντανό κι εκφραστικό σχέδιο, έξυπνοι διάλογοι και ένα απλό σενάριο, που όμως εκμεταλλεύεται την πολιτιστική μας παράδοση, για να παρουσιάσει με εύγλωττο τρόπο τις βασικές αρχές και αξίες του Ολυμπισμού και του ευ αγωνίζεσθαι. 247

ο καλοκαίρι του 2005 οι εκδόσεις του ”Περιοδικού Τύπου” εξέδωσαν μια νέα εικονογραφημένη σειρά αποτελούμενη από δυο ακόμη τίτλους, που τους ενέταξαν σε μια (κοινή) κατηγορία με την επωνυμία ”COMIC STORIES-TOP SECRET FILES”. Ήταν η δεύτερη σειρά ελληνικής προέλευσης -με τους ίδιους συντελεστές όπως εκείνης του 448 Π.Χ.- και εστίαζε σε δυο από τα άλυτα ”μυστήρια” του 20ου (κι όχι μόνο) αιώνα... Ας τα δούμε αναλυτικά.

AREA 51

ΤΙΤΛΟΣ: AREA 51 ΕΙΔΟΣ: Επιστημονικής Φαντασίας ΜΗΝΑΣ/ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Ιούλιος 2005 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1 ΣΕΛΙΔΕΣ: 64 + 4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 Χ 29 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Βασίλης Πιτσαλίδης, Cristina Algranati

πόθεση: Στις 2 ή 7 Ιουλίου του 1947 έξω από το Ρόζγουελ στο Νέο Μεξικό οι Αμερικανοί έρχονται σε επαφή με ένα απίστευτο φαινόμενο που έμελλε έως σήμερα να μη διαλευκανθεί πλήρως. Σύμφωνα με τη φημολογία, ένα σκάφος με εξωγήινη προέλευση (”Α.Τ.Ι.Α.”) κατέπεσε στην περιοχή, η οποία αργότερα έλαβε την κωδικοποιημένη ονομασία ”AREA 51” και τα πτώματα μερικών αλλόκοτων πλασμάτων συνελέγησαν από τις Αρχές. Στον αντίποδα, η επίσημη κυβερνητική άποψη συσχετίζει το γεγονός με την συντριβή ενός μετεωροΣε πραγματική ιστορία είναι βασισμένο λογικού μπαλονιού και έχει –έκτοτε- αποσιωπήσει το συμβάν, ως ασήμαντο. το σενάριο της “AREA 51”. Το κόμικ των Πιτσαλίδη/Algranati ξεκινά με την αφήγηση ενός εκ των πρωταγωνιστών της ιστορίας σε κάποιον δημοσιογράφο, παραπάνω από μισό αιώνα αργότερα. Ο αναγνώστης μεταφέρεται έτσι στην εποχή, που έλαβε χώρα η παράξενη ιστορία, και παρακολουθεί τις αγωνιώδεις προσπάθειες των αυτοπτών μαρτύρων, ενός επιστάτη σε ράντζο ονόματι Ουίλιαμ Μακ Μπάζελ (που ήταν υπαρκτό πρόσωπο) και ενός μικρού παιδιού -που φέρεται να ήρθε πρώτο σε επαφή με έναν τουλάχιστον ετοιμοθάνατο εξωγήινο- και του πατέρα του, να πείσουν τους υπεύθυνους για όσα είδαν. Οι Αρχές σπεύδουν να αποστείλουν άμεσα στην περιοχή οπλισμένους άνδρες της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, οι οποίοι εξαφανίζουν τάχιστα κάθε ίχνος, που μπορεί να προδώσει την ταυτότητα του παράξενου σκάφους και των πλασμάτων, που επέβαιναν σε αυτό. Ένας κρατικός αξιωματούχος (που είναι ο αφηγητής στην έναρξη της ιστορίας) απομακρύνει τον τοπικό σερίφη, ανακρίνει τα πρόσωπα, που εμπλέκονται στη ”στενή επαφή τρίτου τύπου” (σύμφωνα με τη σχετική ορολογία) και λαμβάνει την εντολή από έναν μυστηριώδη πράκτορα να τους κλείσει μια για πάντα το στόμα. Η περιπέτεια ολοκληρώνεται με απρόοπτο τρόπο, καθώς ένα αντικείμενο που ο μικρός μάρτυρας είχε στην κατοχή του, μετατρέπεται σε ελιξίριο αθανασίας. Σύμφωνα με το θρύλο, οι γνώσεις, που η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών απέκτησε από την επιστημονική διερεύνηση του ζητήματος, της επέτρεψαν να αποκτήσει προβάδισμα έναντι της Σοβιετικής Ένωσης στο τομέα της κατάκτησης του διαστήματος. 248

ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ ΤΙΤΛΟΣ: ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ ΕΙΔΟΣ: Επιστημονικής Φαντασίας ΜΗΝΑΣ/ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Αύγουστος 2005 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1 ΣΕΛΙΔΕΣ: 64+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 Χ 29 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Βασίλης Πιτσαλίδης, Cristina Algranati

πόθεση: Ο ερευνητής αρχαίων μυστηρίων Μαρκ αναζητεί στην Αθήνα στοιχεία για τη μυθολογική Ατλαντίδα, την πόλη, που, σύμφωνα με το μύθο, έχει καταποντιστεί για πάντα στο μέσο κάποιου ωκεανού, όταν συναντάει τη γοητευτική όσο και παράξενη Αφροδίτη, η οποία έχει τον ίδιο ακριβώς στόχο, να λύσει το αίνιγμα της χαμένης πολιτείας. Η σκηνή μεταφέρεται γρήγορα στο Κάιρο και τις Πυραμίδες, όπου το ζευγάρι, ακολουθώντας τα γραπτά του Πλάτωνα, ψάχνει την άκρη του προβλήματος. Ύστερα από αρκετές περιπέτειες που έθεσαν σε κίνδυνο ακόμη και τις ζωές τους, αποφασίζουν να πλεύσουν με ένα μικρό σκάφος μέχρι τη Σρι-Λάνκα, στη θαλάσσια περιοχή της οποίας, σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, βρίσκεται το αντικείμενο του πόθου τους. Όμως, το ταξίδι τους μετατρέπεται σύντομα σε τραγωδία και το κόμικ κλείνει με μακάβριο τρόπο! Ο βασικός ήρωας βρίσκεται στη δυσάρεστη όσο και άβολη θέση να εξηγήσει σε έναν αξιωματικό της Αστυνομίας πώς ήταν δυνατό να είναι ο μόνος επιζών, αφού η σύντροφός του, αλλά και μια ντουζίνα ναυτικοί, που είχαν αναγκασθεί να προσλάβουν σαν πλήρωμα, χάθηκαν στα βάθη της υγρής αβύσσου. Έντονα τα στοιχεία της αγωνίας και του υπερφυσικού, συνδυάζονται ιδανικά σε αυτή την ελληνική δημιουργία, ωστόσο η ολοκλήρωση της περιπέτειας αφήνει στον αναγνώστη ένα πελώριο ερωτηματικό, που θα πρέπει να προσπαθήσει πολύ για να το ερμηνεύσει. Στα γνωστά του επίπεδα απόδοσης, το ζευγάρι των συντελεστών ολοκλήρωσε μια ακόμη συμπαθητική συνεισφορά στην παγκόσμια βιβλιογραφία των εικονογραφημένων, εδώ με σαφείς επιρροές από τον ”Τεν-Τεν” του Ζωρζ Ρεμί (”Hergé”).

Από το θρύλο της χαμένης Ατλαντίδας, είναι εμπνευσμένη η ιστορία αυτής της συναρπαστικής έκδοσης.

249

Τα Graphic Stories ΤΙΤΛΟΣ: ΟΙ ΚΛΑΣΙΚΟΙ ΗΡΩΕΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΕΙΔΟΣ: GRAPHIC NOVELS ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 2 ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: 2007 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: Γιώργος Βλάχος ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 27,5 Χ 20,5 cm

άτω από τον γενικό τίτλο-ομπρέλα “ΟΙ ΚΛΑΣΙΚΟΙ ΗΡΩΕΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ” θα εντασσόταν μια σειρά από κόμικ-άλμπουμ του τύπου Graphic novel σε πολυτελή έκδοση με περιεχόμενο παλιές ποιοτικές εικονογραφημένες περιπέτειες δημοφιλών κλασικών χαρακτήρων της παγκόσμιας σκηνής του κόμικ. Κυκλοφόρησαν δύο Graphic Novels και μάλιστα ταυτόχρονα.

ΖΟΡΡΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑ Συγγραφέας: Johnston McCulley Διασκευή σε κόμικ: Nedaud Εικονογράφηση: Marcello Μετάφραση: Κλεοπάτρα Βλάχου σελίδες: 64 + 4 εξωφύλλου

Το άλμπουμ, το οποίο είναι πιστή αναπαραγωγή της αμερικανικής του έκδοσης “Zorro in Old California” (Eclipse, 1986) περιέχει τις εξής έξι αυτοτελείς ιστορίες: 1. Καταζητείται 2. Μια Ενέδρα για τον Κυβερνήτη 3. Διπλός Πράκτορας 4. Οι δύο Ζορρό 5. Στην Κρεμάλα! 6. Άνεμος Επανάστασης 250

ΤΑΡΖΑΝ, Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΩΝ ΠΙΘΗΚΩΝ Συγγραφέας: Edgar Rice Burroughs Διασκευή σε κόμικ-εικονογράφηση: Russ Manning Μετάφραση: Κλεοπάτρα Βλάχου σελίδες: 104+4 εξωφύλλου

ελληνική έκδοση ακολουθεί το πρωτότυπο της αμερικανικής από την ανατύπωση του 1999 (Dark Horse). H πρώτη έκδοσή του είναι του 1965 και προέρχεται από το τεύχος 155 της σειράς “The Adventures of Tarzan” της Gold Key, όπου ο Russ Manning είχε ανασχεδιάσει τις ίδιες ιστορίες που δημοσίευε παλιότερα στον ημερήσιο κι εβδομαδιαίο Τύπο των ΗΠΑ. Από τις τέσσερις ιστορίες του άλμπουμ η πρώτη “Ταρζάν ο βασιλέας των πιθήκων” είναι η πρώτη ιστορία του Ταρζάν, που έγραψε και δημοσίευσε ο Μπάρροους στο pulp περιοδικό All Story Magazine το 1911, όπου αφηγείται ολοκληρωμένη τη βιογραφία του ήρωα, αφού δεν υπήρχε καμιά προοπτική για συνέχιση των περιπετειών. Οι υπόλοιπες τρεις ιστορίες είναι οι εξής: 2. Η Επιστροφή του Ταρζάν 3. Ο Ταρζάν κι ο άγριος Στρατός του 4. Ο γιός του Ταρζάν Η τέταρτη κόμικ ιστορία “Ο Γιος του Ταρζάν”, ο διάδοχος στον θρόνο της ζούγκλας, έχει μια μικρή προϊστορία στον χώρο της ελληνικής λαϊκής λογοτεχνίας, σχετική μάλιστα με το αντικείμενο αυτού του βιβλίου. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς την είχε μεταφράσει ως ανάγνωσμα και είχε δημοσιευτεί στο τεύχος 85 του περιοδικού “Μάσκα” το 1948.

251

What’s up, Doc?

BUGS BUNNY

ΤΙΤΛΟΣ: BUGS BUNNY ΕΙΔΟΣ: Κωμικές Ιστορίες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 2003 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 80 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 22 Χ 28 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

νατύπωση για την Ελλάδα του περιοδικού ”Looney Tunes”, της Αμερικανικής εταιρείας D.C. (1994). Σε αυτές, περιέχονται περιπέτειες με όλους τους κλασικούς πρωταγωνιστές (”Bugs Bunny”, ”Daffy Duck”, ”Marvin the Martian”, ”Wile E. Coyote, the Road Runner”, ”Sylvester and Tweety” κ.α.). Πέρα από τις συναρπαστικές ιστορίες των Bugs Bunny και της παρέας του, το περιοδικό περιείχε ενημερωτικά άρθρα, αφίσες, δώρα καθώς και πλούσια αφιερώματα.

BUGS BUNNY ΚΛΑΣΣΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΙΤΛΟΣ: BUGS BUNNY-ΚΛΑΣΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΕΙΔΟΣ: Κωμικές Ιστορίες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Αύγουστος 2003 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 21 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Διμηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 96+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17 Χ 25 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

νθολογία ιστοριών με όλους τους κλασικούς ήρωες της σειράς ”Looney Tunes”. Η έκδοση περιείχε αμιγώς εικονογραφημένες ιστορίες των ”Bugs Bunny”, ”Daffy Duck”, ”Marvin the Martian”, ”Wile E. Coyote, the Road Runner”, ”Sylvester and Tweety”. κ.α.) και ήταν διμηνιαία. Οι καλλιτέχνες που συνεργάσθηκαν είναι οι Jack Enyart, George Wildman, Scott McRae, B. Koth και το Στούντιο Dilapsa. 252

LOONEY TUNES ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΙΤΛΟΣ: LOONEY TUNES-ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ ΕΙΔΟΣ: Μεταφορά της κινηματογραφικής ταινίας του Joe Dante “Looney Tunes: Back in Action” (2003) ΜΗΝΑΣ/ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Αύγουστος 2004 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 1 ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 17 Χ 26 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Bill Matheny, Dave Alvarez, Dave Tanguay, Jared K. Fletcher, Horacio Ottoloni

πόθεση: Ο Ντάφυ Ντακ προσπαθεί μάταια να πείσει τους αδελφούς Warner πως η νέα ταινία που ετοιμάζουν θα πρέπει να προβάλλει κυρίως εκείνον και όχι τον Μπαγκς Μπάννυ στο βασικό ρόλο. Η υποδιευθύντρια του τμήματος κωμωδιών της, Κέιτ Χιούτον, τάσσεται υπέρ της επιλογής Μπαγκς, ενώ ο υπάλληλος ασφαλείας, Ντάμιαν Ντρέικ, προτιμά τον Ντάφυ. Η παραγωΑνατροπές και δράση στην απόδοση σε γή του έργου προχωρά με τον Έλμερ Φαντ ως κόμικ της δημοφιλούς παραγωγής του τον μοναδικό παρτενέρ του Μπάννυ, ωστόσο Αμερικανικού σινεμά. πολύ γρήγορα οι υπεύθυνοι διαπιστώνουν το σφάλμα, στο οποίο υπέπεσαν, με την εκδίωξη του Ντάφυ Ντακ. Έτσι, οι ήρωες εμπλέκονται σε ξεκαρδιστικά απρόοπτες περιπέτειες εντός του κοσμοπολίτικου περιβάλλοντος του Λας Βέγκας, προσπαπροσπαθώντας να γλυτώσουν από τα χέρια μιας συμμορίας κακοποιών τον πατέρα του Ντάμιαν, Ντάμιεν Ντρέικ. Το όλο σύμπαν των πρωταγωνιπρωταγωνιστών του δημοφιλούς καρτούν ξετυλίγεται στα μάτια των αναγνωστών μέσα σε έναν ιλιγγιώδη ρυθμό δράσης και αντίδρασης και με συνεχείς ανατροπές να κυριαρχούν! Τελικά οι δυνάμεις του Καλού θριαμβεύθριαμβεύουν, η τάξη αποκαθίσταται, ενώ το φλογερό ειδύλλιο που ήδη έχει αναπτυχθεί μεταξύ του ανθρώπινου ζευγαριού βρίσκει την ολοολοκλήρωσή του. Πιστή απεικόνιση της ταινίας ”Looney Tunes – Back in Action”, που είχε παραχθεί ένα χρόνο νωρίτερα από την έκδοση (2003), το κόμικς αυτό έρχεται σαν επιστέγασμα της παρουσίας της στην παγκόσμια βιομηχαβιομηχανία ”εύπεπτου” θεάματος, επιβεβαιώνοντας την πάγια τακτική των Αμερικανών παραγωγών να διαδίδουν και να εκμεταλλεύονται, με όποιο διαθέσιμο μέσο, τα κάθε λογής προϊόντα της πνευματικής τους δημιουργίας. 253

ΑΜΠΡΑΚΑΤΑΜΠΡΑ Η Διάσημη Σχολή Μαγείας

ΤΙΤΛΟΣ: ΑΜΠΡΑΚΑΤΑΜΠΡΑΗ ΔΙΑΣΗΜΗ ΣΧΟΛΗ ΜΑΓΕΙΑΣ ΕΙΔΟΣ: Κωμικές Ιστορίες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 2005 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 2 ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 Χ 29 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Francois Cortegiann, Pierre Tranchand

υκλοφόρησαν δυο ετήσιοι τόμοι του περιοδικού, ο πρώτος το 2005 και ο δεύτερος ένα χρόνο αργότερα (2006). Πρόκειται για ανατύπωση στα ελληνικά από την πρωτότυπη γαλλική σειρά ”L’ ecole Abracadabra” της εκδοτικής εταιρείας ”Dargaud”, στα 1991, μια δημιουργία του δίδυμου Francoise Corteggiani (σενάριο) – Pierre Tranchand (εικονογράφηση). Η υπόθεση: Ευτράπελες περιπέτειες και αστεία περιστατικά περιγράφονται στην κωμική αυτή σειρά, που αποτυπώνει στο χαρτί τα παθήματα των ”μαθητευόμενων μάγων” Am, Stram, Gram, Pic και Pik και Colégram, που συχνά αποδεικνύονται ανεπίδεκτοι μαθήσεως, ”πονοκεφαλιάζοντας” έτσι τους υπεύθυνους καθηγητές τους.

ΑΥΤΟ ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΤΟ ΤΟ ΞΕΡΕΙΣ; ΤΙΤΛΟΣ: ΑΥΤΟ ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΤΟ ΤΟ ΞΕΡΕΙΣ; ΕΙΔΟΣ: Κωμικές Ιστορίες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 2005 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 2 ΣΕΛΙΔΕΣ: 32+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 Χ 28 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Thierry Coppee

γήκαν μόλις δυο τεύχη στη χώρα μας, εν έτει 2005. Η σειρά προέρχεται από τη γαλλική και πάλι, σχολή (ο πρωτότυπος τίτλος ήταν ”Les Blagues de Toto”) εκδόσεως της εταιρείας ”Gay Delcourt Productions” (2003 - 2012). Δημιουργός της ιστορίας είναι ο Thierry Coppée, που επιμελήθηκε το σενάριο και το σχεδιασμό, ενώ τη μετάφραση στην ελληνική γλώσσα πραγματοποίησε η Φραντζέσκα Βιδάλη. Οι περιπέτειες του Toto εμφανίσθηκαν και σε κινούμενα σχέδια, υπό την επιμέλεια του Gaumont Alphanim. Για αυτές μάλιστα υπήρξε ξεχωριστή έκδοση στη Γαλλία, από τον Οίκο του Albin Michel κατά τη χρονική περίοδο 2009 – 2012. Αλλά ας δούμε πώς περιγράφει ο ίδιος ο πρωταγωνιστικός χαρακτήρας την υπόθεση του κόμικ: ”Γεια σας, είμαι ο Toto! Αυτό που λατρεύω είναι να διασκεδάζω με τους φίλους μου, Yassine, Igor και την αγαπημένη μου, Olive. Δυστυχώς, οι καιροί είναι δύσκολοι και οι γονείς μου έχουν χωρίσει, αλλά, αν το επιθυμείτε, μπορείτε να βοηθήσετε στην επανένωση. Ποτέ μου δεν ήμουν ιδιαίτερα καλός στα μαθήματα και, αν με ρωτάτε τι αγαπώ περισσότερο στο σχολείο, μα... τις διακοπές, τι άλλο ;” 254

ΡΟΥΜΠΙ

ΤΙΤΛΟΣ: ΡΟΥΜΠΙ ΕΙΔΟΣ: Περιπέτειες Δράσης ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 2005 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 2 ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21,5 Χ 28 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Mythic, De Lazare, Walthery

κδόθηκαν επίσης δύο τεύχη, από την αυθεντική γαλλική αστυνομική περιπετειώδη σειρά (”Rubine”, των εκδόσεων ”Lombard”, 1993-94) των ”Mythic” (σενάριο) και Dragan de Lazare, Francoise Walthery (σχέδιο) που γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία και έφτασε, συνολικά στα 11 άλμπουμ. Υπόθεση: Η Ρούμπι είναι επιθεωρητής της Αστυνομίας του Σικάγο, υπεύθυνη για τη διαλεύκανση πολλών σημαντικών υποθέσεων. Ο δραστήριος χαρακτήρας της και το αίαίσθημα του καθήκοντος που την διαπνέει, την οδηοδηγούν συχνά σε απρόβλεπτες καταστάσεις από τις οποίες τις περισσότερες φορές βγαίνει νικήτρια χάρη στην σκληρή της εκπαίδευση και τις αναμφισβήτητες ικανότητές που διαθέτει.

255

O Mythic υπογράφει το σενάριο της σειράς.

Οι Φευγάτες ΤΙΤΛΟΣ: ΟΙ ΦΕΥΓΑΤΕΣ ΕΙΔΟΣ: Κωμικές ιστορίες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 2006 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 2 ΣΕΛΙΔΕΣ: 48+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 Χ 28 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Michel Bom, Sidney

αι πάλι προτιμήθηκε γαλλική σειρά, με τη διαφορά πως, ενώ εκεί βγήκαν συνολικά 25 άλμπουμ της ιστορίας ”Julie, Claire, Cecille” (εκδόσεις ”Lombard”, 1986-87), στην Ελλάδα μείναμε σε - μόλις - δυο τεύχη. Την επιμέλεια είχαν ο σεναριογράφος Michel de Bom και o σχεδιαστής ”Sydney”. Η δημιουργία τους αυτή είναι βασισμένη στην ομότιτλη χιουμοριστική σειρά του 1982 που δημοσιεύθηκε στο έντυπο “Le Journal de Tintin”. Υπήρξε ακόμη μια επανέκδοσή της στα 1989, μέσω του περιοδικού “Hello Bede”. Η υπόθεση αφορά στις περιπέτειες τριών νεαρών κοριτσιών, που φοιτούν στο Πανεπιστήμιο. Οι δημιουργοί επικεντρώνονται στις σχέσεις των δυο φύλων, στις ακαδημαϊκές σπουδές, στα καθημερινά προβλήματα και στην κοινωνική συμπεριφορά των νέων.

“Φευγάτες”, από το πενάκι του Sydney.

256

STAR SCHOOL

ΤΙΤΛΟΣ: STAR SCHOOL ΕΙΔΟΣ: Νεανικές Αισθηματικές Ιστορίες ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Αύγουστος 2007 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 12 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 32+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 18 Χ 26 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Διάφοροι

ικονογραφημένο περιοδικό, αισθηματικού περιεχομένου με τις περιπέτειες του νεαρόΠρωταγωνικοσμου ενός σχολείου. Πρωταγωνι στές των ιστοριών είναι μια ομάδα κερταλαντούχων νέων που έχουν κερ δίσει υποτροφία για το ξεχωριστό σχολείο μουσικής και χορού ”Star School”. Έριδες, αντιπαραθέσεις, αναπτύσανταγωνισμοί και ειδύλλια αναπτύσ σονται σε αυτό το εφηβικό κόμικ με στοιχεία που θυμίζουν κατά πολύ τη δεκαεγνωστή τηλεοπτική σειρά της δεκαε τίας του ‘80 ”Fame”.

Νεανικοί έρωτες και ευτράπελα, αποτελούν τη θεματολογία του περιοδικού.

BUSSI BÄR ΤΙΤΛΟΣ: BUSSI BÄR ΕΙΔΟΣ: Για παιδιά προσχολικής ηλικίας με παραμύθια, παιχνίδια και κατασκευές ΠΡΩΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: 1999 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΤΕΥΧΗ: 120 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Μηνιαία ΣΕΛΙΔΕΣ: 32+4 εξωφύλλου ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 21 χ 29 cm ΣΕΝΑΡΙΟ/ ΣΧΕΔΙΟ: Rolf Kauka

ο 1999 ξεκινά η έκδοση του περιοδικού ”BUSSI BAR” για τους μικρούς σε ηλικία αναγνώστες με Ο Μπούσσι και ο Μπέλλ ιστορίες, παραμύθια, παιχνίδια και κατασκευές, και ο, οι πρωταγωνιστές του τις απίθανες ιστορίες του Μπούσσι και του Μπέλλο. Πρόπεριοδικού BUSSI BÄR δια κειται για έναν χαρακτήρα κόμικς γερμανικής προέλευσης, χειρός Rolf Kauka. που εμπνεύσθηκε ο καλλιτέχνης Rolf Kauka (γνωστός και σαν ο ”Γερμανός Ουόλτ Ντίσνεϊ”) τη δεκαετία του ‘70. Στη Γερμανία η έκδοση ήταν μηνιαία και τα τελευταία χρόνια τα σχεδιαστικά ηνία έχει αναλάβει ο εικονογράφος Hannes Rall. 257

Νίκος Δημ. Νικολαΐδης

Η ιστορία συνεχίζεται... Η Κατερίνα Κινδυνεύει

Το Τίμημ α Της Προ δοσίας

φή Η Eπιστρο σας Της Μάγισ κ Νέκμε

ΤΡΕΙΣ ΝΕΕΣ ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ! Σε εικονογράφηση Κώστα Φραγκιαδάκη

Η Κατερίνα Κινδυνεύει

259

Στα νύχια του θανάτου

ο Παιδί-Φάντασμα, το ηρωικό Ελληνόπουλο, που έχει τάξει τη ζωή του στην απελευθέρωση της πατρίδας του από τον ζυγό του βάρβαρου κατακτητή, ζει ίσως τις τελευταίες στιγμές του*. Από στιγμή σε στιγμή, η μικρή αυτοσχέδια βόμβα, που έχει τοποθετήσει στα βαρέλια με τα καύσιμα στο υπόγειο του γενικού Aρχηγείου των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής στην Ελλάδα, θα εκραγεί. Και τότε, το ξενοδοχείο-στρατηγείο της Κηφισιάς θα ανατιναχθεί με όλους όσους βρίσκονται σε αυτό. Μαζί με τους εχθρούς της πατρίδας του θα σκοτωθεί και ο ίδιος, αφού βρίσκεται παγιδευμένος κι άοπλος στην υπόγεια αποθήκη καυσίμων μεταμφιεσμένος σε Γερμανό αξιωματικό. Απέξω τον πολιορκεί σχεδόν ολόκληρη η φρουρά του Αρχηγείου. Οι Γερμανοί, όμως, δεν τολμούν να του επιτεθούν. Φοβούνται ότι οι σφαίρες από τα αυτόματά τους θα χτυπήσουν και τα βαρέλια με τη βενζίνα! Περιμένουν να εκδηλώσει την επίθεσή του πρώτο το Παιδί-Φάντασμα. Αν, ωστόσο, ήξεραν πως ο θάνατός τους πλησιάζει με γοργά βήματα, θα είχαν τραπεί σε φυγή για να σωθούν. Παρόλο, που η κατάσταση είναι απελπιστική, ο Γιώργος δεν χάνει το κουράγιο του. Ελπίζει πως έστω και την τελευταία στιγμή θα βρει τον τρόπο να σωθεί. Η πεποίθησή του, ότι όσο ζει, ελπίζει, τον έχει σώσει σε πολλές παρόμοιες δύσκολες καταστάσεις. Ακόμα και όταν το χέρι του θανάτου, όπως και τώρα, σχεδόν τον είχε αγγίξει με τα παγωμένα δάχτυλά του. Ξέρει πως κάποια μέρα μπορεί να σκοτωθεί, πολεμώντας τους Γερμανούς. Για αυτό, ο θάνατος δεν τον φοβίζει. Αλλά αυτή τη στιγμή, ειδικά, υπάρχουν δυο λόγοι για τους οποίους πρέπει να σωθεί με κάθε τρόπο. Πρώτα πρώτα, επειδή πρέπει να πληροφο* Βλέπε στο τέλος της ιστορίας

ρηθεί το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο για το σχέδιο της ‘‘Επιχείρησης Χ’’ των Γερμανών και κατόπιν, επειδή η αγαπημένη του Κατερίνα κινδυνεύει θανάσιμα σε αποστολή, όπου ο ίδιος την έχει στείλει. Το μόνο που του απομένει, είναι να τα παίξει όλα για όλα και να δράσει αστραπιαία. Ξέρει πως είναι καταδικασμένος και δεν έχει να χάσει τίποτα περισσότερο. Αντίθετα, αν το σχέδιό του πετύχει, υπάρχει κάποια ελπίδα να τα καταφέρει, μολονότι οι λογικές πιθανότητες είναι ελάχιστες. Με γοργές κινήσεις αποσπάει το φιτίλι, που κόντευε να φτάσει στο μπαρούτι του αυτοσχέδιου εκρηκτικού μηχανισμού. Παίρνει προσεκτικά τις δυο απασφαλισμένες χειροβομβίδες από τη λαβή τους και πλησιάζει στην πόρτα. Τις χτυπάει ελαφρά στον τοίχο, για να τις ενεργοποιήσει, και αρχίζει να μετράει από μέσα του: ένα, δύο, τρία δευτερόλεπτα... Ανοίγει απότομα την πόρτα και τις πετάει όσο πιο μακριά μπορεί στον διάδρομο. Και πριν προλάβουν οι Γερμανοί να αντιδράσουν, ξανακλείνει αμέσως την πόρτα, κολλώντας το σώμα του στον τοίχο. Το επόμενο δευτερόλεπτο μια τρομακτική έκρηξη συγκλονίζει το κτίριο, καλύπτοντας με τον εκκωφαντικό κρότο της τις κραυγές τρόμου και πόνου των Γερμανών, που τον πολιορκούσαν. Το ωστικό κύμα της έκρηξης ξεκολλάει την πόρτα από τους μεντεσέδες της και την πετάει μερικά μέτρα μέσα στο δωμάτιο. Ταυτόχρονα πυκνοί καπνοί γεμίζουν τον χώρο, κάνοντας τα μάτια του να τσούξουν. Σκεπάζει με την παλάμη του το στόμα του και τα ρουθούνια του. Χωρίς να χάσει χρόνο πετάγεται στον διάδρομο. Μπροστά του αντικρίζει θολό από τους καπνούς ένα τοπίο φρίκης και καταστροφής. Γκρεμισμένοι τοίχοι και πεσμένοι Γερμανοί στρατιώτες. Άλλοι είναι ακίνητοι, νεκροί, και άλλοι σπαρταρούν βογκώντας από πόνο. Ανεβαίνει τη σκάλα τρέχοντας σκυφτός, για να μη δίνει στόχο. Στο ισόγειο πανικόβλητοι στρατιώτες και αξιωματικοί τρέχουν, μη ξέροντας τι ακριβώς είχε συμβεί στο υπόγειο, όπου η φρου260

Μια εικόνα ασύλληπτης φρίκης αντικρίζει μπροστά του το Παιδί-Φάντασμα. ρά του κτιρίου είχε παγιδέψει έναν πράκτορα του εχθρού. -Έριξε εμπρηστική χειροβομβίδα...! Γρήγορα, όλοι έξω! Η φωτιά θα φτάσει τα βαρέλια της βενζίνας! Το κτίριο θα ανατιναχθεί! φωνάζει ο Γιώργος. Όσοι τον ακούν δεν έχουν κανένα λόγο να μην πιστέψουν έναν Γερμανό αξιωματικό, έστω και με κρυμμένο το πρόσωπο, που 261

τρέχει κι αυτός έξω να σωθεί. Ο πανικός τους και η σύγχυση πολλαπλασιάζονται, καθώς η απειλή για την έκρηξη μεταδίδεται γοργά και στους υπόλοιπους. Μέσα στη σύγχυση το Παιδί-Φάντασμα καταφέρνει να βγει από το κτίριο απαρατήρητο. Τρέχοντας φτάνει στο αυτοκίνητο του φον Στούλε, του οποίου έχει πάρει τα χαρακτη-

ριστικά, με το οποίο είχε έρθει στη σύσκεψη της ανωτάτης διοίκησης. Το αυτοκίνητο είναι παρκαρισμένο μερικά μέτρα μακριά από το Αρχηγείο. Πηδάει γοργά στη θέση του οδηγού και πριν καλά καλά κλείσει την πόρτα του, έχει κιόλας ξεκινήσει. Η βίλα του φον Στούλε βρίσκεται και αυτή στην Κηφισιά. Δεν θα χρειαστεί περισσότερο από δέκα λεπτά για να είναι εκεί. Προσεύχεται η Κατερίνα να μην έχει φτάσει ακόμα, επειδή είχε ξεκινήσει μετά τον Γιώργο με το ποδήλατό της από το κρησφύγετό τους, κάπου στους Αμπελοκήπους.

Η παγίδα

το μεταξύ, η Κατερίνα ανύποπτη για την παγίδα που πάει να πέσει, φτάνει κοντά στη βίλα του φον Στούλε. Αφήνει το ποδήλατο ένα τετράγωνο μακριά και περπατώντας ήρεμα πλησιάζει στην είσοδο του μεγάλου κήπου, που περιβάλλει την αρχοντική βίλα-πύργο της Κηφισιάς. Ο φρουρός στην είσοδο αναγνωρίζει την Μαρλένε Στράους, την όμορφη γραμματέα του φον Στούλε, και χαιρετώντας την χαμογελαστά, της ανοίγει την πύλη. Στο χαμόγελό του υπάρχει μια ελαφριά ειρωνεία, που η Κατερίνα αντιλαμβάνεται. Οι συγκρούσεις της με τον εχθρό όλο αυτόν τον καιρό έχουν εξασκήσει το ένστικτό της και ένα καμπανάκι μέσα της την ειδοποιεί, πως κάτι ύποπτο συμβαίνει. Παρ’ όλα αυτά ανταποδίδει τον χαιρετισμό στον φρουρό, χαμογελώντας, και περνάει μέσα στον κήπο. Από τη στιγμή αυτή όλες οι αισθήσεις τίθενται σε κατάσταση συναγερμού. Ο φρουρός, κλείνοντας την πύλη πίσω της, μπαίνει στο φυλάκιό του και σηκώνει το ακουστικό του εσωτερικού τηλεφώνου. Ειδοποιεί μονολεκτικά. -Ήρθε! Και κατεβάζει το ακουστικό. Η Κατερίνα ψάχνει με το βλέμμα της ολόγυρα για τον κίνδυνο, που νιώθει να την παραμονεύει. Με την άκρη του ματιού της προλαβαίνει να δει τη σιλουέτα ενός άνδρα,

πίσω από τα κλειστά τζάμια σε παράθυρο του δεύτερου ορόφου. Ο άνδρας αποτραβιέται γρήγορα πίσω από το παράθυρο, μόλις η Κατερίνα αρχίζει να σηκώνει το βλέμμα της προς τα πάνω. Σαν να μη συμβαίνει τίποτα, η Ελληνοπούλα πλησιάζει με σταθερό βήμα στη μαρμάρινη σκάλα του μεγαλόπρεπου πέτρινου οικήματος. Κοιτάζει γύρω της και με μια αστραπιαία κίνηση κρύβεται πίσω από έναν φουντωτό θάμνο, που την καλύπτει ολόκληρη. Περιμένει λίγα λεπτά και η έμπνευσή της να κρυφτεί ανταμείβεται. Η πόρτα της εισόδου ανοίγει. Στο κατώφλι εμφανίζεται ένας άνδρας ντυμένος με στολή Γερμανού αξιωματικού. Είναι ο ίδιος, που η Κατερίνα είχε προσέξει να την παρακολουθεί από το παράθυρο. Περιφέρει το βλέμμα του απορημένος, και μη βλέποντας πουθενά την κοπέλα, βγάζει από τη θήκη το πιστόλι του και με γοργά βήματα κατεβαίνει στον κήπο. Σχεδόν τρέχοντας, παίρνει το πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στο πίσω μέρος του σπιτιού. Η Κατερίνα περιμένει να στρίψει πρώτα στη γωνία. Ύστερα, βγαίνει γρήγορα από την κρυψώνα της και μπαίνει στο σπίτι από την ανοικτή, αφύλακτη πόρτα. Ο Γιώργος της είχε εξηγήσει τα κατατόπια και δεν δυσκολεύεται να βρει το γραφείο του φον Στούλε στο ισόγειο. Η πόρτα του γραφείου είναι κλειστή, αλλά όχι κλειδωμένη. Την ανοίγει χωρίς δισταγμό και μπαίνει μέσα, κλείνοντάς την πίσω της. Τρέχει στο βαρύ δρύινο γραφείο του Γερμανού συνταγματάρχη. Πάνω πάνω σε μια στοίβα από φακέλους εντοπίζει το ντοσιέ με τον κώδικα αποκρυπτογράφησης της ‘‘Επιχείρησης Χ’’. Η Κατερίνα ανοίγει βιαστικά το ντοσιέ, βγάζει από την τσέπη της μια μικροσκοπική αλλά με πανίσχυρο φακό φωτογραφική μηχανή και φωτογραφίζει με ταχύτητα τις τρεις τέσσαρες σελίδες του εγγράφου με τον μυστικό κώδικα. Ύστερα ρίχνει τη μηχανή στην τσέπη της φούστας της, κλείνει το ντοσιέ, το 262

-Ψηλά τα χέρια, φροϊλάιν Στράους ή μήπως φροϊλάιν Κατερίνα; αιφνιδιάζει ο Γερμανός φρουρός τη μεταμφιεσμένη σε Μαρλένε Στράους, Κατερίνα. ξαναβάζει στη θέση του και κρύβεται πίσω από τον καναπέ στον τοίχο. Ήταν καιρός, γιατί στον διάδρομο ακούγονται βιαστικά βήματα. Η πόρτα ανοίγει απότομα και στο κατώφλι της εμφανίζεται το πρόσωπο του άντρα, που την έψαχνε προηγουμένως. Στο χέρι του κρατάει προτεταμένο το πιστόλι του έτοιμος να πυροβολήσει. Ρίχνει μια ματιά στο δωμάτιο. Διαπιστώνει πως το πολύτιμο ντοσιέ βρίσκεται στη θέση του, πλησιάζει, το ανοίγει και διαπιστώνει ότι τα έγγραφα είναι στη θέση τους, μετά με 263

έναν στεναγμό ανακούφισης βγαίνει από το δωμάτιο, κλείνοντας την πόρτα πίσω του. Η Κατερίνα, μην ακούγοντάς τον να απομακρύνεται στον διάδρομο, υποθέτει πως θα έχει κρυφτεί κάπου έξω, περιμένοντάς την, για να την υποδεχτεί κατάλληλα. Παρά τη δύσκολη θέση της, χαμογελάει με το πάθημά του και αφού παραμένει λίγα λεπτά στην κρυψώνα της, για να βεβαιωθεί πως δεν θα μπει κάποιος ξαφνικά στο δωμάτιο, σηκώνεται και με αθόρυβα βήματα πλησιάζει στο παράθυρο. Κοιτάζει έξω με

προφυλάξεις και το ανοίγει. Διασκελίζει το περβάζι και πηδάει ανάλαφρα σαν γάτα στο έδαφος του κήπου, από ύψος λιγότερο από τρία μέτρα. Τοίχο τοίχο και πίσω από τους φουντωτούς θάμνους στο παρτέρι, θέλει να φτάσει στη γωνία και από εκεί να βρει κάποιο τρόπο να βγει από τον κήπο, αποφεύγοντας την κεντρική πύλη. Ένα πλατάνι στον μαντρότοιχο από την άλλη μεριά του κεντρικού δρόμου ρίχνει μερικά κλαδιά του στον απόμερο δρόμο. Για την άριστα γυμνασμένη Κατερίνα είναι παιχνιδάκι να σκαρφαλώσει στο δένδρο και από εκεί να πηδήξει στον δρόμο. Ετοιμάζεται να διασχίσει την απόσταση τρέχοντας, όταν μια φωνή πίσω της σε ειρωνικό τόνο την διατάζει: -Ακίνητη, φροϊλάιν Στράους ή μήπως φροϊλάιν Κατερίνα; Η Κατερίνα γυρίζει ξαφνιασμένη. Από τη γωνία έχει ξεπροβάλει ένας Γερμανός υπαξιωματικός, που την πλησιάζει. Στο χέρι του κρατάει πιστόλι, με το οποίο, τη σημαδεύει. Αφού ξεπερνάει την πρώτη έκπληξη η Κατερίνα, αποφασίζει να δράσει αιφνιδιαστικά, παίζοντας τα όλα για όλα. Οι ελπίδες επιτυχίας της είναι ελάχιστες. Αν δεν επιχειρήσει, δεν θα έχει καμιά. Για μια μόνο στιγμή μετράει με το βλέμμα την απόσταση που τους χωρίζει. Δεν είναι περισσότερο από δυο μέτρα. Γέρνει το κορμί της σαν να θέλει να φύγει προς τα εκεί. Ο στρατιώτης στρέφει ελαφρά τη σκόπευση του πιστολιού του και αρχίζει να πιέζει τη σκανδάλη. Τότε η Κατερίνα αστραπιαία ορμάει πάνω του και τον πιάνει από τον καρπό. Με μια απότομη λαβή του σηκώνει το χέρι ψηλά, καθώς αυτός έχει πατήσει τη σκανδάλη και η σφαίρα ταξιδεύει στον ουρανό. Η επόμενη κίνηση της Κατερίνας υποχρεώνει τον Γερμανό να αφήσει το πιστόλι να του πέσει στο έδαφος. Ο φρουρός όμως είναι χειροδύναμος και εκπαιδευμένος. Αντιδρά ακαριαία αναγκάζοντας την Κατερίνα από επιτιθέμενη να βρεθεί σε θέση άμυνας.

Το Παιδί-Φάντασμα επεμβαίνει

ην ίδια ώρα έξω από τη βίλα το αυτοκίνητο του φον Στούλε, με τον μεταμφιεσμένο Γιώργο στο τιμόνι, φρενάρει απότομα, κάνοντας τα λάστιχα να στριγκλίσουν, καθώς σέρνονται στην άσφαλτο. Το ηρωικό Ελληνόπουλο με τα χαρακτηριστικά και τη στολή του Γερμανού συνταγματάρχη βγάζει το κεφάλι του από το παράθυρο και μιμούμενος τη φωνή του Στούλε διατάζει τον φρουρό. -Άνοιξε γρήγορα την πόρτα! Ο Γερμανός στρατιώτης αναγνωρίζει τον ‘‘φον Στούλε’’ και τσακίζεται να υπακούσει. Καθώς το αυτοκίνητο διασχίζει την πύλη, ο φαντάρος χαιρετά στρατιωτικά και ταυτόχρονα πληροφορεί τον προϊστάμενό του. -Μέσα στο σπίτι βρίσκεται μια κατάσκοπος του εχθρού, συνταγματάρχα μου...! -Το ξέρω, ηλίθιε...! Εγώ, ειδοποίησα! Για αυτό βιάζομαι! Παρά τον άψογο τρόπο με τον οποίον υποδύεται τον Γερμανό συνταγματάρχη της γερμανικής Αντικατασκοπείας, ένα παγωμένο χέρι σφίγγει την καρδιά του Γιώργου. Θα προλάβει ζωντανή την Κατερίνα; Διασχίζει τον στρωμένο με γαρμπίλι διάδρομο, πατώντας ως το τέρμα το γκάζι και κάνοντας τη μηχανή του αυτοκινήτου να μουγκρίσει σαν πληγωμένο θηρίο. Οι ρόδες πατινάρουν στο μαλακό χαλίκι του διαδρόμου, αφήνοντας πίσω τους ένα σύννεφο σκόνης. Μόλις φτάνει στη σκάλα της βίλας και πριν καλά καλά το αυτοκίνητο σταματήσει, ο Γιώργος έχει πηδήξει έξω από αυτό, κρατώντας το πιστόλι που υπήρχε στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου. Δεν ξέρει πού είναι η Κατερίνα, αλλά μάλλον θα την έχουν πιάσει και θα την ανακρίνουν στο υπόγειο ή στο γραφείο του συνταγματάρχη. Δεν προλαβαίνει να ανέβει τη σκάλα, όταν ακούει τον πυροβολισμό από το πίσω μέρος της βίλας. Σταματάει και, τρέχοντας με μεγάλους διασκελισμούς, κατευθύνεται προς τα εκεί. -Κατερίνα! βογκάει με απόγνωση, καθώς

264

ξεχώρισε από τον κρότο του πυροβολισμού, ότι επρόκειτο για λούγκερ, πιστόλι που χρησιμοποιούν οι Γερμανοί στρατιώτες. Στρίβει στη γωνία με την καρδιά σφιγμένη για το τι πρόκειται να αντικρίσει. Βλέπει τον Γερμανό να έχει καταφέρει μια δυνατή γροθιά στην Ελληνοπούλα. Αυτή με ένα βογκητό πόνου πέφτει προς τα πίσω, μισοχάνοντας τις αισθήσεις της. Ο Γερμανός σκύβει, παίρνει το πιστόλι του και τη σημαδεύει, περιμένοντάς την να συνέλθει. Ο Γιώργος επανακτεί την ψυχραιμία του και με σταθερή φωνή φωνάζει στον φρουρό. -Μπράβο, λοχία...! Ο φρουρός γυρίζει ξαφνιασμένος και βλέπει μπροστά του τον συνταγματάρχη φον Στούλε. Στέκεται σε στάση προσοχής. Κατόπιν, χτυπώντας τη μπότα του με δύναμη στο έδαφος, σηκώνει το δεξί του χέρι, που κρατά ωστόσο ακόμα το πιστόλι, και χαιρετά ναζιστικά. -Χάιλ, Χίτλερ! -Ζιγκ χάιλ! του ανταποδίδει ο Γιώργος τον χαιρετισμό. Η Κατερίνα αρχίζει να σηκώνεται αργά. Ο Γιώργος την βλέπει και προτείνοντάς της το πιστόλι του την διατάζει άγρια. -Μείνε εκεί που είσαι, φροϊλάιν Κατερίνα...! Εγώ θα σου πω πότε θα σηκωθείς...! Ω, τα θερμά μου συγχαρητήρια για την άψογη μεταμφίεσή σας... Αν δεν το ήξερα, ούτε κι εγώ θα μπορούσα να σε ξεχωρίσω από την Μαρλένε Στράους, τη γραμματέα μου! Στο μεταξύ, έχοντας ακούσει τον πυροβολισμό, και ο άνδρας που έψαχνε την Κατερίνα προηγουμένως, εμφανίζεται τρέχοντας από την άλλη μεριά του σπιτιού. Στο χέρι του κρατάει κι αυτός πιστόλι έτοιμος να πυροβολήσει. Το κατεβάζει, μόλις διαπιστώνει ότι η κατάσταση ελέγχεται από τον λοχία και τον προϊστάμενό του, συνταγματάρχη φον Στούλε. Ο Γιώργος αναγνωρίζει στο πρόσωπό του τον λοχαγό Χάινριχ Μένγκελ, βοηθό του διοικητή της Ες-Ντε στην Αθήνα. Ανταλλάσσουν τον ναζιστικό χαιρετισμό και το Παιδί-Φάντασμα με τις αισθήσεις του σε επιφυλακή, να μην κάνει κάποιο μοιραίο 265

λάθος στη συμπεριφορά του, ρωτάει τον λοχαγό. -Μπήκε στο γραφείο μου; -Δεν το νομίζω, συνταγματάρχα μου. Όπως μας είχατε ειδοποιήσει, την περιμέναμε να έρθει. Μόλις μπήκε στον κήπο, ο φρουρός της πύλης με ενημέρωσε και την παρακολουθούσα, καθώς ερχόταν στο σπίτι. Φαίνεται, όμως, πως κατάλαβε την παγίδα και δεν χτύπησε να της ανοίξουμε. Προφανώς έψαχνε να βρει κάποια άλλη είσοδο να μπει κρυφά... Όσο μιλούσε ο λοχαγός, ο Γιώργος κάνει ένα αδιόρατο νόημα στην Κατερίνα, για να καταλάβει ότι είναι αυτός και όχι ο πραγματικός φον Στούλε. -Κατέβηκα στον κήπο κι έψαξα να την βρω. Θα είχε κρυφτεί κάπου, περιμένοντας μια κατάλληλη ευκαιρία. -Δηλαδή, δεν πρόλαβε να μπει στο γραφείο μου; -Ασφαλώς και όχι! Το ντοσιέ σας βρίσκεται απείραχτο πάνω στο γραφείο σας, όπως το είχατε αφήσει. Με την άκρη του ματιού του ο Γιώργος προσέχει την Κατερίνα, που με ένα ανεπαίσθητο βλέμμα του δείχνει την τσέπη της. -Πολύ καλά, λοχαγέ. Τότε δεν χρειάζεται να την ψάξουμε, λοιπόν. Πώς την πιάσατε; -Διέταξα επιφυλακή και φαίνεται ότι ο φρουρός την είδε, καθώς θα ετοιμαζόταν να μπει από κάποιο ανοικτό παράθυρο του ισογείου. -Γιαβόλ, χερ άουπτμαν (Μάλιστα, κύριε λοχαγέ), τον επιβεβαιώνει ο λοχίας. -Ζερ γκουτ! (πολύ καλά!), χαμογέλασε με φανερή ικανοποίηση ο Γιώργος, αλλά μόνον η Κατερίνα κατάλαβε, πού οφειλόταν η ικανοποίησή του... -...Και τώρα, αγαπητή μας Κατερίνα, θα πρέπει να μας απαντήσετε σε μερικές ερωτήσεις. Από τη συνεργασία σας θα εξαρτηθεί το πόσο καλά θα σας φερθούμε μέχρι το εκτελεστικό απόσπασμα, που χωρίς καμιά λύπη ομολογώ, ότι δεν θα το αποφύγετε. Απλώς θα αποφύγετε κάποιες επώδυνες, για σας, διαδικασίες. Δεν πρόκειται να σας ρωτήσω, πού θα βρω το Παιδί-Φάντασμα,

γιατί ξέρω πού είναι. Αν υπολογίζω σωστά την ώρα, θα πρέπει τώρα να βρίσκεται στο πλησιέστερο ανακριτικό γραφείο της Γκεστάπο...! Απέτυχε κι αυτός στη δική του αποστολή στο Αρχηγείο και συνελήφθη, επειδή κατάφερα εγώ να δραπετεύσω έγκαιρα...! Η Κατερίνα καταφέρνει να δώσει στο πρόσωπό της το χρώμα της νεκρικής χλομάδας, σαν αυτό, που άκουγε, να ήταν αλήθεια. Από τα στήθη της βγαίνει ένα ξέπνοο βογκητό οδύνης, που κάνει τον Γιώργο να θαυμάσει την ηθοποιία της. -Από ό,τι καταλαβαίνω, η σύλληψή του θα κάνει τα πράγματα πιο εύκολα στη συνεργασία μας, της λέει ο Γιώργος με τόνο ειρωνείας, επιτυγχάνοντας κι αυτός με τη σειρά του να παίξει θαυμάσια τον ρόλο του Γερμανού... Πού κρατάτε αιχμάλωτη τη γραμματέα μου τη φροϊλάιν Στράους; Ξέρετε, γνωρίζει πολλά για τη δουλειά που κάνω και μου είναι απαραίτητη. -Πιστεύεις, Γερμανέ, ότι θα με κάνεις να σου πω; τον ρωτάει η Κατερίνα με προσποιητή περιφρόνηση στον τόνο της φωνής της. Ο Γιώργος ευχαριστεί από μέσα του τον Θεό, γιατί η Κατερίνα του έδωσε την απάντηση που ήθελε και με το ύφος που έπρεπε. -Θα προσπαθήσω, τότε λοιπόν, να μάθω αυτό που θέλω, με τρόπο καθόλου ευχάριστο για σένα...! -Λοχαγέ, πάρε την και έλα μαζί μου. Θα την πάμε να την ανακρίνουμε στο αρχηγείο μας. -Με όλο τον σεβασμό, συνταγματάρχα μου, αυτό είναι δουλειά της Γκεστάπο. Γιατί δεν τους ειδοποιούμε, να έρθουν, για να την παραλάβουν; -Γιατί, αυτοί εκεί πέρα δεν θα ενδιαφερθούν να μου βρουν τη γραμματέα μου. Θα την σακατέψουν, προσπαθώντας να μάθουν άλλες πληροφορίες, που και αυτές πάλι αφορούν περισσότερο εμάς παρά αυτούς. Πάμε! Το επιχείρημα του Γιώργου ήταν απόλυτα κατανοητό σε κάθε Γερμανό αξιωματικό, που ήξερε την αντιπαλότητα στα όρια του μίσους ανάμεσα στις διάφορες μυστικές υπηρεσίες των δυνάμεων Κατοχής. -Στις διαταγές σας, μάιν χερ όμπερστ! (κύριε συνταγματάρχα μου!).

-Πάρε εσύ, αυτό... λέει ο Γιώργος στην Κατερίνα, “...να καθαρίσεις το πρόσωπό σου από τα μασκαραλίκια!” δίνοντάς της το μαντήλι του. Και καθώς η Κατερίνα καθαρίζει το πρόσωπό της από τις κρέμες της μεταμφίεσης, ο Γιώργος την σπρώχνει προς το αυτοκίνητο, πιέζοντας ελαφρά το πιστόλι του στα πλευρά της. -Θα οδηγήσεις εσύ, λοχαγέ, και θα την προσέχω εγώ. Κι εσύ, λέει στον φρουρό, ειδοποίησε το Αρχηγείο, να ετοιμαστούν για ανάκριση τρίτου βαθμού. Τους πηγαίνω μια επικίνδυνη και επικηρυγμένη κατάσκοπο του εχθρού. -Γιαβόλ, χερ όμπερστ! λέει ο φρουρός και χαιρετώντας ναζιστικά κάνει μεταβολή και τρέχει προς το σπίτι να εκτελέσει τις διαταγές του συνταγματάρχη. Ο λοχαγός Χάινριχ Μένγκελ κάθεται στο τιμόνι, και ο ‘‘φον Στούλε’’ με την Κατερίνα, στην οποία έχουν φορέσει στο μεταξύ χειροπέδες, κάθονται στο πίσω κάθισμα. Η κούρσα παίρνει αργά τον δρόμο για την Αθήνα. Δευτερόλεπτα αφότου έχει στρίψει στη γωνία του δρόμου, ο Γιώργος ακούει τη σειρήνα μοτοσικλέτας της Φελντ Πολιτσάι (Στρατιωτική Αστυνομία), που σταματούσε έξω από τη βίλα του φον Στούλε. Καταλαβαίνει, ότι κάτι συμβαίνει. Τη σειρήνα, όμως την έχει ακούσει και ο Μένγκελ. -Κάτι τρέχει, κύριε συνταγματάρχη. Η σειρήνα της αστυνομίας! -Ναι! Σταμάτησε και κάνε στροφή να γυρίσουμε! Πρέπει να δούμε τι συμβαίνει! Ο λοχαγός φρενάρει το αυτοκίνητο, αλλά δεν προλαβαίνει να κάνει τη μανούβρα να επιστρέψει. Η κάνη του πιστολιού, που κρατούσε ο Γιώργος, προσγειώνεται με δύναμη στη βάση του κρανίου του και ο λοχαγός με έναν βαθύ αναστεναγμό χάνει τις αισθήσεις του, γέρνοντας πάνω στο τιμόνι. Ο Γιώργος βγαίνει γοργά από το πίσω κάθισμα, τραβάει τον αναίσθητο Γερμανό και τον αφήνει στο πεζοδρόμιο. Κάθεται στη θέση του οδηγού και αναπτύσσει ταχύτητα. Κοντά στο Γηροκομείο στρίβουν αριστερά στην Κηφισίας και εγκαταλείπουν το γερμα266

Ο μεταμφιεσμένος σε φον Στούλε, Γιώργος με τη λαβή του πιστολιού του χτυπά δυνατά στη βάση του κρανίου τον ανύποπτο λοχαγό Μένγκελ. νικό αυτοκίνητο σε ένα στενό. Ο Γιώργος απαλλάσσεται από τη γερμανική στολή, που φορούσε πάνω από τα δικά του ρούχα, και συνεχίζουν με τα πόδια ως το κρησφύγετό τους, μια μονοκατοικία κάπου στο τέρμα Αμπελοκήπων.

Το μπλόκο

χουν περάσει κάμποσες μέρες από τα δραματικά γεγονότα της Κηφισιάς, που παραλίγο να στοίχιζαν στα ηρωικά Ελ267

ληνόπουλα τη ζωή τους και στους Συμμάχους μια βαριά ήττα. Οι Γερμανοί ματαίωσαν την ‘‘Επιχείρηση Χ’’, αφού, χάρη στα κλειδιά αποκρυπτογράφησης του κώδικά της, εξαρθρώθηκε η ομάδα των σαμποτέρ, που θα πραγματοποιούσε το πρώτο μέρος της, δηλαδή τη σειρά σαμποτάζ στο Κάιρο και την ανατίναξη του συμμαχικού στρατηγείου. Ο Όττο φον Στούλε ήταν ανάμεσα στους νεκρούς της έκρηξης και η Μαρλένε Στράους είχε

αφεθεί ελεύθερη. Το πατριωτικό δικαστήριο δεν βρήκε τίποτα που να ενοχοποιεί τη νεαρή Γερμανίδα γραμματέα του Στούλε για εγκλήματα κατά των υπόδουλων Ελλήνων. Ούτε είχε κάποιο στρατιωτικό βαθμό, ώστε να θεωρηθεί αιχμάλωτη πολέμου και να σταλεί σε στρατόπεδο αιχμαλώτων στο Κάιρο. Της σκέπασαν τα μάτια, για να μη δει πού την κρατούσαν, και την άφησαν σε μια ερημική τοποθεσία, αρκετά μακριά από το παλιό εργοστάσιο, όπου στεγαζόταν το κρυφό πατριωτικό δικαστήριο, ταυτόχρονα και φυλακή της. Τέλος, τα τρία παιδιά άλλαξαν κρησφύγετο, για κάθε ενδεχόμενο, επειδή το σπίτι στους Αμπελοκήπους ίσως να ήταν ήδη γνωστό στις γερμανικές υπηρεσίες, αν ο φον Στούλε είχε προλάβει να ενημερώσει την υπηρεσία του για το μέρος που τον κρατούσαν αιχμάλωτο. Μένουν τώρα κάπου στη Νεάπολη, στη συνοικία που βρίσκεται στους πρόποδες του Λυκαβηττού. Εκεί, η παρουσία των Γερμανών και των Ιταλών κατακτητών δεν είναι αρκετά συχνή. Κόντευαν τέσσαρες τα χαράματα, όταν το εξασκημένο αυτί του Γιώργου, πάντα σε επιφυλακή, ακόμα κι όταν κοιμάται, πιάνει διάφορους παράξενους θορύβους. Θορύβους, που δεν ταιριάζουν ούτε στην ώρα, ούτε στην περιοχή. Μηχανές μοτοσικλετών στο ρελαντί και βαριά πατήματα στο δρόμο από γερμανικές μπότες. Πετάγεται από το κρεβάτι του και ανεβαίνει στη μικρή ταράτσα του σπιτιού, για να δει καλύτερα. Παρότι είναι σκοτάδι, δεν δυσκολεύεται να ξεχωρίσει σκιές Γερμανών στρατιωτών. Ακροβολίζονται στις γωνιές των δρόμων, κάνοντας όσο το δυνατό λιγότερο θόρυβο. Μπλόκο...! Κατεβαίνει γρήγορα κάτω, ξυπνάει την Κατερίνα και τον Σπίθα. Όσο να ετοιμαστούν οι φίλοι του, αυτός σηκώνει το ακουστικό του τηλεφώνου, για να ειδοποιήσει την ομάδα κρούσης της οργάνωσής του, αλλά η γραμμή είναι βουβή! Το τηλέφωνο είναι κομμένο! Με ψύχραιμες κινήσεις πιέζει την αδιόρατη

εσοχή στον τοίχο και αργά αποκαλύπτεται η μυστική κρύπτη του ασυρμάτου, όπου υπάρχει σε όλα τα κρησφύγετα της οργάνωσης. Θα καλέσει την ομάδα κρούσης με τον ασύρματο μέσω των συμμαχικών πρακτόρων. Συντονίζει γοργά στο μήκος κύματος άμεσης ανάγκης, ενώ η Κατερίνα παρακολουθεί τον δρόμο από τις γρίλιες των κλειστών πατζουριών. Ο Γιώργος έχει πιάσει επαφή και επαναλαμβάνει τον συνθηματικό κωδικό μερικές φορές, όταν η Κατερίνα του φωνάζει με αγωνία: -Γιώργο, κλείσε τον ασύρματο! Πλησιάζουν Γερμανοί με φορητό ραδιογωνιόμετρο... Μας έχουν εντοπίσει! Στο επόμενο δευτερόλεπτο ο Γιώργος έχει διακόψει την σύνδεση και, πατώντας το κουμπί, κλείνει τη μυστική κρύπτη. Κοιτάζει τους φίλους του με αγωνία. Το σπίτι που μένουν δεν έχει ούτε κρυφό δωμάτιο ούτε έξοδο διαφυγής. Το Παιδί-Φάντασμα, όμως, που το μυαλό του γεννάει λύσεις με απίστευτα γρήγορες στροφές, όταν ο κίνδυνος γίνεται θανάσιμος, θυμάται κάτι άλλο. Ότι στο ένα από τα δωμάτια υπάρχει μια ντουλάπα με τα ρούχα ακόμα των προηγουμένων ενοίκων του: ενός γέρικου ζευγαριού, που είχε πεθάνει λίγο καιρό πριν από τις στερήσεις της Κατοχής. -Γρήγορα! φωνάζει στους φίλους του και τρέχει στο δωμάτιο... Λίγα λεπτά αργότερα δυνατά χτυπήματα στην πόρτα από υποκόπανους τουφεκιών την κάνουν να τρίξει λες και θα ξεχαρβαλωνόταν από τους μεντεσέδες της. -Ανοίξτε, εν ονόματι του Φύρερ, ακούγεται στα γερμανικά μια βαριά φωνή. Σούρσιμο από γέρικα πόδια ακούγεται από μέσα, η πόρτα ανοίγει και στο άνοιγμά της προβάλλει το φοβισμένο κεφάλι ενός γέρου με κάτασπρα μαλλιά και ένα ζευγάρι χοντρά γυαλιά προχωρημένης μυωπίας στα μάτια του. -Τι θέλετε; Μη μας κάνετε κακό...! Χάιλ Χίτλερ...! Χάιλ Χίτλερ! κλαψουρίζει ο γέρος με φωνή που τρέμει από τον φόβο του, αλλά 268

Οι Γερμανοί στρατιώτες έκπληκτοι αντικρίζουν μπροστά τους ένα ξεκαρδιστικό θέαμα. και από τα γηρατειά του. -Κάνε στην άκρη, γέρο! του φωνάζει με άγρια σφυριχτή φωνή ο Γερμανός και με τον υποκόπανο τον σπρώχνει βίαια. Αν ο γέρος δεν κρατιόταν από την πόρτα θα έπεφτε κάτω. Ο λοχίας και ένας από τους δυο στρατιώτες του αποσπάσματος μπαίνουν στο φτωχικό σπίτι με τα όπλα τους έτοιμα για δράση. Πίσω από το γέρο κρύβεται μαζεμένη μια καμπουριασμένη γριούλα, που τρέμει κι αυτή από το φόβο της. Ο λοχίας αρχίζει να ψάχνει το σπίτι, ενόσω ο στρατιώτης κρατάει κάτω από την απειλή του όπλου του το γέρικο ζευγάρι, που αγκαλιασμένο προσπαθεί να δώσει κουράγιο ο ένας στον άλλον. Ανοίγει την κλειστή πόρτα του άλλου δωματίου και το θέαμα που βλέπει μπροστά του τον κάνει να γελάσει τρανταχτά. Βλέπει ένα χοντρό κορίτσι με φακίδες και αποβλακωμένη έκφραση μισοξαπλωμένο 269

στο κρεβάτι, να κλαψουρίζει σαν πληγωμένος πίθηκος. Στο κεφάλι του φοράει μια πολύχρωμη βρώμικη μαντίλα, που αφήνει να ξεπετάγονται δυο κατσαρές κοτσίδες. Έχει χώσει τα δάχτυλα της μιας παλάμης του στο στόμα του και τα πιπιλάει, όσο κλαψουρίζει. -Βας ιστ ντας; (Τι είναι τούτο;) ρωτάει τον γέρο προσπαθώντας να κάνει τη φωνή του, άγρια, αλλά το γέλιο που ανεβαίνει στο στήθος, από το θέαμα που αντικρίζει, δεν τον αφήνει. - Η κόρη μας...! Είναι άρρωστη, μην την πειράξετε, σας παρακαλώ...! Χάιλ Χίτλερ...! Χάιλ Χίτλερ! μουρμουρίζει παρακαλετά ο γέρος. Απότομα ο Γερμανός αλλάζει όψη και με άγριο τόνο ρωτάει τον γέρο. -Φουνκ-γκεραίτ...! Βο ιστ φουνκ-γκεραίτ; (Πού είναι ο ασύρματος;) -Όχι, παλικάρι μου...! Δεν έχουμε καθόλου τρόφιμα! συνέχισε να κλαψουρίζει ο γέρος. Χάιλ Χίτλερ...! Χάιλ Χίτλερ...!

Οργισμένος ο Γερμανός λοχίας δίνει μια απότομη σπρωξιά στον γέρο, που κουτρουβαλάει σε μια γωνιά του δωματίου. Η γριά σπεύδει κουτσαίνοντας να τον σηκώσει, ενώ οι δυο Γερμανοί βγαίνουν από το σπίτι. Ο λοχίας μουρμουρίζει: -Λάθος έκανε το διαβολομηχάνημα. Δυο ψόφιοι γέροι κι ένα βλαμμένο κορίτσι υπάρχουν μόνον εδώ μέσα. Μπρος, στα άλλα σπίτια...! Όταν οι Γερμανοί έχουν απομακρυνθεί αρκετά, ο ‘‘γέρος’’ με έναν αναστεναγμό ανακούφισης τινάζει την άσπρη σκόνη, που άσπριζε τα μαλλιά του. Το ίδιο κάνει και η ‘‘γριά’’, ενώ στο κατώφλι του δωματίου εμφανίζεται το ανεκδιήγητα άσχημο κορίτσι, φορώντας ένα μακρύ νυχτικό ώς τα πόδια, έχοντας ακόμα τα δάχτυλα του χεριού του στο στόμα και τα πιπιλάει. -Έλα, Σπίθα! Βγάλε τα δάχτυλά σου από το στόμα και πάψε να έχεις αυτό το ηλίθιο βλέμμα! λέει ο Γιώργος στο χοντρό παιδί. Ο Σπίθας βγάζει τα δάχτυλά του από το στόμα του και του απαντάει θυμωμένα. -Κανένας, έως τώρα, δεν μου έχει πει ότι έχω ηλίθιο βλέμμα! -Σώπα, καλέ! του κάνει ειρωνικά η Κατερίνα. -Μανούλα μου...! Λίγο να τα κράταγα ακόμα στο στόμα μου θα τα έτρωγα από την πείνα μου! Και μετά, πώς θα κρατούσα κανένα μπούτι από μοσχάρι; Θα πέθαινα από την πείνα! -Θα το κρατούσες με το άλλο χέρι! του λέει ο Γιώργος, σκασμένος στα γέλια. -Έξυπνος που είσαι, κύριε Γιώργο... Το άλλο χέρι χρειάζεται για άλλη δουλειά! -Ποια άλλη δουλειά, Σπίθα; τον ρωτάει η Κατερίνα. Κάνεις και καμιά άλλη δουλειά από το να τρως; -Το έχω, για να κρατάω ένα άλλο μπούτι! Από γουρουνόπουλο! Μανούλα μου και πάλι μανούλα μου! Το φαντάζεσαι, Κατερίνα, μια μπουκιά μπούτι μοσχαρίσιο από εδώ και μια μπουκιά μπούτι χοιρινό από εκεί! Ωχ, τι ήθελα και είπα ‘‘μπούτι;’’ Τώρα μου άνοιξε η όρεξη για τα καλά και από τη συγκίνηση αρχίζω να χωνεύω το άδειο στομάχι μου. Μου

φαίνεται, πως τελικά από την πείνα θα φάω τα δάχτυλά μου! Τόσην ώρα τζάμπα τα μαλάκωνα; Ξαναβάζει τα δάχτυλα του στο στόμα του. -Μμμμ! Νόστιμα, που είναι τα άτιμα...! Σαν καλοψημένα λουκάνικα! Και τα δαγκώνει με δύναμη, κάνοντας τον... εαυτό του να ουρλιάξει από τον πόνο...!

Η λεμονόκουπα, το καρβέλι και ο... σπίνος

Σπίθας έχει τελειώσει μια αποστολή που του είχε αναθέσει ο Γιώργος και κατηφορίζει την οδό Σταδίου περπατώντας αργά, για να μη ξοδεύει δυνάμεις, πράγμα που θα έκανε τη λιγούρα του πιο πιεστική. Δύο από τις αισθήσεις του, η όραση και η όσφρηση, βρίσκονται σε επιφυλακή. Στους σκουπιδοτενεκέδες έξω από την Κομάντο Πιάτσα, το ιταλικό Φρουραρχείο, ελπίζει με τη βοήθειά τους να βρει τίποτα αποφάγια από το μεσημεριανό συσσίτιο των Ιταλών. Βρίσκει μονάχα μια λεμονόκουπα, γιατί άλλοι πεινασμένοι Αθηναίοι είχαν περάσει πριν από αυτόν. Την αρπάζει με λαχτάρα και τη δαγκώνει με ένα μουγκρητό ευχαρίστησης. Ούτε που νιώθει την ξινή πικράδα της στυμμένης λεμονόκουπας. Ανοίγει το στόμα του, για να βάλει σ’ αυτό το υπόλοιπο κομμάτι, όταν το χέρι του μένει μετέωρο από τις φωνές ενός Ιταλού και ποδοβολητό. -Πόρκο γκρέκο, φέρμα! (Γουρούνι, Έλληνα, στάσου!)... Ο Σπίθας γυρίζει και βλέπει έναν Ιταλό στρατιώτη να κυνηγάει ένα παιδί ούτε δέκα χρονών, που κρατά στην αγκαλιά του μια κουραμάνα και τρέχει σαν διάολος. Έρχονται προς το μέρος του. -Τι αματσερό (θα σε σκοτώσω!) φωνάζει και βγάζει το πιστόλι του από τη θήκη, σημαδεύοντας το παιδάκι, ενώ συνεχίζει να το καταδιώκει. Το παιδάκι σκοντάφτει σε μια λακκούβα και το καρβέλι πέφτει από την αγκαλιά του, αλλά αυτό συνεχίζει να τρέχει. Μόλις το παιδάκι περνάει από μπροστά

270

Ο Σπίθας στύβει με δύναμη τη λεμονόκουπα στο μάτι του Ιταλού. από τον Σπίθα, αυτός κάνει ένα πλάγιο βήμα. Ο Ιταλός, που ακολουθεί, δεν προλαβαίνει να αποφύγει τον χοντρό όγκο του Ελληνόπουλου και συγκρούεται μαζί του. Παραπατάει, έτοιμος να πέσει. Οργισμένος, στρέφει το πιστόλι του στον Σπίθα. Αυτός δεν του δίνει τον χρόνο να πατήσει τη σκανδάλη. Με ταχύτητα αστραπής τον χτυπά με ένα κοφτό δυνατό χτύπημα στον καρπό του χεριού του, υποχρεώνοντας τον Ιταλό να μουγκρίσει από τον πόνο και να αφήσει το πιστόλι να πέσει στο πεζοδρόμιο. Με εκπληκτική για τον όγκο του ταχύτητα, 271

το χοντρό αιώνια πεινασμένο παιδί πιάνει τον Ιταλό από το πέτο της χλαίνης του. -Μη μου ανοίγεις περισσότερο την όρεξη, βρωμο-μακαρονά! μουγκρίζει και με το άλλο χέρι του, αυτό που κρατά της λεμονόκουπα, τη χώνει στα μάτια του στρατιώτη και την πιέζει με δύναμη στις κόγχες τους. Τα απομεινάρια του ξινού χυμού είναι αρκετά, για να τυφλώσουν προσωρινά τον Ιταλό. Αυτός εγκαταλείπει κάθε προσπάθεια αντίδρασης και πιάνει τα μάτια του, που τσούζουν ανυπόφορα. Ανάμεσα στα ουρλιαχτά πόνου ξεχωρίζουν και μερικές από τις

χειρότερες ιταλικές βρισιές. -Α, πολλά κακά λόγια, λες αμίκο...! λέει ο Σπίθας και, με ένα γρήγορο κοφτό χτύπημα στη βάση του σβέρκου του, τον κάνει να χάσει τις αισθήσεις του. Ο Σπίθας τον αφήνει να σωριαστεί στο πεζοδρόμιο σαν άδειο σακί. Σκύβει και παίρνει το πιστόλι του αναίσθητου Ιταλού και ψάχνει με το βλέμμα του για το πιτσιρίκι. Το βλέπει να έχει κουρνιάσει στο βαθούλωμα μιας πόρτας και να παρακολουθεί τη σκηνή με τα γεμάτα σπιρτάδα μάτια του. Κάποιοι περαστικοί, που βρέθηκαν μάρτυρες στο επεισόδιο, τρέχουν να εξαφανιστούν. Σε λίγα δευτερόλεπτα ο δρόμος θα έχει γεμίσει Ιταλούς και θα πιάσουν όσους βρουν μπροστά τους για ομήρους. Το χοντρό και καθυστερημένο στο μυαλό αγόρι με την τεράστια καρδιά και το ασύνορο θάρρος σηκώνει από κάτω και το καρβέλι. Πλησιάζει το παιδάκι και του το δίνει. Αυτό ψελλίζει ένα “ευχαριστώ”, το αρπάζει και εξαφανίζεται τρέχοντας στην πρώτη γωνία. Το χοντρό παιδί σαν να μη συμβαίνει τίποτα, απομακρύνεται αργά. Στρίβει στην ίδια γωνία που είχε στρίψει το παιδάκι, αλλά αυτό έχει γίνει άφαντο. Τότε μόνο ο Σπίθας θυμάται το καρβέλι, που κρατούσε σφιχτά στην αγκαλιά του το παιδάκι, κι ένας κόμπος σαν κοτρόνα στέκεται στο στομάχι του. Τα μάτια του βουρκώνουν από απελπισία. -Μανούλα μου, μουρμουρίζει... Αυτό το καρβέλι θα με κράταγε ζωντανό τουλάχιστο για μισή ώρα παραπάνω... Θα κάτσω σε εκείνα τα σκαλιά να πεθάνω από την πείνα...! Και κάθεται. Κρύβει το κεφάλι του ανάμεσα στα χέρια του και κουλουριασμένος περιμένει να... πεθάνει. Από κάπου ψηλά ακούει μελωδικό τιτίβισμα πουλιού, που θυμίζει κάτι μεταξύ καναρινιού και καρδερίνας. Σηκώνει το βλέμμα του να το δει. -Έστω και ψητό καναρίνι... Κοτόπουλο σε περίληψη... Θα με στυλώσει να φτάσω σπίτι να πεθάνω ανάμεσα στους φίλους μου! Αλλά ψηλά δεν βλέπει τίποτα. Το ακούει δί-

πλα του. Κρυφοκοιτάζει, για να το αρπάξει, αλλά πάλι δεν βλέπει τίποτα. -Άρχισαν οι παραισθήσεις... Μανούλα μου με χάνεις...! Τι με χάνεις; Κοντά σου έρχομαι...! Φτιάξε μου κάτι να φάω... Ένα ψητό γουρουνόπουλο...! λέει φωναχτά. Δίπλα του ακούει ένα γρύλλισμα... γουρουνόπουλου! -Τι, έφτασα κιόλας; αναρωτιέται έκπληκτος και ανασηκώνει το κεφάλι του. Μπροστά του δεν βλέπει κανένα γουρουνόπουλο, μα το παιδάκι που τον κοιτάζει χαμογελαστό. -Έτσι είναι τα γουρουνόπουλα στον Παράδεισο; ρωτάει, κοιτάζοντας το αγοράκι με χαζό βλέμμα αποτυπωμένο στο πρόσωπό του. Αυτό, αντί να του απαντήσει έρχεται και κουρνιάζει δίπλα του. Βγάζει από το σακάκι του το καρβέλι, το κόβει σε δυο κομμάτια και δίνει το μεγαλύτερο στον Σπίθα. Το άλλο, το μικρότερο, το δαγκώνει με βουλιμία. -Πάρε το μισό... Δεν έχω να το μοιραστώ με κανένα άλλον... Μόνος μου ζω... -Α, όχι ευχαριστώ... Έχω παραγγείλει γουρουνόπουλο! κάνει ο Σπίθας. -Θα αργήσει να έρθει... Φάε για την ώρα αυτό, Σπίθα...! -Ε, στάσου, εσύ πού με ξέρεις; -Και ποιος δεν σε ξέρει; Οι Γερμανοί και οι Ιταλοί έχουν βάλει δεκάδες φορές τη φωτογραφία σου στις εφημερίδες... -Έχει Γερμανούς και Ιταλούς στον Παράδεισο; -Δεν είμαστε στον Παράδεισο, Σπίθα... Στην Αθήνα είμαστε και από όσο μπορώ να ξέρω η Αθήνα πιο πολύ μοιάζει με την Κόλαση παρά με τον Παράδεισο...! του λέει το παιδάκι σοβαρά. -Κι εσύ ποιος είσαι; Πώς σε λένε; -Το πραγματικό μου όνομα το έχω ξεχάσει. Από πολύ μικρό με φωνάζουν Σπίνο, γιατί το τιτίβισμά του μου είναι η πιο αγαπημένη μου μίμηση... Πριν από τον πόλεμο η γιαγιά μου, με την οποία ζούσα, είχε στην αυλή μας ένα ζευγάρι σπίνους σε κλουβί. Καθόμουν με τις ώρες και μάθαινα να μιμούμαι το κελάιδισμά τους. 272

-Σπίνο, θέλεις να φας ψητό μπούτι γουρουνόπουλου; ρωτάει ο Σπίθας τον καινούργιο μικρό του φίλο. -Μιμείσαι το τιτίβισμα του σπίνου; ρωτάει με θαυμασμό ο Σπίθας. -Μιμούμαι όποιον άνθρωπο, όποιο ζώο και όποιον θόρυβο ή ήχο ακούσω, έστω και μια φορά...! απαντάει ο Σπίνος με τη φωνή του... Σπίθα. -Και πώς τα καταφέρνεις; ρωτάει και ψάχνει γύρω του ξαφνιασμένος να δει πού είναι ο άλλος... Σπίθας. -Δεν ξέρω... Μπορώ ακόμα να κάνω τη φωνή μου να έρχεται από όπου θέλω... Ούτε κι αυτό ξέρω πώς το καταφέρνω...! -Είσαι εγγαστρίμυθος, λοιπόν! κάνει ο Σπίθας, σφυρίζοντας θαυμαστικά. -Δεν ξέρω τι σημαίνει αυτή η λέξη, αλλά για να το λες... απαντάει ο Σπίνος, κάνοντας τον Σπίθα να γυρίσει ξαφνιασμένος, γιατί η φωνή του αγοριού ερχόταν από πίσω του. Εκεί που ήταν ντουβάρι! 273

Ο μικρός ξεκαρδίζεται στα γέλια, πράγμα που κάνει τον Σπίθα να θυμώσει με την γκάφα του. -Στάσου να σου δείξω κι εγώ τι ξέρω...! του λέει το χοντρό αγόρι, που σκέφτηκε να κάνει και αυτός ένα αστείο στον μικρό καινούργιο του φίλο, που η παρουσία του το δίχως άλλο τον έκανε να ξεχάσει για λίγο την αιώνια πείνα του. -Θες να φας κι εσύ γουρουνόπουλο, σαν και μένα; - Πού θα το βρεις; ρώτησε ο Σπίνος παραξενεμένος. Ο Σπίθας, που παλιά είχε εξασκηθεί στην τέχνη του ταχυδακτυλουργού, αλλά δυστυχώς ποτέ δεν χόρτασε πραγματικά τρώγοντας “μεταμορφωμένα” αντικείμενα σε τρόφιμα, πέρασε το χέρι του πάνω από το κομμάτι του ψωμιού, που κρατούσε το αγο-

ράκι. Με μιας στο χέρι του Σπίνου βρίσκεται ένα ψητό κότσι γουρουνόπουλου. Το παιδάκι, βγάζοντας ένα επιφώνημα θαυμασμού,δαγκώνει το κομμάτι. -Μμμ! Είναι πιο νόστιμο έτσι... Μπορείς να μου κάνεις το υπόλοιπο να είναι μια πλάκα σοκολάτα; Στη γωνιά ξεπροβάλλει μια ιταλική περίπολος με επικεφαλής τον στρατιώτη που λίγη ώρα πριν είχε εξουδετερώσει ο Σπίθας. -Νάτοι! φωνάζει ο στρατιώτης και η περίπολος ορμάει καταπάνω στα δυο παιδιά. Ο Σπίνος κάνει να σηκωθεί να τρέξει. Ο Σπίθας τον συγκρατεί. -Σπίνε, ξέρεις να πετάς σαν σπίνος; -Όχι! -Τότε τρέχα, κουνώντας τα χέρια σου σαν να πετάς! Παραξενεμένο το παιδάκι κάνει ό,τι του λέει ο Σπίθας, που σηκώνεται όρθιος, ακολουθώντας τον Σπίνο κι αρχίζει να τρέχει, κουνώντας κι αυτός τα χέρια του σαν να πετάει. Μπροστά στα έκπληκτα μάτια των Ιταλών, δυο περιστέρια σηκώνονται από το πεζοδρόμιο και πετούν στον ουρανό, χτυπώντας με δύναμη τα φτερά τους! Οι Ιταλοί, όσες σφαίρες και να ρίξουν δεν θα πετύχουν ποτέ τα δυο ανύπαρκτα περιστέρια, αφού τα δυο παιδιά τρέχουν στον δρόμο και στρίβουν στο πρώτο στενό που βρίσκουν μπροστά τους. Οι Ιταλοί έχουν απομείνει αποσβολωμένοι, από το εξωφρενικό τούτο που τους συνέβη. Κοιτάζονται μεταξύ τους με τα λογικά τους έτοιμα να πετάξουν κι αυτά μακριά. Ρωτάει ο ένας τον άλλον, αν αυτό που είδε, το είδαν και οι άλλοι. Δεν μπορούν να το εξηγήσουν μήτε να το πιστέψουν. Πολύ περισσότερο να αναφέρουν ένα τόσο αλλόκοτο περιστατικό στην υπηρεσία τους. Συμφωνούν να πουν, ότι απλώς έχασαν τα παιδιά από τα μάτια τους, σαν να άνοιξε η γη και τα κατάπιε. Δεν θα ήταν άλλωστε η πρώτη φορά, που οι καταραμένοι αυτοί σαλταδόροι τους ξέφευγαν μέσα από τα χέρια τους.

Ένας νέος μικρός μικρός ήρωας στην παρέα

αχανιασμένα τα δυο παιδιά από το τρέξιμο, σταματούν να πάρουν μια ανάσα, όταν σιγουρεύονται ότι οι Ιταλοί διώκτες τους τους έχουν χάσει. -Σπίθα, δεν κατάλαβα, γιατί μου είπες να τρέχω, κουνώντας τα χέρια μου σαν να ‘ταν φτερά πουλιού και γιατί οι Ιταλοί πυροβολούσαν ψηλά στον ουρανό; ρωτάει το χοντρό παιδί ο Σπίνος, μόλις μπόρεσε κι έφερε σε λογαριασμό την ανάσα του. Ο Σπίθας κοιτάζει τον καινούργιο μικρό του φίλο και τον χαϊδεύει περιπαικτικά στα μαλλιά, χαμογελώντας με βλέμμα πονηρό, γεμάτο σπιρτάδα, κάτι πολύ σπάνιο για αυτόν, αν όχι μοναδικό. -Γιατί, Σπίνο δεν ήθελαν να μας χτυπήσουν... Ξέρεις, δεν είναι όλοι οι Ιταλοί κακοί. Οι πιο πολλοί είναι καλοί. Κάποιοι από αυτούς είναι παιδιά λίγο πιο μεγάλα από μας, κάποιοι άλλοι θα είναι πατεράδες με παιδιά σαν κι εμάς, που τα έχουν αφήσει πίσω στην πατρίδα τους, επειδή κάποιοι τρίτοι, κακοί αυτοί, τους έστειλαν με το ζόρι να πολεμήσουν σε μια ξένη χώρα, χωρίς να υπάρχει δίκαιος λόγος για αυτό... Ίσως, πάλι, τι να σου πω; Μπορεί και να μην ξέρανε σημάδι... Ο Σπίνος κουρνιάζει στην αγκαλιά του Σπίθα, που τον έχει αγκαλιάσει στοργικά. Μιλάνε ανηφορίζοντας την Σίνα. -Σπίνο, θυμάμαι πως μου είπες ότι ζεις ολομόναχος... Ένα παιδάκι! Είσαι, ρε Σπίνο δέκα χρονών ή ακόμα; -Από όσο ξέρω πρέπει να είμαι ακριβώς δέκα. Πήγαινα στη δεύτερη τάξη του δημοτικού, όταν άρχισε ο πόλεμος. Η γιαγιάκα μου σκοτώθηκε στον βομβαρδισμό του Πειραιά από τους Γερμανούς. Με πήρανε μαζί τους κάποιοι γείτονες, που τα μάζεψαν και κατέβηκαν στην Αθήνα, γιατί έλεγαν ότι οι Γερμανοί δεν θα βομβαρδίσουν την Αθήνα. Δεν είχαν παιδιά και με αγαπούσαν. Μα ο θείος -έτσι τον φώναζα- Στράτος δεν άντεχε την κατάσταση κι ανέβηκε στο βουνό. Η θεία Δέσποινα με φρόντιζε, αλλά εγώ δεν άντεχα να θέλει να μου κάνει μπάνιο κάθε Κυριακή και την ημέρα, που είχε φτιάξει τα χαρτιά μας

274

να πάμε να ζήσουμε στο χωριό της, εγώ το έσκασα. Φτιάξαμε με άλλα παιδιά μια παρέα σαλταδόρων και μένω με μερικά από αυτά μαζί σε ένα εγκαταλειμμένο σπίτι στο Μεταξουργείο, πέρα από τις γραμμές του τρένου. Συνήθως, δεν κοιμάμαι τα βράδια νηστικός. Όλο και κάποια κουραμάνα θα κλέψω, καμιά κονσέρβα, λαχανικά από τα μποστάνια στο Περιστέρι και στα Λιόσια. -Μανούλα μου...! Ήταν ανάγκη να μου το θυμίσεις αυτό, Σπίνο; Τόσο τρέξιμο, τόσες συγκινήσεις, πώς να μη χωνέψει το στομάχι μου κι μένα τον ίδιο; Ο μικρός βγάζει από την τσέπη του όσο του είχε περισσέψει από το κομμάτι της κουραμάνας του. -Πάρτο, Σπίθα... Εγώ δεν πεινάω άλλο! Ο Σπίθας σκύβει συγκινημένος και τον φιλάει στο μέτωπο... -Όχι μικρέ... Κράτα το... Μπορεί να πεινάσεις αύριο...! Και πρέπει να τρως να μεγαλώσεις... Άλλωστε, τι να μου κάνει εμένα αυτή η μικρή μπουκίτσα; Να, ίσαμε κει, την άλλη γωνιά θα την έχω χωνέψει! Έχουν φτάσει στο πιο ψηλό σημείο του δρόμου. Μπροστά τους απλώνεται νωχελικά η Αθήνα, λουσμένη στο φως ενός λαμπερού ήλιου που έχει αρχίσει να παίρνει την κατηφόρα προς τη μεριά του βουνού Αιγάλεω. Αν δεν ξέρεις τον θάνατο που πλανιέται απειλητικά από πάνω της, ξεγελιέσαι. Είναι ότι βλέπεις μια ήσυχη πολιτεία που όσο απλώνεται στα άκρα της, τα σπίτια γίνονται χαμηλότερα. Αυλές τα περιτριγυρίζουν, άχτιστα οικόπεδα και όσο ξεμακραίνει το μάτι, λίγο μετά τις γραμμές του τρένου, απλώνονται χωράφια και λιγοστά μποστάνια. Σπαρμένοι εδώ κι εκεί μεγάλοι ή μικροί οικισμοί, που περιβάλλουν τα δυτικά όρια της πόλης. -Σπίνο, θέλεις να έρθεις να μείνεις μαζί μας; Το παιδάκι γουρλώνει τα μάτια του με έκπληξη από την απροσδόκητη ερώτηση. Ένας κόμπος στέκει στο λαιμό του και το εμποδίζει να μιλήσει. -Τότε, έλα μαζί μου... Αλλά, να ξέρεις παίζουμε κάθε μέρα τη ζωή μας κορώνα γράμματα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας. 275

-Κι εγώ την παίζω κορώνα γράμματα καθημερινά για πολύ λιγότερα πράγματα. Για μια κουραμάνα... Δεν με νοιάζει... Ο Σπίθας παρατηρεί τον Σπίνο προσεκτικά. -Αλλά με δύο όρους: Θα διαβάζεις μαθήματα που θα σου βάζει ο Γιώργος, για να προχωρήσεις, και θα κάνεις μπάνιο κάθε Κυριακή! -Τότε, γεια σου, Σπίθα... Χάρηκα για τη γνωριμία! Ο Σπίνος κάνει μεταβολή και κάνει να φύγει. Μα κάτι τον κρατάει, εμποδίζοντάς τον να προχωρήσει. Είναι ο Σπίθας που τον έχει γραπώσει από τον γιακά του πουκάμισου και τον ακινητοποιεί. -Δεν έχεις να πας, πουθενά. Θα έρθεις μαζί μου...! Και θα διαβάζεις καθημερινά και μπάνιο θα κάνεις κάθε Κυριακή!

Η μυστηριώδης πράκτωρ

Γιώργος και η Κατερίνα, αφού ξεπέρασαν την έκπληξή τους για τις απίστευτες φωνητικές ικανότητες του Σπίνου απολαμβάνουν σκασμένοι στα γέλια την επίδειξη, που τους κάνει ο νέος μικρός φίλος τους. Είναι μερικές μέρες, τώρα, που η παρουσία του Σπίνου γεμίζει με εύθυμες νότες την απραξία τους. Διασκεδάζουν με τις μιμήσεις του, αλλά και με τη δυσφορία του να προσαρμοστεί στην πειθαρχία, που έχει επιβάλει ο Γιώργος στους φίλους του. Γκρινιάζει με τα μαθήματα, που του βάζει ο Γιώργος, και όλο κάτι βρίσκει να αποφύγει την μπανιέρα, που προσπαθεί να του επιβάλλει η Κατερίνα. Ο Σπίνος τους δείχνει νέους ήχους από το ανεξάντλητο ρεπερτόριό του, κάνοντας τον Γιώργο και την Κατερίνα να ξεκαρδίζονται στα γέλια. Ο Σπίθας ψάχνει απεγνωσμένα να βάλει κάτι στο στόμα του και για τούτο διασκεδάζει λιγότερο. -Πεινάω πιο πολύ από κάθε άλλη φορά! βογκάει σε κάποια στιγμή. -Από πού το κατάλαβες, Σπίθα; ρωτάει ο Γιώργος. -Από το στομάχι μου! Ποτέ πριν δεν είχε διαμαρτυρηθεί τόσο δυνατά. Ακούστε!

Πραγματικά από το στομάχι του Σπίθα βγαίνει ένα έντονο γουργουρητό, που όσο πάει δυναμώνει. -Τ’ ακούτε; Τι είναι αυτό, κύριε Γιώργο, που εσύ όλα τα ξέρεις; Το στομάχι μου που κήρυξε επανάσταση κι έβγαλε τα τανκς στους δρόμους! Πράγματι, κάπως έτσι ακουγόταν κι αν ο ήχος δεν προερχόταν από το στομάχι του Σπίθα, θα νόμιζε ότι στο δρόμο κυλούσε κάποιο τανκς! Ο Γιώργος με την άκρη του ματιού του πιάνει τον Σπίνο καθισμένο παράμερα να αργοσαλεύει ανεπαίσθητα τα χείλη του. -Σπίνο! του κάνει επιτιμητικά, έτοιμος να ξεσπάσει σε γέλια. Το παιδάκι σταματάει να αργοσαλεύει τα χείλια του και το δυνατό γουργουρητό από την κοιλιά του Σπίθα σταματάει με μιας. Ξεσπάει σε ένα κακαριστό γέλιο, που τον μιμούνται η Κατερίνα κι ο Γιώργος. Αντίθετα, ο Σπίθας θυμώνει. -Δεν μπορείς, κύριε Σπίνο, να παίζεις με το στομάχι μου ταμπούρλο! Με έκανες να πεινάω πραγματικά! Ο μικρός δεν προλαβαίνει να του απαντήσει κι ακούγεται το κουδούνισμα του τηλεφώνου. Ο Γιώργος ρίχνει μια ερωτηματική ματιά στον Σπίνο. -Όχι, Γιώργο, λέει το παιδάκι, δεν το κάνω εγώ. Είναι πραγματικά το τηλέφωνο! Ο Γιώργος τρέχει και σηκώνει το ακουστικό. Απαντάει και αρχίζει να ρωτάει στη συνθηματική γλώσσα της οργάνωσης με το πρόσωπό του συσπασμένο από την αγωνία. Όταν, λίγα λεπτά αργότερα, κατεβάζει το ακουστικό ένα γκρίζο σύννεφο οργής σκεπάζει το βλέμμα του, ενώ στο πρόσωπο του έχει μια μάσκα αποφασιστικότητας που αλλοιώνει τα αδρά χαρακτηριστικά του. Οι φίλοι του κρέμονται με αγωνία από τα χείλη του. -Πρέπει να τον απελευθερώσουμε! -Ποιον, Γιώργο; ρωτάει η Κατερίνα. -Τον Επαμεινώνδα Στεργίου. Τουλάχιστον αυτόν...! Είναι ο πρώτος υπαρχηγός της οργάνωσης. Δεν θα μιλήσει με τη θέλησή του.

Το ξέρω. Είναι παλικάρι, αλλά μόλις μου είπαν, ότι οι Γερμανοί πρόκειται να χρησιμοποιήσουν μια νέα μέθοδο ανάκρισης. Ένα ορό της αλήθειας που παραλύει κάθε αντίσταση του εγκεφάλου. Είναι τρομερό να ακούς τον ίδιο σου τον εαυτό να καταδίδει συντρόφους και σχέδια δράσης και να μην μπορείς να κάνεις τίποτα! Και ο Στεργίου ξέρει για την οργάνωση και τα μέλη της όσα κι εγώ! -Πώς τον πιάσανε, Γιώργο; ρωτάει με αγωνία η Κατερίνα. -Χτες το βράδυ υπήρχε μια σύσκεψη στελεχών από όλες τις σημαντικότερες αντιστασιακές οργανώσεις της Αθήνας στου Μερτζιώτη, το παλιό εγκαταλειμμένο εργοστάσιο στη Δραπετσώνα, που χρησιμοποιούμε σαν κέντρο συναντήσεών μας και σαν χώρο του πατριωτικού δικαστηρίου. Οι Γερμανοί εισέβαλαν από το πουθενά και τους έπιασαν όλους, χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός. Φαίνεται ότι βρισκόταν από νωρίς κάπου κρυμμένοι μέσα στο άδειο κτίριο. Διέφυγε μόνον ένας, που τη στιγμή της εισβολής δεν ήταν στην αίθουσα κι επιστρέφοντας άκουσε τη φασαρία, κρύφτηκε, δεν τον αντιλήφθηκαν και για αυτό ξέρουμε τώρα τι ακριβώς έγινε. -Πού τους έχουνε; Στην Μέρλιν...! Στο κολαστήριο της Γκεστάπο! Μια γκριμάτσα φρίκης αποτυπώνεται στο όμορφο πρόσωπο της Κατερίνας, ενώ κι ο Σπίνος, ακόμα, νιώθει φρίκη, ακούγοντας για τους ενοίκους της βίλας στο νούμερο έξι της οδού Μέρλιν. Ο Σπίθας μουρμουρίζει κάτι μέσα από τα δόντια του και σφίγγει τις γροθιές του. -Αν καταφέρουν να αποσπάσουν πληροφορίες από τον Στεργίου, κινδυνεύουμε όλοι μας, επειδή γνωρίζει όλες τις διευθύνσεις που χρησιμοποιούμε για κρησφύγετα...! λέει ο Γιώργος και σηκώνει το ακουστικό του τηλεφώνου, σχηματίζοντας στο καντράν ένα νούμερο. Σε αυτόν που απαντά, του μιλάει σε άλλη συνθηματική γλώσσα. Στα αγγλικά. Όταν κλείνει το τηλέφωνο δείχνει περισσό276

-Παιδί-Φάντασμα, με θυμάσαι; ρωτάει τον μεταμφιεσμένο σε Γερμανό αξιωματικό η Γερμανίδα. τερο ανήσυχος. -Μιλούσα με τον αρχηγό των ξένων πρακτόρων στην Αθήνα. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και σε αυτούς! Έχουν συλληφθεί κάποια από τα κεφάλια της οργάνωσης σε ανύποπτους χώρους και ξαφνικά. Οι πληροφορίες τους μιλάνε για γυναίκα πράκτορα, που δρα ανεξάρτητα από τις γερμανικές υπηρεσίες αντικατασκοπίας και εξαρθρώνει συστηματικά το δίκτυό τους την τελευταία εβδομάδα. Καμιά πληροφορία δεν υπάρχει για αυτήν και την αποστολή της ούτε εδώ, ούτε στη Γερμανία... Το τηλέφωνο ξαναχτυπά και, όταν ο Γιώργος διακόπτει τη συνομιλία του, ενημερώνει τους φίλους του. -Ήταν από τους δικούς μας για τον Στεργίου. Έμαθαν πως θα τον μεταφέρουν αύριο το πρωί στην Κομαντατούρ, στην οδό Κο-

ραή. Θα τον ανακρίνουν εκεί με τον ορό της αλήθειας γιατί μέχρι στιγμής τέτοιους ορούς έχουν προμηθευτεί μόνον τα ανακριτικά τμήματα της Βέρμαχτ. Θα προσπαθήσουμε να τον αποσπάσουμε από τα χέρια τους, μόλις φτάσουν στο κτίριο της Κομαντατούρ. Να σας εξηγήσω το σχέδιό μου, για το οποίο θα χρειαστώ πολύ κόσμο κι ανάμεσά τους θα υπάρχουν και άντρες της δύναμης κρούσης της οργάνωσής μας...

Η παράσταση

277

ρωί στην οδό Κοραή. Πλήθος κόσμου ανεβοκατεβαίνει τον μικρό αλλά φαρδύ δρόμο στο κέντρο της Αθήνας. Ένας χοντρός τσιγγάνος με μαντίλα τυλιγμένη σφιχτά γύρω από το κεφάλι του, έναν τεράστιο κρίκο-σκουλαρίκι στο ένα αυτί του, λεπτό και μακρύ τσιγκελωτό μουστάκι, παρ-

δαλό φαρδύ πουκάμισο και ξεχειλωμένο παντελόνι βάζει ένα σκαμνί απέναντι από τα γραφεία της γερμανικής διοίκησης της Αθήνας, της Κομαντατούρας, όπως αποκαλούσαν οι Αθηναίοι την καρδιά των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής στην πρωτεύουσα. Δίπλα στον χοντρό τσιγγάνο έρχεται και στέκεται όρθιο ένα μικροκαμωμένο τσιγγανάκι με σγουρά μαλλιά, ενώ μια πανέμορφη τσιγγάνα παίζει το ντέφι της, κάνοντας γύρους από τους δυο άλλους, προκαλώντας την προσοχή του κόσμου. Πολλοί σταματούν παραξενεμένοι, μολονότι, συνήθως διασχίζουν αυτόν τον δρόμο βιαστικά, προσπαθώντας να αποφύγουν να ρίξουν έστω κι ένα βλέμμα μίσους στο γκριζωπό κτίριο, που αντιπροσωπεύει τη βαριά μπότα του κατακτητή και τη σκλαβιά τους. Γρήγορα σχηματίζεται ένας κύκλος ανθρώπων γύρω από την τσιγγάνικη κομπανία, που δεν είναι άλλοι από τον Σπίθα, τον Σπίνο και την Κατερίνα, μεταμφιεσμένους σε τσιγγάνους. Ο Σπίθας-τσιγγάνος, με τα χέρια σηκωμένα ψηλά, δείχνει στον κόσμο που έχει συγκεντρωθεί γύρω τους αυτό που κρατάει. Είναι το σκυλάκι του ο Μουτς! Αφού διαπιστώνει ότι ο κόσμος που έχει μαζευτεί είναι αρκετός, κάθεται στο σκαμνί και βάζει το σκυλάκι του να κουρνιάσει στην αγκαλιά του. Με μια θεαματική θεατρική κίνηση των χεριών του χοντρού τσιγγάνου ο Μουτς μεταμορφώνεται σε... βιολί. Ο Σπίνος του δίνει ένα δοξάρι και ο Σπίθας προσποιείται ότι αρχίζει να παίζει μια τσιγγάνικη μελωδία, που κανένας από το συγκεντρωμένο πλήθος δεν καταλαβαίνει, ότι αυτή βγαίνει από τα χείλη του εκπληκτικού Σπίνου. Έκπληκτος ο κόσμος ξεσπάει σε ενθουσιώδες χειροκρότημα για αυτό που βλέπει και ακούει. Έχουν την ανάγκη οι σκλαβωμένοι Αθηναίοι για κάποιες τέτοιες αναπάντεχες σταγόνες ευθυμίας, που θα τους κάνουν έστω και για λίγες στιγμές να ξεχάσουν τον ζόφο της σκλαβιάς τους. Η Κατερίνα, παίζοντας τέλεια τον ρόλο της

τσιγγάνας, λικνίζοντας χορευτικά το κορμί της περιφέρεται ανάμεσα στο πλήθος με το ντέφι της προτεταμένο, μέσα στο οποίο της ρίχνουν μερικά πληθωριστικά χαρτονομίσματα. Παρά το ανέμελο χαμόγελό της δεν ενδιαφέρεται καθόλου στην πραγματικότητα για την ανταπόκριση του πλήθους. Με το βλέμμα της σαρώνει τον δρόμο, ώσπου εντοπίζει σε μια γωνιά τον Γιώργο ντυμένο με στολή Γερμανού αξιωματικού. Σε άλλα επίκαιρα σημεία του δρόμου η Κατερίνα αναγνωρίζει μερικά από τα πιο έμπειρα και αποφασισμένα μέλη της οργάνωσης να παρακολουθούν αδιάφορα το διασκεδαστικό θέαμα, που παρουσιάζουν τα παιδιά μεταμφιεσμένα σε τσιγγάνους. Παρ’ ότι ο καιρός είναι ανοιξιάτικος αυτοί φοράνε χοντρά αμπέχονα κάτω από τα οποία κρύβουν τα αυτόματά τους. Η Κατερίνα κάνει νοερά την προσευχή της να πάνε όλα καλά και ο Θεός να προστατεύσει τον αγαπημένο της, γιατί το σχέδιο του είναι πολύ παράτολμο. Από την Πανεπιστημίου στρίβει με ταχύτητα μια μαύρη Μερσεντές με τα δυο ρουνικά “σίγμα” στις πόρτες της, που μοιάζουν με ζεύγος διδύμων κεραυνών, διακριτικά των Ες-Ες. Φρενάρει μπροστά στο φυλάκιο του σκοπού. Από τη στοά βγαίνουν τρέχοντας καμιά δεκαριά στρατιώτες με κρεμασμένη στο λαιμό τους την χαρακτηριστική μεταλλική πινακίδα πως ανήκουν στη δύναμη του Φρουραρχείου. Περιτριγυρίζουν την κούρσα με τα αυτόματά τους στραμμένα στον κόσμο, που με μιας παύει να ενδιαφέρεται για την αυτοσχέδια παράσταση. Παγωμένοι από τον φόβο, αλλά με το μίσος να αστράφτει στο βλέμμα τους, έχουν στρέψει την προσοχή τους στην κούρσα μπροστά από την είσοδο της Κομαντατούρ. Ο Γιώργος ετοιμάζεται για δράση. Χάρη στη στολή Γερμανού αξιωματικού που φοράει, θα πλησιάσει ανενόχλητος στο αυτοκίνητο με τον κρατούμενο. Ξεκουμπώνει τη θήκη με το πιστόλι. Αυτό είναι το σύνθημα για τους υπόλοιπους, που κι αυτοί ετοιμάζο278

νται να βγάλουν τα όπλα που κρύβουν κάτω από τα αμπέχονά τους. Η Κατερίνα με την άκρη του ματιού της βλέπει τις κινήσεις του Γιώργου και το αίμα της παγώνει στις φλέβες της. Πίσω από τον αγαπημένο της μια όμορφη και λυγερή ξανθιά κοπέλα έχει πλησιάσει αθόρυβα και του κολλάει στην πλάτη ένα πιστόλι. Ο Γιώργος ανασκιρτά ξαφνιασμένος. -Μείνε ακίνητος, Παιδί-Φάντασμα...! Το παιχνίδι τελειώνει για σένα εδώ πέρα...! Δεν έχεις παρά να κοιτάξεις γύρω σου, για τους συντρόφους σου, αν πιστεύεις ακόμα πως μπορείς να ελπίζεις στην επέμβασή τους! Ο Γιώργος στρέφει ολόγυρα το βλέμμα του, εκεί που ξέρει ότι βρίσκονται ακροβολισμένα τα μέλη της οργάνωσής του και παγώνει! Πίσω από κάθε πατριώτη βρίσκεται και από ένας Γερμανός στρατιώτης που τον ακινητοποιεί με το αυτόματό του κολλημένο στην πλάτη. Ο επικεφαλής του αποσπάσματος στρέφει το πιστόλι του στο πλήθος. Χαμηλώνει την κάνη, σημαδεύοντας το οδόστρωμα, και πυροβολεί απανωτά, ουρλιάζοντας ταυτόχρονα: -Στρόιεν Ζι...! Στρόιεν Ζι! (Σκορπίστε!) Το πλήθος έντρομο διαλύεται με τον πανικό να κυριαρχεί, αλλά και με την απορία, πώς μια κοπέλα ατάραχη μέσα στον πανικό συνεχίζει να απειλεί με το πιστόλι της έναν Γερμανό αξιωματικό, με τόσους άλλους Γερμανούς γύρω της, που κανένας ωστόσο δεν ασχολείται μαζί της...! Η Κατερίνα έχει απομείνει ακίνητη. Αποσβολωμένη από την τροπή που πήραν τα πράγματα και ανήμπορη συνάμα να βοηθήσει τον αγαπημένο της. Ο Σπίθας είναι έτοιμος να ορμήσει στη γυναίκα που απειλεί τον φίλο του, αδιαφορώντας για τη ζωή του και τις συνέπειες. Ο Σπίνος είναι ο μόνος ήρεμος. Με αξιοθαύμαστη ψυχραιμία σπρώχνει τον Σπίθα και την Κατερίνα να φύγουν μέσα στη σύγχυση, πριν οι Γερμανοί αντιληφθούν ποιοι είναι οι τσιγγάνοι και συλλάβουν κι αυτούς. -Σπίθα, Κατερίνα, φύγετε...! Θα πιάσουν κι 279

εσάς...! Θα μείνω εγώ εδώ να δω, τι μπορώ να κάνω. Εμένα δεν με ξέρουν ακόμα... Κατερίνα, δώσε μου το ντέφι σου. Η Κατερίνα χωρίς να μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς μπορεί να βοηθήσει ένα ντέφι απέναντι στα φονικά αυτόματα των Γερμανών, του το δίνει. Ο μικρός τους σπρώχνει... -Φύγετε, λοιπόν! Κι αφού βεβαιώνεται ότι οι φίλοι του απομακρύνθηκαν, τρέχει κι αυτός και κουρνιάζει πίσω από το περίπτερο, που βρίσκεται στη διασταύρωση με τη Σταδίου. Η κοπέλα σπρώχνει ελαφρά με την κάνη του όπλου της τον Γιώργο. -Προχώρα! του κάνει σφυριχτά. Πλησιάζουν στην κούρσα από την οποία δεν βγαίνει κανένας κρατούμενος, αλλά ο συνταγματάρχης του ανακριτικού των Ες-Ες ο Βίλεμ Κρένσκι, με τη μαύρη μισητή στολή της ναζιστικής Βάφφεν Σουτστάφφελ και με ένα πλατύ χαμόγελο στα άσαρκα χείλη του, που έκανε τα χαρακτηριστικά του ακόμα πιο σκληρά. Χτυπά με δύναμη τη μπότα στο πλακόστρωτο και χαιρετά με το δεξί χέρι ανυψωμένο. -Χάιλ Χίτλερ...! Τα συγχαρητήριά μου, ταγματάρχα Στράους! Προβλέψατε διάνα και καταστρώσατε ένα ιδιοφυές σχέδιο... Το Παιδί-Φάντασμα ήρθε και έπεσε μόνο του στα χέρια μας! Ο Φύρερ μας έχει αλάθητο κριτήριο που σας εμπιστεύεται τις εξαρθρώσεις των πλέον επικινδύνων αντιστασιακών οργανώσεων στην Ευρώπη... Και πάλι πετύχατε! Στο μεταξύ οι Γερμανοί στρατιώτες που είχαν συλλάβει τους υπόλοιπους πατριώτες, τους έχουν οδηγήσει κι αυτούς κοντά στην κούρσα. -Καλύτερα, συνταγματάρχα μου, να του περάσουμε αμέσως χειροπέδες... Δεν τον αποκαλούν άδικα Παιδί-Φάντασμα και εσείς το ξέρετε καλύτερα από μένα... Ο συνταγματάρχης μορφάζει ενοχλημένος από τις υποδείξεις του κατωτέρου του και μάλιστα γυναίκας! -Με τόσα αυτόματα γύρω του, ούτε ένα φάντασμα μπορεί να ξεφύγει! της απαντά με

φανερή ειρωνεία στη φωνή του. Η απάντηση της Στράους ηχεί σαν ατσάλι που χτυπά πάνω σε άλλο ατσάλι. -Δεν θα σας διαφεύγει, ωστόσο, πώς είχε δραπετεύσει από τα κρατητήρια της Μέρλιν...! Ο συνταγματάρχης Κρένσκι με δυσκολία συγκρατεί την οργή του. Το Παιδί-Φάντασμα είχε πετάξει σαν φάντασμα από το κολαστήριο της Μέρλιν, μόλις είχε αναλάβει αυτός καθήκοντα διοικητή της υπηρεσίας. -Δεν μου διαφεύγει, φροϊλάιν...! Δεν μου διαφεύγει...! Μα τότε δεν ήξερα ακόμα τις διαβολεμένες ικανότητές του...! -Ένας λόγος παραπάνω, τώρα που τις ξέρετε, να δώσετε την εντολή να του περάσουν αμέσως χειροπέδες! -Φροϊλάιν...! Φροϊλάιν, περνάτε τα όρια...! Και μόνο η εκτίμηση που τρέφει στο πρόσωπό σας ο Φύρερ, είναι ο λόγος που δεν έχω διατάξει να συλλάβουν κι εσάς με κατηγορίες που οδηγούν σε στρατοδικείο! Ο Συνταγματάρχης στρέφεται σε δυο στρατιώτες... -Αφοπλίστε τον και ξηλώστε του αμέσως τα διάσημα της ένδοξης γερμανικής στολής, που τη ντροπιάζει, φορώντας την! Αφού οι δυο Γερμανοί στρατιώτες εκτέλεσαν τη διαταγή, η φροϊλάιν Στράους χαμηλώνει το πιστόλι της και, κάνοντας κύκλο γύρω από τον Γιώργο, έρχεται να σταθεί απέναντί του. -Παιδί-Φάντασμα, με θυμάσαι; Ο Γιώργος σηκώνει το βλέμμα του και γουρλώνει τα μάτια του από έκπληξη. -Η Μαρλένε Στράους...! Η γραμματέας του Φον Στούλε! -Ακριβώς! -Δεν καταλαβαίνω... ψελλίζει ο Γιώργος μη μπορώντας να συνέλθει από την έκπληξη. -Είναι πολύ απλό. Το πόστο μου σαν γραμματέας του συνταγματάρχη ήταν προκάλυψη για να δράσω ανενόχλητη. Έτυχε να έρθουμε ταυτόχρονα στην Ελλάδα. Εκείνος για να οργανώσει την Επιχείρηση Χ και εγώ για να εξαρθρώσω την πατριωτική σου οργάνωση, που θεωρείται από τη Ανωτάτη Γερμανική Στρατιωτική Ηγεσία ως μία από τις πιο

επικίνδυνες στην Ευρώπη. Η δράση της μας έχει στοιχίσει πολλά. -Μα, πώς; Δεν υπήρχε καμιά πληροφορία για σένα! απορεί φανερά το Παιδί-Φάντασμα. -Όταν μας συνέλαβες με τον συνταγματάρχη, φοβήθηκα πως είχατε πληροφορηθεί και για την δική μου αποστολή. Μετά κατάλαβα, ότι δεν ξέρατε τίποτα και ότι ήμουν για σας τελείως ασήμαντη ακόμα και για όμηρος. Ευτυχώς για μένα, με είχατε εκτιμήσει λάθος. Κάνατε και το μοιραίο λάθος να με ελευθερώσετε, έστω και με τις προφυλάξεις που είχατε πάρει, για να μην ξέρω πού με είχατε κρατούμενη. Συμπτωματικά, είμαι άριστα εκπαιδευμένη στο να υπολογίζω μια διαδρομή ακόμα και με κλειστά μάτια, συνδυάζοντας απόσταση και στροφές τις οποίες μπορώ και απομνημονεύω με κάθε λεπτομέρεια. Αν προηγουμένως είχατε κάνει καμιά εικοσαριά φορές τον γύρο μιας πλατείας, ίσως να έχανα τον προσανατολισμό μου. Δεν το κάνατε και αφήνοντάς με εκεί που με αφήσατε, προτίμησα να κάνω την ίδια διαδρομή με τα πόδια επιστρέφοντας πίσω. Κατέληξα στο παλιό εργοστάσιο στη Δραπετσώνα. Το παρακολούθησα δυο τρεις μέρες και βεβαιώθηκα πως κάτι ύποπτο συμβαίνει εκεί μέσα. Τη νύχτα που αποφάσισα να δράσω, υπήρξα και τυχερή και άτυχη. Τυχερή, γιατί πραγματοποιούταν μια συγκέντρωση επιφανών στελεχών της οργάνωσής σου με στελέχη άλλων οργανώσεων, και άτυχη, που δεν βρισκόσουν κι εσύ μαζί τους. Οι στρατιώτες, που είχαν κρυφτεί από νωρίς σε άλλα διαμερίσματα του εγκαταλειμμένου εργοστασίου, αιφνιδίασαν εύκολα του συγκεντρωμένους και τους συνέλαβαν όλους, καθώς ξέρεις. Όταν εξακριβώσαμε ότι ανάμεσα σε αυτούς που είχαμε συλλάβει ήταν και ο πρώτος υπαρχηγός σου, βρήκαμε και το δόλωμα, για να σε πιάσουμε. Φροντίσαμε να γίνει γνωστό στους δικούς σου, ξέρουμε ότι άνθρωποί σου εργάζονται σε υπηρεσίες μας, ότι θα τον μεταφέραμε από την Μέρλιν, εδώ, στα κρατητήρια της Κοραή, και εσύ αφελώς έπεσες στην παγίδα, χωρίς να σκεφτείς, γιατί να το κάναμε; Θα περνούσε 280

καλύτερα εδώ από όσο στη Μέρλιν; Τον ορό της αλήθειας θα μπορούσαν να του τον κάνουν κι εκεί! -Οφείλω να σου ομολογήσω, ότι με νίκησες, φροϊλάιν Μαρλένε Στράους, αλλά όσο ζω ελπίζω...! -Κι εγώ οφείλω να σου ομολογήσω κάτι, Παιδί-Φάντασμα: Μπορεί να είστε αντάρτες, αλλά με δικάσατε, έστω και παράνομα, με όλους τους τύπους ενός πραγματικού δικαστηρίου πολιτισμένου λαού, πριν αποφανθείτε αν είμαι ένοχη ή αθώα. Και αποφασίσατε ότι είμαι αθώα. Και για αυτό με αφήσατε ελεύθερη. Αυτό τιμά και σένα και την οργάνωσή σου. Από τον φρούραρχο έχω αποσπάσει τον λόγο της στρατιωτικής του τιμής, ότι εφόσον θα σε συλλάμβανα θα τύχαινες και εσύ της ίδιας αντιμετώπισης. Μολονότι, τα εγκλήματά σου κατά του γερμανικού στρατού και της Γερμανίας είναι γνωστά και βαριά, θα δικαστείς κανονικά, Παιδί-Φάντασμα στον “Παρνασσό”, όπου εδρεύει το στρατοδικείο και θα σου απαγγελθούν όλες οι κατηγορίες, που θα σε στείλουν στο εκτελεστικό απόσπασμα. -Με όλο αυτό το θέατρο, αλλάζει τίποτα φροϊλάιν Στράους; -Ειλικρινά, για σένα, όχι... Αποδεικνύει όμως ότι στη νέα τάξη πραγμάτων του Τρίτου Ράιχ των χιλίων ετών, η απονομή της Δικαιοσύνης περνάει μέσα από τις διαδικασίες του δικαιώματος να υπερασπιστεί ο κατηγορούμενος τον εαυτό του και τις πράξεις του! Ο Γιώργος αρκέστηκε να χαμογελάσει ειρωνικά. -Εσύ και τα μέλη της ομάδας σου θα φιλοξενηθείτε στα υπόγεια της Κομαντατούρ, μέχρι την ημέρα της δίκης σας... Πάρτε τους! Ο Σπίνος κουρνιασμένος πίσω από το περίπτερο καταλαβαίνει πως οι Γερμανοί ετοιμάζονταν να τους οδηγήσουν μέσα στο κτίριο. Σηκώνεται από την κρυψώνα του και με γοργές κινήσεις σκαρφαλώνει σε μια νεραντζιά στην άκρη του πεζοδρομίου. Όσο ψηλότερα τόσο πιο αποτελεσματικά θα μπορούσε να εφαρμόσει το σχέδιό του. Ένα σχέδιο που βασιζόταν στις εκπληκτικές ικανότητές του και στην πεποίθησή του ότι ο 281

αρχηγός του, ο Γιώργος Θαλάσσης θα εκμεταλλευόταν και την παραμικρή ευκαιρία που θα του δινόταν. Πλησιάζει τη μεμβράνη του ντεφιού κοντά στο στόμα του. Παίρνει μια βαθιά ανάσα και φωνάζει στην σχεδόν κολλημένη στα χείλη του μεμβράνη, βάζοντας όλη τη δύναμη της φωνής του με τις εκπληκτικές ιδιότητες των φωνητικών του χορδών: “Αέραααα!” Η μεμβράνη σαν ηχείο πολλαπλασιάζει τον ήχο και τον απλώνει σε ολόκληρο τον δρόμο, σαν να ακουγόταν από δεκάδες φωνές. Ταυτόχρονα, χτυπώντας τα δάχτυλά του πάνω στη μεμβράνη και φυσώντας, ακούγεται κάτι σαν ποδοβολητό πλήθους ανθρώπων που πλησιάζει τρέχοντας από τη μεριά της Σταδίου! Οι Γερμανοί σαστίζουν για μια στιγμή. Χρόνος με το παραπάνω αρκετός για τον Γιώργο να περάσει στην αντεπίθεση. Η φροϊλάιν Στράους που βρίσκεται πιο κοντά του, δέχεται την κεραυνοβόλα επίθεσή του και, πριν προλάβει να αντιδράσει, πέφτει αναίσθητη από ένα δυνατό κοφτό χτύπημα στην καρωτίδα. Το επόμενο δευτερόλεπτο την ακολουθεί στην πτώση της και ο συνταγματάρχης Κρένσκι, χάνοντας κι αυτός τις αισθήσεις του από την γροθιά του Γιώργου που τον χτυπά με δύναμη και ταχύτητα ηλεκτρικού εμβόλου στο ηλιακό πλέγμα. Οι υπόλοιποι πέντε πατριώτες, που είχαν παραμελήσει να τους αφοπλίσουν, χάρη στην άριστη εκπαίδευσή τους, βρίσκονται με μιας με τα αυτόματα στα χέρια τους, σκορπίζοντας τον θάνατο στους ξαφνιασμένους Γερμανούς. -Γρήγορα στο αυτοκίνητο, παιδιά! φωνάζει ο Γιώργος και πηδάει στη θέση του οδηγού. Από ένα παράθυρο στον δεύτερο όροφο ξεπροβάλλει το κεφάλι ενός Γερμανού. Στα χέρια του κρατάει μια χειροβομβίδα. Την απασφαλίζει και ετοιμάζεται να της εκσφενδονίσει, όπου σίγουρα θα σκότωνε ακόμα και την πολύτιμη πράκτορα, τη Μαρλένε Στράους, της οποίας την παρουσία κάτω στο δρόμο αγνοούσε. Δεν προλαβαίνει, γιατί μια σφαίρα που,

σφυρίζοντας σαν σφήκα, σφηνώνεται στον τοίχο δίπλα του και τον αναγκάζει να καλυφθεί πίσω από το παράθυρο. Αν πρόσεχε πιο ψύχραιμα θα διαπίστωνε, ότι καμιά σφαίρα δεν είχε καρφωθεί στον τοίχο. Από την νεραντζιά ο Σπίνος ετοιμάζεται να... πυροβολήσει ηχητικά ακόμα μια φορά πλησιάζοντας και πάλι την μεμβράνη

του ντεφιού στο στόμα του. Αλλά ο Γερμανός, πριν απομακρυνθεί από το παράθυρο, εκσφενδονίζει βιαστικά τη χειροβομβίδα του με στόχο τον ουρανό του αυτοκινήτου, όπου ο Γιώργος πατώντας με δύναμη το γκάζι το κάνει να τιναχτεί μπροστά σαν αφηνιασμένο άλογο...

Συγγραφεύς: ΘΑΝΟΣ ΑΣΤΡΙΤΗΣ (για το πιστόν: ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΛΑΧΟΣ) Εικονογράφηση: ΚΩΣΤΑΣ ΦΡΑΓΚΙΑΔΑΚΗΣ

Περίληψη Προηγούμενης Ιστορίας Το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής ανέθεσε στο Παιδί-Φάντασμα να μάθει το περιεχόμενο του φακέλου της “Επιχείρησης Χ”, μιας επιχείρησης αντιπερισπασμού των Γερμανών στο Μέτωπο της Αφρικής με βάση εξόρμησης την Ελλάδα. Το Παιδί-Φάντασμα εισχώρησε στην τελική σύσκεψη του γερμανικού Επιτελείου με τη μορφή του συνταγματάρχη Όττο φον Στούλε τον οποίο είχε απαγάγει το προηγούμενο βράδυ στήνοντάς του ενέδρα, καθώς οδηγώντας μόνος του το αυτοκίνητό του, συνόδευε τη γραμματέα του σπίτι της. Στον Στούλε, ως έναν από τους κορυφαίους επιτελικούς αξιωματικούς του γερμανικού στρατού, είχε αναθέσει η ανώτατη διοίκηση της Βέρμαχτ να καταστρώσει το σχέδιο της επιχείρησης και σε αυτή τη σύσκεψη θα του δινόταν οι τελευταίες οδηγίες.

Ο Γιώργος ανέθεσε στον Σπίθα να προσέχει τον αιχμαλωτισμένο συνταγματάρχη και στην Κατερίνα να πάρει τη μορφή της γραμματέως του (που την κρατούσαν σε άλλο χώρο) και να εμφανιστεί το πρωί κανονικά στη δουλειά της στη βίλα του συνταγματάρχη με αποστολή να βρει τον φάκελο και να τον φωτογραφήσει. Ο ίδιος με τη μορφή του Στούλε θα έπαιρνε μέρος στη σύσκεψη και με την ευκαιρία θα προσπαθούσε να ανατινάξει και το γερμανικό στρατηγείο προκαλώντας ένα ισχυρό πλήγμα στον μηχανισμό των δυνάμεων Κατοχής. Ο Στούλε, όμως κατάφερε να ξεγελάσει τον Σπίθα και δραπέτευσε! Φτάνοντας στο στρατηγείο σήμανε συναγερμό, λίγα λεπτά αφού είχε τελειώσει η σύσκεψη κι ο Γιώργος βρισκόταν στο υπόγειο του κτιρίου. Παράλληλα, ειδοποίησε και στη βίλα του ότι αυτή που θα ερχόταν δεν θα ήταν η γραμματέας του, αλλά η Κατερίνα!

282

Το Τίμημα Της Προδοσίας

283

284

285

286

287

288

289

290

291

292

293

294

295

296

297

298

299

300

301

302

303

304

305

306

307

308

Η Eπιστροφή Της Μάγισσας Νέκμεκ

309

310

311

312

313

314

315

316

317

318

319

320

321

322

323

324

325

326

327

328

329

330

331

332

333

334

335

Γιώργος Βλάχος Δημοσιογραφεί από το 1974 κυρίως σε περιοδικά ποικίλης ύλης, και γράφει βιβλία και λεξικά αναφοράς ποικίλων γνωστικών πεδίων από το 1988. Η θεματολογία του στα τελευταία 20 χρόνια, γράφοντας είτε σε περιοδικά, είτε αναρτώντας τα σε εξειδικευμένα προσωπικά του blogs, είναι η ιστορία του λαϊκού εντύπου στην Ελλάδα. Εστιάζει δε, στα παιδικά αναγνώσματα του ’50 και του ’60 από τα οποία έχει προσωπικά βιώματα ως αναγνώστης τους. Το δίτομο λεξικό του “Μικρός Ήρως - Το Λεξικό” (2005), αναφορά στο θρυλικό ανάγνωσμα, υπήρξε κατά κάποιο τρόπο η ασφαλιστική δικλείδα εκτόνωσής του στο ότι δεν μπόρεσε να γράψει τον ίδιο τον... Μικρό Ήρωα! Η περιπέτεια του Παιδιού-Φάντασμα στο προσάρτημα του παρόντος βιβλίου, εκπληρώνει μερικώς αυτό το παιδικό του όνειρο... Επιλεκτική εργογραφία: -Εβδομαδιαία παιδική εφημερίδα Junior (ένθετο στην Απογευματινή) -Σύντομη Ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου -Μικρές Ιστορίες από τους αρχαίους και σύγχρονους Ολυμπικούς Αγώνες -Περίεργα και άλλα από την Ιστορία του Mundial -Η Ιστορία του Μαραθωνίου δρόμου.

Γιώργος Πολ. Παπαδάκης Ο Γιώργος Πολ. Παπαδάκης γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από το Λεόντειο Λύκειο της Νέας Σμύρνης και κατόπιν ολοκλήρωσε ανώτατες σπουδές σε πτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στα Μαθηματικά, την Πληροφορική, τη Στατιστική, την Επιχειρησιακή έρευνα και τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό. Είναι συγγραφέας και ποιητής. Έχει εκδώσει επτά ποιητικές συλλογές, μια συλλογή διηγημάτων, ένα μυθιστόρημα, ένα θεατρικό έργο-παραμύθι, επτά μελέτες-δοκίμια και έναν τόμο με συνομιλίες-συνεντεύξεις με προσωπικότητες του πνεύματος και της τέχνης. Το 2005 κυκλοφόρησε το έργο του "Οι Δρόμοι του φανταστικού", μελέτες και δοκίμια που επιμελήθηκε και συνέθεσε ο ίδιος πάνω στη λογοτεχνία του φανταστικού. Το 2013 εκδόθηκε ένας τόμος με μελέτες του πάνω στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό. Δοκίμια και βιβλιοκριτικές του έχουν φιλοξενηθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Τον Οκτώβριο του 2008 το βιβλίο του "Οι μικροί φυγάδες και το σπίτι στο δάσος" παρουσιάστηκε στο πνευματικό κέντρο του δημαρχείου του Μόντρεαλ στον Καναδά. Τον Μάιο του 2014 η ομότιτλη παιδική του όπερα, παρουσιάστηκε σε θέατρο της Μόσχας. Στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από σημαντικούς Έλληνες συνθέτες. Το 2002 βραβεύτηκε από τον Φιλολογικό Σύλλογο "Παρνασσός" για την πεζογραφία του.

336

Νίκος Δημ. Νικολαΐδης Ο Νίκος Δημ. Νικολαΐδης γεννήθηκε στο Αιγάλεω το 1964. Αφού ολοκλήρωσε τη β/βάθμια εκπαίδευση στην Ιωνίδειο Σχολή του Πειραιά, σπούδασε στην Οδοντιατρική Σχολή της Αθήνας και, ακολούθως, άσκησε για περισσότερα από 20 έτη το ελεύθερο επάγγελμα του οδοντιάτρου. Έχει ασχοληθεί με την τοπική και αθλητική ιστοριογραφία, καθώς και με τη μελέτη των εικονογραφημένων περιοδικών. Παράλληλα σχεδιάζει κόμικς ("Πορτιέρο Μάκης Ροδίτης"), ενώ υπογράφει το σενάριο της Ελληνικής εικονογραφημένης σειράς με ήρωα τον "ΤΕΤΡΑΚΟΣΑΡΗ" στο περιοδικό "Νέος Μπλεκ". Ακόμη, ιστορικά κείμενά του έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του διαδικτύου 24grammata, ενώ έχει εκδώσει διάφορα ποδοσφαιρικά - στατιστικά πονήματα. Το 2009 ήταν ο επικεφαλής συντονιστικής επιτροπής φιλάθλων με σκοπό τη ματαίωση συγχώνευσης μεταξύ των ομάδων του Αιγάλεω και του Ηλυσιακού. Για το συγγραφικό του έργο έχει τιμηθεί από το Δήμο Αιγάλεω, το Σύνδεσμο Βετεράνων Ποδοσφαιριστών του Αιγάλεω Α.Ο., το Σύνδεσμο Φιλάθλων του συλλόγου και την Πανελλήνια Ένωση Ασσυρίων. Είναι παντρεμένος και έχει δυο παιδιά.

Κώστας Φραγκιαδάκης (ΜΥΘΟΣ) Γεννήθηκε το 1969 στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε Νοσηλευτική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τα τελευταία 20 χρόνια, έχει σχεδιάσει σχεδόν κάθε είδους κόμικς (επικής φαντασίας, περιπέτειες, sci-fi, ερωτικά, γουέστερν, κ.ά.), που έχουν εκδοθεί από διάφορους εκδοτικούς οίκους. Επίσης, έχει εικονογραφήσει ιατρικά βιβλία και παιδικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει σε διάφορα comic projects ως μεταφραστής, letterer, editor, κλπ., καθώς και σε πολλές εκθέσεις κόμικς. Τα τελευταία 2 χρόνια, σχεδιάζει το σύγχρονο κόμικ για την Ελλάδα της οικονομικής κρίσης "Ο ΤΕΤΡΑΚΟΣΑΡΗΣ", στο μηνιαίο περιοδικό ΜΠΛΕΚ των εκδόσεων Comics & Crosswords Publications Lp, και εικονογραφεί μια σειρά παραμυθιών με τίτλο "ΤΑ ΜΕΓΑΝΗΣΙΩΤΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ", που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη. Η πιο πρόσφατη δουλειά του, είναι η εικονογράφηση δύο νέων ιστοριών του θρυλικού ήρωα Μπλεκ και μια καινούργια ιστορία του θρυλικού Μικρού Ήρωα. Zει και εργάζεται στην Αθήνα με τη γυναίκα του και τον γιο του. To επαγγελματικό του site στο διαδίκτυο: www.mythoscomics.gr Facebook page: The Art of Mythos

337