Ο Μικρός Ήρως - Το Σάλπισμα Της Νίκης

Γιώργος Βλάχος Κώστας Φραγκιαδάκης

ISBN 978-618-5531-03-4

ΤΟ ΣΑΛΠΙΣΜΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ

9 786185 531034

€ 4,20

2

3

I SBN:9786185531461

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

ΤΟ ΣΑΛΠΙΣΜΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ Ειρήνη Φίλτσου

Ο

Η κοπέλα συμφώνησε σιωπηρά και ο άντρας έβγαλε ένα πακέτο τσιγάρα από την τσέπη του, πήρε ένα τσιγάρο, το χτύπησε ελαφρά στο πακέτο με την ιεροτελεστία του επαγγελματία καπνιστή. Το άναψε και τράβηξε με φανερή απόλαυση μια γερή ρουφηξιά, φυσώντας τις τουλίπες του καπνού προς το ταβάνι. Μετά, τράβηξε ρουφηχτά και μια γουλιά καφέ από το φλιτζάνι δίπλα του. Πριν ρίξει ξανά το πακέτο στην τσέπη του σακακιού του, το κοίταξε και το έδειξε χαμογελώντας στην κοπέλα.

- Από τα μέρη σου… Καπνά Αγρινίου, Ελένη!

- Ειρήνη, τον διόρθωσε υπομονετικά πάλι η νεαρή γυναίκα. Το αχνό χαμόγελο συνέχισε να χαράζει τα χείλη του.

- Σωστά! Αν και πιστεύω, ότι σου πάει περισσότερο το «Ελένη».

- Μάλιστα… έκανε αμήχανα η Ειρήνη μπλέκοντας και ξεμπλέκοντας νευρικά τα δάχτυλα των χεριών της.

- Σπουδάζεις στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο δεύτερο έτος.

- Μάλιστα!

- Γνωρίζεις, επίσης, δακτυλογραφία εις επαρκή βαθμό.

- Μάλιστα…

- Τα Γερμανικά σου, πως είναι; - Τσερτιφικάτ Ντόιτσες Σπράχε Tσβάιτε Bίσσενσστούφε… Ο άντρας μάσησε νευρικά το τσιγάρο ανάμεσα στα χείλια του και τη λοξοκοίταξε με βλέμμα απαξιωτικό. Έφτυσε κάποια κομματάκια καπνό που είχαν κολλήσει στα χείλη του.

- Έτσι να τα πεις στον ταγματάρχη Όττο Στρούνγκελ, όταν τον δεις… Δεν τα καταλαβαίνω εγώ αυτά τα στραμπουλήγματα της γλώσσας!

- Δίπλωμα Γερμανικών δευτέρου γνωστικού επιπέδου, μετέφρασε η κοπέλα.

- Πού τα έμαθες; - Εδώ στην Αθήνα. Μαθαίνω Γερμανικά παράλληλα με το Πανεπιστήμιο.

- Και γιατί, Γερμανικά; - Θαυμάζω τη Γερμανία και τον Χίτλερ! Μετά,

ΜΕΣΌΚΟΠΟΣ καλοστεκούμενος άντρας

με το διαπεραστικό, μα υπηρεσιακά στριφνό βλέμμα, αφού έριξε ακόμα μια τελευταία ματιά στη δίπτυχη ταυτότητα που κρατούσε ανοιχτή και για πολλοστή φορά βεβαιώθηκε ότι τα χαρακτηριστικά της φωτογραφίας ήταν ακριβώς τα ίδια με αυτά της κοπέλας που στεκόταν όρθια μπροστά του από την άλλη πλευρά του γραφείου του, άφησε το έγγραφο και τεντώθηκε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του συνεχίζοντας να παρατηρεί στοχαστικά αμίλητος την κοπέλα. Ο μοίραρχος Μίλτος Βαλσάμης, ο άντρας πίσω από το γραφείο, υπηρετούσε στην Ειδική Ασφάλεια της Χωροφυλακής εδώ και αρκετά χρόνια. Θεωρούταν από τα πιο έμπειρα και έμπιστα στελέχη της Μυστικής Αστυνομίας, η οποία στη διάρκεια της Κατοχής, συνεργαζόταν στενά με τη Γερμανική Μυστική Αστυνομία, τη διαβόητη Γκεστάπο. Ψηλός, νευρώδης, με ένα λεπτό μουστάκι σκίαζε το άσαρκο πάνω χείλος του και μπόλικη μπριγιαντίνη έκανε τα μαύρα μαλλιά του να γυαλίζουν σε βαθιά μπλε απόχρωση. Γενικά, τα αδρά χαρακτηριστικά του και το ψηλόκορμο γυμνασμένο παρουσιαστικό του είχαν κάτι από τη στόφα και τον αέρα των κινηματογραφικών αστέρων στις ταινίες της προπολεμικής εποχής. Τελικά, αποφάσισε να μιλήσει. Η φωνή του ήταν βραχνή κι η εκφορά του λόγου του αργόσυρτη μην προσπαθώντας να κρύψει την έντονη δυσφορία από την ανία που τού προκαλούσε η ρουτίνα μιας τυπικής ταυτοποίησης.

- Λέγεσαι Φίλτσου Ελένη..

- Ειρήνη, τον διόρθωσε η κοπέλα.

- Σωστά! Ειρήνη… επανέλαβε με τη βαριεστημένη φωνή του εκείνος, χωρίς να κοιτάξει ξανά στο δελτίο ταυτότητας για να βεβαιωθεί.

- …του; - Του Αριστείδου και της Ευγενίας, συμπλήρωσε η κοπέλα. Ο πράκτορας της Ειδικής Ασφάλειας, την παρατηρούσε με επαγγελματική βλοσυρότητα.

- Κατάγεσαι από το Αγρίνιο. Εκεί ζουν οι γονείς σου… Μάλιστα…

3

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

αφότου η Γερμανία νικήσει, καθώς είναι βέβαιο, μερικά λεπτά, για να φρεσκαριστείς, αν θέλεις. στον πόλεμο, ονειρεύομαι να πάω να ζήσω στο Πρέπει να δω πού βρίσκεται μια άλλη υπόθεση, Βερολίνο!... απαντάει με στόμφο η Φίλτσου, κοι- κάτω στο κρατητήριο. Δεν αργώ… τάζοντάς τον κατάματα με τα μάτια της να λάμπουν Κρύο ρίγος διαπέρασε τη σπονδυλική στήλη της από ανυπόκριτο ενθουσιασμό στην ενδεχόμενη Ειρήνης Φίλτσου καταλαβαίνοντας τι ακριβώς ήταν προοπτική των σχεδίων της. αυτή η γρήγορη δουλειά που ο ασφαλίτης είχε να - Θα τον ενθουσιάσεις τον Στρούνγκελ! σχολίασε φροντίσει στο υπόγειο. Μα, ανέκτησε γρήγορα την ειρωνικά ο άντρας. αυτοκυριαρχία της και μένοντας μόνη στο δωμάτιο Η Ειρήνη Φίλτσου κάτι πήγε να πει, μα προτί- έβγαλε από το τσαντάκι της ένα κραγιόν και ένα μησε να παραμείνει σιωπηλή στο σχόλιο του. καθρεφτάκι. Με ήρεμες κινήσεις, βάλθηκε να τονίΘα έπρεπε να είναι κανείς πολύ προσεκτικός σει το ελαφρό κόκκινο των χειλιών της. ώστε να διακρίνει τη στιγμιαία σκιά που πέρασε από Δεν ήταν παραπάνω από είκοσι χρονών η Ειρήνη τα μάτια της. O άντρας απέναντί της ήταν περισσό- Φίλτσου, με καλοφτιαγμένο θηλυκό κορμί και γλυκό τερο από «πολύ προσεκτικός». Είδε τη βουβή της χαμογελαστό πρόσωπο. Τα καλοπεριποιημένα μαλαντίδραση και συνοφρυώθηκε. λιά της μόλις που σκέπαζαν τον ψηλό λεπτό λαιμό - Ειρήνη Φίλτσου, πρόσεξε… την προειδοποί- της με χαριτωμένους καστανούς κυματισμούς, ενώ ησε, καθώς έσκυβε πάλι στα έγγραφα που εξέταζε δυο ανεπιτήδευτες μπούκλες έπεφταν με χάρη στο μπροστά του. Τα βλέφαρα της Φίλτσου τρεμόπαιξαν ανήσυχα. Στο άκουσμα της λέξης “Γκεστάπο” η νέα - Τα χαρτιά σου είναι εντάξει… Ερευνήσαμε όλα όσα κοπέλα ανατρίχιασε ελαφρά, αλλά προτίμησε έχουν να κάνουν με το πρόσωπό να μείνει σιωπηλή στο σχόλιο... σου και το περιβάλλον σου. Η Υπηρεσία κρίνει ότι είσαι πρόσωπο απολύτου εμπιστοσύνης.

Mια γραμματέα με τα δικά σου, ακριβώς, προ- πλατύ μέτωπό της. Τα μαύρα μάτια της άστραφταν σόντα, συμπεριλαμβανομένου και του ένθερμου από εξυπνάδα και αποφασιστικότητα. Στην κορυφή φιλοναζιστικού «πιστεύω» σου, μας ζητήθηκε να του κεφαλιού της, μια κοκάλινη στέκα συγκρατούσε προτείνουμε για τη θέση ελληνόφωνης γραμματέως τα μαλλιά της κι ένας χρυσός σταυρός τραβούσε στο γραφείο του Ταγματάρχη Όττο Στρούνγκελ, το βλέμμα στο σεμνό ντεκολτέ της. Ήταν τα μόνα του νέου προϊσταμένου στο τμήμα Επιχειρησιακού στολίδια πάνω της. Σχεδιασμού της Γκεστάπο! Ελπίζω στο πρόσωπό Ο Μίλτος Βαλσάμης επέστρεψε λίγα λεπτά σου να πετύχαμε διάνα… της είπε τονίζοντας με αργότερα. Το πρόσωπό του το συννέφιαζε μια μάσκα υπονοούμενη σημασία την τελευταία φράση του. βλοσυρότητας. Αμίλητος, φόρεσε και κούμπωσε το Στο άκουσμα της λέξης «Γκεστάπο», το κορμί σταυρωτό σακάκι του, έσφιξε καλά τον κόμπο της της νέας γυναίκας ανατρίχιασε ελαφρά. Και αυτό το γραβάτας του, φρόντισε να είναι τέλεια τριγωνικό ανεπαίσθητο ρίγος το πρόσεξε το γερακίσιο βλέμμα το άσπρο μαντηλάκι στην τσέπη του πέτου του, του Έλληνα ασφαλίτη. στερέωσε προσεκτικά στο κεφάλι του το μαύρο - Υποθέτω από συγκίνηση… σχολίασε με ειρω- «μπορσαλίνο» του κατεβάζοντας λίγο το γείσο μπρονικό χαμόγελο και συνέχισε: θα σε συνοδεύσω εγώ στά και φόρεσε τα μαύρα γυαλιά ηλίου που πιο πολύ στην Υπηρεσία της Γκεστάπο. Αν είσαι έτοιμη φεύ- ήταν για να κρύβουν την ευγλωττία του βλέμματός γουμε αμέσως… Είναι εδώ κοντά, δυο βήματα και του, παρά για να προστατεύουν τα μάτια του από θα πάμε με τα πόδια. τον αδύναμο φθινοπωρινό ήλιο.

- Νομίζω, ναι! Είμαι έτοιμη, κύριε μοίραρχε. Άνοιξε την πόρτα του γραφείου και παραμέρισε - Καλώς, τότε. Μπορείς, δεσποινίς Φίλτσου, να πλάγια κάνοντας χώρο στη Φίλτσου να προηγηθεί. χρησιμοποιήσεις το γραφείο μου, όσο εγώ θα λείψω Έδειχνε σαν να βιαζόταν να απομακρυνθεί από το

‘‘

’’

4

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

ΚΑΙ ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΆ ΣΟΥ ΠΏΣ ΕΊΝΑΙ, ΕΙΡΉΝΗ ΦΊΛΤΣΟΥ;

TΣΒΆΙΤΕ BΊΣΣΕΝΣΣΤΟΎΦΕ! ΈΤΣΙ ΝΑ ΤΑ ΠΕΙΣ ΣΤΟΝ ΝΈΟ ΣΟΥ ΠΡΟΪΣΤΆΜΕΝΟ!

ΔΕΥΤΈΡΟΥ ΕΠΙΠΈΔΟΥ, ΠΆΕΙ ΝΑ ΠΕΙ!

5

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

κτίριο της Ειδικής Ασφάλειας. στρατιωτικά σύμβολα στα τέσσερα καντόνια της Η κοπέλα, πριν βγει τού έριξε μια γρήγορη επι- και η μαύρη με το άσπρο διπλό ρουνικό «σίγμα», δοκιμαστική ματιά. Ναι, δεν υπήρχε αμφιβολία ότι σαν κεραυνός των Ες Ες. θα μπορούσε να είχε λαμπρή καριέρα σαν ζεν πρεμιέ Το ζευγάρι πλησίασε στον έναν από τους δυο στο διεθνές σινεμά! φρουρούς. Αυτός ανασήκωσε ελαφρά την κάννη Λίγα λεπτά αργότερα, η Ειρήνη Φίλτσου και ο του αυτόματού του και έκανε νόημα να σταματήπράκτορας της «Ειδικής», βάδιζαν πλάι - πλάι στο σουν σε απόσταση… Ο Βαλσάμης έβγαλε από την σκιερό πεζοδρόμιο της οδού Αριστοτέλους. Είχαν εσωτερική τσέπη του σακακιού του την υπηρεσιακή να διασχίσουν μόλις τρία ή τέσσερα τετράγωνα από του ταυτότητα. Και ενώ την έχει προτείνει να τη το παλιό ξενοδοχείο «Κρυστάλ» στην οδό Ελπίδος δει, με δυνατή φωνή δήλωσε και τον σκοπό της 7 στην πλατεία Κυριακού1 όπου στεγαζόταν το κτί- επίσκεψής τους. ριο της Ειδικής Ασφάλειας, ίσαμε το νούμερο 24 - Στούρμμπανν - φύρερ4 Όττο Στρούνγκελ! της οδού Αβέρωφ, όπου φιλοξενούνταν κάποιες επιχειρησιακές υπηρεσίες της Γκεχάιμε Σταάτς Δεν υπήρχε αμφιβολία, ότι αν ήθελε θα πολιτσάι2, γνωστή με τα αρχικά της, που μόνο στο άκουσμά τους μπορούσε να είχε μια λαμπρή καριέρα ζεν πρεπροκαλούσαν ανείπωτο τρόμο: μιέ στο διεθνές σινεμά… Γκεστάπο!

- Ο Όττο Στρούνγκελ, διαβόητος ταγματάρχης των Ες Ες3, με ειδική αποστολή. Από όσα μας έχει ενημερώσει - Γιαβόλ! απάντησε στο ίδιο φωναχτά και ο η Γκεστάπο, είναι ότι του έχει ανατεθεί από τον σκοπός και πίεσε το κουδούνι δίπλα του. ίδιο τον αρχηγό του, τον Χάινριχ Χίμμλερ, κάτι Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα φάνηκε ένας αδύστο οποίο είναι ειδικός. Την εξάρθρωση και διά- νατος άντρας με γυαλιά. Κοίταξε με ερωτηματικό λυση των αντάρτικων ομάδων στα βουνά και στις ύφος μια τον Βαλσάμη, μια την Φίλτσου. πόλεις. Μόλις έφτασε από τη Σερβία στην Αθήνα, - Τι είναι, κύριε μοίραρχε; ρώτησε τον Βαλσάμη, το γραφείο του βρίσκεται στο επιταγμένο από την τον οποίο γνώριζε. Γκεστάπο ξενοδοχείο «Αλεξάνδρα» στην οδό Αβέ- Ο Ταγματάρχης, κύριος Στρούνγκελ περιμένει ρωφ, εξήγησε ο Βαλσάμης στη Φίλτσου, όπου να, τη δεσποινίδα Φίλτσου. ήδη φτάσαμε! Ο διερμηνέας πλησίασε τη Φίλτσου. Πάνω από την εξώπορτα δέσποζε μια μεγάλη - Να δω την ταυτότητά σας, παρακαλώ. Η Φίλτσου έβγαλε μέσα από την τσάντα της μαύρη πινακίδα με κόκκινα γοτθικά γράμματα: «Geheime Staatspolizei», ενώ από το κεντρικό μπαλ- την ταυτότητά της, δίνοντάς του την. Της έριξε μια κόνι του πρώτου ορόφου κυμάτιζαν πλάι - πλάι δυο γρήγορη τυπική ματιά. Η παρουσία του μοίραρχου σημαίες: η κόκκινη στρατιωτική της Βέρμαχτ με που τη συνόδευε ήταν αρκετή. Τυπικά έριξε και τον αγκυλωτό σταυρό στη μέση και τα υπόλοιπα μια γρήγορη ματιά στο περιεχόμενο της τσάντας

‘‘

1Σήμερα

’’

λέγεται Πλατεία Βικτωρίας.

2Μυστική Κρατική Αστυνομία: Περιβόητος μηχανισμός ασφαλείας ως αντίστοιχος των μυστικών υπηρεσιών ειδικής ασφαλείας των άλλων χωρών.

Ιδρύθηκε το 1933 με εξουσιοδότηση από τον ίδιο τον Χίτλερ για εξουσίες υπεράνω του νόμου. Διοικητικά η Γκεστάπο, όπως και τα Ες Ες, υπαγόταν κάτω από την ηγεσία του Χάινριχ Χίμμλερ, ενώ ο πρώτος επικεφαλής της ήταν αρχικά ο Ράινχαρντ Χάιντριχ. Καταργήθηκε de facto την ίδια μέρα που έπεσε το Βερολίνο (8 Μαΐου 1945).

3Συντομογραφία του Σουτσ - στάφφελ (Schutzstaffel) που σημαίνει Μοίρα Ασφαλείας. Μετεξέλιξη των Ταγμάτων Εφόδου του Ναζιστικού Κόμματος

στη Γερμανία που λειτουργούσε σαν παραστρατιωτικό σκέλος του Κόμματος. Ο μάχιμος - και πιο γνωστός για τη θηριωδία του - κλάδος των Ες Ες ήταν τα Βάφφεν Ες Ες (Ένοπλα Ες Ες), που επιχειρούσαν ανεξάρτητα από τη Βέρμαχτ με δική τους στρατιωτική ιεραρχία, ανεξάρτητο αστυνομικό δίκτυο (GeStaPo) και μια Υπηρεσία Ασφαλείας και Κατασκοπείας, την SD. Ο άλλος κλάδος ήταν ο πολιτικός με συνδικαλιστικές κυρίως αρμοδιότητες (Allgemeine SS - «Γενικά Ες Ες»).

4Ταγματάρχης στη στρατιωτική ιεραρχία των Ες Ες.

6

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

ΈΞΩ ΑΠΌ ΤΟ ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΓΚΕΣΤΆΠΟ, ΣΤΗΝ ΟΔΌ ΑΒΈΡΩΦ…

ΘΑ ΈΚΑΝΕ ΛΑΜΠΡΉ ΚΑΡΙΈΡΑ ΣΤΟ ΣΙΝΕΜΆ ΣΑΝ ΖΕΝ ΠΡΕΜΙΈ!

ΕΔΏ ΕΊΝΑΙ Η ΈΔΡΑ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΆΡΧΗ ΌΤΤΟ ΣΤΡΟΎΝΓΚΕΛ. ΑΠΟΣΤΟΛΉ ΤΟΥ ΕΊΝΑΙ Η ΕΞΆΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΆΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΑΡΤΟΟΜΆΔΩΝ ΣΤΑ ΒΟΥΝΆ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΠΌΛΕΙΣ… ΚΙ ΕΣΎ ΘΑ ΕΊΣΑΙ Η ΓΡΑΜΜΑΤΈΑΣ ΤΟΥ!

Η αποστολή

της κοπέλας.

- Ακολουθήστε με, παρακαλώ… και τους οδήγησε στον χώρο που άλλοτε ήταν η ρεσεψιόν του ξενοδοχείου.

- Περιμένετε, εδώ… Δεσποινίς Φίλτσου, είπατε; - Μάλιστα! Πήρε από τον Βαλσάμη τον φάκελο με τα στοιχεία της κοπέλας και ανέβηκε.

- Θα σας ειδοποιήσω σε ένα - δυο λεπτά! Η στενή ξύλινη σκάλα, παρά το ασήμαντο βάρος του λιπόσαρκου άντρα, έτριξε ανατριχιαστικά. Από το πλατύσκαλο του πάνω ορόφου ακούστηκε η φωνή του διερμηνέα.

- Δεσποινίς Φίλτσου, μπορείτε να ανεβείτε… Η κοπέλα στράφηκε στον Βαλσάμη δίπλα της.

- Όχι, εγώ δε θα ανέβω. Μόνον εσένα περιμένει. Της έδωσε το χέρι του σφίγγοντας το δικό της με θέρμη και χαμογελώντας της, αναπάντεχα, για πρώτη φορά φιλικά: - Καλή τύχη, Ειρήνη Φίλτσου… Καλή τύχη, Κατερίνα!

Μ

ΕΡΙΚΆ βράδια νωρίτερα, σε ένα μικρό εργένικο διαμέρισμα παλιάς πολυκατοικίας κοντά στην πλατεία Εξαρχείων γύρω από το τραπέζι στο μικρό σαλόνι του διαμερίσματος, τρεις άντρες και μια γυναίκα συζητούσαν χαμηλόφωνα στο μισόφωτο μιας ασθενικής λάμπας. Ο ένας από τους άντρες ήταν ένα αγόρι, γύρω στα είκοσι, για το οποίο οι κατακτητές θα μπορούσαν να θυσιάσουν τουλάχιστον μια ολόκληρη μεραρχία προκειμένου να το είχαν στα χέρια τους. Ήταν ο Γιώργος Θαλάσσης, το θρυλικό Παιδί Φάντασμα. Η γυναίκα δίπλα του, ένα κορίτσι, κι αυτή γύρω στα είκοσι, επίσης, ακριβά επικηρυγμένη από τους Γερμανούς και Ιταλούς κατακτητές, η Κατερίνα! Στην απέναντι πλευρά του τραπεζιού απέναντί τους κάθονταν δυο άντρες. Ο ένας από τους δυο ήταν ο… Μίλτος Βαλσάμης! Ο άλλος, ένας κάπως ηλικιωμένος άσαρκος άντρας με χοντρά μυωπικά γυαλιά. Ο μοίραρχος Βαλσάμης, από τις πρώτες κιόλας

7

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

μέρες της Κατοχής είχε ενταχθεί στη μυστική πατρι- προβοκάτσιες, που συχνά έστηναν οι ασφαλίτες, ωτική οργάνωση του φίλου του και συνάδελφού του έφεραν την υπογραφή του. Ήταν το νόμιμο αντάλστο Σώμα, του Κεραυνού, πατέρα της Κατερίνας, λαγμα για να βγάζει ανενόχλητος το παράνομο την οποία τη γνώριζε και την αγαπούσε από μικρό ψωμί του. κοριτσάκι. Αυτή, μάλιστα, σε παλιότερες πιο ευτυΗ κουβέντα τους ήταν αρχινημένη από αρκετή χισμένες εποχές τον φώναζε… θείο! ώρα πριν. Ο Βαλσάμης, όταν η Ελλάδα συνθηκολόγησε, μα - Ποια θα είναι η ειδική αποστολή του Ταγμαδε γονάτισε ηττημένη πολεμώντας άνισα ενάντια σε τάρχη Όττο Στρούνγκελ στην Αθήνα, είχε τονίσει ο δυο σιδερόφραχτες στρατιές, παρέμεινε στη Χωρο- Βαλσάμης, μέσες άκρες την ξέρουμε, όπως ξέρουμε φυλακή επιδιώκοντας να αναρριχηθεί στην ιεραρχία και την αποτελεσματικότητα των μεθόδων του. της «Ειδικής», από όπου θα προσέφερε με μυστικό Εκείνο που χρειαζόμαστε είναι να πληροφορούμαδιπλό ρόλο, μέσα από τις τάξεις εχθρικού στρατοπέ- στε άμεσα για τις κινήσεις του, πριν υλοποιηθούν! δου, πιο ουσιαστικές υπηρεσίες στην υπόθεση του - Και πώς θα το καταφέρουμε, Μίλτο; ρώτησε υπέρ πάντων αγώνα για την ανεξαρτησία και την ο Γιώργος. αποτίναξη του ναζιστικού ζυγού από την Ελλάδα.

- Με έναν δικό μας άνθρωπο μέσα στο γραφείο Μετά τον θάνατο του Κεραυνού, παρέμεινε στην του! οργάνωση, της οποίας τα ηνία τα ανέλαβε ο Γιώργος - Πού θα τον βρούμε; Θαλάσσης και δεν ήταν λίγες οι φορές που το Παιδί - Φάντασμα αξιοποίησε τις πολύτιμες πληροΠρομηθεύοντας με πλαστά “αδιάσειστα” φορίες του συνεργάτη και φίλου του στην υπόθεση του Αγώνα για ντοκουμέντα ενοχής την Ειδική Ασφάλεια, εξατην Απελευθέρωση. σφάλιζε νόμιμο αντάλλαγμα στο να βγάζει ανεΔιπλά επικίνδυνος ήταν ο ρόλος του Βαλσάμη, ισορροπώ- νόχλητος το παράνομο ψωμί του… ντας σε τεντωμένο σκοινί. Από τη μια μεριά δε θα έπρεπε να μαθευτεί η πατριωτική του δράση από την «Ειδική», στην - Τον έχουμε! Πιστεύω πως θα συμφωνήσει! οποία υπηρετούσε, και φυσικά ούτε και από τις - Ποιος είναι; ρώτησε η Κατερίνα. γερμανικές υπηρεσίες. Από την άλλη, ήταν ένας Ο Βαλσάμης απόμεινε για λίγο σιωπηλός διεισμόνιμος στόχος των πατριωτών, που μη γνωρίζοντας δύοντας το βλέμμα του βαθιά στα μάτια της Κατερί- εκτός από ελάχιστους - τον πραγματικό του ρόλο νας που τον κοίταζε σταθερά μαντεύοντας κιόλας. στην Αντίσταση, τον θεωρούσαν στενό συνεργάτη - Εσύ, Κατερίνα! των Κατακτητών. Ο κίνδυνος να βρεθεί χτυπημένος Η αυθόρμητη απάντηση του κοριτσιού διατυπώαπό μια σφαίρα στην πλάτη, τον συντρόφευε σε θηκε πριν ο Βαλσάμης ολοκληρώσει την πρότασή κάθε κίνησή του. του. Ο τέταρτος της συγκέντρωσης, ο μαστρο - Στέ- Ναι! Δέχομαι! λιος με το παρατσούκλι «ο ζωγράφος», ήταν από τα Το ίδιο ακαριαία ήταν και η αντίδραση του Γιώρπιο πολύτιμα στελέχη της τεχνικής υποστήριξης της γου με τόνο αγωνίας στη φωνή του. πατριωτικής οργάνωσης. Επαγγελματίας παραχαρά- Όχι! Δε συμφωνώ! κτης, είχε συχνά πάρε - δώσε με την «Ειδική», από - Δε συμφωνείς σαν.. την εποχή του διαβόητου υπουργού Ασφαλείας του Πήγε να ρωτήσει ο Βαλσάμης, μα ο Γιώργος μεταξικού καθεστώτος, του Μανιαδάκη. τον διέκοψε. Τα «πάρε - δώσε» του με την Ασφάλεια ήταν, - Δε συμφωνώ σαν αρχηγός της οργάνωσης! ωστόσο, καθαρά επαγγελματικής φύσης, αφού αρκε- Γιατί, Γιώργο; Στη φωνή της Κατερίνας υπήρχε τές παραχαράξεις στοιχείων, από αυτές που είχαν έντονος ο τόνος του παράπονου. Φοβάσαι, πώς δε δώσει τα «αδιάσειστα ντοκουμέντα ενοχής» στις θα τα καταφέρω;

‘‘

’’

8

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

- Δεν είναι αυτός ο λόγος... Πιστεύεις, ότι εσύ, ένα πολύ γνωστό και καταζητούμενο πρόσωπο στη γερμανική αντικατασκοπεία, θα μπορέσεις να περάσεις απαρατήρητη στη σφηκοφωλιά της Γκεστάπο; - Θα την προετοιμάσουμε και θα την εφοδιάσουμε με όλα τα απαραίτητα, ώστε να μην αναγνωριστεί… απάντησε ο Βαλσάμης. Η Κατερίνα, Γιώργο, έχει όλα εκείνα που την καθιστούν σαν την πιο κατάλληλη για αυτή την αποστολή. Εξάλλου, δεν είναι επικίνδυνη. Φτάνει να προσέχει να μην προδοθεί.

- Δεν είναι επικίνδυνη; Πώς δεν είναι επικίνδυνη, Μίλτο; - Όχι! Δεν έχει να κλέψει ή να αντιγράψει κάποιο έγγραφο, ούτε να κρυφακούσει, ούτε να παρακολουθήσει κάποιον. Απλώς, θα δακτυλογραφεί ό,τι θα της υπαγορεύει ο Στρούνγκελ. Θα μας μεταφέρει όσα θεωρεί χρήσιμα… Και χωρίς να περιμένει τη συγκατάθεση του Γιώργου, ο Βαλσάμης συνέχισε απευθυνόμενος αυτή τη φορά στην Κατερίνα.

- Σου έχουμε βρει όνομα, Ειρήνη Φίλτσου. Είναι υπαρκτό πρόσωπο. Μια κοπέλα στην ηλικία σου, που πρόσφατα ανέβηκε στο βουνό. Οι γονείς της, που ζουν στο Αγρίνιο, έχουν κρατήσει κρυφή την πατριωτική δράση της κόρης τους, διαδίδοντας ότι γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο και σπουδάζει στην Αθήνα. Τους έχω συναντήσει, είναι και αυτοί πατριώτες και συμφωνούν να σου δανείσουν το όνομα της κόρης τους… Δεν είναι τίποτα πιο εύκολο για μένα σαν Ειδική Ασφάλεια να σου βγάλω νόμιμη ταυτότητα, και να σε εγγράψω φοιτήτρια στη Νομική στο δεύτερο έτος. Υποτίθεται, ότι εδώ και έξι μήνες έχεις νοικιάσει ένα σπιτάκι, που ανήκει στα κρυφά καταφύγια της οργάνωσης. Είναι κάπως απομονωμένο για να μη σε έχουν δει πολλοί. Τέλος, θα σε εφοδιάσω με ένα δίπλωμα γερμανικής γλώσσας και ένα δίπλωμα δακτυλογράφου, όπου για όλα αυτά τα σχετικά έγγραφα θα φροντίσει για τις σωστές υπογραφές και λοιπά ο μαστρο - Στέλιος, ο ζωγράφος.

- Μείνε ήσυχος, αφεντικό! αποκρίθηκε ο επίσημος παραχαράκτης της Ειδικής Ασφάλειας και πατριώτης στην οργάνωση του Παιδιού - Φάντασμα… Σε τρεις μέρες αφότου μου δώσεις τα σχετικά… ντοκουμέντα, συμπλήρωσε γελώντας.

- Στο μεταξύ, Κατερίνα, θα πρέπει να επέμβουμε λίγο στα χαρακτηριστικά να μην αναγνωρίζεσαι

Η Ρ Ω Σ

εύκολα, να φορέσεις και ένα ζευγάρι ψεύτικα γυαλιά και να κάνουμε κι ένα μικρό φροντιστήριο για τα βιογραφικά σου και τον χαρακτήρα που θα πρέπει να δείχνεις. Το ευτύχημα είναι ότι η Γκεστάπο ζήτησε από την υπηρεσία μας να βρούμε την κατάλληλη γραμματέα για τον Ταγματάρχη και πρόλαβα να ζητήσω πρώτος εγώ, να αναλάβω την υπόθεση… Πιστεύω, Κατερίνα, παιδί μου, ότι θα τα καταφέρεις!

- Ναι! Να είσαι σίγουρος… θείε! Ο Βαλσάμης ξέσπασε σε τρανταχτά γέλια. Πιο πολύ από τη συναισθηματική φόρτιση που τού προκάλεσε το «θείε», παρά σαν αστείο. Σηκώθηκε από τη θέση του, έκανε τον γύρο του τραπεζιού και στάθηκε πάνω από την Κατερίνα. Την αγκάλιασε τρυφερά και τη φίλησε στο μέτωπο.

- Σε ευχαριστώ, κορίτσι μου… Ο πατέρας σου θα είναι υπερήφανος για σένα από εκεί ψηλά! Ένα

Σ

σχέδιο παραπλανητικό

ΤΟ ΜΙΚΡΌ καφενεδάκι της Σόλωνος κοντά

στη Νομική Σχολή, η Κατερίνα με τα χαρακτηριστικά της Ειρήνης Φίλτσου προσποιούταν ότι κρατούσε σημειώσεις από το σύγγραμμα που είχε ανοιγμένο μπροστά της και έπινε αργά από τη γκαζόζα στο ποτήρι της. Έριχνε και ματιές γύρω της σαν κάποιον να περιμένει. Αυτός ο κάποιος πλησίασε στο τραπεζάκι της αφήνοντας πάνω του κι αυτός τα δυο δικά του βιβλία που κρατούσε. Στην εμφάνιση του νεαρού άντρα με το μαλλί του να καταλήγει σε πλούσια τούφα πάνω από το μέτωπο σαν κοκοράκι και το περιποιημένο νεανικό μουστάκι, η Κατερίνα έβγαλε τα γυαλιά της, τα άφησε στο ανοιχτό βιβλίο και του χαμογέλασε πρόσχαρα.

- Δεν άργησα, ε; έκανε τραβώντας μια καρέκλα για να καθίσει πλάι της.

- Γεια σου, Γιώργο…

- Σςς! Μίμης Δελής! Μην το ξεχνάς, Ειρήνη!

- Έχεις δίκιο. Έχω κάποια νέα, μα δεν έχουμε χρόνο. Πρέπει να πάμε για μάθημα σε λίγο.

- Άνοιξε το βιβλίο και κάνε ότι μου δείχνεις κάτι από το μάθημα. Τι έμαθες; τη ρώτησε ανυπόμονα ο μεταμφιεσμένος Γιώργος Θαλάσσης, γιατί αυτός ήταν. Ταυτόχρονα άνοιξε κι αυτός το δικό του βιβλίο. Η Κατερίνα προσποιούταν ότι του εξηγούσε σιγανά κάτι από το μάθημα και ο Γιώργος προσποιούταν

9

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

ότι σημείωνε στο δικό του.

- Ο Ταγματάρχης αφήνει έντεχνα να διαρρεύσει ότι οργανώνει επιχείρηση αντιμετώπισης από τη μεριά των Γερμανών της κινητοποίησης για την εκδήλωση της πρώτης επετείου της 28ης Οκτωβρίου. Ο Γιώργος χαμογέλασε αχνά.

- Αν οι Γερμανοί ενδιαφέρονταν πράγματι, νομίζω, θα έκαναν κάτι που θα ταπείνωνε τους Ιταλούς συμμάχους τους στα μάτια μας.

- Αυτή την εντύπωση έχω σχηματίσει κι εγώ. Κάτι άλλο, πολύ πιο σοβαρό ετοιμάζουν. Στο βιογραφικό του Στρούνγκελ, ξέρεις, δεν υπάρχουν διοργανώσεις πανηγυριών… Υπάρχουν μόνο σφαγές κι ολοκαυτώματα! Μας ήρθε απευθείας κι επειγόντως από τη Σερβία, όπου λίγες μέρες πριν είχε ηγηθεί ολοκαυτώματος στην πόλη Κραγκούγιεβατς! Αρρωσταίνω που τον ακούω κάθε μέρα να περιγράφει με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες κομπάζοντας στους ομοίους του για τη σφαγή αθώων και παιδιών σε αυτή τη μαρτυρική πόλη της Σερβίας5!

- Πρέπει να μάθουμε τι ετοιμάζει για μας εδώ. Φοβάμαι κάτι ανάλογο!

- Ξέρεις, πρέπει να συμπεριφέρομαι πολύ προσεκτικά. Κινούμαι μέσα σε μια σφηκοφωλιά. Προσπαθώ να μην είμαι κραυγαλέα εκδηλωτική για τα… φιλοχιτλερικά μου αισθήματα. Μπορεί να πέσω σε καμιά αντίφαση. Η γνώση Γερμανικών που έχω δηλώσει, το ξέρεις, ότι είναι μικρότερη από το πραγματικό επίπεδο γνώσης μου. Έτσι, μιλάνε κάπως πιο ελεύθερα μπροστά μου, νομίζοντας ότι δεν τα καταλαβαίνω όλα. Ο Στρούνγκελ μού αναθέτει απλές υποθέσεις ρουτίνας χωρίς ιδιαίτερο εμπιστευτικό ενδιαφέρον κι εγώ αποφεύγω να αναλάβω περισσότερες πρωτοβουλίες.

- Δε ζητάμε τίποτα περισσότερο. Το ξέρεις! Δεν πρέπει να προδοθείς. Δεν πρέπει να κινδυνέψεις!

- Δε σου κρύβω, παρόλα αυτά, πως αυτό το ανθρωπόμορφο τέρας, με παρατηρεί έντονα και παράξενα σαν να με υποπτεύεται. Δε θα εκπλαγώ, αν μάθω πως έφτασε μέχρι τους «γονείς» μου, ώστε να συμπληρώσει τα όποια κενά του για μένα! Να, κοίτα με τρόπο απέναντι εκείνους τους δυο. Τον έναν από τη μια μεριά του κτιρίου και τον άλλον

Η Ρ Ω Σ

από την άλλη. Είναι γκεσταπίτες δικοί του που με παρακολουθούν. Και μόλις μπω στη σχολή θα μπουν και αυτοί στην αίθουσα…

- Για εκείνον δεξιά δεν ανησυχώ. Είναι παιδί της οργάνωσής μας. Τον έχω βάλει εγώ να σε προστατέψει, αν χρειαστεί. Η Κατερίνα κοίταξε με τρυφερότητα τον Γιώργο και την αμέσως επόμενη στιγμή σηκώθηκε απότομα, μάζεψε το βιβλίο της και το ‘ριξε στην τσάντα της.

- Πάμε στο μάθημα. Θα αργήσουμε! Διέσχισαν τα λίγα μέτρα έως την πύλη του Πανεπιστημίου, προσποιούμενοι ότι κουβεντιάζουν χαμογελώντας ανέμελα. Μόλις χάθηκαν στην ευρύχωρη είσοδο της σχολής, πρώτος ο γκεσταπίτης και λίγα δευτερόλεπτα μετά, ο πατριώτης που στέκονταν στις δυο άκρες του κτιρίου, μπήκαν και αυτοί στη Σχολή ακολουθώντας τον Γιώργο και την Κατερίνα, που παρίσταναν ότι δεν είχαν καταλάβει ότι παρακολουθούνταν. Όττο

Ο

Στρούνγκελ

ΣΤΟΎΡΜΜΠΑΝΝ - φύρερ Όττο Στρούνγκελ

δεν έδειχνε να ασφυκτιά στην ατσαλάκωτη μαύρη στολή του αξιωματικού των Ες - Ες, αφού δεν είχε καν ξεκουμπώσει, για να νιώθει πιο άνετα, ούτε το πάνω κουμπί του σακακιού του, υποχρεώνοντας τον χοντρό του λαιμό να ξεχειλίζει με δίπλες πάνω από τον σκληρό γιακά στο σβέρκο του. Με βλέμμα βλοσυρό, μελετούσε το περιεχόμενο ενός ντοσιέ που κρατούσε μισοσηκωμένο μπροστά του, ώστε να μην επιτρέπει σε κάποιον απέναντί του να δει το περιεχόμενό του. Και στο βάθος, στον απέναντι τοίχο του δωματίου, η Ειρήνη Φίλτσου καθόταν στο μικρό της γραφείο μπροστά στη γραφομηχανή της δακτυλογραφώντας ένα κείμενο. Η Φίλτσου ένιωθε ένα περίεργο τσίμπημα ανησυχίας στην καρδιά της. Με φευγαλέες ματιές είχε πιάσει το βλέμμα του Γερμανού ταγματάρχη να την παρακολουθεί έντονα, μα μόλις για μια μικρή στιγμή τα βλέμματα τους συναντιόνταν, ο Στρούνγκελ έσκυβε γρήγορα - γρήγορα στο ντοσιέ του. Ο αξιωματικός των Ες - Ες δε θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν το πρότυπο δείγμα της άριας φυλής

5Το

Κραγκούγιεβατς είναι ιστορική πόλη της κεντρικής Σερβίας και πρώτη πρωτεύουσά της (1818 - 1841). Στις 19 Οκτωβρίου 1941, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 2.800 άντρες και αγόρια από μια ολόκληρη τάξη του σχολείου, ως αντίποινα φονικής ενέδρας Γερμανών ενόπλων από ενωμένες δυνάμεις παρτιζάνων και τσέτνικ. Ένα μνημείο - πάρκο στο μέρος της σφαγής θυμίζει, σήμερα, τη ναζιστική θηριωδία.

10

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

ΒΛΈΠΕΙΣ ΕΚΕΊΝΟΝ ΕΚΕΊ ΚΆΤΩ; ΜΕ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΊ. ΕΊΝΑΙ ΠΡΆΚΤΟΡΑΣ ΤΗΣ ΓΚΕΣΤΆΠΟ… ΤΟΝ ΈΧΕΙ ΒΆΛΕΙ Ο ΣΤΡOΎΝΓΚΕΛ! ΦΟΒΆΜΑΙ, ΓΙΏΡΓΟ!

όπως ονειρευόταν ο Χίτλερ να διαιωνίσει το Τρίτο Ράιχ για τα επόμενα, τουλάχιστον, χίλια χρόνια. Γυμνό καλογυαλισμένο κρανίο, σμιχτά πυκνά φρύδια, οι κατάμαυρες κόρες των ματιών του τόνιζαν την ελαφρά εξοφθαλμία του και τα έντονα ζυγωματικά του παρέπεμπαν περισσότερο σε Σλάβο των Ουραλίων, παρά σε Τεύτονα του Μέλανα Δρυμού. Τα λεπτά, σχεδόν άσαρκα χείλια του, ήταν μια ακόμα φυσιογνωμική παραφωνία και όταν σφίγγονταν με πείσμα, πρόδιδαν τον μοχθηρό χαρακτήρα του. Το μόνο ίσως χαρακτηριστικό, που κατά κάποιο τρόπο πρόδιδε τη γερμανική του καταγωγή ήταν η βαθιά, σχεδόν κάθετη ουλή στο μάγουλό του, συνέπεια που μάλλον είχε επιδιωχθεί σε παραδοσιακή σπαθομαχία κατά το παλιό πρωσικό έθιμο στη Στρατιωτική Ακαδημία του Βερολίνου. Αντίθετα από τη γενική άποψη για το πόσο εκπροσωπούσε το ιδανικό πρότυπο του Αρίου, ο Όττο Στρούνγκελ είχε την ιδέα για τον εαυτό του ότι αυτός τον εκφράζει εμφανισιακά περισσότερο

από κάθε άλλον Γερμανό! Σηκώθηκε από το γραφείο του. Στα λιπόσαρκα χείλη του ήταν χαραγμένο ένα σκληρό αινιγματικό χαμόγελο. Πλησίασε στο γραφείο της κοπέλας, που μόλις εκείνη τελειώνοντας αυτό που έγραφε, το είχε τραβήξει από τη γραφομηχανή. Στάθηκε από πάνω της κι έτεινε το χέρι του να πάρει το δακτυλόγραφο. Η «Ειρήνη» τού το έδωσε κι ο Στρούνγκελ τού έριξε μια γρήγορη ματιά. Κατόπιν, κάρφωσε το βλέμμα του επίμονα πάνω στην κοπέλα. Άγγιξε το πηγούνι της κοπέλας με την άκρη της μικρής βίτσας που κρατούσε, υποχρεώνοντας να στρέψει το κεφάλι της προς το μέρος του. Τον κοίταξε θαρρετά.

- Φροϊλάιν Φίλτσος, τι γνώμη έχεις για τη Κολλεκτιβ-χάπτουνχ6; Ασφαλώς, θα έχετε διδαχτεί τη νομική της αναγκαιότητα, τη ρώτησε με παγωμένο ειρωνικό χαμόγελο. Η «Φίλτσου» για μια στιγμή ένιωσε το αίμα της να σταματάει να κυλάει στις φλέβες της. Σε

6Η «Συλλογική Ευθύνη» είναι δόγμα που ανάπτυξε στην πράξη η ναζιστική κοσμοθεωρία, προκειμένου να νομιμοποιήσει με τη δική της «ηθική» τα

αποτρόπαια ολοκαυτώματα ολόκληρων πληθυσμών στα κατεχόμενα από τα στρατεύματά της εδάφη. Ανελέητες τιμωρητικές πρακτικές στο σύνολο μιας κοινότητας ατόμων που παρά τη θέλησή της υποχρεωνόταν να αναλάβει ολόκληρη την ευθύνη για εχθρικές ενέργειες μεμονωμένων ατόμων της.

11

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

τι παγίδα προσπαθούσε να τη ρίξει ο σατανικός Αντί άλλης απάντησης, ο Ταγματάρχης Όττο Στρούνγκελ; Πολύ θα ήθελε να του πει κατάμου- Στρούνγκελ χτύπησε με δύναμη το τακούνι της τρα, ότι η επιβολή της «Συλλογικής Ευθύνης» είναι μπότας του στο πάτωμα και υψώνοντας το δεξί του νόμος για τις αγέλες και όχι για ελεύθερα άτομα χέρι, βροντοφώναξε: που το καθένα πράττει αυτόβουλα και αναλαμ- Χάιλ Χίτλερ! βάνει τη δική του ευθύνη για τις πράξεις του. Ότι Κι απάντησε μόνος του, πριν κατεβάσει το χέρι είναι ένας αποτρόπαιος νόμος που προσπαθεί να του: επιβάλλει καθεστώς τρομοκρατίας τιμωρώντας αδιάκριτα αθώους και ενόχους μαζί! Πλησίαζε η πρώτη επέτειος της 28ης Μη βρίσκοντας κατάλληλη απάντηση χωρίς να προδοθεί, Οκτωβρίου κι ο σκλαβωμένος ελληνικός λαός απάντησε με ερώτηση: ανυπομονούσε να ξεσπάσει γιορταστικά το - Γιατί με ρωτάτε, χερ Κομμαντάντ; Σας έδωσα την ιδέα ότι θα μεγαλειώδες έπος του… διαφωνούσα με κάτι που το ένδοξο Ράιχ θα αποδείκνυε στους κατακτημένους του, την ισχύ και τη μεγαλοσύνη του; - Ζιγκ Χάιλ!

- Όχι, δε μου έδωσες την ευκαιρία να διαπιΧαμογελώντας αυτάρεσκα από την έκπληξη που στώσω ενδεχομένη διαφωνία σου, μα ούτε και την νόμισε ότι είδε να προκαλεί στη νεαρή γραμματέα ευκαιρία να διαπιστώσω ότι συμφωνείς! Ακούω, του το «κατόρθωμά» του, επέστρεψε στο γραφείο λοιπόν, τη γνώμη σου για την εκ θεμελίων κατα- του σφυρίζοντας με εύθυμη διάθεση το «Ζίγκ Χάιλ στροφή της Κάνδανου7. Βικτόρια», το εμβατήριο, δηλαδή, των Ες Ες.

- Αν και συμπατριώτες μου, επικροτώ απόλυτα τη δίκαιη τιμωρία από το Ράιχ, των «δολοφόνων» Μυστική σύναξη των ηρωικών παιδιών της Γερμανίας. Μάλιστα, ΛΟ ΑΥΤΌΝ τον καιρό, η απουσία της Κατεθεωρώ ότι η γερμανική διοίκηση φέρθηκε μεγαλόρίνας από το κρησφύγετο των παιδιών και η ψυχα που δεν προχώρησε σε μεγαλύτερης κλίμακας επικινδυνότητα της αποστολής που είχε αναλάβει, αντίποινα… απάντησε με αξιοθαύμαστη εγκράτεια έκανε τον Γιώργο να νιώθει σαν αγριεμένο θεριό σε για τις πραγματικές της σκέψεις η «Ειρήνη Φίλ- κλουβί, κυρίως γιατί δεν μπορούσε να κάνει κάτι, τσου», τρέμοντας ωστόσο από οργή μέσα της. καθώς κάποιο δυνατό προαίσθημα μέσα του τον - Χαίρομαι, Φροϊλάιν Φίλτσος που οι απόψεις προειδοποιούσε για επερχόμενο σοβαρό κίνδυνο. σου ταυτίζονται με αυτές του ενδόξου Ράιχ για την Ωστόσο, έπρεπε να αφιερωθεί με όλο του το είναι Κολλεκτιβχάπτουνχ, τη Συλλογική Ευθύνη. Και στην προετοιμασία της γιορταστικής επετείου. χαίρομαι διπλά κι ιδιαίτερα, επειδή επικροτείς μια Πλησίαζε η πρώτη επέτειος της 28ης Οκτωβρίου. επιχείρηση που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από Ο ελληνικός λαός περίμενε να ξεσπάσει γιορταεμένα τον ίδιο κατά την πρώτη μου επίσκεψη στην στικά το μεγαλειώδες έπος της περασμένης χρονιάς. Ελλάδα τον Ιούνιο! Όμως, αυτή η πρώτη επέτειος θα γιορταζόταν με - «Κάθαρμα!» σκέφτηκε από μέσα της η Κατε- την απειλή της απαγόρευσής της, απέναντι από τις ρίνα κάννες των όπλων των Κατακτητών. Τον αγονάτιστο «...Θα πληρώσεις ακριβό τίμημα για αυτό, πολύ λαό της Αθήνας δεν τον σκίαζαν οι μπούκες των σύντομα! Στο ορκίζομαι!». γερμανικών και ιταλικών όπλων. Ατσαλωμένος Κατάφερε να χαμογελάσει αχνά. από την προσμονή της τελικής νίκης, θα πρότασσε - Τιμή μου, Ταγματάρχα μου! περήφανη ασπίδα στην απόφασή του το αδούλωτο

‘‘

’’

Ό

7Χωριό του νομού Χανίων που σε αντίποινα για τον θάνατο 25 Γερμανών αλεξιπτωτιστών από τους κατοίκους του χωριού στη διάρκεια της Μάχης

της Κρήτης, οι κατακτητές εκτέλεσαν και τους 180 κατοίκους του που είχαν απομείνει και ξεθεμελίωσαν ολοκληρωτικά το χωρίο στις 3 Ιουνίου 1941.

12

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

φρόνημά του. Στην κοινή μυστική μάζωξη συμμετείχαν αντιπρόσωποι από τις περισσότερες μεγάλες και μικρές πατριωτικές αντιστασιακές οργανώσεις της Αθήνας. Αυτοί θα συναποφάσιζαν για τις εκδηλώσεις, που θα τιμούσαν τους ήρωες του έπους και με τα οργανωτικά τους δίκτυα θα καθοδηγούσαν τις συγκεντρώσεις. Ήταν μια γλυκιά ασέληνη βραδιά. Η βραδινή υγρασία νότιζε το χώμα και απελευθέρωνε διακριτικές φθινοπωρινές οσμές. Θα ξεγελούσε με την ξεγνοιασιά της μυρωμένης γαλήνης τον καθένα που δε θα υποπτευόταν, ότι πάνω από τη σιωπηλή πόλη παραμόνευε άγρυπνο το κολασμένο χέρι του Θανάτου, έτοιμο να αρπάξει τις ζωές των σκλαβωμένων που ασυλλόγιστα θα λάχαιναν, οι άμοιροι, στο πέρασμά του. Σκυφτές σκιές μέσα στο πυκνό σκοτάδι σκαρφάλωναν αθόρυβα και με προφυλάξεις, να μη γίνουν αντιληπτοί, από κακοτράχαλα μονοπάτια μακριά από τις σκόρπιες συστάδες κατοικιών του συνοικισμού και τα ερημωμένα, πια, μαντριά στον ένα από τους λόφους Τουρκοβούνια, στην ορεινή πλάτη του συνοικισμού Γαλάτσι. Το εσωτερικό πλάτωμα, σαν τεχνητός κρατήρας ηφαιστείου, στο εγκαταλελειμμένο λατομείο, που από το ξεκίνημα του πολέμου δε λειτουργούσε, άρχισε να γεμίζει σιγά - σιγά με τις σιωπηρές ανθρώπινες σκιές, που στριμώχνονταν σε πυκνή διάταξη μπροστά στην πρόχειρη ξύλινη εξέδρα. Ήταν οι εκπρόσωποι των πατριωτικών οργανώσεων της Αθήνας, που διάλεξαν τόπο της συνωμοτικής συνάντησής τους την ερημιά της απομακρυσμένης τοποθεσίας για την απλωσιά του σε κάποιες φυσικές οχυρώσεις, που το δίχως άλλο προσέφεραν ιδανική αμυντική κάλυψη και διαδρόμους διαφυγής στην περίπτωση που η συγκέντρωση θα γινόταν γνωστή στους Κατακτητές και θα επιχειρούσαν να τους κυκλώσουν. Στην είσοδο του λατομείου δέσποζε η πανύψηλη τσιμινιέρα, ο επιβλητικός πετρόχτιστος όγκος της ασβεστοκάμινου και σκόρπια στις γωνιές τα ασυντήρητα από καιρό λιθοτριβεία και τα άδεια σιλό για την αποθήκευση των χαλικιών. Στα κορυφώματα που πύργωναν ολόγυρα τον γυμνό λόφο της συγκέντρωσης, τοποθετήθηκαν ένοπλοι φρουροί με την προσοχή τους στραμμένη στο σκοτεινό βάθος

Η Ρ Ω Σ

του ορίζοντα, ίσαμε πέρα στην αραιοκατοικημένη πεδιάδα του Γαλατσίου, της Καλογρέζας και στα μποστάνια της Νέας Ιωνίας… Δεν υπήρχε περίπτωση να πλησίαζε έστω και ένας άνθρωπος και να μη γινόταν αντιληπτός. Στην απόλυτη σιγαλιά του σκοτεινού τοπίου, δε θα μπορούσε κανένας να φανταστεί ότι στο πλάτωμα του τεχνητού κρατήρα, στον φαγωμένο βράχο βρίσκονταν μαζεμένα τα πιο επίλεκτα στελέχη των πατριωτικών οργανώσεων της Αθήνας και του Πειραιά, οι οποίες θα αποφάσιζαν για το καίριο χτύπημα που θα έδιναν στον ηττημένο φασίστα, και ελέω, Γερμανών, Kατακτητή. Οι περισσότεροι από τους εκπροσώπους συμφώνησαν, ότι κι αν ακόμα οι Κατακτητές απαγόρευαν την κατάθεση στεφάνου στον Άγνωστο Στρατιώτη από αντιπροσωπεία αναπήρων του Αλβανικού Μετώπου και της Μάχης των Οχυρών, η κατάθεση θα έπρεπε, ανυποχώρητα, να πραγματοποιηθεί και κατόπιν να αποχωρήσουν οι ανάπηροι από τον χώρο με τη βοήθεια των νοσοκόμων συνοδών τους, υπερήφανοι που τίμησαν την επέτειο της δικής τους νίκης.

- Για την προστασία των αναπήρων από ενδεχόμενη παρενόχληση ή και βιαιοπραγία από τους θρασύδειλους Κατακτητές, είναι απαραίτητη η συγκρότηση ομάδων περιφρούρησης της εκδήλωσης, πήρε τον λόγο το Παιδί - Φάντασμα, επειδή υποπτεύομαι ότι οι Ιταλοί θα βάλουν δικούς τους ανάμεσα στους αναπήρους για να προκαλέσουν διαδήλωση και φασαρία, θα ήθελα να προτείνω η κατάθεση στεφάνου να γίνει την προηγουμένη της επετείου… Έχουμε καταστρώσει ένα σχέδιο, που θα δείξουμε στους ελεύθερους λαούς της Γης και σ’ αυτούς που πολεμάνε για την ελευθερία τους, ότι εδώ, σε αυτή τη μικρή γωνιά, οι Έλληνες έχουν κι άλλους τρόπους να πολεμούν και να νικούν και να ταπεινώνουν τους εχθρούς τους, χωρίς να καταφεύγουν σε ένοπλη αντιπαράθεση όταν αυτό δεν είναι απολύτως απαραίτητο! Δε θα αποκαλύψω το σχέδιο, γιατί υπάρχει φόβος να διαρρεύσει… Ο Γιώργος κατέβηκε από την εξέδρα έχοντας ένα αδιόρατο χαμόγελο χαραγμένο στα χείλη του, σιγοσφυρίζοντας το μοτίβο από το πασίγνωστο «Κορόιδο Μουσολίνι». Το πασίγνωστο τραγούδι που ήταν μόνιμα κρεμασμένο στα γελαστά χείλη των φαντάρων στο μέτωπο και των πολιτών στα μετόπισθεν κατά τον πρώτο καιρό του πολέμου…

13

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

Την πληροφορία για τη μη εμπλοκή των Γερμανών, το κεφάλι της αρνητικά. Ο Ταγματάρχης χαμογέαφήνοντας τους Ιταλούς να ξεμπερδέψουν με τους λασε με εκείνο το χαμόγελό του που τον έκανε ατίθασους Έλληνες, τού την είχε δώσει η Κατερίνα ακόμα πιο αποκρουστικό. Ίσως να το ήξερε και να στην απογευματινή συνάντησή τους στο καφενεδάκι το διάλεγε επίτηδες κάθε φορά που θα συνόδευε με πριν μπουν στη Σχολή για «μάθημα». αυτό το χαμόγελο κάτι που θα ήταν οδυνηρό για τον Η «Ειρήνη Φίλτσου» δεν είχε, όμως, να του συνομιλητή του. δώσει ολόκληρη την πληροφορία. Ολόκληρη την - Είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι που έπαιζαν οι έμαθε και η ίδια την επομένη μέρα και με την αγω- αξιωματικοί του παλιού ρωσικού αυτοκρατορικού νία να της δαγκώνει την καρδιά, ανυπομονούσε να στρατού, όταν τις λίγες φορές που δεν κατέληγε στον συναντηθεί το απόγευμα με τον Γιώργο, να τον προ- θάνατο του ενός από τους συμπαίκτες απογοήτευε ειδοποιήσει τι το τρομερό ετοίμαζε ο σατανικός χερ Όττο Στρούνγκελ για την ελληνική Αντίσταση. Από μέσα της ευχήθηκε να συνέβαινε Μα ο Στρούνγκελ ήταν πιο σατανικός από όσο τον λογάριαζε κάτι τέτοιο και μακάρι να τίναζε τα μυαλά του η Κατερίνα, ή ίσως η μαύρη ψυχή στον αέρα με την πρώτη δοκιμή της ρώσικης του είχε το χάρισμα να αποκωδικοποιεί τα αγωνιώδη συναισθήματα ρουλέτας… των άλλων και έβρισκε τρόπους να παρατείνει σαδιστικά την αγωνία τους. τους υπολοίπους! Άφηναν μια σφαίρα στον μύλο Η ρώσικη ρουλέτα του Στρούνγκελ του εξάσφαιρου περίστροφου και αφού γύριζαν ΡΟΪΛΆΙΝ Φίλτσος, γκούτεν μόργκεν, καλημέ- μερικές φορές τον μύλο στερέωναν την κάννη του ρισε την κοπέλα ο Ταγματάρχης Όττο Στρούν- πιστολιού στον κρόταφό τους και πυροβολούσαν. Η γκελ μόλις την είδε να μπαίνει στο γραφείο. Το πιθανότητα να ήταν η σφαίρα στην κάννη έπαιζε μια πρόσωπο του το έκανε να δείχνει ακόμα πιο κακό προς έξι. Κάποτε, η σφαίρα ήταν στη σωστή θέση το σαρδόνιο χαμόγελο που αναδυόταν στα χείλη και ο παίκτης ήταν ο άτυχος ήρωας της παρέας! του από τα βάθη της ψυχής του. Γέλασε σαρδόνια με την προοπτική να είχε την Η Κατερίνα ένιωσε πως κάτι δεν πήγαινε καλά, τύχη να συμμετείχε σε μια παρτίδα αυτού του παιόπως την παρατηρούσε με το βλέμμα του. Αντιγύ- χνιδιού και να έβλεπε τα μυαλά του συμπαίκτη του ρισε ευγενικά την καλημέρα του και κάθισε στη να τινάζονταν στον απέναντι τοίχο. θέση της τακτοποιώντας τα πράγματά της. Έκανε - Γιατί μου το αναφέρατε, Ταγματάρχα; ρώτησε όσο πιο αργά μπορούσε επειδή με την εξασκημένη η κοπέλα απορημένη. Σκοπεύετε να παίξετε ρώσικη ματιά της διαπίστωσε πως το γραφείο της είχε ψαχτεί ρουλέτα; και προσπαθούσε να εντοπίσει τα σημεία και τα Από μέσα της ευχήθηκε να συνέβαινε κάτι τέτοιο αντικείμενα της έρευνας. Δεν ήταν ακριβώς στη και μακάρι να τίναζε τα μυαλά του στον αέρα με θέση τους ορισμένα από τα πράγματά της πάνω την πρώτη δοκιμή. στο έπιπλο. Το ίδιο και στο συρτάρι που το άνοιξε Ο Ταγματάρχης γέλασε δυνατά. Κάγχασε για προσποιούμενη ότι ήθελε κάτι να πάρει από αυτό. την ακρίβεια. Σαρκαστικά. Με την άκρη του ματιού της, χωρίς να το δείχνει, - Όχι εγώ, αγαπητή μου! Οι δικοί σου θα υποπαρακολουθούσε τον Στρούνγκελ που είχε καρφώσει χρεωθούν, θέλουν δε θέλουν, να πάρουν μέρος σε έντονα το βλέμμα του πάνω της, αδιαφορώντας αν ένα παιχνίδι παρόμοιο με τη ρώσικη ρουλέτα! Η θα το πρόσεχε η «Ειρήνη Φίλτσου» ή όχι. διαφορά είναι ότι στην κάννη θα υπάρχουν πέντε - Ιρένε, τη ρώτησε ξαφνικά με επιτηδευμένη σφαίρες και μόνο μια θαλάμη θα είναι άδεια! Αλλά, οικειότητα, ξέρεις τι είναι η ρώσικη ρουλέτα; αυτή θα πρέπει να αποφύγουν! Η κοπέλα τον κοίταξε απορημένη και κούνησε Η Κατερίνα προσπάθησε και κατέπνιξε τον φόβο

‘‘

’’

Φ

14

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

Ο ΣΠΊΘΑΣ, Ο ΣΠΊΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΟΊ ΠΑΤΡΙΏΤΕΣ ΤΗΣ ΟΡΓΆΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΎ-ΦΆΝΤΑΣΜΑ ΓΙΌΡΤΑΣΑΝ ΤΗΝ ΕΠΈΤΕΙΟ ΤΗΣ 28ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ ΓΕΜΊΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΌ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ ΜΕ ΧΑΡΤΑΕΤΟΎΣ ΠΟΥ ΈΓΡΑΦΑΝ «ΚΟΡΟΪΔΟ, ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ», ΠΡΟΚΑΛΏΝΤΑΣ ΤΗΝ ΟΡΓΉ ΤΩΝ ΙΤΑΛΏΝ ΚΑΤΑΚΤΗΤΏΝ…

και την αγωνία της πίσω από ένα αμήχανο χαμόγελο, τάχατε, απορίας. Δεν είναι σίγουρη, αν το κατάφερε. Ο Στρούνγκελ πάντως δεν έδειξε ότι έβγαλε κάποιο συμπέρασμα από την αντίδρασή της.

- Οι πληροφοριοδότες μου με ενημέρωσαν ότι χτες το βράδυ πραγματοποιήθηκε σε κάποιο λατομείο έξω από την Αθήνα γενική σύναξη εκπροσώπων από τους εγκληματίες των τρομοκρατικών οργανώσεων που διασαλεύουν με τις βρομερές τους πράξεις τη νέα τάξη πραγμάτων του Αιώνιου Ράιχ! Αποφάσισαν, λέει, να κινητοποιήσουν μερικούς ανάπηρους να καταθέσουν στεφάνι στον Άγνωστο Στρατιώτη στην επέτειο της κήρυξης του πολέμου με τους Ιταλούς. Ουσιαστικά, αυτή η εκδήλωση δε μας ενδιαφέρει, ίσα ίσα που θα μπορούσαμε και να την υποστηρίξουμε! Και επειδή οι Ιταλοί μπορεί επίσημα να είναι σύμμαχοί μας, αλλά… Τέλος πάντων! Μα το σημαντικότερο για τα δικά μας σχέδια είναι άλλο! Η Κατερίνα αύξησε την προσοχή της προσπαθώντας να μη χάσει ούτε λέξη από αυτά που ο Γερμανός ετοιμαζόταν με καυχησιά να της πει.

8Ανώτατος

- Θα διάβασες το έγγραφο, αφού εσύ το μετέφρασες για τις ελληνικές υπηρεσίες με τις οποίες συνεργαζόμαστε. Θα πρόσεξες, λοιπόν ότι προσωπικά ο ίδιος ο Ράιχσφύρερ8 των Ες Ες και της Γκεστάπο, ο Χάινριχ Χίμμλερ, μου ανέθεσε να καταστρώσω το σχέδιο για την εξόντωση των ληστρικών οργανώσεων της υπαίθρου. Κάτι τέτοιο είναι απαράδεκτο για τους στρατηγικούς σχεδιασμούς του Γ’ Ράιχ, αλλά αναγκαίο! Αφού, από τη μια μεριά αναγκαζόμαστε να διατηρούμε μεγάλες δυνάμεις στην Ελλάδα, χρήσιμες σε άλλα μέτωπα και από την άλλη, με τις δολοφονικές ενέργειές τους προκαλούν πολλή φθορά στη Στρατιά του Νότου, δίχως να τους πτοούν τα αντίποινα! Με την ανάθεση της διεκπεραίωσης του σχεδίου, μού δίδεται και η εξουσία να δρω αυτόνομα δίχως να περιμένω έγκριση διαταγών ούτε από τη Βέρμαχτ, μα ούτε και από τη διοίκηση των Ες Ες!

- Νιώθω υπερήφανη για τον προϊστάμενό μου… ψιθύρισε τάχα σεμνά η «Ειρήνη» αηδιάζοντας από μέσα της η Κατερίνα! Ωστόσο, ο Στρούνγκελ τη λοξοκοίταξε κάπως

Αρχηγός.

15

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

παράξενα και συνέχισε: - Θα φροντίσουμε να διαδώσουμε ότι επίκειται μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση σε έξι περιοχές της Στερεάς Ελλάδας, Ηπείρου και Πελοποννήσου. Περιοχές που όπως καταλαβαίνεις βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση η μία από την άλλη. Θα φροντίσουμε να μαθευτούν αυτές οι περιοχές, καθώς επίσης θα αφήσουμε να διαρρεύσουν και πληροφορίες για την προετοιμασία και τον εξοπλισμό των καταδρομικών ομάδων. Στην πραγματικότητα και αυτό που θα κρατηθεί μυστικό, είναι ότι η επιχείρηση θα αφορά μόνο μια από τις έξι περιοχές, την οποία και θα ισοπεδώσουμε για παραδειγματισμό! Οι κατσαπλιάδες, έτσι δεν τους λέτε; δε θα ξέρουν ποια περιοχή θα δεχτεί την επίθεση. Οι διαθέσιμες δυνάμεις τους θα κατανεμηθούν σε έξι περιοχές και όχι στη μία! Θα πρέπει λοιπόν να διαλέξουν στην τύχη με πιθανότητες μία προς έξι να είναι τυχεροί! Για μας, λοιπόν, θα είναι πιο εύκολο να αντιμετωπίσουμε μια μικρή δύναμη, μέρος της διασπασμένης άμυνας των Ελλήνων ανταρτοσυμμοριτών! Σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται η αντίστροφη σχέση της επιχείρησης με τη ρώσικη ρουλέτα! Είναι η μία πιθανότητα στις έξι. Ας το πούμε τζόγο! Το ειρωνικό χαμόγελο με το οποίο συνόδευε τα λόγια του ξέσπασε σ’ ένα άγριο βροντερό γέλιο. Η Κατερίνα είχε σχεδόν παγώσει από τον τρόμο της με την αποκάλυψη του σατανικού σχεδίου που μόνο το διεστραμμένα άρρωστο μυαλό του Ταγματάρχη των Ες Ες Όττο Στρούνγκελ θα μπορούσε να είχε συλλάβει… Βιαζόταν να φύγει για τη Νομική, που όπως κάθε φορά, θα συναντιόταν με τον Γιώργο πριν μπουν για την παράδοση και θα τού έδινε τις νέες πληροφορίες. Ο Στρούνγκελ την είδε να ετοιμάζεται και συνοφρυώθηκε.

- Λυπάμαι, Φροϊλάιν Φίλτσος, μα φοβάμαι πως σήμερα θα χάσετε το μάθημά σας. Η δουλειά μας επείγει και θα χρειαστείτε εδώ… έκανε ο Ταγματάρχης με έναν μειλίχιο μορφασμό, χαμόγελο υποτίθεται, που στην πραγματικότητα έσταζε φαρμάκι κόμπρας!

- Μα η δουλειά μου, χερ Στούρμπανν - φύρερ δεν είναι διαβαθμισμένη για υποθέσεις απορρήτου βαθμού, όπως υποθέτω ότι θα είναι αυτή. Ο Ταγματάρχης την παρατήρησε για λίγο σκεπτικός, σαν κάτι να ζύγιαζε.

16

Η Ρ Ω Σ

- Έχετε δίκιο, Φροϊλάιν. Δεν είστε χαρακτηρισμένη ως «Μιλιταίρ-Γκεχάιμνις»… και χαμογελώντας παράξενα, πρόσθεσε: Μα εγώ σας έχω εμπιστοσύνη!

- Όπως διατάξετε, χερ! απάντησε ξέπνοα η Κατερίνα διαπιστώνοντας ότι σήμερα δε θα συναντούσε τον Γιώργο στο καφενεδάκι της οδού Σόλωνος απέναντι από τη Νομική. Ο Όττο Στρούνγκελ φόρεσε πάλι τη μάσκα του καλοσυνάτου προϊσταμένου.

- Θα σε πάω εγώ σπίτι σου με το αυτοκίνητό μου, Ιρένε, όταν τελειώσουμε…

Κωδικός: Κορόιδο, Μουσολίνι…

Η

ΤΑΝ ΔΥΟ μέρες στη σειρά που ο Ταγματάρχης των Ες Ες και της Γκεστάπο Όττο Στρούνγκελ με διάφορες προφάσεις κρατούσε την Κατερίνα στα γραφεία της οδού Αβέρωφ μην αφήνοντάς την να πάει στις παραδόσεις της Νομικής, ενώ παράλληλα με τους πράκτορές του διασκορπισμένους στους πυρήνες της Εθνικής Αντίστασης, φρόντισε να διοχετεύσει το «σχέδιό» του και φυσικά τις έξι περιοχές, μία από τις οποίες θα υφίστατο την ολοκληρωτική επίθεση των Ναζί. Ο Γιώργος θα είχε τρελαθεί από την αγωνία του, αν χάρη στον ασφαλίτη πατριώτη Μίλτο Βαλσάμη, δεν είχε πληροφορηθεί ότι η Κατερίνα ήταν εντάξει και δε διέτρεχε κανέναν κίνδυνο. Ο Βαλσάμης, με παράκληση του Γιώργου, είχε επισκεφτεί σε αυτές τις δυο μέρες τουλάχιστον τρεις φορές τα γραφεία της Γκεστάπο με αληθοφανείς δικαιολογίες, αλλά με την ίδια την Κατερίνα δεν ήρθε σε επαφή. Μόνο την τελευταία φορά την είδε και τον είδε από μακριά. Έτσι, ο Γιώργος, το μόνο για το οποίο έμελλε να αγωνιά ήταν η εξέλιξη της επιχείρησης των Γερμανών, για την οποία η Κατερίνα δεν ήξερε πολλά για να τον πληροφορήσει με ακρίβεια στην αρχή του σχεδιασμού της. Όσο για την Επιχείρηση «28 Οκτωβρίου», που είχε αποφασιστεί μερικά βράδια πριν στην κρυφή συγκέντρωση των πατριωτικών οργανώσεων στο εγκαταλελειμμένο λατομείο του Γαλατσίου, ελάχιστα είχε κάνει ο ίδιος. Τα καλοδουλεμένα γρανάζια της οργάνωσής του είχαν ετοιμάσει στην εντέλεια την αντι-εκδήλωση στην περίπτωση που οι Ιταλοί δε θα επέτρεπαν στους αναπήρους του Αλβανικού έπους να καταθέσουν στεφάνι στον Άγνωστο Στρατιώτη.

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

- Σπίθα, έχουμε δουλειά για αύριο! φώναξε ο Γιώργος μπαίνοντας στο σπίτι, όπου αυτόν τον καιρό έμεναν μόνον οι δύο τους, αφού η Κατερίνα με την ταυτότητα της Ειρήνης Φίλτσου έπρεπε να μένει μόνη της αλλού. Ο Σπίθας καθόταν σε μια από τις καρέκλες γύρω από το τραπέζι κι έξυνε με μάταιη επιμονή τον πάτο μιας γερμανικής στρατιωτικής κονσέρβας από τα ανύπαρκτα εδώ και πολλή ώρα απομεινάρια κρέατος.

- Να δεις που αυτοί οι Γερμαναράδες είναι και πολύ απατεώνες! Ούτε μισή οκά κρέας δεν είχε μέσα και γράφουνε απόξω ότι είναι του ενάμισι κιλού! Δε θα τους ξανά προτιμήσω! Θα πάω να βρω στους Ιταλούς! Και σηκώνεται από την καρέκλα του αποφασισμένος να βγει έξω σε αναζήτηση φαγώσιμου. Ο Γιώργος τον συγκρατεί πιάνοντας τον δυνατά από το μπράτσο.

- Εντάξει, Σπίθα, θα βγεις, αλλά για άλλον λόγο!

- Υπάρχει άλλος λόγος πιο ενδιαφέρων; - Ναι! Το Κομάντο Πιάτσα9 δεν επιτρέπει την κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη από τους Αναπήρους του Αλβανικού Μετώπου. Εξέδωσε διαταγή για τις αστυνομικές υπηρεσίες να συλλάβουν όλους όσους αναρτήσουν αύριο ελληνική σημαία στα σπίτια τους! Τα στρογγυλά μάτια του χοντρού αγοριού γίνονται ακόμα πιο στρογγυλά. Ολοστρόγγυλα από τον ενθουσιασμό του.

- Δηλαδή, θα την πέσουμε στους μακαρονάδες!

- Ναι! Θυμάσαι, πιστεύω, τι ακριβώς έχεις να κάνεις εσύ...

- Αμέ! Πώς δε θυμάμαι! αφού έχει να κάνει με φαγητό πώς δε θα θυμάμαι!

- Φαγητό; έκανε απορημένος ο Γιώργος.

- Θα φάει η μύγα σίδερο κι ο Σπίθας μακαρόνια, δε λένε; Δε θα τους αφήσω μακαρόνι για μακαρόνι! Ο Γιώργος χαμογελάει αχνά. Η απουσία της Κατερίνας κι η αγωνία του για αυτή, δεν τον αφήνει 9Το

Η Ρ Ω Σ

να εκδηλωθεί, όπως τον προκαλεί ο φίλος του να εκδηλωθεί. Καρπαζώνοντάς τον!

- Η συνάντηση με την ομάδα σου έχει οριστεί κοντά στο σημείο δράσης της πρώτης φάσης. Στο αλσύλλιο του Φιλοπάππου, εκεί που βρίσκεται ο Ασύρματος της Σχολής Πολέμου του Ναυτικού. Στις οκτώ το πρωί θα πρέπει να κάνετε έντονη την παρουσία σας!

- Γιώργο, θα ήθελα να περάσω από το Ίδρυμα του Ερυθρού Σταυρού για να πάρω μαζί μου και τον Σπίνο10. Θα το διασκεδάσουμε! Τηλεφώνησέ τους να τον αφήσουν να έρθει μαζί μου!

*************

Από τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου, περίπολοι καραμπινιέρων με αστυνομικά αυτοκίνητα εξοπλισμένα με τηλεβόες τριγύριζαν στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας ειδοποιώντας τους Αθηναίους ότι θα τιμωρούνταν αυστηρά όσοι παρακούοντας τη διαταγή, εόρταζαν την πρώτη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου. Πυκνές περίπολοι Ιταλών στρατιωτών έλεγχαν τους δρόμους και περάσματα που οδηγούσαν στην Πλατεία Συντάγματος και στον Άγνωστο Στρατιώτη. Είχε αρχίσει να αχνοφέγγει. Το ελαφρό αεράκι έκανε κάποια αραιά σύννεφα να ταξιδεύουν γοργά στον ουρανό. Στο φθινοπωριάτικο λυκαυγές, όσοι έριχναν τυχαία ματιές πέρα από τον βράχο της Ακρόπολης στου Φιλοπάππου και στον λόφο των Νυμφών, έβλεπαν να λικνίζονται αργά κάποιες μικρές, παράξενες σκιές. Σε καμιά περίπτωση δεν έμοιαζαν να είναι κι αυτές σύννεφα. Όσο δυνάμωνε το φως, το περίγραμμά τους γινόταν όλο και περισσότερο ευδιάκριτο. Ήταν χαρταετοί! Το επίκεντρο της περιέργειας του κόσμου μετατοπίστηκε. Ποιος ξαμόλησε αυτούς τους 50 100 χαρταετούς με γαλανόλευκα χρώματα, σαν να ήταν Καθαρά Δευτέρα και για ποιο λόγο; Τι ήθελε να πει;

Ιταλικό Φρουραρχείο στο Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού επί της οδού Αμερικής και Σταδίου.

10Ο Σπίνος ήταν ένα ορφανό αγοράκι περίπου 10 - 11 χρονών με ένα μοναδικό εκπληκτικό προσόν: να μιμείται με απόλυτη ακρίβεια όποια φωνή ανθρώπου ή ζώου έχει ακούσει έστω μια φορά, αλλά και όποιον θόρυβο, ενώ με ταλέντο εγγαστρίμυθου την κάνει να ακούγεται από οπουδήποτε θέλει! Παρόλο που ο Σπίνος ήθελε πολύ να ενταχθεί στην παρέα του Παιδιού - Φάντασμα, ο Γιώργος αποφάσισε για να τον προστατεύσει από τους κινδύνους μα και για να μάθει γράμματα, να τον παραδώσει στο Ίδρυμα του σουηδικού Ερυθρού Σταυρού στην Αθήνα, κρατώντας, ωστόσο, μια πολύ στενή επαφή μαζί του σαν κηδεμόνας του. Ο Σπίνος εμφανίστηκε πρώτη φορά στην ιστορία «Η Κατερίνα Κινδυνεύει» (Βλάχος, Φραγκιαδάκης), στην πρώτη δηλαδή ιστορία της νέας εποχής του αναγνώσματος του Μικρού Ήρωα, που είχε δημοσιευτεί σαν έξτρα προσφορά στο βιβλίο «Ήρωες του Στέλιου Ανεμοδουρά» (Comics & Crosswords Publications E.E., Αθήνα 2015).

17

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

Μάλλον, θα ήθελαν κάποιοι άγνωστοι να συμ- μέρα τους ξεκινούσε με αφόρητη πείνα (για τον βολίσουν, πως αυτή η μέρα, παρόλο που δεν την Σπίθα ίσχυε όντως) κι αδιάφορα για όσα συμβαίνουν αφήνουν να γιορταστεί κατά πώς πρέπει, είναι μέρα γύρω τους, έσπαζαν πλάκα στην πραγματικότητα χαράς και γιορτής! παρακολουθώντας με άγρυπνο βλέμμα τους Ιταλούς Τους γαλανόλευκους χαρταετούς τους είδαν και που προσπαθούσαν με λάσπη, ασβέστη και άμμο να οι Ιταλοί να χορεύουν λικνιστικά από τις ελαφρές σκεπάσουν τη φράση στην άσφαλτο του δρόμου. πνοές του αέρα ψηλά σε κοντινή απόσταση από - Σπίνο, του λέει ψιθυριστά ο Σπίθας. Βλέπεις την Ακρόπολη. εκείνα τα δυο περιστέρια στο καλώδιο του ηλεκτριΑπό την Κομάντο Πιάτσα διατάχτηκε ένα από- κού που γουργουρίζουν σαν το στομάχι μου; σπασμα να πάει στον λόφο και να συλλάβει τους - Ναι τα βλέπω! Εσύ; αναιδείς αυτούς Έλληνες που αγνόησαν τις διατα- Κι εγώ τα βλέπω, μαγειρευτά σαλμί τα πιτσουγές της ιταλικής διοίκησης, γιατί ήταν φανερό από νάκια μου! Πάω στοίχημα ότι δεν ξέρουν να σφυτα γαλανόλευκα χρώματα των χαρταετών και των ρίζουν το «Κορόιδο Μουσολίνι»! ουρών τους, ότι κάτι προσβλητικό συμβόλιζε για την ιταλική Κατοχή. Και δεν είχαν άδικο. Ήταν κάτι Στο φθινοπωρινό λυκαυγές, κάποιες κοροϊδευτικό όχι για την Ιταλία και τη σημαία της, μα για τον Ντού- μικρές παράξενες σκιές έμοιαζαν να λικνίζοτσε της, τον ηγέτη της φασιστικής νται με αργό χορευτικό ρυθμό στον γκριζωπό Κατοχής. Πριν να προλάβει να φτάσει το ουρανό παρασυρόμενες από την ελαφριά πνοή απόσπασμα στον λόφο, αυτοί που του πρωινιάτικου αγέρα… κουμαντάριζαν τις πτήσεις τους έκοψαν τους σπάγκους στις καλούμπες και οι χαρταετοί απελευθερωμένοι πέταξαν - Μόλις έχασες! τού κάνει κοροϊδευτικά ο Σπίψηλά στον ουρανό της Αθήνας. Τα ρεύματα του νος. αέρα τούς σήκωναν ακόμα ψηλότερα, σκορπίζοντάς Στο επόμενο δευτερόλεπτο, τα δυο περιστέρια τους προς διάφορες κατευθύνσεις. Κάποιοι, ωστόσο, ψηλά από το καλώδιο της Ηλεκτρικής… σφύριέπεσαν σε γωνιές αρκετά πολυσύχναστες και σε ζαν ντουέτο «Κορόιδο Μουσολίνι». Έξαλλοι οι αυτούς, που έτρεξαν να δουν το γραμμένο μήνυμα Ιταλοί στρατιώτες κοίταζαν ολόγυρα με βλέμματα στους χαρταετούς, πλάτυνε το χαμόγελο της χαράς γεμάτα οργή, ψάχνοντας να εντοπίσουν τους αυθάστα χείλη τους. δεις Έλληνες που σφύριζαν τον σκοπό. Δεν είδαν «Κορόιδο Μουσολίνι...» τίποτ’ άλλο! Το επανέ- παρά δυο παιδιά μόνο - τον Σπίθα και τον Σπίνο λαβαν ψιθυριστά στην αρχή, σαν να μην το πίστευαν. - μαζεμένα και σκυφτά σε μια κόγχη να μη δίνουν Φωναχτά κατόπιν. Έγινε βοή μετά κι απλώθηκε… σημασία τι γίνεται γύρω τους. Δεν μπορούσαν να Και τότε οι καραμπινιέροι και οι μελανοχίτωνες φανταστούν! Τελικά εντόπισαν ότι το σφύριγμα πραιτοριανοί του δικτάτορα, είδαν σαστισμένοι ερχόταν από τα δυο περιστέρια, που αμέριμνα κι μιας κι ο ήλιος έλαμπε τώρα ψηλά, πως αν κι είχαν αδιάφορα για τις ανθρώπινες δραστηριότητες λίγα περάσει αρκετές φορές στο σκοτάδι από τους δρό- μέτρα κάτω από αυτά, συνέχιζαν το φλερτ τους μους που οδηγούσαν στο μνημείο του Άγνωστου γαντζωμένα στο ηλεκτρικό καλώδιο. Τότε, ο επικεΣτρατιώτη, στο ασφαλτοστρωμένο οδόστρωμα με φαλής της περιπόλου έκανε κάτι παράλογο. Έβγαλε μαύρη μπογιά έγραφε: «Κορόιδο Μουσολίνι…». το πιστόλι του και… σημαδεύοντας το περιστέρι Πανικόβλητοι έτρεχαν άσκοπα εδώ κι εκεί προ- που γουργούριζε σαν να τραγουδούσε αυτό, τού σπαθώντας να εξαφανίσουν τα ίχνη της αμείλικτης φώναξε απειλητικά! φράσης.

- Τάτσι, σούμπιτο, οπούρε τι ουτσιντερό! (βούΟ Σπίθας με τον Σπίνο κουρνιασμένοι σε μια λωστο αμέσως, ή θα σε σκοτώσω!) και πυροβόλησε κόγχη σαν δυο ταλαίπωρα παιδιά, που μια ακόμα χωρίς να σημαδέψει.

‘‘

’’

18

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Ο πυροβολισμός έδειξε να ξαφνιάζει τα δυο μισοκρυμμένα παιδιά, που σκυφτά απομακρύνθηκαν τρεχάτα. Οι Ιταλοί, απασχολημένοι με την προσπάθεια να σβήσουν την επιγραφή από την άσφαλτο, δεν τους έδωσαν σημασία. Τα βήματά τους οδήγησαν τα δυο παιδιά στη γωνία Βουκουρεστίου και Πανεπιστημίου. Εκεί που το πολυτελές ζαχαροπλαστείο του «Ζωναρά» είχε βγάλει στο πεζοδρόμιο τραπεζάκια. Μόνον ένα από αυτά ήταν εκείνη τη στιγμή κατειλημμένο από μια παρέα Γερμανών χαμηλόβαθμων αξιωματικών που απολάμβαναν την μπύρα τους στη λιακάδα.

- Σπίθα, έλα να κρυφτούμε εκεί απέναντι στην είσοδο του θεάτρου πίσω από εκείνη τη συστάδα θάμνων. Έχω μια ιδέα για μια φοβερή πλάκα, φτάνει να φανούμε λίγο τυχεροί...

- Τι εννοείς, Σπίνο; ρώτησε παραξενεμένος ο Σπίθας.

- Να! Να περάσει κάποια ιταλική περίπολος από εδώ!

- Για μένα πιο πλάκα θα είχε να μπουκάραμε σε εκείνο το τραπέζι με τους Γερμαναράδες και να τους αρπάξω τους μεζέδες πριν προλάβουν να ανοιγοκλείσουν τα μάτια τους! Τι λες, μπουκάρουμε; - Σπίθα, σοβαρέψου! Αυτό δεν είναι πλάκα. Σήμερα, έχουμε στόχο τους Ιταλούς!

- Ναι, αλλά τους μεζέδες τους έχουν οι Γερμανοί.

- Σώπα! Πλησιάζει ιταλική περίπολος. Θα γελάσουμε! Οι Ιταλοί καραμπινιέροι, στοιχισμένοι και με βήμα κορδωτό, πλησίασαν στα τραπεζάκια με τους Γερμανούς, που βλέποντάς τους, χαμογέλασαν περιπαικτικά. Η περίπολος προσπέρασε χωρίς οι καραμπινιέροι να καταδεχτούν να ρίξουν ούτε μια ματιά προς στους Γερμανούς. Μα μόλις τους προσπερνάνε, από έναν Γερμανό της παρέας ακούστηκε το γνωστό κοροϊδευτικό σφύριγμα «Κορόιδο Μουσολίνι...». Με το που έφτασε στα αυτιά των Ιταλών ο σκοπός του τραγουδιού, οι έξι άντρες της περιπόλου, σαν κάτι να τους κεραυνοβόλησε, σταμάτησαν απότομα σαν ένας άνθρωπος. Ο επικεφαλής τους γύρισε πίσω και στάθηκε πάνω από το κεφάλι του Γερμανού που τον κοίταζε απορημένος. Δεν είχε καταλάβει. Πίσω από τον θάμνο, ο Σπίνος άφησε να του φύγει ένα πνιχτό γέλιο. Ο Ιταλός κάτι τού είπε στα Ιταλικά, έντονα θυμωμένος. Ο Γερμανός κατάλαβε τον θυμό από

Η Ρ Ω Σ

τον τόνο της φωνής του Ιταλού. Το πρόσωπό του μεταμορφώθηκε σε μάσκα οργής. Πετάχτηκε όρθιος και πλησιάζοντας το πρόσωπό του στο πρόσωπο του Ιταλού σαν δυο γατιά έτοιμα για καβγά, τού απάντησε στον ίδιο έντονο τόνο στα Γερμανικά! Χωρίς να καταλαβαίνει ο ένας τη γλώσσα του άλλου, συνέχισαν να διαπληκτίζονται. Η σκηνή να καβγαδίζουν χωρίς να καταλαβαίνονται οι στρατιώτες των δύο κατοχικών στρατών ήταν τραγελαφική. Οι υπόλοιποι Γερμανοί της παρέας πήραν το μέρος του συμπατριώτη τους και οι Ιταλοί φανερά πιο φωνακλάδες υπερίσχυσαν, καθώς πήραν το μέρος του Κομαντάντε τους. Τα δυο παιδιά κρυμμένα πίσω από τη φουντωμένη συστάδα είχαν ξεκαρδιστεί στα γέλια με κίνδυνο να αποκαλυφθούν, αλλά οι διαβάτες που περνούσαν τυχαία, μην ξέροντας τι συνέβαινε, το έβαζαν, έντρομοι, στα πόδια.

- Θέλω να παίξω κι εγώ, κάνει ο Σπίθας κατενθουσιασμένος, καθώς ο ιταλογερμανικός καβγάς έδειχνε πως γρήγορα θα κατέληγε σε σύρραξη… Σπίνο, βλέπεις εκείνη τη γάτα που περνάει τον δρόμο; Ήταν μια κατσιασμένη και πεινασμένη γατούλα που μόλις διέσχιζε τον δρόμο από τη μεριά τους προς το πεζοδρόμιο του ζαχαροπλαστείου.

- Κάνε να σφυρίξει τον σκοπό μας! Και ταυτόχρονα, με μια μεγαλόπρεπη θεατρική κίνηση μεταμόρφωσε, στα μάτια όσων βρίσκονταν μπροστά, το κατσιασμένο γατί σε εντυπωσιακή καλοθρεμμένη γάτα σαλονιού, από αυτές που εκείνο τον καιρό δε θα έπρεπε να υπάρχει στην Αθήνα ούτε δείγμα. Ο Σπίθας είχε ασχοληθεί από καιρό με το ταλέντο του ταχυδακτυλουργού που έκρυβε μέσα του και ήταν αποφασισμένος μετά τον πόλεμο να το ασκούσε και ως επάγγελμα. Για αυτό δεν έχανε ευκαιρία να το καλλιεργεί. Το σκηνικό με τους Γερμανούς και Ιταλούς να τσακώνονται ήταν μια καλή ευκαιρία! Ο Σπίνος τού έκανε τη χάρη και μόλις οι Ιταλοί αντιλήφθηκαν τη νέα εξωφρενική πηγή του σφυρίγματος πήραν στο κυνήγι την τροφαντή... γάτα. Αυτή, η στην πραγματικότητα κατσιασμένη γατούλα, μην καταλαβαίνοντας γιατί ξαφνικά τόσοι άνθρωποι έδειξαν ενδιαφέρον για αυτήν, με ένα σάλτο απομακρύνθηκε σε απόσταση ασφαλείας. Αργά, προσεκτικά, οι καραμπινιέροι προσπάθησαν 19

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

να την πλησιάσουν. Και τότε ξαφνικά, ο Σπίνος αυτοσχεδίασε! Από το στόμα της γάτας άρχισε να ακούγεται ένας διαφορετικός σκοπός. Ήταν το «Έρικα»! Το εμβατήριο της Βέρμαχτ! Οι Γερμανοί ξαφνιασμένοι, χωρίς ούτε αυτοί να καταλαβαίνουν τι ακριβώς ήταν αυτό το παράδοξο φαινόμενο. Πετάχτηκαν πάνω και ακολούθησαν τους Ιταλούς στο κυνήγι της γάτας. Αυτή, φεύγοντας από το οπτικό πεδίο του Σπίθα που έλεγχε την οπτική απάτη, ξαναεμφανίστηκε στα μάτια των διωκτών της. Η κατσιασμένη γάτα εξέπληξε για μια ακόμα φορά με την αλλόκοτη μεταμόρφωσή της και τα πιο αλλόκοτα καμώματά της. Το πεδίο για λίγο έμεινε ελεύθερο, για τον Σπίθα, που δεν ήθελε περισσότερο χρόνο. Πετάχτηκε αστραπιαία πίσω από τον θάμνο και με εκπληκτική ταχύτητα για τον όγκο του, με δυο διασκελιές, έφτασε στο τραπέζι των Γερμανών που είχαν τρέξει πίσω από τη γάτα και αρπάζοντας τον γεμάτο δίσκο με τους γαργαλιστικούς μεζέδες επέστρεψε και κρύφτηκε πίσω από τον θάμνο καταβροχθίζοντάς τους. Ύστερα, με το στομάχι του κάπως ικανοποιημένο, περπάτησαν με τον Σπίνο ίσαμε τον Άγιο Κωνσταντίνο στην Ομόνοια, όπου σε ένα στενό εκεί βρισκόταν η Στέγη Ορφανών του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, όπου φιλοξενούταν ο μικρός του φίλος, όπως είχε υποσχεθεί στον Γιώργο να τον συνοδέψει έως εκεί.

************* Ο με αυτόν τον τρόπο πρωτότυπος εορτασμός για την πρώτη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου που γέμισε κουράγιο και αποφασιστικότητα τους Αθηναίους, ολοκληρώθηκε το ίδιο απόγευμα, στο θέατρο «Μοντιάλ». Η μεγάλη τραγουδίστρια της Νίκης, η Σοφία Βέμπο, συνεννοημένη με την ορχήστρα διέκοψε απρόσμενα το μουσικό της πρόγραμμα και από τα όργανα ξεπήδησαν οι πρώτες νότες μιας πολύ γνωστής κι αγαπημένης μελωδίας, που αμέσως ξεσήκωσε τον κόσμο. Από τα χείλη της Βέμπο βγήκαν με μπριόζικη διάθεση οι πρώτοι στίχοι από κάποιο προπολεμικό σουξέ της. Η «Μικρή χωριατοπούλα»! < Σαν πάει με το γαϊδουράκι ~ τα φρούτα της στην αγορά ~ στο πέρασμά της με μεράκι, ~ της λεν’ οι νέοι τρυφερά: ~ Μικρή χωριατοπούλα, ~ γλυκιά μελαχρινούλα...>11. Οι θεατές που είχαν ζήσει και είχαν απολαύσει 20

ΟΙ ΙΤΑΛΟΊ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΎΝ ΆΦΩΝΟΙ ΜΙΑ ΓΆΤΑ ΠΟΥ ΠΕΡΝΆ ΜΠΡΟΣΤΆ ΤΟΥΣ ΚΑΜΑΡΩΤΆ ΣΦΥΡΊΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΈΝΗ ΜΕΛΩΔΊΑ «ΚΟΡΟΪΔΟ, ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ»…

Η Ρ Ω Σ

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

τα όσα είχαν συμβεί το πρωί στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας και την ταπείνωση των φασιστών κατακτητών, όρθιοι τραγουδούσαν τους εύθυμους εμψυχωτικούς στίχους, χτυπώντας παλαμάκια στον ρυθμό της μελωδίας. Η Σοφία Βέμπο σκόπευε να παραπέμψει με τη μελωδία μόνο στο «Κορόιδο Μουσολίνι» και όχι με τα λόγια που ήταν απαγορευμένα. Ωστόσο, παρασύρθηκε κι αυτή από τον ενθουσιασμό του κόσμου κι αδιαφορώντας για τις συνέπειες που προβλέπονταν αυστηρές12, άρχισε να το τραγουδάει κι αυτή μαζί τους μεταδίδοντας τον ενθουσιασμό της στον κόσμο κι ο κόσμος τον δικό του σε αυτήν. Η ξέφρενη γιορταστική ατμόσφαιρα μέσα στην αίθουσα του θεάτρου έδειχνε σαν να είχε μόλις τελειώσει ο Πόλεμος, η Κατοχή κι η Νίκη να είχε στεφανώσει με δάφνες αμάραντες τα ελληνικά όπλα!

Η αποκάλυψη του σχεδίου

Η

ΤΑΝ Η ΤΈΤΑΡΤΗ μέρα από τότε που ο Γιώργος είχε συναντηθεί με την Κατερίνα για τελευταία φορά στο καφενεδάκι στο δρόμο πλάι στη Νομική. Μόλις την είδε να έρχεται, ανεβαίνοντας περπατώντας στη Σόλωνος, η λαχτάρα του να τρέξει να την προϋπαντήσει κυριάρχησε πάνω σε οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα τον απασχολούσε εκείνη τη στιγμή. Ωστόσο, το πλησίασμά τους υπήρξε συγκρατημένο και τυπικό δυο συμφοιτητών στην ίδια σχολή και τίποτα παραπάνω, μ’ όλο που και η Κατερίνα ήθελε να πέσει κι αυτή στην αγκαλιά του. Το άγρυπνο μάτι του σπιούνου της Γκεστάπο που την ακολουθούσε από απόσταση αλλά φανερά, θα επεσήμαινε στην αναφορά του στον Στρούνγκελ την ερωτευμένη συμπεριφορά της γραμματέας του Ειρήνης Φίλτσου. Ο Γιώργος με την Κατερίνα κάθισαν στο τραπεζάκι τους και παράγγειλαν την γκαζόζα τους χαμογελώντας σαν να μην είχε προηγηθεί η πολυήμερη απουσία της Κατερίνας. Άνοιξαν τα βιβλία τους, που υποτίθεται ο Γιώργος ενημέρωνε την Κατερίνα για τα μαθήματα που είχε χάσει. Η Κατερίνα έκανε πως κρατούσε σημειώσεις πάνω στο βιβλίο. Στην πραγματικότητα, αντάλλασσαν τις πληροφορίες τους.

- Γιώργο, πρέπει να κινηθούμε άμεσα. Το σχέδιο του Ταγματάρχη Στρούνγκελ είναι σατανικό και..

- Το ξέρω, Κατερίνα! Το πληροφορηθήκαμε...

21

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

έχουν επιλέξει.

- Σατανικό σχέδιο! Πώς θα μάθουμε, πού θα χτυπήσουν; - Το ξέρουμε! Η Κατερίνα ξεφύλλισε το βιβλίο της. Ανάμεσα σε δυο σελίδες βρήκε ένα χαρτάκι. Το πήρε και το διάβασε ψιθυριστά στον Γιώργο.

- Βίνιανη14! Ο Γιώργος την κοιτάζει έκπληκτος. Μουρμουρίζει κι αυτός λες και φοβάται μην τον ακούσει κάποιος, ενώ δεν υπάρχει κανένας μέσα στο καφενείο.

- Ένα αδούλωτο κεφαλοχώρι οχυρωμένο πίσω από τις απόκρημνες χαράδρες των Αγράφων κοντά στο Καρπενήσι. Δεν είναι μεγάλο χωριό, μα είναι σημαντικό σημείο ανεφοδιασμού των ανταρτών. Στα πυκνά δάση των πλαγιών του βουνού κρύβονται πολλές αντάρτικες ομάδες που εξορμούν από εκεί για τον θεσσαλικό κάμπο και την Ευρυτανία. Εκεί σχηματίζεται ήδη σιγά - σιγά ένας πρώτος πυρήνας για την ελεύθερη Ελλάδα μέσα στην υπόλοιπη κατεχόμενη... Εκεί, λοιπόν, θα χτυπήσουν! Πώς το έμαθες, Κατερίνα; - Ο Στρούνγκελ συνέταξε και δακτυλογράφησε μόνος του τη διαταγή για την ετοιμασία της Πρώτης Ορεινής Μεραρχίας «Εντελβάις». Τη σφράγισε σε

Με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Σφυρί του Θωρ13»… Έχουν επιλέξει έξι περιοχές στις οποίες θα επιτεθούν ταυτόχρονα αναγκάζοντας τις πατριωτικές ομάδες της Εθνικής Αντίστασης να διασπαστούν για να υπερασπιστούν ταυτόχρονα και τις έξι περιοχές από τις υπέρτερες σε στρατό και εξοπλισμό γερμανικές και ιταλικές δυνάμεις. Μάθαμε και ποιες είναι αυτές οι περιοχές και καταφέραμε να συγκεντρώσουμε πληροφορίες για τις προετοιμασίες των Γερμανών. Ετοιμάζονται με κάθε μυστικότητα. Χτες, έφτασε μια αμαξοστοιχία με ενισχύσεις αποσπασμένη από τη Γιουγκοσλαβία…

- Το ξέρω ότι η Αντίσταση έχει πληροφορηθεί με ακρίβεια ποιοι είναι οι έξι στόχοι της γερμανικής επίθεσης, Γιώργο! Η αρχική πηγή πληροφόρησης είναι από το γραφείο του Όττο Στρούνγκελ! Ο ίδιος φρόντισε να διαδοθούν οι στόχοι!

- Πώς; έκανε έκπληκτος ο Γιώργος. Ο ίδιος… πρόδωσε το σχέδιό του; - Ναι, Γιώργο! Είναι ένα σατανικό σχέδιο αυτού του δαίμονα! Επιδιώκει να διασπείρει τις πατριωτικές ομάδες αποδυναμώνοντας την ισχύ του συνόλου τους, ώστε οι Γερμανοί με τις δυνατόν μικρότερες απώλειες και με τη συνολική διαθέσιμη δύναμη να ισοπεδώσουν τον έναν και μοναδικό στόχο που

11Πρόκειται για το πασίγνωστο «Ρετζινέλα Καμπανιόλα» («Η χωριατοπούλα Ρετζινέλα») που είχε γράψει το 1938 ο Έλντο ντι Λατσάρο σε στίχους του

Κ. Μπρούνο. Ήταν ένα τραγούδι που, παρά το φαινομενικά ειδυλλιακό στοιχείο του, υμνούσε με καλυμμένη στρατευμένη προπαγάνδα την αγνότητα της ευτυχισμένης ζωής στην ύπαιθρο και την ευημερία των αγροτών σύμφωνα με τις προδιαγραφές του φασιστικού καθεστώτος. Παραβλέποντας το πίσω από τις γραμμές νόημα του τραγουδιού, που δεν ήταν κραυγαλέα φανερό, άλλωστε, έγινε παγκόσμια επιτυχία διασκευασμένο σε διάφορες γλώσσες. Στην ελληνική διασκευή του έγινε επιτυχία με στίχους και μουσική προσαρμογή από τον Πωλ Μενεστρέλ το 1939. Η πρώτη που το τραγούδησε ήταν η νεαρή Ρένα Βλαχοπούλου που ο σκοπός της μελωδίας ταίριαζε με το επτανησιώτικο μπρίο της. Σε δίσκο το έβγαλε πρώτος ο Φώτης Πολυμέρης κι έγινε σύντομα μεγάλη επιτυχία, χάρη κυρίως στη Σοφία Βέμπο που το συμπεριέλαβε στο ρεπερτόριό της. Όταν κηρύχτηκε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος, ο νεαρός δημοσιογράφος, κομφερασιέ και στιχουργός Γιώργος Οικονομίδης, που τότε υπηρετούσε φαντάρος στο μέτωπο, κράτησε τη γνωστή μελωδία, ντύνοντάς τη με καινούργιους επίκαιρους δικούς του στίχους, σατιρίζοντας σημειολογικά με την απ’ ευθείας αναφορά στον Μουσολίνι και την κατά κάποιον τρόπο «κηδεμονία» του τραγουδιού από το ιταλικό φασιστικό καθεστώς. Τίτλος στη διασκευή του Οικονομίδη ήταν το σύνθημα-προτροπή του ελληνικού στρατού στα βουνά της Αλβανίας: «Στη Ρώμη». Αλλά ήταν οι στίχοι του εκείνοι που έμελλαν να το κάνουν αθάνατο... «Κορόιδο, Μουσολίνι». Η Βέμπο τραγούδησε και αυτή την εκδοχή του, καθιστώντας το ως το εμβληματικό τραγούδι του πολέμου, αλλά ήταν ο Νίκος Γούναρης ο πρώτος που το «χτύπησε» σε δίσκο.

12Οι

τιμωρητικές συνέπειες για την τραγουδίστρια τής κοινοποιήθηκαν την αμέσως επομένη μέρα. Αφαίρεση αδείας να εμφανίζεται σε μουσικά σχήματα, κατάσχεση και καταστροφή όλων των δίσκων της και στενή παρακολούθηση των δραστηριοτήτων της. Κατάφερε να διαφύγει στη Μέση Ανατολή μετά από λίγους μήνες.

13Ο Θεός του Κεραυνού και της Αστραπής (ουσιαστικά Θεός της Καταστροφής) με όπλο του ένα τεράστιο σφυρί, το οποίο το εξαπέλυε εναντίον των αντιπάλων του, κι αυτό, όταν ολοκλήρωνε την αποστολή του, επέστρεφε στον κάτοχό του.

14Κεφαλοχώρι της Ευρυτανίας από τα πιο σημαντικά τοπωνύμια στη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης. Χτισμένη σε υψόμετρο 700 μέτρων, χαράδρες,

ποτάμια και δύσβατες βουνοπλαγιές φρόντιζαν για τη δύσκολη πρόσβαση σε αυτή. Σε οίκημα του χωριού συναντήθηκαν ο Ζέρβας με τον Βελουχιώτη, όπου σχεδίασαν την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, τη μοναδική κοινή επιχείρηση των δυο πιο μεγάλων αντιστασιακών οργανώσεων, του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ. Εκεί συγκροτήθηκε στις 10 Μαρτίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) γνωστή ως «Κυβέρνηση του Βουνού» της Ελεύθερης Ελλάδος. Η Βίνιανη, που υπήρξε ορμητήριο και κέντρο ανεφοδιασμού του αντάρτικου των Αγράφων, κάηκε δυο φορές, τη μία από τους Ιταλούς και τη δεύτερη από τους Γερμανούς σε αντίποινα για τη δράση των ανταρτών. Σε οροπέδιο κοντά στο χωριό είχε κατασκευαστεί κρυφό αεροδρόμιο των ανταρτών. Σεισμός το 1966, κατέστρεψε τα ιστορικά κτίσματα του χωριού.

22

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

ΠΟΙΑ ΕΊΣΑΙ, ΙΡΈΝΕ ΦΊΛΤΣΟΣ; ΔΕ ΜΙΛΆΣ; ΝΑ ΣΟΥ ΠΩ ΕΓΏ! ΕΊΣΑΙ Η ΚΑΤΕΡΊΝΑ! ΣΟΥ ΕΠΙΦΥΛΆΣΣΩ, ΛΟΙΠΌΝ, ΤΗΝ ΤΙΜΉ, Η ΟΜΟΡΦΙΆ ΣΟΥ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΊ ΣΤΑ ΠΕΙΡΆΜΑΤΑ ΒΕΛΤΊΩΣΗΣ ΤΗΣ ΆΡΙΑΣ ΦΥΛΉΣ… ΣΤΟ ΆΟΥΣΒΙΤΣ!

ένα φάκελο και την πήγε ο ίδιος στον αγγελιοφόρο που θα τη μετέφερε στο αρχηγείο της Βέρμαχτ. Στο διάστημα που απουσίασε, πρόλαβα να δω στο στυπόχαρτο στο γραφείο του να έχει αποτυπωθεί το όνομα του χωριού. Το αντέγραψα για σιγουριά και έκρυψα το χαρτάκι μέσα στο βιβλίο.

- Υπάρχει και ένα αντάρτικο αεροδρόμιο εκεί κοντά πάνω σε μικρό οροπέδιο. Από αυτό εφοδιάζονται οι αντάρτες από το Συμμαχικό Στρατηγείο με εφόδια και εξοπλισμό... Μάλλον και αυτού την καταστροφή θα έχουν στα σχέδιά τους. Πρέπει να τους σταματήσουμε… Κατερίνα, δε θα ξαναπάς στη Γκεστάπο! Ο ρόλος σου ως Ειρήνη Φίλτσου τέλειωσε εδώ!

- Δεν τέλειωσε ακόμα, Γιώργο… Έχω ακόμα μια εκκρεμότητα με αυτόν τον δολοφόνο.

- Τι εκκρεμότητα, Κατερίνα; Ο Γιώργος την κοίταξε παραξενεμένος.

- Τη λένε Χάννα Φριζή!

Χάννα Φριζή

Π

ΟΙΑ είναι η Χάννα Φριζή; - Δεν έχει σημασία ποια είναι, αλλά τι τής μέλλει να πάθει! Αυτό το ανθρωπόμορφο τέρας, ο Στρούνγκελ, δεν είναι μόνον ένας εγκληματίας γκεσταπίτης!

- Τι χειρότερο θα μπορούσε να είναι, Κατερίνα; - Είναι ένθερμος υποστηρικτής των απάνθρωπων γενετικών πειραμάτων που κάνουν οι Ναζί στο Άουσβιτς15 και ευκαιριακός συνεργάτης του δόκτορα Γιόζεφ Μένγκελε16 σε αυτά τα ασύλληπτης φρικαλεότητας πειράματα σε ανθρώπους…

15Στρατόπεδο εξόντωσης των Ες Ες κοντά στην Κρακοβία της Πολωνίας. Από το τεράστιο συγκρότημα στρατοπέδων του Άουσβιτς (Όσβιετσιμ στα πολωνικά), είναι αυτό που ταυτίζεται με το διαβόητο Άουσβιτς του Ολοκαυτώματος.

16Ο Γιόζεφ Μένγκελε (Γερμανία 1911 - Βραζιλία 1979), ο επονομαζόμενος «Άγγελος του Θανάτου», υπήρξε από τους πλέον καταζητούμενους εγκληματίες πολέμου. Λοχαγός των Ες Ες με ειδικότητα γιατρού - ερευνητή, αν και ο τίτλος του ως «δόκτωρ» αποτελεί ύβρη για την ιατρική επιστήμη, υπήρξε διαβόητος για τα πειράματά του γενετικής μετάλλαξης ή στείρωσης σε αιχμαλώτους των κατονομαζομένων από τους Ναζί ως κατώτερες ανθρώπινες φυλές στο πλαίσιο της Τελικής Λύσης (γερμανικά: Endlösung) και της δημιουργίας της Άριας υπερφυλής, χρησιμοποιώντας γενετικό υλικό ακόμα και από αυτές τις «κατώτερες φυλές». Κρυβόταν από τους κυνηγούς εγκληματιών Ναζί έως τον θάνατό του από πνιγμό στη Βραζιλία.

23

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

- …Την Φριζή δεν την ξέρω, ούτε την έχω δει.

- Σε ευχαριστώ που άφησες το απογευματινό σου Είναι, λέει, εβραιοπούλα, γεννημένη και μεγαλω- μάθημα και ήρθες. Οπότε κάποιες υποθέσεις που θα μένη εδώ στην Ελλάδα. Τη συλλάβανε τυχαία σε είχαμε για αύριο, θα μπορέσουμε να τις ξεκινήσουμε μπλόκο, επειδή δε φορούσε στο μπράτσο της το και ίσως να τις τελειώσουμε από σήμερα! Αστέρι του Δαβίδ, καθώς ήταν υποχρεωμένη. Θα - Δεν καταλαβαίνω, κύριε Ταγματάρχα! τη μεταφέρουν στο Άουσβιτς, αλλά προηγουμένως, Η Κατερίνα ένιωσε ένα παγωμένο χέρι να της όπως άκουσα να λέει στο τηλέφωνο, ο Στρούνγκελ σφίγγει τα πνευμόνια και να της κόβει την ανάσα. θέλει να τής κάνει ο ίδιος κάποια πειράματα, κάποιες Το ύφος του Στρούνγκελ, όπως την κοίταζε, άρχιζε φυλετικές μετρήσεις ή κάτι τέτοιο, δεν κατάλαβα να μην της αρέσει. Να τη φοβίζει! καλά.

- Κάθισε! της φάνηκε πιο πολύ σαν διαταγή παρά σαν ευγενική προτροπή. Η Κατερίνα κάθισε - Πού κρατείται; - Στη Μέρλιν… Στο κολαστήριο της Γκεστάπο! με όλες τις αισθήσεις της σε επιφυλακή.

- Και εσύ τι θέλεις, να κάνεις, Κατερίνα; Σηκώθηκε αυτός. Με αργά βήματα πήγε και - Να την απαλλάξω από το ανθρωπόμορφο στάθηκε όρθιος, σχεδόν από πάνω της. Στα χέρια τέρας! Να τη λευτερώσω! Δεν ξέρω πώς, αλλά του έπαιζε μια λεπτή βέργα που τη χρησιμοποιούσε πρέπει να το κάνω πριν φύγω από εδώ μέσα!

- Δεν μπορείς να μπεις εκεί. Είναι σφηκοφωλιά. Ο Ταγματάρχης Στρούνγκελ περιεργα- Ζήτησε να την πάνε στο σπίτι του. Έχει, λέει, εκεί τα απαραίτητα ζόταν την Κατερίνα με το επίμονο αυθάδικο όργανα. βλέμμα του κυρίαρχου του παιχνιδιού. Ο τόνος - Πού μένει; - Στο Καλαμάκι. Σε μια μονο- του ήταν ειρωνικός… κατοικία κάπως απομονωμένη με μεγάλο κήπο ολόγυρα. Δεν ξέρω, πού ακριβώς. για να δείχνει τα απομακρυσμένα ψηλά σημεία στον - Πότε θα οδηγηθεί εκεί η Φριζή; χάρτη της Ελλάδος που βρισκόταν κρεμασμένος - Μπορεί και σήμερα το βράδυ! στον έναν τοίχο του δωματίου.

- Θα είναι μόνος του; - Τη γνώμη έχεις για την περίπτωση αυτής της - Μάλλον. Δεν ξέρω… Θέλει και παρέα; Χάννα Φριζή; Η Κατερίνα συνοφρυώθηκε παραξενεμένη.

- Θα πάμε μαζί! Θα ειδοποιήσω τον Βαλσάμη να - Ποια είναι; Δεν την ξέρω! μας βρει τη διεύθυνσή του. Μάλλον θα την ξέρει.

- Ε, πώς δεν την ξέρεις! Αφού σε είδα πως πρό- Γιώργο, σε ευχαριστώ! Θα επιστρέψω το απόγευμα στο γραφείο για να μην του δώσω υποψίες. σεχες καθώς μιλούσα στο τηλέφωνο για αυτήν. Ίσως μάθω και λεπτομέρειες.

- Έτυχε να ακούσω. Τίποτα παραπάνω! Δεν είχα - Να προσέχεις, μόνον, Κατερίνα! συγκρατήσει το όνομά της.

- Ακριβώς! Επειδή έτυχε να ακούσεις, θέλω ************* Ο Στρούνγκελ έδειχνε να είναι σε ευχάριστη τη γνώμη σου. Σαν ένθερμη οπαδός που είσαι του διάθεση, παρά το παράξενο βλέμμα του, όπου στο Εθνικοσοσιαλισμού, θα συμφωνείς, ασφαλώς, με τα βάθος του σπίθιζαν αστραπές μοχθηρίας. Αυτή την πειράματα βελτίωσης της Άριας φυλής του δόκτορα καλή διάθεση έδειξε βλέποντας την «Ειρήνη Φίλ- Μένγκελε, στο Μπιρκενάου. Δε συμφωνείς; τσου» να μπαίνει στο γραφείο. Τής χαμογέλασε.

- Ασφαλώς! Μα τι σχέση μπορεί να έχει με την - Γκούτεν Άμπεντ, Φροϊλάιν Φίλτσος… την καθαρότητα της Άριας φυλής; Δεν είναι Εβραία; υποδέχτηκε.

- Σύμφωνα με τον δόκτορα Μένγκελε, ακόμα Η Κατερίνα του αντιγύρισε το καλησπέρισμα και σε άτομα των κατωτέρων φυλών μπορούν να κάπως αιφνιδιασμένη από τον φιλικό του τόνο. υπάρξουν ευγενή στοιχεία, για την αξιοποίηση των

‘‘

’’

24

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

Ο ΦΡΟΥΡΌΣ ΔΕΝ ΠΡΌΛΑΒΕ ΝΑ ΑΝΤΙΔΡΆΣΕΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΠΡΟΣΔΌΚΗΤΗ ΕΠΊΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΎ - ΦΆΝΤΑΣΜΑ ΠΟΥ ΜΕ ΈΝΑ ΧΤΎΠΗΜΑ ΙΑΠΩΝΙΚΉΣ ΠΆΛΗΣ ΤΟΝ ΈΣΤΕΙΛΕ ΣΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΤΩΝ ΟΝΕΊΡΩΝ…

οποίων διεξάγονται συνεχείς έρευνες. Έχοντας την τιμή να συνεργάζομαι σε αυτό το προγιέκτ (πλάνο) με τον δόκτορα, προμηθεύω στις έρευνές του ο,τι κρίνω κατάλληλο. Η Φριζή βρίσκω ότι έχει κάποια σωματικά χαρακτηριστικά χρήσιμα στο έργο μας! Ο τόνος στη φωνή του Ταγματάρχη Στρούνγκελ ήταν φανερά ειρωνικός. Περιεργαζόταν επίμονα την Κατερίνα, αρχικά με το αυθάδικο βλέμμα του κυρίαρχου του παιχνιδιού. Κατόπιν, πήρε ενεργό μέρος στο σιχαμερό παιχνίδι του και η βέργα που κρατούσε και έπαιζε στο χέρι του. Άγγιξε με την άκρη της το πρόσωπο της κοπέλας. Ακολουθώντας τη γραμμή της μύτης της και κατόπιν των χειλιών της και του πηγουνιού της, καθώς και το μήκος του λαιμού της ίσαμε το ντεκολτέ της, περιέγραψε αργά, βασανιστικά τα όμορφα χαρακτηριστικά της. Ταυτόχρονα, της μιλούσε κι η φωνή του είχε έναν παράξενο βραχνό τόνο. Η Κατερίνα είχε απομείνει αποσβολωμένη ακίνητη, παγωμένη.

- Χμμ! Κι εσύ, Ιρένε... Κι εσύ, Ιρένε είσαι όμορφη... Πολύ όμορφη... Είσαι και Άρια. Μελαχρινή Άρια... Απόγονη της αρχαιοελληνικής ομορφιάς! Θα μπορούσες να δώσεις κάποια από

τα χαρακτηριστικά σου. Τα μαύρα μάτια σου, τα καστανά στιλπνά μαλλιά σου, τη στητή κορμοστασιά σου! Τα υπέροχα μακριά δάχτυλά σου φτιαγμένα μόνον για να παίζουν στο πιάνο σονάτες του Μπετόβεν. Τι λες; Η Κατερίνα πετάχτηκε όρθια, έντρομη.

- Όχι!

- Κάθισε κάτω! Δε σου είπα να σηκωθείς! Δεν τέλειωσα ακόμα! Ο Στρούνγκελ απροειδοποίητα χτύπησε με θυμωμένη δύναμη τη βέργα πάνω στο τραπέζι λίγα εκατοστά πλάι από την παλάμη της Κατερίνας, που στην προσπάθεια της να σηκωθεί, δοκίμασε να στηριχτεί από το γραφείο. Η λεπτή βέργα έσπασε σε δυο κομμάτια. Ο Στρούνγκελ κοίταξε για λίγο περιφρονητικά το κομμάτι που είχε απομείνει στο χέρι του και το πέταξε αδιάφορα. Στα χείλη του σχηματίστηκε ένα απαίσιο χαμόγελο και η αυλακιά στο μάγουλό του σχημάτισε ένα ακόμα πιο αποκρουστικό «χαμόγελο» καθώς πτύχωνε η επιδερμίδα του προσώπου του.

- Ξέρεις τι αποφάσισα, Φροϊλάιν; Να έρθεις μαζί μου στο σπίτι μου να γνωρίσεις από κοντά τη 25

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

Χάννα Φριζή! Θα μάθεις και για τις μεθόδους μας. θούσαν προσεκτικά αυτούς που έβγαιναν από το Σου υπόσχομαι θα διασκεδάσεις! ξενοδοχείο στο οποίο στεγάζονταν υπηρεσίες της Απολάμβανε τον τρόμο και την απόγνωση που Γκεστάπο. καθρεφτιζόταν στα μάτια της. ************* - …Θα διασκεδάσουμε! συμπλήρωσε συνοΤην ίδια ώρα, στο γραφείο του Ταγματάρχη των δεύοντας τη φράση του με ένα πρόστυχο γέλιο… Ες Ες, Όττο Στρούνγκελ, αυτός καθιστός πάνω στο Επέστρεψε στο γραφείο του και πίεσε το κου- γραφείο του και η Κατερίνα μαζεμένη στην καρέκλα δούνι στον τοίχο δίπλα του. Ο στρατιώτης που του δικού της, αντάλλασσαν βλέμματα με διαφορεεμφανίστηκε στην πόρτα, χαιρέτησε ναζιστικά και τικά συναισθήματα ο καθένας τους. περίμενε διαταγές. Ξαφνικά, ο Στρούνγκελ σπάει τη σιωπή. Ο τόνος της φωνής του είναι ο γνώριμος επιθετικός του - Να ετοιμαστεί το αμάξι μου σε μισή ώρα. Το μυαλό της Κατερίνας άρχισε να παίρνει έμπειρου ανακριτή. στροφές με πυρετική ταχύτητα προσπαθώντας να - Ας μπούμε στο ψητό κι ας μην κοροϊδευόμαβρει τρόπο να ειδοποιήσει τον Γιώργο, ο οποίος στε άλλο! Ποια είσαι, Ιρένε Φίλτσος; Πάντως όχι θα περίμενε να τη συναντήσει για να πάνε μαζί η Ιρένε Φίλτσος, που γράφει η πλαστή ταυτότητά στο Καλαμάκι. Όσο κι αν πίεζε το μυαλό της, δεν μπορούσε να βρει λύση στο πρόβλημά της. Χωρίζοντας το απόγευμα στο Η αλάνθαστη εξασκημένη διαίσθησή μικρό καφενεδάκι, κάποιο καμπανάκι είχε κουδουνίσει μέσα στο του, προειδοποιούσε το Παιδί-Φάντασμα ότι μυαλό του Γιώργου. Η διαίσθησή πίσω από την ηρεμία της κατάστασης, ελλόχευε του τον προειδοποιούσε ότι θα έπρεπε να έχει και μια εναλλα- θανάσιμος κίνδυνος για την Κατερίνα… κτική λύση σε περίπτωση που δε θα πήγαινε κάτι καλά. Τηλεφώνησε στον Μίλτο Βαλσάμη ζητώντας σου! Όποιος την έφτιαξε είναι εξαιρετικός τεχνίτης, του τη διεύθυνση του Στρούνγκελ. Όταν ο Γιώργος αλλά και πολύ ηλίθιοι εκεί στην Ειδική Ασφάλεια, τού εξήγησε για ποιον λόγο την ήθελε, ο Έλληνας που δεν το πήραν χαμπάρι. Θα πέσουν κεφάλια! πατριώτης ζήτησε να τον συνοδέψει και ο ίδιος. Όταν συνεργάζονται με την Γκεστάπο, θα πρέπει Ένιωθε την Κατερίνα σαν κόρη του. να είναι περισσότερο προσεκτικοί! Και απότομα, σχεδόν ουρλιάζοντας: Η υπηρεσιακή του ταυτότητα, καθώς και το - Ποια είσαι, Ιρένε Φίλτσος; υπηρεσιακό αυτοκίνητό του, θα ήταν πρώτης τάξης κάλυψη σε πιθανό μπλόκο Γερμανών ή Ιταλών μετά - Δεν καταλαβαίνω! απάντησε η Κατερίνα τραυτην ώρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας. λίζοντας, καθώς προσποιούταν ότι έχει τρομοκραΛίγο αργότερα, μια μαύρη σεντάν Πλύμουθ Ντε- τηθεί. λούξ ‘38 της Ειδικής Ασφάλειας ήταν παρκαρισμένη - Δεν ξέρεις; Να σου πω, λοιπόν εγώ, ποια είσαι! στη γωνία του στενού της οδού Καπνοκοπτηρίου, Είσαι η Κατερίνα, η γκελιίμπτε17 του επικηρυγμένου από όπου είχε οπτική επαφή με την είσοδο του τρομοκράτη Παιδί - Φάντασμα! ξενοδοχείου «Αλεξάνδρα» στην οδό Αβέρωφ. Συνεχίζοντας να ουρλιάζει με μάτια που πετούΟ Γιώργος Θαλάσσης και ο Μίλτος Βαλσάμης, σαν φωτιές άρχισε να πηγαινοέρχεται γύρω από την ο πράκτορας της Ειδικής Ασφάλειας και μέλος της Κατερίνα σαν θηρίο που γυρόφερνε το ανήμπορο πατριωτικής οργάνωσης του Παιδιού - Φάντασμα, θύμα του πριν την τελική του εφόρμηση. καλυπτόμενοι από το μισοσκόταδο παρακολου- Θέλατε να μάθετε ποιο είναι το σχέδιο μου για

‘‘

17Ερωμένη,

’’

αγαπημένη.

26

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

ΕΝΏ Ο ΓΙΏΡΓΟΣ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΏΝΕΙ ΤΟΝ ΤΑΓΜΑΤΆΡΧΗ ΣΤΡΟΎΝΓΚΕΛ, Ο ΒΑΛΣΆΜΗΣ Π Ρ ΟΛ Α Β Α Ί Ν ΕΙ Κ Α Ι ΠΥΡΟΒΟΛΕΊ ΠΡΏΤΟΣ ΤΟΝ ΓΕΡΜΑΝΌ ΣΤΡΑΤΙΏΤΗ, ΣΏΖΟΝΤΑΣ ΑΠΌ ΒΈΒΑΙΟ ΘΆΝΑΤΟ ΤΗΝ ΑΝΗΜΠΟΡΗ ΚΑΤΕΡΊΝΑ.

27

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

τη διάλυση των ληστοσυμμοριτών στο βουνό! Για αυτό σε βάλανε δίπλα μου! Έτσι δεν είναι; Η Κατερίνα δεν του αποκρίνεται. Τι να του αντιπεί, άλλωστε; Ο Όττο Στρούνγκελ συνεχίζει τον παραληρηματικό μονόλογό του.

- Μα είστε ερασιτέχνες μπροστά μου! Μπροστά στις Υπηρεσίες Ασφαλείας του Ράιχ! Η Ες Ντε18 Εξωτερικών Υποθέσεων ξέρει να κάνει καλά τη δουλειά της! Πέσατε σαν κουτάβια στην παγίδα που σας έστησα, όταν διαπίστωσα ποια είσαι! Η έκπληξη της Κατερίνας ήταν ειλικρινής. Παγίδα; Ο δαιμόνιος Ταγματάρχης, παρά την έξαρσή του, πρόλαβε να δει την απορία στο βλέμμα της. Κάγχασε σαρκαστικά.

- Άφησα να διαρρεύσει ότι η Επιχείρηση «Χάμμερ φον Τορ» («Σφυρί του Θωρ») θα στοχεύσει μόνον σε ένα σημείο από τα έξι που έχουν επιλεγεί… Το σημείο ήταν άκρως απόρρητο! Μόνον εσύ το ήξερες! Εγώ σε οδήγησα να το μάθεις, υποτίθεται κρυφά! Και τότε εσύ, δούλεψες για μένα! Η Κατερίνα παρακολουθούσε αποσβολωμένη, μην μπορώντας να καταλάβει σε τι είχε βοηθήσει άθελά της.

- Βασίστηκα στην οξυδέρκειά σου, πως θα πρόσεχες ότι στέγνωσα με το στυπόχαρτο έγγραφο που ανάφερε το όνομα του χωριού - στόχου. Προσποιήθηκα ότι θα πήγαινα ο ίδιος να δώσω τον φάκελο στον αγγελιοφόρο, αλλά μπήκα στο διπλανό δωμάτιο. Ο καθρέφτης από το άλλο δωμάτιο είναι διάφανη επιφάνεια που επιτρέπει να βλέπει κάποιος τι γίνεται εδώ μέσα χωρίς να γίνεται αντιληπτός. Σε έβλεπα και σου άφησα τον χρόνο να διαβάσεις το στυπόχαρτο και να σημειώσεις το όνομα του χωριού! Ας στο μαρτυρήσω τώρα που θα σου είναι άχρηστο! Δεν ισχύει! Η Επιχείρηση θα εξελιχτεί και στα έξι προγραμματισμένα μέτωπα, αφού όλες οι δυνάμεις των κατσαπλιάδων έχουν μετακινηθεί να προστατέψουν το χωριό που εσύ τους πληροφόρησες ότι μόνο αυτό θα δεχτεί όλη τη δύναμη του γερμανικού πυρός! Της Κατερίνας της κόπηκε η ανάσα! Η ψυχή της γέμισε ανείπωτο τρόμο για την καταστροφή που

Η Ρ Ω Σ

επρόκειτο να πέσει στο αντάρτικο της υπαίθρου και που άθελά της θα την έχει προκαλέσει η ίδια! Και που τώρα είναι ανήμπορη να αποτρέψει. Ο Στρούνγκελ πιο πολύ ένιωσε παρά είδε στην έκφρασή της τον τρόμο και κάγχασε για μια ακόμα φορά με εκείνη τη σαρδόνια γκριμάτσα.

- Και στην αποκάλυψη της πραγματικής σου ταυτότητας με οδήγησες εσύ η ίδια… Πρέπει να δεχτείς ότι ήσουν πολύ ύποπτα προσεκτική στο να μην προδίδεις τα ίχνη σου. Ο,τι έπιανες, φρόντιζες να τρίβεις το σημείο εκείνο ανεπαίσθητα, παραμορφώνοντας τα δακτυλικά σου αποτυπώματα. Αυτό ακριβώς με έκανε να σε υποψιαστώ. Μια μόνο φορά ξεχάστηκες και ήταν η μοιραία! Όταν μου έφερες το ποτήρι με το νερό που είχα ζητήσει. Ήταν πολύ εύκολο για τα αρχεία της Γκεστάπο να βρουν και να επιβεβαιώσουν σε ποια ανήκαν αυτά τα δαχτυλικά αποτυπώματα. Στην Κατερίνα! Κοίταξε το ρολόι του.

- Είναι ώρα να πηγαίνουμε… Δεν είναι σωστό η Φράου Φριζή να μας περιμένει περισσότερο! Πίεσε το κουδούνι στον τοίχο και εμφανίστηκε ο στρατιώτης - φρουρός.

- Οδήγησε τη Φροϊλάιν στο αυτοκίνητό μου. Πρόσεχέ την, είναι κρατούμενη! Ο στρατιώτης πρότεινε το μάουζερ σημαδεύοντας την Κατερίνα και της έκανε νόημα να προχωρήσει μπροστά του. Αυτή, παραδομένη στη μοίρα της προχώρησε πρώτη. Ο Στρούνγκελ την παρατηρούσε με ύφος αγέρωχο. Φόρεσε τα δερμάτινα γάντια του και το πηλίκιό του και ακολούθησε τρίτος.

************* Το σαλόνι της επιταγμένης βίλας στο Καλαμάκι ήταν επιπλωμένο με βαριά και ακριβή επίπλωση, σημάδι ότι ο κανονικός ιδιοκτήτης του σπιτιού θα πρέπει να ήταν ευκατάστατος. Ο Στρούνγκελ, καθισμένος αναπαυτικά στη βαθιά δερμάτινη μπερζέρα σημάδευε με το λούγκερ του την Κατερίνα που στεκόταν όρθια στη μέση του δωματίου.

- Όπως κατάλαβες, Κατερίνα, η Χάννα Φριζή δεν υπάρχει! Ήταν ένα φανταστικό πρόσωπο επινοημένο από μένα, για να σου εξάψω τη φαντασία σου να θελήσεις να μάθεις, όπως και το τηλεφώνημα που είχες ακούσει ήταν ψεύτικο. Ωστόσο, η Χάννα Φριζή θα υπάρξει για λίγο και τον ρόλο της θα τον

18Υπηρεσία Ασφαλείας του Ράιχσφυρερ των Ες Ες. Υπηρεσία Πληροφοριών των Ες Ες και στελεχωμένη από την αφρόκρεμα των Ες Ες και της Γκεστάπο.

28

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

παίξεις εσύ, όσο πειστικά έπαιξες και τον ρόλο της Ιρένε Φίλτσος! Εκτός, αν… Άφησε τη φράση του μετέωρη.

- Τι θες από μένα, Γερμανέ; έκανε περιφρονητικά η Κατερίνα. Ο Ταγματάρχης των Ες Ες σηκώθηκε από τη βαθιά πολυθρόνα του, ξεκουμπώνοντας τα δυο πάνω κουμπιά της στολής του σαν να τον έπνιγαν. Πλησίασε αργά την Κατερίνα. Το πρόσωπό του είχε αναψοκοκκινίσει, το ασπράδι των ματιών του έμοιαζε φλογισμένο. Παράξενη βραχνάδα έκανε τη φωνή του να κομπιάζει. Βαριανάσαινε.

- Θέλω να μείνεις εδώ! Μαζί μου! Ένα κύμα ναυτίας και αηδίας έφτασε από τα σωθικά της ίσαμε το στόμα της. Με βία το συγκρά-

ο δόκτωρ Μένγκελε! Είσαι, βλέπεις, ένα εξαίρετο δείγμα μεσογειακής καλλονής, τόσο απαραίτητο στα ευγονικά πειράματά του για τη δημιουργία της «Ύμπερμένσχλιχεν Ράσσε» («Υπεράνθρωπη Φυλή»), όπως την έχει εμπνευστεί ο μεγάλος μας Φύρερ! Ή και μπορεί να σε βρει ιδανική για τα πειράματά του στην κρυονική ιατρική! Προσωπικά, εκεί θα του προτείνω να σε χρησιμοποιήσει! Εκτός, αν, φυσικά, αποφάσισες να μείνεις εδώ μαζί μου, τελικά! Η πρώτη απελπισμένη σκέψη της Κατερίνας είναι να χιμήξει πάνω στο ανθρωπόμορφο τέρας που απείχε μια ανάσα - κι αυτή βρομερή - μακριά της. Από αυτή την απόσταση δε θα αστοχούσε! Θα την πετύχαινε και θα την απάλλασσε από το μαρτύριο που την περίμενε είτε έτσι, είτε αλλιώς! Ετοιμαζόταν να το κάνει. Το λούγκερ του Στρούνγκελ περί Η Κατερίνα ένιωθε την ανάσα του στο μενε αδίστακτο! Μα, όχι. Έπρεπε πρόσωπό της, πράγμα που έκανε την αηδία να ζήσει ελπίζοντας να καταφέρει να ειδοποιήσει τους πατριώτες για της για το ανθρωπόμορφο κτήνος, ακόμα πιο τον θανάσιμο κίνδυνο που τους περιμένει με υπεύθυνη αυτή, έστω έντονη… κι άθελά της. Κάτι της λέει μέσα της ότι ο τησε. Δεν κατάφερε να αρθρώσει τις λέξεις που αγαπημένος της θα πρέπει να βρίσκεται κάπου εκεί σχηματίζονταν στο μυαλό της. Ο Στρούνγκελ συνέ- κοντά έτοιμος να τη σώσει. Με αυτή τη σκέψη ηρέχισε να την πλησιάζει. Σχεδόν την είχε αγγίξει. μησε κάπως και αναζήτησε τρόπο να καθυστερήσει. Η Κατερίνα ένιωθε την ανάσα του στο πρόσωπό Το «όσο ζω, ελπίζω» που χαρακτήριζε τις πράξεις της. Πράγμα που έκανε την αηδία της ακόμα πιο του Γιώργου, το είχε μάθει κι αυτή και το πίστευε. έντονη. Προσπάθησε να κρατήσει την αναπνοή - Δέσε την και ξάπλωσέ τη στο τραπέζι… διέταξε της. Μάταια… ο Στρούνγκελ τον φρουρό που τον συνόδευε και του - Πολλές συμπατριώτισσές σου το έχουν κάνει έδειξε το τραπέζι της τραπεζαρίας στο βάθος του και βγαίνουν κερδισμένες! Γιατί όχι και εσύ; Αν, μεγάλου δωματίου με το γραφείο του ιδιοκτήτη και όμως, δε με θέλεις, αναχωρείς με την πρώτη αμα- την τραπεζαρία στον ίδιο χώρο. ξοστοιχία για Γερμανία στοιβαγμένη σε ένα βαγόνι Η Κατερίνα πήρε στάση ετοιμότητας περιμέγια ζώα μαζί με άλλες Εβραίες, επειδή τα χαρτιά νοντας να αμυνθεί στην πρόθεση του Γερμανού που θα σε συνοδεύουν θα γράφουν Χάννα Φριζή, στρατιώτη να τη δέσει. Ο Στρούνγκελ συνέχιζε να Εβραία! Προορισμός: Άουσβιτς. Εκεί που στην τη σημαδεύει με το λούγκερ του. πύλη του στρατοπέδου θα σε υποδεχτεί η ενθουσι- Θα πάρεις μια πρώτη γεύση, Κατερίνα, από ώδης επιγραφή: «Αρμπάιτ μαχτ φράι!». Και μετά τις περιποιήσεις που θα έχεις την ευχαρίστηση να βρίσκεσαι είτε στο μπλοκ τσεέν («δέκα»), στα εργα- απολαύσεις στο Μπίρκεναου και θα θυμάσαι πως στήρια του δόκτωρα Καρλ Κλάουνμπεργκ19, είτε αυτός που σου γνώρισε πρώτος την απόλαυση ήταν μπορεί να είσαι και τυχερή και να σε καλοδεχτεί ο Στούρμπανν - φύρερ των Ες Ες Όττο Στρούνγκελ!

‘‘

’’

19Γυναικολόγος

του Άουσβιτς που στείρωνε τα θύματά του για πειραματικούς σκοπούς με ανείπωτα βασανιστήρια. Δικάστηκε σαν εγκληματίας πολέμου στη «Δίκη των Ιατρών» αλλά καταδικάστηκε μόνο σε 25 χρόνια κάθειρξη από τα οποία εξέτισε μόνο τα οκτώ.

29

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Χα χα χα!

- Όχιιι! ούρλιαξε ανήμπορη η Κατερίνα, καθώς το σκοινί των δεσμών της τής έσφιγγε ασφυκτικά το κορμί!

************* Στο μεταξύ, λίγη ώρα νωρίτερα έξω στο κτήμα που περιέβαλλε τη μονοκατοικία, δυο σκιές προχωρούσαν έρποντας αθόρυβα στο σκοτάδι ανάμεσα στα οπωροφόρα του κήπου. Ήταν το Παιδί - Φάντασμα και ο Μίλτος Βαλσάμης. Είχαν αφήσει το αυτοκίνητο της Ειδικής Ασφάλειας αρκετά πιο μακριά για να μην κινήσουν υποψίες και περίμεναν να αναχωρήσει η κούρσα του Ταγματάρχη με τους συνοδούς του.

- Ίσαμε τώρα δε συναντήσαμε κανένα εμπόδιο...

- Πέρα από το καλώδιο του συναγερμού που είδαμε έγκαιρα και τ’ αποφύγαμε… συμπλήρωσε ο Βαλσάμης.

- Δεν ξέρουμε, όμως πόσους φρουρούς έχει στο σπίτι. Είναι αδιανόητο να μένει μόνος του σε αυτή την ερημιά.

- Ε, τότε το μόνο που μένει να κάνουμε είναι να ενεργοποιήσουμε τον συναγερμό και να κρυφτούμε ή να τους αντιμετωπίσουμε... έκανε σκεφτικός ο πατριώτης πράκτορας της Ειδικής Ασφάλειας.

- Θα χάσουμε το στοιχείο του αιφνιδιασμού και μπορεί η Κατερίνα να κινδυνέψει από απρονοησία μας… Ο Γιώργος που είχε το χάρισμα να βλέπει στο πιο πυκνό σκοτάδι σαν να είναι μέρα, χάρη σε μια χειρουργική επέμβαση που τού είχε γίνει στα μάτια του, σάρωσε τον κήπο με το βλέμμα του και κάπου κοντά στην εξώπορτα διέκρινε τη σιλουέτα ενός φρουρού που καθόταν σε ένα παγκάκι του κήπου, κρατώντας στην αγκαλιά του το ντουφέκι του.

- Εκεί πέρα είναι ένας φρουρός. Είναι καθιστός και δε διακρίνεται καλά…. ψιθύρισε στον σύντροφό του ο Γιώργος. Θα ανέβω σε εκείνο το δέντρο. Ρίξε μια πέτρα προς τα εκεί να προκαλέσουμε την προσοχή και μόλις σταθεί κάτω από το δέντρο, άφησε τον σε μένα! Ο Γιώργος σκαρφάλωσε αθόρυβα σαν αίλουρος στο δέντρο και κρύφτηκε στην πυκνή φυλλωσιά του. Ο Βαλσάμης βρήκε μια πέτρα, τη ζύγιασε και την εκσφενδόνισε με δύναμη σημαδεύοντας τον κορμό. Ο θόρυβος ξάφνιασε τον φρουρό που προσεκτικά πλησίασε στο δέντρο σαρώνοντας με τη δέσμη του

Η Ρ Ω Σ

φακού του ολόγυρα. Ο κρυμμένος πίσω από ένα άλλο δέντρο Βαλσάμης εκσφενδόνισε ακόμα μια πέτρα φροντίζοντας να σκάσει πλάι στο δέντρο που κρυβόταν ο Γιώργος. Ο φρουρός σχεδόν κοντά εκεί με ένα σάλτο βρέθηκε πλάι στον κορμό, αλλά δεν είδε τίποτα το ύποπτο. Ένας όγκος ξεχώρισε από κλαδιά και έπεσε με φόρα στον ανύποπτο φρουρό, που δεν πρόλαβε ούτε καν να αντιδράσει ακούγοντας το ελαφρύ θρόισμα των κλαδιών, καθώς περνούσε ανάμεσά τους το κορμί του Γιώργου. Το δυνατό κοφτό χτύπημα της παλάμης του Παιδιού - Φάντασμα στη βάση του κρανίου του Γερμανού ήταν αρκετό για να τον στείλει στον κόσμο των ονείρων. Με γρήγορες κινήσεις του έβγαλαν τις μπότες και τη ζώνη του παντελονιού του και τα σκόρπισαν πετώντας τα μακριά. Το ίδιο έκαναν και με το ντουφέκι και τις σφαίρες. Και να συνερχόταν γρηγορότερα, από όσο υπολόγιζε ο Γιώργος, θα ήταν ανίκανος να κάνει κάτι. Η πίσω πόρτα της κουζίνας ήταν ξεκλείδωτη. Μπήκαν αθόρυβα και προχώρησαν στον διάδρομο. Στο βάθος ακουγόταν η φωνή του Ταγματάρχη και από μια χαραμάδα ξεπρόβαλλε μια φωτεινή δέσμη. Ετοιμάζονταν να σπρώξουν την πόρτα και να εισβάλλουν στο σαλόνι όταν η άγρια κραυγή απελπισίας της Κατερίνας έκανε το αίμα του Γιώργου να παγώσει στις φλέβες του.

- Όχιιι! Χωρίς να πάρει καμιά προφύλαξη, χωρίς να δει πόσοι βρίσκονταν στο δωμάτιο, αν ήταν οπλισμένοι και πού βρίσκονταν, ο Γιώργος βρέθηκε με ένα πήδημα σχεδόν στο μέσο του μεγάλου δωματίου - Κατερίνα! μούγκρισε με αγωνία.

- Γιώργο! Καλά είμαι! Πρόσεχε! Δε χρειαζόταν δεύτερη ειδοποίηση το Παιδί - Φάντασμα. Σχεδόν ούτε η πρώτη ήταν απαραίτητη. Αστραπιαία έστρεψε το πιστόλι του προ του Στρούνγκελ και χωρίς σχεδόν να σημαδέψει από την κάννη του ξεπήδησε φωτιά και καυτό ατσάλι με στόχο το λούγκερ του Γερμανού. Τού το απέσπασε πετώντας το μακριά. Ξεστομίζοντας μια βλαστήμια στη γλώσσα του, ο Γερμανός έκανε να κινηθεί εναντίον του Γιώργου, την ίδια ώρα που η εύστοχη βολή από το πιστόλι του Βαλσάμη έβαζε οριστικό τέλος στα όνειρα του στρατιώτη των Ες Ες να γνωρίσει την κυριαρχία του

30

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΈΛΛΗΝΕΣ ΠΑΤΡΙΏΤΕΣ ΚΟΥΒΑΛΟΎΝ ΚΑΙ ΚΡΎΒΟΥΝ ΣΤΟ ΠΟΡΤ-ΜΠΑΓΚΆΖ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΉΤΟΥ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΉΣ ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ ΤΟΝ ΑΝΑΊΣΘΗΤΟ ΌΤΤΟ ΣΤΡΟΎΝΓΚΕΛ…

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

ΝΑ ΕΙΔΟΠΟΙΉΣΕΙΣ, ΜΊΛΤΟ ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΙΚΟΎΣ ΠΡΆΚΤΟΡΕΣ ΝΑ ΤΟΝ ΠΑΡΑΛΆΒΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΝ ΦΥΓΑΔΕΎΣΟΥΝ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΌΠΕΔΟ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΏΝ ΠΟΛΈΜΟΥ ΣΤΗ ΜΈΣΗ ΑΝΑΤΟΛΉ.

χιλιόχρονου Ράιχ. Το λάθος ήταν δικό του, καθώς είχε στρέψει το όπλο του στην ανυπεράσπιστη Κατερίνα και ετοιμαζόταν να πυροβολήσει. Το λάθος του Στρούνγκελ ήταν ότι δεν είχε πληροφορηθεί ότι ο Γιώργος Θαλάσσης ήταν από τους τελειότερους γνώστες της ιαπωνικής πάλης και ότι η αίσθηση ότι κινδύνευε η αγαπημένη του, πολλαπλασίαζε με θυμό τη δύναμή του. Ο Γερμανός το πληροφορήθηκε καθώς, χωρίς να το καταλάβει βρέθηκε να ταξιδεύει στον αέρα μέχρι που το κεφάλι του συγκρούστηκε με τον απέναντι τοίχο. Έπεσε βαριά στο πάτωμα και έμεινε ακίνητος με τις αισθήσεις του χαμένες. Στο μεταξύ, ο Βαλσάμης είχε κόψει με τον σουγιά του τα δεσμά της Κατερίνας που έτρεξε κι έπεσε κλαίγοντας από χαρά στην αγκαλιά του Γιώργου.

- Γιώργο, ο κίνδυνος είναι θανάσιμος για τις έξι περιοχές. Στην πραγματικότητα, με την Επιχείρηση εκκαθάρισης «Το Σφυρί του Θωρ» οι Γερμανοί θα πραγματοποιήσουν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με βαρύ οπλισμό και στις έξι περιοχές που έχουν αποδυναμωθεί εξαιτίας της μεταφοράς του συνόλου των αντάρτικων ομάδων στη Βίνιανη! Αυτό ήταν το πραγματικό σχέδιο του Στρούνγκελ, το οποίο το

ήξεραν μόνον οι επιτελείς της Βέρμαχτ! Όλα τα υπόλοιπα ήταν ψεύτικα σχέδια αποπροσανατολισμού μας και διάσπασης των δυνάμεών μας. Πρέπει κάτι να κάνουμε γρήγορα.

- Ναι, Κατερίνα! Θα κάνουμε! Για την ώρα, φύγε εσύ με τον Μίλτο και πάρτε μαζί σας και τον Ταγματάρχη. Θα τον κρατήσετε στο κρησφύγετο 3 της Νέας Σμύρνης. Θα πάτε από τους μέσα δρόμους της Αμφιάλης μην και πέσετε σε κανένα μπλόκο που δε θα μπορέσετε να δικαιολογήσετε έναν αναίσθητο Γερμανό αξιωματικό στο πορτ μπαγκάζ!

- Κι εσύ, Γιώργο; ρώτησε με αγωνία η Κατερίνα.

- Εγώ θα μείνω να ψάξω μήπως βρω κανένα ενδιαφέρον έγγραφο…

- Και πώς θα γυρίσεις από αυτήν την ερημιά εδώ; - Θα με φέρει στην Αθήνα αύριο το πρωί το αυτοκίνητο του Στρούνγκελ! απάντησε με αινιγματικό χαμόγελο ο Γιώργος… Μην ανησυχείς για μένα! Η Κατερίνα ήξερε πως κάθε αντίρρησή της θα ήταν μάταιη και δεν επέμεινε. Μετέφεραν κι οι τρεις τους τον αναίσθητο και δεμένο Γερμανό αξιωματικό στο αυτοκίνητο της Ασφάλειας και τον στρίμωξαν στο πορτ - μπαγκάζ.

31

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Ο Γιώργος επιστρέφοντας στη βίλα, φρόντισε να δέσει και τον αναίσθητο Γερμανό στρατιώτη στον κήπο και με ένα καροτσάκι για τις κηπευτικές εργασίες τον κουβάλησε και τον άφησε να κοιμάται στην κουζίνα.

Η Ρ Ω Σ

- Και εκεί θα μείνει μέχρι να φυγαδευτεί για το στρατόπεδο κρατουμένων εγκληματιών πολέμου στη Μέση Ανατολή.

- Δε θα τον δικάσουμε εμείς εδώ; - Δε θα ήταν δίκαιο. Στοιχεία για συμμετοχή του στο ολοκαύτωμα του Κάνδανου έχουμε μόνο από ό,τι είπε ο ίδιος στην Κατερίνα. Δεν έχουμε ντοκουμέντα. Αντίθετα, έχει ένα πλούσιο επίσημο βιογραφικό για σφαγές σε άλλες χώρες και συμμετοχή στα φρικιαστικά πειράματα του Άουσβιτς. Ο Στρούνγκελ ανήκει στη δικαιοσύνη και στην τιμωρητική δικαιοδοσία των ελευθέρων λαών, Μίλτο! Έχεις δίκιο, Γιώργο!

- Η παράσταση τελειώνει εδώ! Κράτησε και κρύψε αυτούς τους φακέλους. Έχουν πολύτιμα στοιχεία με σχέδια που θα εκπονούσε για τη γερμανική διοίκηση εδώ στην Ελλάδα, αλληλογραφία του με το αφεντικό του στο Βερολίνο τον Χίμμλερ και κάποιους καταλόγους με χρήσιμα ονόματα: Έλληνες μυστικούς καταδότες της Γκεστάπο και Γερμανούς πράκτορες της SD. Χρήσιμες πληροφορίες. Α, εδώ είναι και αντίγραφο της διαταγής που εκδόθηκε από τον Ταγματάρχη για την εκκίνηση των μονάδων της Επιχείρησης «Το Σφυρί του Θωρ». Δυστυχώς δεν μπορούμε πια να τη ματαιώσουμε! Μέχρι αύριο θα έχουν φτάσει στους στόχους τους!

- Τι κάνουμε, τότε, Γιώργο; ρώτησε με αγωνία ο Μίλτος Βαλσάμης.

- Το έκανα ήδη!

- Τι; - Λέγεται Επιχείρηση «Σάλπισμα της Νίκης!».

- Δεν καταλαβαίνω!

- Ειδοποίησα, μέσω του συνδέσμου των συμμαχικών πρακτόρων στην Αθήνα, το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο να σηκωθούν έξι σμήνη βομβαρδιστικών σήμερα το βράδυ και να αδειάσουν από ένα γερό φορτίο το καθένα τους στις συντεταγμένες που τους έδωσα. Θα έχουμε νέα, ελπίζω καλά, αύριο το πρωί!

- Θα έχουμε! Επιχείρηση με τέτοια ονομασία «Σάλπισμα της Νίκης» - είναι ο καλύτερος οιωνός!

- Και το αστείο, ξέρεις ποιο είναι, Μίλτο; Το «Σάλπισμα της Νίκης» δόθηκε από το τηλέφωνο στο σπίτι του Στρούνγκελ! Οι δυο άντρες ξέσπασαν σε δυνατά γέλια…

*************

Η κούρσα του Ταγματάρχη Όττο Στρούνγκελ σταμάτησε έξω από τα γραφεία της Γκεστάπο στην οδό Αβέρωφ. Ανταπόδωσε βιαστικά τον χαιρετισμό των φρουρών στην είσοδο και σχεδόν τρέχοντας, ανέβηκε στο γραφείο του. Με πυρετώδεις κινήσεις ξεφύλλισε κάποια ντοσιέ. Τα έκανε πακέτο, τα στερέωσε κάτω από τη μασχάλη του και βγήκε σχεδόν τρέχοντας από το γραφείο. Ζήτησε από τον οδηγό του αυτοκινήτου να βγει, κάθισε ο ίδιος στη θέση του οδηγού και με απότομο τίναγμα της καρότσας, το αυτοκίνητο ξεχύθηκε στην άδεια Αχαρνών. Λίγα λεπτά αργότερα φρέναρε απότομα σηκώνοντας σύννεφο σκόνης έξω από το κτίριο που στεγαζόταν η Ειδική Ασφάλεια στην πλατεία Κυριακού. Έχοντας πάντα το πακέτο με τα ντοσιέ κάτω από τη μασχάλη του, πέρασε σαν σίφουνας την κεντρική είσοδο χωρίς να τολμήσει κάποιος να τον σταματήσει. Είχαν αναγνωρίσει τον αξιωματικό των Ες Ες και της Γκεστάπο, δηλαδή της προϊσταμένης αρχής τους. Ούτε που χτύπησε την πόρτα του γραφείου του Βαλσάμη. Οι τρεις άντρες που βρίσκονταν εκείνη τη στιγμή στο γραφείο γύρισαν ξαφνιασμένοι στην ανοιχτή πόρτα στο κατώφλι της οποίας στεκόταν ο Γερμανός σε κατάσταση βιασύνης που δε σήκωνε πολλές περιττές κουβέντες.

- Γκεε ράους! φώναξε απότομα δείχνοντας τους δυο άντρες που ήταν μαζί με τον Βαλσάμη... Ράους! Σνέλλ, σνελλ! Οι δυο άντρες υπάκουσαν και τσακίστηκαν να βγουν. Ο Βαλσάμης είχε μείνει άναυδος και έκπληκτος. Μόλις η πόρτα έκλεισε πίσω από τους δυο άντρες και προτού ο Βαλσάμης προλάβει να αρθρώσει λέξη, ο Στρούνγκελ έσκασε στα γέλια.

- Έπεισα για Γερμανός, ε; σχολίασε ελληνικά και συνέχισε να γελάει!

- Γιώργο! Ξάφνιασες και μένα, που ήμουν σίγουρος ότι ο Στρούνγκελ ήταν δεμένος και φιμωμένος στο καταφύγιο της Νέας Σμύρνης. ΤΕΛΟΣ 32

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

Η ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ Του Γιώργου Βλάχου

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΞΑΝΑΡΧΟΝΤΑΙ «Σατιρικός εφιάλτης» αυτοχαρακτηριζόταν στα ζενερίκ της η ταινία ή αλληγορική σάτιρα κατά τους κριτικούς και ιστορικούς. Yπήρξε από τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες του Ελληνικού Κινηματογράφου, καθώς και του Αλέκου Σακελλάριου του οποίου υπήρξε η πρώτη σκηνοθετική παρουσία. Η αλληγορία στην υπόθεση της ταινίας, «παίζοντας» με το ενδεχόμενο μιας νέας γερμανικής Κατοχής, αναφερόταν στην έξω από το φιλμικό παρόν δεινή επικαιρότητα. Στην ύπαιθρο μαινόταν ο ανελέητος αδελφοκτόνος εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος το 1948 - χρονιά της ταινίας - βρισκόταν στην κορύφωσή του. Η υπόθεση εκτυλίσσεται λίγο μετά την Απελευθέρωση σε μια αυλή λαϊκής αθηναϊκής συνοικίας, μικρόγραφη δομή της τότε ελληνικής κοινωνίας, καθώς στον ίδιο χώρο συνυπάρχουν αριστεροί από τη μια μεριά, δεξιοί από την άλλη. Και οι δυο παρέες με τις εμμονικές πεποιθήσεις τους και τις κόντρες τους. Ανάμεσα τους ο Θεόδωρος Γκινόπουλος (Βασίλης Λογοθετίδης), το κεντρικό πρόσωπο του έργου, ένας φιλήσυχος απολιτίκ χαρακτήρας που βιώνει την τραγωδία του Εμφυλίου μέσα από τις διαμάχες των αλληλομισούμενων γειτόνων και φίλων του, που προσπαθεί να τους κάνει να μονιάσουν, όπως τότε στην Αντίσταση κατά του Κατακτητή. Ξυπνώντας απότομα από έναν μεσημεριάτικο υπνάκο του, ο Θόδωρος διαπιστώνει έντρομος πως οι Γερμανοί είχαν επιστρέψει και ο ελληνικός λαός ζούσε και πάλι στη φρίκη, στον φόβο και στην πείνα μιας δεύτερης Κατοχής, χειρότερης από την πρώτη! Οι άντρες της αυλής, κυνηγημένοι από τους Γερμανούς κρύβονται σε μια νευρολογική κλινική, όπου ένας τρελός (Χρήστος Τσαγανέας) τους αιφνιδιάζει και κλέβει την παράσταση με το ουμανιστικό μήνυμα του μονολόγου του ο οποίος έχει μείνει κλασικός στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου: «Άνθρωποι-άνθρωποι, προς τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός. Για όλους υπάρχει γη! Για όλους υπάρχει ήλιος!». Κάπου εκεί ξυπνάει και ο Θόδωρος από τον εφιάλτη του έχοντας περάσει το μήνυμα-έκκληση για ενότητα κι αδελφοσύνη των Ελλήνων. Υπήρξε η μεγάλη εισπρακτική επιτυχία της περιόδου 1947-48, όταν είχε κόψει 133.033 εισιτήρια στην πρώτη προβολή της Αθήνας, ενώ προβλήθηκε σε Α’ προβολή σε άλλες δυο ακόμα περιόδους μέσα στην ίδια δεκαετία και άπειρες φορές στην τηλεόραση. ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Φίνος Φιλμ ΧΡΩΜΑ: Α/Μ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 89’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1948 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αλέκος Σακελλάριος ΣΕΝΑΡΙΟ: Α. Σακελλάριος - Χρ. Γιαννακόπουλος (από το ομότιτλο θεατρικό τους έργο, 1946) ΜΟΥΣΙΚΗ: Κώστας Γιαννίδης

ΤΟ ΞΥΠΟΛΥΤΟ ΤΑΓΜΑ Ο πυρήνας της ταινίας βασίζεται σε πραγματικό γεγονός της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη το 1943. Οι Γερμανοί κατακτητές πέταξαν στο δρόμο τα 160 ορφανά παιδιά-τροφίμους του Ιδρύματος προκειμένου να επιτάξουν το κτίριο για αποθήκη υλικού. Τα παιδιά αυτά για να επιβιώσουν μόνα κι απροστάτευτα σε καιρό πολέμου και κατοχής, σχημάτισαν μια πολυμελή ηρωική οργάνωση-συμμορία, γνωστή στην Ιστορία ως «Το Ξυπόλυτο Τάγμα». Έκλεβαν τρόφιμα, φάρμακα, ρουχισμό κλπ. από τους Γερμανούς και τους μαυραγορίτες και τα μοίραζαν στους αναγκεμένους, κρατώντας για τον εαυτό τους μόνον τα ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Πίτερ Βουδούρης ΧΡΩΜΑ: Α/Μ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 110’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1953 ΣΕΝΑΡΙΟ: Νίκος Κατσιώτης (βασισμένο σε αληθινή ιστορία) ΜΟΥΣΙΚΗ: Μίκης Θεοδωράκης

33

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

απολύτως αναγκαία για την επιβίωσή τους. Η διερμηνέας των Γερμανών (Μαρία Κωστή) που συνεργάστηκε μαζί τους για μια διαφυγή και ο μαυραγορίτης (Νίκος Φέρμας) που τού έκλεψαν μερικούς τενεκέδες λάδι (κλοπή που παραλίγο να την πλήρωναν με τη ζωή τους) ήταν οι μόνοι δυο επαγγελματίες ηθοποιοί, καθώς όλοι οι υπόλοιποι ήταν παιδιά και ερασιτέχνες ηθοποιοί! Η ταινία, αν και γυρισμένη με φτωχά τεχνικά μέσα (π.χ. η κάμερα ήταν του… 1924!), υπήρξε άρτια τόσο τεχνικά, όσο και καλλιτεχνικά. Ευτύχησε να έχει σκηνοθέτη της τον Ελληνοαμερικανό Γκρεγκ Τάλλας (Γρηγόρης Θαλασσινός) στην πρώτη του και πιο γνωστή από τις πέντε επί ελληνικού εδάφους σκηνοθεσίες του, οπερατέρ έναν από τους πρωτεργάτες της ελληνικής κινηματογραφικής βιομηχανίας, τον Μιχάλη Γαζιάδη, του οποίου τα αριστουργηματικά φωτογραφικά πλάνα με δεκάδες ξυπόλυτα παιδικά πόδια σε αέναο τρεχαλητό, παρέπεμπε σημειωτικά σε ανάλογα πλάνα του Αϊζενστάιν (Θωρηκτό Ποτέμκιν). Τέλος, ευτύχησε να έχει και την επική μουσική υπόκρουση του Μίκη Θεοδωράκη στο πρώτο του score για τον Κινηματογράφο. Στη συνολική αποτίμησή της θεωρείται σαν μία από τις ελάχιστες απόπειρες για ένα ελληνικό παρακλάδι του ιταλικού νεορεαλιστικού Κινηματογράφου. Μεταξύ των διεθνών διακρίσεών της ήταν η υποψηφιότητά της για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας (The Barefoot Battalion) και το χρυσό βραβείο «Ντέιβιντ Ο’ Σέλζνικ», με το οποίο τιμήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου το 1954. Η ταινία κατατάχτηκε 3η ανάμεσα στις 21 ταινίες της σεζόν 1953-54 με 85.394 εισιτήρια. Στην τηλεοπτική της καριέρα προβλήθηκε και με τον αυθεντικό της τίτλο, αλλά και με τον πιο «πιασάρικο»: Οι Σαλταδόροι.

ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΓΕΝΝΑΙΩΝ Ιούνιος του 1941. H Μάχη της Κρήτης έχει λήξει με την ολοκληρωτική επικράτηση των Ναζί εισβολέων παρά την επική αντίσταση δέκα ημερών, όπου πρωταγωνίστησαν οι ηρωικοί κάτοικοι του νησιού. Η πλοκή της ταινίας δομείται στα χνάρια της εμπορικής συνταγής της εποχής κατασκοπικού θέματος, σε συνδυασμό με δραματική αισθηματική ιστορία δίχως περαιτέρω ιδεολογικές συγκρουσιακές αντιπαραθέσεις των πρωταγωνιστών. Η μυθοπλασία εστιάζει στην ειδική αποστολή που αναθέτει το ΣΜΑ σε έναν Έλληνα αξιωματικό (Αλέκος Αλεξανδράκης) να έρθει στην Κρήτη από τη Μέση Ανατολή και να συντονίσει τη δράση ομάδας σαμποτέρ που θα κατέστρεφαν στα λιμάνια του νησιού τις γερμανικές νηοπομπές με πολεμοφόδια για το «Άφρικα Κορπς» του Ρόμελ. Παράλληλα, θα πρέπει να κλέψει κι έναν φάκελο, με τους χάρτες των γερμανικών υποθαλάσσιων ανθυποβρυχιακών φραγμάτων στο Αιγαίο. Τον φάκελο τον έχει ο Γερμανός ταγματάρχης Έρχαρτ (Λυκούργος Καλλέργης), που είναι ερωτευμένος με την τραγουδίστρια στο καμπαρέ Ντόνα (Τζένη Καρέζη) και θέλει να την παντρευτεί! Η Ντόνα θα του κλέψει τον φάκελο και θα τον δώσει στον Έλληνα αξιωματικό με τον οποίο είχε δεσμό παλιότερα. Ο Έρχαρτ θα τη στείλει στο εκτελεστικό απόσπασμα και θα αυτοκτονήσει μη θέλοντας να αντιμετωπίσει την ατίμωση της ασυγχώρητης αμέλειάς του, ενώ ο Έλληνας αξιωματικός είχε ήδη επιστρέψει στο Κάιρο έχοντας ολοκληρώσει την αποστολή του. Στα highlights της ταινίας, που αποτελεί ήδη κομμάτι της φιλμικής ανθολογίας, είναι η σκηνή στο καμπαρέ, όπου η Καρέζη τη φορτίζει με δραματική ένταση καθώς ερμηνεύει το πασίγνωστο Μην τον Ρωτάς τον Ουρανό με τον Γερμανό Ταγματάρχη απέναντί της να ανταλλάσσουν ματιές οδύνης και θυμού, γνωρίζοντας ήδη κι οι δυό τις τύχες τους από την κλοπή του φακέλου. Ανάμεσα στις 52 ταινίες της σεζόν 1959-1960 ήταν 4η σε εισπράξεις με 106.373 εισιτήρια. ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Ολύμπια Φιλμ ΧΡΩΜΑ: Α/Μ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 102’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1959 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Δημήτρης (Ντίμης) Δαδήρας ΣΕΝΑΡΙΟ: Ι. Β. Ιωαννίδης ΜΟΥΣΙΚΗ: Μάνος Χατζιδάκις

34

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

ΨΗΛΑ ΤΑ ΧΕΡΙΑ, ΧΙΤΛΕΡ! Κωμικοτραγική αντιπολεμική σάτιρα που αφηγείται τις περιπέτειες δυο αντιηρώων, του Παναγή (Θανάσης Βέγγος) και του Ανέστη (Βασίλης Διαμαντόπουλος) που δε θέλουν να μπλέξουν με αντιστασιακές οργανώσεις, σαμποτάζ και διαδηλώσεις και το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να ικανοποιήσουν την πείνα τους και να διαφύγουν με καΐκι στη Μέση Ανατολή. Οι δυο φίλοι οι οποίοι είχαν χαθεί μεταξύ τους στην Κατοχή εξαιτίας κάποιου μπλόκου, συναντήθηκαν τυχαία πολλά χρόνια μετά. Η επανένωσή τους γίνεται αιτία να ανακαλέσουν στη μνήμη τους γεγονότα και ανθρώπους σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής με το αφηγηματικό φλας μπακ να καλύπτει σχεδόν το σύνολο της ταινίας. Οι περιπέτειές τους άρχισαν, όταν ενώ ετοιμάζονταν να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή, βρίσκουν μπροστά τους έναν τραυματισμένο αντιστασιακό, τον Περικλή (Σπύρος Καλογήρου). Αποφασίζουν να τον κρύψουν και να τον περιθάλψουν, αναβάλλοντας για λίγο τη διαφυγή τους. Η πράξη τους γίνεται γνωστή στους αντιστασιακούς κύκλους και τους προσεγγίζουν εκπρόσωποι από δυο διοργανώσεις αντίθετων πολιτικών παρατάξεων, οι οποίοι προσπαθούν να τους εντάξουν ο καθένας στη δική του οργάνωση. Αυτοί, όμως, σχεδιάζουν και οργανώνουν τη φυγή τους. Στο γερμανικό μπλόκο που πέφτουν, ο καθένας προσπαθεί να διαφύγει από διαφορετική πλευρά και χάνονται, ίσαμε που ξαναβρίσκονται και ξανασμίγουν στη διάρκεια μιας εκδρομής με φορτηγά. Η φτώχεια της παραγωγής λειτούργησε, ωστόσο, θετικά προσφέροντας αυθεντική κατοχική μιζέρια στην ταινία που ξεχώρισε για το ανθρώπινο και συγκινητικό σενάριο. Άρεσε, δε, στους κριτικούς που της απένειμαν το βραβείο της Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου Αθηνών, αλλά δεν είχε και την ανάλογη ανταπόκριση από το κοινό, αφού κατατάχτηκε 21η ανάμεσα στις 61 ταινίες της σεζόν 1961-62 με 31.630 εισιτήρια. ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ: Γ. Τρουμπής - Ν. Μήλας ΧΡΩΜΑ: Α/Μ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 80’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1962 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Ροβήρος Μανθούλης ΣΕΝΑΡΙΟ: Διονύσης Μήλας

ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ Με φόντο κι εξιστόρηση του μπλόκου της Κοκκινιάς στις 17 Αυγούστου του 1944, δηλαδή λιγότερο από έναν μήνα πριν από την Απελευθέρωση, ο Κύρου ενθέτει τη fiction πλοκή του ψυχολογικού δράματός του με τις επιρροές του ιταλικού νεορεαλιστικού Κινηματογράφου στο χρονικό πλαίσιο του εφιαλτικού ιστορικού συμβάντος. Απροειδοποίητα κι αθόρυβα, οι Γερμανοί κυκλώνουν μέσα στη νύχτα τη λαϊκή συνοικία της Κοκκινιάς και συλλαμβάνουν τον Κοσμά (Κώστας Καζάκος) όπου γιορτάζοντας τον γάμο του με τη Μυρτώ (Ξένια Καλογεροπούλου), είχε βγει να βρει κρασί. Τη γερμανική περίπολο οδηγεί γνωστός στον Κοσμά καταδότης, ο οποίος τον αναγκάζει να διαλέξει: ή να καταδώσει στους Γερμανούς τους πατριώτες που γνωρίζει ή να εκτελεστεί αυτός. Ο Κοσμάς, που ήταν μαυραγορίτης και όχι ήρωας, υποκύπτει στον εκβιασμό και φορώντας κι αυτός τη μαύρη κουκούλα των καταδοτών περιφέρεται ανάμεσα στους συγκεντρωμένους στην πλατεία Έλληνες, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η Αντιγόνη (Αλεξάνδρα Λαδικού) μια κοπέλα που έχει σταλθεί από τους αντάρτες του βουνού να οργανώσει τη λαϊκή Αντίσταση στη συνοικία. Αυτήν εξαναγκάζεται ο Κοσμάς να καταδώσει, αλλά πριν ο καταδότης την πλησιάσει, ο Κοσμάς τον πυροβολεί και τον σκοτώνει και ταυτόχρονα αποκαλύπτεται. Οι Γερμανοί στήνουν και αυτόν στη «Μάντρα» της Οσίας Ξένης και τον εκτελούν μαζί με όλους όσους είχαν υποδειχτεί από τους καταδότες ως αντιστασιακοί. Κατόπιν, οι Γερμανοί εκτέλεσαν και τους προδότες, δίκην κάθαρσης αρχαίας τραγωδίας. Η ταινία που εκπροσώπησε επίσημα την Ελλάδα στην Εβδομάδα Κριτικής στο Φεστιβάλ των Καννών το 1966, ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Grift Films ΧΡΩΜΑ: Α/Μ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 74’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1965 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Άδωνις Κύρου ΣΕΝΑΡΙΟ: Γεράσιμος Σταύρου (σε διασκευή Ζαν-Πολ Τορόκ & Άδωνι Κύρου) ΜΟΥΣΙΚΗ: Μίκης Θεοδωράκης

35

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

υπήρξε στο επίκεντρο πολλών και εντόνων συζητήσεων για την αποστασιοποιημένη ισορροπία της ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και στην ταινία μυθοπλασίας. Είχε καταταχτεί 36η στις 101 ταινίες της σεζόν 1965-66 με 165.426 εισιτήρια.

ΜΕ ΤΗΝ ΛΑΜΨΗ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ Κατοχικό δράμα που δεν περιγράφει ηρωικά κατορθώματα κάποιων αντιστασιακών, αλλά επικεντρώνεται στο τραγικό αδιέξοδο ενός γονιού, που πρέπει να διαλέξει ο ίδιος ποιο από τα παιδιά του θα ζήσει και ποια θα πρέπει να πεθάνουν! Η ταινία, που εμπνέεται από πραγματικό περιστατικό, κρατάει μια ξεχωριστή θέση στην ελληνική φιλμική θεματογραφία της Κατοχής. Θεωρείται και η καλύτερη του ταλαντούχου σκηνοθέτη αποφεύγοντας τις ηρωικές μεγαλοστομίες αντιστασιακού έπους από τη μια και την εύκολη συγκινησιακή φόρτιση με τους κώδικες του μελό από την άλλη. Η δολοφονία Γερμανού στρατιώτη κοντά σε κάποιο χωριό γίνεται η αιτία που ο επικεφαλής αξιωματικός του γερμανικού αποσπάσματος σπεύδει επί τόπου να διατάξει τη σύλληψη 30 νέων αντρών του χωριού και την εκτέλεσή τους ως αντίποινα. Ανάμεσα σε αυτούς που συνελήφθηκαν να εκτελεστούν ήταν και τα τρία αδέλφια (Γιώργος Φούντας, Ανέστης Βλάχος και Γιάννης Φέρτης). Ο πατέρας τους, ο γερο-Δημήτρης (Λαυρέντης Διανέλλος) ικετεύει τον Γερμανό αξιωματικό (Ζόρας Τσάπελης) να χαρίσει τη ζωή, τουλάχιστον σε έναν από τους τρεις. Ο Γερμανός δέχεται με τον όρο να διαλέξει ο ίδιος ο πατέρας τους, ποιον θα σώσει! Ο τραγικός πατέρας, που αγαπάει εξίσου και τα τρία αγόρια του, μην μπορώντας να αντέξει το αδιέξοδο στην κορύφωση της τραγωδίας, λίγα δευτερόλεπτα πριν από το «πυρ» του αποσπάσματος, καταρρέει νεκρός από συγκοπή. Η ταινία συμμετείχε στο 7ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1966 και κέρδισε τρία αργυρά βραβεία: Ανδρικού Ρόλου (Φούντας), Σεναρίου (Γλυκοφρύδης) και Μουσικής (Λεοντής). Μολονότι δε, ότι ήταν ανεξάρτητη παραγωγή με όλα τα προβλήματα διανομής της, ήταν σε εισπράξεις 32η στις 117 ταινίες της σεζόν 1966-67 με 182.275 εισιτήρια στην πρώτη προβολή της Αθήνας. ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Γ. Στεργίου ΧΡΩΜΑ: Α/Μ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 100’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1966 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ / ΣΕΝΑΡΙΟ: Πάνος Γλυκοφρύδης ΜΟΥΣΙΚΗ: Χρήστος Λεοντής ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ / ΟΠΕΡΑΤΕΡ: Συράκος Δανάλης

ΤΟ ΚΑΝΟΝΙ ΚΑΙ Τ’ ΑΗΔΟΝΙ Σπονδυλωτή ταινία τριών αυτόνομων ιστοριών με θεματικό τους άξονας τη συμπεριφορά Ελλήνων κάτω από ξένο ζυγό. Η πρώτη από τις ιστορίες, Ο Κρυφός Αρραβώνας, διαδραματίζεται στην Κύπρο το 1957, όπου το νησί ήταν κάτω από αγγλικό ζυγό και βρίσκεται έξω από τα θεματικά όρια. Η δεύτερη, Το Ρολόι, είναι μια σπινθηροβόλα κωμωδία στη Σύρο του 1943 στη διάρκεια της ιταλικής Κατοχής. Ο Ιταλός στρατιωτικός διοικητής του νησιού (Γιώργος Δάνης) θέλει όλα να δουλεύουν στην εντέλεια και προσπαθεί με κάθε τρόπο να βοηθήσει, παρέχοντας τα χρειαζούμενα, ώστε να δουλέψουν, μα οι Έλληνες μη σεβόμενοι τις ιταλικές δυνάμεις Κατοχής εκμεταλλεύονται τις καλές προθέσεις του. Στην τρίτη, Οι Αντίπαλοι, μια πικρή σουρεαλιστική σάτιρα, που διαδραματίζεται στην Πάτρα το 1944, ο πλούσιος ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Σίσυφος Φιλμ ΧΡΩΜΑ: Α/Μ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 105’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1968 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Γιώργος και Ιάκωβος Καμπανέλλης ΣΕΝΑΡΙΟ: Ιάκωβος Καμπανέλλης ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Γιώργος Καβουκίδης - Συράκος Δανάλης ΜΟΥΣΙΚΗ: Νίκος Μαμαγκάκης

36

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

Έλληνας έμπορος (Διονύσης Παπαγιαννόπουλος) έχει αναγκαστεί να παραχωρήσει, ως επιταγμένο, ένα δωμάτιο του σπιτιού του σε Γερμανό αξιωματικό (Γιώργος Καμπανέλλης). Οι δύο άντρες μονομαχούν αμίλητοι, μόνον με τα βλέμματα, όπου η έχθρα και η δυσφορία είναι φανερή στον Έλληνα, που έχει βαλθεί να τον διώξει. Αντίθετα, από την πλευρά του Γερμανού υπάρχει διάθεση συνδιαλλαγής στο πλαίσιο της αναγκαστικής τους συμβίωσης, βοηθώντας, μάλιστα και στην απελευθέρωση αντιστασιακού (Κατράκης), φίλου του Έλληνα που είχε συλληφθεί. Και πάνω που ο Παπαγιαννόπουλος είχε αρχίσει να συμπαθεί τον Γερμανό, αυτός πρέπει να φύγει με μετάθεση. Στην κορυφαία σκηνή της ταινίας, στον αποχαιρετισμό τους - ρεσιτάλ παιξίματος και από τους δυο - επιτέλους ανταλλάσσουν τις πρώτες τους κουβέντες. Μόνο που αντί για λόγος είναι δυο σπαρακτικά… γαβγίσματα! Η ταινία απέσπασε τρία βραβεία (Σεναρίου, κριτικών Καλύτερης Ταινίας Μεγάλου Μήκους, κριτικών για το Καλύτερο Σενάριο) και τρεις ειδικές μνείες β’ Αντρικών Ρόλων στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, υπήρξε αρνητική έκπληξη η κατάταξή της ανάμεσα στις 108 της σεζόν 1968-69. Μόλις 92η με 24.309 εισιτήρια στην πρώτη προβολή στην Αθήνα.

ΤΙ ΕΚΑΝΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΘΑΝΑΣΗ; Πικρή σάτιρα με τραγικές προεκτάσεις από το γεγονός της ακούσιας συμμετοχής του πρωταγωνιστή στην Αντίσταση, κατ’ ορισμένους δε και αλληγορικά αντιχουντική σάτιρα με στόχο της το ανελεύθερο δικτατορικό καθεστώς της Αθήνας σε εκείνη την περίοδο. Οι κάτοικοι της Αθήνας υποφέρουν από την πείνα, ανάμεσά τους κι ο Θανάσης, που εξαιτίας της βρίσκεται μπλεγμένος σε δίκη κι από εκεί στη φυλακή, επειδή ψευδομαρτύρησε. Από παρεξήγηση τον μεταφέρουν σε φυλακή με αντιστασιακούς κρατουμένους και στο κελί που τον κλείνουν οι Ιταλοί, οι αντιστασιακοί κρατούμενοι ετοιμάζουν την απόδρασή τους. Ο Θανάσης, φοβούμενος, αρνείται να τους ακολουθήσει και είναι ο μόνος που βρίσκουν οι Ιταλοί δεσμοφύλακες. Για να αποφύγουν τις συνέπειες, επειδή ανάμεσα στους δραπέτες ήταν κι ένας επικίνδυνος σαμποτέρ, ο Ιβάν, παραδίδουν στους Γερμανούς τον Θανάση με τη διαβεβαίωση ότι πρόκειται για τον επικηρυγμένο Ιβάν! Οι Γερμανοί τον καταδικάζουν σε θάνατο και ο Θανάσης με το ντελιριακό ταμπεραμέντο του γνωστού… Βέγγου ανακατώνει τους πάντες και τα πάντα, πότε ως κυνηγημένος και πότε ως κυνηγός. Δραπετεύει, συλλαμβάνεται, δραπετεύει ξανά και κρατώντας ένα ραδιόφωνο, περνάει ανάμεσα από τους Γερμανούς, ενώ από το ανοικτό ραδιόφωνο ακούγεται ο ελληνικός εθνικός ύμνος. Φινάλε σουρεάλ, αλά Βέγγος, με πινελιές Τσάρλι Τσάπλιν. Χάρη σε αυτή την ταινία αναγνωρίστηκε η καλλιτεχνική στόφα του Θανάση Βέγγου να πηδά με άνεση από τις μπουφόνικες εκρήξεις του πληθωρικού του ταλέντου στις τραγικές μάσκες του θλιμμένου παλιάτσου.

H ταινία έχει βραβευτεί με τρία βραβεία στο 12ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1971: 1ου Ανδρικού Ρόλου στον Θανάση Βέγγο, Καλύτερης Καλλιτεχνικής Ταινίας και Σεναρίου. Στη σεζόν 1971-72 είχε καταταχτεί 1η σε 90 ταινίες με 640.471 εισιτήρια στην πρώτη προβολή της Αθήνας. ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Ντίνος Κατσουρίδης ΧΡΩΜΑ: Α/Μ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 85’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1971 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Ντίνος Κατσουρίδης ΣΕΝΑΡΙΟ: Ασημάκης Γιαλαμάς - Ντίνος Κατσουρίδης Δ/ΝΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: Γιώργος Αρβανίτης ΜΟΥΣΙΚΗ: Μίμης Πλέσσας

17 ΣΦΑΙΡΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΓΓΕΛΟ Δραματοποιημένη κινηματογραφικά η αντιστασιακή δράση και η εκτέλεση της 17χρονης ηρωίδας Ηρώς Κωνσταντοπούλου λίγες μέρες πριν από την Απελευθέρωση. Σε ευθεία γραμμή παρόντος φιλμικού χρόνου, ο φακός παρακολουθεί και καταγράφει γεγονότα από την αντιστασιακή δραστηριότητα της νεαρής μαθήτριας και ενεργού μέλους της ΕΠΟΝ από 37

ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ: Festival Film - ΕΚΚ ΧΡΩΜΑ: ΕΓΧ. ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 98’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1981 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Νίκος Φώσκολος - Τάκης Βουγιουκλάκης ΣΕΝΑΡΙΟ: Νίκος Φώσκολος Δ/ΝΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: Νίκος Μήλας ΜΟΥΣΙΚΗ: Ηλίας Ανδριόπουλος

Ο

Μ Ι Κ Ρ Ο Σ

Η Ρ Ω Σ

τη μέρα που μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα έως τέσσερα χρόνια μετά, ενώ αχνοχάραζε η μέρα της Απελευθέρωσης. Γνώστρια της γερμανικής γλώσσας, καθώς και άλλων τριών ακόμα ξένων γλωσσών, δε δίσταζε να επιτίθεται λεκτικά φανερά στους Κατακτητές, συμπεριφορά που ανάγκαζε συχνά τον πατέρα της να παρεμβαίνει με τις γνωριμίες του για να την αποσπά ακόμα και μέσα από τα υπόγεια δεσμωτήρια της Κοραή και της Μέρλιν. Η αντιστασιακή δράση της Ηρώς (Μαίρη Βιδάλη) αρχικά εξαντλούταν σε γράψιμο συνθημάτων στους τοίχους, μοίρασμα προκηρύξεων και σε μικροδιαδηλώσεις, ταυτόχρονα με την καθημερινή ανέμελη μαθητική της ζωή, αλλά λίγο πριν από την αποχώρηση των Γερμανών πήρε μέρος στην ανατίναξη γερμανικού στρατιωτικού τρένου με πυρομαχικά. Συνελήφθη και αφού βασανίστηκε για τρεις βδομάδες στο κολαστήριο της Μέρλιν, μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου στην πτέρυγα μελλοθανάτων. Η τύχη της είχε αποφασιστεί! Στην πτέρυγα των μελλοθανάτων συναντήθηκε με τη μεγάλη ηρωίδα του Αγώνα, τη Λέλα Καραγιάννη (Όλγα Πολίτου) που την εμψύχωνε για τη μεγάλη στιγμή. Εκτελέστηκε μαζί με άλλους 49 πατριώτες στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής στις 5 Σεπτεμβρίου 1944. Το κορμί της το γάζωσαν 17 σφαίρες. Όσα και τα χρόνια της σύντομης ζωής της. Στην κινηματογραφική σεζόν 1981-82 η ταινία έκοψε 135.336 εισιτήρια και κατατάχτηκε 9η στις 25 ταινίες της χρονιάς.

ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Είναι η αληθινή δραματική ιστορία του 34χρονου κομμουνιστή κρατούμενου στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, Ναπολέων Σουκατζίδη (Ανδρέας Κωνσταντίνου), ο οποίος αναγκάζεται λόγω της γνώσης του στη γερμανική γλώσσα να εκτελεί χρέη μεταφραστή στον διοικητή του στρατοπέδου Καρλ Φίσερ (Αντρέ Χένικε) στις ανακρίσεις κρατουμένων. Παρ’ ότι ο ίδιος προσπαθεί με τις μεταφράσεις των καταθέσεων να ελαφρύνει τη θέση των ανακρινομένων, προκαλεί, άθελά του, αισθήματα καχυποψίας στους αντιστασιακούς συγκρατούμενούς του για τον ρόλο που νομίζουν ότι τού έχουν αναθέσει οι Γερμανοί με το να βρίσκεται ανάμεσά τους. Ο θάνατος του Γερμανού στρατιωτικού διοικητή Πελοποννήσου σε ενέδρα ανταρτών, προκαλεί την εκδικητική μανία των Κατακτητών, όπου διατάσσεται ως αντίποινα η εκτέλεση 200 κομμουνιστών κρατουμένων από το στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Στη λίστα μελλοθανάτων που έστειλε η Κομμαντατούρ στο Χαϊδάρι συμπεριλαμβάνεται και το όνομα του Σουκατζίδη, αλλά ο Φίσερ επιχειρεί να τον αντικαταστήσει με άλλον, σώζοντάς του τη ζωή. Ο Σουκατζίδης αρνείται να εκτελεστεί άλλος στη θέση του και οδηγείται μαζί με τους υπόλοιπους στην Καισαριανή, όπου εκτελούνται την Πρωτομαγιά του 1944. Ήταν η μεγαλύτερη μαζική εκτέλεση στη διάρκεια της Κατοχής. Ο Σουκατζίδης, πριν μεταφερθεί στον τόπο της εκτέλεσης, καταφέρνει να στείλει ένα αποχαιρετιστήριο μήνυμα στην αδελφή του. Η ταινία που, ως στρατόπεδο Χαϊδαρίου, γυρίστηκε στο φυσικό ντεκόρ των φυλακών Ιτζεδίν Χανίων, απέσπασε τέσσερα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (Βραβεία Ίρις) για το 2018: Α’ Ανδρικού Ρόλου στον Ανδρέα Κωνσταντίνου, Καλύτερης Ενδυματολογίας στη Γιούλα Ζωιοπούλου, Καλύτερου Μακιγιάζ στην Έφη Ζαφειροπούλου και Ηχοληψίας στον Α. Σιδηρόπουλο. Ήταν επίσης υποψήφια για τα βραβεία: Β’ Αντρικού Ρόλου, Φωτογραφίας, Μοντάζ, Μουσικής και Ειδικών Εφέ. ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ: Παντελής Βούλγαρης - Cosmote ΧΡΩΜΑ: ΕΓΧ. ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 117’ ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 2017 ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Παντελής Βούλγαρης ΣΕΝΑΡΙΟ: Ιωάννα Καρυστιάνη - Παν. Βούλγαρης ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Σίμος Σαρκετζής ΜΟΥΣΙΚΗ: Αλέξανδρος Βούλγαρης

38