of the World’s Aviation

INTERVIEW

Een leven lang verzamelen

Bob Dros (74) is van kinds af aan geïnteresseerd in luchtvaart en had een bescheiden collectie vliegtuigplaatjes. Twintig jaar geleden begon hij met een vriend actief series en informatie te verzamelen. Nu is er de Engelstalige Encyclopedia of the World’s Aviation Cigarette and Trade Cards, voor elke luchtvaart-enthousiast.

DOOR MIREILLE BREGMAN

De geboren Texelaar begon al op zijn vijfde met het sparen van kauwgomplaatjes van vliegtuigen. Bob Dros steekt gelijk van wal: ‘Wat in 2003 begon met een klein geïllustreerd boekje over de Wright Flyers, kreeg een vervolg met deze Encyclopedia. Een vriend had een verzameling met Nederlandse en Britse plaatjesseries, maar wist weinig van de achtergrond ervan. Mijn nieuwsgierigheid bracht me ertoe meer plaatjes te verzamelen en informatie op te zoeken. Zo zijn we rond het jaar 2000 samen begonnen met wereldwijd contacten te leggen. Eerst via beurzen en verzamelaars en later via eBay, waar we zochten op “aviation” en “airplane cards”. Dat schoot behoorlijk op! Mijn vriend was een nachtbraker en zocht ook diverse andere websites af. ’s Ochtends kreeg ik dan bericht dat er iets nieuws te halen viel. Ik zocht dan overdag weer verder. Nadat we een jaar lang geen nieuwe items meer vonden, waren we blijkbaar uitgezocht en werd het tijd om informatie rond de card sets te verzamelen.’ Uiteindelijk ligt in 2020 een encyclopedie van 768 pagina’s in de winkel, waarin je maar liefst 1014 plaatjesseries uit 44 landen terugziet. Het boek is ingedeeld in periodes: de eerste ontwikkelingen in de luchtvaart rond 1910, het interbellum, de Tweede Wereldoorlog, de Koude Oorlog, en de tijd erna tot aan het jaar 2000. ‘In de tijd van de Eerste Wereldoorlog zie je bijvoorbeeld Duitse Wohlfahrtsmarken (welzijnszegels) die uitgegeven werden om weduwen van vliegeniers financieel te steunen. In die oorlog werd de luchtvaart ontwikkeld en betrokken bij de oorlog. Geruime tijd later zie je die vliegtuigen weer terug in Duitse verzamelalbums als nationale trots.’ ‘Soms kon je andere losse vliegtuigplaatjes sparen bij ontbijtgranen, waarvan ieder kind natuurlijk

een complete set wilde hebben. Denk aan de havermoutpakken van Honig en Quaker, en de cornflakes van Kellogg. Maar vooral zat er veel bij sigaretten, beschuit, kauwgom en chocolade. Een margarinefabrikant drukte vliegtuigafbeeldingen op het aluminiumfolie van de verpakking zodat ze niet zouden vervetten. Tegenwoordig worden plaatjesseries nauwelijks meer bij voedselproducten geleverd. Wel kun je nog gewoon losse sets kopen.’

Tijdens het vertellen pakt Dros steeds een object uit een doos. De tafel raakt bezaaid met een cornflakesdoos, albums en bouwplaten. Waar wordt de verzamelaar echt blij van? ‘Nou, bijvoorbeeld van albums uit Tsjechoslowakije. Via een Tsjechische verzamelaar ben ik eraan gekomen. Japanse afbeeldingen zijn ook zeldzaam en dus begerenswaardig! Er is moeilijk aan te komen omdat Japanners vrijwel geen informatie delen. In de Encyclopedia staat daarom ook maar één Japanse serie. Waar ik als liefhebber ook enthousiast van word, zijn de Duitse albums van voor de Tweede Wereldoorlog. In feite waren ze bedoeld als propaganda: andere Europese landen ontwikkelden een complete luchtvloot, maar Duitsland mocht dat niet door het Verdrag van Versailles van 1919. Ondertussen biedt zo’n album wel een prachtig overzicht van hoe Duitsland zijn toekomstige vijanden zag.’ Na jaren van intensief verzamelen had hij uiteindelijk een collectie van zo’n 35.000 afbeeldingen: losse sets en sets in albums. ‘In de Encyclopedia staan er iets meer dan 8000, omdat ik een selectie uit de complete series heb moeten maken. Soms was er bijvoorbeeld maar ruimte voor negen plaatjes uit een serie van zestig. Een vijfde in het boek heeft een louter militair thema. Het meeste daarvan komt uit de Tweede Wereldoorlog. Een klein deel van de series is rond de Golfoorlogen geproduceerd. Dat waren series van Amerikaanse makelij. Na 2000 zijn er nog maar weinig luchtvaartseries op de markt gebracht.’

De Engelstalige Encyclopedia is met recht een uniek overzichtswerk te noemen van een specialistisch stuk luchtvaartgeschiedenis. Achterin staat een overzicht van losse plaatjes die niet tot een set behoren en ook vind je er een index waarin je kunt zoeken op alfabet en op land. Verder heeft Dros ook grafieken en tabellen gemaakt met onderzoeksgegevens en korte biografieën geschreven van een aantal illustratoren van plaatjesseries die bepalend waren voor het boek. ‘Voor dit soort verzamelingen heb je een groot uithoudingsvermogen nodig en een vrouw die deze passie en toewijding toelaat, inclusief de vele objecten die ik het huis binnenhaal. Maar het kind in mij is blijven bestaan, ik vind het nog steeds opwindend.’

BOB DROS, ENCYCLOPEDIA OF THE WORLD’S AVIATION CIGARETTE AND TRADE CARDS, UITGEVERIJ GEROMY, 768 PAGINA’S (€ 139,00)