Interview Cornelis Hoefnagel

‘De luchtvaart was in die tijd behoorlijk gevaarlijk’

Wat begon als een persoonlijke zoektocht, is uiteindelijk een echt luchtvaartboek geworden. Silent Key laat niet alleen een persoonlijke kant zien van het korte leven van een KLM-radiotelegrafist, maar ook de ontwikkeling van de luchtvaart in Nederland. Alle feiten die erin staan, komen uit de eerste hand. Cornelis A. Hoefnagel vond een grote hoeveelheid informatie aan foto’s en dagboeken van zijn vader in zijn moeders kelder. Het boek werd een prachtige hommage aan zijn vader, Cornelis Hoefnagel.

DOOR JAN LOUWERS

Waarom heb je dit boek gemaakt?

‘Mijn vader is overleden toen ik drie was, hij was verongelukt met een KLM-toestel. Dus ik heb niet echt veel eigen levende herinneringen. Mijn moeder is in 2012 overleden en had me opgedragen alles wat geregeld moest worden te doen en dat ik ook vooral het huis moest opruimen. Toen ik het huis ging opruimen ontdekte ik allerlei dingen zoals dagboeken en fotoboeken van mijn vader, en logboeken van de militaire luchtvaart. Ze heeft dat bewaard in de kelder, zonder dat ik dat wist. Ze had wel de bedoeling dat ik dat ooit zou vinden, vijfenzestig jaar na de dood van mijn vader. Ik had geen idee wat ik ermee moest doen. ‘Ik vond ook een dagboek van mijn vader over de vluchten van de eerste vijf meidagen van 1940. Dat vond ik in keurig handschrift in potlood. Daar zat een inleiding bijgeschreven: aan den lezer. Er werd een uitleg gegeven waarom dit boekje geschreven was. Toen dacht ik: “Hé, mijn vader heeft waarschijnlijk de bedoeling gehad om het uit te geven, maar dat is nooit gebeurd. Zal ik dat doen?” Ik ben eerst met het dagboek aan de gang gegaan. Ik heb al die gegevens in de computer geschoven, op chronologische volgorde en later als een verhaal aan elkaar geschreven.’

Ik kan me voorstellen dat dit als een missie of hommage voelde.

‘Dat zeker. Ik vond het heel plezierig om eraan te werken. Het waren allemaal puzzelstukjes die ik niet wist over het leven van mijn vader. Dat vulde ik helemaal in. De enige spijt die ik heb is dat ik dit allemaal na de dood van mijn moeder heb gevonden, want er zijn natuurlijk een heleboel dingen die ik nog beter zou willen invullen door haar erover te vragen. Zij moest dat nog weten, maar dat wilde ze bewust niet. ‘Het vlieggebeuren van dit boek betreft veertien jaar rond de Tweede Wereldoorlog. In die tijd heeft mijn vader wereldwijd zoveel dingen meegemaakt. Veel meer dan de meesten in hun leven meemaken. Het dagboek was de kern van het verhaal. Vervolgens ben ik zijn opleidingstijd en zijn militaire tijd op vliegbasis Soesterberg gaan opschrijven. Daarna ben ik doorgegaan met de wederopbouw van de KLM in de naoorlogse jaren, de vluchten naar Amerika en Nederlands-Indië die toen werden opgezet. Het groeide van een dagboek over de mobilisatietijd en de eerste vijf oorlogsdagen uit tot een verhaal over zijn leven.’

‘Hé, mijn vader heeft waarschijnlijk de bedoeling gehad om het uit te geven, maar dat is nooit gebeurd. Zal ik dat doen?’

CORNELIS A. HOEFNAGEL, SILENT KEY. OVER HET KORTE, BEWOGEN LEVEN VAN EEN KLM-RADIOTELEGRAFIST ROND DE TWEEDE WERELDOORLOG, UITGEVERIJ GEROMY, 180 PAGINA’S (€ 28,90) Het boek eindigt plots met het fatale ongeval. Vertelde je het verhaal bewust op een chronologische manier?

‘Door het hele boek heen zie je dat de luchtvaart in die tijd behoorlijk gevaarlijk was. Er waren veel ongelukken. Ik beschrijf zestien Indonesië-reizen van mijn vader, elf daarvan hadden motorpech of andere stoornissen. Het zat er altijd in dat er iets misging.’

Er zitten enorm veel bijlagen achter in het boek. Waarom heb je die toegevoegd?

‘Dat zijn alle dingen die ik gevonden heb van mijn vader. Dat vergaat waarschijnlijk en op deze manier heb ik dat vastgelegd. Ik heb bewust al die bijlagen naar achteren gegooid, omdat het zoveel materiaal is dat het het verhaal veel te veel zou onderbreken. Het leuke is dat ik reacties krijg van lezers: sommige mensen zijn gegrepen door het verhaal en anderen vinden de bijlagen juist interessant. Laatst belde een meneer mij op, hij was toevallig op een luchtvaartbeurs waar hij mijn boek zag liggen. Hij had het

DECEMBER 2021 – 35 BOEKEN

Cornelis A. Hoefnagel

al eerder als een impulsaankoop gekocht. Het boek zei hem niet zoveel, maar hij werd getrokken door het woord radiotelegrafist. Als kind bouwde hij altijd radio’s. Toen hij het boek opensloeg, was hij zo verbaasd door de foto’s. Sindsdien heeft hij het al twee keer gelezen en is het zijn favoriete boek geworden. Op het laatst zei hij: “En wat ik nou zo leuk vind, meneer Hoefnagel, op pagina 162 noemt u mijn vader.” Zijn vader heeft dus ook bij de KLM gevlogen. Dat zijn dus de mensen die de tabellen het interessantst vinden.’

Ik beschrijf zestien Indonesië-reizen van mijn vader, elf daarvan hadden motorpech.

Heb je het idee dat je door het maken van dit boek dichter bij je vader bent gekomen?

‘Zeker. Ik heb een heleboel feitenkennis over het leven van mijn vader gevonden. Dat doet ook goed. Ik weet nog niet alles, maar ik ken hem nu beter. Ik heb bewondering gekregen voor wat hij als jonge man allemaal voor de kiezen gekregen heeft en hoe hij daarmee omging. Ik heb een zekere trots gekregen dat hij dat kon. Ik heb altijd, voor zover ik ze had, mooie herinneringen of ideeën over hem gehad en daardoor ook een grote interesse in de luchtvaart. Ik ben daarom zowel de uitgever Frank Venus, als de vormgever Luuk Boerman en fotograaf Piet Prins erg dankbaar voor het mooie boek, dat was mijzelf nooit gelukt. Ik ben heel erg tevreden met het resultaat.’