1
‘Kleine woorden en grote woorden’
Twee-en-een-half-jaar Centrum Beeldende Kunst Schiedam
2
Inhoudsopgave
02
Voorwoord Johan Grijzen
04
Leeswijzer
06
Column Siebe Thissen
10
Wennekerpand
16
Projecten
18
Kunstuitleen
28
Participatieprojecten
36
Kunst in Bedrijf
38
Servicebureau
44
Kunsteducatie
50
Samenwerking
52
Colofon
De Schie, foto Minke Themans
Voorwoord
4
Johan Grijzen
w
Johan Grijzen in het CBK, foto Sebastiaan Knot
5
Een prachtig centrum met een mooi verhaal.
Voorwoord Het Centrum Beeldende Kunst (CBK) bestaat precies twee-en-een-half-jaar. Tegelijkertijd is het nu een jaar geleden dat het CBK haar plekje veroverde in het Wennekerpand. Inmiddels lopen velen even naar boven om de prachtige collectie, een tentoonstelling of de lichte ruimte te bewonderen. Een jaar ook waarin het CBK nieuwe ambities koestert voor de toekomst. Wat heeft er allemaal plaatsgevonden in het CBK? Wat is de betekenis van het CBK voor Schiedam? En wat kunnen we allemaal nog van het CBK verwachten? Een overzicht van de bevlogen kunstzinnige startperiode van het Centrum Beeldende Kunst Schiedam. Een centrum waar ik als wethouder Cultuur bijzonder trots op ben, omdat het kunst bij de Schiedammers brengt en een belangrijke rol vervult als het gaat om cultuureducatie en -participatie in deze prachtige stad. Een prachtig centrum met een mooi verhaal. Ik wens u dan ook veel leesplezier. Wethouder Cultuur, Johan Grijzen
Leeswijzer Annerieke Kooi
Tentoonstelling Theo Gootjes
6
7
Geachte lezer, Voor u ligt de tweede publicatie van het CBK Schiedam, getiteld Grote woorden en kleine woorden, een magazine over tweeen-een-half-jaar Centrum Beeldende Kunst Schiedam. De eerste editie werd op 18 februari 2011 gepresenteerd en de inhoud hiervan had betrekking op het eerste jaar van het CBK Schiedam, gezien vanuit het perspectief van de drie direct betrokkenen: de kwartiermaker, de beleidsadviseur en de coördinator. Nu het CBK twee-en-een-half-jaar bestaat is het een treffend moment om opnieuw te reflecteren op wat er allemaal gebeurd is in de afgelopen periode. De vorm die ik hiervoor heb gekozen is die van een knipselkrant. Hierin hoop ik de lezer te prikkelen en de betekenis en de doelstellingen van beeldende kunst in het algemeen en een CBK in het bijzonder over te brengen. De publicatie belicht onder andere: de stand van zaken in het CBK, een terugblik op de afgelopen anderhalf jaar alsmede een vooruitblik naar de toekomst. Ik wens beleidsmakers cultuur, kunstminnenden, huurders van de kunstuitleen, uitvoerders, kunstenaars, vormgevers, scholieren, docenten, medewerkers van artotheken en centra beeldende kunst – alsmede alle lezers die op geen enkele manier in een van deze categorieën te plaatsen zijn – veel plezier met het lezen van deze publicatie. Annerieke Kooi, mei 2012
Grote woorden en kleine woorden
Column Siebe Thissen
Grote woorden en kleine woorden Het zijn roerige tijden voor de CBK’s- de centra voor beeldende kunst in Nederland. Hier en daar worden op Ebay al stedelijke collcties geveild, die ooit het trotse bezit vormden van de kunstuitleen. Elders verschralen CBK’s tot kleine kunstenaarshuizen met een afgeslankt takenpakket. Soms wordt hijgerig aansluiting gezocht bij architectuur, design en mode, in de hoop toe te treden tot de creatieve klasse, die, zo wil de populaire mythologie, ten minste de eigen broek kan ophouden (dat die broek bij steeds meer architecten, ontwerpers en musici vandaag tot rondom de enkels is gezakt, vergeten we voor het gemak). Soms verliest een CBK de eigen huisvesting en identiteit om vervolgens op te gaan in een anoniem bedrijfsverzamelgebouw. Soms wordt een CBK verzelfstandigd en moet ze iedere vier jaar smeken om een plekje in het gemeentelijke cultuurplan. Het voorheen zo fiere A-merk Centrum Beeldende Kunst is aan erosie onderhevig en de belofte van de term ‘Centrum’ kan steeds moeilijker worden ingelost…
…Vandaag wordt hier een boekje ten doop gehouden: Als kunst volmaakt is, dan is de wereld overbodig (2011). Het is een optimistisch drukwerkje, waarin het CBK Schiedam als een nieuwsgierig kind anticipeert op recente politieke en maatschappelijke
8
9
ontwikkelingen. Grote woorden worden zorgvuldig vermeden, al duiken er soms nog enkele op… Ook wordt de stad omarmd, worden de poorten van het stoffige kunstreservaat wijd open gezet, en wordt de stad uitgenodigd te investeren in kunst. Dat is een goede zaak… Zonder CBK is de kunstenaar slechter af… Net als het CBK zal ook de kunstenaar zichzelf steeds weer opnieuw moeten uitvinden. Het is niet anders. Maar ook een CBK moet zich realiseren dat ze haar bestaansrecht louter ontleent aan diezelfde kunstenaar – in goede en in slechte tijden. Een CBK mag en moet zich breed oriënteren, de wereld verandert immers, maar ze moet de beeldende kunst onverminderd teder aan haar boezem drukken. Ook de kunstenaar zou zich liever oefenen in het liefhebben van het CBK dan in een eindeloos zeveren over staatssteun. Dus ja, laat een ouderwetse dosis solidariteit in ons opbloeien. Zeker nu, want als de wereld volmaakt was, dan zou kunst overbodig zijn… Siebe Thissen
Op 18 februari 2011 presenteert het CBK een publicatie over het CBK Schiedam in wording, gezien vanuit het perspectief van drie direct betrokkenen, respectievelijk de kwartiermaker, beleidsadviseur en de coördinator. Deze vangt aan met de beroemde quote van Jorge Louis Borges: ‘Als kunst volmaakt is… dan is de wereld overbodig’. Siebe Thissen hoofd kunst en Openbare Ruimte CBK Rotterdam, filosoof en kunstcriticus draagt deze avond met verve een column voor. Mike Redman regisseur, producer en DJ zorgt voor de muzikale bijdrage.
10
Krantenartikel (Wennekerpand) AD 30.03.2011
Krantenartikel AD 30.03.2011
11
Krantenartikel (Wennekerpand) Musis, april 2011
Wennekerpand
12
Wennekerpand Feestelijke Oplevering De Feestelijke Oplevering van het Wennekerpand heeft op 1 april 2011 plaats gevonden. Omwonenden, de politiek en direct betrokkenen waren uitgenodigd om hierbij aanwezig te zijn. Het CBK heeft speciaal voor deze gelegenheid kunstenaar Moritz Ebinger gevraagd een performance te doen. Zijn streven om 30 doeken in een uur te schilderen is helaas niet helemaal gelukt, maar het heeft wel een behoorlijk aantal prachtige Moritz-Ebinger-stijl-doeken opgeleverd die tot aan de eerst volgende opening op 22 april te zien waren‌ in het Wennekerpand!
Moritz Ebinger
Opening De directe aanleiding voor het festival Stadslab Schiedam was de opening van
de nieuwe cultuurtempel Wennekerpand. Op 3 september werd het Wennekerpand voor het grote publiek geopend, waarin enkele culturele instellingen gehuisvest zijn, waaronder het Centrum Beeldende Kunst (CBK) Schiedam, dansschool Alma del Movimiento, Wennekercinema, Jeugdtheater de Teerstoof en de kleine producties van Theater aan de Schie, de cultuurscouts en Grand CafĂŠ Wennekerpand. De opening had het karakter van een festival, wat betekent dat er vanaf het eerste weekend tot en met het tweede weekend van september een explosie aan activiteiten georganiseerd werd. Alle culturele instellingen in het Wennekerpand deden hier aan mee. Voor het gezamenlijke karakter van het festival werd het thema de stad gekozen. Stadslab Schiedam Het CBK fungeerde tien dagen lang als een laboratorium, een ruimte voor dialoog, debat, kennis en onderzoek. In het randprogramma werden vanuit diverse perspectieven genodigden gevraagd vanuit hun specifieke discipline en expertise naar de stad te kijken; o.a. stedenbouw, architectuur, beeldende kunst, vormgeving en literatuur. Kortom, een week lang explosief, theatraal, psychotisch inzoomen en uitzoomen, van stadjutter tot urban filosoof
13
City I, Georg Bohle
met de stad – in het algemeen en Schiedam in het bijzonder – als uitgangspunt. Missie ‘Onderscheidend door verscheidenheid. Meerdere culturele disciplines onder een dak, die in hun gezamenlijkheid het verschil maken door toegankelijkheid en het combineren van receptief en (inter)actief cultureel aanbod’
Onderscheidend door verscheidenheid.
Programmering Stadslab 2011
14
Ontwerp Studio Minke Themans
Programma INCIDENTEEL PROGRAMMA
za 3/9
Opening Wennekerpand
16.00
zo 4/9
ma 5/9
di 6/9
wo 7/9
do 8/9
vr 9/9
Invisible city Ronde tafel gesprek
14.00
Rafelranden*
19.30
Schiedam breit uit
hele dag
Hogere molens vangen meer winst
19.30
Stadjutten* Jutten
14.00
Workshop
15.00
Expositie
17.00
Van stokroostegel tot dakboerin
19.30
Literair cafĂŠ
21.00
Schiedam volgens Sanders* Finissage Stadslab Schiedam Schuurplekken
ntb
ntb
ntb
ntb
Follow-up Invisible city
x
x
x
x
x
VAST PROGRAMMA (alle dagen)
za 3/9
zo 4/9
ma 5/9
di 6/9
wo 7/9
do 8/9
vr 9/9
Groepstentoonstelling
x
x
x
x
x
x
x
Eigen collectie kunstuitleen CBK
x
x
x
x
x
x
x
Nieuwe aankoop kunstuitleen
x
x
x
x
x
x
x
Beukenhof
x
x
x
x
x
x
x
Skateable cliche’s
x
x
x
x
x
x
x
The making off
x
x
x
x
x
x
x
Ongedwongen Schiedam
x
x
x
x
x
x
x
Stadslab Schiedam
Groeten uit Schiedam
* Voor de route Schiedam volgens Sanders, de route Rafelranden en Stadjutten dient u zich van tevoren aan te melden via info@cbkschiedam.nl Voor mogelijke wijzigingen, check de website via www.cbkschiedam.nl
CBK_SG_16_08def.indd 30
23-08-11 16:42
15
za 10/9
zo 11/9
14.00 17.30
vorm
locatie
uitvoering
opening
CBK
Lastplak
groepsgesprek
CBK
Jan de Bruin en gasten
fietsroute
CBK / de stad
Frank Bruggeman / Hans de Kruijf
participatieproject
in de stad
Decodel / Yvon Koopman
lezing
CBK
Frank Kauffmann
jutten in de stad
CBK / de stad
Katje Schellekens
educatie / BO
CBK
Katje Schellekens
expositie
CBK
Katje Schellekens
talkshow
CBK
Roeland Kooijmans en gasten
literair cafĂŠ
CBK
Van der Ent / Van Hassel / Van Bergen en Henegouwen
architectuurfietsroute
CBK / de stad
Hans van der Sloot / Rikkert Wijk
einde expositie / muziek
CBK
Wilco de Bruin
fietsroute / VO educatie
in de stad
Gerrit Gerristen / Peter Hellemons
x
x
installaties
Wennekerpand
diverse kunstenaars
za 10/9
zo 11/9
vorm
locatie
kunstenaar
x
x
groepsexpositie
CBK
Schiedamse kunstenaars
x
x
expositie
CBK
Hans Wilschut / Robbie Cornelissen
x
x
expositie
CBK
Georg Bohle
x
x
maquette
CBK
Asymptote
x
x
foto expositie
CBK
Vijf890 / Marcel Veldman
x
x
voorprogramma
Wennekerpand
Vijf890
x
x
expositie
atelier
Robert Colette
CBK_SG_16_08def.indd 31
23-08-11 16:42
16
Krantenartikel (Stadslab Schiedam) Musis september 2011
17
Projecten
1818
Demolition Party Solo Spirit, Bouncy Holositu Feestelijke oplevering Wennekerpand Kunstperformance door Moritz Ebinger All About Drawing Zwart op Wit Week van de Amateurkunst Pentekenen Modeltekenen Dubbelportret Cursus fotografie met Sjef van Duin Invisible City Ronde tafelgesprek Opening Wennekerpand Wennekerweek Stadslab Schiedam Groeten uit Schiedam! De Beukenhof Rafelranden Hogere molens vangen meer winst Stadjutten Van stokroostegel tot dakboerin Literair Cafe Schiedam Schiedam volgens Sanders Ongedwongen Schiedam Muzikale omlijsting door Wilco de Bruijn Finissage Stadslab Schiedam Performance mobiele sauna Schiedam Breit uit! Darkloupe HELD! Heldendisco Materie Suikerzoetfilmfestival All dead De eerste steen Winterlicht Lust voor het oog Solo Spirit met Theo Gootjes Verborgen Schatten Schiedam Projecten in het CBK Schiedam
19
Kunstuitleen
20
Kunstuitleen Een belangrijke pijler van het CBK Schiedam is de Kunstuitleen. Het CBK heeft een ruime en boeiende collectie werken te huur voor particulieren en bedrijven. Het hele jaar door organiseren we verschillende tentoonstellingen, zodat het publiek kan kennismaken met de veelzijdigheid van de collectie. Een terugkerende tentoonstellingen reeks is Gastcurator, waardoor er telkens op verrassende wijze inzicht gegeven wordt in de diversiteit van de kunstcollectie.
van kunstenaars in de collectie heeft waar hijzelf mee heeft samengewerkt. Kunstenaars op leeftijd, leermeesters, maar ook leerlingen. Twee uiteenlopende tentoonstellingen links en rechts in de ruimte (als het kunstenaarsechtpaar zelf) en tezamen vormden zij een prachtig dubbelportret. De middag werd gepresenteerd door Roeland Kooijmans, die in een interview de gastcuratoren het vuur aan de schenen legde over hun motieven om tot deze specifieke selectie te komen.
Dubbelportret Op zondag 29 mei 2011 vond de feestelijke opening van de tentoonstelling Dubbelportret plaats, een tentoonstelling ingericht door gastcuratoren Sjef Henderickx en Ane Koczorowski. Voorganger Menno Siljee koos het kunstenaarsechtpaar als Gastcurator editie III en ook dit keer was de selectie voor de tentoonstelling weer volledig samengesteld uit de kunstcollectie van het CBK Schiedam. Het was een dubbele tentoonstelling waarbij de curatoren elk een andere invalshoek hadden gekozen. Ane koos allerlei portretten uit de collectie van het CBK, mede omdat zij zelf vaak portretten heeft geschilderd en bracht als klap op de vuurpijl een zelfgeschilderd portret van Doop Wiegman in, volgens Koczorowski de nestor van de kunsten bij de tentoonstelling (niet in de collectie). Henderickx kwam tijdens het uitspitten van de collectie erachter dat het CBK wel erg veel werk
Opening Materie tentoonstelling
Materie Ane Koczorowski en Sjef Henderickx hebben het stokje overgedragen aan Emmy Miltenburg, galeriehoudster en groot kunst- design en modekenner. Het hele jaar door zijn in haar galerie aan de Lange Haven in Schiedam verschillende tentoonstellingen te zien van veelal jonge kunstenaars.
21
Dubbelportret, Ane Koczorowski en Sjef Henderickx foto Minke Themans
Kunstuitleen
Zij maakte een selectie uit de collectie van kunstenaars die zij bewondert (dus de mens achter het werk) jong en veelbelovend zijn. Daarnaast wilde zij met haar keuze laten zien dat er nog veel meer van dit soort werken in de collectie zouden moeten zijn. Helaas is er geen aankoopbudget bij het CBK en kunnen wij in wezen niet voldoen aan haar verlangen en dat van medekunstliefhebbers en huurders om actueel werk aan te kopen. Oftewel een hele zoete aanklacht tegen het culturele klimaat van deze tijd en de kans om jonge kunstenaars in de schijnwerpers te zetten. Binnen de expositie in Galerie Emmy Miltenburg speelt haar voorliefde voor materialiteit een grote rol en deze bevatten dan ook vaak werk waarin gebruik wordt gemaakt van de meest uiteenlopende materialen. Vanuit die specialiteit heeft zij ook de CBK collectie benaderd en een unieke tentoonstelling samen gesteld met de op haar lijf geschreven titel Materie.
22
een blijvend aandenken over te houden aan de activiteit. Zo hebben wij voor het Stadslab het werk aangekocht van Georg Bohle, tijdens de groepstentoonstelling ‘fototekening I en II’ van Sarah van der Pols en Marcel Wesdorp, tijdens Lust voor het Oog ‘EAT’ van Wouter Roeterink en ‘Vuurvliegjes’ van Erik Groen naar aanleiding van Winterlicht. Tevens kregen wij enkele schenkingen bij
Nieuwe aankopen Vroeger was er een aankoopbudget voor de kunstcollectie van de Artoteek. Tevens was er een aankoopcommissie die zich bezig hield met welke werken zouden worden aangekocht voor de collectie. Nu dit budget er al geruime tijd niet meer is en er natuurlijk dezelfde behoefte bestaat, namelijk nieuw actueel werk aankopen, moeten wij op een slimme manier met ons budget omgaan. Dit houdt in dat wij zoveel mogelijk binnen het budget dat er is om evenementen en tentoonstellingen te organiseren een klein deel reserveren om een werk aan te kopen of om anderszins
Fototekening I, Sarah van der Pols en Marcel Wesdorp
Fototekening II, Sarah van der Pols en Marcel Wesdorp
23
tentoonstelling: naar aanleiding van Ongedwongen Schiedam van Robert Collette een twaalftal foto’s, naar aanleiding van het Suikerzoetfilmfestival een installatie van SAGE. Aan de videoperformance Dark loupe van Jesse Franzen en Karel Doing en de film All Dead van Karel Doing en Clara Saito heeft het CBK prachtig audiovisueel materiaal overgehouden.
prof. mr. Piet Sanders heeft het ontwerp geschonken aan de gemeente Schiedam. Het ontwerp werd op inspirerende wijze gepresenteerd door architect Hani Rashid in het Stedelijk Museum Schiedam en werd later ter bezichtiging naar het CBK gebracht. Op dit moment is het plan ondergebracht binnen de maquette afdeling van het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) te Rotterdam.
Saneren
Rendering de Beukenhof, Asymptote
Bruikleen Van mei tot en met oktober 2011 was in het CBK het ontwerp voor crematorium de Beukenhof te bezichtigen een ontwerp in bruikleen aangeboden door kunstverzamelaar Piet Sanders. Het ontwerp is gemaakt door het in New York gevestigde architectenbureau Asymptote. Opdrachtgever
Uit een in 2009 onder Schiedamse kunstenaars verspreide enquête bleek dat enkele kunstenaars een saneringsactie vreesden, die noodzakelijk is om niet functionerende kunstwerken uit de collectie te halen. Kunstwerken zouden voor spotprijzen de deur uitgaan en hiermee zou de marktwaarde van het actuele werk in het gedrang kunnen komen. Vandaar dat wij hebben besloten de kunstenaars te betrekken in de bestemming van de sanering; toestemming te verlenen voor verkoop, het werk terug te nemen of in te ruilen voor actueel werk. Gelukkig hebben enkele kunstenaars gebruik gemaakt van deze laatste optie, waardoor wij in het gelukkige bezit zijn van enkele nieuwe kunstwerken!
Digitaliseren
Schenkingen
De werken die we in huis hebben zijn eind 2011
• Twaalf foto’s ‘Ongedwongen Schiedam’
nagenoeg allemaal gefotografeerd. Rest ons nog de
geschonken door erven van Robert Collette
werken die verhuurd zijn te fotograferen. Huurders
• Suikertoren Schiedam door SAGE
met werk langer dan een jaar in huis worden ver-
• Audiovisuele performance Darkloupe en
zocht het werk om te ruilen of een aanvraag te doen
All Dead
voor een verlenging of een aanvraag voor aankoop
• Kunstfilms en eigen werk: Titia Ex en
(mits het niet in de kerncollectie zit).
Monique Thomaes
24
Krantenartikel (Beukenhof) Musis, juni 2011
25
26
Brief van de burgemeester 15.08.2011
27
Oproep in de BK-info BK Informatie, 27.01.2012
Openingen in CBK Schiedam
28
29
Participatieprojecten
30
Werk Sarah van der Pols in Gamestart, foto Jan van der Ploeg
Een sympathiek project dat tot de verbeelding spreekt en een goede impuls is voor de Hoogstraat.
31
Participatieprojecten Algemeen Het CBK is van mening dat kunst van en voor iedereen is. En zeker niet alleen in een museum of galerie hoort. Het centrum vraagt daarom geregeld kunstenaars om actief in een wijk of buurt aan het werk te gaan. Dit kan resulteren in een intensieve samenwerking met bewoners, verenigingen of andere organisaties. Of in een educatief project op school: over kunst, cultuur, de stad Schiedam en haar historie. Om de creatieve economie te stimuleren besteedt het CBK ook aandacht aan projecten met en voor lokale kunstenaars. Uitgangspunt in alle kunstprojecten van het CBK is dat de kunstenaars intensief (samen)werken met de stad, ondernemers en bewoners.
Waterweg Cultuurprijs: Bob Verbiest 2011 Juryrapport ‘…In december waren in zestien winkels in de gerevitaliseerde Hoogstraat in Schiedam kunstwerken te zien. Met dit project sloot het CBK aan op een initiatief van de gemeente dat de titel ‘Werk aan de Winkel’ had en waarbij winkeliers werden gestimuleerd hun pand op te knappen. Een aantal kunstenaars en vormgevers was uitgenodigd om in de opgeknapte winkels werk ten toon te stellen dat zij speciaal voor de locatie hadden gemaakt. Door de kunstenaars te koppelen aan de ondernemers probeerde het project een koppeling te maken tussen kunst en economie. Het winkelende publiek kwam zo vanzelf in aanraking met kunst. Een sympathiek project dat tot de verbeelding spreekt en een goede impuls is voor de Hoogstraat. Maar de jury vindt het ook de taak van een CBK dergelijke projecten te organiseren en ziet uit naar een project dat onderscheidend is…’ (Quote uit het Juryrapport van de nominatie voor de Bob Verbiest Cutuurprijs in een blok over het project Kunstwerk aan de Winkel van CBK Schiedam)
Participatieprojecten
32
Schiedam breit uit! Wie heeft het niet gezien? Vrouwe Aleida heeft tijdens de Wennekerweek een prachtig gebreide jas gekregen! Vanaf het standbeeld van Aleida door de Boterstraat naar de Vijgensteeg tot aan het Wennekerpand liep een heel spoor van breisels door de stad. Geen lantaarnpaal, fietsenrek brug of verkeersbord was veilig. Het CBK heeft kunstenaar Yvon Koopman gevraagd het participatiegedeelte van het project Schiedam breit uit! voor haar rekening te nemen. Enkele tientallen krasse knarren hebben de hele zomer lang lapjes gebreid die tijdens het Stadslab Schiedam met hulp van decoratieatelier Decodel in de stad Schiedam zijn aangebracht. Een dag later kwamen de senioren naar het eindresultaat kijken en napraten bij een kopje koffie en een bonbonnetje in het Wennekerpand.
Enkele tientallen krasse knarren hebben de hele zomer lang lapjes gebreid‌
33
Schiedam breit uit!
34
Krantenartikel (Schiedam breit uit!) Nieuwe Stadsblad 03.08.2011
35
Krantenartikel (stadslab) Zicht op, uitgave 07, 2011
Participatieprojecten
Zeven jaar Suikerzoet en CBK De spreekwoordelijke eerste steen van het Suikerzoet Filmfestival werd in 2004 gelegd in de toenmalige Artoteek. Zeven jaar later heeft de Artoteek een metamorfose ondergaan tot het huidige Centrum Beeldende Kunst Schiedam. En is het Suikerzoet Filmfestival uitgegroeid tot het grootste gratis indoor filmfestival van Nederland. Het is daarom niet verwonderlijk dat het actieve en creatieve CBK een bijzonder suikerzoet programma aanbood tijdens het festival.
36
en zo groeide het uit tot een unieke suikerinstallatie, van de hand van de Suikerzoet Filmfans.
SAGE Suikerinstallatie De eerste steen van suiker werd op donderdag 17 november 2011 om 19.30 uur gelegd in het CBK Schiedam, waarna de Suikerzoet Bezoekers het kunstwerk gedurende de vier festivaldagen vorm konden geven. Het Schiedamse kunstenaarsduo SAGE begeleidden de Suikerbouwers hierbij, iedere dag van 17.30 tot 19.30 uur
Stills performance All Dead, Suikerzoetfilmfestival
Het Centrum Beeldende Kunst Schiedam is van mening dat kunst van en voor iedereen is.
37
Suikerzoetfilmfestival foto Anouk van Mil
Kunst in Bedrijf
38
Kunst in Bedrijf Kunst in Schiedam Beleving, creativiteit en innovatie zijn steeds belangrijker binnen onze samenleving. Niet alleen voor het maatschappelijke klimaat, maar ook voor de economische positie van Nederland. Een effectieve uitwisseling tussen bedrijfsleven en de creatieve beroepsgroep kan van grote toegevoegde waarde zijn. Want meer creativiteit leidt tot meer innovatie. De gemeente Schiedam heeft zowel een sterke commerciële als creatieve sector. Zij kunnen in dit kader veel voor elkaar betekenen. Het CBK Schiedam vervult hierin een bemiddelingspositie.
Kunst voor bedrijven Kunst is uniek en heeft een toegevoegde waarde voor uw bedrijf: het is niet alleen een statement richting uw bezoekers, het creëert ook een stimulerende werkomgeving voor u en uw werknemers. De kunstuitleen van het CBK Schiedam biedt de mogelijkheid om op een aantrekkelijke manier en tegen aantrekkelijke tarieven kunst in uw bedrijf te plaatsen. Daarnaast kunt
u met hulp van het CBK in contact komen met kunstenaars en ontwerpers die een kunstwerk op maat kunnen maken, speciaal voor uw bedrijf, uitgaande van uw specifieke wensen.
De Kunstuitleen De collectie van het CBK Schiedam is van hoge kwaliteit, mede door onze unieke samenwerking met een groot aantal professionele kunstenaars. Onze kunstconsulent kan u een vrijblijvend bezoek brengen om uw kunstwensen en -eisen te bespreken, bijvoorbeeld rond een bepaald thema, uitstraling, techniek of stijl. Aan de hand daarvan doen wij u één of meerdere voorstellen voor uw eigen mini-collectie. Uiteraard kunt u ook zelf of met collega’s in het CBK langskomen en werk uitkiezen; door de online catalogus bladeren en zelf een collectie samenstellen; of uw medewerkers inspraak geven in het te kiezen werk (www.cbkschiedam.nl). Het CBK neemt met u de randvoorwaarden door en faciliteert een eenvoudig proces van kiezen, plaatsen en periodiek wisselen.
39
Advisering voor kunstwerk op maat Het CBK wordt regelmatig benaderd voor kunstadvies op allerlei gebied. Door bedrijven, instellingen en overheden voor wie kunst en het kunstbedrijf niet tot de dagelijkse praktijk behoren. Zo is het mogelijk om via het CBK een kunstopdracht te laten maken door een kunstenaar of vormgever. Wellicht heeft u een bijzondere plek in uw bedrijfsruimte waar u graag een kunstwerk op maat zou zien? Tijdens een bezoek van de kunstconsulent van het CBK kan uw programma van eisen besproken worden, waarna wij voor u op zoek gaan naar de geschikte kunstenaar en u begeleiden in het creëerproces. Een traject dat ook zeer geschikt is voor een uniek relatiegeschenk ter gelegenheid van het jaareinde, een jubileum of afscheid. Of het ontwerp voor een huisstijl, bedrijfsentree of andere visuele uitingen.
CBK in het Wennekerpand Het CBK Schiedam is dé verzamelplaats van kunst, cultuur en creativiteit in Schiedam. Sinds 2011 is het onderdeel van het cultuurverzamelgebouw Wennekerpand, waar het zich bevindt op de bovenste verdieping. In de grote en lichte tentoonstellingsruimte organiseert het CBK op eigen initiatief, maar ook op verzoek van andere partijen, bijzondere activiteiten. De kunstrijke omgeving wordt als prettig en inspirerend ervaren bij zowel culturele als meer zakelijke bijeenkomsten. Zo was het CBK decor van diverse netwerkbijeenkomsten, vergaderingen en lunches, alsmede een grootschalige co-creatiebijeenkomst met het culturele veld in Schiedam. Tevens is de ruimte dikwijls ter beschikking gesteld voor workshops, dansvoorstellingen, films en performances en werd er onlangs zelfs een lichtmeditatie georganiseerd. Ook voor uw bedrijf kan het CBK fungeren als bijeenkomst – of ontvangstgelegenheid, toegespitst op uw wensen en al dan niet in aansluiting op één van onze activiteiten op het gebied van beeldende kunst.
Servicebureau
40
Servicebureau Het servicebureau is het aanspreekpunt en de informatievoorziening voor kunstenaars, vormgevers en ondernemers die in Schiedam werkzaam zijn. Het CBK functioneert hierin als bemiddelaar tussen kunstenaar en ondernemer (zie de folder Kunst in Bedrijf), als kenniscentrum voor lezingen en kunst- en architectuurroutes en als platform voor discussie zoals talkshows en rondetafelgesprekken.
Schiedam als voorprogramma in Wenneker Cinema (zaal 2) vertoond. • Erik Groen ‘Vuurvliegje’ Lichtkunstenaar Erik Groen heeft in opdracht van het CBK zijn installatie Vuurvliegje bovenaan de trap geïnstalleerd om zodoende het publiek in het Wennekerpand te verleiden de steile klim naar boven te ondernemen. Vanwege de bewegingssensor en de timer gaat de installatie op onverwachte momenten aan en maakt een schitterende schaduw van verlichte takken op wand en plafond.
Ansichtkaart Groeten uit Schiedam
• Vijf890 ‘Groeten uit Schiedam’ Heb je ooit het geluk gehad om een ansichtkaart uit Schiedam te krijgen? Er zal ongetwijfeld een afbeelding op staan van een Molen, het oude Stadhuys, de Appelmarktbrug en de Havenkerk. Wie Schiedam zegt, zegt schijnbaar ook Molens en Jenever aldus citymarketeers. Fotograaf Marcel Veldman beleeft samen met skateboarders Nassim Guammaz en Tim Zom de ‘Schiedam experience’ met als resultaat …een ansichtkaart. The making off… Groeten uit Schiedam is een film over de fotoshoot. De compacte versie werd iedere dag tijdens festival Stadslab
Vuurvliegje, foto Anouk van Mil
• Wouter Roeterink ‘EAT’ Wouter Roeterink is driedimensionaal vormgever en maakte eerder dit jaar tafellampen van oude pizzadozen voor het pop-up Instructable Restaurant, dat onder andere in de Afrikaanderwijk in Rotterdam heeft gestaan. Opdrachtformulering EAT – Nadere omschrijving voor het object: een object bestaande uit een stoel (ofte-
41
wel iets om op te zitten), een tafel (oftewel iets om iets op te zetten) een bord (oftewel iets om je eten op te leggen) een beker of glas, evt. verlichting en bestek, kortom alle benodigdheden om een maaltijd te nuttigen. – De omschrijving van het project Lust voor het oog (een workshop) zoals deze in het CBK gehouden wordt dient als uitgangspunt voor het te vervaardigen kunstwerk. – De omschrijving van het project: ‘Heden ten dage loopt onze eetcultuur uiteen van een zeven-gangen menu tot een exotische food-performance of een pizza op de bank. Het aandeel van CBK Schiedam binnen het project Lust voor het oog is een ludieke workshop waarbij de ceremonie van het aan tafel gaan een hedendaagse en onconventionele betekenis krijgt. Onder inspirerende leiding van ontwerper Wouter Roeterink geven we oude materialen en objecten een nieuwe betekenis als tafelobject binnen een hedendaagse eetceremonie’. – Na afloop van het project wordt het CBK Schiedam eigenaar van het kunstwerk. – CBK Schiedam neemt het object na afloop van het project op in de kunstcollectie, waarmee het te huur wordt aangeboden aan leners van de kunstuitleen CBK Schiedam. – Rekening houdend met voorgaande zal bij het ontwerp en de uitvoering van het kunstobject ten alle tijde rekening worden gehouden met de verhuurbaarheid.
Knutselplaat, ontwerp Nancy Kers
• Dobber Studio Wieki Somers heeft in opdracht van het CBK het relatiegeschenk Dobber ontworpen. Dobber is een tafelobject bestaand uit een spiegelend oppervlak en een dobber als handvat. Het is een gebruiksobject, een schaal om mooie dingen of lekkernijen op te presenteren. Tevens is het een kunstobject an sich en geschikt om in een zakelijke omgeving een plaats te geven, bijvoorbeeld op een bureau, om even weg te dobberen tijdens drukke werkdagen.
Dobber, afbeelding Studio Wieki Somers
Servicebureau
Tentoonstellingen
42
toelichting te geven op het werk in relatie tot de inspiratiebronnen: sciencefiction en transformatieprocessen. • Zwart op Wit Vrijdag 22 april 2011 opende de tentoonstelling Zwart op Wit. De tentoonstelling belichtte de unieke waarde van de tekenkunst en hiervoor was een bijzondere selectie gemaakt uit de kunstcollectie van het CBK Schiedam. Met de tentoonstelling sloot het CBK aan op de Tekeningen Manifestatie All About Drawing, 100 Nederlandse kunstenaars, een initiatief van het Stedelijk Museum Schiedam. De laatste week van de tentoonstelling werd het thema Tekeningen tijdens de Week van de Amateurkunst afgesloten met een cursussenreeks Iedereen kan tekenen.
Atelier Sarah van der Pols, foto Minke Themans
• Solo Spirit De tentoonstelling Bouncy Holositu van beeldend kunstenaar Sarah van der Pols viel binnen een reeks tentoonstellingen Solo Spirit, waarbij een Schiedamse kunstenaar wordt gevraagd zijn of haar inspiratiebronnen te onthullen, dan wel te verduidelijken. Of deze bronnen zichtbaar terug kwamen in haar werk, of dat deze zo subtiel verwerkt waren, dat ze niet meer te herleiden zijn naar de bron kon het publiek zien in deze tentoonstelling. Als eerste ging kunstenaar Sarah van der Pols van start. Het hoe en waarom lichtte zij toe in een inspirerende uitleg over haar oeuvre van de afgelopen tien jaar in relatie tot haar inspiratiebronnen. Tevens was de kunstenaar twee maal aanwezig om
Filmstill uit het Geheugen door Peter Hellemons
• Stadslab Schiedam Opening Wennekerpand met o.a. een schilderperformance van Lastplak en de opening van groepstentoonstelling Stadslab Schiedam met de audiovisuele performance Darkloupe van Jesse Franzen en Karel Doing. Het centrale programma behelsde een groepstentoonstelling van Schiedamse kunstenaars die hun visie op
43
het thema toonden. De tentoonstelling eindigde met de ingebruikname van de mobiele sauna van Onno Donkers om de feestelijke finissage in te luiden en een muzikale omlijsting door violist Wilco de Bruijn.
Ingebruikname mobiele sauna, Onno Donkers
• Ongedwongen Schiedam De tentoonstelling ‘Ongedwongen Schiedam’ toonde foto’s van Robert Collette. Voor deze tentoonstelling maakte het CBK een selectie uit de vele duizenden foto’s die Collette enkele decennia geleden van de stedelijke ontwikkeling in Schiedam maakte. De foto’s zijn allemaal in het bezit van het gemeentearchief Schiedam. Robert Collette, dankte zijn grote bekendheid met name aan zijn talloze voetbal- en sportfoto’s waarvoor hij werd onderscheiden met de Zilveren Camera. In 1969 maakte hij in samenwerking met journalist Hans van der Sloot het fotoboek ‘Schiedam Nu’.
Typerend voor het werk van Collette is de ogenschijnlijke achteloosheid, die een grote mate van diepe betrokkenheid bij het onderwerp onthult. Des te verwonderlijker is het dat Collette juist in de voetbalsport zijn sporen zo rijkelijk verdiend heeft, een tak van sport waar hij weinig mee op had. In de tentoonstelling is veelal gekozen voor minder bekende en zelfs nooit gepubliceerde foto’s. • Theo Gootjes ‘…ik heb het zo lang volgehouden, het zal wel wat zijn…’ Met deze quote startte de uitnodiging van de solotentoonstelling van kunstenaar Theo Gootjes. Het was een zeer feestelijke gebeurtenis, waarbij tevens de zeventigste verjaardag van de bekende Schiedamse kunstenaar gevierd werd. Bij het grote publiek is Theo Gootjes bekend van zijn politieke prenten voor Het Vrije Volk en het Rotterdams Dagblad. Daarnaast is Gootjes altijd vrij werk blijven maken: tekeningen, zeefdrukken, illustraties en gemengde technieken, waaronder collages. Anno 2012 staat hij aan het hoofd van een nieuwe generatie creatieve Gootjes en viert op de dag van de opening zijn zeventigste verjaardag. Deze middag was daarmee dubbel feestelijk en werd muzikaal omlijst door het Rooms-Katholieke mannenkoor In Honorem Dei en zangeres Delouise. • Verborgen Schatten Schiedam Voor de groepstentoonstelling Verborgen Schatten Schiedam heeft het Centrum Beeldende Kunst alle Schiedamse kunstenaars gevraagd op expeditie te gaan in de stad en op zoek te gaan naar ruwe diaman-
Servicebureau
44
ten, nog te ontginnen gebieden of kleine verhalen. Dit kon bijvoorbeeld uitmonden in een registratie van een bijzondere plek (foto, tekening, schilderwerk, object, verhaal, film), of een verzameling gevonden voorwerpen. Tegelijkertijd met de groepstentoonstelling Verborgen Schatten Schiedam waren er tal van activiteiten in de stad, waaronder de jaarlijkse versmarkt en de boekenmarkt. Diverse culturele instellingen sloten hierop aan met de opening van een eigen programmering onder de titel ‘Schatkamers van Schiedam’, een culturele wandeling door het historische centrum van de stad.
CBK_uit_VSS_02.indd 2
15-03-12 13:14
Verborgen Schatten, vindplaats Huysmanstraat ca. 1992
Samenwerking en aansluiting • Suikerzoetfilmfestival Speciaal voor het festival heeft het CBK Schiedam in samenwerking met Edwin Spek een aantal bekende filmmakers geselecteerd die in het CBK hun werk tonen, waaronder Efrat Zehavi met Pleader’s Prayer, Anuska Oosterhuis met My favourite funeral en Puck Verkade met Zwei Bier bitte. Daarnaast waren de volgende titels te zien: Cat’s Amore van Martha Col-
burn, Forever for a while van Sara Rajaei en Sketch for angels van Pia Wergius. Als klap op de vuurpijl toonde Guido van der Werve zijn werk in het atelier op de derde verdieping.
My favourite funeral, Anuska Oosterhuis
Met de audiovisuele performance All Dead van Karel Doing en Clara Saito op zaterdag 19 november zocht het CBK de grenzen van suikerzoete films nog verder op en vond er een experimentele performance plaats van filmmaker Karel Doing en danseres en choreografe Clara Saito. Doing, filmmaker uit Rotterdam maakt naar eigen zeggen ‘film gedichten’ en werkt veelvuldig samen met componisten, musici, performers, dansers en beeldend kunstenaars. Eerder dit seizoen maakte hij in opdracht van het CBK een audiovisuele performance in samenwerking met audiovisuele kunstenaar Jesse Franzen, ter gelegenheid van de opening van het Wennekerpand. • Winterlicht Winterlicht is een lichtmanifestatie in het Julianapark, van Stichting Mooi Werk en Aris de Bakker, in de traditie van de lichtfestijnen die in ditzelfde park plaatsvonden in de jaren ’50 van de vorige eeuw. Van 9
45
tot en met 11 december 2011 waren er iedere dag vanaf 17.00 uur lichtkunstwerken en videoprojecties te zien, van een twintigtal kunstenaars uit de lage landen. In het CBK werd op vrijdag en zaterdag van 12.00 uur tot 19.00 uur, en op zondag vanaf 16.00 uur, hun andere werk voor het voetlicht gebracht. De deelnemende kunstenaars aan de Winterlicht tentoonstelling in het CBK waren: Rachel de Boer, Ilona van den Brekel, Lorna Buckley, Titia Ex, Erik Groen, Mieke van der Hoeven, Marcella Kuiper, Marjan Laaper, Ronald van der Meijs, Olaf Mooij, Regula Maria Müller, Margriet Reinalda, MMC Schobbe, Jean Marc Spaans, Studio Roosegaarde, Monique Thomaes, Ira van der Valk en Jacqueline Verhaagen.
Platform Het CBK fungeert tevens als platform voor lezingen, talkshows, rondetafelgesprekken en kunstroutes. • Invisible City Gespreksleider Jan de Bruijn spreekt met zowel kunstenaars van festival Invisible City als met kunstenaars die deelnemen aan de groepstentoonstelling Stadslab Schiedam. • Rafelranden Fietsroute met beeldend kunstenaar Frank Bruggeman en stadsecoloog Hans de Kruijf langs unieke groenplekken in Schiedam. • Hogere molens vangen veel winst Lezing door Frank Kauffman, kunsthistoricus en docent aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam. • Van stokroostegel tot dakboerin Roeland Kooijmans en gasten. Talkshow waarin Roeland Kooijmans een gesprek aangaat met zijn gasten over de nieuwe ontwikkeling in vormgeving en groenvoorziening in de stad.
Winterlicht in het park, foto Eric van Straaten
Helemaal in de sfeer van licht en samenzijn was het CBK op woensdagavond 21 december 2011 geopend voor een open workshop van yogaschool Yoia. Ook deze avond was helemaal gericht op het thema ‘Licht’, met yoga-oefeningen en een meditatie, omringd door kunst uit de uitgebreide collectie van het CBK.
• Literair Café Gesprek over literatuur in de stad en de stad in de literatuur, tussen letterenduizendpoot Arie van der Ent, literair brein Jan van Bergen en Henegouwen, en schrijver Sanneke van Hassel • Schiedam volgens Sanders Architectuurroute door Rikkert Wijk (architect) langs bijzondere woningen ontworpen door architect Piet Sanders.
Kunsteducatie
46
Winterlicht in het Julianapark foto Eric van Straaten
47
Kunsteducatie Kunsteducatie loopt als een rode draad door de drie pijlers van het CBK, te weten; kunstuitleen, participatieprojecten en servicebureau. Enerzijds biedt het CBK kunsteducatie aan via het aanbod op Parade Schiedam, de digitale ontmoetingsplek tussen vragers – het onderwijs, en aanbieders – de culturele instellingen. Daarnaast organiseert het CBK incidenteel kunsteducatie naar aanleiding van een participatieproject of tentoonstelling bij het CBK of bijvoorbeeld een landelijk thema zoals de Kinderboekenweek. Vanaf mei 2012 loopt er een pilot voor een naschoolse kunstklas, genaamd Kunstenmakers en bij voldoende animo wordt dit regulier opgenomen in het aanbod van het CBK.
Modeltekenen onder leiding van Jentius Hogerdijk
• Week van de Amateurkunst Tijdens de Week van de Amateurkunst, van 16 t/m 19 mei 2011 organiseerde het CBK de cursussenreeks Iedereen kan tekenen. Hiermee sloot het CBK aan op de Tekeningen Manifestatie All About Drawing, een initiatief van het Stedelijk Museum Schie-
Kunstwerkjes Stadjutten
dam. Zowel de cursus Modeltekenen als de workshop Pentekenen werden goed bezocht. • Stadjutten Workshop tijdens Stadslab Schiedam door Katja Schellekens. Basisschoolkinderen gingen stadjutten, en maakten hiermee kunstwerkjes die dezelfde middag feestelijk tentoongesteld werden in het CBK. • Kinderboekenweek Op woensdag 12 oktober 2011 om 14.30 uur was de voorstelling Held zonder Haar te zien bij Theater de Teerstoof in het Wennekerpand. Het CBK heeft voor de gelegenheid illustrator Nancy Kers de opdracht gegeven een knutselplaat HELD! te ontwerpen. Na afloop van de voorstelling lieten de kinderen zich grimeren en werd in het CBK de prijswinnaar van de HELD!enwedstrijd bekend gemaakt door… een echte HELD! Tenslotte gingen de kinderen met de voetjes van de vloer tijdens de HELD!endisco in het Grand Café!
Kunsteducatie
Lust voor het oog PERSBERICHT 12-12-2011
Lampen van pizzadozen en handgeschilderde tafellakens. Recycle workshop: Zelf tafelobjecten maken, met aansluitend maaltijd. Uitgebreide diners en feestelijk gedekte tafels. Voor velen dé ingrediënten bij uitstek voor geslaagde en sfeervolle feestdagen. Het CBK Schiedam organiseert op zaterdag 17 december een ludieke workshop, waarbij het traditionele tafelen een wel heel hedendaagse vorm krijgt!
In de weekenden van 10 en 17 december is de binnenstad van Schiedam één grote tentoonstellingsruimte van het project Lust voor het Oog. Historische locaties, musea, galeries en winkels vormen een slinger van serviesgoed door het centrum. Het Centrum Beeldende Kunst Schiedam verdiept zich ook in het thema ‘serviezen en gedekte tafels’ en doet dit op een vernieuwende en onconventionele wijze met een recycle workshop.
Lust voor het Oog: workshop en maaltijd Tijdens Lust voor het Oog fungeert de grote en lichte tentoonstellingsruimte van het CBK als workshop- èn eetzaal, waarbij de tafelgasten zelf aan de slag gaan om hun tafel te dekken. Hiervoor is geen traditioneel serviesgoed aanwezig. Slechts oude materialen en objecten, die onder de inspirerende leiding van twee kunstenaars een nieuwe functie als tafelobjecten gaan krijgen.
48
49
Workshopleiders De workshop wordt gegeven door de Schiedamse kunstenares Yvon Koopman en vormgever Wouter Roeterink. Yvon Koopman werkte al vaker samen met het CBK Schiedam. Bijvoorbeeld tijdens het WildBreiproject voor de openingsweek van het Wennekerpand, waarbij onder andere het beeld van de Heilige Aleida een warme, gebreide jas kreeg. Wouter Roeterink is driedimensionaal vormgever en maakte eerder dit jaar tafellampen van oude pizzadozen voor het pop-up Instructable Restaurant, dat onder andere in de Afrikaanderwijk in Rotterdam heeft gestaan. Voor een ander kunstproject maakte hij, wederom van pizzadozen, een bed voor een ‘tijdelijke hotelkamer’.
À table tout le monde! De kunstenaars begeleiden en inspireren de tafelgasten bij het maken van hun eigen tafelobject. Er is keuze uit verschillende activiteiten: er kan zowel ruimtelijk gewerkt worden, als op het platte vlak. Denk aan het maken van een pizzalamp, maar ook het beschilderen van tafellakens en patatzakjes. En uiteraard, als de tafel is gedekt, eindigt de middag in een … maaltijd! Even bijzonder en onconventioneel als de tafel waaraan het gegeten wordt.
Lust voor het Oog: Workshop en maaltijd. Za 17/12, 14.00 – 16.30 uur, met aansluitend maaltijd. Kosten voor de workshop inclusief maaltijdbedragen €10,- per persoon. Voor deze workshop is aanmelding verplicht.
50
Krantenartikel (jubileum CBK) Stadsblad, 29.02.2012
51
Krantenartikel (vijf vragen aan) Stadsblad, 29.02.2012
Samenwerking
52
De mensen waarmee het CBK de afgelopen tijd heeft samengewerkt Dolinda Aalberts
Dakboerin
Peter Hellemons
Pamela Aandeweg
Decodel
Sjef Henderickx
Laurens Abbink Spaink
Esther Didden
Hermes Cultuurnetwerk
Sonja Ammerlaan
Peter Dijkstra
Peter Heynsbroek
Emily Ansenk
Karel Doing
Mieke van der Hoeven
Asymptote
Frank van der Donk
Jentius Hogerdijk
Andrew AuĂŠ
Onno Donkers
Froukje Holtrop
Aris de Bakker
Raphael Dorothea
Tjitske Houkes
Harmony van Barneveld
Gerard Driehuis
Coen de Jong
Richard Bas
Sjef van Duin
Marco Jongeneel
Kim van Beek
Moritz Ebinger
Ans Kanen
Lieve van de Beek
Elles van Eijmeren
Frank Kauffmann
Niekie van de Berg
Arie van der Ent
Nancy Kers
Jan van Bergen & Henegouwen
EnterTheMothership
Kids Plezier Gids
Bob Verbiest Cultuurprijs
Titia Ex
Albert Kliest
Rachel de Boer
Galerie Frank Taal
Hans de Kruijf
Georg Bohle
Frankenland
Patrick Kruithof
Ilona van den Brekel
Jesse Franzen
Ane Koczorowski
Jan Brouwer
Diana van Golden
Jan Koelink
Frank Bruggeman
Theo Gootjes
Bernard Koffijberg
Wilco de Bruijn
Ruud de Graaf
Roeland Kooijmans
Jan de Bruin
Erik Groen
Yvon Koopman
Erik Brus
Marieke Groot
Annelies Kuiper
Lorna Buckley
Inge van Haastert
Marcella Kuiper
Business op het water
Merel van Haastert
Marijn Kuitert
Jose Buunen
Ineke Hagen
Marjan Laaper
CBK Rotterdam
Sarah Hamming
Lastplak
Confetti
Sanneke van Hassel
Deborah Lens
Chris Coppens
Lucia Hazenberg
Henny van Leeuwen
Martha Colburn
Maartje Heikamp
Janneke van Lisdonk
53
Jan Liezenga
Adrianus van Otterloo
Studio Roosegaarde
Anita van der Linden
Sarah van der Pols
Gerard Sparla
Frank Lissenburg
Margriet Reinalda
Edwin Spek
Katia Lucas
Wouter Roeterink
Frank Taal
M2R
SAGE
Minke Themans
Liat Magnezy
Clara Saito
Monique Thomaes
Maqutos
Bas Sala
Ira van der Valk
Jelleke Meijer
Piet Sanders
Wendy Veelenturf
Ronald van der Meijs
Ingrid van Santen
Monique Veldhoven
Betty Melkert
Hans van Sasse van IJsselt
Egbert Vennema
Anouk van Mil
Katja Schellekens
Jacqueline Verhaagen
Emmy Miltenburg
MMC Schobbe
Puck Verkade
Olaf Mooij
Menno Siljee
Carla Vermunt
Regula Maria MĂźller
Hans van der Sloot
Willeke Vester
Muses
John Smits
Victor!
NAi
Julia Snikkers
Vijf890
Caroline Nieuwland
Gerard van Soest
Wil Vissers
Romanie Noordergraaf
Wieki Somers
Arie Pieter Vos
Joke van Noort
Martijn Soree
Joop Vrieze
Officeland
Jean Marc Spaans
Vrije Academie Vlaardingen
Open Coffee Schiedam
Gerard Sparla
Kees Wagenaar
Opslag voor Cacao
Edwin Spek
Fiona Weir
Conny Paap
Jeroen Staal
Pia Wergius
Jan van der Ploeg
Stedelijk Museum Schiedam
Guido van der Werve
Laurens Priester
Stichting MooiWerk
Marcel Wesdorp
Mike Redman
Robert Stolk
Desiree Weyburg
Remus Riepsaame
Eric van Straaten
Rikkert Wijk
Wim Rijnbende
Siebe Thissen
Yoia
Royal Haskoning
Sara Rajaei
Efrat Zehavi
Anuska Oosterhuis
Robert Roos
Esther Zitman
Colofon
‘Kleine woorden en grote woorden’ (Siebe Thissen)
Centrum Beeldende Kunst Schiedam, 2012
Opdrachtgever CBK Schiedam Redacteur Annerieke Kooi Voorwoord Johan Grijzen
Centrum Beeldende Kunst Schiedam Wennekerpand Vijgensteeg 2 3111 PT Schiedam 010 470 98 27 www.cbkschiedam.nl
Ontwerp en beeldredactie Studio Minke Themans Lithograaf Marc Gijzen Redactie Laurens Abbink Spaink, Aad Riepsaame, Tjitske Houkes Drukker Mediacenter, Rotterdam Oplage 500 Fotografie CBK Schiedam (mits anders vermeld) Met dank aan Lieve van de Beek, Joke van Noort, Anouk van Mil
55
56
