Wonen Thuis in Rotterdam by Studio Minke Themans

Met trots presenteer ik aan u, mede namens het bestuur van het Job Dura Fonds, het juryverslag van de Job Dura Prijs 2020 dat dit jaar het thema ‘Wonen: Thuis in Rotterdam’ kende. Deze editie van de Job Dura Prijs kwam niet geheel zonder slag of stoot tot stand. Door de restricties die als gevolg van de Corona maatregelen golden, waren we, net zoals het geval was bij talloze andere evenementen in Rotterdam en elders, genoodzaakt de gebruikelijke feestelijke prijsuitreiking in het najaar uit te stellen naar het voorjaar 2021. In de hoop dat wij elkaar in mei 2021 gezond en wel in feestelijke setting zouden kunnen treffen in het vernieuwde Theater Zuidplein. Helaas bleek dit voornemen nog iets te prematuur en hebben we de prijsuitreiking uiteindelijk in een online talkshow vormgegeven. Met succes, de sfeer was er niet minder om! Mijn dank gaat uit naar de juryleden die zich in de afgelopen periode bijzonder flexibel toonden bij de jurybijeenkomsten en de beoordeling van de projecten. Het gebruikelijke jurybezoek ter plekke bleek niet mogelijk, maar door een hoop creativiteit – ook bij de projecten zelf – wist men toch een mooie en complete indruk te krijgen van de projecten. Ook gaat mijn dank uit naar het organisatieteam van de Prijs. Het bleek een flinke toer voor hen om steeds weer op de aller kortste termijn te schakelen naar een nieuwe situatie. Desalniettemin is de voorbereiding in uiterst goede orde verlopen en hebben we de Job Dura Prijs en de Daan Dura Prijs 2020 alsnog kunnen uitreiken aan twee prachtige en terechte winnaars: Little C en Dakdorpen. Ik feliciteer hen van harte met deze eer. In het juryrapport leest u meer over de bijzondere achtergrond van deze en de andere projecten. Dan rest mij nu verder niets anders meer dan u veel plezier te wensen met het lezen en doorbladeren van dit juryverslag. Ik hoop u voor de volgende editie van de Job Dura Prijs in 2022 weer in het echt te kunnen ontmoeten en in gezamenlijkheid het glas te kunnen heffen.

Rotterdam staat net zoals vele andere Nederlandse steden voor een grote woningbouwopgave. Steeds meer mensen trekken naar de stad om er te wonen, te werken en te recreëren. In de afgelopen 15 jaar is de Rotterdamse bevolking met ruim 25.000 inwoners toegenomen en naar verwachting zal dit aantal verder stijgen tot circa 675.000 inwoners in 2030.1 De groeiende aantrekkingskracht van Rotterdam creëert veel mogelijkheden voor de stad om uit te groeien tot een bruisende metropool met bijbehorende voorzieningen en een aantrekkelijke leefomgeving. Op talloze plekken in en om de stad wordt er al flink bijgebouwd om aan de groeiende vraag te voldoen en ook in aankomende jaren zullen hijskranen het stadsbeeld blijven domineren. In de afgelopen jaren is een begin gemaakt met de bouw van imponerende woontorens in het stadscentrum en zijn nieuwe woongebieden in gebruik genomen, waaronder de ontwikkelingen op Katendrecht, Nieuw Crooswijk en Park 16Hoven. En de zoektocht naar geschikte bouwlocaties blijft onverminderd doorgaan, nieuwe ontwikkelvlekken worden ingetekend aan de randen van de stad, in voormalige havengebieden, op industrieterreinen en op nog overgebleven beschikbare binnenstedelijke locaties. De geplande ontwikkeling van Feyenoord City, de transformatie van de Merwe-Vierhavens en nieuwbouw rondom de Van Nelle-fabriek, Rotterdam-Alexander en langs de A16, moeten het aantal woningen aanzienlijk doen toenemen. Ook binnenstedelijk wordt er ruimte gevonden

voor woningbouwontwikkeling zoals in de omgeving van Zo-ho, Pompenburg en het Central District, en overal in de stad worden omvangrijke kantoorcomplexen getransformeerd tot woningen. Maar ondanks deze forse en ambitieuze inspanningen blijft de vraag naar woningen onverminderd groot. Door de toenemende populariteit van de stad is het in de afgelopen jaren voor veel mensen steeds moeilijker geworden om er een geschikte en betaalbare woning te vinden. De bouwlocaties zijn immers niet onbeperkt voorradig en de ontwikkelkosten zijn dikwijls hoog waardoor het aanbod niet altijd aansluit bij de huidige vraag. Veel geplande ontwikkelingen richten zich op woningen in het hoogste segment of op microappartementen voor starters, studenten of expats, die voor ontwikkelaars en beleggers het meeste financieel rendement opleveren. Daarbij zijn de woningcorporaties, die als hoofdtaak hebben om te voorzien in voldoende sociale woningbouw voor de mensen met de laagste inkomens, vanwege de zware verhuurdersheffing beperkt in hun mogelijkheden. Tussen de hoogste en de laagste inkomensklasse dreigt een gapend gat te ontstaan voor een grote doelgroep voor wie er niet tot nauwelijks gebouwd wordt: de middeninkomens. Naast het opvoeren van de woningbouwproductie, ligt er een enorme opgave om ervoor te zorgen dat ook gezinnen, alleenstaanden en ouderen met een gemiddeld inkomen een passend en

betaalbaar thuis kunnen vinden in de stad. Nieuwe ontwikkelvormen zoals projecten in collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) en de opkomst van wooncoöperaties waarbij bewoners zelf het heft in handen nemen om hun eigen wooncondities te creëren, vormen mogelijk een uitweg, maar lopen dikwijls tegen obstakels aan in de uitvoering. Het is een pijnlijke constatering dat het systeem van woningbouwontwikkeling, dat wordt gedomineerd door beleggers, ontwikkelaars, aannemers en banken, dit type projecten nauwelijks toe laat, waardoor ze moeilijk van de grond lijken te komen, laat staan op grote schaal. De duurzaamheidseisen voegen daarbij een extra dimensie toe aan de woningbouwopgave. Naast het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad, zal dit ook van grote invloed zijn op de ontwikkeling van nieuwe woningen. Innovatieve bouw- en installatietechnieken, nieuwe materialen en het opwekken van eigen energie, leiden in de regel niet tot de nodige versnelling van de bouwproductie en hebben doorgaans niet de meest betaalbare woningen als resultaat. Maar een serieuze en systemische omslag in de toepassing van onze bouwmethodes en de toegepaste materialen, is van essentieel belang om op de langere termijn een verschil te kunnen maken in het behoud van ons klimaat, zodat de generaties na ons ook kunnen wonen op een gezonde en krachtige planeet.

Daarnaast zijn in huidige tijd ook de woonwensen van de bevolking aanzienlijk veranderd. Zo neemt het aantal eenpersoonshuishoudens toe en vraagt de vergrijzende bevolking om vernieuwende woonconcepten die erop gericht zijn om vitale senioren zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen. En dan is er de allesomvattende Covid-19 pandemie die ons al ruim een jaar thuishoudt en waardoor ons huis naast een plek om te wonen, ook een kantoor, school, fitnessruimte of universiteit is geworden. De tijd zal moeten uitwijzen of deze periode van verplicht thuisblijven van wezenlijke invloed zal zijn op de manier waarop we een woning gebruiken en of dit tot de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten zal leiden. Gezien deze urgente, complexe en veelzijdige opgave waar Rotterdam momenteel voor staat heeft het bestuur van het Job Dura Fonds ‘Wonen – Thuis in Rotterdam’ geselecteerd als thema voor de Job Dura Prijs 2020. Daarin staat de vraag centraal welke Rotterdamse projecten die sinds 2015 zijn opgeleverd of die momenteel in aanbouw zijn, uitzonderlijk, vernieuwend of exemplarisch zijn voor de woonopgave van de stad en een zinvolle bijdrage leveren aan het scheppen van een thuis voor iedereen, voor nu maar zeker ook met het oog op de toekomst. 1. Woonvisie Rotterdam - Koers naar 2030 agenda tot 2020 (2016).

Doel van het fonds De stichting ‘Job Dura Fonds’ is opgericht in december 1993 ter gelegenheid van het 140-jarig bestaan van de Dura Bouw-groep, thans de Dura Vermeer Groep. De stichting, die in 1994 officieel van start ging en in 2019 haar 25-jarige bestaan vierde, ondersteunt en stimuleert initiatieven die de bebouwde omgeving van groot Rotterdam duurzaam innoveren en helpen opbloeien. Door het toekennen van subsidies aan projecten die binnen de voorwaarden vallen en het eenmaal per twee jaar uitreiken van de Job Dura Prijs, verwezenlijkt de stichting haar doelstellingen. Het huidige stichtingsbestuur bestaat uit de heer Job Dura (voorzitter), de heer Bart Dura, mevrouw Mariëtta Kats-Dura, mevrouw Emily Ansenk, mevrouw Ineke Bakker, de heer Jacob van der Goot, mevrouw Marte van Oort, de heer Peter van Nederpelt, mevrouw Ayfer Sari en de heer Joost Schrijnen. De Job Dura Prijs Het thema van de Job Dura Prijs, een prijs voor architectuur, stedenbouw en maatschappij, wordt elke twee jaar vastgesteld door het bestuur van de stichting. Om de prijs ook echt van betekenis te laten zijn, wordt voor het thema gezocht binnen de actualiteit van de gebouwde omgeving in de regio Rotterdam. De serie Job Dura Prijzen is inmiddels representatief voor de meest markante

foto: Ossip van Duivenbode

vraagstukken of aandachtspunten met betrekking tot de gebouwde omgeving van de Rotterdamse regio in de afgelopen 25 jaar. De prijs bestaat uit een kunstobject dat speciaal voor de stichting is ontworpen door Bruno Ninaber van Eyben en een geldbedrag. Aan het winnende project wordt de Job Dura Prijs gegund van € 25.000. Met ingang van 2008 is tevens een Aanmoedigingsprijs in het leven geroepen ter waarde van € 7.500. Deze prijs is met ingang van 2014 als eerbetoon aan de initiatiefnemer tot de oprichting van het fonds omgedoopt tot de ‘Daan Dura Prijs’. In beide gevallen is het geldbedrag bedoeld ter investering in het winnende project. De jury De jury staat onder leiding van een vaste voorzitter, Alexandra den Heijer. Alexandra is hoogleraar Publiek Vastgoed aan de Faculteit Bouwkunde van de Technische Universiteit Delft. Haar leerstoel richt zich op de verbetering van besluitvormingsprocessen en het zoeken naar nieuwe concepten voor een inspirerende, betekenisvolle, functionele, betaalbare en duurzame gebouwde omgeving. Haar specialisatie is universiteitsvastgoed, maar zij doet ook onderzoek voor andere grote publieke eigenaren.

De jury is verder samengesteld uit experts binnen het thema, aangevuld met de winnaar van de voorgaande prijs. De juryleden van dit jaar zijn: Hedy van den Berk Hedy van den Berk is bestuursvoorzitter bij de Rotterdamse woningcorporatie Havensteder. Daarnaast is ze lid van de Raad van Toezicht en tevens voorzitter van de financiële commissie van Xtra Zorg en Welzijn (Haaglanden), voorzitter van de Raad van Commissarissen van hét landelijke Kennis- en Kwaliteitscentrum voor en door Woningcorporaties (KWH) en voorzitter van de Raad van Toezicht van Regionaal Opleidingscentrum Albeda. Peter Boelhouwer Peter Boelhouwer is hoogleraar Huisvestingssystemen aan de TU Delft en expert op het gebied van de woningmarkt en woonbeleid. Boelhouwer was o.a. adviseur van de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties en lid van de VROMRaad. Momenteel neemt hij zitting in de Adviescommissie Waardedaling Groningen en is hij commissaris bij 3BWonen in Lansingerland en Kuipercompagnons. Ook is hij voorzitter van het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek, het Architectuurcentrum Zoetermeer en het European Network for Housing Research en lid van de raad van advies van BPD en Stichting Knarrenhof.

Frank Uffen Frank Uffen – geboren in het Oude Noorden in Rotterdam – is planoloog en aandeelhouder van The Student Hotel waar hij zich richt op de ontwikkeling van community en partnerships. The Student Hotel opende zijn eerste locatie in 2012 in Rotterdam en heeft inmiddels 16 vestigingen door heel Europa. Daarnaast is hij oprichter van The Class Foundation, een Europees platform gericht op de toekomst van studentenhuisvesting, hoger onderwijs en de ontwikkeling van universiteitssteden. Robbert de Vrieze (Winnaar vorige editie) Robbert de Vrieze was als onderdeel van collectief Stadslab Luchtkwaliteit de winnaar van de Job Dura Prijs 2018 met het thema Mobiliteit. Hij opereert als ontwerper en architect op het snijvlak van ontwerp, politiek en economie. Met zijn bureau en netwerk Transformers ontwikkelde hij een fascinatie voor zelforganisatie en transformatie van oude gebouwen en gebieden. Hij werkte onder andere aan de transformatie van Graansilo Maashaven en RDM Campus en is betrokken bij diverse stadmakersinitatieven. Hij is medeoprichter van de Delfshaven Energie Coöperatie en curator Bospolder Tussendijken voor de IABR-2020-DOWN TO EARTH.

foto’s: Ossip van Duivenbode

Zoals gebruikelijk heeft de jury met de selectie van genomineerde projecten een aantal belangrijke opgaves willen adresseren binnen het gekozen thema. In het bijzondere jaar 2020 was dit thema “Wonen – Thuis in Rotterdam”. Met name de COVID-pandemie, waardoor we noodgedwongen veel meer tijd in huis hebben doorgebracht, laat ons zien hoe belangrijk de woning en woonomgeving is. De woning is in 2020 een plek geworden waar we niet alleen leven, eten, slapen en ontspannen, maar waar men ook in volle gezinsbezetting aan de keukentafel leert en werkt. Het hebben van flexibel te gebruiken ruimte, buitenruimte of gedeelde voorzieningen op buurtniveau is van essentieel belang gebleken voor eenieders welzijn. De pandemie waarin we momenteel verkeren maakt extra duidelijk dat niet iedereen vanzelfsprekend toegang heeft tot een goede woning in een goede woonomgeving. Net als in vele andere Nederlandse steden is er ook in Rotterdam sprake van een overspannen woningmarkt met snel stijgende prijzen, waardoor de kansenongelijkheid toeneemt en een groeiende groep mensen buiten de boot valt. Er zijn te weinig betaalbare woningen voorhanden of ze liggen op minder aantrekkelijke locaties, op afstand van werkgelegenheid of voorzieningen. De door de jury genomineerde projecten hebben gemeen dat zij in hun concept of aanpak niet alleen kwantitatief een antwoord geven op de woonbehoefte, maar daarnaast ook op geheel eigen wijze een bijdrage leveren aan het vormgeven van een buurt of gemeenschap of stimulerende handvatten aanreiken voor een eerlijkere toekomst voor alle inwoners van Rotterdam. De vijf genomineerde projecten vallen daarnaast op door de zorgvuldigheid, de hoge ambitie, de liefde en het doorzettingsvermogen waarmee deze zijn voorbereid en tot uitvoering zijn gebracht alsook de hoge kwaliteit van het (voorlopige) eindresultaat. Als geheel leveren zij een zinvolle en onmisbare bijdrage aan het creëren van een thuis voor iedereen in Rotterdam.

De jury heeft unaniem besloten de Job Dura Prijs 2020 uit te reiken aan het woningbouwcomplex Little C vanwege de hoge dichtheid in combinatie met de uitzonderlijk hoge ruimtelijke kwaliteit van het project op een lastige locatie en het unieke antwoord dat het biedt op de vraag naar aantrekkelijke maar vooral ook betaalbare woningen in de stad.

foto’s: Ossip van Duivenbode

DOOR DE ZORGVULDIGE INPASSING VAN DE VERSCHILLENDE WOONTORENS OP HET LASTIGE KAVEL ZIJN INTIEME STEGEN EN PLEINEN GEREALISEERD DIE UITNODIGEN TOT GEMEENSCHAPPELIJK GEBRUIK. Little C is een hoogstedelijke gebiedsontwikkeling in een strook tussen het Erasmus MC, de Maastunneltraverse, de Coolhaven en de Hogeschool Rotterdam. Het project bestaat uit 15 in hoogte verschillende woontorens die zo zijn geordend dat er op het maaiveld kleine pleintjes en smalle stegen

ontstaan. De torens kennen een samenhangende architectonische stijl maar met ieder een individuele expressie en bieden ruimte aan 300 appartementen in huur- en de koopsector. Daarnaast is er op de begane grond ruimte voor kantoren, horeca en andersoortige voorzieningen en biedt het complex huisvesting aan familiehuis Daniel den Hoed, een tijdelijke woonvoorziening van het Erasmus MC voor familieleden van kankerpatiënten. De torens hebben een grote variatie aan woningtypes met vrij indeelbare plattegronden die mogelijk worden gemaakt doordat de lift en de(nood) trappenhuizen per drie torens zijn geclusterd en door deze onderling te verbinden via zorgvuldig vormgegeven luchtbruggen. Naast de woningen voorziet Little C ook in een brugverbinding over de Maastunneltraverse in directe aansluiting op Erasmus MC en de aanleg van het omvangrijke Coolhavenpark aan de Coolhaven. De eerste fase van het project werd eind 2020 opgeleverd waarna de eerste bewoners hun intrek namen in hun woning. De volledige oplevering wordt verwacht in de zomer van 2021.

LITTLE C BIEDT EEN THUIS VOOR EEN UITEENLOPENDE GROEP MENSEN MET KWALITATIEF HOOGWAARDIGE WONINGEN DIE NIET ENKEL ZIJN VOORBEHOUDEN AAN DE HAPPY FEW. De jury was unaniem in haar beslissing om Little C te benoemen tot winnaar van de Job Dura Prijs 2021. Het project scoorde veruit het hoogst op de criteria die jury hanteerde bij de beoordeling van de projecten. De jury roemt allereerst de uitzonderlijk hoge ruimtelijke kwaliteiten van het woningbouwproject. Door de zorgvuldige inpassing van de verschillende woontorens op het lastige kavel zijn intieme stegen en pleinen gerealiseerd die uitnodigen tot gemeenschappelijk gebruik. De dynamische en contextuele ordening van de 15 bouwvolumes is bijzonder geslaagd en zorgen ondanks de hoge dichtheid voor een ontspannen sfeer. De keuze voor deze stedenbouwkundige setting vormt een trefzeker en humaan alternatief voor de hoge woontorens waar men in geval van stedelijke verdichting doorgaans naar grijpt maar die vaak een intrinsieke relatie met de straat ontberen. Daarnaast noemt de jury de stedelijke samenhang die wordt gecreëerd met de omgeving. Zo is er aan de oostzijde de beoogde brugverbinding over de Maastunneltraverse waarmee het aangrenzende Erasmus MC complex moet worden verbonden. Ook aan de westzijde wordt kwaliteit toegevoegd met de aanleg van een fraai uitgestrekt park dat niet alleen is voorbehouden aan de bewoners van het complex maar ongetwijfeld ook andere buurtgenoten, werknemers en studenten zal aantrekken. De gekozen architectonische expressie van de bakstenen torens met stalen bruggen en balkons, die niet alleen teruggrijpen op de complexen in

de directe omgeving, maar ook doen denken aan de eind negentiende-eeuwse buurtjes van New York, is bijzonder aantrekkelijk. Aansluitend noemt de jury ook de rijkheid aan uiteenlopende woningtypes, de huisvesting van Familiehuis Daniel Den Hoed, de geïntegreerde groenvoorzieningen in en om het complex, en het reeds ontstane buurtgevoel op het maaiveld. Doorslaggevend voor de bekroning van Little C is echter dat het een van de allereerste grootschalige Rotterdamse woonprojecten is waar op grote schaal huurwoningen in het middensegment worden gerealiseerd. Maar liefst twee derde van het totale aantal woningen in het project wordt aangeboden voor een redelijk huurniveau dat bovendien tot ver in de toekomst is vastgelegd. Little C biedt hiermee een thuis voor een uiteenlopende groep mensen en met kwalitatief hoogwaardige woningen die niet enkel zijn voorbehouden aan de happy few. De jury is na bestudering van het project diep onder de indruk van het lef en de volharding van de ontwikkelaar en het ontwerpteam om op deze locatie een uitzonderlijk ambitieus project te realiseren dat al werd geconcipieerd tijdens de vastgoedcrisis en ondanks de complexiteiten die daaruit voortvloeien toch in staat is gebleken niet in te boeten aan kwaliteit. Het is de makers van Little C gelukt om kleinschalig, gemeenschappelijk, betaalbaar én aantrekkelijk wonen in hoge dichtheden op sublieme wijze te verenigen en daarbij aansluitend een serieuze upgrading van de omliggende buurt tot stand te brengen. De jury spreekt de hoop uit dat het toegekende geldbedrag wordt ingezet om de eerst gezette stappen tot het smeden van een community onder de nieuwe bewoners extra kracht bij te zetten. ADRES G.J.de Jonghweg ONTWIKKELAAR ERA Contour ONTWERPTEAM CULD i.s.m. Inbo en Ruud Jan Kokke WEBSITE www.littlecoolhaven.nl

foto: Walden Studio

De jury heeft ervoor gekozen om de Daan Dura Prijs 2020 toe te kennen aan het project Dakdorpen. Dakdorpen is een concept voor de ontwikkeling van kleine, lichte woonvormen op platte daken in de stad en is opgericht door zes jonge stadsmakers met een multidisciplinaire achtergrond, variërend van architect tot stadsantropoloog. Het collectief poogt met het ontwikkelen van Dakdorpen (1) een antwoord te bieden op het Rotterdamse woningtekort, een hobbel waar de initiatiefnemers zelf ook tegenaan lopen met de zoektocht naar een geschikte woning, en (2) tegelijkertijd een serieuze bijdrage te leveren aan het grootschalig vergroenen van de stad. Rotterdam telt 14,5 miljoen vierkante meter ongebruikt plat dak, een potentieel waarvan de ontwikkelingsmogelijkheden verkend kunnen worden. Door beide opgaven aan elkaar te koppelen ziet het collectief kansen voor haalbare businesscases. In plaats van een groen dak dat geld

foto: Jan Willem van der Made

kost zonder dat daar inkomsten tegenover staan, levert de potentiële opbrengst van een Dakdorp de financiële ruimte op om een dak te vergroenen en woon- en verblijfsplekken te creëren. Daarnaast heeft het project tot doel om in de aanloop tot de vaststelling van de nationale omgevingswet een structurele beleidswijziging tot stand te brengen, waarbij de mogelijkheden van dakbebouwing in combinatie met vergroening juridisch eenvoudiger te realiseren zijn dan vandaag de dag. De initiatiefnemers achter Dakdorpen werken daarbij nauw samen met de gemeente Rotterdam. Momenteel wordt een proefproject gerealiseerd bovenop bedrijfsverzamelgebouw De Kroon in Delfshaven. Naast het realiseren van deze pilot werkt men aan de afronding van een onderzoeksproject naar de technische, financiële, juridische en ecologische aspecten van Dakdorpen. Middels een stichting stellen de initiatiefnemers de opgedane kennis ter beschikking aan andere ontwikkelaars van daken.

DAARNAAST IS DE JURY BIJZONDER GECHARMEERD VAN DE BEVLOGENHEID VAN DE INITIATIEFNEMERS, ZIJ REPRESENTEREN EEN JONGE GENERATIE DIE ALS GEVOLG VAN DE HUIDIGE WONINGMARKT IN DE KOU IS KOMEN TE STAAN EN ALS ANTWOORD DAAROP HET HEFT IN EIGEN HANDEN NEEMT DOOR EEN SYSTEMISCHE VERANDERING TE BEPLEITEN. De jury ziet in het project Dakdorpen een bijzonder initiatief dat in concept en aanpak zeer kansrijk is, maar dat zich in de toekomst nog verder zal moeten bewijzen. De toekenning van de Daan Dura Prijs is hopelijk een extra duwtje in de rug om het concept verder te brengen. De jury daagt het bevlogen collectief uit om de businesscase verder te preciseren. Door samenwerking te zoeken met een belegger of woningcorporatie kunnen mogelijk serieuze meters worden gemaakt en kan het concept zich doorontwikkelen tot een ware ‘gamechanger’. Er is immers sprake van een tweetrapsraket: men werkt aan het verdichten van de stad door nieuwe woningen toe te voegen op daken van de bestaande gebouwenvoorraad, terwijl de daken tegelijkertijd worden vergroend. Er worden nieuwe type woningen en aantrekkelijke buitenruimten toegevoegd aan de stad, het groen houdt water vast, verbetert de isolatiewaarde van het bestaande gebouw, vergroot de biodiversiteit en

zorgt voor verkoeling in de zomer. Op deze manier draagt het project op verschillende manieren bij aan de kwaliteit van het leven in de stad en het bieden van een aangenaam thuis aan haar inwoners. Daarnaast is de jury bijzonder gecharmeerd van de bevlogenheid van de initiatiefnemers, zij representeren een jonge generatie die als gevolg van de huidige woningmarkt in de kou is komen te staan en als antwoord daarop het heft in eigen handen neemt door een systemische verandering te bepleiten. Zij zien daarin geen beperkingen, maar vooral kansen. Zoals ze zelf aangeven: the sky is the limit. Een lovenswaardige houding van ‘zelf doen’ die ruimte en aandacht verdient. De jury ziet nog een flink aantal open eindjes in de verdere uitwerking van het project. Zo is de productie van de kleinschalige bebouwingsvormen nog niet voldoende uitgewerkt en vraagt de businesscase om doorontwikkeling. Toch heeft zij desondanks groot vertrouwen in het initiatief. Ze spoort het collectief aan om op korte termijn de samenwerking te zoeken met vooruitstrevende vastgoedeigenaren in de stad om een serieuze opschaling van het project teweeg te brengen. Andersom spoort zij de grote partijen aan om het collectief een kans te geven en hen uitgestrekte daken ter beschikking te stellen en zo het initiatief tot verdere wasdom te laten komen. ADRES Schiemond 20-22, bedrijfsverzamelgebouw

De Kroon INITIATIEFNEMERS Dakdorpen-collectief WEBSITE www.dakdorpen.nl

Op de locatie Overmaas, aan de Laan op Zuid zijn recentelijk verschillende projecten gerealiseerd in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO): Overmaat, Overtuin en Overture. Per project is een team van architecten betrokken die naast het ontwerp ook de bouwbegeleiding op zich nam. De nieuwbouwwoningen zijn gebouwd tussen de Laan op Zuid en de Hilledijk. Het betreft circa 65 nieuwbouwwoningen. Per deelproject worden deelnemers lid van een vereniging van opdrachtgevers. In nauw overleg met de betrokken architecten heeft

foto: Jannes Linders

de vereniging invloed op het ontwerp van de eigen woning die tegen kostprijs werd verkocht. Omdat de projecten tot stand zijn gekomen zonder tussenkomst van een ontwikkelaar die de kosten tijdens de voorbereiding voorschiet, werd van de toekomstige bewoners al tijdens de ontwikkeling een financiële bijdrage verwacht, die later met de koopsom werd verrekend. Momenteel wordt gebouwd aan project Overhoeks als vierde en laatste project van Overmaas. De verwachte oplevering van deze laatste fase is 2022.

De jury is onder de indruk van de schaal van het CPO-project en de volharding van de verschillende architectenteams die dit project vanuit het diepst van de vastgoedcrisis tot een goed einde hebben weten te brengen. Het is een kansrijk participatief opdrachtgeversmodel binnen een woningmarkt die nu volledig gedomineerd wordt door het systeem van ontwikkelaars, aannemers en banken. De woningen zijn daarbij in alle opzichten zeer zorgvuldig ontworpen zowel in plattegrond als ook in architectuur, met veel oog voor detail, textuur en rijke materialisering. De jury spoort de gemeente Rotterdam aan om vergelijkbare initiatieven veel meer dan nu de ruimte te geven als serieus bijdrage aan de huidige woningbouwopgave. ADRES Omgeving Laan op Zuid en Hilledijk INITIATIEFNEMERS Laila Ghait Architecten en Massa

bureau (Overture); Joke Vos architecten en JagerJanssen architecten (Overtuin); Geurst en Schulze Architecten, Kühne & Co en De Nijl Architecten (Overmaat) WEBSITE www.overmaas-wonen.nl foto: Ossip van Duivenbode

Family Scraper De Maasbode wil een binnenstedelijk alternatief bieden voor Rotterdamse gezinnen die doorgaans naar nieuwbouwwijken in randgemeenten trekken. De kwaliteiten van het suburbane leven zijn vertaald naar het ontwerp van een 70 meter hoge toren in de centrumwijk Cool op de kavel van de voormalige drukkerij Maasbode. De woontoren is ontworpen als een gestapelde buurt met steeds rijtjes van tien drielaagse gezinswoningen die grenzen aan een gezamenlijke binnenstraat.

De binnenstraat is bewust ruim ontworpen om gemeenschappelijk gebruik te stimuleren en bovendien vormgegeven als een echte straat, met straatklinkers, gemetselde muren en houten voordeuren. Elke gezinswoning beschikt daarnaast over private buitenruimte. In totaal worden er in de Maasbode 90 gezinswoningen gerealiseerd. Daarnaast bevat de toren appartementen voor starters en luxe penthouses. De bouwwerkzaamheden zijn recentelijk gestart en zullen naar verwachting in 2022 voltooid worden.

De jury is onder de indruk van het diepgaande onderzoek dat voorafging aan de ontwikkeling van dit nieuwe woonconcept en ziet in dit initiatief een serieus antwoord om wegtrekkende gezinnen in de stad te behouden. Het toont lef van de ontwikkelaar om zo onomwonden te kiezen voor innovatie en kwaliteit, onder meer door de overmaatse buitenruimtes die worden gerealiseerd in het project en het toevoegen van ruime gezinswoningen. Het ontwerp van de Maasbode is eveneens zeer overtuigend en in ruimtelijke opzet en materialisatie van de hoogste orde. De jury hoopt dat dit pilotproject op korte termijn kan worden opgeschaald naar woningen in een lagere prijscategorie en daarmee kan uitgroeien tot een aantrekkelijke en betaalbare optie voor veel meer Rotterdamse gezinnen. ADRES Hoek Schiedamse Vest - Schiedamsesingel ONTWIKKELAAR BPD ONTWERP Van Bergen Kolpa architecten WEBSITE www.bpd.nl/ons-werk/regio-zuid-west/de-

maasbode-rotterdam www.nieuwbouw-demaasbode.nl

Vanaf 2015 kocht Stichting Nieuw Thuis Rotterdam, ondersteund door moedermaatschappij Stichting De Verre Bergen, ruim 200 Rotterdamse woningen om Syrische gezinnen met een vastgestelde verblijfsvergunning te huisvesten. De aanleiding voor de grootschalige aankoop van woningen was de vluchtelingencrisis die als gevolg van het oorlogsconflict in Syrië was ontstaan. De grote groepen Syrische statushouders waren langdurig in afwachting van een woning en konden daardoor niet doorstromen uit een van de Rotterdamse AZC’s. Omdat de woningvoorraad van de woningcorporaties tekortschoot in de huisvesting van deze gezinnen, kocht SNTR vanaf 2015 verspreid

door Rotterdam woningen met een waarde van ca. € 100.000 die langer dan 6 maanden te koop stonden en maakten deze geschikt voor bewoning door Syrische gezinnen. Daarnaast biedt de stichting taallessen voor de bewoners, ondersteunt ze hen bij het leren kennen van de wijk en de stad, en bij begeleiding naar passend (vrijwilligers) werk) of onderwijs. SNTR doet dit vanuit de gedachten dat een comfortabel thuis bijdraagt aan integratie en aarding van de gezinnen in de Rotterdamse samenleving. Het initiatief geldt als grootste particuliere huisvestingsprogramma voor vluchtelingen in Nederland.

Stichting Nieuw Thuis Rotterdam legt volgens de jury een urgente opgave in Rotterdam bloot waarbij woningcorporaties niet over voldoende voorraad beschikken om deze doelgroepen te huisvesten en zij als gevolg daarvan vaak jarenlang onder schrale omstandigheden verblijven in asielzoekerscentra. Het project voldoet niet per se aan alle beoordelingscriteria die de jury hanteert bij de toekenning van de Job Dura Prijs. Het project is opgezet vanuit een filantropische gedachte en heeft niet het doel om in de toekomst op grotere schaal antwoord te bieden

op het huisvestingstekort voor statushouders in Rotterdam. Ze prijst desondanks het optimisme en de liefdevolle aanpak van de medewerkers van de stichting alsook de moed om Rotterdam als migrantenstad te omarmen en er ook voor nieuwkomers een mooi thuis te bieden. ADRES Verspreid door Rotterdam INITIATIEFNEMERS Stichting Nieuw Thuis Rotterdam WEBSITE www.sntr.nl

foto: Dennis Wisse

Deze longlist is samengesteld op basis van het onderzoek van de externe researchers, uit de projecten die genoemd zijn door de geïnterviewde deskundigen, door suggesties van de juryleden en ten slotte door een publieke oproep waarbij het publiek werd gevraagd om projecten in te dienen. Het gaat om projecten die zijn opgeleverd na 2015 en indien nog niet gerealiseerd wel beschikken over een bouwvergunning. Dit resulteerde in een longlist met in totaal meer dan 100 projecten. Met behulp van een aantal categorieën zijn de belangrijkste sub-thema’s op het gebied van wonen in Rotterdam in kaart gebracht. De projecten zijn vervolgens op alfabetische volgorde geordend binnen de vastgestelde categorieën. De opgenomen projecten hebben uiteenlopende vormen en beslaan verschillende schaalniveaus, de selectie varieert van grote gebiedsontwikkelingen tot kleinschalige zelfbouw-initiatieven. De centrale vraag bij de selectie van de projecten was: In hoeverre draagt dit project op een zo breed mogelijke manier bij aan het creëren van een thuis in Rotterdam voor alle lagen van de bevolking?

foto: Ossip van Duivenbode

Longlist Job Dura Prijs 2020

foto: Ossip van Duivenbode