De Wijkcoรถperatie Feijenoord Humanitas x Afrikaanderwijk Coรถperatie
De Wijkcoöperatie Feijenoord
3
De Afrikaanderwijk Coöperatie heeft als missie om van Rotterdam-Zuid een sterker en kapitaalkrachtiger gebied te maken met betrokken bewoners en ondernemers. De coöperatie heeft een unieke organisatiestructuur ontwikkeld waarbij de opbrengsten en voordelen aan de wijk toekomen. De aanpak van de Afrikaanderwijk Coöperatie sluit aan bij een van de kerndoelen van Humanitas in de Welzijnsopdracht Feijenoord om in te zetten op het verbeteren van de sociaal economische omstandigheden in het gebied. Het voorstel van de Afrikaanderwijk Coöperatie is om het in het PVA Uitvoering van de opdracht omschreven ‘Wijkbedrijf Feijenoord’ om te bouwen tot ‘Wijkcoöperatie Feijenoord’, een netwerk van Wijkcoöperaties in Feijenoord. In 2018 starten we in de Afrikaanderwijk, voortbouwend op de kennis, ervaring en het netwerk van de Afrikaanderwijk Coöperatie. Het doel is om tot een model te komen wat verder uitgerold wordt over de wijken in Feijenoord.
Figuur 1
WIJK CO-OP FEIJENOORD WERKCOÖPERATIE Ontwikkeling Wijk Co-op
Ontwikkeling Werkcoöperatie
Overdracht werknemers
WERKCOÖPERATIE
Werknemers
Kennis voor opzet
BLOEMHOF CO-OP HILLESLUIS CO-OP FEIJENOORD CO-OP
VREEWIJK CO-OP KOP VAN ZUID CO-OP KATENDRECHT CO-OP NOORDEREILAND CO-OP
FEIJENOORD Wijk co-op Feijenoord
De Wijkcoöperatie Feijenoord
4
Werken in de wijk Het uitgangspunt van zowel de wijkcoöperatie als Humanitas is om ook lokaal werk zoveel mogelijk lokaal te laten verrichten. In plaats van werk uitbesteden of aanbesteden, wordt gekeken hoe zoveel mogelijk werk inbesteed kan worden. Hierdoor worden geldstromen in de wijk ingesloten en komen ze terecht bij bewoners en lokale ondernemers. Het gevolg is een sterkere wijkeconomie, maar ook een grote sociaal maatschappelijke meerwaarde. Wijkcooperatie Feijenoord ‘Van waarde zijn voor en in de wijk waarin je woont en leeft’. De Wijkcoöperatie Feijenoord is een platform van lokale ondernemers en actieve bewoners in Feijenoord die met elkaar de krachten bundelen om: 1. Beter vindbaar te zijn. 2. Meer werk te generen voor en met elkaar. 3. Meer sociale zekerheid te creëren (o.a. in de vorm van een gezamenlijk broodfonds). 4. Kosten met elkaar te delen (o.a. verzekeringen en administratie). Vanuit de Wijkcoöperatie Feijenoord wordt meegedongen naar publieke en particuliere opdrachten in de wijk. Zo draagt de Wijkcoöperatie bij aan een schone, gezonde, sociale en veilige wijk.1 2018: Doorontwikkeling Afrikaanderwijk Coöperatie De Afrikaanderwijk Coöperatie behartigt sinds 2013 op innovatieve wijze de belangen van bewoners en ondernemers van de Afrikaanderwijk. De coöperatie is inmiddels uitgegroeid tot een speler van belang op het gebied van zelforganisatie. De coöperatie vertegenwoordigt meer dan 55 leden, 5 coöperatieve werkbedrijven en heeft een breed netwerk van actief betrokken wijkbewoners. De betrokken ondernemingen lopen uit een van eenmanszaken tot grotere instellingen. De kleinere eenmanszaken in dagelijkse boodschappen of speciaalzaken zijn in de meerderheid. Het volledige aanbod is te vinden op www.afrikaanderwijk.net Daarnaast heeft de Afrikaanderwijk vijf coöperatieve werkbedrijven opgezet waar bewoners van de Afrikaanderwijk betaald werk vinden. Dit zijn:
• Wijkkeuken van Zuid
Lokaal cateringbedrijf, gevestigd in het Gemaal. In de Wijkkeuken van Zuid koken wijkbewoners met lokale ingrediënten gerechten uit vele culturen. Ze verzorgen caterings en geven kookworkshops waarmee ze werkervaring opdoen en hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten.
• Wijkatelier op Zuid
Textielatelier waar talentvolle bewoners werken in opdracht van ontwerpers en waar naailessen gegeven worden. Bewoners werken er samen met ontwerpers en andere opdrachtgevers.
1. Gebaseerd op het PVA Uitvoering Opdracht Feijenoord door Humanitas
De Wijkcoöperatie Feijenoord
5
• Werkcoöperatie
Sub-coöperatie die betaald werk voor bewoners mogelijk maakt en zorgt voor betaling, opleiding, ontwikkeling en begeleiding van de leden.
• Gemaal op Zuid
een Wijkcommon, een gedeelde plek in de wijk, een platform voor wijkactiviteiten, maar ook voor wijk-overstijgende activiteiten. Er is een uitgebreid cultureel programma en de locatie wordt ingezet voor (commerciële) verhuringen voor feesten, partijen en vergaderingen. Hiermee wordt lokaal werk gegenereerd in o.a. het beheer, schoonmaak en catering. • SCHOON De schoonmaakservice van de Afrikaanderwijk. Wijkbewoners vinden hierin een betaalde baan in de schoonmaak van portieken, kantoren en de gescheiden afval inzameling van de Afrikaandermarkt. De samenwerking tussen Humanitas en de Afrikaanderwijk Coöperatie in de aanloop naar de Wijkcooperatie Feijenoord i.r.t. de aanbesteding per punt: 1. Netwerk Afrikaanderwijk Coöperatie vormt al een netwerk van 56 lokale ondernemers met o.a. de website Afrikaanderwijk.net. Dit netwerk en de faciliteiten kunnen veel verder ontwikkeld en uitgebreid worden. Dit vraagt tijd, geld, kennis en expertise. 2. Inbesteden Geld wat uitgegeven wordt in het gebied, zoveel mogelijk insluiten en laten landen bij bewoners door het creëren van lokale banen. Twee lopende voorbeeld hiervan zijn de gescheiden afvalinzameling van de markt en het schoonmaken van de portieken van Vestia. Het uitgeven van welzijns-budgeten aan actieve bewoners in plaats van professionals is hiervan een mooie volgende stap. Ook onderzoeken we de overname van het groenbeheer in Vreewijk. De Afrikaanderwijk Coöperatie heeft al twee keer met succes de Gemeente via the Right to Challenge uitgedaagd: een keer MO op het gebied van Wijkwelzijn en SB in het schoonhouden van de markt. 3. Sociale zekerheid De Afrikaanderwijk Coöperatie ziet werk als de belangrijkste sociale zekerheid. De structuur van de coöperatie is in staat de afstand tussen de arbeidsmarkt en het lokale arbeidspotentieel te verkleinen. Middels de Werkcoöperatie (een sub-coöperatie van de wijkcoöperatie) worden bewoners betaald voor hun werkzaamheden en wordt er zorggedragen voor het afdragen van premies etc. Aanvullend hierop onderzoekt de Afrikaanderwijk Coöperatie de mogelijkheden tot het opzetten van een lokaal broodfonds.
4. Collectieve inkoop
Al enige tijd verzorgt en onderzoekt de coöperatie collectieve inkoop van zaken als energie, administratie en internet. Dit kan in 2018 verder onderzocht en uitgebouwd worden.
Figuur 2
2013 – 2017
2018
2019 – 2022
1.
• Afrikaanderwijk • Versterken en verdiepen Uitbreiden naar andere Coöperatie is opgericht, van het netwerk. De wijken in Feijenoord. heeft 56 leden verworden, structuur staat, maar 5 coöperatieve vraagt om meer invulling. werkbedrijven ontwikkeld, • Omvormen van een wijkwebsite afrikaanderwijk.net ontwikkeld, gezamenlijke tot een actief platform presentaties gemaakt, ter versterking van de etc. wijkeconomie. • Lidmaatschap stimuleert • Collectief opdrachten kopen bij elkaar. aannemen en uitvoeren door leden.
2.
De structuur van de Afrikaanderwijk Coöperatie maakt inbesteden mogelijk. In 2016 is op deze manier €242.055 aan opdrachten in de wijk uitgevoerd.
Verwerven van nieuwe opdrachten, bv. op het gebied van groenbeheer in Vreewijk en bij Feyenoord City.
Uitbreiden naar andere wijken in Feijenoord.
3.
Werk als sociale zekerheid. De Werkcoöperatie (subcoöperatie) maakt betaald werk voor wijkbewoners toegankelijk en investeert in opleiding, ontwikkeling en begeleiding waardoor de positie van bewoners van Feijenoord versterkt wordt.
• Uitbreiden Werkcoöperatie met meer leden (meer opdrachten, meer lokaal werk). • Uitbreiden opleidingsen ontwikkelingstraject • Investeren begeleiding. • Onderzoeken/opzetten lokaal broodfonds en of andere systemen die sociale zekerheid vergoten.
Uitbreiden naar andere wijken in Feijenoord.
4.
De Afrikaanderwijk Coöperatie heeft de collectieve inkoop van energie opgestart en onderzocht of collectieve inkoop ook op andere gebieden gewenst is. Vooralsnog valt zowel de vraag als het rendement tegen.
Verkennen van andere manieren van collectieve inkoop die effectiever zijn.
Uitbreiden naar andere wijken in Feijenoord.
De Wijkcoöperatie Feijenoord
7
Directe samenwerkingskansen
• Investeren in coöperatieve werkbedrijven
De coöperatieve werkbedrijven van de Afrikaanderwijk Coöperatie bieden werk of betaald vrijwilligerswerk (als opstap naar volledig betaald werk) aan een groot aantal wijkbewoners. Ze stellen de coöperatie in staat om opdrachten uit te voeren die bijvoorbeeld via Right to Challenge verkregen zijn. In de coöperatieve werkbedrijven zit veel potentie. Het vraagt echter ook om een stabiele basis van coaching, opleidingen, ontwikkeling en huisvesting. Op 1 na draaien alle coöperatieve werkbedrijven kunnen op dit moment op eigen inkomsten, maar door de focus op commerciële opdrachten is er soms beperkte ruimte voor maatschappelijke meerwaarde. Er kan te weinig geïnvesteerd worden in opleiding en ontwikkeling, waardevolle initiatieven uit de buurt moeten afgewezen worden omdat ze niet genoeg geld opbrengen. Zo kunnen ontmoetingsplaatsen zoals het Gemaal of het Wijkatelier niet altijd bemand worden.
• Tegenprestatie in de Veldwerkstad
De Afrikaanderwijk Coöperatie werkt samen met een aantal andere sociaal ondernemers en maatschappelijke initiatieven aan het ontwikkelen van een Veldwerkstad: een stad waar actieve bewoners met hun initiatieven de handen uit de mouwen steken en bouwen. De Veldwerkstad is een keten van organisaties die op eigen wijze leerwerkplekken bieden aan Rotterdammers vanuit de tegenprestatie. Voorop staat de menselijke maat. Een persoonlijke benadering, gericht op het individu en niet op het getal.
• Koken met de buurt – Wijkrestaurant Gemaal op Zuid
De koks van de Wijkkeuken zijn afkomstig uit de Afrikaanderwijk en koken al sinds 2009 in wisselende samenstelling voor verschillende opdrachtgevers. Het liefst koken ze niet alleen voor buitenstaanders, maar ook voor hun buren. De koks zijn binnen de Wijkkeuken opgeleid en hebben aanvullende trainingen gehad over voeding en HACCP. Ze delen hun kennis graag met de gasten en andere koks.
• Avondschool voor de wijk
In de Afrikaanderwijk worden door bewoners verschillende (culturele) activiteiten georganiseerd. Een strippenkaart bij de avondschool maakt de activiteiten toegankelijk voor wijbewoners en ondersteunt de organisatoren. • In het Wijkatelier op Zuid krijgen wijkbewoners 5 dagen per week naailes van andere, ervaren wijkbewoners. De avondschool maakt deze naailessen toegankelijk voor wijkbewoners die de eigen bijdrage van 35 euro per maand niet kunnen betalen. • Salsa en Tango lessen in het Gemaal: elke dinsdag- en woensdagavond veranderd het Gemaal in een balzaal. Op de Pretorialaan wonen de beste breakdancers en hip hoppers. De avondschool ondersteunt de verschillende dansgroepen en brengt bewoners in contact met dans en met elkaar.
• Right to challenge
De Afrikaanderwijk Cooperatie heeft als organisatie ervaring met het systeem van Right to Challenge. Via de Right to Challenge worden geldstromen in de wijk gehouden en wordt de afstand tussen arbeidsmarkt en arbeidspotentieel in Feijenoord verkleind.
Figuur 3
OPDRACHT AFVALINZAMELING GEMEENTE ROTTERDAM
SUB-COÖPS
€
72.000
Verwerft opdracht Werknemers
WERKCOÖPERATIE €
Nieuwe producten uit restmaterialen
Traint werknemers combineert opdrachten
7.000
LEDEN
€
7.000
ondernemers organisaties stichtingen
LEDEN bewoners
€
SCHOON
Begeleiding betaling
RIGHT TO CHALLENGE
54.000
WINST 4 wijkbewoners een baan 30% minder afval 42.000 euro besparing op stortkosten en opbrengsten karton/plastic Schonere wijk (minder zwerfafval) Onderzoeksbudget hergebruik
€
INNOVATIE • Afval scheiden • Recyclen • Nieuwe producten uit restmateriaal • Lokale werknemers • Starten aan begin v/d dag ipv einde dag
30.000
Right to challenge
Het Gemaal op Zuid als Wijk- en werkcommon Het Gemaal op Zuid heeft het in zich om met de juiste investering komende jaren dé centrale plek te worden waar talentontwikkeling, lokale productie en culturele presentatie samenkomen. Een innovatief knooppunt van waaruit bewoners werkervaring kunnen opdoen, trainingen krijgen, als vrijwilliger aan de slag kunnen en bij succes kunnen doorstromen naar betaalde arbeid. De coöperatie doet dit aan de hand van een innovatieve zelfontwikkelde methode met een eigen Werkcoöperatie. Uitgangspunt hierbij is dat werk niet uitbesteed wordt, maar dat opdrachten juist lokaal inbesteed worden. Het Gemaal op Zuid vervult hiermee al een aantal functies vanuit de welzijnsopdracht die in samenwerking met Humanitas nog verder ontwikkeld kunnen worden. Het is een flexwerkplek, een plek voor netwerkbijeenkomsten en heeft al eerder fungeert als Wijkwaardenhuis waar lokale ondernemers hun eigen vak hadden.
De Wijkcoöperatie Feijenoord
Investeren in mensen en plekken van betekenis Veel mensen in de Afrikaanderwijk voegen een waarde toe aan het welzijn van de gehele wijk. Door in deze mensen en organisaties te investeren creëren we een duurzaam rendement.
Een selectie
• Maria Baros, o.a. Stichting Abrassa. • Farida Moultmar, Wijkatelier op Zuid • Zoe Cocha, NIFFO Gallery • Inge Schippers, o.a. Zuidtopia • Annemaria Carbonara, o,a, Gelukshuis • Sarhan Hacene, o.a. Trefpunt Tweebos • Frank Boerboom, Ster op Zuid • David, Stichting MDA • e.v.a. … Bovenstaande mensen hebben bewezen dat ze in staat zijn locale activiteiten te organiseren. Door hen te ondersteunen met een werkbudget of door hen op te nemen in de avondschool voor de wijk zal hun rendement alleen maar toenemen. Voor wie geen zzp-er is kan de Werkcoöperatie zorgen voor de uitbetaling.
9
De Afrikaanderwijk Coöperatie Coöperatief sinds 2013
De Afrikaanderwijk Coöperatie heeft als missie om van Rotterdam-Zuid een sterker en kapitaalkrachtiger gebied te maken met betrokken bewoners en ondernemers. De coöperatie heeft een unieke organisatiestructuur ontwikkeld waarbij de opbrengsten en voordelen aan de wijk toekomen. 1. Inleiding Wie met een cijfermatige bril naar Rotterdam-Zuid kijkt ziet op het eerste gezicht misschien alleen maar achterstand, armoede en andere bedreigingen. De Afrikaanderwijk Coöperatie heeft juist oog voor de grote diversiteit aan culturen, aanwezige talenten en vaardigheden. De Afrikaanderwijk heeft de stad namelijk heel veel te bieden. Na een uitgebreide voorbereiding en een vooronderzoek door Stichting Freehouse is de Afrikaanderwijk Coöperatie (www.wijkcooperatie.org) opgericht. Een maatschappelijke onderneming die als doel heeft verbetering van de economische, sociale en culturele positie van de wijk te bewerkstelligen. De coöperatie bundelt en vermarkt de kracht van bewoners en lokale ondernemers. Zo wordt er een rendabel alternatief geboden voor
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
12
traditioneel aanbesteden waarbij het werk vaak terecht komt bij een partij buiten de wijk. Via het model van de Afrikaanderwijk Coöperatie kunnen opdrachten echter inbesteed en lokaal uitgevoerd worden. Met de zelfontwikkelde (infra)structuur worden zo bestaande geldstromen ten bate van de wijk(bewoners) richting het gebied omgebogen. Op basis van ervaring kan inmiddels gesteld worden dat de coöperatie als ondernemingsvorm in de Afrikaanderwijk een kansrijk concept is wat op een positieve wijze bijdraagt aan de versterking van de lokale arbeidsmarkt. In de afgelopen jaren is er een organisatorische basis gelegd en een infrastructuur gevormd, waarmee de onderneming duurzaam kan functioneren. Zoals verwacht betekent dat nog niet dat deze al volledig op eigen benen kan staan, maar het is duidelijk dat er voldoende potentie is om te investeren in groei en (door)ontwikkeling. De Afrikaanderwijk Coöperatie is in Rotterdam uitgegroeid tot een van de voorlopers op het gebied van zelforganisatie en wijkgestuurd werken. Afrikaanderwijk Coöperatie: Kernbegrippen voor innovatieve ontwikkeling Bewoners worden zich door participatie in de coöperatie bewust van de waarde van hun eigen kwaliteiten voor zichzelf en voor hun omgeving. Via een breed scala aan activiteiten participeren deelnemers (opnieuw) in het arbeidsproces. Getalenteerde en gemotiveerde deelnemers kunnen doorstromen naar vaste werkzaamheden en grotere opdrachten. De Afrikaanderwijk Coöperatie stimuleert toeleiding tot werk en van deelnemer worden zij medemaker. De coöperatie betrekt bewoners op een innovatieve en duurzame wijze bij de ontwikkeling van hun eigen stad.
• Mensen als belangrijkste waarde
Op basis van ervaring met de ontwikkelde structuur kent de Afrikaanderwijk Coöperatie de kracht van lokale gemeenschappen en kleinschalige open organisaties waarin leren en werken samengaan. De coöperatie is een sociale onderneming die beseft dat de inzet die de mens voortbrengt schaars en dus van grote waarde voor onze welvaart is.
• Zelforganisatie voor lokaal voordeel
Door het bundelen en efficiënt inzetten van lokaal aanwezige middelen en kwaliteiten genereert de coöperatie direct voordeel voor wijkbewoners en lokale ondernemers. Van het bedingen van collectief inkoopvoordeel tot het zelf uitvoeren van onderhoud van de openbare ruimte. Zelforganisatie draagt er direct aan bij om van de wijk een sterke en sociale gemeenschap te maken.
• Diversiteit aan talent en afzetmarkt
De Afrikaanderwijk Coöperatie beschouwd de stad, met zijn diversiteit aan inwoners en ondernemers, als bron en afzetgebied voor talent gestuurde arbeid. Het ziet kansen in het succesvol bijeenbrengen van vraag en aanbod. Omdat de nadruk daarbij meer ligt op vaardigheden en de wil om te werken, dan op genoten opleiding, onderzoekt de coöperatie de mogelijkheden om middels certificering ervaring en aanwezige kwaliteiten vast te kunnen leggen en kwaliteit aan te tonen.
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
• Een sterk en actief netwerk
De Afrikaanderwijk heeft de potentie om komende jaren het kloppende hart en brein van alternatieve economische, sociale en culturele ontwikkeling in Rotterdam-Zuid te worden. De wijkcoöperatie fungeert in dit proces als een knooppunt in het netwerk van winkels, serviceaanbieders, ateliers en de warenmarkt. De maatschappelijke onderneming bevindt zich daarmee in de haarvaten van de wijk, direct bij de ondernemers en bewoners voor wie de coöperatie bedoeld is. Zo worden werk, ervaring, kennis, economische middelen, vraag en aanbod direct gekoppeld en uitgewisseld. De Afrikaanderwijk Coöperatie is specifiek afgestemd op de grote veranderingen waaraan het gebied momenteel onderhevig is. Een oude stadswijk die plaats biedt aan een van de grootste markten van Nederland en die grenst aan zowel andere herstructureringswijken als grootschalige nieuwbouw. De coöperatie is een maatwerkconstructie die functioneert als een productie- en kennisplatform wat actief bijdraagt aan de economische en sociale ontwikkeling van Rotterdam-Zuid.
Co-op Fact 1
1
WIJKCOMMON
rlijks tussen de 10.000 jaa kt tre id Zu op l aa m Het Ge in locatie als Wijkcommon de s nd Si s. er ek zo be 00 13.0 n ooit. men er meer bezoekers da handen van de wijk is ko use, e of open land for public (Definitie common: a piec wn) especially in a village or to
Bewoners en ondernemers werken mee aan de groei van de Afrikaanderwijk Coöperatie
13
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
14
2. Achtergrond De Afrikaanderwijk is een gebied wat in de meeste statistieken niet al te best scoort en wat onderaan de sociale en economische index van Rotterdam staat. Er is wel de wil om samen aan de slag te gaan, maar vaak weten bewoners, ondernemers en potentiële opdrachtgevers elkaar niet te vinden. Op marktdagen bruist het er van de bedrijvigheid terwijl het de rest van de week een relatief rustig winkelgebied is. Een mix van kleinschalige buurtwinkels en winkels, ateliers en horeca die een regionale en soms zelfs landelijke aantrekkingskracht hebben. Het gebied huisvest zo’n 8.300 inwoners waarvan het grootste deel van niet Nederlandse origine, voornamelijk bewoners met een Turkse, Marokkaanse, Surinaamse of Antilliaanse achtergrond. Een groot deel van de bevolking heeft weinig aansluiting op de arbeidsmarkt en meer dan een vijfde van de inwoners staat ingeschreven als werkzoekende en is nauwelijks betrokken bij de wijkaanpak.
Figuur 4
8.300 inwoners 3.800 huishoudens 85% niet Nederlandse origine (t.o.v. 51% gemiddeld in Rotterdam) 75% heeft een laag inkomen 29% leeft onder de armoede index (t.o.v. 11% gemiddeld in Nederland) 55% sociale zekerheid, werkeloos of met pensioen 85% huur, sociale huur 37% jonger dan 23 jaar Achtergrondkenmerken bevolking Afrikaanderwijk (bron: Gebiedsplan Feijenoord 2014 – 2018)
Afrikaanderwijk Coöperatie: Sinds 2013 (co)operatief De Afrikaanderwijk Coöperatie is al sinds 2013 (co)operatief in de Afrikaanderwijk en is ontwikkeld door Stichting Freehouse wat al bijna tien jaar de kwaliteiten van de wijk zichtbaar maakt. Het is een maatschappelijke onderneming die bewoners en lokale ondernemers verbindt en die door het bundelen van krachten meer mogelijk maakt. In de afgelopen jaren heeft het resultaten geboekt op o.a. het gebied van het genereren van gezamenlijk voordeel (collectieve energie levering), wijkbeheer (beheer van de buitenruimte), collectieve dienstverlening (schoonmaak), talentontwikkeling (wijkkeuken), het vermarkten van lokaal talent (Afrikaanderwijk Werkcoöperatie) en als kennisbank (kennisdeling en presentaties). Op basis van eigen ervaring kent de coöperatie dus als geen ander de potentie van lokale gemeenschappen en open organisaties waarin leren en werken samengaan.
Figuur 5
SUB-COÖPS
LEDEN
LEDEN
ondernemers organisaties stichtingen
bewoners
WERKCOÖPERATIE ALGEMENE LEDENVERGADERING RAAD VAN COMMISSARISSEN
BESTUUR DAGELIJKSE ORGANISATIE
Werknemers
ONTWIKKELDE WIJK ECONOMISCHE PROGRAMMA’S WIJKKEUKEN
WIJKATELIER
SCHOON
GEMAAL OP ZUID
Stichting
Werknemers Lidmaatschap ZELFSTANDIG GEWORDEN ORGANISATIE ONTWIKKELD WIJK ECONOMISCHE PROGRAMMA
Organisatiestructuur Afrikaanderwijk Coöperatie
Bewoners zijn de kracht van het gebied en de wijkcoöperatie beseft dat de inzet die de mens voortbrengt schaars en dus van waarde voor onze welvaart is. Daarnaast ziet het actieve bewoners ook als een vaak onderschatte kans voor de sociaaleconomische ontwikkeling van de hedendaagse stad. Locatie specifieke kwaliteiten worden ingezet als middel om bewoners bij hun leefomgeving te betrekken en tegelijkertijd te kunnen investeren in verbetering van de economische situatie van een wijk. Talentontwikkeling, lokale productie en positieverbetering zijn daarbij de primaire doelen. De coöperatie is een parapluorganisatie met bovenaan de Afrikaanderwijk Coöperatie die opdrachten kan aannemen waarbij via de Afrikaanderwijk Werkcoöperatie bewoners bij de uitvoering betrokken worden. Deze sub-coöperatie administreert werk en maakt het mogelijk dat voorheen on(der)benut talent actief ingezet wordt en dat er gezamenlijk opdrachten kunnen worden uitgevoerd die anders buiten de wijk terecht zouden komen.
Figuur 6
Family / ancestry local entrepreneur
Family / ancestry cooks & hosts
c
cc
cultural exchange
c
purchase catering
recipe & product info
Rotterdam municipality Direct family local entrepreneur meeting local talent
cde
product info
Wholesale
Customers & visitors
Direct family cooks & hosts
skills & know-how
abc
cd development partnership strengthening network product presentation
Local enterprise
abc
c
cde
knowledge exchange neighbourhood projects & products
culinary habits & customs
cde cde
network
attract customers
cde
watching & informal help
cde
bbe e
product info
Afrikaandermarkt abcde Tomorrows Market knowledge exchange local projects & products
cc
cde
knowledge exchange neighbourhood projects & products
knowledge exchange local projects & products
knowledge exchange local projects & products
cdcd
Co-operation & steering employees
purchase catering & products
Cooks & hosts
abc tests of theory of cooperative neighbourhood development
testing products & feedback
Freehouse organisation
Cooperative Store of Goods and Values
info on neighbourhood projects & products
offering local qualities
cde
abcde
cd cd
cc
displaying value cooperative platform & shared qualities of the neighbourhood
abcde
ab cd abcd
Events (cultural) organisations & companies
cdcd
critical reflection inclusive neighbourhood development
cc feedback & new contacts
Customers & visitors Value determination neighbourhood projects
Customers & visitors cce e
afrikaanderwijk
Acquaintances
rotterdam
national EU / NL subsidies
international
a
co-producing
b
participation
c
information and knowledge exchange
d
consuming
e
visiting
Netwerk bij de Wijkkeuken betrokken bewoners. Van wijk tot internationaal (onderzoek: SuperUse)
Afrikaanderwijk Coöperatie: Onderscheidend door slagvaardigheid De Afrikaanderwijk Coöperatie bestaat uit een multidisciplinair team wat ervaring heeft met projectorganisatie, talentontwikkeling, bewonersactivatie, ondernemerschap en duurzaamheid (zie bijgevoegd trackrecord). Het onderscheid zich van andere initiatieven en instanties doordat het in staat is om momentum te creëren en kansen te pakken wanneer deze zich voordoen. De organisatie is flexibel van opzet en weet op basis van ervaring welke risico’s zij wel en niet kan nemen. Een goede intuïtie, de beschikking over een groot netwerk (lokaal tot internationaal) en de drive om de wijk van binnenuit te versterken maakt de coöperatie tot een succesvol initiatief. Het kan inschatten wat reëel is en weet ook haar weg door het overheidslandschap te vinden.
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
17
Dit maakt dat er in de praktijk veel mogelijk is. De kwaliteit van de coöperatie is dat zij niet alleen nadenkt over innovatie in theorie, maar dit vooral ook toepast en kansen direct naar de praktijk weet te vertalen om ze vervolgens op basis van ervaring te verduurzamen.
3. Het Gemaal als Werk- en Wijkcommon Het Gemaal op Zuid heeft het in zich om met de juiste investering komende jaren dé centrale plek te worden waar talentontwikkeling, lokale productie en culturele presentatie samenkomen. Een innovatief knooppunt van waaruit bewoners werkervaring kunnen opdoen, trainingen krijgen, als vrijwilliger aan de slag kunnen en bij succes kunnen doorstromen naar betaalde arbeid. De coöperatie doet dit aan de hand van een innovatieve zelfontwikkelde methode met een eigen Werkcoöperatie. Uitgangspunt hierbij is dat werk niet uitbesteed wordt, maar dat opdrachten juist lokaal inbesteed worden. Door het naar de wijk toe leiden van opdrachten zet de coöperatie in op een meervoudige waarde-creatie. Het resultaat hiervan is lokaal meer werkgelegenheid, opleiding en werkervaring voor deelnemers, uitstroom naar de arbeidsmarkt en een sterkere wijkeconomie. Daarnaast is het Gemaal een unieke plek die op gelijkwaardige wijze belanghebbenden als bewoners, gemeente, opdrachtgevers en publiek samenbrengt.
• Het Gemaal genereert werk
Hoe meer activiteiten er in het Gemaal plaatsvinden hoe meer werk er is. Bewoners werken er mee aan het organiseren en hosten van de plek, ze verzorgen de catering, schoonmaak en het onderhoud. Het Gemaal biedt ruimte aan activiteiten en opdrachten van externe partijen die de locatie huren, maar daarnaast vindt de coöperatie het van groot belang dat er ook gelegenheid is voor gebruik door lokale en minder draagkrachtige partijen en bewonersgroepen. Dit genereert soms minder inkomsten, maar het draagt wel bij aan de werkgelegenheid en dat mensen zich op basis van wederkerigheid met hun omgeving verbinden.
• De Wijkkeuken van Zuid
Sinds 2010 maakt de Wijkkeuken van Zuid gebruik van de professionele horecakeuken in het gebouw. De Wijkkeuken is begonnen als project en is in 2012 verduurzaamd in een organisatie waarin bewoners met elkaar caterings verzorgen (binnen en buiten de deur), workshops geven en volgen, ervaring opdoen en voorbereid worden voor het uitvoeren van professionele opdrachten. De keuken representeert zo niet alleen de verschillende culturele groepen die in de wijk te vinden zijn, maar stimuleert ook de inzet van onderbenut talent.
In de Wijkkeuken koken bewoners in een professionele werkomgeving de heerlijkste gerechten
Co-op Fact 2
2
ZELFSTANDIGHEID
atie 14 lid van de Wijkcoöper 20 ds sin is en uk ke ijk W De bsidie. draait sindsdien zonder su
• Flexibele werkplekken
en
De wijkcoöperatie ondersteunt jonge en startende organisaties door het geven van advies en het bieden van ruimte, maar trekt ook grotere organisaties naar Zuid. Hiermee speelt de coöperatie in op de toenemende behoefte aan samenwerking en de flexibele inzet van werkplekken en weet zo organisaties aan de wijk te binden. Het Gemaal biedt onderdak aan o.a. Stichting MDA, De Wijkkeuken van Zuid, Damage Playground en de Hogeschool Rotterdam. Met elkaar vormen ze nieuwe netwerken, maken ze huisvesting betaalbaar en creëren ze ruimte voor verduurzaming.
• SCHOON
SCHOON is opgezet vanuit een pilotproject om bewoners als schoonmaker zelf portieken schoon te laten maken. Inmiddels is deze dienst doorgegroeid en is in staat om met meer werkzoekenden meer klanten te bedienen. Het Gemaal is de centrale locatie van waaruit nu ook kantoorruimtes, expositieruimtes en horeca schoongehouden worden. Sinds het begin van dit jaar wordt ook de naastgelegen
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
Afrikaandermarkt opgeruimd waarbij er door werk en afvalscheiding meervoudig waarde wordt gecreëerd. Starters doen er ervaring op, worden getraind en worden vervolgens opgenomen in een pool van lokale schoonmakers.
Met het Werk- en Wijkcommon als uitvalsbasis zorgt SCHOON voor een opgeruimde en schone wijk
Casus Jhon
Schoonmaker bij SCHOON, lid van de Afrikaanderwijk Werkcoöperatie
“ Het is erg leuk om te doen. Dat komt vooral door het contact met bewoners. Ik groet iedereen en zij groeten ook vrolijk terug. Het belangrijkste in zijn werk vindt hij het dat bewoners tevreden zijn over z’n werk. Als je dan een compliment krijgt weet je waar je het voor doet.” Jhon werkt sinds 2014 bij SCHOON. Hij maakt portieken schoon van Vestia. Het resultaat is meer dan een schoon portiek; Jhon is niet meer afhankelijk van een uitkering, hij is betrokken bij zijn werk, collega’s en zijn klanten. Naast dat hij opleiding heeft gevolgd voor schoonmaakwerk gaat hij met steun van de coöperatie ook een taalcursus Nederlands volgen. Een grote aanwinst voor bewoners, opdrachtgevers en voor SCHOON.
19
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
20
• Persoonlijke begeleiding
In samenwerking met RD Multiservices begeleid de coöperatie bewoners die bij projecten als SCHOON en de Wijkkeuken van Zuid werkzaam zijn. Van de bank naar een baan is daarbij het uitgangspunt. Een traject waarbij vaak gestart wordt als vrijwilliger en mensen vervolgens door persoonlijke begeleiding doorgroeien naar betaald werk. Door trainingen en het opdoen van ervaring werken ze zo aan verbetering van hun netwerk en CV en wordt hun arbeidsprofiel duurzaam versterkt. Daarbij kan er samengewerkt worden met de gemeente en partijen als Humanitas om zo het bereik en effect te vergroten.
• Kennisbank
Onderdeel van het bedrijfskapitaal is de opgedane kennis en ervaring op het gebied van bewonersparticipatie en wijkondernemingen. Sinds de aanvang van de coöperatie is er een grote vraag om deze te delen. Er komen regelmatig andere bewonersinitiatieven, overheden, universiteiten en scholen uit binnen- en buitenland op bezoek om meer over de methode van de Afrikaanderwijk Coöperatie te horen. Ook wordt er over de coöperatie geschreven in publicaties en magazines en was het een van de voorbeeldprojecten die uitgebreid gepresenteerd is op de afgelopen Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam die als thema The Next Economy had.
• Culturele productie
Naast de meer economisch en sociaal gerichte activiteiten brengt de coöperatie zelf ook cultureel programma in om van het Gemaal een levendige plek te maken. Een wisselend programma van exposities, presentaties, performances en workshops. Kunstenaars, designers en andere experts richten zich daarbij op thema’s als waarde(n) en identiteit. Samenwerkingspartners hierbij zijn onder meer Damage Playground, Stichting Freehouse en NIFFO Galerie. Coöperatieleden met een breed netwerk (van lokaal tot internationaal), waarbij ook de op- en afbouw zo veel mogelijk door lokale mensen uitgevoerd wordt.
• De Werkcoöperatie
De Werkcoöperatie is opgezet als een sub-coöperatie die lokale arbeid mogelijk maakt. Het model stelt bewoners in staat om inkomsten te halen uit het leveren van diensten. De werkcoöperatie zorgt ervoor dat mensen voor het werk wat zij verrichten uitbetaald kunnen worden, verzekerd zijn en dat premies afgedragen worden. Door het systeem van de werkcoöperatie kunnen er meer mensen meedoen, zijn mensen minder afhankelijk van een uitkering en wordt de economische zelfstandigheid van de wijk en haar bewoners vergroot.
Figuur 7
dooR HeT INbeSTedING WoRdeN eR VIA HeT WeRK- eN WIjKCommoN opdRACHTeN NAAR de WIjK GeleId
co-op Fact 3
e
rigHt to cHalleng
3
or het de centrale uitvalsbasis vo l aa m Ge t he is rt aa m s Sind samen Wijkbewoners werken er . kt ar m de n va en im ru op g en r - Toezicht en Handhavin met de dienst Stadsbehee eente Rotterdam aan een m ge de n va tie isa an rg so de gebied bijzonder pilotproject.
DE AFRIKAANDERWIJK COร PERATIE
22
Er gebeurt nu al veel op deze gebieden, maar voor het inbedden en verduurzamen van de coรถperatie er is beslist ruimte voor groei. Het doel is daarom om het Gemaal als Werk- en Wijkcommon met zo veel mogelijk mensen te kunnen delen. De locatie is hiervoor goed geschikt en het is nu zaak om door te pakken om de nu gegenereerde kansen te benutten en in verduurzaming te investeren. Het Gemaal op Zuid als stadslab voor praktijkonderzoek naar een innovatieve en rendabele benadering van wijkgestuurde werkgelegenheid, waarbij zelforganisatie en het genereren van talent gestuurde arbeid een centrale rol speelt.
De coรถperatie genereert o.a. werk op het gebied van food, textielproductie en dienstverlening
4. Resultaten De Afrikaanderwijk Coรถperatie genereert collectief voordeel en leidt opdrachten en geldstromen naar de Afrikaanderwijk die anders niet vanzelfsprekend in de wijk terecht komen. Deze op kansen, dus niet op beperkingen, gerichte benadering draagt bij aan veerkrachtiger bewoners en ondernemers die hiermee actief betrokken worden bij hun leefomgeving. Door verbetering van economische, sociale en culturele positie wordt een maatschappelijke verandering te weeg gebracht en baant ze paden voor andere organisaties en initiatieven.
Figuur 8
Gegenereerd werk +250 lokale opdrachten voor de coรถperatie Arbeid en vrijwilligers
+ 75 individuen uit doelgroep 30 - 35 FTE
Leerwerkplaatsen
4 stageplaatsen 3 FTE
Professionals
5 organisatie en management 3,5 FTE
Leden Wijkcoöperatie
56 lokale ondernemers/ organisaties
Collectief voordeel
Inkoopvoordeel voor coöperatieleden
Communicatie
Verbetering lokale presentatie en zichtbaarheid
Kennisontwikkeling Doorlopend genereren en delen van kennis en ervaring Wijkcommon
1 levendige plek voor ontmoeting, presentatie en productie
Reeds behaalde resultaten Afrikaanderwijk Coöperatie 2013 – zomer 2017
Resultaten Meer-werk op Zuid! Op basis van de bij in hoofdstuk 3 genoemde activiteiten wordt er met de uitvoering van dit projectplan ingezet op de realisatie van de 4 onderstaande trajecten:
• Resultaat 1: Coaching en begeleiding
Bewoners worden betrokken in de uitvoering van de verschillende activiteiten van de Afrikaanderwijk Coöperatie. Om talenten en lokale kwaliteiten goed tot hun recht te laten komen is het belangrijk te werken aan de persoonlijke ontwikkeling van de betrokkenen. Dit gebeurt op basis van maatwerk. Voor de deelnemers wordt een individueel ontwikkelingsplan gemaakt waarin gekeken wordt met welke opleiding, certificaten, of leer-werktrajecten hun capaciteiten het best benut worden. Dit traject kan direct van start gaan met de mensen die vanuit SCHOON betrokken zijn bij de schoonmaak van portieken. Zij zullen door de coöperatie en RD Multiservices gecoacht en begeleid worden in hun werk en ontwikkeling. Gedurende het project wordt de groep uitgebreid met o.a. koks van de Wijkkeuken van Zuid en andere activiteiten waarbij mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt betrokken zijn.
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
24
Casus Werkcoöperatie:
Coöperatielid Wijkatelier op Zuid
We hebben een coupeuse een contract gegeven voor de dagelijkse leiding in het atelier. Deze dame is al jaren als vrijwilliger betrokken, een onmisbaar persoon in de organisatie. Eerder hebben we geprobeerd van haar een zzper te maken die het atelier zelfstandig over zou nemen. Complexe privésituaties (man overleed, tienerdochter werd zwanger, zoontje met problemen) maakte dat zij daar niet voor durfde te kiezen en in de bijstand bleef en bij ons vrijwilliger bleef. Inmiddels is de privé-situatie rustiger en hebben wij de werkcoöperatie opgericht die haar kan verlonen voor het werk dat ze doet. De stap is dus minder groot dan als zzp-er. Met haar inzet verdient ze een deel van haar eigen inkomen terug: de omzet stijgt sinds zij fulltime aan de slag is. Door haar toedoen is het aantal deelnemers sterk gestegen.
• Resultaat 2: Stimulering van lokale productie, onderzoek en programma
De Afrikaanderwijk is een gebied met potentie waar door het opzetten van coöperatieve werkplekken het zelf-organiserend vermogen van de bewoners gestimuleerd wordt. De coöperatie activeert met het project bewoners en stelt hen in staat om dichtbij, in de buurt, actief mee te doen. Op deze wijze wordt er op basis van lokaal aanwezige kwaliteiten een bewonersnetwerk voor productie en dienstverlening gecreëerd. Door voorzieningen en faciliteiten te delen is er meer mogelijk. Initiatieven van ondernemende bewoners kunnen hiermee een vlucht nemen, ideeën kunnen worden gerealiseerd. Bijvoorbeeld de Wijkkeuken van Zuid die het gebouw gebruikt voor caterings en kookworkshops. De betrokken wijkbewoners brengen als kok ieder hun eigen expertise in en weten met elkaar een professionele keuken te runnen. Niet altijd fulltime, maar dankzij de wijkcoöperatie wel met regelmaat en er is altijd ruimte voor nieuw talent en oog voor andere kwaliteiten. Ook SCHOON opereert vanuit het Gemaal. Het pand is centraal in de wijk gelegen en vormt de ideale uitvalsbasis voor deze lokale schoonmaakdienst. Het is ook de locatie waar nieuwe teamleden proefdraaien en hun eerste ervaring als professioneel schoonmaker opdoen. Verder is het een laagdrempelige plek waar de verschillende medewerkers elkaar ontmoeten, met opdrachtgevers wordt afgesproken en nieuwe mensen gewoon komen binnenlopen omdat ze weten dat ze er serieus genomen worden. De coöperatie onderzoekt zo doorlopend waar de kansen voor de wijk liggen en schept door het stimuleren van lokale productie de mogelijkheden om deze te benutten. Door daarnaast een aantrekkelijke culturele programmering te voeren wordt er ook een bovenlokaal publiek naar de wijk geleid. Hierbij wordt er inhoudelijk ingestoken op de sociaal maatschappelijke thema’s waar de coöperatie zich op richt. Zoals gezegd genereert een levendig Werk- en Wijkcommon namelijk meer werk voor de wijk.
In het Gemaal op Zuid is er met elkaar meer mogelijk
• Resultaat 3: Het Gemaal als Werk- en Wijkcommon
In de aanloop naar de oprichting van de Afrikaanderwijk Coöperatie is met het Freehouse Wijkwaardenhuis (facebook.com/wijkwaardenhuis) al vanaf 2012 de potentie van het Gemaal aangetoond. Een centrale en dynamische locatie waar een breed publiek samenkomt om met elkaar kennis en ervaring over inclusieve wijkontwikkeling te delen. Een belangrijk praktijkonderzoek wat het mogelijk heeft gemaakt dat het pand voor gemeenschappelijk gebruik voor de wijk behouden is gebleven. De locatie, het inventaris, de faciliteiten en de organisatiestructuur zijn er dus al. De meerwaarde zit hem er nu vooral in om deze unieke plek op basis van gezamenlijk belang als common aan een bredere groep bewoners beschikbaar te stellen.
• Resultaat 4: Kennisbank
De Afrikaanderwijk Coöperatie bouwt met het project waardevolle en kennis en ervaring op die ook voor anderen van belang is. De coöperatie heeft een groeiend netwerk (zie onderstaand overzicht) en is een koploper op het gebied van zelforganisatie van werkgelegenheid, dienstverlening en gebiedsontwikkeling. Er komen regelmatig groepen (o.a. sociaal-maatschappelijke organisaties, studenten, overheden en beleidsmakers uit het bedrijfsleven) op bezoek om kennis te nemen van de ontwikkelde methode. De coöperatie distribueert deze kennis ook door samenwerking, publicaties, presentaties en advisering. Waar mogelijk wordt dit kapitaal ook te gelde gemaakt en zorgt het voor eigen inkomsten. Bewoners van de Afrikaanderwijk zijn als ervaringsdeskundigen en lokale experts van groot belang in deze kennisdeling. Met het EMI (Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie) van de Hogeschool Rotterdam worden er actuele vraagstukken met betrekking tot de gebieden waarop de coöperatie actief is onderzocht. Tegelijkertijd is er met de Willem de Kooning Academie een vierjarig traject van start gegaan waarbij er intensief samengewerkt wordt met studenten van verschillende disciplines. Inmiddels zit het eerste jaar er op en dat heeft al drie heel interessante ontwerpen opgeleverd
DE AFRIKAANDERWIJK COร PERATIE
26
die verder ontwikkeld worden. Ook wordt er deelgenomen aan lopende onderzoeken van o.a. het SCP en de EUR. Andere samenwerkingspartners op het gebied van kennisontwikkeling en kennisdeling zijn onder meer AIR Foundation, IABR, Gemeente Rotterdam en andere gebiedscoรถperaties.
Stakeholders Afrikaanderwijk Coรถperatie Figuur 9 Sociaal maatschappelijk (overheid, belangenorganisaties, maatschappelijke organisaties)
City Stewards Samenwerking Gebiedscommissie Feijenoord
Samenwerking, faciliteren
Gemeente Rotterdam (oa Stadsbeheer-Toezicht en Handhaving, Gebiedsorganisatie, Werk en Inkomen) Samenwerking, faciliteren GGD Rotterdam-Rijnmond Samenwerking Humanitas Samenwerking Laurens Samenwerking, faciliteren Pameijer Samenwerking Stichting DOCK Samenwerking Werkgevers Servicepunt Rijnmond Samenwerking Strategie (samenwerkingspartners op gebied van kennis en markt)
Gebiedscommissie Feijenoord Gemeente Rotterdam Nationaal Programma Rotterdam-Zuid Hogeschool Rotterdam Hogeschool Inholland
Samenwerking, faciliteren Samenwerking, kennisdeling
Samenwerking, faciliteren Samenwerking, kennisdeling Samenwerking, kennisdeling
Lokale winkeliers en instellingen Samenwerking NIFFO Galerie Samenwerking Winkeliersverenigingen Afrikaanderwijk Samenwerking Inwoners van de Afrikaanderwijk Samenwerking Belangenorganisaties (markt, jongeren, ondernemers)
Samenwerking
Ondernemerschap (investeerders, opdrachtgevers)
56 leden Afrikaanderwijk Coรถperatie SAMENWERKING, opdrachtNEMERS Centrum Beeldende Kunst Rotterdam Opdrachtgever Dit is Zuid Europese Unie
SAMENWERKING, opdrachtgever Investeerder
Essent Samenwerking Gemeente Rotterdam
INVESTEERDER, OPDRACHTGEVER
IkZitopZuid Opdrachtgever Instellingen die gevestigd zijn in de Afrikaanderwijk OpdrachtgeverS, opdrachtNEMERS Roteb Opdrachtgever Rotterdam Multi Services Stichting DOEN
Investeerder, samenwerking
Stichting Freehouse Stichting Ondernemersbelangen Rotterdam
Samenwerking, kennisdeling
Stichting Wijkatelier op Zuid
Samenwerking
Investeerder, samenwerking
Investeerder
Stichting De Wijkkeuken van Zuid Samenwerking Vestia Rotterdam Feijenoord
SAMENWERKING, Opdrachtgever
VSB Fonds Investeerder, samenwerking Winkeliers gevestigd in de Afrikaanderwijk OpdrachtgeverS, opdrachtNEMERS
Presentatie en kennisdeling
Cal-XL Presentatie, kennisdeling Erasmus Universiteit Rotterdam Kennisdeling Eutropian, Funding the cooperative city
Kennisdeling
Goethe Institut Kennisdeling Hogeschool Rotterdam - EMI Centre of Expertise Social Inovation
Kennisdeling
Hogeschool Rotterdam Willem de Kooning Academie Kennisdeling Internationale Architectuur BiĂŤnnale Rotterdam Presentatie, kennisdeling Het Nieuwe Instituut Presentatie, kennisdeling Stadsmakers congres Kennisdeling Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie
Kennisdeling
TENT. Presentatie, kennisdeling Van Abbe Museum Presentatie, kennisdeling Venice Architecture Biennial Presentatie, kennisdeling Selectie netwerk en stakeholders Afrikaanderwijk CoĂśperatie
DE AFRIKAANDERWIJK COร PERATIE
29
Afrikaanderwijk Coรถperatie: Ruimte voor ontwikkeling De coรถperatie is een wijkonderneming die door een vernieuwende combinatie van zelforganisatie en ondernemerschap zowel het wijkwelzijn als de economische positie van Rotterdam-Zuid versterkt. Uitgangspunt daarbij is gezamenlijk belang en mede-eigenaarschap van de betrokken bewoners en ondernemers. De coรถperatie is geen vervanging voor de bestaande netwerk van zorg en welzijn en locaties zoals het Huis van de Wijk en LCC het Klooster. Het vormt juist een aanvulling met als onderscheidende verschil dat er meer ruimte is voor flexibiliteit en experiment. Bewoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en scholen kunnen er met hun plannen en vragen terecht, met voorstellen om van de locatie gebruik te maken of om de infrastructuur en het netwerk van stakeholders van de coรถperatie in te zetten.
Figuur 10
Waardestromen in de Afrikaanderwijk (onderzoek: IABR 2016)
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
30
Lokale en reeds ingebedde organisaties als de Wijkcoöperatie zijn al op maatschappelijk gebied actief en kunnen op basis van hun netwerk van stakeholders met een beperkte investering hiervoor een extra buffer vormen. De coöperatie kan snel en flexibel reageren op kansen of veranderingen in de wijk en heeft aangetoond in staat te zijn om lokaal massa te genereren. Bijvoorbeeld door met NIFFO Recycle Studio een samenwerking aan te gaan om zich gezamenlijk in te zetten voor bewoners die op sociaalmaatschappelijk gebied hulp en ondersteuning kunnen gebruiken. De Afrikaanderwijk Coöperatie genereert zo niet alleen werk, maar het vormt ook een actuele bron van kennis en ervaring op het gebied van wijkgestuurd werken.
Co-op Fact 4
LEDEN GROEI
4
or de gen en organisaties die vo in em rn de on 5 15 ’n zo de Van nale ationale Architectuur Biën 2016 editie van de Intern ventariseerd zijn, zijn Rotterdam in de wijk geïn rikaanderwijk Coöperatie. Af de n va lid 56 ls de id er inm ganisaties. Dat is dus al 1/3 van de or
Coöperatielid Maria: Wijkbewoonster / schoonmaakster / kok / cultureel programmeur
De aFrikaanDerWijk coöperatie
31
5. RoTTeRdAm AlS KoplopeR VAN ZelfoRGANISATIe De sociale en maatschappelijke ontwikkelingen in en om de wijk en een veranderende rol van de overheid creëren kansen voor de Afrikaanderwijk Coöperatie. Want tegelijkertijd investeren zowel de overheid als woningcorporaties bewust in differentiatie van huurders (woningen en bedrijfspanden) en het mogelijk maken van een duurzame wooncarrière. Deze bewegingen dragen voor de Wijk- en Werkcoöperatie bij aan de aanwas van nieuwe deelnemers (bewoners en ondernemers) en potentiële opdrachtgevers. Het bundelen van kracht, talent, budget en tijd maakt dat de leden met elkaar een sterkere positie in kunnen nemen om efficiënter meer werk aan te pakken.
Figuur 11
NEIGHBOURHOOD KITCHEN & CATERING SERVICE
Family / ancestry cooks & hosts
Family / ancestry local entrepreneur
Customers
Neighbourhood Kitchen products
price Neighbourhood Kitchen products & catering catering service & product info
Tomorrows Market
product info income
Neighbourhood Kitchen products
process & product info
Organisation Freehouse foundation
Neighbourhood Kitchen products
Cooks & hosts
price products
guidance reimbursement income subsidies process & product info
products
Events (cultural) organisations & companies
product info
(Pakistan, Moroccan, Peruvian, Sirian, Turkish, Indonesian) info neighbourhood projects & products
various products
price products
product info
prize products
Wholesale
various products product info
prize Neighbourhood Kitchen products & catering
NEIGHBOURHOOD KITCHEN
Neighbourhood Kitchen products prize products product info
Cooperative Store of Goods and Values
process & product info
Customers
feedback & new contacts
afrikaanderwijk rotterdam
Acquaintances
textile
price textile
Close family cooks & hosts
FREEHOUSE Afrikaandermarket
cotton
price cotton
subsidies
Textile industry
(spinning/weaving/painting) (India)
income
various products product info price products
Rotterdam municipality
recipe & cooking skils
Regular Supermarket
subsidies
meeting local talent
various products product info price products
(India)
recipe & cooking skils
various products price products
Close family local entrepreneur
Local entrepreneur
Plantation
(social) assistance
Wholesale
various products price products
subsidies
gift
Source ingredients
various ingredients price ingredients
recipe & cooking skills income
info neighbourhood projects
recipe & cooking skills
EU / NL Subsidies funds
Neighbourhood Kitchen products product info
Customers
prize Neighbourhood Kitchen products & catering
national international
organic material knowledge, information & culture money
GeGeNeeRde WAARde, mATeRIAAl- eN KeNNISSTRomeN VAN de WIjKKeuKeN (oNdeRZoeK: SupeRuSe STudIoS)
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
32
Afrikaanderwijk Coöperatie: Innovatief en duurzaam maatwerk Kenmerkend voor de Afrikaanderwijk Coöperatie is de grote diversiteit aan leden die ieder hun eigen expertise, activiteiten en behoeften inbrengen. De coöperatie is dan ook geen regulier leerwerktraject waarbij uitstroom naar ander werk het hoofddoel is. Het streven is juist om juist in de wijk zelf werkgelegenheid te genereren en zo de economische en sociale positie van het gebied en de leden te versterken. Deze innovatieve aanpak moet interessant zijn voor zowel deelnemers die dankzij coöperatie werk hebben en ervaring opdoen, als voor opdrachtgevers die maatschappelijk verantwoord en prijsbewust willen ondernemen. De coöperatie zet daarom ook in op duurzame (arbeids)relaties en ruimte voor individuele groei zodat bewoners hun eigen positie kunnen verbeteren. Tevens is er een toenemende behoefte aan maatwerk, hetgeen kansen biedt voor kleinschalig ondernemerschap en op maat gemaakte arbeidsovereenkomsten. Zaken waarin de wijkcoöperatie kan voorzien. Het vernieuwende is dat de Afrikaanderwijk Coöperatie door middel van strategische organisatie en het faciliteren van talent het werk in de wijk brengt. Opdrachten en activiteiten die voorheen buiten de wijk terecht kwamen worden door de coöperatie naar de wijk (terug) geleid. Door lokale productie en dienstverlening worden de kansen die de wijk te bieden heeft zichtbaar en te gelde gemaakt.
Meervoudige waarde-creatie Figuur 12
OPDRACHTGEVERS
INKOMSTEN UITVOERING OPDRACHTEN DEKKING KOSTEN DIRECTE UITVOERINGSKOSTEN
OVERGEBLEVEN NETTO INKOMSTEN INVESTERING CULTURELE ACTIVITEITEN
WINSTUITKERING LEDEN 50%
VERGOEDING INZET LEDEN (LOON)
25%
INDIRECTE UITVOERINGSKOSTEN
INVESTERING COOPERATIE 25%
schematische weergave verdienmodel waarmee lokaal geïnvesteerd
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
33
Afrikaanderwijk Coöperatie: Inbesteden in plaats van uitbesteden De Afrikaanderwijk Coöperatie haalt een opdracht naar de wijk toe of sluit bestaand werk in de wijk in (inbesteden). De coöperatie zet de opdracht weg bij een van de leden en/of bij een van de diensten, sub-coöperaties, coöperatieve werkplaatsen of eigen activiteiten.
Het volledige interieur van het Gemaal is onder begeleiding van professionals door wijkbewoners gemaakt
Figuur 13
NIETS DOEN KIEZEN VOOR AFRIKAANDER COÖPERATIE
EFFECTEN
OUTPUT
ACTIVITEITEN
INPUT
Lokaal meer werkgeledenheid
Minder kosten aan uitkeringen
Verbetering leefbaarheid met positieve effecten op welzijn
Schone openbare ruimte
Werk wordt ‘inbesteed’ (arbeid komt in wijk terecht)
Opruimen van de Afrikaandermarkt
Opleiding en werkervaring voor deelnemers Verduurzaming van de warenmarkt door minder restafval
Nieuwe producten worden lokaal geproduceerd uit restmateriaal
Sterkere wijkeconomie
Verbeterende beeldvorming over de wijk
Kennisontwikkeling
Praktijk voorbeeld innovatieve aanpak
Opleiden nieuwe lokale arbeidskrachten
Prestatieopdracht voor het opruimen van de markt
Vanuit opleidingstraject ervaring voor de deelnemers
Aantoonbaar resultaat
Hergebruik restmaterialen voor nieuwe producten
Ondersteuning voor innovatieve aanpak volgens Afrikaanderwijk Coöperatie model
VOORBEELD: MEERWAARDE SCHOONMAAK MARKT VIA DE COÖPERATIE
DE AFRIKAANDERWIJK COÖPERATIE
34
Wijkcooperatie.org info@wijkcooperatie.org