Minoan Wave Summer 2016/Spring 2017 by Minoan Lines

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2016 / ΑΝΟΙΞΗ 2017 u SUMMER 2016 / SPRING 2017

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2016 / ΑΝΟΙΞΗ 2017 ● SUMMER 2016 / SPRING 2017

HΡΑΚΛΕΙΟ ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΠΟΧΕΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕΤΕ DESTINATION

HERAKLION A CITY FOR ALL SEASONS IS WAITING TO BE EXPLORED

editorial

Φίλες και φίλοι,

Dear Friends,

Eκ μέρους των Μινωϊκών Γραμμών, σάς καλωσορίζω στα πλοία μας. Η ποιότητα, η πολυτέλεια και οι υψηλού επιπέδου υπηρεσίες που προσφέρουμε εγγυώνται μια μοναδική ταξιδιωτική εμπειρία για όλους τους επιβάτες μας. Σ’ αυτό το τεύχος βάζουμε πλώρη για τον τόπο μας, το Ηράκλειο, έναν μοναδικό προορισμό για όλες τις εποχές του χρόνου, όπου χτυπάει από τα προϊστορικά χρόνια η «καρδιά» της Κρήτης. Θα το περπατήσουμε, από τα τείχη έως το λιμάνι, θα επισκεφτούμε τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς του χώρους, θα γευτούμε τις παραδοσιακές νοστιμιές και τα κρασιά του και θα αποκομίσουμε όμορφες αναμνήσεις για μια ζωή. Για τις Μινωικές Γραμμές το 2015 ήταν μια χρονιά εξαιρετικών επιδόσεων, οι οποίες συνεχίζονται και το 2016: το πρώτο τρίμηνο του έτους ήταν το πλέον επιτυχές μετά την είσοδο της εταιρείας στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών. Αυτή η θετική οικονομική πορεία της εταιρείας μας σηματοδοτεί μια νέα εποχή. Δεν επαναπαυόμαστε, αλλά επεκτείνουμε τις δραστηριότητές μας με νέες επιχειρηματικές κινήσεις, που θα συμβάλουν στη συνολική ανάπτυξη της ελληνικής ακτοπλοΐας, που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τον τουρισμό και την οικονομία της Ελλάδας. Τον Φεβρουάριο του 2016 αποφασίσαμε να ενισχύσουμε τη συμμετοχή μας στην Hellenic Seaways, με στόχο τη δημιουργία ενός νέου ισχυρού ναυτιλιακού σχήματος που θα δραστηριοποιείται σε όλο σχεδόν το Αιγαίο και στην Αδριατική και θα εξυπηρετεί με πολυτέλεια, άνεση και ασφάλεια τους επιβάτες και τα οχήματα που θα διακινούνται από και προς την Ελλάδα, την Ιταλία και τις γειτονικές χώρες. Παράλληλα όμως με το επιχειρείν, ενισχύουμε σημαντικά και το κοινωνικό πρόσωπο της εταιρείας μας. Με σταθερό προσανατολισμό στη δημιουργία κοινωνικού μερίσματος μέσω των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, έχουμε εντάξει στο επίκεντρο του στρατηγικού μας σχεδιασμού, από την έναρξη της λειτουργίας των Μινωικών Γραμμών έως και σήμερα, ένα ευρύ πρόγραμμα δραστηριοτήτων που συνδυάζουν την εταιρική ανάπτυξη με την πολύπλευρη κοινωνική ευημερία και πρόοδο. Ατενίζοντας το μέλλον με αισιοδοξία, σας ευχόμαστε να έχετε καλά ταξίδια μαζί μας. Το προσωπικό μας, ο καθοριστικότερος παράγοντας της επιτυχίας μας, θα κάνει το παν για να απολαύσετε κάθε λεπτό στα πλοία μας. Αντώνης Μανιαδάκης Διευθύνων Σύμβουλος Μινωικών Γραμμών

Οn behalf of Minoan Lines I would like to welcome you aboard our ships. The quality, luxury and high level of service that we offer guarantee a great travel experience for all our passengers. In this issue, we are are setting sail for our land of origin, Heraklion, a unique all-year-round destination where the “heart” of Crete has been beating since prehistoric times. We will stroll from the city’s walls to the port, we will visit the museums and the its archaeological sites, we will taste traditional delicacies with a glass of local wine and we will make beautiful memories to last a lifetime. For Minoan Lines, 2015 was a year of spectacular results and this trend is expected to continue in 2016: the first quarter of the year was the most successful since the company was listed on the Athens Exchange. This positive financial outlook for the company signals a new era. Of course, we will not rest on our laurels, but will, instead, expand our activities with new business ventures that will contribute towards the continued growth of Greek shipping (a cornerstone of Greek tourism and the economy at large). In February 2016, we decided to strengthen our participation in Hellenic Seaways with the goal of creating a new and stronger shipping organization with operations covering almost all of the Aegean and the Adriatic seas. This organization will serve passengers and vehicles moving to and from Greece, Italy and neighboring countries in luxury, comfort and safety. At the same time, we are greatly strengthening our company’s social responsibility efforts. Our CSR program remains focused on social prosperity and progress, as has always been the case with Minoan Lines, and we are engaged in a wide variety of activities to achieve these goals. Looking to the future with optimism, we would like to wish you all a pleasant voyage. Our personnel, the most crucial factor in our success, will do its utmost to ensure that you enjoy every minute aboard our ships. Antonis Maniadakis Managing Director of Minoan Lines

contents

06/07

Ιδιοκτησία: ΜΙΝΩΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΝΕ, Ναυτιλιακή Εταιρεία 25ης Αυγούστου 17, 71202 Ηράκλειο, τηλ. 2810-399.800, φαξ: 2810-330.308 www.minoan.gr Υπεύθυνη Επικοινωνίας Μινωικών Γραμμών: Κατερίνα Αποστολίδη Παραγωγή - Έκδοση Εντύπου: ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΗΣ-ΕΞΠΛΟΡΕΡ ΑΕΕΕΕ Εθνάρχου Μακαρίου και Δ. Φαληρέως 2, Νέο Φάληρο 185 47, τηλ. 210-48.08.000, φαξ: 210-48.08.202

10. ΑGENDA

Kαλοκαιρινά ραντεβού με την τέχνη στα λιμάνια μας. / Art events at our ports of call.

22. ΙΝSPIRATION

O «Ερωτόκριτος» έγινε graphic novel, τρεις νέες σχεδιάστριες κοσμημάτων εμπνέονται από την Κρήτη και μια Ινδή κάνει κεντητά θαύματα στο παραδοσιακό κοπανέλι. Erotokritos, graphic-novel style; three young jewelry designers draw inspiration from Crete; an Indian stitches miracles using traditional embroidery.

34. INTERVIEW

Ένας παγκόσμιος Κρητικός: Aντώνης Φωνιαδάκης, ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. A global Cretan: Antonis Foniadakis, the new ballet director for the Greek National Opera.

40. ΙΝΝΟVATION

Eίδαμε το μέλλον στο ΙΤΕ: Μία μέρα με τους επιστήμονες του πρωτοποριακού ερευνητικού κέντρου της Κρήτης. We’ve seen the future at the FORTH: A day with the scientists at Crete’s acclaimed research center.

56. COVER STORY

Ηράκλειο, ένας προορισμός για όλες τις εποχές. Heraklion, a destination for all seasons.

72. MUST-SEES

To Hράκλειο σε 24, 48, 72 και 96 ώρες. What to see and do in Heraklion in 24, 48, 72 or 96 hours.

76. ΙNSIDERS

Πέντε πρόσωπα της πόλης προτείνουν μέρη που αγαπούν. Five locals in the know suggest places they love.

84. THE PORT

Το λιμάνι του Ηρακλείου, η «πύλη» της Κρήτης, είναι από μόνο του ένας προορισμός. The port of Heraklion, Crete’s gateway, is a destination in its own right.

90. CULTURE ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

HΡΑΚΛΕΙΟ ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΠΟΧΕΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕΤΕ DESTINATION

HERAKLION A CITY FOR ALL SEASONS IS WAITING TO BE EXPLORED

ΤΟ περιοδικο ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟ Κατεβάστε τη δωρεάν εφαρμογή των Μινωικών Γραμμών, σκανάρετε το εξώφυλλο και ανακαλύψτε τις δυνατότητες της τεχνολογίας «επαυξημένης πραγματικότητας».

OUR MAGAZINE IS INTERACTIVE! Download for free the Minoan Lines App, scan the cover and discover the features of «augmented reality» technology.

Mουσεία επόμενης γενιάς: υιοθετούν την τεχνολογία, προσφέρουν διαδραστικές εμπειρίες. Next Gen Museums: adopting technology, offering interactive experiences.

100. CRETAQUARIUM

Δείτε το βυθό της Κρήτης χωρίς να βραχείτε, σε ένα από τα πιο σύγχρονα ενυδρεία της Ευρώπης. Εxperience marine life without getting wet, at one of the most modern aquariums in Europe.

102. ENIGMA

scan page to discover

O μυστηριώδης δίσκος της Φαιστού και οι νέες προσπάθειες αποκρυπτογράφησής του. The mysterious Phaestos Disk and new efforts towards its decryption.

Aρχισυντάκτης: Γιώργος Τσίρος Εμπορική Διεύθυνση: Νατάσσα Μπουτεράκου Creative Director: Σωτήρης Σελαϊδινάκος

106. HISTORY

Ο θαυμαστός κόσμος του βασιλιά Μίνωα: μια περιήγηση στα ανάκτορα της Κρήτης, μνημεία του παγκόσμιου πολιτισμού. The amazing world of King Minos: a tour of the palaces of Crete, world cultural heritage monuments.

Βοηθός Αρχισυντάκτρια: Νατάσσα Μπλάτσιου Συνεργάτες Τεύχους: Ξένια Γεωργιάδου, Νένα Δημητρίου, Tασούλα Επτακοίλη, Αλεξάνδρα Τζαβέλλα, Όλγα Χαραμή, Αιμίλιος Χαρμπής

118. LANDMARKS

Τόποι εξαιρετικής ομορφιάς σε ακτίνα δύο ωρών από την πόλη. Places of exceptional beauty less than two hours’ drive from the city.

Μεταφράσεις: Danae Seeman, Stephen Stafford, Christine Sturmey, Graham Wood Διόρθωση ελληνικών κειμένων: Δήμητρα Καράμπελα (υπεύθυνη), Αλεξάνδρα Σφυρή Διόρθωση αγγλικών κειμένων: Don Domonkos, Christine Sturmey, Damian Mac Con Uladh

126. ΤΗΕ CENTRAL MARKET

Mια βόλτα στο γεμάτο χρώματα, γεύσεις και μυρωδιές μοντέρνο «παζάρι» του Ηρακλείου. A stroll full of colors, tastes and scents in the modern ‘bazaar’ of Heraklion.

132. PRODUCTS

Tοπικές νοστιμιές που αξίζει να αγοράσετε από το Ηράκλειο. Local delicacies worth buying.

136. WINELAND

Το Ηράκλειο στο ποτήρι: μια περιήγηση στην «καρδιά» του κρητικού αμπελώνα και στα οινοποιεία της. Heraklion by the glass: a tour through the heart of the Cretan vineyards.

Πρακτορεία: Smart Magna, www.iml.gr, visualhellas.gr, Getty Images / Ideal Image, Shutterstock Photo Εditors: Μαρία Κωνσταντοπούλου, Μαρίκα Τσουδερού Επεξεργασία Εικόνας: Στέλιος Βαζουράκης, Μιχάλης Τζαννετάκης

144. ΕΑΤ & DRINK

O ενημερωμένος μίνι οδηγός μας με δοκιμασμένα ηρακλειώτικα στέκια για φαγητό (και όχι μόνο). Our up-to-date mini guide with Heraklion hangouts that we tried and liked.

Υπεύθυνη Διαφήμισης: Σοφία Τσέπα (stsepa@kathimerini.gr) Tηλέφωνο Διαφημιστικού Τμήματος: 210-48.08.267

151. ΜΙΝΟΑΝ LINES

Oι Μινωικές Γραμμές αναβαθμίζουν διαρκώς τις υπηρεσίες τους, προσφέροντας πολυτέλεια, άνεση και ασφάλεια εν πλω, και παράλληλα ενισχύουν το κοινωνικό προφίλ τους. Minoan Lines are constantly upgrading their services, offering comfort, luxury and safety at sea, while also investing in social responsibility.

Φωτογράφοι: Βαγγέλης Ζαβός, Στέλλα Μελιγουνάκη, Περικλής Μεράκος, Αντιγόνη Μεταξάκη, Όλγα Χαραμή

Tο περιοδικό διατίθεται δωρεάν.

100

Property of: MINOAN LINES SHIPPING S.A., 17, 25th August Street 71202 Heraklion, tel. +30 2810-399.800, fax: +30 2810-330.308 www.minoan.gr

08/09

Minoan Lines App

scan page to discover MINOAN WAVE Interactive Η επικοινωνία μας εξελίσσεται

ΤΑΞΙΔΕΨΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ

Minoan Lines Free App, YOUR TRAVEL COMPANION

Με μια ολοκληρωμένη και ιδιαίτερα εύχρηστη εφαρμογή για smartphones και tablets, οι Μινωικές Γραμμές καλωσορίζουν το φετινό καλοκαίρι και μετατρέπουν το κάθε ταξίδι σας σε μια μοναδική εμπειρία. Γνωρίστε μας καλύτερα και ενημερωθείτε πρώτοι, εύκολα και γρήγορα, για όλες τις υπηρεσίες μας, το πρόγραμμα των δρομολογίων, τα νέα και τις τρέχουσες προσφορές μας. Αποκτήστε δωρεάν πρόσβαση σε ταξιδιωτικούς οδηγούς για τους προορισμούς που εξυπηρετούν τα πλοία των Μινωικών Γραμμών, ενημερωθείτε για τις καιρικές συνθήκες, περιηγηθείτε στο πλούσιο φωτογραφικό υλικό, στα σημεία ενδιαφέροντος και σε πλήρεις χάρτες. Μέσω της επιλογής «Trip Planner» μπορείτε να οργανώσετε τα ταξίδια σας βάσει του χρόνου και των προτιμήσεών σας, αρκεί να επιλέξετε τα σημεία που σας ενδιαφέρουν και να τα αποθηκεύσετε στο ημερολόγιο του κάθε σας ταξιδιού.

Minoan Lines turns every trip into a memorable experience with a comprehensive and user-friendly application for smartphones and tablets, here this summer. Get to know more about us and stay informed about all our services, timetables, news and current offers. It’s fast and simple. Get free access to travel guides for the destinations served by Minoan Lines, check out the weather, browse our photo galleries, see places of interest and access complete maps. Use the “Trip Planner” option to organize your journey in advance based on what you like and how much time you’ve got. Just select your points of interest and log them into the calendar of your trip.

Η νέα εφαρμογή των Μινωικών Γραμμών αξιοποιεί τις δυνατότητες της τεχνολογίας «επαυξημένης πραγματικότητας» (augmented reality), προσφέροντας μια άκρως διαδραστική εμπειρία στους χρήστες της. Μέσω της εφαρμογής, χρησιμοποιώντας την κάμερα της συσκευής σας, μπορείτε να «σκανάρετε» τις σελίδες του Minoan Wave με τη σχετική ένδειξη και να δείτε τα περιεχόμενά τους να «ζωντανεύουν» και να εμπλουτίζονται με βίντεο, φωτογραφίες και πρόσθετο υλικό. Και μην ξεχνάτε: Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την εφαρμογή ακόμη και χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο, καθώς το περιεχόμενό της παραμένει διαθέσιμο και offline (online σύνδεση απαιτείται μόνο για ενημερώσεις με νέο περιεχόμενο ή χρήση των Google maps).

MINOAN WAVE – Interactive augmented reality experiences! The new application of Minoan Lines utilizes the capabilities of augmented reality and offers users a highly interactive and fun experience. Open the application, use your device’s camera to scan the pages of Minoan Wave magazine with the indication below and watch the contents come to life, enriched with videos, photos and additional material. No wi-fi? No problem. You can use the app even without internet access as the content remains available while offline. Online connection is required only for updates with new content or Google Maps. Download the app

agenda

Ραντεβού με τις τέχνες στα λιμάνια μας / Art highlights at our ports of call Από την Ξένια Γεωργιάδου / by Xenia Georgiadou

Ηράκλειο

HERAKLION

Από 12 έως 17 Ιουλίου

12-17 July

«Διπλό είναι το πρόσωπο της Ισπανίας. Πάθος και τίποτα! Αυτοί είναι οι δύο πόλοι, και γύρα τους περιστρέφεται η ισπανική ψυχή». Το Μουσείο Καζαντζάκη εγκαινιάζει φέτος μια ετήσια γιορτή με τον γενικό τίτλο «Ταξιδεύοντας», με στόχο να αναδείξει τα ταξιδιωτικά κείμενα του Νίκου Καζαντζάκη. Η φετινή διοργάνωση θα είναι αφιερωμένη στην Ισπανία, μια χώρα που σημάδεψε βαθιά τη ζωή και το έργο του. Μέσα από ένα εξαήμερο εκδηλώσεων στη Μυρτιά και στο Ηράκλειο, το κοινό θα έρθει σε επαφή με εικόνες, ήχους, χρώματα, γεύσεις και μυρωδιές της Ισπανίας του Καζαντζάκη. www.kazantzaki.gr

“Spain has two faces: passion and nothingness. It is around these that the Spanish spirit revolves.” The Kazantzakis Museum is launching an annual celebration titled Traveling, which aims to showcase the travel literature of the literary giant Nikos Kazantzakis. This year’s show is dedicated to Spain, a country that deeply marked the writer’s life and work. In a six-day series of events in Myrtia and Heraklion, visitors will enjoy the colors, images, sounds and smells of Spain as experienced by Kazantzakis. www.kazantzaki.gr

Travel journal

Ημερολόγιο ταξιδίου

agenda

12/13

Ηράκλειο / heraklion

H κατάρα των Ατρειδών 20 Ιουλίου

Δώδεκα εκλεκτοί ηθοποιοί μοιράζονται όλους τους ρόλους στην «Ορέστεια» του Αισχύλου, που παρουσιάζεται στο Κηποθέατρο «Ν. Καζαντζάκης» σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά. Οι τρεις τραγωδίες -«Αγαμέμνων», «Χοηφόροι», «Ευμενίδες»- που απαρτίζουν τη μοναδική σωζόμενη αρχαία τριλογία, αφηγούνται τον κύκλο αίματος της οικογένειας των Ατρειδών και υπογραμμίζουν την εγγενή καταστροφική ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου. www.heraklion.gr

The Curse of the House of Atreus 20 July

Twelve skilled actors share all the roles in Aeschylus’ Oresteia in a performance directed by Yiannis Houvardas at the Nikos Kazantzakis Open-Air Theater. The three tragedies – Agamemnon, The Libation-Bearers, The Furies – that make up the only trilogy to have survived since ancient times tell the bloody story of the House of Atreus and underscore man’s inherent self-destructiveness. www.heraklion.gr

Το νήμα της κρητικής παράδοσης Έως 20 Ιουνίου

GIANNIS DIMITRAKIS, HOMAGE TO GRECO

Δίπλα σε αριστουργήματα μινωικής τέχνης θα στηθούν δύο «αργαστήρια» που θα υπογραμμίζουν τη σημασία μιας τέχνης πανάρχαιας, μοναδικής και αξεπέραστης. Την έκθεση «Ο μίτος της Αριάδνης και ο αργαλειός της Πηνελόπης» συνδιοργανώνουν το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και η αποστολή «Πηνελόπη Ghandi», που στόχο έχει τη διάσωση και τη συνέχιση της υφαντικής παράδοσης στην Κρήτη. www.panoreon.gr/gandhi

The thread of Cretan tradition TILL 20 June

Set up alongside Minoan-era masterpieces, two workshops highlight the importance of an ancient and highly skilled craft. The exhibition Ariadne’s Thread and Penelope’s Loom is co-organized by the Heraklion Archaeological Museum and the Penelope Gandhi Mission, which aims to preserve and promote the Cretan weaving tradition. www.panoreon.gr/gandhi

Χαρισματική προσωπικότητα Από 5 Σεπτεμβρίου έως 4 οκτωβριου

Από 30 Ιουνίου έως 3 Ιουλίου

Το πρόγραμμα «Καθ’ οδόν», μια πρωτοβουλία του Δήμου Ηρακλείου, προσκαλεί καλλιτέχνες από όλη την Κρήτη και το εξωτερικό για να δημιουργήσουν με ποικίλα εκφραστικά μέσα -θέατρο, χορό, εικαστικές τέχνες και μουσική- σε δρόμους και πλατείες, αφήνοντας το στίγμα τους στην πόλη. www.heraklion.gr

On the road 30 June – 3 July

An initiative of the Heraklion Municipality, the On the Road program invites artists to express themselves in a variety of mediums: theater, dance, visual arts and music. Their shows will be performed outdoors, on main streets and squares. www.heraklion.gr

Charismatic personality 5 September - 4 october

I Had the Courage to Praise, curated by Louisa Karapidaki and hosted at St Mark’s Basilica, is part of the festival Crete: Five plus one civilizations. It is dedicated to the renowned politician Eleftherios Venizelos and to how he was viewed by the people. It includes letters, medals, poems, everyday objects, embroidery, photographs, prints and contemporary art. www.heraklion.gr

Φόρος τιμής έως τέλος Αυγούστου

Στο δρόμο

Η έκθεση «Ετόλμησα να υμνήσω», σε επιμέλεια της ιστορικού Τέχνης Λουίζας Καραπιδάκη, φιλοξενείται στη Βασιλική Αγίου Μάρκου, στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Κρήτη: πέντε συν ένας πολιτισμοί». Το αφιέρωμα στον μεγάλο Έλληνα πολιτικό Ελευθέριο Βενιζέλο επικεντρώνεται στις εκδηλώσεις λατρείας στο πρόσωπό του και περιλαμβάνει επιστολές, μετάλλια, ποιήματα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, κοσμήματα, κεντήματα, φωτογραφίες, χαρακτικά και έργα σύγχρονης τέχνης. www.heraklion.gr

Το Μουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου πραγματοποιεί φέτος το καλοκαίρι τον δεύτερο κύκλο της έκθεσης «Τιμής Ένεκεν», με έργα που παραχωρήθηκαν από τους καλλιτέχνες ή τους συγγενείς τους με σκοπό τον πλουτισμό του μουσείου με νέα εκθέματα. www.heraklionvisualarts.gr

Homage TILL end-August

The Heraklion Museum of Visual Arts hosts the second cycle of the exhibition Complimentary, showcasing work donated by artists or their relatives in order to enrich the museum. www.heraklionvisualarts.gr

agenda

14/15

Αθηνα / athens

συνταγεσ για φιλοτεχνουσ Έως 1 Αυγούστου

Τι σχέση έχει η συνήθεια και η εικόνα με την ουσία και τη γεύση; Η έκθεση «Great minds eat alike» της φωτογράφου και creative director Σοφίας Γκααφάρ στο Μουσείο Ελληνικής Γαστρονομίας παρουσιάζει μια σειρά από φωτογραφικά έργα και εγκαταστάσεις με θέμα το φαγητό. Εκτεθειμένοι καθημερινά σε αμέτρητες συνταγές, έχουμε αποκτήσει άποψη γι’ αυτό που σερβίρεται στο πιάτο μας. «Είμαστε ό,τι τρώμε ή μάλλον ό,τι σκεφτόμαστε», τονίζει η καλλιτέχνις. Η έκθεση συνοδεύεται από θεματικά μενού στο εστιατόριο του μουσείου. www.gastronomymuseum.gr

Τόπος λατρείας Από 20 ιουνιου 2016 έως 10 ιανουαριου 2017

Η έκθεση «Δωδώνη. Το μαντείο των ήχων», το δεύτερο κατά σειρά θεματικό αφιέρωμα σε σπουδαίους τόπους της ελληνικής περιφέρειας που διοργανώνει το Μουσείο Ακρόπολης, παρουσιάζει στους επισκέπτες το ξακουστό μαντείο, εστιάζοντας στον τρόπο λειτουργίας του και υπογραμμίζοντας το ρόλο και τη σημασία του στον αρχαίο κόσμο. www.theacropolismuseum.gr

Ancient pilgrimage

ArtS de la table

20 june 2016 – 10 january 2017

till 1 August

What is the relationship between habit and image, substance and taste? Great Minds Eat Alike, an exhibition by Sofia Gaafar at the Museum of Greek Gastronomy, presents photographs and installations about food. Exposed daily to countless recipes, we have strong opinions about what ends up on our plate. “We are what we eat or, rather, what we think,” the artist says. Themed menus are served at the museum’s restaurant. www.gastronomymuseum.gr

Ειδώλιο Δία Κεραύνιου, 470-460 π.Χ.

Ανατολή ΄ή Δύση;

Ευαίσθητη ματιά

Έως 25 Σεπτεμβρίου

Ακούγοντας διαφορετικές εκδοχές μιας περίεργης ιστορίας που αφορούσε στην αφαίρεση των φοινικόδεντρων από το αστικό τοπίο της Αθήνας, ώστε να μην παραπέμπει σε πόλη του ανατολικού κόσμου, η Αγγλίδα εικαστικός Νavine G. Khan-Dossos εμπνεύστηκε μια τοιχογραφία στο χώρο του καφέ του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης. Το εικαστικό project «Imagine A Palm Tree. Navine G. Khan-Dossos» πλαισιώνεται στη διάρκεια του καλοκαιριού με ομιλίες και άλλες εκδηλώσεις. www.benaki.gr

Έως 30 Οκτωβρίου

Ο διάσημος Κινέζος εικαστικός και ακτιβιστής Ai Weiwei πραγματοποιεί την πρώτη του έκθεση σε αρχαιολογικό μουσείο. Αντλώντας έμπνευση από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, θα παρουσιάσει ένα νέο έργο, ενώ 25 ακόμη γλυπτά και εγκαταστάσεις του θα δώσουν την ευκαιρία στο ελληνικό κοινό να γνωρίσει τη δουλειά του. www.cycladic.gr

East or West?

A sensitive glance

TILL 25 September

TILL 30 October

υπογειες εξερευνησεισ Από 8 ιουνιου

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων σε συνεργασία με την Αττικό Μετρό Α.Ε. διοργανώνει την περιοδική έκθεση «Στην επιφάνεια». Με ξεναγό τον φωτογραφικό και κινηματογραφικό φακό, ο επισκέπτης περιηγείται στην αρχαία πόλη του Πειραιά, γνωρίζει το πολεοδομικό και υδρευτικό της σύστημα, φτάνοντας μέχρι τις σύγχρονες σήραγγες των υπόγειων σταθμών του μετρό και τα εργαστήρια συντήρησης της ανασκαφής. Κτίριο Ξυλαποθήκη: Πύλης 8, Αστικές Πύλες Πειραιά, τηλ. 21041.27.154

For the first time, celebrated Chinese artist and activist Ai Weiwei presents his work in an archaeological museum. Taking inspiration from the permanent collection of the Museum of Cycladic Art, he casts his work alongside ancient Cycladic sculptures and figurines, showing 25 sculptures and installations in his first Greek exhibition. www.cycladic.gr

Ύμνος στην ελευθερία 24, 26, 27 και 29 Ιουλίου

Η Λυρική παρουσιάζει την «Κάρμεν» του Μπιζέ από τον Βρετανό σκηνοθέτη Στίβεν Λάνγκριτζ, που μεταφέρει την υπόθεση στις μέρες μας. «Όρια και φτώχεια, ελευθερία και σκλαβιά: δύσκολο να βρεθούν πιο επίκαιρα θέματα. Η Κάρμεν είναι μια ιστορία για το σήμερα», αναφέρει. Στα Γαλλικά, με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους. www.greekfestival.gr, www.nationalopera.gr

Piraeus

Underground exploration

Ode to freedom 24, 26, 27 and 29 July

©Gao Yuan

SAVVAS SPYRIDONOS

From 8 june

The Ephorate of Piraeus, Western Attica and the Islands, in collaboration with the Athens Metro, presents Unearthed, a show of stills and moving images that offer glimpses into the ancient city of Piraeus and how it was urbanized. Visitors can peer into ancient tunnels, via passages built recently for work on the Athens Metro extension, and into the laboratories where objects from these sites and other excavations are being studied and preserved. Xilapothiki Building: 8 Pylis, at the Asty Gate, tel. 210-412.7154

After listening to different versions of a peculiar story regarding the removal of palm trees from Athens so as to render the city less “eastern,” British artist Navine G. Khan-Dossos took it as inspiration for her mural in the café of the Benaki Museum of Islamic Art. Imagine a Palm Tree is on show throughout the summer, accompanied by various talks and other events. www.benaki.gr

Πειραιάς

The Greek National Opera presents Bizet’s Carmen by British director Stephen Langridge, who places the story in a contemporary setting. “Limits, poverty, freedom and slavery: it’s hard to find more timeless subjects. Carmen is a contemporary story,” he says. In French, with English and Greek surtitles. www.greekfestival.gr, www.nationalopera.gr

The exhibition Dodona: The Oracle of Sounds, organized by the Acropolis Museum, is its second exhibition in a series on Greece’s most important ancient sites. This show looks at the ancient oracle at Dodona, in Epirus in northwestern Greece, focusing on how it worked and also highlighting its role and importance to the ancient world. www.theacropolismuseum.gr

agenda

16/17

Αθηνα / athens

Ονειρικό ταξίδι Έως 25 Σεπτεμβρίου

Η έκθεση «Σωτήρης Σόρογκας. Θαλάσσια ξύλα 20102016» στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη μάς ταξιδεύει μέσα από 30 έργα μνημειακών διαστάσεων στον οραματικό κόσμο του διακεκριμένου καλλιτέχνη. Όπως σημειώνει και ο επιμελητής, Τάκης Μαυρωτάς, «ο Σόρογκας δουλεύει με αισθήσεις και εικόνες μνήμης, αρνούμενος πεισματικά την υποταγή του στην αντιγραφή της πραγματικότητας». www.thf.gr

Dreamy journey TILL 25 September

The exhibition Sotiris Sorogas: Paintings, 2010-2016 at the B&M Theocharakis Foundation feaures 30 monumental works that take viewers on a journey inside the visionary world of the distinguished artist. As curator Takis Mavrotas notes, “Sorogas works with senses and visual memories, stubbornly refusing to succumb to the reproduction of reality.” www.thf.gr

Μπροστά από την εποχή της Έως 3 Ιουλίου

Η τιμητική έκθεση «Άλεξ Μυλωνά. Ένας κόσμος διαφορετικός» στο Μουσείο Άλεξ Μυλωνά-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης αναδεικνύει τον πλούτο που χαρακτηρίζει το έργο της καταξιωμένης Ελληνίδας γλύπτριας και φανερώνει την ανήσυχη φύση της, καθώς δεν σταμάτησε ποτέ να πειραματίζεται με διαφορετικά μέσα και υλικά, να είναι ανοιχτή στο νέο. Το αφιέρωμα στη διαδρομή της, με γλυπτά, σχέδια, ζωγραφικά έργα, κολάζ, ταπισερί και τυπώματα σε πανί, φέρνει τις νεότερες γενιές σε επαφή με την προοδευτική της ματιά. www.mmca-mam.gr

Ahead of her time TILL 3 July

An exhibition to honor a great artist, Alex Mylona: A Different World highlights the wealth of the celebrated Greek sculptor’s oeuvre. The exhibition, at the Alex Mylona Museum - Macedonian Museum of Contemporary Art, reveals the artist’s inquisitive and creative nature, as she constantly experimented with new techniques and materials. The tribute includes sculptures, sketches, paintings, collages, tapestries and canvas prints, and aims to introduce a new generation to her progressive outlook. www.mouseioalexmylona.blogspot.gr

Αναγνωρίστε τα σημάδια 12 και 13 Ιουλίου

Η Ερμίρα Γκόρο συμμετέχει ξανά στο Φεστιβάλ Αθηνών, χορογραφώντας τη σπουδαία Ελληνίδα χορεύτρια Αγγελική Στελλάτου στο «After party». Αντλώντας έμπνευση από τα βιώματα της χορεύτριας και τις εμπειρίες άλλων γυναικών, το έργο μιλάει για την κρίση της μέσης ηλικίας, τα υπαρξιακά άγχη και τις ανασφάλειες που συνοδεύουν την έλευσή της. Πειραιώς 260, www.greekfestival.gr

Recognize the signs Ermira Goro returns to the Athens Festival, choreographing the great Greek dancer Angeliki Stellatou in After Party, which will be on stage at the Pireos 260 complex. Drawing inspiration from the dancer’s personal experiences and those of other women, the show is about mid-life crises, existential anxieties and the insecurities accompanying them. www.greekfestival.gr

12-13 July

18/19

agenda

Αθηνα / athens

Τελευταία διορία 11 Ιουλίου

O έρωτας θριαμβεύει 17 Ιουλίου

Ο Γιώργος Πέτρου και η Καμεράτα στρέφονται για άλλη μία χρονιά στο αμερικανικό μουσικό θέατρο με μια κλασική επιλογή. Το «West Side Story» του Λέοναρντ Μπερνστάιν θα παρουσιαστεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στην υπέροχη αυθεντική ενορχήστρωση του 1957, με τις βελτιώσεις που έκανε ο πολυβραβευμένος συνθέτης κατά τη διάρκεια ηχογράφησης του θρυλικού έργου. Με μεταφρασμένη πρόζα και αγγλικό στίχο. www.greekfestival.gr

Love prevails © Ilias Sakalak

17 July

George Petrou and the Camerata Orchestra return to American musical theater with Leonard Bernstein’s West Side Story, staged at the Athens Concert Hall in its original 1957 orchestration, with improvements made by the composer during recording. Prose in Greek; lyrics in English. www.greekfestival.gr

Οικογενειακές ιστορίες 17 και 18 Ιουλίου

Πέντε αδέλφια αγωνιούν για την έκβαση της επέμβασης στην οποία υποβάλλεται ο πατέρας τους. Τα λεπτά περνούν. Ο πρώτος γιος παίρνει το λόγο. Αναλαμβάνει το ρόλο του πατέρα, τα λόγια του είναι αυτά του βασιλιά Ληρ. Οι άλλοι τον ακολουθούν διστακτικά, ύστερα τον προκαλούν. Ο «Young Lear» της Ιόλης Ανδρεάδη είναι μια ελεύθερη διασκευή της τραγικής ιστορίας του άρχοντα της Βρετάνης. Πειραιώς 260, www.greekfestival.gr

Family stories © PANOS MICHAIL

17-18 July

Five siblings anxiously wait for their father to come out of surgery. The minutes pass painfully. The first son takes the lead, assuming the role of the father, his words those of King Lear. The rest listen to him reluctantly at first, then challenge his authority. Young Lear, directed by Ioli Andreadi for the Pireos 260 venue, is an adaptation of the story of the tragic king. www.greekfestival.gr

Κατεβαίνοντας στον Κάτω Κόσμο, ο Αριστοφάνης ζητάει από τον Άδη να του παρατείνει τη ζωή για μία εβδομάδα, ώστε να μπορέσει να ανεβάσει το τελευταίο έργο του. Ο χθόνιος θεός δέχεται, θέτοντας έναν όρο: ο μεγάλος κωμικός πρέπει να παρουσιάσει στους νεκρούς, σύντομα και περιεκτικά, όλες τις κωμωδίες του. Αν εκείνοι ικανοποιηθούν με το αποτέλεσμα, θα γίνει δεκτό το αίτημά του. Η «Αριστοφανιάδα», σε σύλληψη και σκηνοθεσία Κώστα Γάκη, θα παρουσιαστεί στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης. www.greekfestival.gr

Last chance 11 July

Descending into the underworld, Aristophanes asks Hades to extend his life for a week, so that he can put on his last play. The god accepts, under the following condition: the great playwright must present all his comedies, briefly and concisely, to the dead. If they like them, then his request will be granted. Aristophaniada, a concept by director Kostas Gakis, will be on at the Odeon of Herodes Atticus during the Athens Festival. www.greekfestival.gr

other ports

ΑΓκΩνα

Πάτρα

ολο το καλοκαιρι

Από 8 Ιουλίου έως 3 Σεπτεμβρίου

Το Νational Archaeological Museum of Τhe Μarche στο Ferretti Palace φιλοξενεί εκθέματα που αποκαλύπτουν την ιστορία της περιοχής από την Παλαιολιθική εποχή έως τον Μεσαίωνα. Στη διάρκεια του καλοκαιριού, το μουσείο φιλοξενεί στους εξωτερικούς του χώρους ομιλίες και εκδηλώσεις ιστορικού περιεχομένου και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Via Ferretti, 6, Τ/+39 071 202602.

H έκθεση «Through the Looking Glass» στην Cube Gallery, η οποία δανείζεται τον τίτλο της από το βιβλίο του Lewis Carroll, ζητά από τους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν ένα έργο που να συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με την κλασική ιστορία. «Το ερέθισμα για το σχεδιασμό των έργων είναι ο διάλογος μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας μέσα από τον καθρέφτη - γυαλί - παράθυρο - φακό», σημειώνει η επιμελήτρια Λιάνα Ζωζά. www.cubegallery.gr

Παιχνίδια με τον καθρέφτη

Ancona (Italy)

events in the archaeological museum © SMART MAGNA

throughout the summer

Patras

Playing with reflections

Located inside Ferretti Palace, the Νational Archaeological Museum of The Μarche hosts impressive artifacts that shed light on the history of the region, from the Paleolithic period to the Middle Ages. A series of events and lectures on history and archaeology will also be held in the outdoor area. 6 Via Ferretti, Ancona, tel. +39 071 202602

At the Cube Gallery exhibition Through the Looking Glass – which borrows its title from Lewis Carroll’s book – the artists show works inspired by the classic story. “The aim is a dialogue between reality and imagination through the mirror, glass, lens or window,” says curator Liana Zoza. www.cubegallery.gr

Τεργέστη

Ηγουμενίτσα

Έως 16 Οκτωβρίου

Από 15 έως 30 Ιουνίου

Η έκθεση «The rose will bloom again» στο Civico Museo Sartorio επικεντρώνεται στα φλοράλ μοτίβα και περιλαμβάνει νεκρές φύσεις, πορτρέτα, κεραμικά, πορσελάνες και παλιά βιβλία κηπουρικής από τη συλλογή του μουσείου, την πινακοθήκη της πόλης και άλλα πολιτιστικά ιδρύματα. www.museosartoriotrieste.it

Έργα με θέμα τα παιδιά συνθέτουν τον κορμό της έκθεσης «Εξωδεκτική ευαισθησία» της Χριστίνας Τζάνη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας. «Κάθε εικόνα ενσωματώνει έναν τρόπο θέασης, ανάλογα πάντα με την αισθητική και την εμπειρική αντίληψη του θεατή», αναφέρει η ίδια. www.igoumenitsamuseum.gr

Trieste (Italy)

Igoumenitsa

till 16 October

15-30 June

The exhibition The Rose Will Bloom Again at the Sartorio Civic Museum centers on floral motifs and includes still life, portraits, ceramics, porcelain and old gardening books from the collection of the museum and other foundations. www.museosartoriotrieste.it

At the Archaeological Museum, works on childhood themes make up Christina Tzani’s Exteroceptive Sensitivity. “Every image embodies a way of seeing that depends on the viewer’s aesthetic and perceptions,” says the artist. www.igoumenitsamuseum.gr

Ευωδιαστές συνθέσεις

Fragrant compositions

8 July – 3 September

δρασεις στο αρχαιολογικο μουσειο

Παιδικά τραύματα

Childhood trauma

20/21

inspiration

22/23

Ερωτόκριτος καρε - καρε Πως το λυρικό ποίημα του Βιτσέντζου Κορνάρου έγινε graphic novel.

A Modern-Day Erotokritos How Vincenzo Cornaro’s lyric poem became a graphic novel. Του Σπύρου Γιαννακόπουλου / By Spyros Giannakopoulos

Οι φιγούρες φέρνουν στον νου μορφές από αρχαία ελληνικά αγγεία. Οι λεπτομερείς ιπποτικές στολές εντυπωσιάζουν. Η σκηνοθεσία δείχνει μελέτη σε βάθος. Οι μάχες, γεμάτες δύναμη και ρεαλισμό, στηρίχτηκαν σε αναγεννησιακά εγχειρίδια οπλομαχητικής, αλλά έχουν επιρροές και από τα γιαπωνέζικα manga. Οι σκηνές τρέχουν, υπάρχει ένταση, αγωνία αλλά και ρομαντισμός. Η ιστορία του Ερωτόκριτου, από τις καντάδες με το λαγούτο στο παραθύρι της Αρετούσας μέχρι τις κονταρομαχίες και το τελικό σμίξιμο των δύο τραγικών ηρώων, ξεδιπλώνεται με ρυθμό. Ο κομίστας Γιώργος Γούσης και οι συγγραφείς Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γιάννης Ράγκος διασκεύασαν σε graphic novel τον «Ερωτόκριτο», το λυρικό ποίημα του Βιτσέντζου Κορνάρου που θεωρείται από τις σημαντικότερες δημιουργίες της Αναγέννησης, αναγνωρίζοντας τη δυναμική και τη διαχρονικό-

τητά του. Ο Βενετοκρητικός Κορνάρος, γεννημένος το 1553 στη Σητεία της Κρήτης, εξιστορεί τα πάθη του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας κοντά στο 1590, όταν εγκαταστάθηκε στον Χάνδακα ή Κάστρο, το σημερινό Ηράκλειο. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 60 ετών το 1613 ή 1614, λίγο αφότου ολοκλήρωσε τους 10.012 έμμετρους και ομοιοκατάληκτους στίχους που αποτελούν αυτό το εμβληματικό έργο. Ο Κορνάρος τοποθέτησε το σκηνικό του «Ερωτόκριτου» σε μια φανταστική προχριστιανική Αθήνα, με στοιχεία από την ιταλική Αναγέννηση, τον Μεσαίωνα, το Bυζάντιο, τη βενετσιάνικη παράδοση αλλά και την αρχαία Ελλάδα. Οσον αφορά την πλοκή, οι δημιουργοί του κόμικ ακολούθησαν πιστά το πρωτότυπο, τηρώντας τη βασική γραμμή των γεγονότων και, κρατώντας την ουσία, μετέφεραν τους διαλόγους σε μια σύγχρονη, στρωτή, «ιπποτική» γλώσσα χωρίς νεολογισμούς - με αυτούσια αποσπάσματα στις αρχές ορισμένων κεφαλαίων ή σκηνών. Ολόκληρος ο κόσμος του Κορνάρου απεικονίστηκε με τη σύγχρονη αισθητική των κόμικ, χωρίς όμως να χάνει τον πολεμικόερωτικό χαρακτήρα του, δημιουργώντας έτσι ένα συναρπαστικό ελληνικό fantasy έπος.

Erotokritos, written between the late 16th and the early 17th century in the Cretan dialect, is a romantic epic composed by Vincenzo Cornaro (Vitsentzos Kornaros). Its central theme is the love between Erotokritos and Aretousa, but the story also revolves around other issues, such as honor, bravery and friendship. Considered to be one of the most important works of Renaissance Greek literature, it remains popular to this day, often still offering inspiration for current-day folk songs in Crete. Now, it has been creatively reworked into a graphic novel where figures evoke forms found on ancient Greek vases, while the intricately rendered costumes of the knights are striking. The mise-en-scene is a result of deep scholarly research. The powerful battles depicted are full of magic realism, their choreographed sequences guided by Renaissance martial manuals but also re-

flecting influences from Japanese manga. The scenes flow effortlessly, triggering tension, suspense, and drama. The story of Erotokritos – beginning with the serenades he sang accompanied by a lute under Aretousa’s window, followed by the jousts he fought and ending with the final reunion of the two tragic heroes – unfolds at a gripping pace. Graphic artist Giorgos Gousis and writers Dimosthenis Papamarkos and Yiannis Ragos, have reimagined the epic poem while preserving its dynamism and timelessness. Cornaro, born under the Venetian rule of Crete in Siteia in 1553, began writing the trials and tribulations of Erotokritos and Aretousa in 1590, when he settled in Chandakas, or Kastro (today’s city of Heraklion). He died aged 60 in 1613 or 1614, shortly after completing his seminal work, made up of 10,012 15-syllable rhymed verses.

Cornaro set Erotokritos against the backdrop of an imaginary pre-Christian Athens, but also included elements from the Italian Renaissance, the Middle Ages, Byzantium and Venetian traditions, as well as ancient Greece. In the graphic novel, the comic creators remain loyal to the basic storyline and maintain its essence, but adjust the dialogues into a more modern, streamlined courtly language, keeping unedited excerpts at the beginning of certain chapters or scenes. Cornaro’s world is infused with contemporary aesthetics, but still maintains its antique character and focus on love and war, thus creating an exciting Greek epic fantasy.

INFO Ο «Ερωτόκριτος» του Βιτσέντζου Κορνάρου διασκευάστηκε σε graphic novel από τους Γιώργο Γούση, Δημοσθένη Παπαμάρκο και Γιάννη Ράγκο. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Polaris και αναμένεται να μεταφραστεί και στα Αγγλικά. Erotokritos by Vincenzo Cornaro has been adapted into a graphic novel by Giorgos Gousis, Dimosthenis Papamarkos and Yiannis Ragos. It is available in Greek from Polaris Publications and will soon be translated into English as well.

24/25

Inspiration

«Κυβέλη», βραχιόλι της Tanja Ludyga από τη σειρά Gaea. Tanja Ludyga’s Cybele bracelet from her Gaea line.

Κρήτη από χρυσό και μπρούντζο Τρεις Κρητικιές -εκ καταγωγής ή από επιλογή- σχεδιάστριες κοσμημάτων αφηγούνται την ιστορία τους και αποκαλύπτουν τις πηγές της έμπνευσής τους.

Crete IN gold and bronze Three women, all jewelry designers by profession and all Cretans by birth or by choice, tell their stories and reveal their sources of inspiration. Της Τασούλας Επτακοίλη / By Tassoula Eptakili

Η Βούλα Καραμπατζάκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ιεράπετρα. Από τα παιδικά της χρόνια θυμάται έντονα την υφάντρα γιαγιά της: τα πολύχρωμα νήματα, τα περίτεχνα σχέδια, τον ήχο του αργαλειού. Θυμάται και τις γυναίκες της γειτονιάς, που τα απογεύματα κάθονταν έξω από τα σπίτια τους, στα σοκάκια της παλιάς πόλης, έλεγαν ιστορίες και σιγοτραγουδούσαν με ένα πλεκτό ή ένα κέντημα στα χέρια. Αυτές οι εμπειρίες καθόρισαν την πορεία της: σπούδασε αργυροχρυσοχοΐα, συντήρηση έργων τέχνης, ζωγραφική και υφαντική - το νήμα που χρησιμοποιεί στα κοσμήματά της «είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα σ’ εμένα, τη μητέρα μου, τη γιαγιά μου και όλες τις άλλες γυναίκες της Κρήτης που προηγήθηκαν και ασκούσαν τις υπέροχες τέχνες της κεντητικής και της υφαντικής». Στις δημιουργίες της δεν επηρεάζεται μόνο από τη λαϊκή πα-

Voula Karampatzaki was born and raised in Ierapetra, southeast Crete. One of her early childhood memories is that of her grandmother, a weaver, at work: Voula recalls the colorful threads, the elaborate designs and the sound of the loom. She remembers the neighborhood women sitting outside their homes, in the quiet lanes of the old town biding their time in the afternoon, sharing stories or softly humming tunes as they crocheted or embroidered, their hands always busy. These experiences determined the course of her life: she studied silverware, art restoration, painting and, of course, weaving. As she says, the thread she uses in her jewelry is: “The link between myself, my mother, my grandmother and all the other women of Crete who preceded us, who used these superb embroidery and weaving techniques.” Her creations, in addition to being influenced by folk tradition, reveal her interest in ancient Greek art and mythology, and in Byzantine culture. Her most precious jewel? “The one that conveys meaning or values, the one that can trigger emotions.” www.voulakarampatzaki.com, www.facebook.com/voula.karampatzaki

26/27

Μαρία Κοντογιωργάκη Maria Kontogiorgaki

Inspiration

Βούλα Καραμπατζάκη Voula Karampatzaki

ράδοση. Γοητεύεται και από την αρχαία ελληνική τέχνη και μυθολογία, από τον πολιτισμό του Βυζαντίου. Ποιο κόσμημα θεωρεί πολύτιμο; «Αυτό που μεταφέρει έννοιες, αξίες και μνήμες και μπορεί να συγκινήσει...» www.voulakarampatzaki.com, www.facebook.com/voula.karampatzaki Σε μια εποχή που τα περισσότερα πράγματα είναι βιομηχανοποιημένα και ομοιόμορφα, το να επιλέξει κάποιος να δημιουργεί χειροποίητα, μοναδικά κομμάτια δεν είναι εύκολη απόφαση. Απαιτεί αφοσίωση και διαρκή, επίπονη αναζήτηση νέων μεθόδων και τεχνικών. Το κόσμημα μπήκε ξαφνικά στη ζωή της Μαρίας Κοντογιωργάκη, που γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στη Σητεία· αρχικά σπούδασε διακόσμηση εσωτερικών χώρων. Αλλά του αφοσιώθηκε με πάθος. Οι δημιουργίες της -από μπρούντζο οι περισσότερες- θυμίζουν σκουριασμένα σίδερα, ξύλα φαγωμένα από την αλμύρα, σχηματισμούς του βυθού. Σχεδιάζει κοσμήματα και μικρογλυπτά με βασικό χαρακτηριστικό τους την κίνηση, την αρμονία και την απλότητα, συνθέτοντας λιτές, αέρινες φόρμες· στο βραχιόλι «Μινωικός χορός» νομίζεις πως βλέπεις ψηλόλιγνες Μινωίτισσες να χορεύουν σφιχταγκαλιασμένες! «Είναι παιχνίδια της φαντασίας που προσπαθώ να στριμώξω στον δικό μου μικρόκοσμο», λέει. Από πού αντλεί έμπνευση; «Από χρώματα, μυρωδιές και εικόνες ενός τόπου που έχει τα πάντα: την Κρήτη». www.facebook.com/maria.kontogiorgaki Lüdenscheid, η πόλη όπου γεννήθηκε, στη Γερμανία. Λονδίνο, η μητρόπολη όπου έκανε σπουδές Τέχνης και ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα σε μεγάλες γκαλερί. Κρήτη, ο τόπος όπου την έφερε ο έρωτας για έναν Έλληνα, τον

Tanja Ludyga

In an age of industrialization and mass production, it is not easy for someone to choose to create handmade, unique jewelry pieces. It requires dedication, perseverance and a constant effort to explore new methods and techniques. For Maria Kontogiorgaki, who was born and raised in the port town of Sitia, where she still resides, jewelry-making became part of her life after she finished her studies in interior design. Maria committed herself to her new craft with passion, a passion that has not dimmed. Her creations – mostly made of bronze – bring to mind rusted steel, weathered wood from the sea and bits of the seabed itself. Building on simple, airy forms, she creates jewels and micro-jewelry that display harmony and simplicity. Looking at the bracelet she calls Minoan Dance, you feel as though you are watching tall, slim Minoan girls clasped together in a tight-knit piece of ancient choreography. “It’s a game of fantasy that I’m trying to squeeze into my micro-world,” Maria says. Where does the inspiration come from? “From the colors, scents and images of a place that has everything: from Crete.” www.facebook.com/maria.kontogiorgaki

«Women Angels», βραχιόλι από μπρούντζο της Μαρίας Κοντογιωργάκη. Women Angels , a bronze bracelet by Maria Kontogiorgaki.

Inspiration

28/29

1. & 4. Χαρακτηριστικές δημιουργίες της Βούλας Καραμπατζάκη. Typical creations by Voula Karampatzaki. 2. «Πήγασος», βραχιόλι της Tanja Ludyga. The Pegasus bracelet vt Tanja Ludyga. 3. «Seashell», δαχτυλίδι της Μαρίας Κοντογιωργάκη. Maria Kontogiorgaki’s Seashell ring.

σύζυγό της. Μόνιμη κάτοικος Αγίου Νικολάου εδώ και μία δεκαετία, η Tanja Ludyga πρόσφατα παρουσίασε την πρώτη ολοκληρωµένη συλλογή της µε τίτλο Gaea. Φτιαγµένες στο χέρι, από επιχρυσωµένο ορείχαλκο µε κρύσταλλα Swarovski, οι δημιουργίες της αποδεικνύουν ότι οι μετακινήσεις της, οι φιλοσοφικές αναζητήσεις της και οι κουλτούρες με τις οποίες έχει έρθει σε επαφή έχουν αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια τους στη διαμόρφωση της τεχνοτροπίας της. Τι την εμπνέει; «Κατ’ αρχάς, το τόσο γοητευτικό τοπίο της Κρήτης, στεριά και θάλασσα. Άλλοτε “κοφτερό” και δυνατό, άλλοτε ήπιο, σχεδόν “εύθραυστο”. Επίσης, οι γυναίκες με ισχυρή προσωπικότητα, από τις αρχαίες Ελληνίδες θεές και τις βασίλισσες της Αιγύπτου μέχρι τις πρωταγωνίστριες του Χόλιγουντ της δεκαετίας του ’40. Και, φυσικά, ο μινωικός πολιτισμός. Κανείς δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος μπροστά στα αριστουργήματά του». www.tanjaludyga.com, www.facebook.com/tanjaludygajewelry

Ludenscheid in Germany is where she was born. London, England, is where she studied art and where she started out on a promising career, working at large galleries. But Crete is where Tanja Ludyga came after falling in love with a Greek, now her husband. A citizen of Aghios Nikolaos for the last decade, Tanya recently presented her first jewelry collection, titled Gaea. Her pieces are handmade, using gold-plated brass and Swarovsky crystals. Her creations show that her travels, her philosophical concerns and the different cultures with which she has come into contact have all left their mark on her art. What inspires her? “Firstly, the charming landscape of Crete, its land and its sea, and how it’s sometimes sharp and strong, and other times mild, almost fragile. Also, women with strong personalities – from ancient Greek goddesses and queens of Egypt right up the Hollywood actresses of the ‘40s. And of course, Minoan civilization. Nobody who has seen them can remain untouched by the masterpieces it produced.” www.tanjaludyga.com, www.facebook.com/tanjaludygajewelry

30/31

Inspiration

Akanksha Sharma

Η Ινδή που αγαπησε το κρητικο κεντημα cretan embroidery revived by an indian designer ΤΗΣ ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ / By TaSsoula Eptakili

Κρητικό κοπανέλι: μια τεχνική δαντέλας που η ιστορία της χάνεται στο βάθος των αιώνων. Όπως και η ετυμολογία του ονόματός της - πιθανώς προέκυψε από τον ήχο που κάνουν τα ξυλάκια με τα οποία γίνεται το πλέξιμο. Δύσκολο και απαιτητικό, χρειάζονται ώρες για να φτιαχτεί ένα κομμάτι λίγων εκατοστών. Γι’ αυτό μόνο στα μπαούλα των γιαγιάδων της Κρήτης το βρίσκει πια κανείς. Ή μήπως όχι; Και όμως η μόδα του ξαναήρθε χάρη σε μια Ινδή! Η Akanksha Sharma σπούδασε μόδα στο Νέο Δελχί και έφυγε για το Λονδίνο, με υποτροφία για master. Έπιασε και δουλειά σε οίκο υψηλής ραπτικής, μέχρι που... ήρθε ο έρωτας. Γνώρισε τον Ηρακλειώτη φωτογράφο Νικήτα Αλμπάνη, που επίσης σπούδαζε στην Αγγλία, και αποφάσισε να τον ακολουθήσει στο νησί του. «Δεν το μετάνιωσα. Σε σύγκριση με τους φρενήρεις ρυθμούς που χαρακτηρίζουν το Νέο Δελχί, το Ηράκλειο είναι παράδεισος!» λέει. Από την πεθερά της η Akanksha γνώρισε και αγάπησε το κοπανέλι και το έκανε πρωταγωνιστή στη σειρά ρούχων που σχεδιάζει -«Ο μίτος της Αριάδνης»-, με υφάσματα οργανικά, από ίνες μπαμπού και σόγιας! Περίτεχνες δαντέλες με χρυσή κλωστή, φτιαγμένες από Κρητικιές τεχνίτριες, στολίζουν τις δημιουργίες της. «Όνειρό μου», λέει η Ινδή σχεδιάστρια, «είναι αυτά τα ρούχα να παραμείνουν κομψά -και χρήσιμακι έπειτα να κληροδοτούνται στις επόμενες γενιές. Όπως η τέχνη του κοπανελιού...» www.ariadnesthread.gr

Kopaneli is a traditional lace-making technique from Crete with a history that spans the centuries. The word itself, kopaneli , is also quite old, and may be derived from the sound of the wooden needles clicking against each other. This form of lace-making is a painstaking and exact art requiring hours of dedication to produce just a few inches of an intricate material, now usually found only in the linen chests of elderly Cretan women. That, however, is about to change, thanks to a strong revival of interest in kopaneli lace initiated by an Indian woman who is fast establishing it as a new style trend. Akanksha Sharma studied fashion in New Delhi and went on to earn a post-graduate scholarship for a Master’s program in London. In the UK, she got a job at a high-end fashion house and started off on her career path… until someone came along and changed her direction. After falling in love with Greek photographer Nikitas Albanis, who was also studying in London at the time, Akanksha ended up moving to Heraklion in Crete. “I have never regretted it,” she says. “Compared to the frenetic pace of life in New Delhi, Heraklion is paradise.” The young couple set up home in the historic neighborhood of Aghia Triada and also opened a workshop where they practice their respective crafts. Akanksha learned the traditional bobbin-lace kopaneli technique from her mother-in-law and soon made it a star feature of the clothing line she designs (using organic fabrics made from bamboo and soya fibers) under the brand name Ariadne’s Thread. Intricate lace-work made with gold thread by Cretan craftswomen endow Akanksha’s blouses and wraps with that special one-of-a-kind charm. “There is a timeless quality to the handmade item,” says the Indian designer. “My dream is for these garments to remain elegant – and useful – for all those who choose them and then to have them passed down to the next generation, just like the art of kopaneli.” www.ariadnesthread.gr

interview

34/35

Αντώνης Φωνιαδάκης

Ένας παγκόσμιος Κρητικός Ο διεθνώς καταξιωμένος χορευτής και χορογράφος μάς μιλάει για την τέχνη και τις ρίζες του, πριν αναλάβει τη διεύθυνση του Μπαλέτου της Λυρικής Σκηνής. Andonis Foniadakis

A Global Cretan The internationally acclaimed dancer and choreographer talks about his roots and his new career milestone at the helm of the Greek National Opera Ballet.

της Νατάσσας Μπλάτσιου / BY NATASHA BLATSIOU

Το θέατρο Ολύμπια είναι κατάμεστο. Πρεμιέρα για τη νέα παραγωγή του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής «Links», που έχει την υπογραφή του Αντώνη Φωνιαδάκη. Το παράστημα και η κίνηση που μόνο ένας χορευτής διαθέτει με κάνει να τον αναγνωρίσω αμέσως καθώς περπατά στον κεντρικό διάδρομο της πλατείας. Η τύχη τον φέρνει ακριβώς στην μπροστινή θέση από μένα. Τα φώτα σβήνουν. Εκείνος κάνει το σταυρό του και βυθίζεται στο κάθισμα. Το πρώτο μέρος της παράστασης «Selon desir» εξελίσσεται υπό τους ήχους του Μπαχ -«Τα Κατά Ματθαίον Πάθη» και «Τα Κατά Ιωάννη Πάθη»-, μια εξερεύνηση για την αντίθεση ανάμεσα στη θεία έμπνευση και τη γήινη ενέργεια μέσα από τη μαζική κίνηση. Είναι ο μόνος ίσως θεατής που παρακολουθεί με τόση ένταση την παράσταση. Αναζητώ τις συνδέσεις (τα links) ανάμεσα στη μουσική και τη χορευτική παρτιτούρα, τη ρευστότητα στις κινήσεις των χορευτών, το ρεαλισμό και το μυστικισμό που εναλλάσσονται... Τα φώτα ανάβουν για το διάλειμμα. Μια καλοντυμένη κυρία τον πλησιάζει, κλείνει το πρόσωπό του μέσα στα χέρια της και με μια κίνηση προδίδει τη μητρική αγάπη. Ίσως δεν είναι τόσο εύσχημο να αποκαλύπτεις τις μικρές προσωπικές στιγμές ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες χορευτές και χορογράφους και νέου διευθυντή του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής,

The Olympia Theater was sold out for the premiere of Andonis Foniadakis’ new production, Links, for the Greek National Opera (GNO) Ballet. The poise and movement that only a dancer can acquire helps me spot him as soon as he walks down the theater’s main aisle. Serendipity puts him in the seat right in front of me. The lights go off. He crosses himself and sinks down in his seat. The first part of the performance, Selon desir, unfolds to the sounds of Bach’s passions of Saints Matthew and John, an exploration of the contrasts between divine inspiration and the human energy of mass movement. Foniadakis may be the only member of the audience watching with such intense concentration. I sit mesmerized by the links between the music and the dance score, the fluidity of the dancers’ movements, the alternating realism and mysticism… The lights go on for the intermission. A well-dressed lady approaches him, takes his face in her hands – revealing a mother’s love in this single simple gesture. Maybe it’s not sporting to reveal such a private moment in the life of one of Greece’s most important dancers and choreographers, who has been named as the new director of the GNO Ballet, but who can resist a peek through the keyhole? Foniadakis was born and grew up in the small seaside town of Ieraptera in Crete. He started dancing at the local school, went on to study at the National School of Dance in Athens and was soon at the side of Maurice Bejart, who spotted his talent during an audition in Lausanne for a Maria Callas Scholarship. His career took off. Foniadakis went on to work with the elite of contemporary dance – from Maguy Marin and Jiri Kylian to William Forsythe and Dominique Boivin – and choreographed pieces for the Ballet of the Grand Theatre de Geneve, the National Dance Company of Wales, the company of his friend Benjamin Millepied and more. In 2003, he started his own ensemble, Apotosoma, in Lyon in France. In 2012, he was named best choreographer at the Danza & Danza Awards and two years later he was

interview

36/37

όμως ποιος μπορεί να αντισταθεί να μην κοιτάξει για λίγο πίσω από την κλειδαρότρυπα; Ο Αντώνης Φωνιαδάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ιεράπετρα της Κρήτης, ξεκίνησε χορό στη σχολή της πόλης του, φοίτησε στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης της Αθήνας, όμως πολύ σύντομα ο Μορίς Μπεζάρ τον παίρνει κοντά του στη Λωζάνη, μετά από ακρόαση, με υποτροφία «Μαρία Κάλλας». Η καριέρα του απογειώνεται. Συνεργάζεται με την αφρόκρεμα του σύγχρονου χορού, από τη Μαγκί Μαρέν και τον Γίρζι Κίλιαν μέχρι τον Ουίλιαμ Φορσάιθ και τον Ντομινίκ Μπουαβέν, και χορογραφεί για τα Μπαλέτα της Γενεύης, την Εθνική Ομάδα Χορού της Ουαλίας, την Ομάδα του φίλου του Μπένζαμεν Μιλπιέ και πολλές άλλες. Το 2003 δημιουργεί με έδρα τη Λυών τη δική του ομάδα «Apotosoma», το 2012 λαμβάνει το βραβείο κορυφαίου χορογράφου από το Danza and Danza και δύο χρόνια αργότερα συνεργάζεται ως κινησιολόγος με τον Ντάρεν Αρονόφσκι στη χολιγουντιανή ταινία «Νώε». Επόμενος σταθμός για τον 45χρονο δημιουργό: η καλλιτεχνική διεύθυνση του μπαλέτου της Λυρικής Σκηνής.

Πώς θυμάστε την εποχή που γεννήθηκαν οι πρώτες σας καλλιτεχνικές ανησυχίες στο χορό; Είναι μια εποχή θολή, μια περίοδος ευαίσθητη, που προσπαθούσα να κατανοήσω τον κόσμο γύρω μου, όσο η μικροκοινωνία σε μια επαρχία φαντάζει ο κανονικός κόσμος, και να διερευνήσω μέσα από τη σωματικότητά μου ποιος είμαι. Θυμάμαι να ανοίγω την τηλεόραση και να βλέπω βιντεοκλίπ, ή ακόμα μπαλέτο, και ασυναίσθητα να χορεύω. Δεν ζούσα πάντως με το παιδικό όνειρο να γίνω χορευτής, γιατί απλώς δεν ήξερα ότι υπάρχει μια τέτοια επαγγελματική σταδιοδρομία. Δεν ένιωσα λοιπόν την πίεση να υπηρετήσω κάποιο στόχο, πέρασα την εφηβεία μου ζώντας στο τώρα και όλα ακολούθησαν κάπως τυχαία, με έναν τρόπο φυσικό και γλυκό. Ο μοναδικός νεαρός χορευτής σε μια επαρχιακή πόλη του ’80. Πόσο δύσκολο είναι αυτό; Δεν με πείραζε να είμαι το μοναδικό αγόρι. Δεν είχα ανά-

Είστε αυτό που ονομάζουμε πηγαίο ταλέντο; Ξεκίνησα να εργάζομαι «σκληροπυρηνικά» όταν έφτασα 18 χρόνων, που σημαίνει ότι ήμουν αρκετά μεγάλος και πάλεψα πολύ σκληρά για να χαλιναγωγήσω την κίνησή μου και να μπω σε ένα «καλούπι» κλασικής παιδείας, που στην Ελλάδα ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Η αλήθεια είναι όμως ότι είχα ευκολίες σωματικές, την αίσθηση της κίνησης και του παλμού, που με βοηθούσαν όταν δούλευα να υπάρχει αποτέλεσμα. Οι δυσκολίες για τον μικρό Κρητικό που ξεκινάει από μια μικρή επαρχιακή πόλη και καταλήγει στην αφρόκρεμα της διεθνούς χορευτικής σκηνής είναι δεδομένες. Δεν είστε, όμως, η μοναδική περίπτωση. Σε ένα τόσο ανταγωνιστικό περιβάλλον, τι είναι αυτό που κάνει να ξεχωρίζουν άνθρωποι σαν εσάς; Στη δική μου περίπτωση δεν είχα το υπόβαθρο που απαιτείται ήδη από τα 10 χρόνια για να φτάσω στο εξωτερικό σε ένα υψηλό τεχνικά επίπεδο και να είμαι πραγματικά ανταγωνιστικός. Όταν με πήρε ο Μπεζάρ, μου είχε μιλήσει για τα πράγματα που ξεχώριζε σ’ εμένα, για τη μουσικότητα, την εκφραστικότητα, το χαρακτήρα μου. Δεν ήμουν ο καλός τεχνίτης, αλλά συγκινούσα με την υπέρβαση που έπρεπε να κάνω, ένας άνθρωπος που υπέφερα, που δούλευα με πάθος και αυτό μεταφραζόταν σε μια αίσθηση ιδιαίτερη. Ήθελαν να μου δώσουν την ευκαιρία να τα καταφέρω.

in Hollywood working as a movement coach on Darren Aronofsky’s Noah. Taking over at the helm of the GNO Ballet is the 45-year-old artist’s latest career milestone. Even in an international milieu, I would instantly recognize you as a Greek from a few small gestures: blessing yourself and your interaction with your mother. What sort of ties do you still maintain with your Greek identity? I suppose the manners and customs; well, obviously, because as children we soak up the information around us like sponges, and I grew up with the Cretan culture, with my musician grandfather and with traditional dances. But what connects me to my motherland above all else is nature. I grew up in a natural environment that was savage and untamed. I come from an island with powerful winds. When they sweep in, everything becomes wild; the sea swells, the trees shiver; there’s solitude in the streets and a tense resistance in the body. And after the swirl come silence and clear skies. How do you look back at the time when you first became interested in dance? It was a hazy time, a sensitive time when I was trying to understand the world around me – as much as a small community in the country can seem like the real world – and to explore who I was through my corporeality. I remember switching on the TV and watching music videos, or even ballet, and dancing without being aware of it. It wasn’t my childhood dream to become a dancer though, because I simply didn’t know that such a career existed. So I never felt the pressure of having to reach some goal; I went through puberty living in the present, and everything that came after was kind of random, natural and sweet.

Τι είναι ο Μορίς Μπεζάρ για εσάς; Ο Μπεζάρ ήταν για μένα η αρχή των πραγμάτων, ένας μεγάλος δάσκαλος, ένας πνευματικός άνθρωπος, ένας χορογράφος που ανέπτυσσε κόνσεπτ πολύ ευρύτερα από τις ίδιες του τις παραστάσεις, ήταν ο πρώτος που μου μίλησε για το χορογραφικό μου δαιμόνιο. Δεν το πίστευα, δεν το καταλάβαινα. Όμως ήταν δάσκαλός μου και τον άκουσα.

Σε ένα διεθνές περιβάλλον θα σας αναγνώριζα αμέσως ως Έλληνα από αυτές τις μικρές ελληνικές συνήθειες: το σταυρό και τη δυνατή σχέση με τη μητέρα. Ποια σχέση διατηρείτε με την ελληνική σας ταυτότητα; Δεν είμαι σίγουρος εάν είναι τα ήθη και τα έθιμα, προφανώς και είναι, γιατί στην παιδική ηλικία ρουφάμε τις πληροφορίες του περιβάλλοντος σαν σφουγγάρια, κι εγώ μεγάλωσα με την κρητική κουλτούρα, τον παππού μου που ήταν μουσικός, τους παραδοσιακούς χορούς. Όμως αυτό που πάνω από όλα με συνδέει με την ελληνικότητά μου είναι η φύση. Μεγάλωσα σε ένα φυσικό περιβάλλον άγριο και ατίθασο. Κατάγομαι από ένα νησί όπου κυριαρχούν οι άνεμοι. Όταν φυσάει, όλα αγριεύουν, η θάλασσα φουσκώνει, τα δέντρα πάλλονται, υπάρχει μοναξιά στους δρόμους και μια αντίσταση στο κορμί. Και αμέσως μετά τη δίνη έρχεται η σιωπή, ο ουρανός καθαρίζει.

γκη να βρεθώ μέσα σε μια τάξη που θα είχε μισά αγόρια και μισά κορίτσια. Είχα ανάγκη να χορέψω ανάμεσα σε παιδάκια, άρα δεν τέθηκε θέμα να αισθανθώ μειονεκτικά ή περίεργα. Οι γονείς μου, βέβαια, με στήριξαν απεριόριστα και το πρώτο μεγάλο «μπράβο» πάει σε αυτούς. Κι έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα. Οι κοινωνικοί ρόλοι του αγοριού και του κοριτσιού πρέπει να μπαίνουν στην άκρη και τα παιδιά πρέπει να κάνουν αυτό που θέλουν.

Πόσο εύκολο ήταν να περάσετε από τη θέση του χορευτή στη θέση του χορογράφου; Ως χορευτής είχα την ευθύνη να φέρω το έργο κοντά στο κοινό με τη μεγαλύτερη δυνατή ευκρίνεια και λεπτομέρεια, όπως το είχε στο μυαλό του ο δημιουργός. Σήμερα ως χορογράφος μπορώ να πάρω αποφάσεις που αλλάζουν τη μορφή του έργου. Είναι μεγαλύτερη η ευθύνη, αλλά και η δύναμη που νιώθω να αλλάξω τη ροή των πραγμάτων. Η απόφαση αυτής της μετάβασης έγινε ενστικτωδώς, χωρίς να έχω αποκλείσει την ιδιότητά μου ως χορευτής. Όμως δεν είμαι ένας άνθρωπος που φιλτράρω τόσο έ-

How hard was it to be the only young male dancer in a small town in the 1980s? I didn’t mind being the only boy. I didn’t need to be in a class that was half boys and half girls. What I needed was to dance with other children, so there was never an issue of me feeling like the odd one out. My parents, of course, gave me their full support and they are the first that should be congratulated. And this is how it ought to be: the social roles assigned to boys and girls need to be put aside and children allowed to do what they want. Would you call yourself a natural? I started working really hard when I turned 18, which means that I was old enough and had the right amount of fight to rein in my movement and temper myself into the mold of a classical education, which was practically unheard of in Greece at the time. The truth is that I had certain advantages, a sense of movement and tempo that helped me achieve results when I applied myself. Like others from similar backgrounds, you must have struggled to rise to the top of the dance scene. What makes people like you stand out in such a competitive environment? I did not have the background that dancers should have by the age of 10 to reach the high technical level that’s needed abroad, and I am really very competitive. When Bejart took me on, he talked to me about the things he saw in me: my musicality, expressiveness and character. I was not that technical, but people were moved by my ability to overcome obstacles, I sweated it and worked with passion, and this translated into something special that made them want to give me a chance to make it.

38/39

interview

ντονα, δεν κάνω υπολογισμούς, αφουγκράζομαι το συναίσθημά μου και συνεχίζω.

Τι καινούργιο κουβαλάτε στη βαλίτσα σας; Τα βιώματα ως χορευτής και χορογράφος, τη δική μου τεχνοτροπία, τη δική μου ματιά των πραγμάτων, αλλά και πολλές διεθνείς επαφές μεταξύ του καλλιτεχνικού κόσμου διεθνώς και της ίδιας της Λυρικής. Δεν είμαι μόνο ένας καλλιτεχνικός διευθυντής με διοικητικά προσόντα, αλλά ένας χορογράφος που μπορώ να κατανοήσω τους χορευτές, να σκιαγραφήσω το προφίλ της ομάδας σεβόμενος το παρελθόν της. Έχω εκπαιδευτεί να κάνω το μέγιστο με το λιγότερο και θέλω να χρησιμοποιήσω το στοιχείο της ρευστότητας που χαρακτηρίζει τη δουλειά μου και την αντίληψή μου για τα πράγματα, για να βρω λύσεις που αρμόζουν στην εποχή που ζούμε. Τι έχετε θυσιάσει για να φτάσετε στο ψηλότερο επίπεδο; «Θυσία» είναι βαριά λέξη. Οι συνεχείς μετακινήσεις, η έλλειψη βάσης, οι φίλοι διεσπαρμένοι σε όλο τον κόσμο είναι το τίμημα, αλλά νιώθω ζωντανός και δημιουργικός. Υπάρχει πάντα η πρόκληση του επόμενου σταθμού. Και η κρητική καταγωγή σας; Έχει επηρεάσει το έργο σας; Δεν μπορώ να πω ότι έχει γίνει με έναν τρόπο οργανωμένο και ηθελημένο, όμως ίσως πράγματα δρουν ανεπαίσθητα και μου βγαίνουν: ο παλμός, η δύναμη, η κινητικότητα, η ρευστότητα... Οι παραδοσιακοί κρητικοί χοροί είναι παλμικοί, ζωντανοί, απαιτούν αντοχή και η μουσική της λύρας που τους συνοδεύει έχει μέσα στη μονοτονία της πολλές εκφάνσεις και αποχρώσεις. Εάν παρατηρήσει κανείς την κινησιολογία μου, υπάρχει μια συνεχής μετατόπιση, μια ισχυρή ανάγκη για την επόμενη στιγμή και μια δράση αρκετά πιο έντονη. Όλα είναι στοιχεία που, εάν κάποιος γνωρίζει την καταγωγή μου, δεν θα τα θεωρήσει ασύνδετα με τη γραφή μου. Σίγουρα λοιπόν έχω επηρεαστεί, αλλά δεν έχει γίνει ποτέ κάτι συνειδητά. Σε τι επιστρέφετε τα καλοκαίρια σας στην Ιεράπετρα; Στα παράλια της νότιας Κρήτης με το σκούτερ μου, στις «δικές μου» δυσπρόσιτες παραλίες, όπου κατεβαίνω σαν κατσίκι, και στα... γιουβαρελάκια της μητέρας μου.

Who is Maurice Bejart to you? He was the beginning of everything, a great teacher, a spiritual man, a choreographer who developed concepts that were much broader than his own performances. He was the first person to talk to me about my natural bent for choreography. I didn’t believe him, couldn’t understand it, but he was my teacher so I listened. What was the transition from dancer to choreographer like? As a dancer, it was my responsibility to convey to the audience the piece with as much clarity and detail as possible, to show what its creator had in mind. Today, as a choreographer, I can make decisions that change the form of a piece. The responsibility is much greater, but so is the power I feel in changing things. The decision to make this transition was instinctive; I did not write myself off as a dancer. But then, I am not the kind of person who over-thinks, who calculates; I pay attention to what I’m feeling and go with it. Was your decision to take over the GNO Ballet also instinctive? It was a very conscious decision made with a lot of care. I had to weigh the facts, see what I wanted and what was best for the GNO. I saw it as a challenge that could broaden the scope of my experiences and I also wanted to actively help elevate dance through education at this particular juncture. What have you brought to the table? My experiences as a dancer and choreographer, my own technique, my own point of view, but also my connections with the international dance world. I am not just an artistic director with administrative skills. I’m a choreographer who can understand the dancers and can profile the team, while respecting its past. I am trained in making something out of nothing and I want to use the element of fluidity that defines my work and my understanding of things to find solutions that are suited to the circumstances. What sacrifices have you had to make on your way up? Sacrifice is a big word. The constant moves, the absence of a base, having friends scattered all over the world; this is the price I’ve had to pay, but I feel alive and creative, and there’s always the challenge of the next stop. How has your Cretan background influenced your work? I can’t say that it has happened in an organized or calculated fashion, but there are things that act imperceptibly, that just come out: the pulse, power, mobility, fluidity… Traditional Cretan dances have a strong pulse and vibrancy; they require strength. And the lyra music that is played has so many different facets and nuances, despite its seeming monotony. If you observe my movements, they are constantly shifting, driven by a powerful need to arrive at the next moment, at a more intense action. These are elements that anyone who knows my background would not consider unconnected to my style. So, I have certainly been influenced, but not consciously. What do you go back to in your summers in Ierapetra? The beaches of southern Crete on my moped; “my” beaches, remote spots that I scramble down to like a goat. And my mother’s meatball soup.

Ήταν τόσο ενστικτώδης και η απόφασή σας να αναλάβετε τη διεύθυνση του Μπαλέτου της Λυρικής Σκηνής; Η Λυρική ήταν μια απόφαση συνειδητοποιημένη, που πήρα με μεγάλη προσοχή. Έπρεπε να ζυγίσω τα δεδομένα, να δω τι θέλω εγώ και τι είναι καλό για την ίδια τη Λυρική. Θεώρησα ότι είναι μια πρόκληση που θα μπορούσε να εμπλουτίσει την πολυδιάστατη δραστηριότητά μου και με τη σειρά μου θέλω να βοηθήσω έμπρακτα, στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, στην αναβάθμιση του χορού μέσα από την εκπαίδευση.

INNOVATION

40/41

Η τεχνολογία λέιζερ στην υπηρεσία της τέχνης. Εδώ, ειδικοί αναλύουν τη «La Bella» του Palma il Vecchio. Art calling on the services of laser technology. Here experts analyze Palma il Vecchio’s La Bella .

ΕΙΔΑΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣΤΟ ΙΤΕ Μία μέρα με τους επιστήμονες του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας.

A day at the lab with the scientists of the Foundation for Research and Technology (FORTH). της αλεξανδρασ τζαβελλα By alexandra tzavella

FORTH: SEEING into the FUTURE

INNOVATION

Στις υψηλού επιπέδου υποδομές του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ οι επιστήμονες ανοίγουν το δρόμο για την αντιμετώπιση νόσων όπως το Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ. The first-class facilities at the Institute of Electronic Structure and Laser are opening new avenues for scientists in tackling diseases such as Parkinson’s and Alzheimer’s.

42/43

Οι τουρίστες που περνούν έξω από τις εγκαταστάσεις του ΙΤΕ στις Βούτες Ηρακλείου, ακολουθώντας τον περιφερειακό δρόμο που οδηγεί στην ενδοχώρα, δεν υποψιάζονται ότι εδώ, ανάμεσα σε αιωνόβιους ελαιώνες και αμπέλια, βρίσκεται ένας «πυρήνας» βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας με διεθνή ακτινοβολία. Στη λίστα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τα 50 κορυφαία ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της Ευρώπης, ως προς την προσέλκυση χρηματοδότησης στο πλαίσιο του 7ου Προγράμματος Πλαισίου, το ΙΤΕ καταλαμβάνει τη 15η θέση μεταξύ όλων των ερευνητικών ιδρυμάτων. Προηγούνται εθνικά κέντρα-κολοσσοί, όπως το CNRS της Γαλλίας, το γερμανικό Fraunhofer, τo ισπανικό CSIC και το CNR της Ιταλίας. Επίσης, έχει καταλάβει την πρώτη θέση σε όλες τις αξιολογήσεις των ερευνητικών κέντρων της χώρας, υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. Το όραμα ενός ανταγωνιστικού ερευνητικού κέντρου στην Κρήτη, που είχαν οι πρωτεργάτες του ιδρύματος πριν από 33 χρόνια, έχει γίνει πραγματικότητα. Ήταν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 όταν η ιδέα του καθηγητή Διονύση Τσιχριτζή να δημιουργήσει ερευνητικά ινστιτούτα που να συνδέονται με πανεπιστήμια βρήκε ανταπόκριση από τον τότε υπουργό Έρευνας και Τεχνολογίας Γ. Λιάνη. Έτσι, το 1983 κορυφαίοι καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης, με λαμπρή πορεία στο εξωτερικό και διεθνή αναγνώριση, οι Φώτης Καφάτος, Παναγιώτης Λαμπρόπουλος, Λευτέρης Οικονόμου, Διονύσης Τσιχριτζής κ.ά., καθώς και ο Γρηγόρης Σηφάκης, τότε πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου, συνεργάστηκαν για τη δημιουργία των τριών πρώτων Ινστιτούτων του Ερευνητικού Κέντρου Κρήτης, με πρώτο πρόεδρο τον Λ. Οικονόμου. Σήμερα το ΙΤΕ, όπως μετονομάστηκε το 1987, κερδίζει σταθερά διεθνείς διακρίσεις, ανάμεσά τους 14 ΕRC Grants, που θεωρούνται τα «Όσκαρ των ερευνητών» και δίνονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, αλλά και 70 βραβεία αριστείας Marie Curie, ενώ παράλληλα μετράει πάμπολλες δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, όπως τα Nature, Science, Cell, Advanced Materials, Nano Letters κ.ά. Αν και ίδρυμα του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καταφέρνει να αυξάνει τα έσοδα και να μειώνει τα έξοδά του. Το 2015 σημείωσε πλεόνασμα 2,6 εκατ. ευρώ. Από το 1983 μέχρι το 2015, με συνολι-

κή κρατική επένδυση ύψους περίπου 434 εκατ. ευρώ, έχει «παραγάγει» 587 εκατ. (εξωτερική ανταγωνιστική χρηματοδότηση, ιδιωτικά έσοδα και υποδομές- κτιριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισμός εργαστηρίων), χωρίς να συνυπολογίσουμε την ανεκτίμητη αξία της έρευνας και του ανθρώπινου δυναμικού που δημιουργήθηκε. Στο campus του Ηρακλείου λειτουργούν τέσσερα από τα έξι ερευνητικά Ινστιτούτα του ΙΤΕ: Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (ΙΗΔΛ), Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ), Πληροφορικής (ΙΠ) και Υπολογιστικών Μαθηματικών (ΙΥΜ). Στο Ρέθυμνο έχει έδρα το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών (ΙΜΣ) και στην Πάτρα το Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής (ΙΕΧΜΗ). «Όλα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, διατηρώντας την αυτονομία και την ταυτότητά τους. Το Δ.Σ. και η Κεντρική Διεύθυνση εξασφαλίζουν τη λειτουργική συνοχή τους», τονίζει ο αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του ΙΤΕ, καθηγητής Βασίλης Δουγαλής. Ψυχή κάθε Ινστιτούτου είναι τα εργαστήρια και το προσωπικό τους: καταξιωμένοι επιστήμονες, νέοι ερευνητές, προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί, διδακτορικοί φοιτητές. Υπό την ομπρέλα του ΙΤΕ λειτουργεί το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, το Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Κρήτης (θερμοκοιτίδα καινοτόμων start ups) και το Δίκτυο Πράξη, μια μονάδα μεταφοράς τεχνολογίας για την υποστήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ερευνητικών εργαστηρίων. Οι υψηλού επιπέδου υλικοτεχνικές υποδομές του προσελκύουν ερευνητές από κορυφαία πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, όπως τα Stanford, Harvard, Cambridge, MIT κ.ά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Εγκατάσταση Λέιζερ, που λειτουργεί στο Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ και μέσα σε 24 χρόνια έγινε πόλος έλξης για 468 ξένους ερευνητές. Άλλες σημαντικές υποδομές είναι οι Ευρωπαϊκές Εγκαταστάσεις Χαλαρής Συμπυκνωμένης Ύλης, Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Νανοεπιστημών, η Εθνική Υποδομή Βιοαπεικόνισης και o Θάλαμος Προσομοίωσης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης. Σημαντικό σημείο αναφοράς αποτελεί, επίσης, η μοναδική στην Ελλάδα Υποδομή Αρχαιογενετικής, στο πλαίσιο της οποίας εγκαινιάστηκε πρόσφατα το εξειδικευμένο εργαστήριο ανάλυσης αρχαίου DNΑ.

INNOVATION

Most, if not all, of the tourists that pass by the Foundation for Research and Technology (FORTH) on Heraklion’s ring road in the Voutes area, have no idea that here, among olive groves and vineyards, lies a vibrant hub of basic and applied scientific research with a renowned international reputation. Included in the European Commission’s list of the top 50 leading academic and research institutions in Europe, FORTH holds the 15th place for its participation in research projects of the 7th Framework Program, following giants such as the CNRS in France, Germany’s Fraunhofer Institute, Spain’s CSIC and the CNR of Italy. Furthermore, over the last 20 years, it has ranked first among the research centers in Greece in all comparative evaluations conducted by international committees under the supervision of the General Secretariat for Research and Technology. It was in the early 1980s when Prof. Dionysis Tsichritzis had the idea of creating research institutes linked to universities. His plan was endorsed by then Minister of Research and Technology Giorgos Lianis. In 1983, Tsichritzis, together with leading professors at the University of Crete, including Fotis Kafatos, Panagiotis Labropoulos and Lefteris Economou, as well as Grigoris Sifakis, then chairman of the university’s Executive Committee – all of whom had gained international recognition for their work – collaborated in creating the first three institutes of the Crete Research Center, with Economou serving as the center’s first president. The vision of these men, that of establishing a world-class research center in Crete, has now become a reality. Today FORTH, as it was renamed in 1987, consistently wins international awards. Among its accolades are 14 European Research Council (ERC) grants (the Oscars for researchers) and 70 Marie Curie Excellence Awards, while its researchers regularly publish in international journals such as Nature, Science, Cell, Advanced Materials and Nano Letters. In 2015, despite being a public sector organization, FORTH managed to increase revenues and reduce its costs, recording a surplus of €2.6m. From 1983 to 2015, with a total public investment of about

€434m, the foundation generated €587m (external financing, private income, value of infrastructures); these figures, of course, do not take into account the value of the research itself, or the human capital development achieved here. Four of FORTH’s six research institutes are located on the Heraklion campus: Electronic Structure and Laser (IESL); Molecular Biology and Biotechnology (IMBB); Computer Science (ICS); and Applied and Computational Mathematics (IACM). In the Cretan city of Rethymno, there’s the Institute for Mediterranean Studies (IMS), and the Institute of Chemical Engineering Sciences (ICEHT) is located in Patra in the Peloponnese. “All of the institutes interact with each other, while still maintaining autonomy and their own identity,” says Prof. Vassilios Dougalis, VP of FORTH. “The executive board and central administration ensure their overall cohesion,” he explains. Also operating under FORTH’s aegis is the Skinakas Observatory, the Crete University Press, the Science and Technology Park of Crete (for innovative startups) and the PRAXIS Help-Forward network, a technology transfer unit created to support SMEs and research labs. The heart and soul of each institute are the laboratories and, of course, their staff, consisting of distinguished scientists, young researchers, undergraduates, postgraduates, doctorate students and post-docs. The outstanding facilities and supporting infrastructure of the institutes attract researchers from other universities and research centers, including Stanford, Harvard, Cambridge and MIT. A good example of this international appeal is the European Laser Installation (which operates at FORTH’s Institute of Electronic Structure and Laser), which has attracted 468 foreign researchers over the course of 24 years. Other important facilities are the European Infrastructures on Soft Matter, on Cultural Heritage and on Nanosciences, the National Center of Bio-Imaging and the Air Pollution Simulation Chamber. Another important factor in attracting researchers is that FORTH houses Greece’s only archaeogenetics facility, with a newly-opened DNA analysis laboratory specializing in ancient DNA.

44/45

Καινοτόμα συστήματα, όπως τα «έξυπνα» σχολικά θρανία, γεννιούνται και αναπτύσσονται στο κτίριο Διάχυτης Νοημοσύνης. Πολλά διατίθενται στην αγορά και έχουν διεθνή απήχηση. Innovative systems such as the ‘smart’ school desk are brought to life and developed in the Ambient Intelligence building. Many are already available and can be found in international markets abroad.

INNOVATION

46/47

Kαλή υγεία στην τρίτη ηλικία

Εργαστήριο Γενωμικής Αστάθειας Καρκίνου και Γήρανσης Επικεφαλής: Γιώργος Γαρίνης, καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του ΙΤΕ/ ΙΜΒΒ Η «δύναμη» αυτού του εργαστηρίου βρίσκεται στη μεγάλη πλατφόρμα διάθεσης ποντικών «Mus musculus», που έχουν μεταλλαγές σε γονίδια υπεύθυνα για την επιδιόρθωση γενετικών βλαβών. Καθένα από αυτά τα ποντίκια δίνει στους ερευνητές πληροφορίες για τους μηχανισμούς της γήρανσης. «Σκοπός μας δεν είναι να επιμηκύνουμε τη ζωή. Η πρόκληση είναι να γεράσουμε με υγεία», τονίζει ο Γιώργος Γαρίνης, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που μελετά πώς επιδιορθώνονται οι βλάβες του DNA και τι ρόλο παίζουν στην καρκινογένεση, στη διαδικασία της γήρανσης και της ανάπτυξης. Με την εργασία του να αναγνωρίζεται διεθνώς -πρόσφατα έλαβε χρηματοδότηση 2 εκατ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) για την πρόταση που κατέθεσε πάνω στους μηχανισμούς επιδιόρθωσης των γενετικών βλαβών- το εργαστήριο αριστεύει και στην εξωστρέφεια: συντονίζει το «aDDRessITN», ένα ευρωπαϊκό δίκτυο 12 εργαστηρίων από τη Γερμανία, την Αγγλία, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Δανία και τη Γαλλία, με ερευνητές που μελετούν τις γενετικές βλάβες στη γήρανση και τον καρκίνο, ενώ συμμετέχει σε ακόμη τρία ευρωπαϊκά δίκτυα με συναφές ερευνητικό αντικείμενο.

Επαναστατικά υλικά και νευρολογικά εμφυτεύματα Eργαστήριο Μικρο-Νανοδόμησης υλικών με υπερβραχείς παλμούς λέιζερ Επικεφαλής: Δρ. Εμμανουήλ Στρατάκης, κύριος ερευνητής του ΙΤΕ/ΙΗΔΛ Μια ομάδα, αποτελούμενη από 30 φυσικούς, βιολόγους, χημικούς, μηχανικούς και γιατρούς, εργάζεται πάνω στον πάγκο χρησιμοποιώντας δεκάδες κάτοπτρα, οι επιφάνειες των οποίων ανακλούν δέσμες λέιζερ. Προσπαθούν να μιμηθούν τις αντιολισθητικές ιδιότητες του κελύφους συγκεκριμένων σκαθαριών, προκειμένου να φτιάξουν... ρουλεμάν με μηδαμινή ολίσθηση (!). Η πρόταση αυτή αξιολογήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» (Horizon 2020), 11η από τις συνολικά 643 που υποβλήθηκαν πανευρωπαϊκά σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους, και ήταν η δεύτερη μεγάλη επιτυχία της ομάδας. Η πρώτη ήταν όταν αντιλήφθηκαν ότι μπορούν να ελέγξουν την κατεύθυνση δικτύων νευρικών κυττάρων. Η συγκλονιστική αυτή ανακάλυψη ανοίγει το δρόμο για ολοκληρωμένη αντιμετώπιση εγκεφαλικών τραυμάτων, βλαβών του νωτιαίου μυελού αλλά και νόσων όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον. Απώτερος στόχος της ομάδας είναι η δημιουργία ενός «εγκεφάλου σε μικροτσίπ». Δηλαδή «μιας τρισδιάστατης μορφής νευρικού ιστού που θα εμφυτεύεται σε ασθενείς που

Good health in old age

1. Καθένα από τα 1.800 ποντίκια δίνει στους ερευνητές πληροφορίες για τους μηχανισμούς της γήρανσης. Each and every one of the 1,800 mice give researchers vital information about the aging process. 2. Στο ζωοτροφείο του ΙΤΕ, η ερευνήτρια Αννα Ιωαννίδου μελετά την κατάσταση των ποντικών «Mus musculus». Researcher Anna Ioannidou studies the Mus musculus mice in FORTH’s vivarium. 3. Στο «έξυπνο» διαδραστικό τραπέζι οι χρήστες εξερευνούν τη ζωή και το έργο μεγάλων προσωπικοτήτων. Users explore the life and work of major personalities via the smart interactive table.

Laboratory for Genomic Instability of Cancer and Aging Head: George Garinis, Professor at the Department of Biology, University of Crete, Collaborating Faculty Member of FORTH/IMBB The power of this laboratory lies, to a great degree, in its genetically-engineered laboratory mice, which carry mutations in those genes that repair DNA damage. These DNArepair deficient mice give scientists insight into the impact of DNA damage on aging and age-related diseases, including cancer. “Our aim is not to prolong lifespan. The challenge is to prolong the health-span: a life free from DNA damage-driven diseases,” says Prof. George Garinis, head of the research group studying how DNA damage is repaired and how DNA damage contributes to the enormous heterogeneity of diseases seen with advancing age. With its work achieving international recognition, the Garinis lab has recently attracted €2m in funding from the European Research Council (ERC) to dissect the functional relevance of a highly conserved DNA repair pathway, i.e., nucleotide excision repair in mammals.

INNOVATION

The lab also excels in networking and in achieving visibility: Garinis is an EMBO Young Investigator who currently coordinates the “aDDRess-ITN” consortium, a European network of 12 laboratories from Germany, the UK, Spain, Italy, Denmark and France working on DNA damage, aging and cancer. The Garinis lab also participates in three other European networks with similar research directions.

πάσχουν από νευροεκφυλιστικές νόσους», εξηγεί ο Δρ. Εμμανουήλ Στρατάκης. Άλλες εφαρμογές με χρήση λέιζερ είναι η δημιουργία καινοτόμων επιφανειών με πολλές ιδιότητες: πρoσόψεις κτιρίων που αυτοκαθαρίζονται και ταυτόχρονα παράγουν φωτοβολταϊκή ενέργεια ή αντιβακτηριδιακές συσκευασίες τροφίμων.

Ας γνωρίσουμε καλύτερα τους προγόνους μας Εργαστήριο Αρχαίου DNA Επικεφαλής: Δρ Δημήτρης Καφετζόπουλος, κύριος ερευνητής του ΙΤΕ/ΙΜΒΒ Στο πρώτο εξειδικευμένο εργαστήριο Αρχαιογενετικής στην Ελλάδα -ένα από τα δέκα σε όλη την Ευρώπη-, μέσα σε αποστειρωμένες αίθουσες, ερευνητές που φορούν... διαστημικές στολές αναλύουν το γενετικό υλικό οργανικών ευρημάτων ανασκαφών - οστά, δόντια, τρίχες, σπόρους κ.λπ. Μέσω αυτών θα είναι σε θέση να προσδιορίσουν τη σχέση των λειψάνων σε ταφικούς χώρους, να εξιχνιάσουν την καταγωγή οργανισμών, να αντλήσουν στοιχεία για τις μετακινήσεις πληθυσμών, να μάθουν ποιες αρρώστιες είχαν οι πρόγονοί μας, όπως και ποιες ήταν οι διατροφικές συνήθειές τους. Αν και το εργαστήριο εγκαινιάστηκε μόλις τον περασμένο Μάιο, η ομάδα διαθέτει εμπειρία άνω των 30 ετών 1

48/49

Revolutionary materials and neurological implants

1. Η μεγάλη πρόκληση της ομάδας του Εργαστηρίου Πληροφοριακών Συστημάτων είναι η δημιουργία εφαρμογών για την ψηφιοποίηση της γνώσης. The big challenge for the team at the Information Systems Laboratory is to create applications for the digitization of knowledge. 2. Λίφτινγκ με λέιζερ σε αρχαία μνημεία και θησαυρούς τέχνης. Ancient monuments and art treasures receiving laser facelifts.

Ultrafast Laser Micro- and Nano-processing Head: Dr. Emmanuel Stratakis, Principal Researcher of FORTH/IESL A team of 30 physicists, biologists, chemists, engineers and doctors are working on the lab benches using dozens of mirrors, the surfaces of which reflect laser beams. They are trying to imitate the anti-slip properties of the shell of certain beetles to make metal bearings with minimal slippage. This proposal, which was evaluated by the European Commission within the framework of the Horizon 2020 Program, ranked 11th out of a total of 643 proposals in all disciplines from throughout Europe. This was the team’s second major success; the first was when they realized that they could control the direction of nerve cell networks. This astounding discovery opened the way for a more comprehensive treatment of brain injuries, spinal cord injuries and diseases like Alzheimer’s and Parkinson’s. The ultimate goal of that project is to develop a “brain chip.” In effect, they are trying to create “a three-dimensional neural tissue which could be implanted in patients suffering from neurodegenerative diseases,” Dr. Emmanuel Stratakis explains. Another application using lasers is the creation of innovative surfaces with multiple properties, such as panels for the front of buildings such as self-cleaning panels for the front of buildings simultaneously producing photovoltaic energy, or food packaging material that is itself antibacterial and actively helps preserve the food.

MEET Your ancestors

Ancient DNA Laboratory Head: Dr. Dimitris Kafetzopoulos, Principal Researcher of FORTH/IMBB Inside the first specialized archaeogenetics laboratory in Greece – and one of only 10 in Europe – scientists and researchers work in sterile rooms and wear biohazard suits while analyzing the genetic material of excavation biological findings – including bones, teeth, hair and seeds. Through such studies, it’s possible to determine the relationship between the individuals in burial sites in which their remains were found; recognize a person’s ethnic identity; obtain information about the migration of populations; and learn what diseases our ancestors suffered

INNOVATION

50/51

from, as well as their eating habits. Even though this lab only opened for research in May 2015, the team possesses more than 30 years of experience in the field of genetic research. Its is to provide researchers, archaeologists, evolutionary biologists and anthropologists with the means and data that will allow them to better interpret materials gathered from excavations – material which, until now, had to be shipped abroad for analysis – and by doing so, to help these researchers reconstruct an accurate image of life thousands of years ago.

Augmented Reality at our service

στον τομέα της γονιδιωματικής έρευνας. Αποστολή της είναι να προσφέρει σε ερευνητές αρχαιολόγους, βιολόγους και εξελικτικούς ανθρωπολόγους πλήθος δεδομένων που θα τους επιτρέψουν να αποκρυπτογραφήσουν το υλικό που συγκεντρώνεται από ανασκαφές -και μέχρι σήμερα υποχρεωτικά στελνόταν για ανάλυση στο εξωτερικό- και να ανασυνθέσουν το «παζλ» της ζωής χιλιάδες χρόνια πριν.

Η ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ πραγματικότητα στην υπηρεσία μας Πρόγραμμα Διάχυτης Νοημοσύνης Επικεφαλής: Κώστας Στεφανίδης, καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης και Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ Κάποτε ανήκε στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, σήμερα η Επαυξημένη Πραγματικότητα είναι μέρος της καθημερινής ζωής, μεταξύ άλλων χάρη στο πρώτο εργαστήριο που συστήθηκε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1980 για την Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Υπολογιστή. Πολλές από τις «έξυπνες» εφαρμογές που δημιούργησε είναι ήδη διαθέσιμες στο κοινό, όπως τα διαδραστικά συστήματα που έχουν εγκατασταθεί σε μουσεία, αεροδρόμια και λιμάνια. Σκοπός της ερευνητικής ομάδας, που συνεργάζεται με αρχαιολόγους, ιστορικούς τέχνης, γιατρούς, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους κ.ά., είναι να δημιουργήσει πρωτοποριακά συστήματα με εφαρμογές σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς μας, από τον τουρισμό και τον πολιτισμό μέχρι την εκπαίδευση και την υγεία. Παράδειγμα, η υπό διαμόρφωση «έξυπνη μεζονέτα», που θα βοηθά ηλικιωμένα άτομα να διατηρήσουν την αυτονομία τους και θα ειδοποιεί με υπερσύγχρονα τεχνολογικά μέσα τους οικείους τους σε περίπτωση κινδύνου.

1. Στο ολοκαίνουργιο Εργαστήριο Αρχαίου DNA αναλύεται το γενετικό υλικό αρχαιολογικών δειγμάτων: κόκαλα, δόντια, σπόροι, οτιδήποτε μπορεί να βρεθεί σε μια ανασκαφή. Genetic samples of archaeological material: bones, teeth, seeds and anything else found in excavations is analyzed at the brand-new Laboratory for Ancient DNA. 2. Οι διακρίσεις των μελών του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας αποδεικνύουν τον σπουδαίο ρόλο που διαδραματίζει διεθνώς. Awards received by the Institute of Molecular Biology and Biotechnology demonstrate the important role it plays on an international scale. 3. Το ΙΤΕ κερδίζει σταθερά διακρίσεις, ανάμεσα στις οποίες 70 βραβεία αριστείας Marie Curie και 14 ERC Grants. FORTH keeps reaping in the awards accolades, including 70 Marie Curie Excellence Awards and 14 ERC Grants.

Ambient Intelligence Program Head: Constantine Stephanidis, Professor of Computer Science at the University of Crete & Director of the Institute of Computer Science, FORTH Augmented reality, which once belonged to the realms of science fiction, is now part of everyday life, thanks in part to the first laboratory in Greece devoted specifically to the study of human interaction with computers. Many of the “smart” applications that were created at this lab, which has been operation since the 1980s, are already publicly available, including interactive systems installed in museums, airports and ports. The research team, which collaborates with archaeologists, art historians, doctors, psychologists and sociologists, aims to create innovative systems with applications covering all aspects of our daily life, from tourism and culture to education and health. For example, one current project is a “smart house” using modern technology to help the elderly maintain their autonomy and to alert their families in an emergency.

Swimming in an “ocean” of data Information Systems Laboratory Head: Dimitris Plexousakis, Professor of Computer Science, University of Crete, Collaborating Faculty Member of FORTH/ICS This laboratory was founded in 1986. It belongs to the Institute of Computer Science and is one of FORTH’s largest. For 30 years, it has been conducting basic and applied research in the broader area of information systems and their applications. The lab members (more than 60 in number) focus much of their research on the transition from traditional information systems to more modern large-scale systems and infrastructures. The greatest challenge for the team is to create compelling applications for the digitization of knowledge and data management. To this end, members of the team were involved in the “iMarine” research project, which deals with the management and protection of marine populations. The iMarine Gateway is an access point for

52/53

INNOVATION

Στον «ωκεανό» των δεδομένων Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων - Επικεφαλής: Δημήτρης Πλεξουσάκης, καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης, συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του ΙΤΕ/ΙΠ Το εργαστήριο ιδρύθηκε το 1986, υπάγεται στο Ινστιτούτο Πληροφορικής και είναι ένα από τα μεγαλύτερα του ΙΤΕ. Εδώ και 30 χρόνια διεξάγει βασική και εφαρμοσμένη έρευνα στην ευρύτερη περιοχή των Πληροφοριακών Συστημάτων και των εφαρμογών τους. Τα 60 και πλέον μέλη του εστιάζουν στη μετάβαση από τα παραδοσιακά στα μοντέρνα πληροφοριακά συστήματα και στις υποδομές μεγάλης κλίμακας. Η μεγάλη πρόκληση της ομάδας είναι η δημιουργία εφαρμογών για την ψηφιοποίηση της γνώσης και τη διαχείριση δεδομένων. Κάποιες από αυτές είναι η ερευνητική υποδομή «imarine» για τη διαχείριση και την προστασία των θαλάσσιων πληθυσμών, η οποία χρησιμοποιείται σήμερα από εκατοντάδες επιστήμονες ανά τον κόσμο, το έργο «PaaSage», που βοηθάει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να εκμεταλλευτούν τις τεχνολογίες νέφους (cloud), καθώς και πολλές εφαρμογές στο χώρο του πολιτισμού. Κατά την τελευταία δεκαετία το εργαστήριο έχει καταφέρει να προσελκύσει χρηματοδότηση που υπερβαίνει τα 10 εκατ. ευρώ από ανταγωνιστικά προγράμματα.

Λίφτινγκ με laser σε θησαυρούς της τέχνης Εργαστήριο Εφαρμογών Φωτονικής στην Πολιτισμική Κληρονομιά Επικεφαλής: Δρ Δημήτρης Άγγλος, αναπλ. καθηγητής Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Κρήτης, συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του ΙΤΕ/ ΙΗΔΛ Είναι το εργαστήριο που πριν από 15 χρόνια ανέπτυξε τη μεθοδολογία για την αφαίρεση ρύπων και επικαθίσεων από τα γλυπτά της Ακρόπολης με τη χρήση τεχνολογίας λέιζερ, που εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα στο Μουσείο της Ακρόπολης. Παράλληλα, η ίδια ομάδα έχει αναπτύξει ένα φορητό σύστημα φασματοσκοπίας λέιζερ που δίνει χρήσιμες πληροφορίες για τη χημική σύσταση των υλικών στα έργα τέχνης, αλλά και ένα σύστημα δομικής διάγνωσης που εντοπίζει αλλοιώσεις που κρύβονται στο εσωτερικό των αντικειμένων. Με τα εργαλεία αυτά οι ερευνητές μπορούν να μελετήσουν τα υλικά ενός πίνακα, συνεισφέροντας έτσι στον έλεγχο της αυθεντικότητάς του ή ακόμα να ανιχνεύσουν προσχέδια που πιθανόν υπάρχουν πίσω από τη ζωγραφική επιφάνεια. Οι συσκευές μεταφέρονται εύκολα στα μνημεία, στα εργαστήρια συντήρησης, στους ναούς και στα μουσεία. Από τις διεθνείς συνεργασίες του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ, όπου υπάγεται το Εργαστήριο Εφαρμογών Φωτονικής, ξεχωρίζουν αυτές με το Βρετανικό Μουσείο και το Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης. Προσεχώς, η ομάδα ετοιμάζεται να αναλάβει δράση στην Απαγορευμένη Πόλη του Πεκίνου, για να δώσει σε θησαυρούς της κινεζικής πολιτιστικής κληρονομιάς τη χαμένη τους λάμψη.

ΤΟ ΙΤΕ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ l 1ο στις αξιολογήσεις ερευνητικό ίδρυμα στην Ελλάδα l 1ο στην Ελλάδα και 15ο στην Ευρώπη με βάση την προσέλκυση χρηματοδότησης από το 7ο ΠΠ l 2,6 εκατομμύρια ευρώ: πλεόνασμα ισολογισμού 2015 (48,8 εκατ. δαπάνες, 51,4 εκατ. ευρώ έσοδα) l άνω των 100 κατοχυρωμένα διπλώματα ευρεσιτεχνίας (54 σε ισχύ σε Ελλάδα και εξωτερικό) l 14 διακρίσεις ΕRC Grants l 70 βραβεία αριστείας Marie Curie l 4,76/5 μέση βαθμολογία των Ινστιτούτων (2014) από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας l 30.000 διανυκτερεύσεις κάθε χρόνο στην Κρήτη οφείλονται στην προώθηση του συνεδριακού τουρισμού λόγω των δραστηριοτήτων του ΙΤΕ l 3 εκατ. ευρώ το χρόνο είναι το ποσό με το οποίο ενισχύει την αγορά του νησιού l 530 τίτλους έχουν εκδώσει οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. 2,5 εκατ. ευρώ ετήσια έσοδα από τις πωλήσεις. 1.651 πανεπιστημιακά μαθήματα χρησιμοποιούν βιβλία των ΠΕΚ FORTH IN NUMBERS l 1st in Greece in all comparative evaluations by the General Secretariat for Research and Technology (GSRT) l 1st in Greece and 15th in Europe in attracting funding from the 7th Framework Program l €2.6m balance surplus in 2015 (€48.8m in expenses versus €51.4m in revenues) l Over 100 patents awarded (54 currently in force in Greece and abroad) l 14 ERC grants l 70 Marie Curie excellence awards l 4.76 out of 5 average Institute rating in the 2014 evaluation by the General Secretariat for Research and Technology l 30,000 overnight stays annually in Crete due to FORTH activities – promotion of conference tourism l Contributes €3m a year to the local economy of Crete l 530 titles issued by the Crete University Press; €2.5m annual sales revenue; a total of 1651 academic courses using their books.

Virtual Research Environments and is currently used by hundreds of scientists worldwide. Other members are currently involved in the “PaaSage” project, which helps European companies exploit cloud technologies. Over the past decade, the laboratory has succeeded in attracting funding in excess of €10m.

Giving ancient treasures a laser facelift Applied Photonics Laboratory in Cultural Heritage Head: Demetrios Anglos Assoc. Professor, Department of Chemistry, University of Crete, Collaborating Faculty Member of FORTH/IESL This is the research lab in which, 15 years ago, the methodology for removing dirt and deposits from the sculptures of the Acropolis monuments using laser technology was first developed. This process is still being used today at the Acropolis Museum. The same team has developed a number of portable laser spectroscopy systems that can give its user information on the chemical composition of individual materials within works of art, as well as a structural diagno-stic system that can detect abnormalities within objects. With these tools, researchers can study the material composition of a work of art and help to ascertain its authenticity, reveal hidden structural defects or even, in the case of paintings, detect initial sketches lying beneath the painting’s surface. The devices are easily transported to and from restoration workshops, museums, monuments and temples. Among the highlights in terms of international collaborations involving the Institute of Electronic Structure and Laser and its Photonics Applications Laboratory, are those which have taken place with the British Museum and the Guggenheim in New York. Currently, the team is preparing to undertake a project in the Forbidden City of Beijing, in an effort to help restore some of China’s greatest cultural treasures.

PUBLI

54/55

ΓΛΕΝΤΗΣΕ Α ΛΑ ΚΡΗΤΙΚΑ Tα πανηγύρια του νησιού εγγυώνται διασκέδαση μέχρι πρωίας, με τη λύρα να δίνει το ρυθμό και τα πόδια να παίρνουν φωτιά.

Celebrating Cretan Style

The island’s traditional festivals guarantee entertainment until the morning hours, as the sound of the lyra provides melody and rhythm to fiery dancing feet. «Όπου γλέντι και χαρά... ο Κρητικός μέσα», θα έπρεπε να λέει η παροιμία εάν ήθελε να είναι ακριβής. Κάθε χρόνο, και ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού, πανηγύρια, παραδοσιακές γιορτές και αυτοσχέδια γλέντια γίνονται αφορμή να μαζευτεί το χωριό, να ανταμώσουν συγγενείς και φίλοι, αλλά είναι και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να δείξει αυτός ο φιλόξενος τόπος στους επισκέπτες του το τι σημαίνει να διασκεδάζει κανείς σαν Κρητικός. Οι προετοιμασίες ξεκινούν μέρες πριν, προαύλια σχολείων και εκκλησιών γεμίζουν με τραπέζια και οι νοικοκυρές του Πολιτιστικού Συλλόγου βάζουν όλες ένα χεράκι να ετοιμαστούν λαχταριστοί μεζέδες και να ψηθούν τα κρεατικά. Ανήμερα της γιορτής, μόλις ο ήλιος πέσει, καταφθάνουν οι πρώτοι επισκέπτες, τα τραπέζια γεμίζουν σιγά σιγά, ο λυράρης ξεκινά να δίνει το ρυθμό και δειλά δειλά οι πιο δεινοί χορευτές πιάνουν το χορό και η σπίθα ανάβει. Οι κρητικές λύρες συναντάνε λαούτα και βιολιά και οι παραδοσιακοί χοροί, τόσο ενδεικτικοί της λεβεντιάς των Κρητικών, κρατούν μέχρι το ξημέρωμα: κατεξοχήν το Πεντοζάλι και μετά ο πολύ γρήγορος Μαλεβιζιώτης, ο Συρτός (ή Χανιώτικος) και τόσοι άλλοι. Στα τραπέζια καταφθάνουν, ανάλογα με τον τόπο και την εποχή, μοναδικές νοστιμιές: κατσίκα βραστή με πιλάφι, καπρικό (ξεροψημένο χοιρινό), ψητό ψάρι, χοχλιοί κ.ά. Και τα ποτήρια σηκώνονται συχνά για το «εις υγείαν», μια με την παραδοσιακή ρακή και μια με την μπύρα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι πουθενά αλλού στην Ελλάδα δεν υπήρχε στο βάθος της ιστορίας τόσο πάθος

αλλά και τόσες ευκαιρίες για γιορτή. Τα θρησκευτικά πανηγύρια που γίνονται στις κορυφές των βουνών, κοντά στον ουρανό, συνεχίζουν μια παράδοση χιλιετιών. Εκεί, στα λεγόμενα Ιερά Κορυφής, λάτρευαν οι Μινωίτες τις θεότητές τους, πριν από 4.000 χρόνια. Εκεί βρίσκονται και τα περισσότερα εκκλησάκια, στα οποία γιορτάζονται η Μεταμόρφωση του Σωτήρος (6/8), η Ανύψωση του Τιμίου Σταυρού (14/9) και ο Προφήτης Ηλίας (20/7). Και όπως οι Μινωίτες λάτρευαν το θείο σε σπηλιές, έτσι και οι σημερινοί κάτοικοι γιορτάζουν πλήθος αγίων σε 350 σπηλαιώδεις ναούς. Διάσημο πανηγύρι είναι της Αγίας Μαρίνας (17/7) στη Βόνη του νομού Ηρακλείου, με χιλιάδες προσκυνητές που γεμίζουν την εικόνα της με τάματα, αλλά και τα πανηγύρια στο Αμάρι Ρεθύμνου. Τον Δεκαπενταύγουστο παντού γίνονται λαμπροί εορτασμοί για την Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ πολύ τιμάται επίσης ο Άγιος Φανούριος, που γιορτάζει στις 27 Αυγούστου. Οι ιερείς δεν προλαβαίνουν να ευλογούν τις φανουρόπιτες. Υπάρχουν όμως και πολλές άλλες γιορτές, όπως το φεστιβάλ παραδοσιακής μουσικής στο Χουδέτσι που ξεκίνησε ο διάσημος Ιρλανδός μουσικός Ρος Ντέιλι, αλλά και οι γιορτές προϊόντων, όπως της ρακής, της πατάτας, του αγγειοπλάστη, του βοσκού και του τυριού, κ.ά. Όταν επισκεφτείς λοιπόν την Κρήτη, μη χάσεις την ευκαιρία να νιώσεις τη χαρά των γιορτών, να βιώσεις τις αρχαίες παραδόσεις και να γλεντήσεις με μπύρα ΑΛΦΑ.

“Wherever celebration and joy exists…Cretans can always be counted on to be involved,” would be an accurate paraphrase of a local proverb. Every year, and particularly during the summer, festivals, traditional celebrations, and impromptu parties all serve as pretexts to bring village locals, relatives and friends together, while also offering the island’s hospitable locals a first-class opportunity to show visitors what celebrating like a Cretan is all about. Preparations begin days in advance. Schoolyards and church forecourts are filled with tables. Housewives active in local cultural societies start preparing delicious food, and the children practice their dancing. On the big day, the first attendees arrive once the sun has set. Tables gradually fill up, the lyra (traditional Cretan stringed instrument played with bow) player begins providing melody and rhythm, and the crowd’s keener dancers take to their feet, sparking proceedings. The sounds of the lyra fuse with the music of the traditional laouto (stringed instrument) and the violin, and traditional dancing, a major expression of Cretan spirit, generosity and manhood, gets underway, often lasting until daybreak. The pentozali, the frenzied maleviziotis, the Hania-type syrtos, and many other traditional Cretan dance styles are performed. Meanwhile, Cretan culinary delights – the selections depend on the region and season – are served. These include boiled goat pilaf, wellgrilled kapriko pork with crackling, grilled fish and snails. Glasses filled with traditional raki (a local distilled spirit), as well as with beer, are raised in frequent toasts to health and happiness. It is certain that, throughout history, no other part of Greece has displayed so much passion or

found so many opportunities for celebration. Religious festivals, staged on the mountain peaks, as close to the heavens as possible, preserve a tradition that has lasted for millennia. Minoans worshipped their deities at these peak sanctuaries as far back as four thousand years ago. Today, the majority of the mountain chapels are located on those same peaks, and that’s where Cretans celebrate the Transfiguration of the Savior (August 6), the Elevation of the Holy Cross (September 14) and the Feast Day of the Prophet Elias (July 20). Like the Minoans, who worshipped in caves, modern-day Cretans honor an abundance of saints at the 350 cave sanctuaries scattered across the island. The Saint Marina festival (July 17), held in Voni, in the Heraklion prefecture, drawing thousands of pilgrims who cover the saint’s icon with offerings, is another well-known event. So, too, are the festivals held in Amari, Rethymnos. On August 15, major festivals are held all over the island to celebrate the Assumption of the Virgin Mary, while St. Fanourios, honored on August 27, is also extensively celebrated. On that day, priests rush about blessing the fanouropites, cakes especially prepared for the festival. Numerous other celebrations are also staged on the island, including a traditional music festival at Houdetsi, launched in 2010 by renowned Irish musician Ross Daly, who has been closely associated with Crete for decades, as well as events highlighting particular Cretan products such as raki, potatoes, ceramic art, and cheese varieties. Whenever you visit Crete, try not miss out on the opportunity to experience the joy of the island’s festivals and ancient traditions, and don’t forget to get yourself an Alfa Beer to help you celebrate.

AlfaGreece Panigiria.Kritis

cover story

56/57

προορισμοσ τεσσαρων εποχων

Η «καρδιά»της Κρήτης λύνει τις παρεξηγήσεις, αναδεικνύει την ιστορία της και μοιράζεται μαζί σας τις κρυμμένες ομορφιές της.

A four-seasons destination The capital of Crete sets the record straight on a number of misunderstandings and generously reveals its history and attractions.

Της Όλγας Χαραμή / By Olga CHarami

Πανοραμική άποψη του Ηρακλείου. A panoramic view of Heraklion.

cover story

Κλεφτή ματιά στο αίθριο της Λότζιας. A glimpse of the inner courtyard of the Venetian Loggia.

58/59

Καφές και ποτό με φόντο τη Λότζια, στο ιστορικό κέντρο του Ηρακλείου. Coffee and cocktails in Heraklion’s historic center, with the Venetian Loggia in the background.

cover story

1. Η πολύβουη πλατεία Ελ. Βενιζέλου, γνωστή ως «Λιοντάρια». Bustling Lions Square, officially known as Eleftheriou Venizelou Square. 2. H πλατεία Αγίου Μηνά προσφέρει χαρά σε παιδιά και... περιστέρια. Kids... and pigeons love hanging around Aghios Minas Square. 3. Οδός Μιλάτου: δεκάδες λόγοι για να αγαπήσεις το Ηράκλειο σε μια ιδέα της ομάδας Ideopolis. There are many reasons to fall in love with Heraklion, as this initiative on Milatou Street shows. 4. Κανείς δεν φεύγει από το Ηράκλειο χωρίς να καθίσει στα σκαλάκια της Λότζιας! Nobody leaves Heraklion without hanging out on the steps of the Venetian Loggia at some point.

Εξίμισι η ώρα το πρωί που φτάνει το καράβι, έχει ξημερώσει. Η πορεία προς την πλατεία Λιονταριών είναι μονόδρομος. Μπουγάτσα με κρέμα ή τυρί στον Κιρκόρ, ακόμη κι αν μετά πας για ύπνο. Είναι ιεροτελεστία. Στα συν και η απόλυτη ησυχία που απολαμβάνεις μέσα στην καρδιά του Ηρακλείου. Σπάνιο φαινόμενο. Δεν είναι η μοναδική ιεροτελεστία εδώ. Και κάτι τέτοιες λεπτομέρειες -τα βιώματα, αν θες- είναι που κάνουν το Ηράκλειο να ξεχωρίζει. Η ρακή που θα έρθει από το πουθενά, το γλέντι που θα στηθεί απ’ το τίποτα, οι φίλοι που θα κάνεις εδώ κάτω εύκολα, δίχως καν να προσπαθήσεις. Οι χοχλιοί που θα τσιμπολογήσεις το μεσημέρι στα παμπάλαια καφενεία του Σαρανταυγά ή του Καγιαμπή, η βραδινή «γύρα» στους πολύβουους πεζόδρομους του ιστορικού κέντρου, οι λύρες και τα λαούτα στα ρακάδικα, οι παραστάσεις στα κηποθέατρα των ενετικών τειχών, ο περίπατος στον Κούλε την ώρα που ο ήλιος δύει... Το Ηράκλειο σε κερδίζει και σου αποκαλύπτεται σιγά-σιγά. Με δόσεις. Η φήμη του, βέβαια, είναι άλλη. Κάποιοι το παρομοιάζουν με μικρή Αθήνα. Άλλοι λένε ότι έχει γυρισμένη την πλάτη στη θάλασσα κι άλλοι ότι δεν υπάρχει τίποτα να δεις ή να κάνεις εδώ. Αυτό είναι που λέμε... αυθαίρετα συμπεράσματα. 180.000 κάτοικοι: προφανώς και είναι μεγαλούπολη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η διοικητική πρωτεύουσα της Κρήτης, για την ακρίβεια. Πάνω από 15.000 φοιτητές: προφανώς και είναι η πιο ζωντανή πόλη της Κρήτης. Γεμάτη νεύρο και όρεξη για ζωή. Ένα από τα επίνεια της Κνωσού, ο αρχαίος οικισμός με την ονομασία Ηράκλειο οχυρώθηκε και απέκτησε οργανωμένο λιμάνι την εποχή των Σαρακηνών πειρατών, που την κατέστησαν κέντρο τους στην Κρήτη, και πήρε την ονομασία Χάνδακας με την οποία πέρασε στα χέρια των Βυζαντινών. Λατρεμένη πόλη των Ενετών, που τη διατήρησαν ως πρωτεύουσα με την ονομασία Κάντια, πέρασε στους Τούρκους ως Μεγάλο Κάστρο και ξαναέγινε... Ηράκλειο με την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος το 1913. Έμεινε γνωστή περισσότερο ως πέρασμα, γι’ αυτό και παραμελήθηκε διαχρονικά η εμφάνισή της. Λίγο οι σεισμοί, λίγο οι πολεμικές συγκρούσεις, λίγο η απότομη αύξηση του πληθυσμού (το 70% των κατοίκων εί-

60/61

The boat arrives at 6.30 in the morning; the sun is already up. A quick visit to Leonton (or Lions) Square is a must, for delicious bougatsa pie with cream or cheese filling at Kirkor; you can always take a nap afterwards. It’s a ritual and, moreover, you get to enjoy the peace and quiet, which is a rare treat. Of course, that’s not the only ritual here. And it is such details – experiences, if you prefer – which make Heraklion stand out. The glass of fiery raki that appears from nowhere; the party that starts from nothing; the friends you will make without even trying. Or the snails you can savor at noon in old coffee shops such as Sarantavga or Kagiambi; the evening stroll along bustling streets in the historic center; the sounds of the lyra and lute in the raki bars; the performance at the outdoor theaters under the Venetian walls; the leisurely walk to the Koules Fortress as the sun goes down. As the city slowly reveals its true face, Heraklion will win you over, a little at a time. Its reputation, of course, is quite different. Some liken the city to Athens on a smaller scale. Others say it has its back turned to the sea. There are even those who will tell you there is nothing to see or do here. But these opinions are, in a word, unfounded. With 180,000 inhabitants, it is certainly

a large city, with all that this entails. Indeed, Heraklion is the administrative capital of Crete. And with more than 15,000 students, it is definitely the liveliest city on the island, bursting with energy and zest for life. In ancient times, a settlement named Heraklion was one of the harbors of Knossos. It was fortified and organized as a port when Saracen pirates made it their base on Crete. It became known as Chandakas, the name with which it passed into the hands of the Byzantines. The city was held in high regard by the Venetians, who preserved its status as the capital of the island and named it Candia. By the time the Ottomans occupied the city, it was known as Megalo Kastro (“Great Castle”), but again became Heraklion when the city was incorporated – with the rest of Crete – into the Kingdom of Greece in 1913. Widely viewed as a place to pass through, the city remained neglected for many years. This neglect was aggravated by a number of factors, including earthquakes, warfare, a sharp increase in the population (70% of inhabitants are from rural areas of the prefecture), and, above all, illegal construction and urban sprawl that has marked Greece for years. But this is all in the past. There have been many changes in the meantime; the redevelopment of historic neighborhoods and the waterfront,

cover story

ναι από τις επαρχίες του νομού), αλλά πιο πολύ η κουλτούρα των Νεοελλήνων για αυθαίρετη και άναρχη δόμηση, και το κακό έγινε. Αυτά, όμως, ανήκουν στο παρελθόν. Γιατί τώρα πολλά έχουν αλλάξει: αναπλάσεις παλιών ιστορικών συνοικιών και του παραλιακού μετώπου, εξωραϊσμοί, ανάδειξη μνημείων και περιπάτων, διευκολύνσεις σε κατοίκους και επισκέπτες μεταμόρφωσαν την πόλη, που έχει πλην των άλλων να επιδείξει το Πανεπιστήμιο Κρήτης -το καλύτερο της Ελλάδας βάσει της κατάταξης των βρετανικών Times-, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, παράρτημα του ΕΛΚΕΘΕ και μουσεία μοναδικά... Με το προνόμιο της ύπαρξης αεροδρομίου στη Ν. Αλικαρνασσό, που το καλοκαίρι γίνεται το πρώτο σε πτήσεις της Ελλάδας, με το μεγάλο λιμάνι και τα έξτρα «ημερήσια καράβια» που μπαίνουν το καλοκαίρι, με τις δύο παραλίες έξω από την πόλη -την Αμμουδάρα και το Καρτερό-, με το νέο του πρόσωπο και τις παλιές αγαπημένες του συνήθειες, το Ηράκλειο εύκολα γίνεται πια προορισμός του Σαββατοκύριακου, μέχρι και τόπος μετεγκατάστασης.

62/63

«Περίπου το 80% της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κρήτης βρίσκεται στο Ηράκλειο», μου λέει ο αντιδήμαρχος Τουρισμού του δήμου, Andrea Garancini, και μιλάει για το πρωτοποριακό info point που δημιουργήθηκε χάρη στις καινοτόμους τεχνολογίες και στα διαδραστικά συστήματα του ΙΤΕ. Δεν ξέρω αν είναι πραγματικό το ποσοστό, ξέρω όμως ότι όπου κι αν σταθώ σ’ αυτή την πόλη κάτι εντυπωσιακό θα εμφανιστεί. Τμήματα μνημείων υπάρχουν ακόμη και μέσα στα σπίτια, ενώ ενετικές και οθωμανικές κρήνες εμφανίζονται παντού. Τα μνημεία στο Ηράκλειο δεν είναι μουσειακοί χώροι, είναι ενταγμένα στη ζωή των ανθρώπων με έναν τρόπο μοναδικό. Αθόρυβα, αλλά τόσο δεδομένα. Αν έλεγες στους νεαρούς ότι δεν θα ξαναχορέψουν break-dance μέσα στην ενετική Λότζια, στους φιλόζωους ότι θα πάψουν να πηγαίνουν βόλτα τα σκυλάκια τους πάνω στα ενετικά τείχη, στους οδηγούς ότι απαγορεύεται να περνούν κάτω από τη Χανιόπορτα, στα ζευγαράκια ότι δεν θα ξαναδώσουν φιλιά στη σκιά του Κούλε, στους καλλιτέχνες ότι θα πάψουν να εκθέτουν τα έργα τους στην πύλη του Αγίου Γεωργίου, νομίζω ότι απλώς θα σε περνούσαν για τρελό. Ή θα εγκατέλειπαν την πόλη για πάντα. Ίσως αυτό να είναι και το στοιχείο που κάνει το Ηράκλειο

1. Ηλιοβασίλεμα στον Κούλε, στο ενετικό λιμάνι. Sunset at the Koules Fortress in the Venetian harbor. 2. Στο υπέροχο κτίριο της Λότζιας στεγάζεται το Δημαρχείο Ηρακλείου. Heraklion City Hall is housed in the Venetian Loggia. 3. Η πύλη του Αγίου Γεωργίου, όπου φιλοξενούνται εκθέσεις. Aghios Georgios (St George’s) Gate, where exhibitions are hosted.

new landscaping projects and fresh efforts to highlight the city’s monuments and walks, along with other improvements for locals and visitors, have transformed Heraklion. What’s more, it is also home to some amazing institutions such as the University of Crete – the best in Greece, according to The Times Higher Education magazine – the Foundation for Research and Technology, a branch of the Hellenic Center for Marine Research, and some remarkable museums. With the added advantage of the city’s international airport (which sees traffic spike significantly in the summer) and its large port (with additional daily sailing schedules during the summer months), with two beaches outside the city (Amoudara and Karteros) and a new look and old customs, Heraklion is fast becoming an option for anything from a weekend getaway to a permanent residence.

ΑN EVOLVING CITY “Roughly 80% of Crete’s cultural heritage is in Heraklion,” says the municipality’s deputy mayor for tourism, Andrea Garancini, before going on to speak about the city’s pioneering info point, created thanks to the innovative technologies and interactive systems developed by the Foundation for Research and Technology. I don’t know if this percentage is correct, but I do know that wherever I find

myself in this city, I will find something impressive. There are Venetian and Ottoman fountains all over the place and parts of monuments can even be found in private homes. Heraklion’s monuments are not museum spaces; they are integrated in the daily life of the inhabitants in a very unique way. If you told the youngsters that they could no longer breakdance inside the Venetian Loggia, or pet owners that they would have to stop walking their dogs atop the Venetian walls, drivers that it was forbidden to pass under Chania Gate, or courting couples that they would never again kiss in the shadow of the Koules Fortress, or artists that they must stop displaying their works at St George’s Gate, they would simply think you were crazy. Or, worse, they would abandon the city forever. Perhaps this is what makes Heraklion so dynamic – the dialogue between the epochs – though much of the energy is certainly provided by the young people that congregate in the historic center. But let’s take things from the beginning. When you arrive in Heraklion, whether you want to or not, you will have to make your up Eikostis Pemptis Avgoustou Street opposite the Venetian Harbor and the Koules Fortress. The paved pedestrian street with neoclassical buildings and small tourist shops was named after the date of the massacre of hundreds of

ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ

cover story

64/65

τόσο δυναμικό. Ο διάλογος μεταξύ των εποχών. Το ιδιαίτερο νεύρο του, πάλι, το προσφέρουν οι νέοι, που κάνουν το ιστορικό κέντρο να αναστενάζει. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όταν φτάσεις στο Ηράκλειο, είτε το θέλεις είτε όχι, θα ανηφορίσεις την οδό 25ης Αυγούστου απέναντι από το ενετικό λιμάνι και το καστράκι του Κούλε. Η πλακόστρωτη οδός με τα νεοκλασικά κτίρια και τα τουριστικά μαγαζάκια πήρε το όνομά της από την ημερομηνία σφαγής εκατοντάδων χριστιανών και των 17 Άγγλων στρατιωτών και ενός διπλωμάτη από τους Οθωμανούς το 1898. Ήταν η αφορμή που έκανε τις Μεγάλες Δυνάμεις να αναλάβουν δράση, η οποία οδήγησε στην απελευθέρωση της Κρήτης. Παλαιότερα την έλεγαν οδό Πλάνης. Επειδή διαχρονικά ήταν η πρώτη εικόνα που αντίκριζες φτάνοντας στο Ηράκλειο, σου έδινε τη λανθασμένη εντύπωση ότι έτσι είναι όλη η πόλη. Σήμερα σε καμία περίπτωση δεν απογοητεύεσαι, γιατί όλο το ιστορικό κέντρο έχει πλακοστρωθεί και έχουν αναδειχθεί τα μνημεία του. 1. Πλανόδιος μουσικός στην εμπορική οδό Δαιδάλου. A street musician on Daidalou Street, inside the shopping district. 2. Ο ναός του Αγίου Τίτου στην ομώνυμη πλατεία. Aghios Titos Church, on the square of the same name. 3. Και όμως, στο Ηράκλειο υπάρχουν και ολάνθιστα σοκάκια. Εδώ, στην οδό Ιουστινιανού, στη συνοικία του Αγίου Ματθαίου. A street in full bloom: Ioustinianou Street in the Aghios Matthaios district.

ΚΡΥΜΜΕΝΕΣ ΟΜΟΡΦΙΕΣ Το πρώτο... θαυμαστικό εμφανίζεται στην πλατεία Αγίου Τίτου, χάρη στον ομώνυμο ναό με τα πανέμορφα βιτρό που πρωτοχτίστηκε το 961 μ.Χ. από τον Νικηφόρο Φωκά. Αργότερα φιλοξένησε την επισκοπή των Λατίνων και επί Τουρκοκρατίας έγινε τζαμί. Αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι ότι κάτω από την πλατεία κρύβεται μια εντυπωσιακή, τεράστια δεξαμενή με κίονες και παραστάδες από αρχαία κτίσματα, η οποία δυστυχώς δεν είναι ακόμη επισκέψιμη. Υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε στους βυζαντινούς χρόνους και αργότερα συνδέθηκε με το υδραγωγείο, που κατασκεύασε ο Φραγκίσκο Μοροζίνι τον 17ο αιώνα και μετέφερε νερό από το γειτονικό βουνό Γιούχτα. Το δεύτερο θαυμαστικό μπαίνει ελάχιστα μέτρα παρακάτω, στη Λότζια, το ομορφότερο κτίριο του Ηρακλείου, που υπήρξε λέσχη των Ενετών ευγενών και σήμερα στεγάζει το δημαρχείο. Ακριβώς δίπλα βρίσκεται ο ναός του Αγίου Μάρκου, που λειτουργεί ως χώρος περιοδικών εκθέσεων και πολιτιστικών δράσεων. Κι επειδή αισίως έχεις φτάσει στη διάσημη πλατεία των Λιονταριών (επισήμως Ελευθερίου Βενιζέλου) με τα αμέτρητα καφέ και εστιατόρια και το σιντριβάνι-κρήνη Μοροζίνι με τα λιοντάρια (μέρος του υδραγωγείου που λέγαμε), βάζεις μια άνω τε-

Cretan Christians, as well as 17 British soldiers and a diplomat, by an Otttoman mob in 1898. This tragic event prompted the intervention of the Great Powers, which eventually led to the liberation of Crete. The street had formerly been known as Planis (“Illusion”) Street because of the first – favorable – impression formed by visitors making their way up from the port. Nowadays, there is no subsequent disappointment because the entire historic center has been pedestrianized and great efforts have been made to showcase the city’s monuments. HIDDEN TREASURES The first highlights are the stunning stained-glass windows of the Aghios Titos Church on the square of the same name. Originally built by Byzantine Emperor Nikephoros Phocas in 961, this church was under Venetian rule and the See of the Catholic Archbishop, while during the Ottoman period, it became a mosque. What is not widely known is that hidden beneath the square is an impressive underground cistern with columns and pilasters from ancient buildings, which unfortunately is not open to visitors at present. The cistern is believed to have been

built in the Byzantine period and was later connected to the aqueduct constructed by the Doge of Venice, Francesco Morosini, in the 17th century, which carried water from Mt Juktas, about 15 kilometers from the city. Another highlight is just a few meters away, at the Loggia. It is the most beautiful edifice in Heraklion. It served as a clubhouse for Venetian noblemen and today it is home to City Hall. Right next to it is the Basilica of St Mark, which hosts temporary exhibitions and other cultural events. And because you have now reached the famous Lions (officially Eleftheriou Venizelou) Square with its numerous cafes, eateries and the Morosini Fountain adorned with four marble lions (part of the aqueduct referred to previously), it’s time to relax with a coffee, a legendary bougatsa pie or Heraklion’s celebrated gyros with yoghurt, the city’s most popular street food. To the south of Lions Square, on pedestrianized 1866 Street, is Heraklion’s central market, which now caters almost exclusively to tourists, and around it, modern streets with equally modern stores. This neighborhood is best known for the pride and joy of the city’s inhabitants, the striking Cathedral of St Minas and next to

cover story

1. Σύγχρονες πινελιές στην καρδιά της πόλης. Modern touches in the heart of the city. 2. Η Χανιόπορτα (Πύλη Παντοκράτορα), η ενετική πύλη προς τη Δυτική Κρήτη. Chania Gate, the Venetian gate leading to western Crete, and Pantocrator Bastion. 3. Ο τάφος του Νίκου Καζαντζάκη στον προμαχώνα Μαρτινέγκο. Tomb of the celebrated Cretan writer Nikos Kazantzakis, atop Martinengo Bastion.

it, the 13th-century Church of St Catherine of Sinai. The latter houses the Museum of Christian Art, which introduces visitors to another side of Heraklion, serving as a reminder that the city was once home to great artists such as Domenikos Theotokopoulos (El Greco). His works of art, in demand throughout the Mediterranean, brought the artist fame and wealth. To the west of Lions Square is pedestrian-only Chandakas Street with its attractive shops, and to the east, in the streets around Korai and Daidalou (often likened to Athens’ bustling Ermou Street) beats the heart of Heraklion. Here, coffee shops, small tavernas, raki bars and other watering holes make this the most vibrant city of Crete. “You have so many choices. You can enjoy a coffee, followed by a meal and then a drink. And this is where you will meet people. You go out alone and always end up in a group. At the height of summer, of course, we all head for the beach bars of Amoudara, Karteros and Aghia Pelagia,”

says Elena Anyfantaki, a young woman from Heraklion. On Korai, you will find the music store Aerakis, home of the celebrated Seistron record label that specializes in Cretan traditional and contemporary music. “Here you will find recordings by performers of mantinada folk songs, as well as music by amazing musicians and young artists with a strong traditional orientation but more contemporary style, such as the band Eran. Others, like Rizes, revisit the old-style traditional tunes. Some, such as Giannis Paximadakis, write Cretan folk music, while others, such as Nikos Stratakis, who recently brought out a fine album with Sokratis Malamas and Vasilis Skoulas, represent the so-called entekhno (literally ‘artistic’) style, ” says the store’s owner, Andreas Aerakis. Walking amid the sounds of traditional Cretan music intermingled with mainstream and lounge styles from the coffee shops, you reach Eleftherias Square, also

known as Astoria after the old cinema and present-day hotel. This is the location of the Archaeological Museum, one of the most important in Greece, thanks to its splendid Minoan collection. The square is also the main venue in the city for political rallies and outdoor exhibitions. WALLS WITH STORIES TO TELL Below the square, St George’s Gate introduces you not only to what is perhaps the most intriguing story the city has to tell, that of its fortifications, but also to a very special walk – atop its walls, parallel to Plastira Avenue. Construction of the walls began during the period of Arab rule, when the island’s capital was moved from Gortyn to a new fortified position they called Rab al-Andaq (literally “Castle of the Moat”), which was Hellenized as Chandakas. The Byzantines kept these original defensive works but it was the Venetians who were responsible for the present form of the walls, which encircle

λεία και κάθεσαι για καφέ, θρυλική μπουγάτσα ή για τον διάσημο ηρακλειώτικο γύρο με γιαούρτι, το... «βρώμικο» της πόλης. Νότια της πλατείας των Λιονταριών, στην πλακόστρωτη οδό 1866, βρίσκεται η Αγορά του Ηρακλείου, αμιγώς τουριστική σήμερα, και γύρω της οι σύγχρονες οδοί με τα επίσης σύγχρονα καταστήματα: Έβανς, Ίδης, Καλοκαιρινού. Μέσα σε αυτό το σύμπλεγμα δεσπόζει το καμάρι των Ηρακλειωτών, ο εντυπωσιακός ναός του Αγίου Μηνά, και δίπλα του η Αγία Αικατερίνη του 13ου αιώνα. Εδώ στεγάζεται το Χριστιανικό Μουσείο, το οποίο σου συστήνει ένα άλλο πρόσωπο του Ηρακλείου, υπενθυμίζοντας πως κάποτε ζούσαν και δημιουργούσαν στην πόλη μεγάλοι καλλιτέχνες, όπως ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, και ότι τα έργα τέχνης έφεραν φήμη και πλούτο καθώς εξάγονταν σε όλη τη Μεσόγειο. Δυτικά της πλατείας Λιονταριών βρίσκεται η πεζοδρομημένη οδός Χάντακος με τα ωραία εμπορικά μαγαζάκια και ανατολικά της, στους πλακόστρωτους δρόμους, γύρω από την Κοραή και την εμπορική Δαιδάλου («Ερμού της Κρήτης» αποκαλείται) χτυπάει η καρδιά του Ηρακλείου. Καφέ, ταβερνάκια, ρακάδικα, μπαρ κάνουν την πόλη την πιο ζωντανή της Κρήτης: «Εδώ έχεις πολλές επιλογές. Συνδυάζεις καφέ, φαγητό, ποτό. Άσε που εδώ θα τους συναντήσεις όλους. Βγαίνεις μόνος σου και καταλήγεις πάντα με παρέα. Το κατακαλόκαιρο, βέβαια, μεταφερόμαστε όλοι μαζί στα beach bars της Αμμουδάρας, του Καρτερού και της Αγίας Πελαγίας!» μου λέει η νεαρή Ηρακλειώτισσα Έλενα Ανυφαντάκη. Στην Κοραή βρίσκεται και το δισκοπωλείο του Αεράκη με τις σπουδαίες μουσικές εκδόσεις Σείστρον, που αποδεικνύουν ότι η Κρήτη συνεχίζει να γράφει και να παίζει εξαιρετική μουσική: «Και μαντιναδόροι υπάρχουν, και καταπληκτικοί μουσικοί - νέοι δημιουργοί με έντονο το παραδοσιακό στοιχείο, αλλά και με νέες συνθέσεις, όπως οι Εράν, άλλοι που επανεκτελούν παλαιικούς παραδοσιακούς σκοπούς, όπως το συγκρότημα Ρίζες, άλλοι που γράφουν κρητική λαϊκή μουσική, όπως ο Γιάννης Παξιμαδάκης, ή άλλοι που στρέφονται στο έντεχνο, όπως ο Νίκος Στρατάκης, που έφτιαξε έναν ωραίο δίσκο με τον Σωκράτη Μάλαμα και τον Βασίλη Σκουλά», μου λέει ο ιδιοκτήτης, Ανδρέας Αεράκης. Με τους κρητικούς ήχους στα αυτιά να μπλέκονται με mainstream και lounge μουσικές από τα καφέ, φτάνεις στην πλατεία Ελευθερίας ή Αστόρια, όπως είναι γνωστή λόγω του παλιού κινηματογράφου και σημερινού ξενοδοχείου. Εδώ βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, από τα σπουδαιότερα της Ελλάδας λόγω των εκθεμά-

66/67

68/69

cover story

των του μινωικού πολιτισμού που φιλοξενεί. Κατά τα άλλα, η Αστόρια είναι η μεγάλη πλατεία των πολιτικών συγκεντρώσεων και των υπαίθριων εκθέσεων.

ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΑΦΗΓΟΥΝΤΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ Κάτω από την πλατεία, η Πύλη του Αγίου Γεωργίου σε φέρνει ενώπιον της σημαντικότερης ίσως ιστορίας που έχει να αφηγηθεί η πόλη -της οχύρωσής της- αλλά και της πιο ιδιαίτερης βόλτας -πάνω στα τείχη της-, παράλληλα με τη λεωφόρο Πλαστήρα. Η ανέγερσή τους ξεκίνησε επί Αραβοκρατίας, γι’ αυτό και η πόλη ονομάστηκε Χάνδακας, από το χαντάκι της τάφρου. Οι Βυζαντινοί διατήρησαν τα τείχη, οι Ενετοί όμως είναι εκείνοι που ευθύνονται για τη σημερινή ισχυρή οχύρωση, που αγκαλιάζει την πόλη και κατατάσσει το Ηράκλειο στις καλύτερα οχυρωμένες πόλεις της Μεσογείου. Εκατό χρόνια χτίζονταν και 21 χρόνια πάλευαν οι Τούρκοι να τα αλώσουν, ώσπου τα κατάφεραν τελικά μετά από προδοσία. Πάνω στα 7 χλμ. του τείχους, τριγωνικού σχήματος, σχηματίζεται μια συνεχόμενη διαδρομή χωμάτινων μονοπατιών συνολικού μήκους 4 χλμ., που όμοιά της δεν υπάρχει αλλού στην Ελλάδα και προβλέπεται να επεκταθεί προς τα βορειοανατολικά και να αποκτήσει ποδηλατόδρομο (εφόσον συμφωνήσει η Αρχαιολογική Υπηρεσία). Tέσσερις είναι οι βασικές πύλες των τειχών: στην Αγίου Γεωργίου φιλοξενούνται εικαστικές εκθέσεις και μικρά παζάρια ιδιαίτερων προϊόντων. Στην Καινούργια Πόρτα υπάρχει η μόνιμη έκθεση για τη ζωή του μεγάλου συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη, στη Βηθλεέμ γίνονται συναυλίες και η Χανιόπορτα έχει αναστηλωθεί και περιμένει τη νέα

1. Βραδινή έξοδος στην 25ης Αυγούστου, στο wine bar Indigo. Night out at Eikostis Pemptis Avgoustou Street, at Indigo wine bar. 2. O κρητικός ντάκος δεν λείπει από κανένα τραπέζι. Cretan dakos is never missing from tables on this island.

the heart of the city, making Heraklion one of the finest examples of medieval fortification architecture in the Mediterranean. They took 100 years to erect and the Turks fought for 21 years to breach them, finally succeeding only after an act of treachery. Atop the trianglular, seven-kilometer wall is a continuous dirt pathway (accessible for four kilometers, which is unique in Greece. There are now plans to further extend this path to the northeast and include a bicycle lane (provided the archaeological authorities agree). The walls have four main gateways: St George’s Gate, where art exhibitions and small-scale street markets are often held; New Gate, where there is a permanent exhibition about the life of the acclaimed writer Nikos Kazantzakis; Bethlehem Gate, where concerts are held; and the reconstructed Chania Gate. The walls are reinforced by seven bastions: Sambionara (“Bastion of the Sand”), Vitouri, Jesus, Martinengo, Bethlehem, Pantokrator and St Andrew. Kazantzakis’ grave lies atop the Martinengo Bastion, while in what was once the moat near St George’s Gate is a very pleasant surprise in the heart of Heraklion – Georgiadis Park. It is the city’s largest park, a true oasis with a caférestaurant, where alternative exhibitions, anti-racist festivals and solidarity events are held. The park is also popular with dog walkers and joggers, and is also the best place to gain a clearer picture of the double fortification works, both Venetian and Ottoman. At the foot of the walls lie the old

cover story

map

12+1 απαραιτητεσ στασεισ

12+1 must sees

χρήση της. Επτά είναι οι προμαχώνες: Σαμπιονάρα (της Άμμου), Βιτούρι, Ιησού, Μαρτινέγκο, Βηθλεέμ, Παντοκράτορα, Αγίου Ανδρέα. Πάνω από τον προμαχώνα Μαρτινέγκο συναντάς τον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη, ενώ στην τάφρο, κοντά στην πύλη του Αγίου Γεωργίου, το πάρκο Γεωργιάδη, μια έκπληξη στην καρδιά του Ηρακλείου. Είναι το μεγαλύτερο της πόλης, μια πραγματική όαση όπου λειτουργεί και καφέ-εστιατόριο, φιλοξενούνται εναλλακτικές εκθέσεις και εκδηλώσεις (βιολογικών προϊόντων, αντιρατσιστικά φεστιβάλ, εκδηλώσεις αλληλεγγύης κ.λπ.) και συχνάζουν οι «εναλλακτικοί» Ηρακλειώτες και οι φιλόζωοι με τα σκυλάκια τους. Εκεί είναι περισσότερο εμφανής και η διπλή οχύρωση, ενετική και οθωμανική. Στα πόδια των τειχών βρίσκονται και οι παλιές συνοικίες του Ηρακλείου: κοντά στην Αγίου Γεωργίου η συνοικία Βίγλα με τα χαμηλά διατηρητέα σπιτάκια, από όπου μπορείς να ξεκινήσεις τον περίπατο στα τείχη, κάτω από το Μαρτινέγκο τα σοκάκια με τα παλιά σπίτια της οδού Καπετάνισσας Μαριγώς και μετά της Λασιθίου. Κάτω απ’ το Κομμένο Μπεντένι εκτείνεται η συνοικία του Αγίου Ματθαίου με τα νεοκλασικά κτίρια και κάτω από τη Χανιόπορτα και μέχρι τη θάλασσα η ιστορική συνοικία της Αγίας Τριάδας, η πάλαι ποτέ γειτονιά των καλλιτεχνών, που μπήκε πρόσφατα σε πρόγραμμα εξωραϊσμού. Η γειτονιά όμως όπου η ανάπλαση έχει ξεκινήσει για τα καλά είναι εκείνη του Λάκκου, κάτω από την πύλη Βηθλεέμ. Η παλιά... Τρούμπα του Ηρακλείου με τα χαμαιτυπεία, τις ιερόδουλες και τους ρεμπέτες. Αφού εγκαταλείφθηκε και απορρόφησε τους οικονομικούς μετανάστες, είναι η πρώτη που μπήκε σε τροχιά εξωραϊσμού, χάρη και στις προσπάθειες των κατοίκων και μιας εθελοντικής ομάδας με πρωτεργάτη τον Αυστραλό καλλιτέχνη Mathew Halpin, που εμπνεύστηκε το Lakkos project. Tο πρόγραμμα περιλαμβάνει ανακαινίσεις παλιών σπιτιών και νεοκλασικών και τη μετατροπή τους σε μαγαζάκια, κάποια από τα οποία θα στεγάζουν επαγγέλματα που χάνονται. Ζωγραφισμένα κτίρια με θρυλικές φιγούρες της περιοχής, ένα καφενεδάκι, ένα ταβερνάκι, πολιτιστικά δρώμενα στους δρόμους... Ένας εν δυνάμει δημιουργικός πυρήνας που αξίζει να τον περπατήσεις. Και κάπως έτσι καταλαβαίνεις πως το Ηράκλειο και δημιουργικούς ανθρώπους έχει, και ενδιαφέρον, και ωραία ζωή. Και άλλου τύπου ομορφιά, βέβαια. Αρκεί να θες να τη δεις.

1. Στο καφενείο του νεαρού Χριστόφορου Αναστασάκη, στην οδό Λασιθίου. At the café run by young Christoforos Anastasakis on Lasithiou Street. 2. Στο δισκοπωλείο του Αεράκη θα μάθετε τα πάντα για τη σπουδαία κρητική μουσική. Everything there is to know about Cretan music can be learned at Aerakis music store. 3. Το Ηράκλειο δεν κοιμάται ποτέ, εδώ, στο Opus wine bar, πίσω από το πάρκο Θεοτοκόπουλου. Heraklion never sleeps: Opus wine bar, near Theotokopoulou Park.

neighborhoods of Heraklion. Near St George’s Gate is Vigla with its low-rise, listed houses, from where you can begin your walk along the walls. Below the Martinengo Bastion is a labyrinth of narrow alleys lined by old residences, particularly on Kapetanissa and Lasithiou streets. Below the Bethlehem Bastion (known among locals as Kommeno Benteni) is the Aghios Matthaios district with its neoclassical buildings and, below Chania Gate, the historic Aghia Triada neighborhood stretches to the sea. Once the home of artists, this area has been slated for redevelopment. One neighborhood where urban renewal is already in full swing is Lakkos, below Bethlehem Gate. This was once the city’s red-light district, known for its brothels, prostitutes, bohemians, dropouts and musicians. After being abandoned and then settled by economic migrants, it was the first area to be targeted for regeneration, thanks to the efforts of local residents and a group of volunteers. Australian artist Mathew Halpin started the Lakkos Project, which restores old houses and neoclassical buildings and converts them into workshops for endangered professions. In addition to a small coffee shop and a taverna, the area hosts cultural events and encourages street art. Lakkos is a place with great potential as a creative hotspot and is certainly worth visiting. Apart from anything else, it will help you appreciate that Heraklion is a city with remarkably creative people and a special beauty. All that’s required is a desire to see it.

scan page to discover

70/71

WHAT TO DO

72/73

ΜΠΕΙΤΕ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ! GET ORGANIZED Της Όλγας Χαραμή / By Olga CHarami

hours

09.00 Ανακαλύψτε το πεζοδρομημένο ιστορικό κέντρο του Ηρακλείου, ανηφορίζοντας την οδό 25ης Αυγούστου με τα νεοκλασικά κτίρια. Δείτε τον Άγιο Τίτο και απολαύστε πρωινό με λαχταριστή μπουγάτσα στην πλατεία των Λιονταριών. 11.00 Επισκεφτείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας.

14.00 Δοκιμάστε χοχλιούς, απάκι και ρακή στους παλιούς καφενέδες του κέντρου, όπου ίσως πετύχετε και κάποιο μεσημεριανό γλέντι με λαούτα. 18.00 Κάντε μια απογευματινή βόλτα πάνω στα τείχη, χαζεύοντας την πόλη από ψηλά. Ανεβείτε από την περιοχή Βίγλα και φτάστε στη Χανιόπορτα, περνώντας από τον τάφο του Καζαντζάκη στον προμαχώνα Μαρτινέγκο, το ψηλότερο σημείο της πόλης. 20.00 Την ώρα του ηλιοβασιλέματος περπατήστε στο ενετικό λιμάνι και στον λιμενοβραχίονα και δείτε το θαλασσινό κάστρο του Κούλε. Να πάτε όμως και πρωινές ώρες, για να μπείτε στο εσωτερικό του. 22.00 Ακολουθήστε τους νέους Ηρακλειώτες στη «μπαρότσαρκα» , στο ιστορικό κέντρο.

hours 09:00 Explore the pedestrianized historic center of Heraklion by wandering up Eikostis Pemptis Avgoustou Street and taking in its neoclassical buildings. See the Church of St Titus and enjoy a bougatsa (a pastry with semolina custard) for breakfast at Lions Square. 11:00 Visit the Archaeological Museum of Heraklion, one of the most important in Greece. 14:00 Try Cretan snails, smoked pork meat and raki in one of the old cafés in the center, where you might even stumble upon an impromptu midday musical jam complete with lute-playing. 18:00 Take a stroll atop the Venetian walls, catching a view of the city from a higher vantage point. Head up to the Vigla area as far as the Chania Gate and pass by the grave of Nikos Kazantzakis at the Martinengo Bastion. 20:00 Walk around the Venetian Harbor and the pier, and admire the Koules Fortress. But be sure to visit it in the morning hours as well, to check out its amazing interior. 22.00 Follow the lead of Heraklion’s youth and indulge in some bar-hopping around the historic center.

09.00 Επισκεφτείτε το εξαιρετικό Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, με εκθέματα που καλύπτουν όλη την ιστορία της πόλης, από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες έως σήμερα. 11.00 Σεργιανίστε στην Αγορά της οδού 1866. 14.00 Περιηγηθείτε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, με τα τρισδιάστατα και διαδραστικά εκθέματα. 18.00 Γνωρίστε το μεταμορφωμένο, μετά την ανάπλασή του, παραλιακό μέτωπο από το Παγκρήτιο Στάδιο έως τον προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα και συνεχίστε με τα πόδια έως το ενετικό λιμάνι, για να δείτε τα περίφημα νεώρια. 20.00 Απολαύστε φρέσκο ψάρι στις φημισμένες ψαροταβέρνες της Νέας Αλικαρνασσού. 22.00 Δείτε μια παράσταση στα κηποθέατρα Καζαντζάκη και Χατζιδάκι, πλάι στα τείχη. Τους καλοκαιρινούς μήνες είναι παράδοση για τους ντόπιους. Εναλλακτικά, απολαύστε κάποια συναυλία Κρητικών καλλιτεχνών, όπου και αν γίνεται.

hours 09:00 Visit the Historical Museum of Crete – its exceptional exhibits cover the city’s history from early Christian times up to the present day. 11:00 Take a stroll around the agora, or market, on 1866 Street. 14:00 Check out the Natural History Museum of Crete and its fascinating interactive and 3D exhibits. 18:00 Wander along the regenerated seafront area, starting from the Pankritio Stadium up past the Bastion of St Andrew and all the way to the Venetian Harbor, where you can see the famous shipyards. 20:00 Enjoy some fresh fish at any one of the popular seafood tavernas in the Nea Alikarnassos district. 22:00 Catch a show at either the Nikos Kazantzakis or the Manos Hadjidakis open-air theaters beside the city walls – a popular pastime for the locals during the summer months. Alternatively, take in a concert of Cretan musicians wherever possible.

09.00 Μπείτε στην πύλη του Αγίου Γεωργίου και στην Καινούργια Πόρτα, για να δείτε τόσο την υπέροχη κατασκευή τους όσο και τις εκθέσεις καλλιτεχνών στην πρώτη, της ζωής και του έργου του Νίκου Καζαντζάκη στη δεύτερη. 11.00 Κάντε τα ψώνια σας στα σύγχρονα μαγαζιά μεταξύ των οδών Καλοκαιρινού, Έβανς, Ίδης και της πλακοστρωμένης Δαιδάλου. 14.00 Περάστε το μεσημέρι σας στο δροσερό πάρκο Γεωργιάδη και θα ξεχάσετε ότι βρίσκεστε σε μια σύγχρονη μεγαλούπολη. Μπορείτε να κάνετε πικνίκ στα ξύλινα τραπεζοκαθίσματα ή να καθίσετε στο καφέ. 18.00 Δείτε τις εντυπωσιακές εικόνες του Μουσείου Χριστιανικής Τέχνης στο ναό της Αγίας Αικατερίνης. 20.00 Κάντε μια στάση στο δισκοπωλείο του Αεράκη στην Κοραή, για να μάθετε τα πάντα για την κρητική μουσική. 22.00 Απολαύστε τοπικές γεύσεις στα ρακάδικα του κέντρου. Θα βρείτε από μοντέρνα καφενεδάκια, με μεζέδες σε πιατάκι του καφέ, μέχρι καλά εστιατόρια με ιδιαίτερες γεύσεις.

hours 09:00 Visit St George’s Gate and the New Gate and marvel at these magnificent structures; tour the art exhibition and the exhibition on the life and work of Nikos Kazantzakis in the New Gate. 11:00 Do some shopping at the shops and boutiques dotted around Kalokairino Street, Evans Street, and Idis Street, as well as those on cobblestoned Daidalou street. 14:00 Spend the afternoon in the refreshing shady surroundings of Georgiadis Park and forget that you are in a modern city. Picnic at the wooden tables and chairs, or sit in the park’s lovely café. 18:00 Admire the spectacular icons at the Christian Art Museum, located in the Church of St Catherine of Sinai. 20:00 Stop by the Aeraki music store on Korai Street to learn everything there is to know about Cretan music. 22:00 Enjoy unique local flavors at the rakadika (café bars which specialize in raki accompanied by small platters of food) located in the city center. If you’re hungry for more, there are also great restaurants.

09.00 Επισκεφτείτε τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού, το κέντρο του περίφημου μινωικού πολιτισμού, σε απόσταση 5 χλμ. από την πόλη. 14.00 Κολυμπήστε στις παραλίες Αμμουδάρα (δυτικά) και Καρτερός (ανατολικά) λίγο έξω από την πόλη ή ακόμη και στην αγαπημένη των ντόπιων Αγία Πελαγία (20 χλμ. προς τα δυτικά). 18.00 Φτάστε στις κοντινές Γούρνες, 15 χλμ. ανατολικά του Ηρακλείου, για να θαυμάσετε το εντυπωσιακό ενυδρείο Cretaquarium. 20.00 Περπατήστε στις παλιές συνοικίες του Ηρακλείου, στη βόρεια πλευρά των τειχών και προς τη θάλασσα. Στον Λάκκο, που είναι σε φάση ανάπλασης, στην Αγία Τριάδα ή στη Βίγλα. 22.00 Καθίστε στα σκαλάκια της φωτισμένης Λότζιας και χαζέψτε τον κόσμο που περνά ασταμάτητα και τους νεαρούς που χορεύουν break-dance στο εσωτερικό της.

09:00 Visit the archaeological site at Knossos, the center of the famed Minoan civilization, just 5k from the city. 14:00 Go for a swim at Ammoudara (west) or Karteros (east) beaches, each just a short distance outside the city, or try the locals’ favorite spot of Aghia Pelagia, which is 20k to the west of the city. 18:00 Pay a visit to the impressive CretAquarium, which is located in Gournes, 15k to the east of Heraklion. 20:00 Wander through the old quarters of Heraklion located just inside the city walls by the waterfront. Part of the walls here are being restored. 22:00 Sit on the steps of the illuminated Loggia, a Venetian building dating from 1628, and indulge in a spot of peoplewatching. Check out the younger generation showing off their break-dancing moves inside the building.

personal stories

Το Ηράκλειο μέσα από τα μάτια ανθρώπων που το έχουν ζήσει και αγαπήσει.

See Heraklion through the eyes of people who made it their home simply because they love it.

Ακοίμητη πόλη Α ρ ι σ τ ό δ η μ ο ς Πα π α δ ά κ η ς ζ ω γ ρ ά φ ο ς Οι τουρίστες που φτάνουν με πλοίο, βγαίνοντας από το λιμάνι, διασχίζουν την οδό 25ης Αυγούστου και γοητεύονται. Εμείς την αποκαλούμε «δρόμο της απάτης», γιατί είναι γεμάτη με πανέμορφα παλιά νεοκλασικά που επέζησαν επειδή τα αγόρασαν τράπεζες και εταιρείες και τα συντήρησαν. Όσοι δεν έχουν ξανάρθει νομίζουν πως έτσι είναι όλο το Ηράκλειο. Στην πραγματικότητα, είναι μια μεγαλούπολη με πολλές όμορφες γωνιές. Γεννήθηκα στην επαρχία των Βώρων κι εκεί έχω σήμερα το εργαστήριό μου, αλλά μεγάλωσα στη γειτονιά του Αραστά, πολύ κοντά στα διάσημα Λιοντάρια του Ηρακλείου, όπου δύο φορές την εβδομάδα πίνω τον καφέ μου, αναγνωρίζοντας ακόμα τα μαγαζιά που σερβίρουν το περίφημο παγωτό καϊμάκι και παλιές υπέροχες εκκλησίες. Μπορεί τη μια στιγμή να είμαι κολλημένος στην κίνηση και την άλλη να βρεθώ σε ένα ήσυχο καλντερίμι. Εκεί που δεν το περιμένεις, περνάς μπροστά από μια αυλή με μεθυστικά γιασεμιά. Σπάνια πια βλέπω τις μαυροφορεμένες φιγούρες που κάθονταν στο κατώφλι της πόρτας - γυναίκες της Κρήτης που αποτύπωσα στον καμβά. Θες δεν θες, ο τόπος όπου ζεις είναι το ερέθισμά σου κι εγώ από τη δεκαετία του 1970 ζωγραφίζω εμπνευσμένος από το περιβάλλον του Ηρακλείου και το κρητικό φως, που το μεσημέρι είναι βίαιο - τόσο που, αν βγάλεις ασπρόμαυρη φωτογραφία, δεν υπάρχει γκρι, μόνο άσπρο και μαύρο. Το Ηράκλειο έχει μια ιστορία και έναν πολιτισμό 3.500 ετών που σε μαγνητίζει και όταν φεύγεις μακριά, δεν το αντέχεις. Σε πιάνει αυτή η τρέλα να γυρίσεις πίσω, είτε χειμώνας είναι είτε καλοκαίρι. Είναι η μητρόπολη του νησιού που δεν κοιμάται ποτέ. Αλεξάνδρα Τζαβέλλα

The Sleepless City A r i s t o d i m o s Pa pa d a k i s A r t i s t Tourists that arrive at the start of 25 Avgoustou Street after walking up from the port often stand mesmerized by what they see. We call this street the “Road of Fraud” because it’s filled with beautiful old neoclassical buildings that have survived only because they were bought by banks and other large companies that have maintained them. Those who are visiting the city for the first time often think, standing there, that the whole of Heraklion looks like that. Unfortunately, that’s not so, but it is a large city with many beautiful corners to discover. I was born in the countryside near Voroi, where I have my studio today, but I grew up in the neighborhood of Arasta, very close to the famous Lions Square, where I have coffee twice a week, near the beautiful old churches and the shops that serve the city’s famous ice cream. The city is a study in contrasts. One minute I might be stuck in traffic and the next I’ll be popping down a quiet, deserted alley. Just when you least expect it, you’ll pass by a courtyard and find yourself suddenly intoxicated by the smell of jasmine. These days, I rarely catch the sight of those once-familiar figures dressed in black and sitting or standing on the thresholds of door – the old women of Crete that appeared so often in my paintings. Whether you like it or not, the place where you live is your stimulus and, since the 1970s, my work has been inspired by Heraklion and its surroundings, and by the Cretan light which at noon is at its most intense – so intense that, if you take a black and white photograph, there’s no gray, only black and white. Heraklion’s 3,500-year old history and culture has such a magnetic power over you that, when you leave, you can’t stay away for too long. Whether it’s summer or winter, a kind of madness claws at you, driving you to go back. It’s the sleepless capital of an island that never stops surprising you. Alexandra Tzavella

i n s i d e r s

76/77

personal stories

78/79

ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΦΑΚΟ

Η ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Χ ρ ή σ τ ο ς Τ σ ο υ μ π λ έ κ ας

α ρ χαι ο λ ό γ ο ς - ε ρ ευ ν ή τ ρ ια

φ ω τ ο γ ρ ά φ ο ς

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην πλατεία Ελευθερίας, σε μια εποχή που παίζαμε ακόμα στις γειτονιές. Εξακολουθώ να εντυπωσιάζομαι από τα σημάδια του χρόνου στην πόλη, που όσο κι αν προσπάθησε ο σύγχρονος άνθρωπος με την άναρχη ανάπτυξη να τα σβήσει, δεν τα κατάφερε. Το μυστικό της πόλης κρύβεται στις εικόνες του Άγγελου Ακοτάντου και στα αριστουργήματα του Μιχαήλ Δαμασκηνού στο Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης. Βλέπεις πώς γεννήθηκε η περίφημη Κρητική Αναγέννηση. Το ρυθμό στη ζωή, πάντως, δίνει το κέντρο. Εκτιμώ τις μπουγάτσες στην πλατεία Λιονταριών, τις γεύσεις του Peskesi (Καπετάν Χαραλάμπη 6-8) και τους καφενέδες που φτιάχνουν και σπιτικά φαγητά, όπως ο Καγιαμπής (Μονοφατσίου 12). Περισσότερο, όμως, με γοητεύουν η φύση και τα χωριά. Ως ερευνήτρια της ελληνικής λαογραφίας -ένα... χούι που κληρονόμησα από τον πατέρα μου, Νίκο Ψιλάκη-, με τραβούν τα πανηγύρια. Με τις προετοιμασίες, την κατάνυξη, τις τελετουργίες, τα θρυλικά γλέντια... είναι ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσει κανείς μια κοινωνία. Όλγα Χαραμή

Τον Δεκέμβριο του 1976 το είδα για πρώτη φορά και το ερωτεύτηκα κεραυνοβόλα. Από τότε το Ηράκλειο έγινε για μένα αρχικά θερινός προορισμός και έπειτα ο τόπος μου - την τελευταία δεκαετία μένουμε μονίμως με τη σύζυγό μου στον Άγιο Σύλλα. Aπολαμβάνω περισσότερο τους περιπάτους. Κατά μήκος των τειχών, στο παραλιακό μέτωπο, τη νέα «βιτρίνα» της πόλης, ή στην «κρυμμένη καρδιά» της, δηλαδή σε συνοικίες όπως η Αγία Τριάδα, με τα στενά δρομάκια και τα χαμηλά σπίτια με λουλούδια και λεμονιές στις αυλές τους. Εκεί ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει. Συχνά θα καταλήξω στα Λιοντάρια για μπουγάτσα (άλλος κεραυνοβόλος έρωτας), σε ένα από τα αγαπημένα μου εστιατόρια για γεύμα ή δείπνο ή για ποτό στο Veneto (Επιμενίδου 7), με την υπέροχη θέα στον Κούλε από τη βεράντα του. Αλλά πάνω απ’ όλα, Ηράκλειο για μένα είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο και οι θησαυροί των Μινωιτών. Τόσο σπουδαία εκθέματα δεν υπάρχουν σε άλλο μουσείο στον κόσμο. Ούτε στο Λούβρο ούτε στο Βρετανικό. Σχεδόν δακρύζω από συγκίνηση κάθε φορά που τα βλέπω. ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ

SOUL OF THE CITY

LOVE AT FIRST SIGHT

TASTY SECRETS

E F I PSILAKI

Charles Weber

Michalis Bakiris

Όταν φεύγω από το Ηράκλειο, νοσταλγώ τη ζεστασιά και τη ζωντάνια της πόλης όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα. Στα 42 μου την ξέρω πέτρα-πέτρα. Η ζωή εστιάζεται στη φημισμένη Αγορά: στις οδούς Δικαιοσύνης και 25ης Αυγούστου και στον πεζόδρομο της Δαιδάλου, που ξεκινάει από την πλατεία Ελευθερίας. Περνώντας από τα Λιοντάρια, κάνω στάση στον Κιρκόρ (Πλ. Ελ. Βενιζέλου 31-32) για μπουγάτσα με ιστορία 100 ετών. Αν ήμουν ξένος, πέρα από την οδό 1866, «το δρόμο των σουβενίρ», θα ήθελα να περπατήσω στον Λάκκο, την περιοχή όπου σου αποκαλύπτεται η πόλη όπως ήταν παλιά: γεμάτη δρομάκια και καφενέδες όπου ηλικιωμένοι και νέοι γίνονται ένα. Η βραδινή περατζάδα στην πλατεία Κοραή, μια ήσυχη ρακή στον Οντά ( Έλλης 25), οι τρούφες στο ζαχαροπλαστείο του Μπαρμπαρήγου (Λεωφόρος Δημοκρατίας 12), ένας περίπατος ή μια ποδηλατάδα στο λιθόστρωτο πάνω από τα ενετικά τείχη, φωτογράφιση της πόλης στον προμαχώνα Μαρτινέγκο. Αυτό είναι το δικό μου Ηράκλειο. Αλεξάνδρα Τζαβέλλα

camera on the move Christos Tsoublekas P h o t o g r a p h e r Whenever I leave Heraklion, I miss the warmth and vibrancy of the city where I was born and raised. At 42, I feel that I know every inch of the city. All the action is centered around the central market and pedestrianized Daidalou Street, which starts at Eleftherias Square and ends at the Lions Square. Whenever I take this route, I always make a stop at Kirkor (31-32 Lions Square) for their pastries, famous for almost 100 years. If I were a foreign visitor, apart from visiting 1866 Street (known to the locals as “souvenir street”), I would also take a walk around Lakko, an area which shows the city as it used to be: a place full of narrow streets and small cafés where the older generation and the youth hang out together. An evening stroll through Korai Square, a quiet raki at Onta (25 Ellis), truffles from the Troufes Barmparigou patisserie (12 Dimokratias Ave), a walk or a bike ride on the paved pathway atop the Venetian city walls, or just taking photos of the city from high up on the Martinengo Bastion: this is my Heraklion. Alexandra Tzavella

Έφη Ψιλάκη

A R C H A E O L O G I S T

- R E S E A R C H E R

I was born and raised on Eleftherias Square at a time when children still played outside. I was always impressed by the marks left on the city by each era, no matter how hard modern humans tried to erase them. It is these peculiar encounters between the ages that I love about Heraklion. For me, the city’s secret is in the Church of St Catherine of Sinai, home to the Museum of Christian Art. When you look at the masterpieces by Angelos Akotantos, Michail Damaskinos and others, you see the origins of the famed Cretan Renaissance, while the church itself is a dialog between civilizations. The rhythm of life beats in the center of the city. Personally, I like the bougatsa cream pies at Lions Square, the specialties at Peskesi Restaurant (6-8 Kapetan Charalampi) and the traditional cafés like Kagiabi (12 Monofatsiou). Mostly, though, you’ll find me in the outdoors or around the villages. As a researcher of Greek folklore, I am drawn to feast days. The devotion, the rituals, the legendary festivities: that is the best way to get to know a society. Olga CHarami

ΕΡΩΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΜΑΤΙΑ Charles Weber Ε λ βε τ ός

Sw i s s

φ ω τ ο γ ρ ά φ ο ς

P h o t o g r a p h e r

I first laid eyes on the city in December of 1976, and it was love at first sight. After that, Heraklion became first a summer destination and then, later, my home. For the past decade, my wife and I have been living in the village of Aghios Syllas, 15k south of the city. What I enjoy most are the walks, whether it’s a stroll along the city walls or a wander down on the seafront or through neighborhoods such as Aghia Triada, with its narrow alleys and low-rise houses with courtyards full of flowers and lemon trees. Very often, I end up at the Lions’ Fountain, where I indulge in a bougatsa (another case of instant love from my first visit) before going on for lunch or dinner at one of my favorite restaurants and, later on, for a drink at Veneto (7 Epimenidou), which offers an amazing view of the imposing Koules Fortress across the water. Last but not least, Heraklion for me is the Archaeological Museum, and those glorious treasures of the Minoans. You won’t find such incredible exhibits at any other museum in the world, not even the Louvre. Each time I see them, I am almost moved to tears. TaSsoula Eptakili

ΤΑ ΠΙΟ ΝΟΣΤΙΜΑ ΜΥΣΤΙΚΑ Μιχά λ η ς Μ π α κ ί ρ η ς C EO

m y g r e e k f r i e n d . g r

Ζω στο Ηράκλειο τα δύο τελευταία χρόνια και το απολαμβάνω: βρίσκεσαι γρήγορα παντού, δεν σου λείπει απολύτως τίποτα και οι άνθρωποι είναι γνήσιοι και ανοιχτοί. Το πιο καλά κρυμμένο μυστικό της πόλης είναι οι γεύσεις της. Παίρνεις μια πράσινη σαλάτα και έχει μέσα 40 βότανα ή ένα φιλέτο και είναι καπνισμένο με φασκόμηλο. Η κρητική γη κρύβει έναν πλούτο που οι ντόπιοι ξέρουν να αξιοποιούν. Πηγαίνω στο Peskesi (Καπετάν Χαραλάμπη 6-8) και στο Πράσσειν Άλογα (Κυδωνίας 21), και όταν θελήσω ψάρι, κάθομαι στις 7 Θάλασσες (Ν. Αλικαρνασσός). Όχι πως μπορώ να αντισταθώ στους φημισμένους γύρους! Και ως εργένης, τιμώ και τις πίτσες του Casa Streat (Καπαζουρνά 3 & Λεωφ. Καζαντζίδη). Για ποτό προτιμώ την Taratsa του ξενοδοχείου Astoria (Πλ. Ελευθερίας 11), το Παγοποιείο (Πλ. Αγίου Τίτου) και το BarRaki (Γραμβούσης 12) με τέλεια ρακόμελα. Σαν επισκέπτης δεν θα έχανα την περιήγηση στα χωριά του νομού, αρκεί να περιλαμβάνει φαγητό στην ταβέρνα της πλατείας. Όσο πιο απλό το μαγαζί τόσο καλύτερη η γεύση! Όλγα Χαραμή

C EO ,

m y g r e e k f r i e n d . g r

I’ve lived in Heraklion for the last two years and love it: within a few minutes, you can get wherever you want to go, and the city has everything you need. I also like the people – they’re genuine and open. The secret of the city is that it has many flavors, literally. You order a green salad and there’s likely to be 40 herbs hidden inside, or maybe there’s a pork filet in there, stuffed with smoked sage. The Cretan earth produces a wealth of riches which the locals really know how to exploit. Being single, I have the utmost respect for the pizzas from Casa Streat (3 Kapazourna & Kazantzidis). For drinks, I prefer Taratsa Astoria at the Astoria Hotel (11 Eleftherias Sq); Pagopoieio (Aghios Titos Sq), and BarRaki (12 Gramvousis), which serves perfect rakomelo (a drink of raki, honey and spices). As a visitor to the city, I would definitely not miss a wander around some of the smaller villages nearby – with, of course, a visit to the local taverna. The rule for that is: the simpler the establishment, the better the food! Olga CHarami

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

τα κρητικα προϊοντα ταξιδευουν

Οι δράσεις της Περιφέρειας Κρήτης για τη στήριξη, την προώθηση και την εξωστρέφεια των αγροτικών προϊόντων του νησιού. Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο νησί της Ελλάδας, ένα νησί στο κέντρο της ΝΑ Μεσογείου, στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης. Είναι το σταυροδρόμι των πολιτισμών, όπου πολλές μνήμες είναι ζωντανές και πάρα πολλά στοιχεία άλλων πολιτισμών είναι ακόμη μέρος της καθημερινότητας των Κρητικών. Ο πρωτογενής τομέας αποτελεί τη βάση της οικονομίας της Κρήτης, αλλά και την ιδιαίτερη ταυτότητα και την ιδιαιτερότητα του τόπου. Είναι μοχλός ανάπτυξης για πολλούς τομείς, οι οποίοι στηρίζονται στην οικονομία, στην πολιτιστική κληρονομιά, στην παράδοση, στη βιοποικιλότητα, και αποτελεί εν ολίγοις «ΤΗΝ ΚΙΒΩΤΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΗΣ». Είναι οι πυλώνες που μαζί με τον τουρισμό μπορούν να επαναπροσδιορίσουν την οικονομία και εν τέλει την ανάπτυξη του τόπου μας. Αντιλαμβανόμενοι τη σημασία του πρωτογενούς τομέα και τη σοβαρότητά του, στην Περιφέρεια Κρήτης εξ αρχής θέσαμε ανάμεσα στις προτεραιότητές μας την ανάπτυξη και την ενίσχυσή του, μέσα από μια σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών που περιλαμβάνονται σε έναν ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό με 270 και πλέον δράσεις, που στοχεύουν στην ενδυνάμωσή του, κάνοντάς τον πιο ανταγωνιστικό, αξιοποιώντας παράλληλα τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα και με βασικό παρονομαστή την ποιότητα και την εντοπιότητα των αγροτικών προϊόντων μας. O στόχος ήταν και είναι η δημιουργία αναπτυξιακών εργαλείων, τα οποία αφενός θα λειτουργήσουν για τη διασύνδεση των τομέων και αφετέρου θα αποτελέσουν κίνητρα για την προσέλκυση και την επιστροφή των νέων ανθρώπων στην ενδοχώρα. Mε γνώμονα τον Στρατηγικό Σχεδιασμό μας για τον Πρωτογενή Τομέα και τη Διαχείριση των Προϊόντων του, υλοποιούμε μια σειρά από δράσεις που προβλέπονται σε αυτόν, ενώ παράλληλα διεκδικούμε και συνεργαζόμαστε με τα αρμόδια Υπουργεία για τη διεκδίκηση πόρων. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήσαμε: l ΤΟ ΚΑΛΑΘΙ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ της Περιφέρειας Κρήτης, φωτίζοντας με τον τρόπο αυτό τις προτεραιότητές μας και ορίζοντάς τα ως τη βάση της Κρητικής Διατροφής, επαναπροσδιορίζοντας έτσι προσεγγίσεις, προτεραιότητες και στόχους.

l Ιδρύσαμε την ΑΓΡΟ-ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ. l Παράγουμε και τυποποιούμε κάτω από ένα κοινό όνομα «ΚΡΗΤΗ», κάτω από μια κοινή προσπάθεια. Το brand name «ΚΡΗΤΗ» αποτελεί το διαβατήριο και την ενιαία ταυτότητα, βάσει της οποίας τα προϊόντα μας υποστηρίζονται στις αγορές του εσωτερικού και του εξωτερικού. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία στοχεύουμε στην προώθηση και την προβολή του Κρητικού «καλαθιού», στη διασύνδεση της αγροτικής παραγωγής με τον τουρισμό, στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της αναγνωρισιμότητας των Κρητικών Προϊόντων και υπηρεσιών.

Δημιουργήσαμε και κατοχυρώσαμε τα περιφερειακά σήματα: Σήμα Ποιότητας Κρητικής Κουζίνας. Μέχρι σήμερα με το σήμα «ΚΡΗΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ» έχουν πιστοποιηθεί 24 επιχειρήσεις και ο στόχος του σήματος είναι, μέσα από τη συμμετοχή εστιατορίων από όλα τα σημεία του νησιού, να δημιουργηθούν σχέσεις εμπιστοσύνης με τους καταναλωτές, ώστε να συντελέσει στην προώθηση του νησιού ως γαστρονομικού προορισμού. Σήμα Επισκέψιμων Οινοποιείων. Στόχος του σήματος ποιότητας των «Επισκέψιμων Οινοποιείων» της Περιφέρειας Κρήτης είναι η δημιουργία ενός υψηλού κύρους και αξιοπιστίας Παγκρήτιου Σήματος Ποιότητας, που θα είναι πρακτικά εφαρμόσιμο, εναρμονισμένο στις σύγχρονες απαιτήσεις και αναγνωρίσιμο σε διεθνές επίπεδο, συμβάλλοντας στην προβολή και την προώθηση του κρητικού αμπελώνα και του οινοτουρισμού στο νησί. Σήμερα βρισκόμαστε στην ολοκλήρωση του προτύπου. Δημιουργήσαμε το σύστημα προδιαγραφών και πιστοποίησης για τη λειτουργία του «Κρητικού Μπακάλικου» με πιστοποιημένα προϊόντα εντός και εκτός της χώρας. Το πρότυπο του «Κρητικού Μπακάλικου» λειτουργεί ως αναπτυξιακό εργαλείο στήριξης και προώθησης των ποιοτικών και πιστοποιημένων προϊόντων της πρωτογενούς παραγωγής της Κρήτης. Το Κρητικό Μπακάλικο είναι το σπίτι που φιλοξενεί τα δικά μας προϊόντα. Στόχος είναι η προώθηση των ποιοτικών τοπικών προϊόντων στην αγορά, τόσο την ελληνική όσο και του εξωτερικού, μέσα από πιστοποιημένες, αναγνωρίσιμες δομές, με ισχυρή εμπορική ταυτότητα. Μέχρι σήμερα έχουν

80/81

82/83

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

πιστοποιηθεί τέσσερα Κρητικά Μπακάλικα στην Αθήνα και ένα στη Θεσσαλονίκη. l Επιδιώκουμε να ενισχύσουμε τον κατάλογο των ΠΟΠ - ΠΓΕ ΕΠΙΠ με περισσότερα προϊόντα της Περιφέρειας Κρήτης. Στην προσπάθεια αυτή εντάσσεται και η συμμετοχή μας, ως μοναδικής Ελληνικής Περιφέρειας, στο Πανευρωπαϊκό δίκτυο AREPO, που στόχο έχει την προώθηση των ΠΟΠ, ΠΓΕ, ΕΠΙΠ και Ορεινών προϊόντων, καθώς και στο Δίκτυο EUROMONTAGNA, ένα Ευρωπαϊκό πολυτομεακό δίκτυο το οποίο εξειδικεύεται στη συνεργασία και την ανάπτυξη των ορεινών περιοχών. l Προωθούμε το θεσμό της οικοτεχνίας, δηλαδή της δυνατότητας παραγωγής και διάθεσης προϊόντων οικοτεχνίας από μικρούς παραγωγούς που δίνεται μέσα από την από 17 Νοεμβρίου 2015/ Αρ. Φύλλου 2468, Υπουργική Απόφαση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Μάλιστα, στη διαμόρφωση των προδιαγραφών της ΚΥΑ συνέβαλε καθοριστικά η Περιφέρεια Κρήτης με πρόταση που κατέθεσε προς το αρμόδιο Υπουργείο προκειμένου να εφαρμοστεί ο θεσμός της οικοτεχνίας στην Ελλάδα. Στην Περιφέρεια Κρήτης πιστεύουμε ότι πρόκειται για το βασικότερο αναπτυξιακό «εργαλείο» για την ενδοχώρα, μια και δίνει τη δυνατότητα σε χιλιάδες μικρούς παραγωγούς πανελλαδικά να διαθέτουν νόμιμα απευθείας τα προϊόντα τους στους καταναλωτές μέσα από καταστήματα λιανικής, λαϊκές αγορές, αγορές παραγωγών αλλά και από το χώρο ιδιοπαραγωγής τους, τηρώντας τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων, χωρίς μεσάζοντες, ενώ παράλληλα ενισχύονται και στηρίζονται η παράδοση, η γαστρονομία, ο τουρισμός αλλά και ο πολιτισμός. Πρότασή μας προς το αρμόδιο Υπουργείο όσον αφορά τις αγορές παραγωγών, είναι να αποτελέσουν το χώρο που θα φιλοξενήσει τους οικοτέχνες και, εφόσον αυτές διαμορφωθούν κατάλληλα, να αποτελέσουν το βασικό σημείο διασύνδεσης της ενδοχώρας με τον τουρισμό. Φιλοδοξούμε δηλαδή οι αγορές παραγωγών να είναι μόνιμοι, στεγασμένοι και επισκέψιμοι χώροι που θα δίνουν τη δυνατότητα αφενός στους οικοτέχνες να διαθέτουν τα προϊόντα τους και αφετέρου στους ξένους επισκέπτες να αγοράζουν εγγυημένα τα παραδοσιακά προϊόντα της Κρήτης απευθείας από τους παραγωγούς μας. Ευνόητα είναι λοιπόν τα οφέλη που προκύπτουν για την ανάπτυξη της ενδοχώρας, αλλά και της οικονομίας ευρύτερα. Στην πράξη, η Περιφέρεια Κρήτης αποδεικνύει ότι μέσα από τον στρατηγικό της σχεδιασμό μπορεί και διεκδικεί από την Πολιτεία και

σε θεσμικό επίπεδο, προς όφελος των παραγωγών και των καταναλωτών. Είναι καθήκον μας και το πράττουμε στο ακέραιο. Στρατηγικός στόχος της Περιφέρειας είναι η εξωστρέφεια της οικονομίας της Κρήτης και η αύξηση των ποσοστών που κατέχουν τα κρητικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές, αλλά και το «άνοιγμα» νέων αγορών. Αυτό το επιχειρούμε με τη διοργάνωση Β2Β συναντήσεων μεταξύ επιχειρηματιών, ντόπιων και ξένων, καθώς και επιχειρηματικών αποστολών, με τη συμμετοχή μας σε διεθνή FORUM για άντληση τεχνογνωσίας και μεταφοράς της στις τοπικές κοινωνίες, στους παραγωγούς και στους μεταποιητές. Αλλά και με τη συστηματική συμμετοχή μας σε στοχευμένες εκθέσεις εκτός και εντός της χώρας. Εκθέσεις που επιλέγονται πάντα με κριτήριο τη δυναμική των αγορών, μέσα από τις οποίες προβάλλουμε και προωθούμε τα τοπικά μας προϊόντα και την Κρητική Διατροφή. Όλα τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα σήμερα πολλά από τα ποιοτικά προϊόντα του νησιού να βρίσκονται στα ράφια μεγάλων αλυσίδων Σούπερ Μάρκετ σε όλο τον κόσμο. Ενδεικτικά μπορεί να αναφερθεί ότι το ελαιόλαδο γνωστής Κρητικής Εταιρείας βρίσκεται σε 850 σημεία πώλησης της Ρωσίας, όπως επίσης και το Κρητικό Μέλι, κατόπιν συμφωνιών οι οποίες υπογράφηκαν σε επιχειρηματικές αποστολές που διοργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης. Τέλος, σας προτείνουμε να επισκεφτείτε την Κρήτη, να γνωρίσετε τον πολιτισμό μας, να αναζητήσετε την επαφή με τους ανθρώπους της, τα προϊόντα της, την ενδοχώρα της, ακόμα δε σας προτρέπουμε να αναζητήσετε τα ποιοτικά προϊόντα μας και να γευτείτε γνήσιες Κρητικές γεύσεις, φτιαγμένες με πρώτες ύλες, πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η διάσημη, για όσους γνωρίζουν, Κρητική διατροφή. Κεντρική επιλογή της Περιφέρειας Κρήτης αποτελεί πάντα η σύνδεση του πρωτογενούς τομέα με τον τουρισμό, τον πολιτισμό αλλά και το περιβάλλον. Θεωρώντας ότι, εκτός από τα εύλογα οικονομικά αποτελέσματα, τα οφέλη που θα προκύψουν έχουν να κάνουν με την ενδυνάμωση της ταυτότητας της Κρήτης, μια ταυτότητα που διαχρονικά στηρίζεται στην αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή, στις διαδικασίες που χρησιμοποιούνται στον τρόπο ζωής, διαβίωσης και συμπεριφοράς, που σηματοδοτούν για τους Κρητικούς αυτόν δηλαδή τον πολιτισμό που προτείνουν. Θεανώ Βρέντζου-Σκορδαλάκη Αντιπεριφερειάρχης Κρήτης - Πρωτογενούς Τομέα

the port

Η πύλη της Κρήτης

Από τη μινωική εποχή έως τις μέρες μας, το λιμάνι του Ηρακλείου συνδέει την πόλη με τη θάλασσα και τη Μεγαλόνησο με τον κόσμο.

Gateway to Crete From Minoan times to the present day, the port of Heraklion has connected the city to the sea and the island to the world. Της Όλγας Χαραμή / By Olga CHarami

84/85

Ο Κούλες και το ενετικό λιμάνι, όπου δένουν καΐκια και σκάφη. The Koules Fortress and the Venetian Harbor, where the smaller boats dock.

the port

Αν υπάρχει ένα κλισέ για την πόλη του Ηρακλείου, αυτό είναι ότι έχει γυρισμένη την πλάτη στη θάλασσα. Λες και οι Ηρακλειώτες αδιαφορούν για το Κρητικό πέλαγος που ανοίγεται μπροστά τούς. Λες και έχει περάσει με κάποιον τρόπο στο DNA τους ο φόβος των επιθέσεων από την εποχή των Σαρακηνών πειρατών, όταν ο προσανατολισμός της πόλης ήταν νότιος για λόγους προστασίας. Και όμως, τα δεδομένα αλλάζουν. Οι αναπλάσεις που έγιναν την τελευταία δεκαετία στο παραλιακό μέτωπο κάνουν τους Ηρακλειώτες να βγαίνουν πότε πότε από το κέντρο και να κατευθύνονται στην παραλία. Μαγαζιά άνοιξαν, πεζόδρομοι φτιάχτηκαν, κτίρια που έκοβαν την πρόσβαση γκρεμίστηκαν, ενώ αναμένεται και πρόταση του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης για τη διαμόρφωση παραλίας έπειτα από αίτημα-μελέτη του δήμου. Αυτό κι αν θα είναι ωραία έκπληξη! Η αγαπημένη βόλτα των Ηρακλειωτών γίνεται στο ενετικό λιμάνι και στον Κούλε την ώρα της δύσης. Είναι μια συνήθεια που κρατάει πολλά χρόνια και δεν σχετίζεται με τις αναπλάσεις. Και είναι αλήθεια πως το «κορδόνι» ή «by-pass», όπως ονομάζουν οι ντόπιοι τον λιμενοβραχίονα μήκους 2,4 χλμ., προσφέρει έναν απολαυστικό απογευματινό περίπατο: γύρω σου μόνο νερό και απέναντι το παλιό και το νέο λιμάνι. Ονόματα άλλαξε πολλά: Χάνδακας. Κάντια. Ηράκλειο. Όπως και ιδιότητες. Άσημο αρχαίο ψαροχώρι, ονομαστό ορμητήριο των Σαρακηνών πειρατών, ξακουστό εμπορικό λιμάνι των Ενετών... Από εδώ κοντά -στην Άμνισο τοποθετείται το λιμάνι τους- εισήγαν και εξήγαν εμπορεύματα οι Μινωίτες, οι πειρατές διακινούσαν τους σκλάβους και οι Ενετοί προμήθευαν τον κόσμο με κρασί, λάδι, σταφίδες, αλάτι. Σήμερα είναι η τουριστική και εμπορική πύλη της Κρήτης. Κάθε χρόνο αποβιβάζονται 2 εκατομμύρια επιβάτες με προορισμό όχι μόνο το νομό Ηρακλείου, αλλά και τους νομούς Λασιθίου και Ρεθύμνου. Και όλοι οι ντόπιοι βέβαια, γιατί οι Κρητικοί, όπως είναι γνωστό, ταξιδεύουν μόνο με το βαπόρι. Επισήμως το παραλιακό μέτωπο ξεκινά από το Παγκρήτιο Στάδιο στα δυτικά και φτάνει έως το αεροδρόμιο «Νίκος Καζαντζάκης» στα ανατολικά, στη Νέα Αλικαρνασσό. Kατά μήκος του βρίσκονται οι λεωφόροι Σοφοκλή Βενιζέλου και Νεάρχου. Αν παρκάρεις από την πλευρά της θάλασσας, σε γράφει το Λιμενικό. Αν παρκάρεις από τη μεριά της πόλης, η δημοτική αστυνομία. Την κλήση, όπως και να έχει, δύσκολα τη γλιτώνεις. Η βασική ανάπλαση αφορά το κομμάτι από το Παγκρήτιο, απέναντι από τα ρημαγμένα ταμπακαριά, έως τον προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα. Ένας φαρδύς πεζόδρομος με ποδηλατόδρομο, μήκους 1,5 χλμ., που προσφέρεται για περίπατο δίπλα στη θάλασσα. Μετά το τέλος του περπατάς αναγκαστικά δίπλα στο δρόμο. Περνάς τους... δεινόσαυρους του καταπληκτικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, στην περιοχή Καράβο-

86/87

The old cliche about the city of Heraklion was that it had its back turned to the sea. Indeed, it often seemed that its inhabitants were oblivious or indifferent to the Sea of Crete stretching out before them. Perhaps dark memories of raids by Saracen pirates had somehow been stored in their DNA, from a time when the city “faced” southward for reasons of defense and survival. However, things now appear to be changing, as the development of the waterfront over the past decade is gradually enticing the city’s inhabitants away from the city center to the seafront. The revamp has brought new shops and pedestrian strips. Buildings that obstructed waterfront access have been demolished, and a proposal for the creation of a beach is now being drawn up by the scientists at the Foundation for Research and Technology, an affiliate of the University of Crete, following a request and a study by the municipality. This would indeed be wonderful! One of the favorite walks for locals is to the old Venetian Harbor and the Koules Fortress at sunset. They have been doing this for many years and it has nothing to do with the redevelopment. And it is true that Bypass Avenue, as locals jokingly refer to the 2.4-kilometer breakwater (on account of the number of heart patients taking their constitutional), is ideal for a pleasant evening stroll, sur-

rounded by water and with views of both the old and new port. The city has had several names, including Chandakas and Candia, as well as different roles; an insignificant fishing village, a notorious haven for Saracen pirates, a famous Venetian commercial port. From here, the Minoans imported and exported merchandise through their nearby port of Amnisos, pirates traded their slaves and Venetians sent wine, oil, currants and salt to the world. Today, it is the gateway of Crete. Each year, 2 million passengers disembark, heading for destinations not only in the prefecture of Heraklion but also locations in Lasithi and Rethymno – many, of course, are island residents, for it is known that Cretans generally prefer traveling by sea. Officially, the waterfront begins at the Pankritio Stadium to the west and extends as far as the airport to the east, near the district of Nea Alikarnassos. Two avenues, Sofokli Venizelou and Nearchou, run parallel to the coast. If you park on the side next to the sea on either of these, you will get a ticket from the port police. If you park on the city side, your ticket will be courtesy of the municipal police. Either way, you will almost certainly get a ticket. The main focus of the redevelopment is the stretch from the Pankritio, opposite the ruins of the old tannery workshops,

1. Καΐκια και τμήμα των ενετικών νεωρίων κατά μήκος της παραλιακής λεωφόρου. Fishing boats and a section of the Venetian shipyards along the coastal road. 2. Τμήμα του αναπλασμένου παραλιακού μετώπου. A section of the newly revamped beachfront. 3, 4. Εντός του φρουρίου του Κούλε. Inside the Koules Fortress.

the port

λα, τον κόλπο του Δερματά, όπου αναμένεται να κατασκευαστεί η νέα μαρίνα, και φτάνεις στον μικρό πεζόδρομο κάτω από την περιοχή Βαρελάδικα, όπου λειτουργούν και εστιατόρια. Μην αναζητήσεις τα εργαστήρια που κατασκεύαζαν τα βαρέλια, έχουν εκλείψει. Ψάξε όμως τον όμορφο αναστηλωμένο ναό των Αγίων Πέτρου και Παύλου και το Ιστορικό Μουσείο, άλλο ένα διαμάντι της πόλης. Λίγο πιο κάτω, απέναντι από το ενετικό λιμάνι, βρίσκονται τα περίφημα ενετικά νεώρια: 19 ταρσανάδες, κατασκευασμένοι από τους Ενετούς από τον 14ο αιώνα για τις γαλέρες τους, ήταν μοιρασμένοι σε τρία συγκροτήματα. Τέσσερις θόλοι έχουν απομείνει στην αρχή της οδού 25ης Αυγούστου, στους οποίους δεν θα μπορέσεις να μπεις λόγω υποστυλωμάτων, και μία στοά πιο ανατολικά, όπου εκτίθενται φωτογραφίες από τα γυρίσματα της ταινίας για τη ζωή του Ελ Γκρέκο, που έγιναν στο Ηράκλειο. Όπως και να έχει, είναι μια υπέροχη πινελιά στον κατά τα άλλα πολύβουο δρόμο. Από το ενετικό λιμάνι μπορείς να περπατήσεις παραλιακώς έως το λιμεναρχείο και την προβλήτα του Μικρού Κούλε, του άλλου θαλασσινού κάστρου, που έχει όμως κατεδαφιστεί. Και εδώ κάπου ολοκληρώνεται η δική σου περιήγηση και ξεκινούν οι προβλήτες του νέου λιμανιού, επιβατικού και εμπορικού. Το μόνο που αξίζει να ξετρυπώσεις είναι ένα ταβερνάκι παλαιάς κοπής με ολόφρεσκο ψάρι ανάμεσα στα παλιά ψυγεία, στέκι των ψαράδων εδώ και χρόνια. Έτσι κι αλλιώς, το ενετικό λιμανάκι είναι το ομορφότερο σημείο. Εκεί λαμποκοπά νύχτα μέρα ο Κούλες. Το θαλασσινό καστράκι χτίστηκε από τους Ενετούς τον 16ο αιώνα, στο πλαίσιο της ισχυρότατης οχύρωσης της πόλης. Τότε βέβαια ονομαζόταν Rocca el Mare. Το «Κούλες» το πήρε στην τουρκοκρατία, για να του μείνει για πάντα. Καλοδιατηρημένο, με τις πολεμίστρες, τις στοές και τον φτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου εντοιχισμένο σε μαρμάρινες πλάκες, είναι από τα πιο δημοφιλή αξιοθέατα της πόλης. Και, ευτυχώς, από αυτό το καλοκαίρι θα ανοίγει πάλι τις νύχτες για πολιτιστικές εκδηλώσεις. Στο ενετικό λιμάνι θα βρεις επίσης μαγαζιά, τουρίστες να βουτούν από τα βραχάκια, ποδηλάτες, ζευγαράκια, ερασιτέχνες ψαράδες με τα καλάμια τους (220 μέλη αριθμεί ο σύλλογός τους!) και τους επαγγελματίες ψαράδες βέβαια, που δένουν εδώ τα καΐκια τους. «Γύρω στους 300 επαγγελματίες είμαστε, αλλά υπάρχουν και πάρα πολλοί ερασιτέχνες, είναι αγαπημένο σπορ των Ηρακλειωτών το ψάρεμα. Γενικά, πάντως, υπάρχουν μικρά σκάφη για δίχτυα και παραγάδια», μου λέει ο κ. Αντώνης Κανέλλος, ο μοναδικός ψαράς με μηχανότρατα, που διατηρεί και τρία ιχθυοπωλεία. Το Κρητικό πέλαγος όπου ψαρεύουν δίνει ψάρια εκλεκτά, όπως μπαρμπούνια και κουτσομούρες, μα τι να το κάνεις; Ως γνωστόν, οι Κρητικοί, και δη οι Ηρακλειώτες, μπορεί να... ξεκληρίζουν κοπάδια αμνοεριφίων, το ψάρι όμως δεν το πολυτρώνε!

88/89

1. Ποπ κορν, καλαμπόκι ή φρέσκος χυμός συνοδεύουν τη βόλτα στον λιμενοβραχίονα. / Popcorn, corn on the cob, or fresh juice to take along on the walk around the port. 2. Το νέο σιντριβάνι στην περιοχή του Καράβολα λέγεται ότι είναι το μεγαλύτερο των Βαλκανίων. The new fountain in the area of Karavolas is said to be the largest in the Balkans. 3. Τμήμα από τα ενετικά νεώρια. A section of the Venetian boatyards. 4. Άφιξη στο λιμάνι του Ηρακλείου στις 6.30 το πρωί. Early morning arrival at the port of Heraklion.

to the bastion of St Andrew. The wide walkway, with its bicycle lane, is great for a seaside stroll, even if you cannot avoid walking by the road when it ends. Along the way, ypu will pass the dinosaurs of the amazing National History Museum in the Karavolas district, and the Bay of Dermatas, where the new marina is expected to be built, before reaching the small pedestrian street below the Vareladika neighborhood, where there is an ample choice of restaurants. Don’t waste your time looking for the old barrel-making workshops that gave the area its name; they are long gone. But do make an effort to locate the attractive, restored Church of Saints Peter and Paul, as well as the Historical Museum, another of the city’s gems. A little further along, opposite the Venetian harbor, are the celebrated Venetian arsenals: 19 boatyards built by the Venetians for the repair, maintenance and construction of their galleys. Dating back to the 14th century, the yards were divided into three main facilities. Four domes have survived at the beginning of Eikostis

Pemptis Avgoustou Street (although visitors can’t enter on account of ongoing restoration work) along with a stoa to the east which houses a display of photos from the making of the 2007 movie El Greco, featuring the Heraklion locations used. The arsenals offer a welcome respite from the usually very busy road. From the Venetian Harbor you can walk along the coast as far as the Port Police headquarters and the jetty where the Little Koules fort stood before it was demolished in 1936. This is where your walk ends and the piers of the new passenger and commercial port begin. It may be worth searching for the old-style fish taverna that has been a favorite haunt of fishermen for many years. But there is no doubt that the most attractive spot is the small Venetian Harbor, dominated by the Koules Fortress. It was built by the Venetians in the 16th century as part of the city’s formidable fortifications. They called it the Rocca al Mare but it became known as the Koules, a corruption of the Turkish Su Kulesi (“water tower”),

during Ottoman rule and the name has stuck. Well preserved, with battlements, stoas and marble reliefs depicting the winged lion of Saint Mark embedded in the outer walls, it is justifiably one of the city’s most popular attractions. And fortunately, this summer it will again be opening its gates in the evening for cultural events. In the Venetian Harbor you will find shops, swimmers, cyclists, couples, amateur anglers (their association numbers 220 members) and professional fishermen who moor their boats here. “About 300 of us are professionals, but there are also many amateurs; fishing is the favorite sport of the locals. Generally speaking, we have small boats, for both nets and longline fishing,” says Antonis Kanellos, the only fisherman in the city with a trawler, who runs three fishmongers. Strangely, even though the Sea of Crete offers quality fish such as striped red mullet and white grouper, Cretans - and the inhabitants of Heraklion in particular - don’t have much of an appetite for it! On the contrary, they are capable of consuming entire flocks of sheep and goat...

culture

90/91

Μουσεία επόμενης γενιάς

Κιβωτοί γνώσης για την ιστορία, τον πολιτισμό και την παράδοση της Kρήτης, τα μουσεία του Ηρακλείου υιοθετούν τη νέα τεχνολογία και προσφέρουν μοναδικές διαδραστικές εμπειρίες.

Next Generation Museums The museums of Heraklion are veritable treasure chests of knowledge about the history, culture and traditions of Crete. What’s more, they have adopted new technologies to provide unique interactive experiences. της αλεξανδρασ τζαβελλα / By alexandra tzavella

1. Ρυτό σε σχήμα ταυροκεφαλής, υπέροχο δείγμα της μινωικής λιθοτεχνίας. Bull’s-head rhyton, a superb example of Minoan stone carving. 2. Ειδώλια ερωτιδέων από τη Γόρτυνα (3ος-2ος αι. π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) Eros figurines from Gortyn (3rd-2nd century BC, The Archaeological Museum of Heraklion).

culture

92/93

1. Η αίθουσα με τις τοιχογραφίες. Δεξιά, στο κέντρο, διακρίνεται ο περίφημος «Πρίγκιπας των Κρίνων». The Fresco Gallery: visible at center right is the famous Prince of the Lilies. 2. Συστήματα υψηλής τεχνολογίας, οθόνες αφής και ψηφιακές εγκαταστάσεις κάνουν την ξενάγηση βιωματική. / Interactive, high-tech systems, including touch screens and digital installations, make the tour experiential.

Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου

The Archaeological Museum of heraklion

5.500 χρόνια ιστορίας ζωντανεύουν

5,500 years of history brought to life

Θησαυροί της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως ο ενεπίγραφος Δίσκος της Φαιστού, οι θεές των όφεων από το ανάκτορο της Κνωσού, το χρυσό κόσμημα με τις μέλισσες από τα Μάλια, οι τοιχογραφίες των ταυροκαθαψίων και τα πολύχρωμα καμαραϊκά αγγεία, αναδεικνύονται με τον καλύτερο τρόπο στο ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, που συνδυάζει τη σύγχρονη αισθητική με τη βιωματική προσέγγιση. Διασχίζοντας τη σκιερή αυλή με τις χαρουπιές, όπου βρίσκονται κατάλοιπα του ενετικού μοναστηριού του Αγίου Φραγκίσκου, τίποτα δεν προδίδει τις high-tech εκπλήξεις που σας περιμένουν ήδη από τον προθάλαμο. Σε βιντεοπροβολές παρακολουθείτε αρχαία εκθέματα να «ζωντανεύουν» με animation, ενώ ψηφιακές εγκαταστάσεις με αφήγηση και διάδραση υποστηρίζουν με ενημερωτικό υλικό τις συλλογές. Η περιήγηση σε 5.500 χρόνια ιστορίας, από τους νεολιθικούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους, ξεκινά από τις δώδεκα αίθουσες του ισογείου που είναι αφιερωμένες στον μινωικό πολιτισμό. Συνεχίζεται στον όροφο, στην αίθουσα με τις τοιχογραφίες, όπου ο «Πρίγκιπας των Κρίνων» συναγωνίζεται σε ομορφιά την «Παριζιάνα», και στις υπόλοιπες αίθουσες, όπου παρουσιάζονται οι ιστορικοί χρόνοι. Επιστροφή στο ισόγειο, όπου εκτίθεται μια σειρά αρχαϊκών γλυπτών, από τα παλαιότερα στον ελλαδικό χώρο. Αφού χορτάσετε γνώση, απολαύστε έναν φρουτοχυμό στο όμορφο καφέ - και αν ήρθατε με γκρουπ, μετρηθείτε! Ενδέχεται κάποιος να ξεχάστηκε σε μία από τις 11 multimedia γωνιές. Ίσως ψάχνει στην οθόνη αφής ποια διατροφή ακολουθούσαν στη μινωική Κρήτη, ίσως τον συνεπήρε το παιχνίδι στο βεστιάριο, όπου επιλέγεις, με κινήσεις στον αέρα, τα εκθέματα του μουσείου που πέφτουν από τον «ουρανό» μιας ψηφιακής οθόνης.

Treasures of world cultural heritage, including the Phaistos Disk, the Snake Goddess figurines and the world-famous bull-leaping frescoes from the Palace of Knossos, the gold “bee” jewellery from Malia, and the colorful Kamares pottery, are all beautifully presented in the newly renovated Archaeological Museum of Heraklion, which combines modern aesthetics with an equally modern experiential approach for the visitor. As you cross the courtyard shaded with oak trees and take in the remains of the Venetian Monastery of St Francis that stood on the site of the museum, there is no hint of the high-tech surprises waiting in the foyer ahead. However, once you step inside, animated video projections help ancient exhibits to “come alive”, while digital facilities offering on-the-spot narration and interactive features support the traditional informative descriptions given of the objects included in the collections. The tour through history begins in the dozen rooms located on the ground floor dedicated to Neolithic Crete and the Minoan civilization, and continues onto the first floor in the room that features the Knossos frescos. Here, The Prince of the Lilies competes in the beauty stakes with La Parisienne, also known as The Minoan Lady. There are further historical periods presented on this floor as well. Returning downstairs, you can conclude your tour at the display of archaic sculptures, which includes some of the oldest in existence in Greece. After filling your cultural cup, enjoy a refreshment at the beautiful café. If you’ve come with a group, this is probably a good time to take a head count! After all, it wouldn’t be the first time somebody was left behind in one of the 11 multimedia corners, perhaps using the touch screens to find out more about the daily diet of the Minoans, or even captivated by the digital game in the cloakroom, where you can “grab” at virtual exhibit items.

πληροφοριες Ξανθουλίδου και Χατζιδάκη Ανοιχτά: 08.00-20.00 (1 Απριλίου-31 Οκτωβρίου) Τηλ. (+30) 2810-279.000

INFO Xanthoulidou & Hadjidaki Open: 08.00- 20.00 (April 1 – October 31), Tel. (+30) 2810.279.000

culture

94/95

Στην πλατεία του χωριού Μυρτιά βρίσκεται το διώροφο ανακαινισμένο μουσείο που τιμά τον μεγάλο Έλληνα λογοτέχνη. The renovated two-story museum that commemorates the great Greek writer is on the central square of Myrtia.

1. Εσωτερικό κρητικού καμαρόσπιτου. Interior of a traditional Cretan house. 2. Κορυφαίο έκθεμα του μουσείου η «Βάπτιση του Χριστού» του Ελ Γκρέκο. / The museum’s crowning exhibit: Baptism of Christ by El Greco. 3. Θησαυροί 17 αιώνων στεγάζονται στο διατηρητέο νεοκλασικό. / Treasures spanning 17 centuries are housed in the listed neoclassical building. 3

Ιστορικό Μουσείο Κρήτης

The Historical Museum of Crete

Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη

The Nikos Kazantzakis Museum

γνωριμια με τον El Greco

meet El Greco

Βίος και πολιτεία ενός διεθνουσ λογοτεχνη

The life and times of an eminent Greek

Στη γενέτειρα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco), το Ηράκλειο, έχετε την ευκαιρία όχι μόνο να δείτε από κοντά δύο σημαντικά έργα του ζωγράφου που φιλοξενούνται στο Ιστορικό Μουσείο, την «Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά» (1570) και τη «Βάπτιση του Χριστού» (1569), αλλά και να εστιάσετε σε λεπτομέρειές τους μέσα από οθόνες αφής. Το μουσείο, που στεγάζεται σε ένα αρχοντικό του 1903, προσφέρει διαδραστικές ξεναγήσεις και multimedia εγκαταστάσεις για τις μεγάλες ιστορικές φάσεις της Κρήτης από την πρώιμη βυζαντινή περίοδο μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η μακέτα 15 τ.μ., η οποία αναπαριστά υπό κλίμακα 1:500 τον Χάνδακα, όπως ονομαζόταν η πόλη λίγο πριν από την οθωμανική επίθεση (17ος αιώνας). Επισκεφτείτε τη σκοτεινή επιβλητική αίθουσα που είναι αφιερωμένη στη χριστιανική θρησκευτική τέχνη, ενώ, αν σας γοητεύουν οι λεπτομέρειες, αναζητήστε τα αντικείμενα που άλλαξαν χρήση μέσα στο χρόνο, όπως είναι η ψευδοσαρκοφάγος των Χριστιανών που μετατράπηκε σε βρύση από τους Οθωμανούς, καθώς και το κράνος του Βρετανού στρατιώτη που οι ντόπιοι μετέτρεψαν σε καμπάνα ή τα πτερύγια βόμβας που έγιναν γλάστρα. Τέλος, αφιερώστε λίγο χρόνο για να περιηγηθείτε μέσα από τις ενδιαφέρουσες εφαρμογές, που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για το μουσείο, σε εγκαταλελειμμένα ή απρόσιτα μνημεία της πόλης του ενετικού Ηρακλείου του 16ου αιώνα, όπως είναι οι Καμάρες και η Πύλη Βολτόνε. Ολοκληρώστε την περιήγησή σας στον κήπο, απολαμβάνοντας μια σπιτική λεμονάδα με θέα στη θάλασσα.

Heraklion was the birthplace of Domenikos Theotokopoulos, better known as El Greco, and here at the Historical Museum of Crete you can see two of the artist’s most important works– the View of Mount Sinai and the Monastery (1570) and the Baptism of Christ (1569) – up close, and even “zoom in” on the finer details of these two masterpieces, thanks to hi-tech touch screens at hand. The museum is housed in a mansion built in 1903 and covers the history of Crete from the early Byzantine period right up to the World War II, providing visitors with interactive tours and multimedia facilities. Of particular interest is an impressive 15m2 model – made on a scale of 1:500 – of the city of Heraklion, then called Chandakas, as it was just before the Ottomans attacked in the 17th century. The dark, imposing hall devoted to Christian religious art is also a must-see, but if it is the more mundane that enchants you, be sure to check out the various objects which have seen their uses change over time, such as marble coffins made by the Christians which were turned into sinks by the Ottomans, the helmet of a British soldier which locals turned into a bell, or the bomb fins which were made into plant pots. Finally, save a little time to browse through one of the applications designed especially for the museum, an app that transports you to lost or inaccessible monuments, such as the Arches or The Voltone Gate, from the city’s 16th century Venetian past. When you’re done, finish off your visit in the garden, sipping homemade lemonade while enjoying the sea views.

Το χωριό Μυρτιά, που παλιά ονομαζόταν Βαρβάροι, απέχει 15 χλμ. από το Ηράκλειο και είναι «το χώμα όπου πιάστηκαν και θάφτηκαν» οι πρόγονοι του Νίκου Καζαντζάκη, όπως γράφει ο ίδιος στην «Αναφορά στον Γκρέκο». Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι στην κεντρική πλατεία του ιδρύθηκε από τον σκηνογράφο Γιώργο Ανεμογιάννη, συγγενή της οικογένειας Καζαντζάκη, το μουσείο, υποψήφιο μάλιστα για την ύψιστη ετήσια διάκριση «Ευρωπαϊκό Μουσείο της Χρονιάς» το 2012. Κατά την ανακαίνιση του διώροφου κτιρίου το 2009, το μουσείο εκσυγχρόνισε τις μεθόδους ξενάγησής του αξιοποιώντας τα ψηφιακά μέσα, για να δημιουργήσει έναν ολοζώντανο χώρο όπου μπορείτε να ανοίγετε ακόμα και τα συρτάρια των επίπλων, να περιηγηθείτε στο έργο του συγγραφέα μέσα από οθόνες αφής, να δείτε από κοντά το τραπέζι όπου έγραψε τα περισσότερα μυθιστορήματά του, αλλά και την πίπα, τα γυαλιά του, το χειρόγραφο της «Ασκητικής» και ακόμη 50.000 αντικείμενα που περιλαμβάνονται στις δέκα συλλογές που φιλοξενούνται εδώ. Ξεχωρίζουν η αίθουσα που είναι αφιερωμένη στην «Οδύσσεια» και εκείνη στα Ταξίδια, με τις βαλίτσες που αιωρούνται συμβολίζοντας τις περιηγήσεις του Καζαντζάκη. Πριν φύγετε, αξίζει να κάνετε μια στάση στο πωλητήριο αλλά και στο καφέ, που βγάζει τραπεζάκια στην πλατεία.

The village of Myrtia, once known as Varvaroi, lies 15 kilometers outside Heraklion; it is “the soil where they (the ancestors of Nikos Kazantzakis) were caught and buried,” as the famous writer, poet and philosopher put it in his novel Report to El Greco. It is no coincidence, then, that the museum created in his honor by set designer Giorgos Anemogiannis – a relative of the Kazantzakis family – and nominated for the European Museum of the Year award in 2012, is located on the village’s main square. During the renovation of the two-story building in 2009, the museum took the opportunity to modernize its tour methods, leveraging digital media to create a “living, breathing” space where you can open the drawers of the furniture, browse through the author’s work via touch screens and take an up-close look at the table where he sat and wrote most of his novels. You can also see his pipe, his glasses, the handwritten manuscripts for his work The Saviors of God and 50,000 other objects included in the 10 collections hosted here. The room dedicated to Katzantzakis’ epic poem The Odyssey stands out, as does the space with the suspended suitcases that symbolize all the voyages that Kazantzakis undertook. Before leaving, a stop at the gift shop is well worth it, as is a drink at the museum café with its tables on the central square.

πληροφοριες Σοφοκλή Βενιζέλου 27 και Λυσιμάχου Καλοκαιρινού 7 Ανοιχτά: 09.00-17.00 (Απρίλιος-Οκτώβριος, Κυριακή και αργίες κλειστά), Τηλ. 2810-283.219, 2810-288.708 www.historical-museum.gr

INFO 27 Sofoklis Venizelou & 7 Lisimachou Kalokairinou Open: 09.00-17.00 (April-October, closed on Sundays & national holidays), Tel. (+30) 2810.283.219, (+30) 2810.288.708 www.historical-museum.gr

πληροφοριες Μυρτιά, πρόσβαση με λεωφορείο ΚΤΕΛ που αναχωρεί από το λιμάνι του Ηρακλείου, τηλ. (+30) 2810-245.020, (+30) 2810-245.019 Ανοιχτά: Δευτέρα-Κυριακή 09.00-17.00 (Απρίλιος-Οκτώβριος) Αργίες κλειστά. Τηλ. (+30) 2810-741.689 www.kazantzaki.gr

INFO Myrtia, accessible by KTEL bus which departs from the Port of Heraklion. Tel. (+30) 2810-245.020, (+30) 2810245.019. Open: Monday-Sunday 09.00-17.00 (April-October). Closed on national holidays. Tel. (+30) 2810.741.689, www.kazantzaki.gr

culture

96/97

1. Δεν βρίσκεστε σε εκκλησία, αλλά σε ένα σύγχρονο, ψηφιακό μουσείο γεμάτο θησαυρούς της εκκλησιαστικής τέχνης. This is not a church, but a modern digital museum full of treasures of religious art. 2. Στο κέντρο του μουσείου, έξι εικόνες από τη ζωή του Χριστού αποκαλύπτουν το μεγαλείο του σπουδαίου ζωγράφου Μιχαήλ Δαμασκηνού. / In the center of the museum, six images from the life of Christ reveal the greatness of Michael Damaskinos, one of Crete’s leading painters.

Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης «Αγία Αικατερίνη Σιναϊτών»

The MUSEUM of CHRISTIAN ART Saint Catherine of Sinai

ΠροσκΥνΗμα στη βυζαντινή αγιογραφία

homage to byzantine iconography

Με ψαλμωδίες να αντηχούν στα αυτιά σας, χαμηλό φωτισμό και κατανυκτική ατμόσφαιρα, ίσως μπερδευτείτε και νομίσετε πως μπήκατε σε εκκλησία. Και όμως, βρίσκεστε στο Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης, που λειτουργεί στο μεγαλύτερο μοναστήρι της πόλης: την Αγία Αικατερίνη των Σιναϊτών, βενετσιάνικο ναό του 13ου αι., παράρτημα της Μονής του Σινά. Στο σύνολό του, ο πρόσφατα ανακαινισμένος χώρος αποτελεί μια μικρογραφία βυζαντινού μουσείου και συγκεντρώνει σημαντικά κειμήλια από πολλά μοναστήρια της Κρήτης. Μεταξύ των θησαυρών της εκκλησιαστικής τέχνης που φιλοξενούνται εδώ είναι οι εικόνες του 15ου αιώνα που υπογράφει ο σπουδαίος ζωγράφος Άγγελος Ακοτάντος, οι έξι εικόνες που αποκαλύπτουν το μεγαλείο του επίσης κορυφαίου της μεταβυζαντικής τέχνης Μιχαήλ Δαμασκηνού και η εικόνα της Παναγίας Καρδιώτισσας του 1721. Μετά την κατάληψη του Ηρακλείου από τους Οθωμανούς, η μονή μετατράπηκε σε τέμενος, γνωστό ως Ζουλφικιάρ Αλή πασά τζαμί. Θυμηθείτε, όταν πλησιάσετε στο έκθεμα με τα νομίσματα, να πατήσετε το κουμπί που υπάρχει και να κοιτάξετε αριστερά: θα δείτε να φωτίζεται το τμήμα του μιναρέ που παραμένει ορατό από το εσωτερικό του ναού. Ψηφιακές εγκαταστάσεις και οθόνες αφής εμπλουτίζουν την ξενάγηση, ενώ σε μεγάλες θρησκευτικές εορτές τελείται και η Θεία Λειτουργία, χωρίς κεριά, για την προστασία των εκθεμάτων.

With the low lighting, an atmosphere of solemnity and prayer chants resounding in your ears, it’s easy to think that you’ve come to church instead of a museum dedicated to Christian art. Housed in the largest monastery of the city - St Catherine of Sinai, a 13th century Venetian building - this recently renovated space serves as a small museum displaying important relics from several monasteries around Crete. At the same time, it still retains a religious function; during major religious festivals, Holy Mass is celebrated without candles in order to protect the exhibits. Among the ecclesiastical art treasures housed here are 15th century icons attributed to the great icon painter Angelos, as well as six icons by Michael Damaskinos and the 1721 icon of the Virgin Kardiotissa. As with Heraklion’s other museums, digital systems and touch screens enrich the tour here, too. After the occupation of Heraklion by the Ottomans, the monastery was converted into a mosque known as the Zoulfikiar Ali Pasha. When you approach the exhibit featuring the coins, you will see a button. Press it and look to the left: a section of the minaret which remains visible from where you’re standing will be illuminated.

πληροφοριες Πλατεία Αγίας Αικατερίνης Ανοιχτά: 09.30-19.30 (Απρίλιος-Οκτώβριος) Τηλ. (+30) 2810-336.316

INFO St. Catherine’s Square Open: 09.30-19.30 (April-October) Tel. (+30) 2810.336.316

culture

98/99

Η λαϊκή κουλτούρα και η ιστορία της Κρήτης φυλάσσονται στους Βώρους, σε ένα μουσείο βραβευμένο ως ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης. / Traditional culture and history are showcased at the Museum of Cretan Ethnology in Voroi, whose exhibits have led to its being recognized and awarded as one of Europe’s best museums.

Και όμως, το Δεινοθήριο ήταν πραγματικό! Οι επιστήμονες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας κατάφεραν να το ανασυνθέσουν. The Deinotherium was real! Scientists at the Natural History Museum of Crete have managed to reconstruct it.

Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας

Museum of Cretan Ethnology

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης

Natural History Museum of Crete

Ματιές στη ζωή των προγόνων

A look back at everyday living in Crete

Συνάντηση με το Δεινοθήριο!

Meet a Deinotherium!

Τρεις χιλιάδες αντικείμενα που μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα πρωταγωνιστούσαν στη ζωή των Κρητών και σήμερα έχουν περάσει στην αφάνεια φιλοξενούνται στο μουσείο, που λειτουργεί στους Βώρους, κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Φαιστού. Η περιήγηση στο διώροφο κτίριο των 500 τ.μ. είναι μια μύηση στη λαϊκή κουλτούρα και την ιστορία του νησιού. Η έκθεση καλύπτει την περίοδο από το 1000 μ.Χ. μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα. Εδώ θα δείτε κυνηγετικές παγίδες, ξύλινα άροτρα, καρότσια και χειροποίητα πήλινα κουζινικά σκεύη, σέλες ζώων και στιβάνια -όπως ονομάζονται οι χειροποίητες κρητικές μπότες-, καθώς και αναπαραστάσεις σκηνών καθημερινής ζωής μέσα σε μεγάλες προθήκες, που φτάνουν τα 20 μέτρα μήκος! Οι μακέτες, από την άλλη, θα σας βοηθήσουν να σχηματίσετε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την αρχιτεκτονική του παρελθόντος, ενώ στο τμήμα της υφαντικής, όπου είναι συγκεντρωμένα όλα τα χειροποίητα είδη της Κρήτης, αποκαλύπτονται το μεράκι και η δεξιοτεχνία των γυναικών του νησιού. Ένας άλλος χώρος είναι αφιερωμένος σε επαγγέλματα που χάθηκαν, όπως αυτό του καλαθοπλέκτη. Τη μελέτη του υλικού έκανε ο Γάλλος μουσειολόγος Ζορζ Ριβιέ του Εθνικού Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης στο Παρίσι. Για το στήσιμο και την τοποθέτηση των εκθεμάτων το μουσείο έλαβε τιμητικό έπαινο το 1992, στο πλαίσιο της βράβευσης του Καλύτερου Ευρωπαϊκού Μουσείου της χρονιάς.

More than 3,000 objects, most of which were part of the lives of Cretans up until the middle of the last century, are on display at this museum, in operation since 1973 and located in Voroi, just a few kilometers from the archaeological site of Phaistos. A tour of the two-story 500m2 building is an initiation into popular Cretan culture and into the history of the island. The objects on exhibit date from 1000 AD until the middle of the 20th century. Among the items you will see are hunting traps, saddles, wooden plows and carts, handmade earthenware utensils and stivania, or handmade Cretan boots. There are also representations of scenes from daily life featured in large displays up to 20 meters long. These models help give you a more complete picture of how people lived, while the textile section – where the island’s traditional crafts are showcased – reveals the artistry and craftsmanship of the island’s women. Another space is dedicated to those crafts that have been lost as professions, such as basketmaking. The study of the materials on display was made by the noted French museologist Georges Henri Rivière of the National Museum of Folk Art and Tradition in Paris. In 1992, the layout of the museum and the installation of the exhibits received an honorary commendation as part of the Best European Museum of the Year Awards.

Ετοιμαστείτε να δείτε μπροστά σας το τρίτο μεγαλύτερο θηλαστικό που έχει βρεθεί στον κόσμο, το γιγάντιο Δεινοθήριο, που έζησε στην Κρήτη πριν από 8,5 εκατομμύρια χρόνια και οι επιστήμονες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης κατόρθωσαν να το ανασυνθέσουν και να το εκθέσουν. Στο διατηρητέο βιομηχανικό κτίριο, που βρίσκεται στην παραλιακή οδό, θα έχετε πολλές ακόμα εκπλήξεις, καθώς στα 3.500 τ.μ. των αιθουσών του φιλοξενούνται πέντε τμήματα: Ζωολογίας, Βοτανικής, Ανθρωπολογίας, Ορυκτολογίας και Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας. Η φυσική ιστορία γίνεται εδώ βιωματική εμπειρία, καθώς θα ζήσετε από εντυπωσιακά μεγαδιοράματα -δηλαδή αναπαραστάσεις της φύσης σε πραγματικό μέγεθος- μέχρι την εμπειρία μιας σχολικής τάξης η οποία δονείται από τεχνητό σεισμό 6 Ρίχτερ. Όλα τα ζώα μοιάζουν αληθινά, αλλά είναι ταριχευμένα. Τα παιδιά εκστασιάζονται με τους κινούμενους δεινόσαυρους και παίζουν μέσα στον «Ερευνότοπο», ένα χώρο 250 τ.μ. όπου εξερευνούν τη φύση, μπαίνουν σε σπηλιές, αναζητούν απολιθώματα στην άμμο, αλλά και μπορούν να παρακολουθήσουν μια βιντεοπροβολή μέσα στην κουφάλα ενός γέρικου πλάτανου.

You don’t have to pinch yourself because you’re not dreaming. What you’re looking at is real: the third largest mammal to have ever walked the Earth, Deinotherium giganteum. This creature, which lived in Crete 9 million years ago, is being introduced to the public thanks to a model constructed by the scientists at the Natural History Museum of Crete. Of course, that’s not the only surprise in store for visitors to the museum. Set in an industrial building on the coastal road, with 3,500m2 of halls divided into five sections (Zoology, Botany, Anthropology, Mineralogy and Geology/Paleontology), the Natural History Museum of Crete delivers a full sensory experience, with impressive representations of nature presented in actual scale, as well as a classroom which vibrates artificially to simulate an earthquake registering 6.0 on the Richter scale. All of the animals recreated here look astonishingly real. Children in particular love the animated dinosaurs. They also love the Discovery Center, a 250m2 area where they can play in caves, look for fossils in the sand and even watch a video projection inside the hollow of an old plane tree.

πληροφοριες Λεωφόρος Σοφοκλή Βενιζέλου (Κόλπος Δερματά) Ανοιχτά: 09.00-18.00, Σαββατοκύριακα: 10.00-18.00 Τηλ. (+30) 2810-282.740

INFO Sofoklis Venizelou Ave. (Dermata Gulf) Open: Weekdays 09.00-18.00; Weekends 10.00-18.00 Tel. (+30) 2810.282.740

πληροφοριες Βώροι Πυργιωτίσσης Ανοιχτά: 10.00-17.00, Δευτέρα-Κυριακή Tηλ. (+30) 28920-911.10 www.cretanethnologymuseum.gr

INFO Voroi Pyrgiotissis Open: 10.00-17.00, Monday-Sunday Tel. (+30) 28920.911.10 www.cretanethnologymuseum.gr

VISIT

100/101

CRETAQUARIUM ΣΤΕΓΝΟΙ ΣΤΟ ΒΥΘΟ Επίσκεψη σε ένα από τα πιο συναρπαστικά ενυδρεία της Ευρώπης.

CretAquarium the scuba experience WITHOUT GETTING WET A visit to one of Europe’s most exciting aquariums.

της αλεξανδρασ τζαβελλα / By Alexandra Tzavella

1. Ένας τόσο οικείος όσο και άγνωστος κόσμος αποκαλύπτεται σε ένα από τα μεγαλύτερα ενυδρεία της Ευρώπης. A world so familiar and yet unkno wn is revealed at one of Europe’s largest aquariums. 2. Οι χελώνες Caretta caretta φιλοξενούνται στο ενυδρείο προσωρινά. Φτάνουν τραυματισμένες και μετά την περίθαλψη και την αποκατάστασή τους απελευθερώνονται και πάλι. / Caretta caretta sea turtles are brought in when they’re wounded and are released back into the sea when the have healed. 3. Αν είστε τυχεροί, θα δείτε το τάισμα των ψαριών. / If you’re lucky, you might catch a feeding. 4. Ένας...ξάδελφος του Νέμο κολυμπάει στη δεξαμενή των τροπικών ψαριών. / Nemo or some cousin of his in the tropical fish tank. 5. Η σκηνογραφία των δεξαμενών αναπαριστά το βυθό της Κρήτης. The tanks are designed to emulate the natural marine environment.

Τέσσερις καρχαρίες έρχονται κατά πάνω σου, αλλά το μόνο που σε απασχολεί είναι πώς θα βγάλεις μια selfie μαζί τους. Βρίσκεσαι στο CretAquarium - ένα από τα πιο σύγχρονα ενυδρεία της Ευρώπης και τμήμα του Θαλασσόκοσμου, του μεγαλύτερου κέντρου θαλάσσιας επιστήμης στη Μεσόγειο. Εκτείνεται σε 5.000 τ.μ., φιλοξενεί περισσότερα 2.000 ζώα του θαλάσσιου κόσμου από 200 είδη σε μικρές και μεγάλες δεξαμενές, φωτισμένες υποβλητικά και σχεδιασμένες ώστε να θυμίζουν τον βυθό της Κρήτης. Στη μεγαλύτερη, που έχει ύψος 20 μέτρα, κολυμπούν ατάραχα μεγάλα ψάρια του πελάγους, ανάμεσά τους και δεκάδες νωχελικοί ροφοί. Αν έχετε επιλέξει ακουστική ξενάγηση, θα μάθετε ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες, όπως ότι οι ώριμοι αρσενικοί ροφοί γεννήθηκαν... θηλυκοί! Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, αν το έχετε ζητήσει από πριν, είναι και η ξενάγηση από ειδικό στα «παρασκήνια», με τον υποβρύχιο «βρεφονηπιακό σταθμό», όπου μεγαλώνουν νεογέννητα χταπόδια, το «ξενοδοχείο» ψαριών, όπου προσαρμόζονται οι νέες αφίξεις μέχρι να κάνουν το ντεμπούτο τους στις δεξαμενές, και το «νοσοκομείο» τραυματισμένων χελωνών Caretta caretta.

Four sharks are heading your way, but all you can think about is getting a selfie with them. You’re at CretAquarium – Europe’s most modern aquarium and part of Thalassocosmos, the Mediterranean’s biggest center for marine research. Spread over an area of 5,000m2, it is home to more than 2,000 marine animals and 200 species, living in softly lit tanks big and small that are designed to emulate Crete’s marine environment. The largest of these tanks, standing 20 meters high, contains the big fish of the open sea and dozens of dusky groupers, languidly swimming around among them. If you choose the audio tour, you will learn all sorts of interesting details such as the fact that all groupers are actually born female. Another highlight – which, however, needs to be arranged beforehand – is the tour of the “backstage” area. Guides take you through the “nursery” where newborn octopuses are allowed to grow in peace; the fish “hotel” that takes in new arrivals and allows them to become acclimated before being introduced to tanks; and the “hospital” for injured Caretta caretta sea turtles.

info Γούρνες (στην πρώην Αμερικανική Βάση) Ώρες λειτουργίας: Μάιος-Σεπτέμβριος 09.30-21.00, Οκτώβριος-Απρίλιος 09.30-17.00 Τηλ. (+30) 2810-337.788, www.cretaquarium.gr Gournes (former US base) Open: May-September 09.30-21.00, October-April 09.30-17.00 Tel. (+30) 2810-337.788, www.cretaquarium.gr

enigma

102/103

Ο μυστικός δίσκος Έναν αιώνα μετά την αποκάλυψη του Δίσκου της Φαιστού, ερευνητές υποστηρίζουν πως πλησιάζουν στο «ξεκλείδωμα» της αινιγματικής του γλώσσας.

The Mysterious Disk A century after the discovery of the Phaistos Disk, researchers suggest they are finally close to “unlocking” its enigmatic script. Tου Αιμίλιου Χαρμπή / By Aimilios Charbis

Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά μυστήρια του ελλαδικού χώρου. Από τις αρχές του περασμένου αιώνα, οπότε ο Ιταλός αρχαιολόγος Λουίτζι Περνιέ έφερε στο φως τον περίφημο Δίσκο της Φαιστού, δεκάδες επιστήμονες, ερευνητές αλλά και απλοί αρχαιολάτρες, μάταια, πονοκεφαλιάζουν για να καταλάβουν το νόημα των όσων μεταφέρει από τα βάθη των αιώνων. Εσείς, πάντως, μπορείτε να κάνετε τη δική σας προσπάθεια θαυμάζοντάς τον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. The Phaistos Disk is one of Greece’s greatest archaeological mysteries. Since the first decade of the last century, when Italian archaeologist Luigi Pernier uncovered the famous artifact, dozens of scientists, researchers and archaeology enthusiasts have all painstakingly tried – to date, in vain – to understand the message it has brought to us from the depths of the past. If you enjoy a good puzzle, why not make your own attempt at deciphering the disk while admiring it at the Archaeological Museum of Heraklion?

Ο δίσκος βρέθηκε στο μινωικό ανάκτορο της Φαιστού το 1908 και είναι φτιαγμένος από πηλό. Στις δύο όψεις του είναι εντυπωμένα σύμβολα σε σπειροειδή διάταξη. The clay disk was found in the Minoan Palace of Phaistos in 1908. Both sides are engraved with symbols arranged in a spiral.

enigma

1. Σύμβολα εμπνευσμένα από τη φύση, αλλά και ανθρώπινες μορφές, εντυπωμένα με μήτρες πάνω στο δίσκο. Symbols from the natural world and human figures are stamped onto the disk’s surface. 2. Ο Ιταλός αρχαιολόγος Λουίτζι Περνιέ με την ομάδα του στο δωμάτιο του «Αρχείου», όπου βρέθηκε ο δίσκος. Italian archaeologist Luigi Pernier with his team in the so-called Archive Room, where they found the Phaistos Disk, in the early 20th century. 3. Άποψη του ανακτόρου της Φαιστού, με την πεδιάδα της Μεσαράς στο βάθος. Panoramic view of the Palace of Phaistos, with the Messara Plain in the background.

Τι περιέχει; Επάνω στις δύο όψεις του δίσκου απλώνονται συνολικά 241 σύμβολα (45 διαφορετικά). Ψάρια, πουλιά, έντομα, φυτά, ανθρώπινες μορφές, όλα διατάσσονται σε σχήμα σπείρας και χωρίζονται μεταξύ τους σε ομάδες -μήπως και προτάσεις (;)- με τη χρήση μικρών γραμμών που συγκλίνουν προς το κέντρο. Το γεγονός ότι τα στοιχεία είναι εντυπωμένα επάνω στην πήλινη επιφάνεια με μήτρες, δηλαδή καλούπια, μας κάνει να μιλάμε για ένα πρωτόγονο, αλλά σίγουρα εντυπωσιακό, δείγμα «τυπογραφίας».

Πού βρέθηκε και τι μας λέει αυτό; Βρέθηκε μέσα στο μινωικό ανάκτορο της Φαιστού, στο εσωτερικό ενός δωματίου, το οποίο ο ανασκαφέας συμβατικά ονόμασε «Αρχείο», διότι ανακάλυψε ενεπίγραφες πινακίδες. Ωστόσο είναι εξαιρετικά αμφίβολο, κυρίως λόγω του προσεγμένου της κατασκευής του δίσκου, να πρόκειται για κάποιο λογιστικό αρχείο, όπως συμβαίνει με πολλά άλλα παρόμοια ευρήματα των μινωικών ανακτόρων. Ποιο είναι το μήνυμα που μας μεταφέρει; Προσευχή, αφήγηση ιστορίας, ημερολόγιο, γεωμετρικό θεώρημα ή κάτι άλλο; Πολλές ερμηνείες έχουν, κατά καιρούς, αποδοθεί στο αινιγματικό αντικείμενο, όλες ωστόσο υποθετικές και μη αποδεκτές από την επιστημονική κοινότητα. Άλλωστε, η μινωική γραφή που χρησιμοπoιείται εδώ θεωρείται παρακλάδι της Γραμμικής Α, γλώσσας που κρατάει ακόμα καλά κρυμμένα τα μυστικά της. Πόσο κοντά είμαστε στη λύση του αινίγματος; Σχετικά πρόσφατα, τον Δεκέμβριο του 2015, ο Βρετανός δρ Γκάρεθ Όουεν, ο οποίος ζει και εργάζεται στην Κρήτη τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια, ανακοίνωσε πως, έπειτα από πολυετή εργασία, είναι πλέον σε θέση να αναγνώσει περίπου το 90% όσων αναγράφονται στο δίσκο. Σύμφωνα με τον ίδιο και τον συνεργάτη του, Τζον Κόουλμαν, το κείμενο που αποτυπώνεται στην πήλινη επιφάνεια του

104/105

δίσκου αποτελεί έναν θρησκευτικό ύμνο προς τη Μεγάλη Μητέρα, τη σπουδαιότερη θεότητα των Μινωιτών, γνωστή από δεκάδες απεικονίσεις της στην τέχνη του νησιού. Μάλιστα, ο ερευνητής υποστηρίζει πως κατάφερε να απομονώσει συγκεκριμένες «λέξεις», που σχηματίζουν τα ιδεογράμματα και οι οποίες επαναλαμβάνονται αρκετές φορές στις δύο όψεις του δίσκου. Αυτές μπορούν να αποδοθούν με τους όρους «σπουδαία γυναίκα» και «έγκυος μητέρα», ενώ αλλού γίνεται λόγος για τη μινωική Αστάρτη, θεά πρόδρομο της Αφροδίτης του ελληνικού δωδεκάθεου. Θα πρέπει, λοιπόν, να φανταστούμε κάποιον ιερέα να απαγγέλλει τελετουργικά το κείμενο του δίσκου ή μήπως αυτός αποτελούσε ένα πιο προσωπικό αφιέρωμα ενός πιστού προς τη θεά; Σε κάθε περίπτωση, όπως παραδέχεται και ο ίδιος ο καθηγητής Όουενς, η ανάγνωση του κειμένου απέχει αρκετά από την οριστική κατανόησή του. Επομένως, το μυστικό του Δίσκου της Φαιστού μένει ακόμα καλά φυλαγμένο.

What’s on the disk? On the two sides of the disk there are a total of 241 symbols made up of 45 distinct signs. There are fish, birds, insects, plants and human figures, all arranged in a spiral pattern and separated by small lines – perhaps sentences – that point towards the center into groups. That the markings were apparently pressed into the clay surface using individual stamps causes us to regard the object as a primitive but certainly impressive example of early printing. Where was it found and what is it? The disk was unearthed in the Minoan Palace of Phaistos, in a room the archaeologists had dubbed the “Archive” because of the discovery there of other inscribed tablets. Nonetheless, it is highly doubtful, particularly considering the meticulous work that was needed to create it, that the object is a simple inventory record similar to others commonly discovered in Minoan palaces.

What is the message it is trying to convey? Was the text on the disk a prayer, a historical record, a calendar, a geometric theorem or something else? Over the years, this enigmatic object has been the subject of many different interpretations, yet all of these have remained only hypotheses; none has been accepted by the scientific community. Further complicating the matter is the fact that the Minoan script employed on the disk is believed to be an offshoot of Linear A, an ancient language that has long kept its own secrets well hidden. How close are we to solving the puzzle? In December 2015, the British scholar Dr. Gareth Owens, who has lived and worked in Crete since the early 1990s, reported that, after many years of work, he is now in a position to be able to read about 90% of the markings on the disk.

According to Owens and his collaborator, Professor John Coleman, the text imprinted on the disk’s clay surface is a religious hymn to the Great Mother, the Minoans’ most important deity, known from dozens of images in the ancient art of the island. In fact, Owens asserts that he has managed to isolate specific “words” symbolized by the ideograms, which are repeated numerous times on both sides of the disk. These include the phrases “important woman” and “pregnant mother,” while there is also a reference to Minoan Astarte, a forerunner to Aphrodite of the later Greek pantheon. Can we surmise that a priest once ritually recited the text from the disk, or was this more of a personal statement of faith in the goddess? In any case, as Owens himself admits, an exact and complete reading of the text still eludes us. Despite the efforts of so many, the secret of the Phaistos Disk remains well-hidden.

heritage

106/107

Ο θαυμαστός κόσμος του βασιλιά Μίνωα

Μοναδικού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, τα περίφημα ανάκτορα της κρητικής γης στέκουν μέχρι σήμερα ιστορικοί μάρτυρες του πρώτου μεγάλης κλίμακας πολιτισμού στο Αιγαίο.

The Wonderful World Of King Minos Of unique archaeological interest, the famous prehistoric palaces of Crete continue to stand today as historical witnesses to the earliest major Aegean civilization.

«Ο Πρίγκιπας με τα Κρίνα». Βασιλιάς-ιερέας που φοράει στέμμα με κρίνα και φτερά παγονιού, ενώ με το αριστερό χέρι οδηγεί κάτι προς την κεντρική αυλή του ανακτόρου της Κνωσού. Στο χώρο είναι αναρτημένο αντίγραφο (το αυθεντικό εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου). The Prince of the Lilies – a priest-king wearing a crown decorated with lilies and peacock feathers. The painting seen by visitors at the archaeological site is a copy; the original fresco, largely reconstructed, is on display in the Archaeological Museum of Heraklion.

scan page to discover

Tου Αιμίλιου Χαρμπή / By Aimilios Charbis

heritage

108/109

1. Ταυροκαθάψια. Τμήμα τοιχογραφίας από το ανάκτορο της Κνωσού (1450-1400 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου). Bull-leaping. Part of the fresco from the Palace of Knossos (1450-1400 BC, Archaeological Museum of Heraklion). 2. Ο ανασκαφέας της Κνωσού, σερ Άρθουρ Έβανς. Sir Arthur Evans, the original excavator of Knossos. 3. Το μεγάλο κλιμακοστάσιο στην ανατολική πτέρυγα του ανακτόρου της Κνωσού. The Grand Staircase in the East Wing of the Palace of Knossos.

Η Κνωσός, τα Μάλια και οι Αρχάνες στο Βορρά, η Φαιστός και η Ζάκρος στο Νότο, κέντρα εξουσίας του λαμπρού μινωικού κόσμου, συγκεντρώνουν γύρω τους οικισμούς, λιμάνια, ιερά και νεκροπόλεις, μαζί και θρύλους, όπως αυτόν του τρομερού Μινώταυρου. Ποιοι ήταν, όμως, πραγματικά οι Μινωίτες και πώς ζούσαν σε αυτά τα κέντρα; Φανταστείτε τα παλάτια κάθε πόλης σαν μια πολυάσχολη κυψέλη: ένα περίπλοκο σύστημα με δεκάδες δωμάτια και ζωή τακτική και οργανωμένη, με τους κάθε λογής βιοτέχνες και υπηρέτες να δουλεύουν εκεί μέσα. Τόσο σύνθετο ήταν το κτίσμα, που θεωρήθηκε ότι μόνο ένας μεγάλος εφευρέτης, όπως ο Δαίδαλος, μπορούσε να το κατασκευάσει και μόνο με ένα τέχνασμα, όπως ο «μίτος της Αριάδνης», ανακάλυπτες το δρόμο μέσα σε αυτό. Όπως είναι φυσικό, στα ανάκτορα έμεναν τα μέλη της βασιλικής οικογένειας και το ιερατείο. Οι απλοί πολίτες έμεναν στα λιτά σπίτια των οικισμών που γειτόνευαν με τα ανάκτορα, όπου πήγαιναν συχνά για να δουλέψουν ή να παρακολουθήσουν τις διάφορες θρησκευτικές τελετές. Βασικό χαρακτηριστικό των αρχαίων Κρητών ήταν η ειρήνευση και η αρμονία που υπήρχε μεταξύ τους και κυρίως με τη φύση. Δεν υφίστανται ενδείξεις για πολέμους ή άλλου είδους εχθροπραξίες μεταξύ των μινωικών ανακτόρων. Αντιθέτως, οι Κρητικοί ηγέτες συνεργάζονταν προς όφελος της γενικής ευημερίας. Οι πόλεις και τα διοικητικά τους κέντρα ήταν δίχως τείχη, σαν να μη φοβούνταν καθόλου τον κίνδυνο επιδρομής. Μάλιστα, σε όποιον ξένο τύχαινε να απορήσει με το γεγονός, έδειχναν με περηφάνια το στόλο τους, λέγοντάς του πως αυτά ήταν τα τείχη της Κρήτης. Απόδειξη ότι τα όπλα των Μινωιτών που έφτασαν έως τις μέρες μας ήταν κυρίως τελετουργικά και χρησιμο-

Of unique archaeological interest, the famous prehistoric palaces of Crete continue to stand today as historical witnesses to the earliest large-scale Aegean civilization. Knossos, Malia and Archanes in the north, Phaistos and Zakros in the south – all of these were centers of power in the brilliant Minoan world, each one surrounded by settlements, harbors, shrines and cemeteries, as well as by legends, including that of the fearsome Minotaur of Knossos. But who really were the Minoans, and what was life for them like in those great centers? Imagine these Minoan palaces as busy beehives, complex systems with dozens of rooms, staffed with every sort of artisan and servant necessary to maintain an ordered world. At Knossos, so complex was the construction of the palace that it was believed

only the great inventor Daedalus could have designed it. And only with a clever plan, such as Theseus’ use of the thread given him by Ariadne, could anyone hope to find their way through its maze-like corridors. As palaces, these structures were home to members of the royal family, highranking individuals and the priesthood. Ordinary people lived in simple houses, in communities adjacent to the palaces, although they often went to the palace for work or to attend various religious ceremonies. A key feature of prehistoric Cretan life was the peace and harmony that characterized their social interactions and their view of the natural world. There are no indications of wars or skirmishes between the Minoan palaces. On the contrary, leaders worked together to help create overall prosperity.

heritage

110/111

1. Ο «θρόνος του Μίνωα», ο αρχαιότερος γνωστός θρόνος στην Ευρώπη. The Throne of Minos is the oldest known throne in Europe. 2. Ανάκτορο Κνωσού. Τμήμα από την «Τοιχογραφία της Πομπής» (1500-1450 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου). Palace of Knossos: Part of the Procession Fresco (1500-1450 BC, Archaeological Museum of Heraklion). 3. Σχηματική απόδοση του Λαβύρινθου στην οπίσθια όψη αργυρού στατήρα της Κνωσού (350-200 π.Χ., Νομισματικό Μουσείο, Αθήνα). Representation of the labyrinth on the reverse side of a silver stater from Knossos (350-200 BC, Numismatic Museum, Athens). 4. Άποψη του ανακτόρου της Κνωσού. Δεξιά, ο υπερυψωμένος δυτικός προμαχώνας με την τοιχογραφία του ταύρου. View of the Palace of Knossos. Right: At the North Entrance, the west bastion with the fresco of a bull.

Their towns and administrative centers had no fortified walls, as though the Minoans had no fear of invasion. Whenever outsiders expressed curiosity about this, they proudly showed their visitors their navy, saying that these ships were their walls. The Minoan weapons that have been discovered were, it seems, used strictly for ceremonial purposes, only borne during glorious feasts in honor of the Great Goddess, Nature herself. The Minoans deified nature, recognizing it as the basis for their existence and their wealth. Knossos, the seat of Minos The Palace of Knossos was the greatest of the Minoan palaces. Once a seat of state administration and home to the legendary King Minos, the impressive building complex covers an area of 22,000m2 on a manmade hill some 5 kilometers southeast of modern Heraklion.

The Palace of Knossos was first brought back to light in 1900 by the British archaeologist Sir Arthur Evans, who unearthed dozens of rooms, corridors, staircases, balconies, basements and light wells that together comprised the palace. Inside, there was everything from precious jewelry and figurines to huge storage jars and stunning wall paintings with natureinspired themes. The vivid colors of those frescoes must have brightened the daily lives of those who lived there; even today, more than 3,000 years after they were first created, their liveliness continues to impress. The palace’s apartments hosted not only the royal family, but also high-ranking officials, priests and those who came to offer their services to the city’s rulers. In its heyday (ca 1600 BC), Knossos is thought to have accommodated 80,000 inhabitants and to have ruled, with the help

ποιούνταν μόνο στις λαμπρές θρησκευτικές γιορτές προς τιμήν της Μεγάλης Θεάς: της φύσης. Οι Μινωίτες τη θεοποίησαν, αναγνωρίζοντας σε αυτήν την αιτία της ύπαρξης και του πλούτου τους. Κνωσός, η έδρα του Μίνωα Το παλάτι της Kνωσού είναι το σπουδαιότερο από τα κέντρα της μινωικής εξουσίας. Έδρα της κρατικής διοίκησης και σπίτι του θρυλικού βασιλιά Μίνωα, το εντυπωσιακό οικοδομικό συγκρότημα, έκτασης 22.000 τ.μ., βρίσκεται σε απόσταση 5 χλμ. νοτιοανατολικά του Ηρακλείου, επάνω σε έναν τεχνητό λόφο. Το ανάκτορο της Κνωσού ήρθε στο φως το 1900 από τον Άγγλο αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς, αποκαλύπτοντας δεκάδες δωμάτια, διαδρόμους, σκάλες, μπαλκόνια, υπόγεια και φωταγωγούς που συνέθεταν το παλάτι. Στο εσωτερικό του βρέθηκαν περίπου τα πάντα: από πολύτιμα κοσμήματα και ειδώλια μέχρι πελώρια αποθηκευτικά αγγεία και εκπληκτικής ωραιότητας τοιχογραφίες με θέματα εμπνευσμένα από τη φύση. Τα έντονα χρώματά τους ομόρφαιναν την καθημερινότητα όσων διέμεναν εκεί, ενώ συνεχίζουν να εντυπωσιάζουν μέχρι σήμερα, καθώς διατηρούν τη ζωντάνια τους 4.000 χρόνια μετά! Στα διαμερίσματα του ανακτόρου, εκτός από τη βασιλική οικογένεια, έμεναν ακόμη υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, ιερείς και όσοι έρχονταν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους ηγεμόνες της πόλης. Στη μεγαλύτερη ακμή της (περ. 1600 π.Χ.), η Κνωσός υπολογίζεται πως φιλοξενούσε 80.000 κατοίκους και εξουσίαζε, με τη βοήθεια και των υπόλοιπων μινωικών κέντρων, το σύνολο σχεδόν του Αιγαίου και των θαλάσσιων

heritage

112/113

δρόμων προς την Ανατολή, δημιουργώντας έτσι τον πρώτο σπουδαίο ευρωπαϊκό πολιτισμό της ιστορίας. Φαιστός, ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο Δεύτερο σε σπουδαιότητα είναι το ανάκτορο της Φαιστού. Δεσπόζει σε υψόμετρο 100 μ. πάνω από την εύφορη πεδιάδα της Μεσαράς, στη νότια πλευρά της Κρήτης, και σε απόσταση 62 χλμ. από το Ηράκλειο. Ακόμη και σήμερα, ο επισκέπτης που θα σταθεί στο «μπαλκόνι» της Δυτικής Αυλής της Φαιστού μπορεί να θαυμάσει την εκπληκτική τοποθεσία και να αντιληφθεί τη στρατηγική σημασία της θέσης της. Στη συγκεκριμένη αυλή με τη βαθμιδωτή διαμόρφωση, στο «αρχαιότερο θέατρο του κόσμου», οι Μινωίτες συγκεντρώνονταν για να παρακολουθήσουν θρησκευτικές και άλλου είδους τελετές, όπως τα ταυροκαθάψια. Η αρχαία πόλη, έδρα του Ραδαμάνθυος, γιου του Δία και αδελφού του Μίνωα, αποτελούσε διοικητικό, οικονομικό και θρησκευτικό κέντρο επί μισή περίπου χιλιετία. Δύο ισχυρά λιμάνια διέθετε η Φαιστός: τα Μάταλα και τον Κομμό. Μέσω αυτών εμπορεύονταν τα προϊόντα της κρητικής γης. Τα πλούσια «λογιστικά» αρχεία, που εντοπίστηκαν κατά την αρχαιολογική έρευνα στους χώρους του ανακτόρου, αποδεικνύουν την έκταση της εμπορικής δραστηριότητας. Η πανελλήνια ακτινοβολία της Φαιστού επιβεβαιώνεται και από το γεγονός πως η πόλη μνημονεύεται ως «καλά κατοικημένη» από τον Όμηρο. Μάλια, χώρος κομψοτεχνημάτων Το ανάκτορο των Μαλίων λειτουργούσε υποστηρικτικά προς εκείνο της Κνωσού, καθώς βρίσκεται μόλις 40 χλμ. ανατολικά της, ενώ το λιμάνι του ελέγχει τη θαλάσσια δίοδο προς τη Χερσόνησο. Όπως και τα δύο προηγούμενα μινω-

5 1. Το μέγαρο του βασιλιά στο ανάκτορο της Φαιστού. Διακρίνονται οι βάσεις των πολύθυρων. The Royal Megaron of the Palace of Phaistos; the bases of the pier-and-door partition. 2. Άποψη του αρχαιολογικού χώρου της Φαιστού. View of the archaeological site of Phaistos. 3. Ειδώλιο λατρευτή από τα περίχωρα της Φαιστού (περ. 1500 π.Χ., Rijksmuseum van Oudheden, Λέιντεν). Votive figurine, from the area of Phaistos (ca 1500 BC, Rijksmuseum van Oudheden, Leiden). 4. Ραμφόστομη πρόχους από το πρώτο ανάκτορο της Φαιστού (περ. 1800 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου). Beaked jug from the First Palace of Phaistos (ca 1800 BC, Archaeological Museum of Heraklion). 5. Πινακίδα με σύμβολα της Γραμμικής Α (15ος αι. π.Χ.). Tablet with Linear A script (15th century BC). 4

of the other Minoan centers, nearly all of the Aegean Sea and the shipping lanes to the East, thus forging the first great European culture. Phaistos, a great commercial center Second only to Knossos in importance was the Palace of Phaistos. Built on a 100m hill, it towered over the fertile Mesara Plain in southern Crete, about 62k from present-day Heraklion. Even today, visitors standing on the “balcony” of the West Court at Phaistos can appreciate the palace’s key strategic position while admiring its stunning surroundings. This particular court, with its tiered configuration, has a significance all its own; it has been called the “oldest theater in the world,” because it was here that Minoans gathered to observe religious rituals and other ceremonies, such as bull-leaping. Phaistos – traditionally known as the

seat of Rhadamanthus, son of Zeus and brother of Minos – constituted an administrative, economic and religious center for about half a millennium. It had two significant seaports: Matala and Kommos. From these coastal outlets, the products of the Cretan land were exported abroad. The abundant accounting records discovered during the archaeological excavation of Phaistos reveal the extent of its commercial activity. The palace’s importance is further confirmed by the fact that the city is described by Homer as “well-populated.” Malia, a center for objets d’art The Palace of Malia functioned as a vassal of Knossos (which sits 40k to the west of Malia), while its port controlled the sea lanes to Chersonesos. Like Knossos and Phaistos, Malia, too, has its legends. One of them is that Sarpedon, son of Zeus and Europa and the younger brother

heritage

114/115

1. Η δυτική πτέρυγα του ανακτόρου της Ζάκρου. The West Wing of the Palace of Zakros. 2. Ρυτό με παράσταση ιερού κορυφής από την Αίθουσα Τελετουργιών του ανακτόρου (1450 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου). Rhyton depicting a mountain sanctuary found in the Hall of Ceremonies in the Palace of Zakros (1450 BC, Archaeological Museum of Heraklion). 3. Τελετουργικός αμφορέας από το θησαυροφυλάκιο του ιερού του ανακτόρου της Ζάκρου (1450 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου). Ritual amphora of polychromatic veined stone, found in the shrine treasury of the Palace of Zakros (1450 BC, Archaeological Museum of Heraklion).

ικά κέντρα, έτσι και οι ιστορίες γύρω από τα Μάλια κινούνται στις παρυφές του μύθου. Ο Σαρπηδόνας, γιος του Δία και της Ευρώπης και νεότερος αδελφός του Μίνωα, ήταν ο πρώτος ηγεμόνας αυτού του κάπως μικρότερου ανακτορικού συγκροτήματος, που χτίστηκε γύρω στο 1900 π.Χ. Τα Μάλια, αν και δεν παρουσιάζουν την πολυτέλεια της Κνωσού και της Φαιστού, τροφοδοτούν τη φαντασία με το περίπλοκο σύστημα των δωματίων τους, καθώς και με τα εντυπωσιακά αντικείμενα που βρέθηκαν στο εσωτερικό τους. Τέτοια είναι ο περίφημος τελετουργικός πέλεκυς σε σχήμα λεοπάρδαλης, το λεγόμενο «Ξίφος του ακροβάτη» και βέβαια το υπέροχο «Κόσμημα των μελισσών», που εντοπίστηκε στο νεκροταφείο του Χρυσόλακκου. Από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα της καλλιτεχνικής τελειότητας που είχαν κατακτήσει οι Μινωίτες χρυσοχόοι, το αψεγάδιαστο κομψοτέχνημα αποτελεί ασφαλώς ένα βασιλικό «κομμάτι». Ζάκρος, πύλη στην ανατολική Μεσόγειο Στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού, υπάγεται στο νομό Λασιθίου και απέχει τρεις ώρες από το Ηράκλειο, σε μια

1. Άποψη του αρχαιολογικού χώρου στα Μάλια. View of the archaeological site of Malia. 2. Γιγάντιος πίθος με ανάγλυφα μοτίβα. Τον χρησιμοποιούσαν για την αποθήκευση τροφίμων. Gigantic jar with relief decoration, used for storing foodstuffs. 3. Το περίτεχνο «Κόσμημα των μελισσών», από τον Χρυσόλακκο Μαλίων (1800-1700 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου). The elaborate Bee Pendant from the Chrysolakkos necropolis, Malia (1800-1700 BC, Archaeological Museum of Heraklion).

of Minos, was its first ruler. Somewhat smaller than Knossos and Phaistos and not exhibiting the same levels of luxury, the palace complex at Malia (built circa 1900 BC) nevertheless fuels the imagination with both its complex system of rooms and the impressive array of objects found within them. These finds include the famous ritual axe in the shape of a leopard; the noted Sword of the Acrobat; and, of course, the extraordinary Bee Pendant, discovered in the necropolis at Chrysolakkos. Among all the examples of artistic excellence produced by Minoan goldsmiths, this flawless masterpiece certainly ranks as a piece worthy of royalty. Zakros, gate to the Eastern Mediterranean Standing as it did at the eastern end of Crete (3 hours from present-day Heraklion, in the prefecture of Lasithi) in an area not known for any distinctive agricultural or industrial production during the Minoan era, the function of the ancient Palace of Zakros appears clear. From here, Minoan ships laden with Cretan products set sail

περιοχή χωρίς ιδιαίτερη αγροτική και βιοτεχνική παραγωγή, το ανάκτορο της Ζάκρου είναι φανερό τι σκοπό εξυπηρετούσε: από εδώ ξεκινούσαν τα πλοία για να μεταφέρουν τα κρητικά προϊόντα και να τα ανταλλάξουν στα λιμάνια της Κύπρου, της Συρίας, της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου. Ας τη φανταστούμε, λοιπόν, σαν ένα εμπορικό λιμάνι με άρωμα Ανατολής και πολυπολιτισμικές επιρροές, αφού είναι βέβαιο πως θα υποδεχόταν εμπόρους που έκαναν το αντίστροφο ταξίδι από τις δυτικές ακτές της Ασίας. Ένας από αυτούς ίσως έφερε μαζί του τον τέλεια φινιρισμένο τελετουργικό αμφορέα, φτιαγμένο από φλεβωτό μάρμαρο, που βρέθηκε στο ιερό της πόλης. Ωστόσο, η καθημερινότητα των κατοίκων της Ζάκρου ήταν πιο αυστηρά οργανωμένη σε σχέση με εκείνη των υπόλοιπων κέντρων. Αυτό γίνεται φανερό από τα σπίτια τους, τα οποία βρέθηκαν στριμωγμένα στα βόρεια του συγκροτήματος, χωρίς να παρεμβάλλονται άλλα διοικητικά ή δημόσια κτίρια, που βρίσκονται όλα μέσα στο ανάκτορο. Αρχάνες, ένα σπουδαίο λατρευτικό κέντρο Από το ανακτορικό συγκρότημα των Αρχανών διασώθη-

for ports in Cyprus, Syria, Palestine and Egypt. We should imagine it, then, as a commercial port with multicultural influences and a strong hint of the East, since it is certain that Zakros also welcomed traders who journeyed here from the western fringes of Asia. It is likely that it was one of these traders who carried with him the perfectly formed ritual vase, made of veined marble, that was discovered during excavations of the city’s temple. On the other hand, it also seems that the everyday life of Zakros’ inhabitants was more strictly regulated than at other Minoan centers. This is evidenced by the positioning of their homes; they were crammed into the northern part of the settlement, where they could not interfere with the administrative or public buildings, all located within or around the palace. Archanes, an important religious center Only small sections of the palace complex of Archanes have survived. Much of the ancient site lies in the same location as the modern town of the same name, and

116/117

heritage

1. Κέρας καθιέρωσης και τριποδικοί βωμοί από τις Αρχάνες. A “horn of consecration” and tripod altars from Archanes. 2. Θολωτός τάφος από το νεκροταφείο στο Φουρνί, ανάμεσα στις Επάνω και τις Κάτω Αρχάνες. A beehive tomb, or tholos tomb, from the necropolis at Phourni, between Upper and Lower Archanes. 3. Χρυσό δαχτυλίδι από το Φουρνί με παράσταση ταυροκαθαψίων. Gold ring depicting bull-leaping, from Phourni. 1

καν ελάχιστα τμήματα. Το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται στην ίδια θέση με τη σύγχρονη κωμόπολη, που φέρει το ίδιο όνομα, οπότε μεγάλα τμήματά του έχουν καλυφθεί εντελώς από τις μεταγενέστερες κατασκευές. Τα ευρήματα που αποκαλύφθηκαν δείχνουν ότι οι Αρχάνες (το όνομα σχετίζεται με το νερό) ήταν κυρίως λατρευτικό κέντρο και όχι διοικητικό, το οποίο είχε την έδρα του στην κοντινή Κνωσό, αφού απέχει μόλις 12 χλμ. από το Ηράκλειο. Τον λατρευτικό χαρακτήρα μαρτυρούν επίσης το νεκροταφείο στο Φουρνί και τα ιερά στις πλαγιές του όρους Γιούχτα. Σε ένα από αυτά, στα Ανεμόσπηλια, έλαβε χώρα ένα δραματικό γεγονός: οι αρχαιολόγοι βρήκαν στην είσοδο του ιερού τα οστά ενός άντρα. Μέσα, στη δυτική αίθουσα, η οποία προοριζόταν για τις αιματηρές θυσίες των ζώων, εντοπίστηκαν άλλοι δύο σκελετοί, πιθανότατα ιερέων, οι οποίοι καταπλακώθηκαν με την κατάρρευση του κτιρίου. Ξαπλωμένος ωστόσο στο βωμό υπήρχε ακόμη ένας σκελετός, νεαρού άντρα, με το όπλο της θυσίας ακόμα πάνω του. Φαίνεται πως λίγο πριν από την τελική καταστροφή του ιερού από σεισμό (υπολογίζεται στον 17ο αιώνα π.Χ.) πραγματοποιήθηκε εκεί μια ανθρωποθυσία, ως ύστατη προσπάθεια εξευμενισμού της μανίας των φυσικών φαινομένων.

INFO Όλα τα μινωικά ανάκτορα είναι καλά συντηρημένα και ανοιχτά στο κοινό. Για την επίσκεψή σας συμβουλευτείτε την ιστοσελίδα του υπουργείου Πολιτισμού odysseus.culture. gr. Θερινό ωράριο λειτουργίας: καθημερινά 08.00-15.00. All of the Minoan palaces in Crete are well maintained and open to the public. In planning your visit, it is useful to consult the Ministry of Culture website at www.odysseus. culture.gr. Summer hours: 08.00-15.00

therefore large tracts of the Minoan settlement remain completely obscured by present-day construction. The archaeological finds uncovered to date indicate that Archanes was mainly a center for religious devotion, not administration – which, as Archanes lies only 12k from Heraklion, was in all likelihood the responsibility of nearby Knossos. Also attesting to its devotional character are the ancient necropolis at Phourni and the shrines on the sacred slopes of Mount Juktas. In one of these shrines, at Anemospilia, archaeologists found the bones of a man at the entrance of the temple. Inside, in the temple’s western chamber, which was normally reserved for the blood sacrifice of animals, they also detected two other skeletons – probably priests – who had been crushed in the collapse of the building. However, on the altar itself were traces of another human skeleton, a young man, with a sacrificial knife still resting upon his remains. It would seem that, just before this temple’s final destruction by an earthquake (calculated to have occurred in the 17th century BC), a human sacrifice was undertaken in a last-ditch attempt to placate the fury of nature.

landmarks

118/119

αφορμεσ για εκδρομη

Φαράγγια, παραλίες και αξιοθέατα, σε ακτίνα μόλις δύο ωρών από την πόλη, περιμένουν να τα ανακαλύψετε.

get out of town Gorges, beaches and magnificent sights are there to be explored, less than 2 hours away. Της Όλγας Χαραμή / By Olga CHarami

Μάταλα

Η παραλία του οικισμού κατοικείται από την αρχαιότητα, έγινε όμως σύμβολο ενός ελεύθερου τρόπου ζωής χάρη στους χίπι του ’70, που αγάπησαν τις ιδιαίτερες σπηλιές του και από ψαροχώρι το μετέτρεψαν σε τουριστικό προορισμό.

Matala

The beach at Matala has been inhabited since ancient times. In the 1970s, it became a symbol of an uninhibited lifestyle, thanks to hippies enamored with its caves and coves, who turned it into a tourist destination.

1,5 ώρα

landmarks

120/121

2 ώρες

Αγιοφάραγγο

Μια βατή πεζοπορία 25 λεπτών μέσα στο φαράγγι με τις σπηλιές ασκητών μοναχών θα σας οδηγήσει στην ομορφότερη ίσως παραλία του νομού που αγναντεύει το Νότιο Κρητικό πέλαγος.

Agiofarago

A relative easy 25-minute trek through a valley that was once home to cave-dwelling ascetic monks will take you to what is probably the region’s most beautiful beach on the South Cretan Sea.

Φαράγγι Άρβης 1 ώρα και 45 λεπτά

Από τα εντυπωσιακότερα φαράγγια της Κρήτης, κατά μήκος του κρύβει επιβλητικούς καταρράκτες, περάσματα και ένα «σιφόνι» 150 μ. που αντικρίζουν μόνο οι γνώστες του canyoning.

Arvi Gorge

One of Crete’s most striking gorges, Arvi consists of impressive waterfalls and passages, as well as a whirlpool formed by an underwater cave 150 meters deep. Prior experience in canyoneering is a must if you want to see it all.

1 ώρα

Δάσος Ρούβα

Το μεγαλύτερο δάσος της Ευρώπης με πρίνους είναι για τους ντόπιους ένας όμορφος τόπος για γλέντια και για τους ταξιδιώτες η ιδανική φυσιολατρική εκδρομή.

Rouvas Forest

Europe’s largest holly oak forest is favored by the locals as the place to throw a good old-fashioned party and by travelers as as a place to commune with nature.

landmarks

122/123

Αρχάνες 20 λεπτά

Για την αρχαιότητα ήταν, σύμφωνα με αρχαιολόγους, οι «Βερσαλλίες της Κνωσού». Σήμερα η εντυπωσιακή ανάπλαση με τα πλακόστρωτα σοκάκια και τα πολύχρωμα αναστηλωμένα σπίτια τούς χάρισαν το Ευρωπαϊκό Βραβείο Ανάπλασης Χωριού.

Archanes

Archaeologists say that, in antiquity, Archanes was the “Versailles of Knossos.” Today, the impressive restoration of the cobbled alleys and colorful houses has earned Archanes a European Village Renewal Award.

1 ώρα

Γόρτυνα

Οι ανασκαφές στην πόλη με την αδιάκοπη ανθρώπινη παρουσία επί 6.000 έτη έφεραν στο φως σπουδαία αρχιτεκτονικά σύνολα κυρίως ρωμαικής εποχής και άνοιξαν το δρόμο για την αποκάλυψη του θαυμαστού μινωικού πολιτισμού στην υπόλοιπη Κρήτη.

Gortyn

Excavations of a city that was inhabited continuously for six millennia brought to light important architectural structures, particularly from the Roman era, and paved the way for the discovery of more about the Minoan civilization across Crete..

1 ώρα και 20 λεπτά

Καπετανιανά

Ένα φυσικό παρατηρητήριο με θέα στο Νότιο Κρητικό πέλαγος, το ομορφότερο χωριό των Αστερουσίων είναι η ιδανική βάση για να φτάσετε στην ψηλότερη κορυφή, τον Κόφινα, σε μόλις 15΄.

Kapetaniana

Perfectly situated, overlooking the South Cretan Sea, the prettiest village in the Asterousia cluster is the ideal base when planning to reach the summit of Mt Kofinas – just 15 minutes away.

the central market

126/127

ενα συγχρονο παζαρι

Φρεσκοκομμένος καφές, μια ρακή στα γρήγορα, χάζι στα μαγαζάκια. H πολύβουη αγορά του Ηρκαλείου γεφυρώνει το σήμερα με το χθες και αξίζει πάντα μια βόλτα.

a modern-day bazaar Freshly ground coffee, a quick sip of raki, a browse through the shops: Heraklion’s buzzing market is a bridge between past and present.

Της Όλγας Χαραμή / By Olga CHarami

Μέσα στο καφεκοπτείο του Κουδουμά έχει ξεμείνει μια καμάρα του 15ου αιώνα. Μπροστά της, ο Κώστας Κουδουμάς κόβει ελληνικό καφέ και στήνει τα χαρμάνια του πάνω στα ντουβάρια της ίδιας εποχής. «Ανήκουν στον πρόναο του Αγίου Ονούφριου, που είναι στριμωγμένος και αθέατος πίσω από το μαγαζί», λέει. Ό,τι κι αν κάνεις, δεν μπορείς να μπεις στο εσωτερικό του. «Η αγορά αναπτύχθηκε όπως-όπως. Ο καθένας έχτιζε όπου έβρισκε ελεύθερο χώρο και ο ναός εγκλωβίστηκε», συμπληρώνει, αναδεικνύοντας το μεγάλο πρόβλημα του κέντρου. Λίγο πιο κάτω, στο καφενείο του Σαρανταυγά, το παλαιότερο του Ηρακλείου, οι ρακές και τα χοχλιδάκια πηγαινοέρχονται απ’ το πρωί στα λιγοστά τραπεζάκια - μια ιεροτελεστία που συνεχίζεται αδιάκοπα από το 1924. Απέναντι, μια νεαρή τουρίστρια δοκιμάζει ένα κόκκινο... σαρίκι. Αντιθέσεις παντού. Οδός 1866. Εδώ χτυπά η καρδιά του Ηρακλείου. Τη μέρα. Μια παρένθεση μέσα στο σύγχρονο εμπορικό κέντρο της πόλης. Μη φανταστείς χρώματα κι αρώματα και υπαίθριους πραματευτές που διαλαλούν τα προϊόντα τους. Πάνε αυτά, πέρασαν. Φαντάσου καλύτερα έναν πεζόδρομο από το Μεϊντάνι μέχρι την πλατεία Κορνάρου, με μαγαζιά κολλημένα μεταξύ τους σαν στρείδια και τόσο στενό που οι τέ-

1. Η μεσημεριανή ρακή στο καφενείο του Σαρανταυγά είναι παράδοση από το 1924. A soothing midday dose of raki at Sarantavga has been a tradition since 1924. 2. Η οδός 1866 υπήρξε η κεντρική αγορά του Ηρακλείου από την εποχή της Τουρκοκρατίας μέχρι τη δεκαετία του 1990. The market on 1866 Street was Heraklion’s main market during the Ottoman occupation and afterwards, only losing that distinction in 1990.

Inside the Koudoumas Coffee House in Heraklion’s old market, there is an archway dating back to the 15th century. Standing in front of it is Kostas Koudoumas, who grinds Greek coffee and creates the blends on display in the shop alcoves which date from the same era. I ask him about the archway. “It belongs to the vestibule of St Onoufrios, which is actually located behind the shop,” he says. “But you can’t get inside it. The market was developed in such a haphazard way. People built wherever they found a bit of space, and that’s how the church became trapped,” he adds, highlighting one of the major problems of the city center: a lack of space. Further down at Sarantavgas Café, the oldest café in Heraklion, the lack of space doesn’t seem to be a problem; the raki bottles and snail meze go back and forth around the few tables from early in the morning – a ritual which has gone on, uninterrupted, since 1924. Opposite the café, a young tourist tries on a red turban. There are contrasts like this everywhere on 1866 Street. It’s daytime, it’s hot and crowded, and yet the street offers a kind of refuge from the open spaces of the modern cen-

128/129

the central market

ντες τους σχεδόν ακουμπούν η μια την άλη. Μία ακτίνα ήλιου χωράει μόνο ανάμεσά τους. Και, οριακά, δύο ρεύματα ανθρώπινης κυκλοφορίας. Συσκευασμένα μπαχαρικά, κοσμήματα, φθηνά ρούχα και παπούτσια, λιγότερα τυριά, κρεατικά, ζαρζαβατικά. Τουριστικά είδη. Πολλά τουριστικά είδη. Από μαγνητάκια και κρητικά σαρίκια μέχρι σανδάλια και κεντήματα με ένα ανάγλυφο «Κρήτη» επάνω τους. Κάποτε εδώ, και μόνο εδώ, έκαναν τα ψώνια τους οι Ηρακλειώτες. Από όλα τα χωριά έρχονταν. Έως τα τέλη της δεκαετίας του ’90. Σήμερα, περισσότερο τουρίστες βλέπεις. Η βόλτα, ωστόσο, αξίζει πάντα. «Δεν μπορείς να φανταστείς τι γινόταν εδώ μέσα. Κατ’ αρχάς, ήταν η πηγή του κρέατος. Αμέτρητα κρεοπωλεία και άλλα πολύχρωμα μαγαζάκια με την πραμάτεια τους απλωμένη έξω, σε ξύλινα τραπεζάκια. Κι όπου υπήρχε λίγη άπλα, έστηναν πάγκους οι μικροπωλητές με προϊόντα από όλο το νομό», μου λέει ο Μάκης Μπουσούλης, σεφ και καθηγητής μαγειρικής στο ΙΕΚ Ηρακλείου. «Εγώ εδώ μεγάλωσα, στο καφενείο Παλλάς, του πατέρα μου. Με το ποδήλατο όλη μέρα πάνω-κάτω. Ένα βράδυ πήρα παραμάζωμα τρία-τέσσερα τραπεζάκια και βρέθηκα αγκαλιά με τα χοιρινά μπουτάκια μέσα στο κρεοπωλείο του κυρ Μελεμένη. Όρεξη να ’χεις ν’ ακούς ιστορίες. Τώρα ψωνίζω για την κουζίνα μου από επιλεγμένα μαγαζιά σε όλο το Ηράκλειο. Από εδώ παίρνω γιαούρτι και τυριά από την Αμάλθεια». Η ονομασία της οδού «1866» προέρχεται από τη μεγάλη επανάσταση που έγινε τότε ενάντια στους Τούρκους.

1. Τα ιχθυοπωλεία στην πάροδο της Καρτερού. Fishmongers in the Karteros district of Heraklion. 2. Υφαντά και κεντήματα πωλούνται στα τουριστικά καταστήματα. Textiles and embroidery are popular items in the tourist shops. 3. Στο μαχαιροποιείο Ασσαριωτάκη, ένα από τα τελευταία του Ηρακλείου. Assariotakis is one of the last remaining makers of knives in Heraklion. 4. Αρκετά τυροκομεία λειτουργούν ακόμη στην Αγορά. Εδώ, εκείνο του Μασαούτη. Several cheese makers still operate in the market. Pictured here is the shop of the Masaoutis family.

tral shopping area of Heraklion. But don’t picture colors and fragrances, or hawkers touting their products. Such things are long gone. Instead, imagine a pedestrianized alleyway stretching from Meidani to Kornarou Square, with shops stuck to one another like oysters, and so little space in the middle that the awnings almost touch. And two streams of human traffic, one going each way, just about squeeze past one another. You’ll find spices, jewelry, cheap clothes and shoes, cheese, meat and vegetables. Knick-knacks and souvenirs; it’s all here, from fridge magnets and Cretan headwear to sandals and embroidered clothes sporting designs inspired by the map of Crete. This is where locals once did all their shopping. Right up until the late 90s, people still came here from the surrounding villages to stock up. Today there are more tourists than locals, but the walk is always worth it. “You can’t imagine what is was like. First, it was where most of the island came for its meat: countless butcher shops and other merchants with their wares spread out on wooden tables. And when the local shops ran low on stock, smaller vendors would set up stalls with products from all over the municipality,” says Makis Bousoulis, chef and cooking instructor at the Heraklion Vocational Training Institute. “I grew up here, at the Palace Café, which belonged to my father. I rode around on by bicycle and once I crashed into a few tables and ended up with my arms wrapped around some huge legs of pork in Mister Melemeni’s butcher shop. There are so many stories about those old times, but things have changed. Nowadays, I shop for my ingredients all around Heraklion, not just here, but I still buy yoghurt at the market, from Amaltheia.” The name of the street, 1866, comes from the date of a major uprising against the Turks. And at 1821 Street, the next street over (which bears the date that the Greek War of Independence began), you can find still hardware shops which also sell agricultural tools and knives. These knife shops are called bitsaxidika here, just as they were during the Turkish occupation, and they’re located in exactly the same place. Knives are important in Crete. “The traditional shepherd’s or farmer’s

130/131

the central market

Και η «1821» βέβαια, η ονομασία της διπλανής οδού, όπου βρίσκεις παλιά καταστήματα με σιδηρικά, γεωργικά εργαλεία, μαχαιράδικα... Μπιτσαξίδικα: έτσι λέγονται τα μαχαιροποιεία εδώ, όπως ακριβώς και επί Τουρκοκρατίας. Στην ίδια θέση βρίσκονται, άλλωστε. «Να ξέρεις, άλλο τα βοσκομάχαιρα, άλλο τα τουριστικά με τις μαντινάδες. Όχι πως δεν κόβουν κι αυτά, αλλά είναι για αναμνηστικά, όχι για δουλειά.», λέει ο κ. Παναγιώτης, αδελφός ενός από τους τελευταίους μαχαιροποιούς του Ηρακλείου, του Ματθαίου Ασσαριωτάκη. Λαβές από κέρατο κριαριού ή κόκαλο και καλοακονισμένες λεπίδες που δεν χαϊδεύονται καν. Τόσο κοφτερές είναι. Στην πλατεία Κορνάρου ή Βαλιδέ Τζαμί, όπου καταλήγει η 1866, βρίσκεται η περίφημη κρήνη Μπέμπο του 16ου αιώνα. Ενετικά οικόσημα και ένα ρωμαϊκό άγαλμα από την Ιεράπετρα τη στολίζουν. Σε αυτήν, λένε, είδαν πρώτη φορά τρεχούμενο νερό οι Ηρακλειώτες, που ακόμη και σήμερα έχουν θέμα με την ύδρευση. Το δε άγαλμα λέγεται ότι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν βαμμένο μαύρο και λατρευόταν από τους χαλικούτηδες, τους Αφρικανούς σκλάβους της Κρήτης. Δίπλα της είναι ένα από τα ομορφότερα μνημεία του Ηρακλείου: ο τούρκικος σεμπιλχανές (ή σεμπίλ) Χατζή Ιμπραήμ Αγά του 18ου αιώνα, η δημόσια κρήνη δηλαδή. Εδώ κατέληγαν οι επισκέπτες της αγοράς για να δροσιστούν. Διαχρονικά μάλιστα, αφού μέχρι πέρυσι λειτουργούσε στο εσωτερικό του ένα από τα ομορφότερα καφενεδάκια του Ηρακλείου. Τώρα γίνονται έργα γύρω του, αλλά σύντομα θα ξαναλειτουργήσει. Η κίνηση στην οδό 1866 δεν σταματά ούτε το μεσημέρι. Μεζεδοπωλεία και ταβέρνες και εντός των στοών -τα περίφημα Γρουσουζάδικα που κάποτε ξημερώνονταν με πατσά για τους ξενύχτηδες- μαγνητίζουν τους τουρίστες λόγω ατμόσφαιρας και παλμού. Τα μπριζολάκια του Γιακουμή χαίρουν εκτίμησης απ’ τους ντόπιους. Τα ιχθυοπωλεία στην πάροδο της Καρτερού, το τυροπωλείο του Καργάκη στην Τσικριτζή, ο φούρνος του Τούλη, το καφεκοπτείο του Δανδάλη. Από το απόγευμα και μετά, η Αγορά ησυχάζει. Για λίγες ώρες μόνο, μη φανταστείς. Μέχρι τα μεζεδοπωλεία να εμφανίσουν τα μπουκάλια με το ουίσκι...

1. Φρεσκοκομμένος ελληνικός καφές από το καφεκοπτείο Κουδουμά. Freshly ground Greek coffee at Koudoumas, a traditional coffee shop that makes its own blends. 2. Ένα και μοναδικό μανάβικο έχει απομείνει στην αγορά 1866 και ελάχιστα ακόμη στα γύρω στενά. Only one grocery store remains in the market on 1866 Street, and just a handful in the surrounding streets. 3. Χοχλιοί για το σπίτι από τον πλανόδιο μικροπωλητή. A street vendor selling snails to be cooked at home.

knives are different from those for tourists, the ones inscribed with poems,” says Panagiotis Assariotakis, brother of Matthaios, one of the last dagger makers of Heraklion. “It’s not that those knives aren’t sharp or that you can’t cut something with them, it’s just that they’re better as souvenirs.” The craftsmanship is amazing; the handles are made out of ram horns or bone, and the blades are razor-sharp. At Kornarou Square (or Valide Mosque, as it’s still known to the city’s older residents) 1866 Street ends, giving way to the elegant Bembo Fountain, which dates from the 16th century and comes complete with Venetian coats of arms and an authentic Roman statue from Ierapetra. It’s said that it was with the construction of this fountain that the locals first saw running water, a story made more plausible by the fact that the city still has issues with its water supply. Another story, perhaps a little less likely, is that during the Turkish occupation, the statue in the fountain was painted black and was worshiped by the Chalikoutides, the African slaves of Crete. Right beside the Bembo Fountain is one of the most beautiful monuments of Heraklion: the Sebil (public fountain) of Haci Ibrahim Agha, dating from the 18th century. This was where visitors to the market traditionally came to cool off – this still holds true. Until last year, the Sebil housed one of the prettiest cafés in Heraklion. Renovation work has currently closed the café down, but it is expected to open again very soon. The bustle around 1866 Street never stops completely. Its shops, tavernas and restaurants make sure of this, as do the famous grousouzadika (the live music clubs in the market arcades where Cretan music dominates) which used to serve tripe at dawn for night owls and early risers – they all pull in tourists because of the great atmosphere. If you’re shopping, don’t put it off too late. From the late afternoon onwards, the market winds down, and the street takes a short breather, but only until the bars and restaurants begin planting bottles of whisky on the tables for the evening ahead.

products

132/133

νοστιμα ενθυμια Hρακλειώτικα πεσκέσια που δεν θα βρείτε αλλού και αξίζει να αγοράσετε πριν φύγετε από το νησί.

SOUVENIRS YOU CAN EAT Stock up on local goodies before you leave the island, because you won’t find them anywhere else. Της νενασ δημητριου / By nena dimitriou

Αν θέλετε να επιστρέψετε στο σπίτι με τη γεύση της Κρήτης κλεισμένη σε ένα μπουκάλι, τότε πρέπει να περάσετε από αυτή την κάβα. Εδώ και δεκατρία χρόνια έχει γίνει δεύτερο σπίτι για τους οινόφιλους της πόλης. Με εξειδίκευση στο κρασί και με έμφαση στον τοπικό αμπελώνα, που ξαναγεννήθηκε την τελευταία πενταετία, προσφέρει δεκάδες επιλογές από τα οινοποιεία της Κρήτης, χωρίς να λείπουν κρασιά από όλη την Ελλάδα αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο. Τα τερουάρ του Ηρακλείου, της Σητείας και των Χανίων, με εξέχουσες ποικιλίες στις καλύτερες χρονιές τους, θα τα βρείτε στα ράφια τους. Οι υπεύθυνοι έχουν σπουδές και βαθιές γνώσεις για τον αμπελώνα, οπότε μη διστάσετε να τους ρωτήσετε για τρόπους σερβιρίσματος αλλά και τα κατάλληλα ταιριάσματα με φαγητό (food and wine pairings). Θα βρείτε, επιπλέον, τσικουδιά όπως και το εξαιρετικό ελαιόλαδο του Συνεταιρισμού Κριτσάς από το νομό Λασιθίου. Wine Vintage Studio, Δημοκρατίας 93, τηλ. (+30) 2810-360.633

CRETE IN A BOTTLE

If you want to take a taste of Crete back home in a bottle, you must stop by Wine Vintage Studio, which has served as a second home to the city’s wine aficionados for the past 13 years. Specializing in local labels in particular, it offers dozens of selections from Crete’s wineries, without skimping on wines from different parts of Greece and the world. The owners and staff are very well-educated and knowledgeable on the subject of wine and vine, so don’t hesitate to ask what to buy, how to serve it and what foods it goes with. You can also find raki, the local spirit, as well as excellent olive oil from the Kritsa Cooperative in Lasithi. Wine Vintage Studio, 93 Dimokratias, tel. 2810-360.633

πολυτιμο Γάλα γαϊδούρας

Σε έναν παλιό ιππικό όμιλο λίγο έξω από το Ηράκλειο στεγάζεται η πρώτη φάρμα με γαϊδουράκια, με την επωνυμία Donkey Treasure. Τα τελευταία χρόνια το γάλα της γαϊδούρας αποδείχτηκε «θησαυρός» στην αγορά, καθώς εκτιμήθηκε η μεγάλη θρεπτική αξία του (χαμηλό σε λιπαρά, υψηλό σε πρωτεΐνες και λακτόζη, σύσταση σαν αυτήν του μητρικού γάλακτος). Οι υπεύθυνοι της φάρμας ταΐζουν με φυσικές οργανικές τροφές τις δέκα γαϊδουρίτσες και περιμένουν υπομονετικά να ετοιμαστούν για το άρμεγμα. Παράγουν έτσι μικρή ποσότητα γάλακτος, που το διαθέτουν εμφιαλωμένο. Φτιάχνουν επίσης σαπούνια και ενυδατικές κρέμες, πολύ θρεπτικές για το δέρμα, με αιθέρια έλαια. Αν σας ξενίζει η υψηλή τιμή, σκεφτείτε ότι παράγουν μόλις 1 λίτρο ανά 12 ώρες! Μπαχαροπωλείο, λεωφ. Καλοκαιρινού 141, τηλ. (+30) 2810-330.740, ή με τηλεφωνική παραγγελία. Donkey Treasure, Πενταμόδι Ηρακλείου, τηλ. (+30) 6972-947.617

PRECIOUS DONKEY MILK

The island’s first donkey farm, Donkey Treasure, is located at a riding center on the outskirts of Heraklion and is considered among the leading sources for donkey’s milk, which has recently made a comeback because of its high nutritional qualities. It is low in fat, rich in protein and lactose, and is considered an excellent replacement for breast milk. The farm only has 10 donkeys, which are fed exclusively on organic fodder and milked in their own good time. Other than milk, which is available only in limited quantities, the farm also makes soaps and moisturizing lotions containing essential oils. Baharopoleio, 141 Kalokerinou Ave, tel. (+30) 2810.330.740 or by telephone at Donkey Treasure, tel. (+30) 6972.947.617

μπακαλικο παλιασ κοπησ

Αν κι έχει μόλις τρία χρόνια στο επάγγελμα, ο Μανώλης Τζωρτζάκης έχει την όρεξη παραδοσιακού μπακάλη και θέλει στο μαγαζί του μόνο τα καλύτερα. Με διεξοδική έρευνα και συνεχή ενημέρωση συγκέντρωσε τον αφρό των κρητικών προϊόντων αλλά και αρκετούς θησαυρούς από την υπόλοιπη Ελλάδα. Αξίζει να ψωνίσετε γαλακτοκομικά μικρής παραγωγής από το Λασίθι, κουλουράκια και μπισκότα από το Ηράκλειο, τυροκομικά από το Ρέθυμνο και τα Χανιά και φυσικά ελαιόλαδο ψυχρής έκθλιψης, που κρατάει όλα τα αρωματικά και γευστικά χαρακτηριστικά του καρπού. Αναζητήστε τον ξινόχοντρο (παραδοσιακό χειροποίητο ζυμαρικό με αλεύρι ή στάρι και αιγοπρόβειο γάλα) και σαλιγκάρια, για να φτιάξετε εμβληματικές συνταγές της Κρήτης. Αλάτι της γης, Γιαννιτσών 4, τηλ. (+30) 2811-758.458

Αλάτι της γης / Alati tis gis

Donkey Treasure

CLASSIC GROCERY

Even though he’s only been in the business for three years, the proprietor of Alati tis Gis (Salt of the Earth), Manolis Tzortzakis, wants to stock only the best in his grocery store. He is constantly doing research and seeking out the top products of Crete, while also keeping abreast of developments in other parts of the country. He has excellent dairy products from Lasithi, cookies and biscuits from Heraklion, cheeses from Rethymno and Chania, and, of course, cold-pressed olive oil which retains all of the fruit’s flavors. The pasta is also worth buying for back home, so that if you can find some snails, too, you can cook up a Cretan feast. Alati tis Gis, 4 Giannitson, tel. (+30) 2811.758.458

Chipelas

Wine Vintage Studio

Τυροκομικά Καργάκη / Kargakis Dairy

η κρητη ευφραινει καρδιαν

134/135

products

Πατέ από καπνιστή πανσέτα, Αδελφοί Κασσάκη / Pate of smoked pancetta, Kassakis Bros

αλλαντικα με ιστορια

Ξεκίνησαν από τη μικρή οικοτεχνία των αδελφών Κασσάκη, με τη συνταγή του παππού για παραδοσιακά λουκάνικα. Σήμερα, κρατώντας σταθερή την ποιότητα, η οικογένεια Κασσάκη αξιοποιεί εκλεκτά κομμάτια κυρίως χοιρινού κρέατος και παρασκευάζει με φρέσκα βότανα και μυρωδικά καπνιστά αλλαντικά, όπως παραδοσιακό απάκι, σύγλινο, λουκάνικο ξιδάτο αλλά και μοσχαρίσιο λουκάνικο. Εξαιρετικός μεζές το καπρικό του Γαλατά από το ψαχνό του χοιρινού, που χρειάζεται ελάχιστο ψήσιμο. Κρεοπωλείο Τρούλης (οδός 1866, αρ. 97, τηλ. (+30) 2810-283.075). Αλλαντικά Κασσάκη (παραγγείλτε online: www.afoikassaki.gr)

OLD-SCHOOL COLD CUTS

The Kassakis Bros brand started as a small family business with grandad’s sausage recipe. Committed to the quality standards set by the family, the business today uses choice cuts – mainly pork – and fresh herbs and spices to produce smoked meats like traditional apaki, syglino, vinegar-infused pork sausage and also beef sausage. One of its finest meze is the kapriko tou galata, a cured pork preparation that takes very little cooking. Troulis Butcher’s (97 1866 Street, tel. +30 2810-283.075) and also online at www.afoikassaki.gr

λιχουδιεσ σαν τησ μαμασ

Η Πέλλα Μαραγκάκη είναι χρυσοχέρα, φτιάχνει όλα τα παραδοσιακά γλυκά αλλά και αυτά της νέας ζαχαροπλαστικής, μαγειρεύει ντολμαδάκια και γεμιστά, κάνει όμως και τιραμισού και μαρμελάδα μύρτιλλο. Όλα τα προϊόντα είναι σαν να τα έφτιαχνε για το σπίτι της. Στο μικρό της εργαστήριο με την επωνυμία Chipelas- ετοιμάζει μικρά τραγανά μπισκότα χαρουπιού με σουσάμι ή κουλουράκια αμυγδάλου με σοκολάτα και ολόκληρα κομμάτια ξηρού καρπού, λαδερά μπισκοτάκια για τον καφέ, γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες με ό,τι έχει ο κήπος της (εσπεριδοειδή, μύρτιλλο και τριαντάφυλλα), ενώ και τα καλιτσούνια της είναι πολύ αφράτα. Με τηλεφωνική παραγγελία στο (+30) 6973-744.755 ή στο Αλάτι της γης, Γιαννιτσών 4, τηλ. (+30) 2811-758.458

SWEETS LIKE MOM MADE

Pella Marangaki is one of those women who does everything right; she makes all of Greece’s traditional sweets and also fancy, modern desserts; she makes stuffed vine leaves and stuffed tomatoes, but also tiramisu with myrtle berry jam. All of the products of her Chipelas brand seem homemade even though they are made in her small workshop: crunchy date and sesame cookies; dipping biscuits with almond and chocolate; preserves and marmalades with fruit from her garden and traditional sweet kalitsounia cheese pies. Order by phone on tel. (+30) 6973-744.755 or at Alati tis gis grocery store (4 Giannitson, tel. +30 2811-758.458)

τυρια με αποψη

Από την Κρήτη δεν αξίζει να φύγετε χωρίς τυρί. Στο τυροκομείο του Καργάκη, που βρίσκεται στην Ανώπολη Ηρακλείου, κοντά στο Κοκκίνη Χάνι, χρησιμοποιούν το γάλα των ζώων της περιοχής, από βοσκούς με τους οποίους συνεργάζονται για χρόνια. Μικρή παραγωγή για να εξυπηρετήσουν το μαγαζί τους, που βρίσκεται σε έναν μικρό πεζόδρομο κοντά στην κεντρική αγορά. Εξαιρετική γαλομυζήθρα και φέτα για τον ντάκο, γιαούρτι και, φυσικά, γραβιέρα νεαρή και γλυκιά ή μακράς ωρίμασης, πιο πικάντικη. Και οι δύο έχουν πλούσιο άρωμα βουτύρου, που μαρτυρεί καλής ποιότητας γάλα από καλοαναθρεμμένα ζώα. Τυροκομικά Καργάκης, Τσικριτζή 2, τηλ. (+30) 2810-342.687

CHEESE WITH ATTITUDE

If there’s one thing you must absolutely take back (airport regulations allowing), it’s some Cretan cheese. The Kargakis dairy, whose farm is located in the village of Anopolioutside Heraklion, uses milk from local shepherds who have been working with the business for years. Production is limited to the quantities needed to supply the dairy’s shop near Heraklion’s main market. Musts include the galomyzithra and feta that go so well on a dakos salad, the yoghurt and, of course, different types of myzithra ranging from young and sweet to mature and tangy – both taste of butter, good-quality milk from well-fed animals. Kargakis Dairy, 2 Tsikritzi, tel. (+30) 2810-342.687

wineland

ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΣΤΟ ΠΟΤΗΡΙ Εδώ χτυπά η καρδιά του κρητικού αμπελώνα, παράγεται το 80% του κρασιού του νησιού και γράφονται οι νέες ιστορίες επιτυχίας της οινικής Ελλάδας.

HERAKLION BY THE GLASS The heart of the Cretan wine industry, Heraklion is where 80% of the island’s wine is produced and where new success stories for Greek wine are being written. ΤΗΣ ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ / By Tassoula Eptakili

136/137

wineland

138/139

In a place that boasts 4,000 years of vinicultural history and is blessed with such a diversity of landscapes and microclimates, it is not surprising that there would be an abundance of both quality and variety in wine. Indeed, the vineyards of Crete give us so many varieties to fill our glasses, and they are all special. The reds include Liatiko, with its aromas of ripe red fruits and sweet spices, and Mantilari, with its wonderful red color and intense tannins. But there’s also Kotsifali, with a round, soft flavor. From the white varieties, there’s Vilana, which produces pleasant tastes with floral and fruity notes. There’s Dafni, one of the oldest indigenous white varieties of Crete, with an aroma reminiscent of laurel (dafni in Greek) – from which it gets its name. There is the full lemon freshness of Plyto, or Thrapsathiri with fruity aromas reminiscent of melon and peach. The exotic Moschato Spinas, from which wonderful sweet wines are produced, grows on Crete, as does the Malvasia di Candia, the most aromatic variety of the island. And, of course, there is Vidiano, the new undisputed star of the Cretan vineyard: overlooked for decades, today it excels in the hands of skilled winemakers, offering explosive flavors of apricot, citrus and flowers, with a rich flavor and roundness reminiscent of the famous French Chardonnay. Single-variety or blended, fresh or mellowed in barrels, the wines of Crete are charming and different, irrespective of

Ένας τόπος όπου η αμπελουργία μετράει 4.000 χρόνια, με τέτοιο ανάγλυφο και τόσο πολλά μικροκλίματα, δεν θα μπορούσε να μη διαθέτει και σπάνιο ποικιλιακό πλούτο. Πράγματι, από τα αμπέλια της Κρήτης πολλές είναι οι ποικιλίες που φτάνουν στο ποτήρι μας. Και είναι όλες ξεχωριστές! Από τις ερυθρές, το Λιάτικο, με αρώματα ώριμων κόκκινων φρούτων και γλυκών μπαχαρικών. Το Μαντηλάρι, με το υπέροχο κόκκινο χρώμα και τις έντονες τανίνες. Αλλά και το Κοτσιφάλι, με τη στρογγυλή, μαλακιά γεύση. Από τις λευκές, η Βηλάνα, που δίνει ευχάριστα κρασιά με λουλουδένια και φρουτώδη μύτη. Το Δαφνί, μία από τις αρχαιότερες αυτόχθονες λευκές ποικιλίες της Κρήτης, που το άρωμά της θυμίζει δάφνη - εξ ου και το όνομά της. Το γεμάτο φρεσκάδα, «λεμονάτο» Πλυτό. Το Θραψαθήρι, με φρουτώδη αρώματα που θυμίζουν πε-

1. Η Μαρία Ταμιωλάκη, με σπουδές Οινολογίας στο Μπορντό, είναι επικεφαλής του οινοποιείου ΡΟΥΣ. After getting her oenology degree in Bordeaux, Maria Tamiolaki now heads the Rhous Winery. 2. Το κτήμα Φανταξομέτοχο, της «Μπουτάρη Οινοποιητική», στολίδι της αμπελουργικής ζώνης Αρχάνες. The Fantaxometocho Estate of the Boutaris Winery is a gem in the wine zone of Archanes. 3. Το Scalani Hills Residences προσφέρει ποιοτικό οινοτουρισμό. High-end wine tourism is offered at Scalani Hills Residences.

where on the island they are produced, in valleys or on hilly slopes, inland or by the sea. But the heart of the Cretan vineyard beats strongest in the Heraklion area. Here you will find three designated zones of origin – Peza, Archanes and Dafnes – that together account for two-thirds of the island’s wineries. That’s not all; a total of 77% of all Cretan brands are bottled here, while production accounts for approximately 80% of the total volume of wine produced in Crete. Heraklion’s wine routes To visit the wineries of the Heraklion prefecture, one can follow one of two routes (they are known as the Wine Roads of Heraklion) out of the city. Heading east takes you to the vineyards of Archanes and Peza, while the route west brings you to the estates of Dafnes. There are clear road signs at exit points from the city, and there is also a website at www.winesofcrete.gr where you can download maps in a number of languages (Greek, English, German, Ukrainian and Chinese). The Boutari vineyard in Scalani, just outside Heraklion, is a real gem of the wine region of Archanes. Surrounded by the Fantaxometocho Estate (the name means “Haunted Domain” and comes from an early owner of the property who tried to save it from pirate raids by spreading rumors that ghosts frequented the area), the vineyard occupies an impressive 7 hectares. In the spring of 2015, the Scalani Hills Residences opened its doors here as

wineland

πόνι και ροδάκινο. Το «εξωτικό» Μοσχάτο Σπίνας, από το οποίο παράγονται υπέροχα γλυκά κρασιά. Η Malvasia di Candia, η πιο αρωματική ποικιλία του νησιού. Και, φυσικά, το Βιδιανό, ο αδιαμφισβήτητος σταρ του κρητικού αμπελώνα: επί δεκαετίες μάλλον ξεχασμένο, σήμερα μεγαλουργεί στα χέρια άξιων οινοποιών, προσφέροντας εκρηκτικά αρώματα βερίκοκου, εσπεριδοειδών και λουλουδιών, μαζί με πλούσια γεύση και στρογγυλάδα που θυμίζουν το περίφημο γαλλικό Chardonnay. Μονοποικιλιακά ή χαρμάνια, φρέσκα ή περασμένα από βαρέλια, τα κρασιά της Κρήτης είναι γοητευτικά και ξεχωριστά, σε όποιο μέρος του νησιού και αν παράγονται, σε πεδιάδες ή πλαγιές, στην ενδοχώρα ή δίπλα στη θάλασσα. Όμως η καρδιά του κρητικού αμπελώνα -του νοτιότερου της Ευρώπης και ενός από τους πιο ενδιαφέροντες στην Ελλάδα- χτυπάει πιο δυνατά στην περιοχή του Ηρακλείου, με τρεις ζώνες ονομασίας προέλευσης -Πεζά, Αρχάνες και Δάφνες-, όπου θα βρει κανείς το 68% των οινοποιείων. Εδώ εμφιαλώνεται το 77% των ετικετών και παράγεται περίπου το 80% του συνολικού όγκου του κρασιού της Κρήτης. Δρόμοι Κρασιού Ηρακλείου Για να επισκεφτείτε τα οινοποιεία του νομού, πρέπει, με αφετηρία την πόλη του Ηρακλείου, να ακολουθήσετε τις δύο διαδρομές που αποτελούν τους Δρόμους Κρασιού Ηρακλείου: η ανατολική περιλαμβάνει τον αμπελώνα των Αρχανών και των Πεζών, ενώ η δυτική διασχίζει εκείνον των Δαφνών. Στις εξόδους της πόλης υπάρχουν κατατοπιστικές ταμπέλες και από την ιστοσελίδα www. winesofcrete.gr μπορείτε να κατεβάσετε χάρτες (σε ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά, ουκρανικά και κινεζικά). Το οινοποιείο της «Μπουτάρη Οινοποιητική» στο Σκαλάνι, λίγο έξω από το Ηράκλειο, είναι πραγματικό κόσμημα για την αμπελουργική ζώνη Αρχάνες. Περιβάλλεται από το Κτήμα Φανταξομέτοχο, έναν εντυπωσιακό αμπελώνα 70 στρεμμάτων. (Το όνομά του σημαίνει «μετόχι

140/141

Προτεινόμενοι συνδυασμοί Κοτσιφάλι: Λευκά και κόκκινα κρέατα μαγειρεμένα με πλούσιες σάλτσες και πικάντικα κρασιά. Συνήθως, βέβαια, το βρίσκουμε σε χαρμάνι με Syrah, Merlot ή Λιάτικο. Μαντηλάρι: Αρνάκι, κυνήγι (στην κατσαρόλα ή στο φούρνο), πικάντικα κεμπάπ. Βιδιανό: Πιάτα με χοιρινό, ψάρια στη σχάρα ή στο φούρνο, αλλά και καπνιστά, ζυμαρικά με θαλασσινά, πλατό τυριών. Πλυτό: Χοιρινό και πουλερικά με λευκές σάλτσες, πράσινες σαλάτες, λευκά τυριά, ψάρια στη σχάρα. Βηλάνα: Αστακομακαρονάδα, λαδερά, πλατό θαλασσινών, ζυμαρικά με θαλασσινά, πίτες τυριών, χοιρινό και πουλερικά στην κατσαρόλα. Δαφνί: Όστρακα, πουλερικά στη σχάρα, ψάρια ψητά. Θραψαθήρι: Λευκά κρέατα με ελαφριές σάλτσες και θαλασσινά. Μοσχάτο Σπίνας: Σαλάτες, μύδια αχνιστά, ζυμαρικά με θαλασσινά, γεμιστά, μικρά ψαράκια τηγανητά. Πίνεται και ως απεριτίφ. Malvasia di Candia: Σαλάτες, τηγανητά ψάρια, λευκά τυριά. Ιδανικό ως απεριτίφ. Λιάτικο: Ξηρό, συνοδεύει κρέατα στο φούρνο ή στη σχάρα, κυνήγι και κίτρινα τυριά. Στη γλυκιά εκδοχή του πιείτε το παγωμένο ως απεριτίφ ή μαζί με φρούτα, παγωτό, ακόμα και αλμυρούς τυρομεζέδες και μπλε τυριά. Recommended Combinations Kotsifali: Red and white meats cooked in rich sauces; spicy meat dishes. Kotsifali is often blended with Syrah, Merlot or Liatiko. Mandilari: Lamb; game (in a stew or in the oven); spicy kebab meat Vidiano: Pork dishes; grilled, baked or smoked fish; pasta with seafood, cheese platters Plyto: Pork or poultry in a white sauce; green salad; white cheese; grilled fish Vilana: Lobster or lobster pasta; pasta with other seafood; seafood platters in general; cheese pastries; pork or poultry cooked in a saucepan/casserole Dafni: Shellfish or poultry on the grill; baked fish Thrapsathiri: White meat with light sauces; seafood Muscat Spinas: Salads, steamed mussels, pasta with seafood, stuffed tomatoes (with rice), fried whitebait. It can also be served as an aperitif. Malvasia di Candia: Salads, fried fish, white cheese. It is ideal as an aperitif. Liatiko: Meats cooked in the oven or on the grill; game; yellow cheeses. Its dessert wine variation should be served chilled as an aperitif, or with fruit, ice cream or a number of savory cheeses, including blue cheeses.

guest accommodation, with three luxury suites baptized in honor of the Cretan varieties of Kotsifali, Malvasia and Liatiko respectively. (Tel. 2810.731.617, www. boutari.gr, www.ariahotels.gr) Third-generation winemaker Nikos Douloufakis has built his winery at Dafnes, one of the largest and most historic “wine villages,” and also one of the prettiest. Every spring, a small wildflower native to Crete, the asperula, covers both the slopes around the village and the stone

walls of the vineyards with its white petals. While the human residents welcome the asperula for its beauty, the local hares see the flowers as a favorite delicacy. That’s why Nikos has named his bestselling label Aspros Lagos (White Hare) – it comes in a Vidiano white and, strangely for a “white” creature, in a Cabernet Sauvignon red as well. (Tel. 2810.792.017, www.cretanwines. gr). In Choudetsi, French-educated Maria Tamiolakis has taken up the reins of the

1. Ο Νίκος Δουλουφάκης, οινοποιός τρίτης γενιάς. Nikos Douloufakis, a third-generation winemaker. 2 Ο ενιαίος, έκτασης 200 στρεμμάτων, αμπελώνας του Κτήματος Ζαχαριουδάκη καλλιεργείται βιολογικά. The 20-hectare Zacharioudakis vineyard uses organic methods. 3. Με εκρηκτικά αρώματα βερίκοκου και λουλουδιών, το Βιδιανό είναι ο σταρ του κρητικού αμπελώνα. With explosive apricot and flower flavors, Vidiano is the star of Crete’s vineyards. 4. Το εντυπωσιακό κελάρι του Κτήματος Λυραράκη. The impressive cellar at Domaine Lyrarakis.

142/143

wineland

των φαντασμάτων»: ο πρώην ιδιοκτήτης του προσπάθησε να το σώσει από τις πειρατικές επιδρομές διαδίδοντας ότι το έχουν καταλάβει φαντάσματα!) Από την άνοιξη του 2015 εδώ λειτουργεί ο ξενώνας Scalani Hills Residences, με τρεις πολυτελείς κατοικίες, που έχουν «βαφτιστεί» προς τιμήν κρητικών ποικιλιών: Kotsifali, Malvasia και Liatiko. (Τηλ. 2810-731.617, www.boutari.gr, www.ariahotels.gr) Οινοποιός τρίτης γενιάς, ο Νίκος Δουλουφάκης έχει φτιάξει το οινοποιείο του στις Δαφνές, ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ιστορικά «κρασοχώρια». Στην περιοχή αυτή κάθε άνοιξη φυτρώνει ένα μικρό λουλουδάκι, ενδημικό της Κρήτης, η ασπερούλα. Οι πλαγιές γεμίζουν με τα άσπρα ανθάκια της, το ίδιο και οι ξερολιθιές γύρω από τα αμπέλια. Κι αν στα ανθρώπινα μάτια η ασπερούλα έχει μια διάσταση καθαρά... αισθητική, για τους λαγούς είναι αγαπημένη λιχουδιά. Γι’ αυτό και ο Νίκος έχει ονομάσει Άσπρο Λαγό την... μπεστ σέλερ ετικέτα του - λευκό από Βιδιανό, ερυθρό από Cabernet Sauvignon. (Τηλ. 2810792.017, www.cretanwines.gr) Στο Χουδέτσι, η γαλλοσπουδαγμένη Μαρία Ταμιωλάκη πήρε τα ηνία του οικογενειακού οινοποιείου -που πλέον ονομάζεται ΡΟΥΣ- και μαζί με τον σύζυγό της, επίσης οινολόγο, Δημήτρη Μανσόλα παράγουν εκλεκτά κρασιά, που βγαίνουν με αξιώσεις στις διεθνείς αγορές. (Τηλ. 2810-742.083, www.rhouswinery.gr) Στην περιοχή Πλούτη, βόρεια της αρχαίας Γόρτυνας, σε υψόμετρο 500 μέτρων, βρίσκονται ο βιολογικός αμπελώνας και το οινοποιείο της οικογένειας Ζαχαριουδάκη. Από την αίθουσα γευσιγνωσίας θα απολαύσετε τη μοναδική θέα προς τον κάμπο και τον όρμο της Μεσαράς, τα Αστερούσια όρη και τον Ψηλορείτη. (Τηλ. 28920-96.226, www.zacharioudakis.com) Στα Καστελιανά, στους πρόποδες των Αστερουσίων, βρίσκεται το Κτήμα Στραταριδάκη, όπου τα αδέλφια Κωστής και Μανώλης συνεχίζουν με μεράκι το έργο του πατέρα τους, Αριστείδη. Στο πωλητήριο του οινοποιείου, εκτός από τα κρασιά τους, θα βρείτε μέλι, μυρωδικά και φυτικά καλλυντικά. (Τηλ. 28910-71.275, www.strataridakis. gr) Στα Πεζά, η τέταρτη γενιά της οικογένειας Μηλιαράκη καλλιεργεί τον ιδιόκτητο αμπελώνα, παράγοντας μια μεγάλη γκάμα κρασιών με την ετικέτα ΜΙΝΩΣ - ανάμεσά τους και το πρώτο από Βηλάνα, περασμένο από βαρέλι. (Τηλ. 2810-741.213, www.minoswines.gr)

INFO Για τις γηγενείς ποικιλίες και τα υπόλοιπα οινοποιεία του νομού Ηρακλείου (αλλά και όλης της Κρήτης) θα βρείτε χρήσιμες πληροφορίες στις ιστοσελίδες: www.winesofcrete.gr (ελληνικά, αγγλικά, ουκρανικά, κινεζικά) και www.newwinesofgreece.com (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ρωσικά, κινεζικά). Further details about native wine varieties and other wineries in the prefecture of Heraklion (and throughout Crete) can be found at www.winesofcrete.gr (in Greek, English, Ukrainian and Chinese) and at www.newwinesofgreece.com (in Greek, English, French, German, Russian and Chinese).

Το Μαντηλάρι δίνει ερυθρά κρασιά με έντονες τανίνες. Mantilari produces red wines with strong tannins.

family winery – now called Rhous – and, together with her husband Dimitri Mansolas, who is also an oenologist, produces fine wines which have gained plaudits in the international market. (Tel. 2810.742.083), www.rhouswinery.gr) In the Plouti region, to the north of Ancient Gortyn at an altitude of 500 meters, is the organic vineyard and winery of the Zacharioudakis family. From the tasting room, you can enjoy a unique view of the valley and the Bay of Messara, as well as the Asterousia Mountains and Psiloritis Natural Park. (Tel. 2892.096.226, www. zacharioudakis.com) In Kasteliana at the foot of the Asterousia Mountains, you can find the Strataridakis Estate, where siblings Costis and Manolis passionately continue the work of their father, Aristides. Apart from their wines, you will also find honey, herbs and natural cosmetics available in the gift shop on their premises. (Tel. 2891.071.275, www. strataridakis.gr) In Peza, the fourth generation of the Miliarakis family currently cultivates the vineyard, producing a wide range of wines carrying the label Minos – among them, the first Vilana wine to be aged in barrels. (Tel. 2810.741.213 www.minoswines.gr)

eat & drink

144/145

Peskesi

τα καλυτερα τραπεζια στην πολη Best Nosh in Town

If there’s one thing we can guarantee, it’s that you won’t go hungry in Heraklion. Use our mini-guide of tried and true places to go. Της νενασ δημητριου / By nena dimitriou

Κιρκόρ / Kirkor

Ένα είναι σίγουρο: από την Κρήτη κανείς δεν έφυγε νηστικός. Ακολουθεί ένας μίνι οδηγός με δοκιμασμένα στέκια του Ηρακλείου.

eat & drink

146/147

Crop

The coffee here is roasted just a few days before serving and you can choose not only between beans from different parts of the world, but also how you’d like it prepared. This is a café of a new, third-wave generation. The kitchen also puts together a hearty breakfast menu with pancakes, sandwiches, eggs done all sorts of ways, waffles and crepes. For later in the day, there’s a good selection of beer, mostly from Greek microbreweries that produce fresh, unfiltered brews with a short shelf life. Opt for the lesser-known brands, like the delicious Charma from Hania. > 4 Aretousas, tel (+30) 2810.221.058

Crumb

It’s all about healthy fare packed with flavor at Crumb, which serves breads, sandwiches, snacks and desserts that are light, nutritious, delicious, vegetarian and guilt-free – and will have you picking at every last crumb. There are many different types of bread to choose from and all are made fresh at the Crumb bakery. Try the oatmeal, honey and orange cookies, a slice of light-as-air lemon pie, cheesecake with homemade jam or a rich yoghurt snack packed with nuts. Coffee is also on the menu. > Eikostis Pemptis Avgoustou, tel (+30) 2810.228.877

Crumb

Crop

Ο καφές που θα πιείτε εδώ έχει ψηθεί μόλις λίγες μέρες πριν, προέρχεται πιθανότατα από κάποια φάρμα της Λατινικής Αμερικής και ο barista που τον ετοίμασε έχει εξειδικευμένες γνώσεις. Μπορείτε να επιλέξετε τη χώρα και τη φάρμα (!) προέλευσης του καφέ, αλλά και τον τρόπο παρασκευής του, αν επιλέξετε καφέ φίλτρου. Πρόκειται για ένα coffee shop νέας γενιάς, αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν 3rd wave. Ετοιμάζουν και πλούσιο πρωινό, με τηγανίτες, σάντουιτς, αυγά σε διάφορες παρασκευές, βάφλες και κρέπες. Μεγάλη συλλογή και από μπίρες, κυρίως από ελληνικές μικροζυθοποιίες - όλες είναι φρέσκες, αφιλτράριστες και έχουν μικρή διάρκεια ζωής. Μπορείτε να δοκιμάσετε και κάποιες ελάχιστα γνωστές, όπως είναι η θεσπέσια Χάρμα από τα Χανιά.   > Crop, Αρετούσας 4, τηλ. (+30) 2810-221.058

λεγμένα υλικά πρώτης τάξεως. Δοκιμάστε μπισκότα με βρόμη, μέλι και πορτοκάλι ή μια ανάλαφρη λεμονόπιτα, τσίζκεϊκ με χειροποίητη μαρμελάδα ή ένα πλούσιο γιαούρτι με ξηρούς καρπούς. Σερβίρουν και καφέ.   > Crumb, 25ης Αυγούστου, τηλ. (+30) 2810-228.877

Dish Bar Party Restaurant

Πολύ μοντέρνο, πολύ μοδάτο, πολύ δημοφιλές. All day

Dish Bar Party Restaurant

Modern and hip, this all-day cocktail bar-restaurant serves Mediterranean cuisine in impressive dishes that make reference to Crete’s culinary traditions. It’s always packed and attracts all ages, from early on for coffee and breakfast, then for brunch/lunch with pancakes, date-bread sandwiches and other light dishes (such as salmon with soft, white katiki goat cheese) and then, of course, there’s dinner too. The volume is turned up at night and the focus shifts to the bar, where skilled mixologists produce signature cocktails with premium spirits. Definitely try the creative yet refined desserts. > Aghios Titus Square, tel (+30) 2810.227.118

Crumb

Υγεία και σωστή διατροφή είναι το σύνθημά τους, εμείς θα προσθέσουμε και τη νοστιμιά. Θρεπτικά και γευστικά σνακ, ελαφριά, vegetarian, δυναμωτικά, «χωρίς ενοχές», για όλες τις ώρες, αρτοποιήματα και γλυκά - ό,τι κι αν επιλέξετε, δεν θα μείνει ψίχουλο από το γεύμα σας. Υπάρχει δυνατότητα επιλογής από διάφορα είδη ψωμιού, τα οποία φτιάχνονται καθημερινά στο εργαστήριό τους και προσφέρονται με επι-

cocktail bar με μεσογειακή κουζίνα, πιάτα με εντυπωσιακή εμφάνιση, πληθωρικά, με μικρές αναφορές στην κρητική γαστρονομία. Συγκεντρώνει κόσμο κάθε ηλικίας από νωρίς το πρωί για καφέ και πρωινό, αργότερα σερβίρει brunch με pancakes, σάντουιτς από χαρουπόψωμο, σολομό και κατίκι, και άλλα ελαφριά πιάτα, ενώ το βράδυ η ένταση της μουσικής ανεβαίνει αρκετά, στο μπαρ ετοιμάζονται κοκτέιλ με premium spirits, σε ιδιαίτερες συνταγές που φέρουν την υπογραφή διακεκριμένων μπαρτέντερ. Δοκιμάστε οπωσδήποτε τα επιδόρπια, που διακρίνονται από δημιουργικότητα και φινέτσα.   > Dish Bar Party Restaurant, πλατεία Αγίου Τίτου, τηλ. (+30) 2810-227.118

Peskesi

Ίσως το μοναδικό νέο εστιατόριο που προσφέρει ακέραιη τη σύγχρονη εκδοχή της κρητικής κουζίνας. Οι πρώτες ύλες από ντόπιους παραγωγούς, οι συνταγές τιμούν την παράδοση, η αίσθηση του καλωσορίσματος σε ένα φιλικό σπίτι, όλα κάνουν τον επισκέπτη να νιώθει βασιλιάς. Γραφικό αλλά συγχρόνως μοντέρνο, θα περπατήσετε σε ένα σοκάκι με λουλούδια για να οδηγηθείτε στη σάλα ή στον μικρό κήπο στο πίσω μέρος. Σερβίρουν παραδοσιακό πρωινό με πίτες, σφακιανή με τυρί και μέλι ή μαραθόπιτα, καλό ζυμωτό ψωμί, σπιτικές μαρμελάδες, αυγά με ντομάτα κ.λπ. Το μενού τους αποτελείται από συνταγές που για χρόνια ήταν κρυμμένες σε συρτάρια, όπως κατσικάκι με φύλλα αγκινάρας αυγολέμονο ή το χταπόδι με άγρια σπαράγγια. Όλα θα τα γευτείτε στην εποχή τους, τα περισσότερα πιάτα περιέχουν ντόπια χόρτα και έντονα μυρωδικά. Αξίζει να δοκιμάσετε σύγλινο, το οποίο έρχεται μόλις καπνισμένο με φασκόμηλο που σιγοκαίει. Πολλά από τα προϊόντα προέρχονται από ένα μποστάνι 60 στρεμμάτων το οποίο εξυπηρετεί το εστιατόριο. Μπορείτε να επιλέξετε κρασί από την πλήρη κάβα τους, από τον κρητικό αμπελώνα. Επαγγελματικό σέρβις. > Peskesi, Καπετάν Χαραλάμπη 6-8, τηλ. (+30) 2810-288.887

7 Θάλασσες  Dish Bar Party Restaurant

Αν και εκτός κέντρου, στην περιοχή της Αλικαρνασσού, η απόσταση δεν φαίνεται να πτοεί

τους πιστούς των θαλασσινών που συνωστίζονται στο εστιατόριο. Το προτιμούν οικογένειες για το φρέσκο ψάρι (και για την παιδική χαρά) αλλά και επαγγελματίες για business dinner, λόγω εγγυημένης ποιότητας φαγητού. Σερβίρουν φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, αρκετά από το Κρητικό πέλαγος. Δοκιμάστε ριζότο και pasta με θαλασσινά, καλαμάρι με πέστο, ένα γευστικό πιάτο που τους ανέδειξε λόγω της δημιουργικότητάς του. Πολλές επιλογές σε κρασί από τον κρητικό και τον ελληνικό αμπελώνα. > 7 Θάλασσες, Ηρακλείτου και Ηροδότου 1, Ν. Αλικαρνασσός, τηλ. (+30) 2810-342.945

Το Βουρβου(ρ)λάδικο

Σε ένα παλιό σπίτι με περιποιημένη αυλή στεγάζεται αυτή η ταβέρνα, μακριά από το θόρυβο του κέντρου, σε μια ήσυχη συνοικία. Το όνομά της το πήρε από το θόρυβο που προκαλούν οι θαμώνες με τις έντονες συνομιλίες τους - έχει μια γοητεία αυτή η φασαρία από τις χαρούμενες παρέες. Εδώ θα γευτείτε κρέας ασύγκριτης νοστιμιάς, καπρικό (χοιρινό) όπως το σερβίρουν στα πανηγύρια, με μια τραγανή κρούστα που σπάει στο πιρούνι, σχεδόν εθιστικό. Σερβίρουν παραδοσιακή κουζίνα, απλή, ατημέλητη, αλλά πεντανόστιμη. Πατάτες κομμένες στο χέρι, ντολμαδάκια με αμπελόφυλλο και ανθούς κολοκυθιού γεμιστούς με ρύζι, σερβιρισμένους με παχύ γιαούρτι, ωραία χόρτα σαλάτα, χοιρινό κότσι στο φούρνο μελωμένο, χοχλιούς (σαλιγκάρια) με δεντρολίβανο και ξίδι στο τηγάνι. Το γλυκό της ημέρας είναι χειροποίητο, συνήθως παστέλι ζεστό με παγωτό. Και είναι κερασμένο. Κρασί χύμα και ρακή. Γρήγορη εξυπηρέτηση. Μόνο ντόπιοι.   > Το Βουρβου(ρ)λάδικο, Μονής Καρδιωτίσσης 71, τηλ. (+30) 2810-335.323

Parasties

Μεσογειακή και κρητική κουζίνα σε ένα κτίριο-στολίδι στην παραλιακή λεωφόρο. Ζεστή ατμόσφαιρα με πέτρα και ξύλο. Το μενού αλλάζει συχνά, μπορείτε να επιλέξετε από το a la carte ή το business μενού ημέρας, σε καλή τιμή. Ψήνουν σε σχάρα με κάρβουνα, γι’ αυτό και προτείνουμε να δοκιμάσετε κάποιο από τα ψητά της ώρας, λόγω εγγυημένης νοστιμιάς. Τα κρεατικά είναι συνήθως καλά

7 Θάλασσες / Epta Thalasses

Epta Thalasses

Even though it’s a ways out of town at Alikarnassos, the trip doesn’t seem to put off the fans of fresh seafood who flock to Epta Thalasses (Seven Seas). It is popular with families thanks to its fresh fish (and its playground) and also for business dinners as the quality is guaranteed. A lot of the fish and shellfish come from the Sea of Crete. Try the seafood risotto or pasta, or go for the calamari with pesto, one of the restaurant’s most famous dishes. The wine list has a good selection of labels from Crete and other parts of Greece. > Irakleitou & 1 Irodotou, Alikarnassos tel (+30) 2810.342.945

Peskesi

This is probably the only new restaurant in town that offers true Cretan cuisine, albeit with a contemporary twist. The ingredients are locally sourced, the recipes honor age-old traditions and the ambience is welcoming and homey. Quaint yet modern, it has a pretty courtyard at the back. The day starts with breakfast, including pies like the kind from Sfakia with cheese and honey, or one with wild greens, amazing bread, homemade marmalades, eggs, etc. The lunch/dinner menu features dishes that had gone out of vogue, like goat in egg-lemon sauce with artichoke leaves or octopus with wild mushrooms. Try the syglino pork, cured and smoked in sage. Many of the products come from a small, 6-hectare farm that supplies the restaurant, while the wine list has a comprehensive selection of local labels. Service is very professional. > 6-8 Kapetan Haralambi, tel (+30) 2810.288.887

Vourvourladiko

This taverna – located in an old house with a yard, tucked away from the downtown bustle – is named after the happy babble of its boisterous and contented diners. The food is well-executed, unpretentious traditional fare, such as pork with a crunchy crust, fresh (not frozen) fried

eat & drink

Κουζεινερί / Kouzeineri

ψημένα. Ωστόσο, καθώς οι ντόπιοι δεν είναι εξοικειωμένοι με τη διαβάθμιση του ψησίματος medium rare, medium well, καλό θα ήταν να είστε ακριβείς με την οδηγία ψησίματος. Ωραία η σαλάτα με τα χόρτα εποχής και το ξύγαλο. Αν είστε σε παρέα περισσοτέρων από τρεις, μπορείτε να επιλέξετε μια χορταστική ποικιλία κρεατικών. Καλή εξυπηρέτηση και καλή σχέση ποιότητας-τιμής. Μικρό παράπονο η στέγαση της τουαλέτας του εστιατορίου εκτός κτιρίου και η μεγάλη αναμονή λόγω συνωστισμού.   > Parasties, Σοφοκλή Βενιζέλου και Χάνδακος, τηλ. (+30) 2810-225.009

κιρκορ

Είναι η καλύτερη πρόταση για πρωινό μόλις το πλοίο δέσει στο λιμάνι του Ηρακλείου, για να δοκιμάσετε από το πρώτο ταψί της ημέρας, μόλις βγει από το φούρνο. Στην κεντρική πλατεία των Λιονταριών, ο Αρμένιος Κιρκόρ, δηλαδή Γρηγόρης, άνοιξε το 1922 ένα μικρό γλυκοπωλείο. Το προϊόν που εμπορευόταν ήταν η μπουγάτσα με φρέσκια, ντόπια μυζήθρα (μαλακό τυρί από αιγοπρόβειο γάλα) μέσα σε

148/149

Βeachcomber

λεπτό φύλλο, ανοιγμένο στο χέρι. Σήμερα η επιχείρηση έχει περάσει στον ανιψιό του, τον Βασίλη Κωνσταντινίδη. Τη συνταγή δεν την έχουν αλλάξει, ενώ και το κατάστημα έχει την πατίνα του χρόνου, παλιές καρέκλες καφενείου, σιδερένια τραπεζάκια, γρήγορο σέρβις και οικογενειακή ατμόσφαιρα. Δοκιμάστε, εκτός από την κλασική μπουγάτσα με μυζήθρα, ζάχαρη και κανέλα, την μπουγάτσα με κρέμα, πιο γλυκιά, νεότερη συνταγή. Συνοδεύστε με ελληνικό καφέ. > Κιρκόρ, πλατεία Βενιζέλου 32, τηλ. (+30) 2810-242.705

Καφενές Καγιαμπή

Περπατώντας την προέκταση της 1821, το στενό θα σας βγάλει στην πόρτα του. Ο καφενές είναι εμπειρία, κορνίζες από τοίχο σε τοίχο με διάσημους επαναστάτες, ρεμπέτες, τραγουδοποιούς. Στα διπλανά τραπέζια κάθονται περίοικοι, παρέες φοιτητών, νεαρά ζευγάρια. Το μενού είναι μικρό, όχι σταθερό, με λίγες και καλές επιλογές. Θα φάτε μαγειρευτά με υλικά εποχής, όπως φασολάκια τρυφερά, κόκορα κρασάτο, επίσης άγρια χόρτα, αυγά, πίτες. Το κρασί χύμα, τυρί καλής ποιό-

potatoes, stuffed vine leaves and zucchini blossoms served with a thick yoghurt sauce, simple salads of wild greens, slow-roasted pork knuckle and pan-fried snails with rosemary and vinegar. The dessert is always handmade and more often than not is a hot sesame snap with ice cream – it is also always on the house. Don’t ask for a wine list; barreled wine and raki is all there is. The service is fast and the clientele almost exclusively local. > 71 Moni Kardiotissis, tel (+30) 2810.335.323

Parasties

The food is Mediterranean and Cretan at this gem of a building on the main coastal road. Stone and wood elements make for an attractive rustic atmosphere, while the menu changes frequently and includes a la carte selections and a pocket-friendly business menu. Grilling is done over coal so we recommend the meat dishes, though they are usually served well-done so if you would like your steak medium or medium-rare,specify that when you order. The salad of seasonal greens with soft xygalo cheese is very nice, and if you’re a company of more than three, you can choose the hearty meat combo. The service is good and so is the value for money. The only drawbacks are the restrooms, which are located outside the main building, and the long wait for a table during the busier parts of the day. > 19 Sofokli Venizelou & Handakos, tel (+30) 2810.225.009

Kirkor

This is the best place to grab some breakfast when you get off the ferry from Athens at the crack of dawn. Located on the main square, known as Lions Square, this sweet shop has been around since 1922, when it was opened by an Armenian, Kirkor, who made crusty-filo

τητας, μικρής ή μεγαλύτερης ωρίμασης γραβιέρες γίνονται ο καλύτερος μεζές για τη ρακή. Δοκιμάστε οπωσδήποτε ανθόγαλα, ένα τυρί πλούσιο και βουτυρένιο, με κρεμώδη υφή και πλούσιο άρωμα γάλακτος. Αν είναι διαθέσιμο, θα είστε εξαιρετικά τυχεροί. > Καφενές Καγιαμπή, Μονοφατσίου 12, τηλ. (+30) 2810-226.286

Κουζεινερί

Μοντέρνο εστιατόριο που υποστηρίζει την ποιοτική κρεατοφαγία. Γνωρίζουν από κοπές κρέατος και ψήσιμο, και υποστηρίζουν τη συνολική εμπειρία του γεύματος με τα απαραίτητα συνοδευτικά, φιλική ατμόσφαιρα, γρήγορη εξυπηρέτηση. Πιάτα μεσογειακής κουζίνας, comfort φαγητό, ιδανικό τόσο για ένα απλό μεσημεριανό γεύμα όσο και για ένα εορταστικό δείπνο με φίλους. Δοκιμάστε παντζαροσαλάτα, κοτόπουλο με πικάντικη σάλτσα, φιλέτο μοσχαρίσιο στη σούβλα. Αρκετές επιλογές και για χορτοφάγους, όπως το ριζότο μανιταριών, πολύ νόστιμο και μαεστρικά χυλωμένο. Μεγάλη λίστα με κρασιά τόσο από τον κρητικό και τον ελληνικό όσο και από

τον διεθνή αμπελώνα. Προτιμήστε κάποιο τραπέζι έξω στον πεζόδρομο, όσο το επιτρέπει ο καιρός. > Κουζεινερί, Λοχαγού Μαρινέλη 11, τηλ. (+30) 2810-346.452

Pαρκο 240

Ένας τεράστιος όγκος από μπετόν κάλυπτε μισό στρέμμα. Τώρα στη θέση του βρίσκεται ένας ολοζώντανος χώρος πρασίνου, ένα αστικό πάρκο ανάμεσα στις παλιές μονοκατοικίες και τα γοητευτικά σοκάκια του κέντρου της πόλης. Οι δραστήριοι ιδιοκτήτες φύτεψαν συστάδες από δέντρα, γκαζόν και λουλούδια, και έδωσαν χρώμα και ανάσα στο κέντρο του Ηρακλείου. Ο προσανατολισμός τους είναι ο ποιοτικός καφές και τα signature κοκτέιλ, που επιμελείται ο ταλαντούχος Μηνάς Πατεράκης. Η φιλοσοφία τους πίσω από τα ποτά είναι τα τέσσερα στοιχεία της φύσης, γι’ αυτό και θα δοκιμάσετε premium αποστάγματα σε μοριακές συνταγές που μιμούνται τη φύση, όπως το «χώμα από ελιά» ή αποξηραμένα φύλλα. Μαζί με το ποτό και τον καφέ υπάρχει μια μικρή λίστα με περίπου 15 ετικέτες κρασιού από

bougatsa pies stuffed with fresh, local myzithra cheese. Today the business belongs to his nephew, Vassilis Konstantinidis, but neither the recipe nor the look of the shop has changed much: old wooden chairs with rush seats, small metal kafenio tables, quick service and a family atmosphere. Other than the classic bougatsa with myzithra, sugar and cinnamon, there’s also one with sweet pastry cream, accompanied by a cup of Greek coffee. > 32 Venizelou Square, tel (+30) 2810.242.705

Kafenes tou Kagiabi

This traditional kafeneio is located on a small street that forms the extension of 1821 street, and here you can get a glimpse of history in the photographs of famous Greek revolutionaries, singers and rebetiko music legends that cover the walls. It is mostly frequented by locals and students who come for the atmosphere and the simple, well-prepared food on its small and ever-changing menu. Here you can get staples like freshly cut beans, rooster and tomato stew, wild greens and eggs and pies. The wine is sold by the kilo and the cheese is excellent; the mature graviera goes particularly well with a glass of wine. Definitely try the anthogalo if it’s available; it’s a rich and buttery cheese with a strong flavor of milk and it’s quite delicious. > 12 Monifatsiou, tel (+30) 2810.226.286

Kouzeineri

Meat is the specialty at this modern, friendly and efficient restaurant, and the proprietors know all about the right cuts and how to cook them. The dishes are Mediterranean comfort food and present a range that makes this place perfect for a simple lunch or a feative meal with friends. Try the beetroot salad, the chicken in spicy sauce and or the veal filet on the spit. Vegetarians won’t

eat & drink

150/151

our news Μινωικές Γραμμές / Minoan Lines

Καφενές Καγιαμπή / Kafenes tou Kagiabi

τον τοπικό αμπελώνα, αλλά και νόστιμα fingerfood, σαλάτες και συνοδευτικά για το αλκοόλ κάθε είδους. > Parko 240, Μιλάτου & Ιδαίου Άντρου, τηλ. (+30) 697-487.0135

Βeachcomber

Εντυπωσιακό αρχιτεκτονικά, με αρκετά στιβαρά βιομηχανικά στοιχεία, κολόνες που υψώνονται στον ουρανό και μια ανοιχτή σκεπή που αφήνει το φως να λούζει την επιφάνεια, το Βeachcomber δεν είναι ένα συνηθισμένο μπαρ παραλίας. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ποτά ή το φαγητό που σερβίρει, τα οποία βρίσκουμε συνήθως σε κάποιο φοβερό ντιζαϊνάτο bar-

restaurant στα κοσμοπολίτικα θέρετρα του κόσμου. Διεθνής και μεσογειακή κουζίνα, δημιουργική και σύγχρονη με αναφορές σε γαστρονομικές τάσεις, σούσι, μπέργκερ, καρέ με νιόκι, φρέσκο ψάρι, αλλά και σνακ για όλη την ημέρα με ένα δημιουργικό twist. Η λίστα με τα κοκτέιλ είναι πολύ μεγάλη για να τη μελετήσετε ολόκληρη, γι’ αυτό ζητήστε από τους πολύ ευγενικούς σερβιτόρους να σας προτείνουν κάτι που θα ταιριάξει στα γούστα σας. Φροντίστε να μείνετε στη θάλασσα μέχρι και μετά το ηλιοβασίλεμα, το σκηνικό είναι ονειρικό. > Βeachcomber, Αγίου Ιωάννου 10, Σταλίδα, τηλ. (+30) 28970-33.847

be disappointed either, as there are quite a few meatfree selections, like the creamy mushroom risotto. Service is fast and the wine list is rich in labels from Crete as well as from other parts of Greece and the world. If the weather is fine, look for a table outside. > 11 Lohagou Marineli, tel (+30) 2810.346.452

Parko 240

The proprietors of this café-bar replaced a chunk of concrete that covered most of the site and transformed the space into a lovely urban park with trees, a lawn and flowers, all tucked away between apartment buildings in the downtown area. The mainstays here are good-quality coffee and signature cocktails, the latter prepared by the talented Minas Paterakis. The mixologist plays with the elements of nature in his premium preparations, using molecular technology to emulate, for example, the color of olives or of dried leaves. There is also a small wine list with around 15 local labels and a decent selection of finger food, salads and snacks to go with your drink. > 240 Milatou & Idaiou Adrou, tel (+30) 697.487.0135

Βeachcomber

To Βουρβου(ρ)λάδικο / Vourvourladiko

Architecturally striking with strong industrial elements, including columns that reach for the sky and an open roof that lets in the sunlight, Beachcomber is not your average beach bar and the drinks and food it serves are not average either. The cuisine is of the kind you would normally find at a high-end cosmopolitan resort, creative and contemporary, bringing together such diverse selections as sushi, burgers, lamb loin with gnocchi, fresh fish and sundry snacks with a creative twist. The cocktail list is too long to explore properly, so ask the extremely polite wait staff to make a recommendation that will suit your mood. Try to get into the water at sunset and get a view of the venue from the sea. > 10 Aghiou Ioannou, Stalida, tel (+30) 28970.338.47

Φιλοξενία πέντε αστέρων Aπολαύστε την πολυτέλεια, την άνεση, τις υπηρεσίες με επίκεντρο τον επιβάτη και την ασφάλεια που προσφέρουν τα πλοία των Μινωικών Γραµµών.

Five-Star Hospitality Indulge in luxury, comfort and passenger-oriented services, all coupled with unparalleled safety standards, on every ship in the Minoan Lines fleet.

152/153

ÇÏÐ« ¹ÊÆ ÔÎ¼ËÇ¿ Ã ÇÐÕÔÆ ¹ËÆÓ ÊÃÇÐÌÕÎÅ»¿Ó ÀÎ¿ÀÃ»Ì ÏÐÆË É¿ÐÆÅÌÎ»¿ ÎÌÅÎ« ¿Ð¿ ÃÊ¿ÐÃÇ¿ÉºÓ ÇÏÐ¼ÐÆÐ¿Ó ÐÒË 5PVSJTN "XBSET

our news

MPZBM NFNCFST ZFBST PG TVDDFTTGVM DPVSTF BXBSE PG FYDFMMFODF JO UIF $VTUPNFS -PZBMUZ 1SPHSBNT $BUFHPSZ BU UIF 5PVSJTN "XBSET FWFOU

5P .JOPBO -JOFT #POVT $MVC ÐÌ ÎÒÐÌ ÌÎÇ¿É¼ ® ® ¦¦ ¤ ¯¯£¯ ¡ ¤ ¯ª¬ ÐÒË ¦¤¬ª¤¥ª¬ ® ¦¦ª¬ ÎÌÏÃÅÅ»ÖÃÇ Ð¿ ¹ÊÆ ÏÐ¿ ¹ËÐÃÉ¿ ÔÎ¼ËÇ¿ Ã ÇÐÕÔÆ ¹ËÆÓ ÊÃÇÐÌÕÎÅ»¿Ó ¿ ¼ ÐÆË ¹Ë¿ÎÈº ÐÌÕ ¿ ÌÂÃÇÉË¾ÌËÐ¿Ó ÐÆË ÐÃÎ«ÏÐÇ¿ ¿ ºÔÆÏº ÐÌÕ ÏÐÌ Ã ÇÀ¿ÐÇÉ¼ ÉÌÇË¼ ÏÐÆË ¡ÊÊ«Â¿ É¿Ç ÐÌ ÃÈÒÐÃÎÇÉ¼ ¯Ì Î¼ÅÎ¿ ¿ Ã»Ë¿Ç ¹Ë¿ ¿ ¼ Ð¿ ÇÌ Ï¾ÅÔÎÌË¿ ÊÃÇÐÌÕÎÅÇÉ« É¿Ç ÃÕ¹ÊÇÉÐ¿ ÌÕ Õ «ÎÔÌÕË ÏÐÌ ÔÍÎÌ ÐÌÕ Ã ÎÒÐ¿ÎÔÇÉ¼ ÏÐ¼ÔÌ Ë¿ ¿Î¹ÔÃÇ ÇÂÇ¿»ÐÃÎ¿ ÌÄ¹ÊÆ ÏÐÌÕÓ ÇÏÐÌ¾Ó Ã ÇÀ«ÐÃÓ ÐÒË ¦¤¬ª¤¥ª¬ ® ¦¦ª¬ £ ¿Ë¿ÅËÍÎÇÏÆ ÐÆÓ ÎÒÐÌ ¼ÎÌÕ ¿ÕÐºÓ ÎÌÏ «ÑÃÇ¿Ó ÐÆÓ ÃÐ¿ÇÎÃ»¿Ó Ã ÇÀÎ¿ÀÃ¾ÐÆÉÃ ÂÃ Ã ÐÌË É¿Ê¾ÐÃÎÌ ÂÕË¿Ð¼ ÐÎ¼ Ì ÏÐÆË É¿ÐÆÅÌÎ»¿ ÎÌÅÎ« ¿Ð¿ ÃÊ¿ÐÃÇ¿ÉºÓ ÇÏÐ¼ÐÆÐ¿Ó ÏÐÆË ÐÃÊÃÐº ¿ ÌËÌ ºÓ ÐÒË 5PVSJTN "XBSET

ÎÌË¼ Ç¿

Από την επιβίβαση µέχρι την άφιξη στο τελικό λιμάνι προορισµού, κύριο µέλημα του εκπαιδευμένου προσωπικού των Μινωικών Γραµµών είναι η ασφάλεια των επιβατών και η δημιουργία μιας πολυτελούς και άνετης ταξιδιωτικής εμπειρίας, εφάμιλλης με εκείνη ενός πολυτελούς ξενοδοχείου. Ξεκινήστε το ταξίδι σας από τους φιλόξενους, μοντέρνους και αναπαυτικούς χώρους των σαλονιών και των μπαρ των πλοίων της εταιρείας, απολαμβάνοντας τον καφέ, το γλυκό ή το ποτό σας με θέα τη θάλασσα, και χαλαρώστε διαβάζοντας ένα βιβλίο ή παρακολουθώντας το αγαπημένο σας τηλεοπτικό πρόγραμμα. Αν πάλι ταξιδεύετε για Αγκώνα και Τεργέστη με τα «Cruise Europa» και «Cruise Olympia», χαρείτε τον ήλιο και τις αναζωογονητικές βουτιές στις δροσερές πισίνες, αφήνοντας τη θαλασσινή αύρα να σας χαλαρώσει, συνοδεία ενός φρέσκου χυμού ή παγωμένου κοκτέιλ από το pool bar. Συνδυάστε ταξίδι και αναψυχή στα ημερήσια δρομολόγια των πλοίων H/S/Fs «Knossos Palace» και «Festos Palace» στη γραμμή Ηράκλειο - Πειραιάς - Ηράκλειο και απολαύστε την πισίνα, το beer corner και το coffee bar τους καλοκαιρινούς μήνες. Στα καταστήματα των πλοίων ψωνίστε επιλεγμένα προϊόντα για εσάς ή δώρα για τους δικούς σας ανθρώπους, ενώ για οnline πλοήγηση επισκεφτείτε τους ειδικά διαμορφωμένους και εξοπλισμένους με σύγχρονους υπολογιστές χώρους. Φυσικά, μπορείτε να περάσετε την ώρα σας και με το

1. Γευστικές απολαύσεις στο εστιατόριο a la carte. Culinary delights at the a la carte restaurant. 2. Χαλάρωση στο spa. Relaxing at the spa. 3. Από την επιβίβαση µέχρι την άφιξη στο τελικό λιμάνι προορισµού, κύριο µέλημά μας είναι η ασφάλεια των επιβατών. From embarkation until arrival at the final port of call, passenger safety is our number one priority. 4. Άνεση και πολυτέλεια στο σαλόνι. Comfort and luxury in the lounge area.

From the moment of embarkation until the arrival at the final port of destination, the main objectives of the trained staff of Minoan Lines are the safety of their passengers and the assurance of a luxurious and comfortable travel experience on a par with that of a luxury hotel. Begin your journey in one of the welcoming and comfortable modern lounge and bar areas of your ship, savoring your coffee, dessert or drink while enjoying an unparalleled sea view. Relax, read a book or watch one of your favorite TV shows. During the summer months, why not combine travel and recreation on one of the daily Heraklion-Piraeus-Heraklion routes of the H/S/F Knossos Palace or H/S/F Festos Palace, and take the time to enjoy the swimming pool, the beer corner or the coffee bar? Shop for select products at one of the stores on board – treat yourself or buy gifts for your loved ones. Hop on-line at specially-created facilities with ultra-modern computers. Of course, if you prefer, you can do your on-line surfing on your own smartphone or tablet from the comfort of your couch or seat, using the Wi-Fi services available. Two restaurants, one self-service and one a-la-carte, are available on all Minoan Lines ships. An experienced chef will take you on a culinary journey of gastronomical delights made with quality ingredients, many of which are produced in the fertile Cretan soil. For wellness and exercise during the

q ÒÎÃ«Ë ÃÇÏÇÐºÎÇ¿ ÏÃ ¼ÊÃÓ ÐÇÓ É¿ÐÆÅÌÎ»ÃÓ Ã ÇÀ¿ÐÍË É¿Ç ÌÔÆ «ÐÒË q ¹É ÐÒÏÆ ÏÐ¿ ÃÏÐÇ¿Ð¼ÎÇ¿ É¿Ç ¿Î ÐÒË ÊÌ»ÒË q ¹É ÐÒÏÆ ÏÐ¿ É¿Ð¿ÏÐº ¿Ð¿ ÐÒË ÊÌ»ÒË q ¡ÇÂÇÉ¹Ó ÎÌÏÄÌÎ¹Ó ¼ËÌ ÅÇ¿ Ð¿ ¹ÊÆ ÃË ÇÏÔ¾ÃÇ ÅÇ¿ ÐÌË Ã »Ë¿ÕÊÌ É¿ÕÏ» ÒË

¹Ë Ã»ÏÐÃ ¿É¼ ¿ ¹ÊÌÓ

¹ÒÓ ¹É ÐÒÏÆ ÏÃ ÃÇÏÇÐºÎÇ¿ ÎÌÓ ¼ÊÌÕÓ ÐÌÕÓ ÎÌÌÎÇÏ Ì¾Ó

¡ÅÅÎ¿ÄÃ»ÐÃ ÐÍÎ¿ ÏÐÌ XXX NJOPBO HS

É¿Ç ÉÃÎÂ»ÏÐÃ ÐÌÕÓ ÎÍÐÌÕÓ ¼ËÐÌÕÓ

.JOPBO -JOFT #POVT $MVC UIF USVMZ JOOPWBUJWF DVTUPNFS MPZBMUZ QSPHSBN PG .JOPBO -JOFT OPX IBT BQQSPYJNBUFMZ NFNCFST BOE ZFBST PG TVDDFTTGVM DPVSTF GSPN UIF MBVODI EFNPOTUSBUJOH JUT FOPSNPVT BQQFBM UP UIF QSPHSBN NFNCFST BOE QBSUOFST XJUIJO (SFFDF BOE BCSPBE 5IF QSPHSBN JT POF PG UIF NPTU NPEFSO FGGFDUJWF BOE GMFYJCMF PG JUT LJOE %FTJHOFE EFWFMPQFE BOE MBVODIFE UP SFXBSE MPZBM QBTTFOHFST PG .JOPBO -JOFT XJUI FYDMVTJWF CFOFGJUT BOE DSFBUF WBMVF GPS JUT NFNCFST 5IF SFTVMUT PG UIJT JOOPWBUJWF BEWBODFNFOU JO MPZBMUZ DPSQPSBUF BDUJWJUJFT BSF SFTPVOEJOHMZ QPTJUJWF %VSJOH UIF 5PVSJTN "XBSET FWFOU .JOPBO -JOFT #POVT $MVC IBT CFFO SFDPHOJ[FE BT POF PG UIF CFTU MPZBMUZ QSPHSBNT BOE SFDFJWFE UIF MPZBMUZ BXBSE PG FYDFMMFODF JO UIF QSFTUJHJPVT $VTUPNFS -PZBMUZ 1SPHSBNT $BUFHPSZ

#FOFGJUT q 'SFF UJDLFUT JO BMM BDDPNNPEBUJPO BOE QSJWBUF WFIJDMF DBUFHPSJFT q EJTDPVOU BU UIF CBST BOE SFTUBVSBOUT PO CPBSE q EJTDPVOU BU UIF TUPSFT PO CPBSE q 1SPNPUJPOT BOE PGGFST POMZ GPS NFNCFST /PU BQQMJDBCMF PO QPSU UBYFT BOE GVFM TVSDIBSHF

/PU B NFNCFS ZFU 4JHO VQ OPX PO XXX NJOPBO HS

VQ UP EJTDPVOU PO UJDLFUT UP BMM EFTUJOBUJPOT

BOE HFU ZPVS GJSTU QPJOUT GPS GSFF 5ÆÊ 'BY F NBJM CPOVTDMVC!NJOPBO HS 5FM 'BY F NBJM CPOVTDMVC!NJOPBO HS

our news

154/155

trip, Cruise Europa and Cruise Olympia operate spas, saunas, Turkish-styled hamam baths and fully-equipped gyms (without any extra cost for Deluxe or Junior Suite passengers). In the evening, you can impress fellow passengers with your dance moves at the panoramic disco, or you can try your luck at the fully-equipped casinos on board. If you are traveling with your business colleagues, why not take advantage of the fully-equipped luxury conference centers, each of which boasts a 300-person capac-

smartphone ή το tablet σας από την άνεση ενός καναπέ, χρησιμοποιώντας τις υπηρεσίες του ασύρματου δικτύου Wi-Fi. Στα δύο εστιατόρια, Self Service και A la carte, που διαθέτει κάθε πλοίο των Μινωικών Γραμμών, οι έμπειροι σεφ θα σας ταξιδέψουν με τις γαστριμαργικές δημιουργίες τους και τα πιο ποιοτικά υλικά, πολλά εκ των οποίων παράγονται στα εύφορα εδάφη της κρητικής γης. Για ευεξία και άσκηση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, στα «Cruise Europa» και «Cruise Olympia» λειτουργούν spa, σάουνα, χαμάμ και πλήρως εξοπλισμένο Γυμναστήριο (χωρίς επιπλέον επιβάρυνση για τους ταξιδιώτες που ταξιδεύουν σε καμπίνες κατηγορίας Deluxe ή Junior Suite), ενώ για τη βραδινή σας διασκέδαση εντυπωσιάστε με τη χορευτική σας δεινότητα στην πανοραμική disco, υπό τους ήχους μοντέρνας μουσικής, ή φλερτάρετε με την τύ-

χη σας στο πλήρως εξοπλισμένο casino που διαθέτουν. Αν πάλι θέλετε να ταξιδέψετε με επαγγελματίες συνεργάτες σας, εκμεταλλευτείτε τα πλήρως εξοπλισµένα και πολυτελή Συνεδριακά Κέντρα, χωρητικότητας 300 ατόμων το καθένα, εντός των πλοίων των Μινωικών Γραμμών, για τη διοργάνωση συνεδρίων, σεμιναρίων και κάθε είδους επιχειρηματικές συναντήσεις και δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Μετά από μια δραστήρια μέρα εν πλω, οι ευρύχωρες και πολυτελείς καμπίνες των Cruise Ferries σάς περιμένουν για να χαλαρώσετε και να απολαύσετε έναν άνετο και απολαυστικό ύπνο, ενώ στις Deluxe καμπίνες των πλοίων H/S/Fs «Knossos Palace» και «Festos Palace» στη γραμμή Ηράκλειο - Πειραιάς - Ηράκλειο σας περιμένουν προϊόντα ύπνου από φυσικά υλικά της εταιρείας COCO-MAT αλλά και room-service, αν το επιλέξετε.

1. Το «Knossos Palace» εξυπηρετεί τη διαδρομή Πειραιάς - Ηράκλειο και φτάνει σε ταχύτητα μέχρι τους 31,6 κόμβους. The H/S/F Knossos Palace serves the Piraeus-Heraklion route and reaches a maximum speed of 31.6 knots. 2. Η πισίνα σάς περιμένει για μια αναζωογονητική βουτιά. The swimming pool is a great place to spend the day. 3. Τα πλοία μας υποδέχονται πάντα σε προτεραιότητα τους μικρούς επισκέπτες. Our younger passengers will always receive special treatment on board.

ity and is capable of hosting any type of professional meeting or other business activity during the voyage? After an active day on board, the spacious and luxurious cabins available on the Cruise Ferries offer you the opportunity to relax and enjoy a comfortable night’s rest, whereas the Deluxe Cabins on the H/S/F Knossos Palace and the H/S/F Festos Palace of the Heraklion-Piraeus-Heraklion line also offer a variety of bedroom furnishings created by Coco-Mat from natural materials, as well as room service.

our news

156/157

ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

FOCUSED ON PEOPLE

Οι πρωτοβουλιεσ των Μινωικών Γραμμών στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης

MINOAN LINES INITIATIVES promoting the principles of corporate social responsibility

Από την ίδρυσή τους το 1972 έως σήμερα, οι Μινωικές Γραμμές έχουν υποστηρίξει μια καθαρά ανθρωποκεντρική φιλοσοφία, σύμφωνα με την οποία κάθε επιχειρηματική τους δραστηριότητα οφείλει να έχει στο επίκεντρό της το κοινωνικό σύνολο. Η αίσθηση αυτής της κοινωνικής ευθύνης έχει οδηγήσει την εταιρεία σε μια σειρά από χορηγίες, υπό τη μορφή οικονομικής στήριξης ή δωρεάν μετακινήσεων με τα πλοία του στόλου της, που στόχο έχουν να ενθαρρύνουν και να επιβραβεύουν αξιόλογες πρωτοβουλίες και προσπάθειες. Ανταποδίδοντας με αυτόν τον τρόπο στην κοινωνία μέρος των κερδών της, η εταιρεία αποσκοπεί στην ευημερία του κοινωνικού συνόλου και στην πρόοδο. Το πλάνο των χορηγικών δράσεων των Μινωικών Γραμμών, στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, καλύπτει ένα ευρύ φάσμα αποδεκτών, όπως Αθλητικές Ομάδες (Ανδρική και Γυναικεία Ποδοσφαιρική Ομάδα ΟΦΗ, Ανδρική Ποδοσφαιρική Ομάδα Εργοτέλη, Α.Ο. Τυμπακίου, Ανδρική Ομάδα Καλαθοσφαίρισης «ΗΡΑΚΛΕΙΟ» Ο.Α.Α.), Μουσεία (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, Ιστορικό Μουσείο Ηρακλείου, Μουσείο Ν. Καζα-

ντζάκη, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας), Πολιτιστικούς Συλλόγους, Εκπαιδευτικά Ιδρύματα αλλά και Κοινωφελείς Οργανώσεις. Μία από αυτές είναι και οι «Γιατροί του Αιγαίου ΠΑ.Γ.Ν.Η.», που από το 1996 προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες υγείας και πρόληψης σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες απομονωμένων περιοχών της Κρήτης και των ακριτικών ελληνικών νησιών. Αναγνωρίζοντας το σημαντικό τους έργο, οι Μινωικές Γραμμές έχουν προβεί στην «υιοθεσία» της οργάνωσης, παρέχοντας δωρεάν θαλάσσιες μετακινήσεις ατόμων και οχημάτων, αγοράζοντας παράλληλα ιατρικό εξοπλισμό και ένα πλήρως εξοπλισμένο όχημα. Στον αθλητικό τομέα, η εταιρεία παρέχει επίσης χορηγική υποστήριξη μεταφοράς στον Παραολυμπιονίκη και Παγκόσμιο Πρωταθλητή στον ακοντισμό Μανώλη Στεφανουδάκη, σε αναγνώριση των προσπαθειών του, αλλά και στον Χρυσό Ολυμπιονίκη ιστιοπλόο Νικόλα Κακλαμανάκη, αναγνωρίζοντας το σημαντικό του έργο ως πρεσβευτή του διά βίου «ευ αγωνίζεσθαι» στα μικρά παιδιά και στους μελλοντικούς αθλητές της χώρας. Οι Μινωικές Γραμμές στηρίζουν ακόμη κοινωνικά ευπαθείς ομάδες και συμπαρα-

στέκονται οικονομικά και υλικά σε περιπτώσεις έκτακτων εθνικών αναγκών. Τέλος, η Διοίκηση της εταιρείας βρίσκεται κοντά στην Εθνική Λυρική Σκηνή, αναλαμβάνοντας τη χορηγική/οικονομική στήριξη του σημαντικού, ουσιαστικού πολιτιστικού της έργου, ενός έργου που κύριο όραμά του έχει την ανάπτυξη ενός πολιτισμού σύγχρονου και συναρτημένου με την αρχαία ελληνική μας κληρονομιά. Επίσης στηρίζει τον Ναυταθλητικό Όμιλο Τυμπακίου, που δραστηριοποιείται στον Κόκκινο Πύργο Τυμπακίου, στην περιοχή του κόλπου της Μεσαράς στη Νότια Κρήτη, με στόχο την εκπαίδευση νέων, ενηλίκων αλλά και παιδιών στην ιστιοπλοΐα. Οι Μινωικές Γραμμές, θέλοντας να διευκολύνουν τον Όμιλο, έχουν προβεί στην οικονομική στήριξη του έργου του, αλλά και στην αγορά πέντε σύγχρονων εκπαιδευτικών/αγωνιστικών σκαφών BUG της κατηγορίας Laser Performance, που θα βοηθήσουν στην εκπαίδευση των μικρότερων ηλικιακά μελών του. Οι Μινωικές Γραμμές κοντά στον άνθρωπο και στις αξίες του!

Since it was founded in 1972, Minoan Lines has espoused a clearly peopleoriented philosophy, firm in the belief that its business activity should always remain focused on positive social impact. This spirit of social responsibility has led the company to offer a series of sponsorship programs, within the framework of economic support or free transport using the fleet’s ships, whose goal is to encourage and reward valuable initiatives and efforts. By giving back part of its profits to society, the company aims to increase the prosperity and the progress of society at large. Core to the Minoan Lines plans for sponsorship activities (in the framework of its Corporate Social Responsibility Program) are endorsements across a wide range of recipients, including sports clubs (such as the Men and Women’s Soccer Teams of the OFI Club of Heraklion, the A. O. Tympakiou Soccer Team and the Heraklion Men’s Basketball Team), museums (including the Archeological Museum, the History Museum, The Nikos Kazantzakis Museum and the Museum of

Natural History, all located in Heraklion), and a number of cultural associations, educational institutions and non-profit organizations. One of the groups sponsored by the company is “Doctors of the Aegean - PAGNI”, a non-profit organization that, since 1996, has been offering health and preventative medicine services to socially vulnerable groups, to residents of isolated regions of Crete and to islands located along the Greek border. In recognition of the important work offered by the group, Minoan Lines moved to “adopt” the organization by offering free sea transport for its people and vehicles, while also buying them medical equipment, including a fully-equipped ambulance. In the sports sector, the company also offers sponsorship support and transport to Paralympic and international javelin champion Manolis Stephanoudakis, in recognition of his efforts. Furthermore, Olympic gold medallist and windsurfing champion Nikolaos Kaklamanakis is also given support, in recognition of his important work as a life-

time ambassador for fair play and as a role model for children and for future athletes of Greece. Minoan Lines supports socially vulnerable groups and stands by them with financial support in cases of urgent necessity. Minoan Lines also supports the Nautical Club of Tympaki, operating within the area of Kokkinos Pyrgos, Tympaki, in the Bay of Messara in southern Crete. Its aim is to provide children, youth and adults with training in sailing. In an effort to aid the club, Minoan Lines have not only offered financial support but have also bought five modern educational/competitive Bug vessels (from LaserPerformance) to help in the training of the club’s younger members. Finally, the administration of the company stands by the Greek National Opera, by offering support for its essential cultural work, whose chief aim is the further development of modern culture enriched by our ancient Greek heritage. Minoan Lines supports people and social values!

Profile

158/159

Με την εγγύηση της Grimaldi O δυναμικός όμιλος προσφέρει ένα ευρύ δίκτυο θαλάσσιων υπηρεσιών υψηλού επιπέδου για επιβάτες στη Μεσόγειο.

GUARANTEED BY GRIMALDI The dynamic corporate group offers a wide network of high-quality services for travelers in the Mediterranean.

Με μακρά πείρα, που πάει πίσω στο 1947, ο όμιλος Grimaldi εξειδικεύεται στη λειτουργία φορτηγών, οχηματαγωγών και επιβατηγών πλοίων. Είναι ένας οργανισμός προσηλωμένος στην παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών επιμελητείας (logistics) στους μεγαλύτερους παραγωγούς οχημάτων παγκοσμίως, με βάση τις θαλάσσιες μεταφορές. Οι υπηρεσίες που παρέχει ο όμιλος, με έδρα τη Νάπολη, περιλαμβάνουν επίσης τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων, παλετοποιημένων και ενοποιημένων φορτίων, όπως επίσης και επιβατών, με έναν σύγχρονο στόλο περισσοτέρων των 110 φορτηγών πλοίων πολλαπλών χρήσεων, αποκλειστικά οχηματαγωγών, όπως επίσης και επιβατηγών. Ο όμιλος Grimaldi λειτουργεί ένα ευρύ δίκτυο θαλάσσιων υπηρεσιών για επιβάτες στη Μεσόγειο, με τις θυγατρικές του Grimaldi Lines και Μινωικές Γραμμές, καθώς και στη Βαλτική Θάλασσα μέσω της ελεγχόμενης εταιρείας Finnlines. Η Grimaldi Lines παρέχει θαλάσσιες συνδέσεις στους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Ιταλία (συμπεριλαμβανομένων της Σικελίας και της Σαρδηνίας), την Τυνησία και το Μαρόκο. Συγκεκριμένα, η εταιρεία συνδέει σε καθημερινή βάση τα λιμάνια της Πάτρας και της Ηγουμενίτσας με το ιταλικό λιμάνι του Μπρίντιζι στην ακτή της Απουλίας. Συνειδητοποιώντας την ανάγκη για παροχή περισσότερο καινοτόμων και ανταγωνιστικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας, ο όμιλος λειτουργεί ένα στόλο σύγχρονων επιβατηγών κρουαζερόπλοιων, παρέχοντας βασικές υπηρεσίες κρουαζιέρας, καθώς και επιβατηγών οχηματαγωγών πλοίων (Ro/Ro) νέας γενιάς. Οι ναυαρχίδες του στό-

With business experience dating back to 1947, the Grimaldi Group is specialized in the operation of roll-on/roll-off vessels, car carriers and ferries. It is a dedicated supplier of integrated logistics services based on maritime transport for the world’s major vehicle manufacturers. Through its maritime services, the Naples-based Group also transports containers, palletized/unitized cargo and passengers with a modern fleet of more than 110 ro/ro multipurpose vessels, pure car carriers and ferries. The Grimaldi Group offers a wide network of maritime services for passengers in the Mediterranean Sea, with the Grimaldi Lines and Minoan Lines brands and, in the Baltic Sea, through the controlled company Finnlines. Grimaldi Lines offers maritime connections to the most popular tourist destinations in Spain, Greece, Italy (including Sicily and Sardinia), Tunisia and Morocco. Between Italy and Greece, in particular. the company offers a daily service from the ports of Igoumenitsa and Patras to the Apulian port of Brindisi. Aware of the need to offer more innovative, high quality and competitive services, the Group deploys a fleet of modern cruise ferries, providing standard cruise ship facilities, and new generation ro/ro-passenger ferries. The flagships of the Grimaldi Lines fleet are the Cruise Roma and Cruise Barcelona, the biggest cruise ferries in the Mediterranean deployed on the Civitavecchia-Barcelona route, able to transport up to 3,000 passengers. Both ships are equipped with large elegant cabins, an a la carte and a self service restaurant, a

λου της Grimaldi Lines είναι τα Cruise Roma και Cruise Barcelona, τα μεγαλύτερα επιβατηγά κρουαζερόπλοια της Μεσογείου, τα οποία εκτελούν δρομολόγια στη γραμμή Τσιβιταβέκια-Βαρκελώνη και έχουν την ικανότητα να μεταφέρουν μέχρι 3.000 επιβάτες. Και τα δύο πλοία είναι εξοπλισμένα με μεγάλες και καλαίσθητες καμπίνες, ένα à la carte και ένα self service εστιατόριο, πισίνα, σολάριουμ και ένα σύγχρονο κέντρο wellness με σάουνα, χαμάμ και αίθουσα μασάζ. Παρέχονται επίσης υπηρεσίες αναψυχής εν πλω, όπως καζίνο, γωνιά video games, ντισκοτέκ, παιδική χαρά και μία αίθουσα συνεδρίων δυναμικότητας 300 ατόμων. Όλα τα επιβατηγά πλοία συνδυάζουν εξαιρετική άνεση με επιλογές χαμηλού κόστους. Ιδιαίτερη προσοχή δίδεται στις οικογένειες, καθώς και σε ομάδες φίλων και φοιτητών, με εκπτώσεις ναύλων σε όλες τις γραμμές. Επιπροσθέτως, υπάρχει ένα πλούσιο πρόγραμμα μίνι κρουαζιερών και θεματικών εκδηλώσεων εν πλω στα πλοία της γραμμής Τσιβιταβέκια-Βαρκελώνη. Επιπλέον, η Grimaldi Lines Tour Operator προσφέρει πακέτα πλοίου και ξενοδοχείου σε Ισπανία, Ιταλία, Τυνησία και Ελλάδα. Ο όμιλος Grimaldi είναι η πρώτη ιταλική ναυτιλιακή εταιρεία που απέκτησε τα πιστοποιητικά SMS, ISO 9001 και ISO 14001 για την Ασφάλεια, την Ποιότητα και το Περιβάλλον. Το 2009 ο όμιλος κέρδισε την πρώτη έκδοση των Lloyd’s List Global Awards στην κατηγορία «Cruise & Ferry», μια διάκριση που απονέμεται από την εφημερίδα του Λονδίνου Lloyd’s List για την αναγνώριση της αριστείας σε μια ευρεία γκάμα ναυτιλιακών δραστηριοτήτων παγκοσμίως.

swimming pool, a solarium bar and a modern wellness center with sauna, Turkish bath and massage room. Onboard entertainment services are also offered, including a casino, a video game corner, a discotheque, a playroom area for children and a conference room with a capacity for 300 persons. All passenger ships combine excellent on-board comfort with “low-cost” formulas. Special attention is given to families, groups of friends and students, with fare reductions offered on all routes. In addition, a rich calendar of mini-cruises and theme events is organized for the Grimaldi Lines vessels on the Civitavecchia-Barcelona route. Grimaldi Lines Tour Operator also offers ship & hotel packages in Spain, Italy, Tunisia and Greece. The Grimaldi Group is the first Italian shipping company to have obtained the SMS, ISO 9001 and ISO 14001 certifications for Safety, Quality and Environment. In 2009, the Group won the first Lloyd’s List Global Awards for the category “Cruise & Ferry,” an award created by the London journal Lloyd’s List to recognize a wide range of maritime excellence globally. Info Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επισκεφτείτε τους ιστότοπους www.grimaldi-lines.com και www.grimaldi.napoli.it For further information, please visit www.grimaldi-lines.com and www.grimaldi.napoli.it