Minoan Wave 2021 by Minoan Lines

WAVE SUMMER - AUTUMN 2021 C

OUR NEW DRY ROSE SP SPARKLING ARKLING WINE. www.winerymonsieurnicolas.gr Μεσενικόλας Καρδίτσας Ι 2441070871

3 SUMMER - AUTUMN 2021

ΕDITORIAL

Φίλες και φίλοι,

Dear Friends,

Για μία ακόμα χρονιά, όλοι εμείς, οι άνθρωποι των Μινωικών Γραμμών, με ήθος, συνέπεια, ανθρωποκεντρική φιλοσοφία και σεβασμό στο επιβατικό κοινό, φροντίσαμε ώστε το ταξίδι σας με ένα από τα υπερσύγχρονα και πολυτελή cruise ferries και catamaran που διαθέτουμε στον στόλο μας, να γίνει μια αξέχαστη, απολαυστική και πρωτίστως υγειονομικά ασφαλής ταξιδιωτική εμπειρία.

For yet another year, all of us at Minoan Lines are committed to ensuring that your voyage aboard one of our fleet’s ultramodern and luxurious cruise ferries and High-Speed Catamaran is an unforgettable, enjoyable but mainly a health safe travel experience. In our quest to achieve this, we are guided by integrity, diligence, a human-centered philosophy and respect for our passengers.

Αναγνωρίζοντας εμπράκτως την ευθύνη που μας αναλογεί για την προστασία της δημόσιας υγείας, εφαρμόζουμε ειδικό σχέδιο διαχείρισης πρόληψης και ελέγχου κατά της νόσου Covid-19, τόσο στα πλοία της εταιρείας όσο και στις κτηριακές μας εγκαταστάσεις.

Recognizing in practice our responsibility for the protection of public health, we have implemented a special management plan for the prevention and control against Covid-19 disease, both on the company’s cruise ferries and building facilities.

Από τις 2 Ιουλίου του 2020, η εταιρεία έχει πιστοποιηθεί για τις πρακτικές που ακολουθεί από τον Ιταλικό Νηογνώμονα Rina, με το πρότυπο biosafety trust certification για ασφαλή ταξίδια ενάντια σε μορφές πανδημίας, ενώ λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα, με σκοπό τη διασφάλιση της υγείας των επιβατών, των συνεργατών και των ανθρώπων της, τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα.

Since July 2, 2020, the company has been certified for the practices that follows by the Italian Classification Society “Rina” with the innovative biosafety trust certification for safe travel against the Covid-19 pandemic, while taking all the necessary measures to ensure the health of its passengers, partners and personnel both on land and at sea.

Παράλληλα με τη δυναμική πορεία και ανάπτυξη που μας διακρίνει, θεωρούμε υποχρέωσή μας να συμβάλλουμε στην προστασία του περιβάλλοντος. Είμαστε η πρώτη εταιρεία στον χώρο της ελληνικής επιβατηγού ναυτιλίας που επενδύσαμε στο νέο σύστημα καύσης και

In parallel with the dynamic course and development that distinguishes us from others, we consider it our obligation to contribute to the protection of the environment. We are the first company in the field of the Greek coastal passenger shipping to invest

WAVE

4 SUMMER - AUTUMN 2021

φιλτραρίσματος καυσαερίων (scrubbers), έχοντας μάλιστα εναρμονιστεί πλήρως με τις απαιτήσεις του νέου κανονισμού καυσίμων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), πριν από την ημερομηνία που είχε οριστεί πανευρωπαϊκά (01/01/2020). Ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη σας και δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε, με τον ίδιο ζήλο και δυναμισμό, όπως πράττουμε εδώ και 49 χρόνια: • Nα έχουμε ανθρωποκεντρική φιλοσοφία, στηρίζοντας τον άνθρωπο με προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, εστιάζοντας στους τομείς υγεία, αθλητισμός, εκπαίδευση, πολιτισμός και περιβάλλον. • Nα είμαστε τεχνολογικά πρωτοπόροι και περιβαλλοντικά ευαίσθητοι. • Nα επενδύουμε στα υψηλά standards των πλοίων και του ανθρώπινου δυναμικού μας, σε στεριά και θάλασσα, προκειμένου να σας χαρίζουμε καλύτερα και ποιοτικότερα ταξίδια!

in the new combustion and filtration system (scrubbers - pollution control devices), having in fact fully complied with the requirements of the new fuel regulation of the International Maritime Organization (IMO), before the date that had been set in Europe (01/01/2020). We wish to thank you for your trust and we promise that we will continue, with the same zeal and drive, as we have been doing for 49 years, to: • Have a human-centered philosophy by supporting people in the community through corporate social responsibility programs, focusing on health, sports, education, culture and environment practices. • Be technologically innovative and environmentally sensitive. • Invest in the high standards of both our cruise Ferries and human resources, on land and at sea, in order to keep on offering you voyages that are better, of higher quality and safer than ever.

Αντώνης Μανιαδάκης

Antonis Maniadakis

Διευθύνων Σύμβουλος Μινωικών Γραμμών

Minoan Lines’ Managing Director

WAVE

ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΚΡΗΤΗ - ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΚΡΗΤΗ - ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΚΡΗΤΗ (ΗΡΑΚΛΕΙΟ ή ΧΑΝΙΑ) ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΚΡΗΤΗ (ΗΡΑΚΛΕΙΟ ή ΧΑΝΙΑ) ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΜΗΛΟΣ* - ΚΡΗΤΗ (ΗΡΑΚΛΕΙΟ ή ΧΑΝΙΑ) ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΜΗΛΟΣ* - ΚΡΗΤΗ (ΗΡΑΚΛΕΙΟ ή ΧΑΝΙΑ) *ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΣΥΡΟΣ - ΤΗΝΟΣ - ΜΥΚΟΝΟΣ - ΠΑΡΟΣ *ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΣΥΡΟΣΝΑΞΟΣ - ΤΗΝΟΣ - ΜΥΚΟΝΟΣ- -ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΠΑΡΟΣ - ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ ΝΑΞΟΣ - ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ - ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΑΓΚΩΝΑ

ANCONA ΑΓΚΩΝΑ ANCONA

PIRAEUS - CRETE - CYCLADES PIRAEUS - CRETE - CYCLADES PIRAEUS - CRETE (HERAKLION or CHANIA) PIRAEUS - CRETE (HERAKLION or CHANIA) PIRAEUS - MILOS* - CRETE (HERAKLION or CHANIA) PIRAEUS - MILOS* - CRETE (HERAKLION or CHANIA) *PIRAEUS - SYROS - TINOS - ΜΥΚΟΝΟS - PAROS *PIRAEUS - SYROS --TINOS - ΜΥΚΟΝΟS - PAROS NAXOS - SANTORINI HERAKLION NAXOS - SANTORINI - HERAKLION

*Εποχικό δρομόλογιο • *Seasonal Route *Εποχικό δρομόλογιο • *Seasonal Route

ΜΠΡΙΝΤΙΖΙ BRINDISI ΜΠΡΙΝΤΙΖΙ BRINDISI

ΚΕΡΚΥΡΑ CORFU ΚΕΡΚΥΡΑ CORFU ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ IGOUMENITSA ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ IGOUMENITSA

ΠΑΤΡΑ PATRAS ΠΑΤΡΑ PATRAS

**ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΔΡΙΑΤΙΚΗΣ **ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΔΡΙΑΤΙΚΗΣ ΠΑΤΡΑ - ΑΓΚΩΝΑ ΠΑΤΡΑ - ΑΓΚΩΝΑ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ - ΚΕΡΚΥΡΑ* - ΑΓΚΩΝΑ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ - ΚΕΡΚΥΡΑ* - ΑΓΚΩΝΑ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ - ΚΕΡΚΥΡΑ* - ΜΠΡΙΝΤΙΖΙ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ - ΚΕΡΚΥΡΑ* - ΜΠΡΙΝΤΙΖΙ

ΤΗΝΟΣ TINOS ΤΗΝΟΣ ΣΥΡΟΣ TINOS ΜΥΚΟΝΟΣ MYKONOS SYROS ΜΥΚΟΝΟΣ ΣΥΡΟΣ MYKONOS ΠΑΡΟΣ ΝΑΞΟΣ SYROS PAROS ΠΑΡΟΣ NAXOS ΝΑΞΟΣ PAROS NAXOS ΜΗΛΟΣ MILOS ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ ΜΗΛΟΣ SANTORINI MILOS ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ SANTORINI ΧΑΝΙΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ CHANIA ΧΑΝΙΑ HERAKLION ΗΡΑΚΛΕΙΟ CHANIA HERAKLION

ΠΕΙΡΑΙΑΣ PIRAEUS ΠΕΙΡΑΙΑΣ PIRAEUS

**ADRIATIC ROUTES **ADRIATIC ROUTES PATRAS - ANCONA PATRAS - ANCONA IGOUMENITSA - CORFU* - ANCONA IGOUMENITSA - CORFU* - ANCONA IGOUMENITSA - CORFU* - BRINDISI IGOUMENITSA - CORFU* - BRINDISI

**Εκτελούνται από την GRIMALDI EUROMED Spa • **Operated by GRIMALDI EUROMED Spa **Εκτελούνται από την GRIMALDI Spa • **Operated by GRIMALDI EUROMED Spa *ΕποχικόEUROMED δρομόλογιο • *Seasonal Route *Εποχικό δρομόλογιο • *Seasonal Route

ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΜΕ ΥΠΕΥΘΥΝΑ ΜΕ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΑ ΜΕ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗMEASURES ΑΣΦΑΛΕΙΑAPPLIED TRAVEL ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΜΕ WITH CONFIDENCE / ALL HYGIENE-SAFETY TRAVEL WITH CONFIDENCE / ALL HYGIENE-SAFETY MEASURES APPLIED FOLLOW US: FOLLOW US:

www.minoan.gr www.minoan.gr

ΤΗΛ.: 2810 370130 - 2810 252469

ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ 31, ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΤΗΛ.: 2810 370130 - 2810 252

ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ 31, ΗΡΑΚΛΕΙΟ

ΤΗΛ.: 2810 370130 - 2810 252469

ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ 31, ΗΡΑΚΛΕΙΟ

ΤΗΛ.: 2810 370130 - 2810 252469

ΚΟΝ∆ΥΛΑΚΗ 31, ΗΡΑΚΛΕΙΟ

ΤΗΛ.: 2810 370130 - 2810 252469

ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ 31, ΗΡΑΚΛΕΙΟ

AIO & MIKRO

“Spilia” means “Ca ve”. ―

Visit the natural cave of Mykonos

...since 1998

DESIGN | ΜΕΛΕΤΗ

•

CONSTRUCTION | ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

•

MANAGEMENT | ∆ΙΟΙΚΗΣΗ

12 International Awards • 12 Διεθνή Βραβεία

Q UA L

Social ACTION

years

GU A RA

ROPLA

Άγιος Νικόλαος | Agios Nikolaos • Ρ. Καπετανάκη 13 | R. Kapetanaki St. 13 Ηράκλειο | Heraklion • Σµύρνης 33 | Smirnis St. 33

(+30) 2810 222254

Ελούντα | Εlounda • A. Παπανδρέου 50 | A. Papandreou St. 50 info@europlan.gr

(+30) 28410 28452

(+30) 28410 42004

www.europlan.gr

14 SUMMER - AUTUMN 2021

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ΜΙΝΩΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΝΕ

Ναυτιλιακή Εταιρεία 25ης Αυγούστου 17, 71202, Ηράκλειο Tηλ. 2810-399800, Φαξ: 2810-330308

www.minoan.gr

ΠΑΡΑΓΩΓH – EΚΔΟΣΗ

WELCOME MAGAZINES

Κηφισίας 312, 152 32, Χαλάνδρι, Αθήνα Τηλ: 210 3212037, φαξ 210 3211383

info@welcomemagazines.com

ΔΙΕΥΘYΝΤΡΙΑ: Ξανθή Ηλιοπούλου ΔΙΕΥΘΥΝΤHΣ ΣYΝΤΑΞΗΣ: Θανάσης Τολούδης CREATIVE ART DIRECTOR: Nίκος Βατσίτσης ART DIRECTOR: Γιάννης Ξανθάκης ΣYΝΤΑΞΗ: Mαρία Ατματζίδου, Αστερόπη Λαζαρίδου,

Μία Κόλλια, Εύα Πετροπούλου ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νίκη Σταθιά ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Εβίτα Λύκου ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Ανδρέας Σιμόπουλος, Χάρης Μαυρογένης

OWNERSHIP

MINOAN LINES S.A.

Shipping Company 17, 25th Avgoustou str. | Heraklion, Crete - Greece Tel.: +30 2810399899, Fax: +30 2810 330308

www.minoan.gr

PRODUCTION – PUBLISHING

WELCOME MAGAZINES

312 Kifisias Ave., 152 32, Chalandri, Athens Τel.: 210 3212037, fax: 210 3211383

info@welcomemagazines.com

MANAGING DIRECTOR: Xanthi Iliopoulou MANAGING EDITOR: Thanassis Toloudis CREATIVE ART DIRECTOR: Nikos Vatsitsis ART DIRECTOR: Yiannis Xanthakis CONTRIBUTORS: Maria Atmatzidou, Asteropi Lazaridou,

Mia Kollia, Eva Petropoulou COPY EDITOR: Niki Stathia TRANSLATION: Evita Lykou PHOTOS: Andreas Simopoulos, Ηaris Mavrogenis

ΕΜΠΟΡΙΚH ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ: Σταύρος Κεφαλόπουλος

COMMERCIAL DIRECTOR: Stavros Kefalopoulos

ΥΠΕYΘΥΝΟΙ ΔΙΑΦHΜΙΣΗΣ: Γιώργος Ανδρεαδέλλης,

ADVERTISING MANAGERS: Giorgos Andreadelis,

Μάγδα Γεωργίου, Βούλα Καραβαγγέλη, Καίτη Κονίτσα, Δέσποινα Μπαρλά ΥΠΟΔΟΧH ΔΙΑΦHΜΙΣΗΣ: Γεωργία Νάτση

Magda Georgiou, Voula Karavaggeli, Kaiti Konitsa, Despina Mparla ADVERTISING SUPPORT: Georgia Natsi

ΕΚΤYΠΩΣΗ: PressiousArvanitidis ΑΒΕΕ

PRINTING: PressiousArvanitidis ΑΒΕΕ

Το τεύχος διατίθεται δωρεάν Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η αναμετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Η ΜΙΝΟΑΝ LINES δεν φέρει ευθύνη για τις απόψεις των συντακτών του περιοδικού, όπως αυτές διατυπώνονται στα θέματα.

Your Free Copy It is illegal to publish, reproduce, or transmit in whole or part of the magazine without the written permission of the publisher. The MINOAN LINES isn’t responsible for the contributors’ opinions as they are represented on issues.

WAVE

16 SUMMER - AUTUMN 2021

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ CONTENTS

126

lounge

Η τέχνη της Επανάστασης The art of revolution

Από δυο χωριά τέχνη The two villages of art

Από τον Χάνδακα στην Ερμούπολη From Chandax to Ermoupoli

Παράδοση νέας γενιάς The tradition of a new generation

Η ιστορία είναι σύγχρονη υπόθεση History is a contemporary affair

Don’t miss

Μain deck

Bικτόρια Xίσλοπ Victoria Ηislop

Χανιά: Ανοιχτά στον πολιτισμό Chania: Open to culture

Tα εν οίνο, εν δήμω The congenial side of wine

WAVE

18 SUMMER - AUTUMN 2021

132

924 κομψοτεχνήματα 924 Objets d’art

120 χρόνια ιστορίας & πολιτισμού 120 years of history & culture

102

Η θάλασσα μέσα μας The sea inside us

108

Γεύση από ταξίδι The taste of travel

118

Τα αρχαία ανάκτορα της Kρήτης The ancient palaces of Crete

108

126

Μήλος εμπιστευτικό Milos confidential

132

Γιωργής Τσαμπουράκης Giorgis Τsampourakis

102 84

138

Ατέλειωτη περιπέτεια στο Αιγαίο Endless adventure in the Aegean

148

Ένα τοπόσημο-θεσμός A landmark institution

157 Health

163

About us

works with the

Works with

THE 5 STAR VIEW

Introducing a new concept of high-end luxury

www.skiathos-palace.gr KOUKOUNARIES BAY, SKIATHOS 370 02, GREECE TEL: +30 24270 49700 FAX: +30 24270 49666 33, SKOUFA STR, ATHENS 106 73, GREECE TEL: +30 210 3242152 FAX: +30 210 3233667

info@skiathos-palace.gr

Το ταξίδι ξεκινά online με το Minoan Lines Online Booking. Every trip begins online with the Minoan Lines Online Booking. Κλείστε τα εισιτήριά σας για όλα τα δρομολόγια (Ηράκλειο - Πειραιάς, Χανιά - Πειραιάς, Γραμμή Κυκλάδων, Ελλάδα - Ιταλία) γρήγορα, εύκολα και απλά! Στη συνέχεια, εκτυπώστε ή κατεβάστε τα εισιτήρια στο κινητό σας με την υπηρεσία e-Ticket*! *Η υπηρεσία είναι διαθέσιμη για τις γραμμές του Εσωτερικού.

Book your tickets for all routes (Heraklion - Piraeus, Chania - Piraeus, Cyclades Lines, Greece - Italy) in a fast, easy and simple way! Then, you can print or download your tickets on your mobile with the e-Ticket service*! *E-tickets are available only for Domestic Lines.

Ενημέρωση σε κάθε βήμα Update on every step Για να ξέρετε σε ποιο σημείο της διαδικασίας βρίσκεστε. Know where you are in the process.

Live Question Chat Box

ebooking.minoan.gr

5 γλώσσες 5 languages Ελληνικά, English, French, Deutsch, Italiano

Φίλτρα Αναζήτησης & Ταξινόμηση Search Filters & Sorting

Για οποιαδήποτε απορία ή βοήθεια σε σχέση με την κράτηση.

Για να βρίσκετε εύκολα αυτό που ψάχνετε.

For enquiries or support regarding your booking.

Find what you are looking for easily.

TOM-GRIMBERT - UNSPLASH

people, places, events

lounge

24 SUMMER - AUTUMN 2021

THE ART OF REVOLUTION ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΎΑ ΠΕΤΡΟΠΟΎΛΟΥ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕΣ: KATOUFAS BROTHERS  BY EVA PETROPOULOU, PHOTOS: KATOUFAS BROTHERS

Η ΤΈΧΝΗ ΤΗΣ

ΕΠΑ

o επόμενο διάστημα, θα έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε από κοντά μερικά από τα πιο αξιόλογα έργα τέχνης και κειμήλια που απαρτίζουν τη Συλλογή Κρασάκη, τα οποία θα ταξιδέψουν στα Χανιά με αφορμή την επετειακή έκθεση «Η Ελλάδα μετά την Επανάσταση - Καλλιτεχνικοί θησαυροί από τη συλλογή Τίνας και Μιχάλη Κρασάκη», που θα φιλοξενηθεί στους χώρους της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων και του Φιλολογικού Συλλόγου «Ο Χρυσόστομος». Η έκθεση, μάλιστα, τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Η συλλογή της Τίνας και του Μιχάλη Κρασάκη, που ζουν μόνιμα

n the coming weeks we will have the opportunity to admire some of the most remarkable works of art and heirlooms that compose the Krassakis Collection, which will travel to Chania on the occasion of the anniversary exhibition “Greece after the Revolution - Artistic treasures from the collection of Tina and Michalis Krassakis”, which will be hosted at the Municipal Art Gallery of Chania and the Philological Association “Chrysostomos”. The exhibition, in fact, is under the auspices of her excellency the President of the Hellenic Republic, Katerina Sakellaropoulou. The collection of Tina and Michalis Krassakis, who have been

WAVE

ΜΕ ΑΦΟΡΜΉ ΤΑ 200 ΧΡΌΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΉΡΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΕΠΑΝΆΣΤΑΣΗΣ, Η ΔΗΜΟΤΙΚΉ ΠΙΝΑΚΟΘΉΚΗ ΧΑΝΊΩΝ ΦΙΛΟΞΕΝΕΊ ΓΙΑ ΠΡΏΤΗ ΦΟΡΆ ΈΝΑ ΤΜΉΜΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΉΣ ΚΡΑΣΆΚΗ, ΠΟΥ ΑΠΟΤΥΠΏΝΕΙ ΕΚΕΊΝΗ ΤΗΝ ΠΕΡΊΟΔΟ ΜΕ ΈΝΑ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΌ ΨΗΦΙΔΩΤΌ ΤΕΧΝΏΝ, ΤΕΧΝΙΚΏΝ ΚΑΙ ΥΛΙΚΏΝ. ON THE OCCASION OF THE BICENTENNIAL OF THE DECLARATION OF THE GREEK REVOLUTION, THE MUNICIPAL ART GALLERY OF CHANIA HOSTS FOR THE FIRST TIME A PART OF THE KRASSAKIS COLLECTION, WHICH PORTRAYS THIS PERIOD WITH AN IMPRESSIVE MOSAIC OF ARTS, TECHNIQUES AND MATERIALS.

ΝΆΣΤΑΣΗΣ στην Κολωνία τα τελευταία περίπου 50 χρόνια, απαρτίζεται από έργα Ελλήνων και Ευρωπαίων φιλελλήνων ζωγράφων του 19ου και του 20ού αιώνα, καθώς και από μια μεγάλη σειρά από κειμήλια που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το Έπος του 1821. Η συλλογή περιλαμβάνει συνολικά πάνω από 1.500 έργα τέχνης, από τα οποία θα εκτεθούν 167, για πρώτη φορά στην Ευρώπη, με αφορμή τον επετειακό εορτασμό για το ’21. Η κα Τίνα και ο κ. Μιχάλης Κρασάκης μάς εξηγούν πώς αποφάσισαν να εκθέσουν τώρα στην Κρήτη μέρος της συλλογής τους: «Η έκθεση στην Κρήτη γεννήθηκε από την πρόταση δύο καλών φίλων στο Ηράκλειο. Όταν είδαν κάποια έργα της συλλογής μας, που φέραμε

living permanently in Cologne for the last 50 years, consists of works by Greek and European philhellene painters of the 19th and 20th centuries, as well as a large number of relics directly or indirectly related to the Revolution of 1821. The collection includes a total of over 1,500 works of art, of which 167 will be exhibited, for the first time in Europe, on the occasion of the anniversary celebration for 1821. Mrs. Tina and Mr. Michalis Krassakis explain to us how they decided to exhibit part of their collection now in Crete: “The exhibition in Crete was born from the proposal of two good friends in Heraklion. When they saw some works from our

26 SUMMER - AUTUMN 2021

προσωρινά από τη Γερμανία, ενθουσιάστηκαν και μας προέτρεψαν να τα δείξουμε σε ένα ευρύτερο κοινό στην Ελλάδα, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την Επανάσταση. Η απόφασή μας πάρθηκε με κάποια δυσκολία, αφού θα αποχωριζόμασταν για ένα διάστημα αγαπημένα μας αντικείμενα. Όμως, διαπιστώνοντας τον ενθουσιασμό της δημοτικής αρχής των Χανίων και των ανθρώπων της Πινακοθήκης της πόλης, θεωρούμε τώρα ότι ήταν μια σωστή κίνηση». Ο Μιχάλης Κρασάκης, με καταγωγή από το Ηράκλειο Κρήτης, εργάστηκε στην Κολωνία επί 25 χρόνια, ως συντάκτης και διευθυντής της Ελληνικής Υπηρεσίας της Deutsche Welle. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας δημοσιογραφία, Ιστορία της Τέχνης και γερμανική φιλολογία. Όπως μάς εξήγησε ο ίδιος, αισθάνεται τυχερός που σπούδασε και έζησε εκεί: «Η Κολωνία είναι μια πόλη με μεγάλη εικαστική παράδοση, δεκάδες μουσεία και εξαιρετικές πινακοθήκες. Παράλληλα με τη δημοσιογραφία με σαγήνευσε η Ιστορία της Τέχνης. Αρχές της δεκαετίας του ’70, τα σεμινάρια του πανεπιστημίου περιστρέφονταν γύρω από τη ζωγραφική του 17ου και του 18ου αιώνα. Πολύ γρήγορα ανακάλυψα τη γοητεία των ακαδημαϊκών ζωγράφων του 19ου αιώνα και

Επάνω: Χρυσοκέντητο γιλέκο, 1897. Κεντητό με χρυσοκλωστή σε κόκκινο βελούδο, με πλουσιότατο διάκοσμο, με ροζέ φόδρα από μετάξι  Up: old-embroidered vest, 1897. Embroidered with gold thread in red velvet, with rich decoration, with pink silk lining. Αριστερά / Left: 1. Ασημένια επίχρυση φιλιγκράν καρφίτσα στήθους, περίπου 1810. Γιαννιώτικη, με διάκοσμο από περίτεχνους ρόδακες, πολύχρωμες πέτρες και κρεμαστό συρματερό στο κάτω μέρος  Silver gilt filigree chest brooch, circa 1810. Brooch from Ioannina with decoration of elaborate rosettes, colorful stones and hanging filigree at the bottom. 2. Τριμερής Πόρπη, περίπου 1820  Tripartite Buckle, circa 1820. 3. Παλάσκα, 19ος αιώνας. Μέρος ζεύγους, κατασκευασμένες από χυτό μπρούτζο, πιθανόν στη Βόρεια Ελλάδα  Palaska, 19th century. Part of a couple, made of cast bronze, probably in Northern Greece. 4. Ασημένιο κρητικό γιαταγάνι, 1796. Σπανιότατο ασημένιο γιαταγάνι, μήκους 65 εκ. Η λαβή από ορείχαλκο φέρει πλούσιο διάκοσμο. Θηκάρι από μασίφ ασήμι  Silver Cretan yataghan, 1796. Rare silver yataghan, 65 cm long. The brass handle has a rich decoration. Solid sterling silver sheath. collection, which we temporarily brought from Germany, they were excited and they urged us to show them to a wider audience in Greece, on the occasion of the bicentennial of the Revolution. Our decision was taken with a certain difficulty, since we would be parting with our favourite objects for a while. But, having seen the enthusiasm of the municipal authorities of Chania and of the people of the city’s Art Gallery, we now believe that it was the right move”. Michalis Krassakis, originating from Heraklion, Crete, worked in Cologne for 25 years as editor and director of the Greek Service of Deutsche Welle. He has studied journalism, art history and German literature at the University of Cologne. As he explained to us, he feels lucky to have studied and lived there: “Cologne is a city with a great artistic tradition, dozens of museums and excellent galleries. Along with journalism, I was fascinated by the history of art. In the early 1970s, university seminars revolved around 17th and 18th century painting. I quickly discovered the appeal of the academic painters of the 19th century and the Munich School”. It was around this time that he began to collect a large number of works of art along with his German wife, Tina, a specialist paintings

WAVE

www.johnp-shop.com John p. @johnp_shop

28 SUMMER - AUTUMN 2021

Νicolas de Nicolay (1517-1583), Vier Bücher Von der Reisz und Schiffahrt in die Turkey (Τέσσερα Βιβλία του Ταξιδιού και της Ναυσιπλοΐας στην Τουρκία), 1576. Εξήντα ολοσέλιδες ξυλογραφίες με ελληνικές και τουρκικές φορεσιές σε διακοσμητικά περιγράμματα. Το πρώτο περιηγητικό βιβλίο της Ευρώπης  Νicolas de Nicolay (1517-1583), Vier Bücher Von der Reisz und Schiffahrt in die Turkey (Four Books of Travel and Navigation in Turkey), 1576. Sixty full-page woodcuts with Greek and Turkish costumes in decorative outlines. The first travel book in Europe. της Σχολής του Μονάχου». Κάπως έτσι, την περίοδο αυτή, ξεκίνησε conservator: “I started visiting antique dealers and auction houses, να συλλέγει μαζί με τη Γερμανίδα σύζυγό του, Τίνα, εξειδικευμένη looking for objects with Greece as a reference point. Beginning συντηρήτρια παλαιών πινάκων ζωγραφικής, έναν μεγάλο αριθμό with small paintings, the collection was constantly enriched with έργων τέχνης: «Άρχισα να επισκέπτομαι αντικέρ και οίκους δημοclarity, as the focus was specific: 19th century art”. πρασιών, αναζητώντας αντικείμενα με σημείο αναφοράς την ΕλThe collection consists of unique works of distinguished Greek λάδα. Ξεκινώντας από μικρούς πίνακες, η συλλογή εμπλουτιζόταν painters of the 19th and 20th century, such as Nikolaos Gyzis, συνεχώς με ενάργεια, καθώς η εστίαση ήταν συγκεκριμένη: η τέχνη Nikiforos Lytras, Theodoros Vryzakis, Théodore Ralli and others. του 19ου αιώνα». Furthermore, having lived and worked Η συλλογή απαρτίζεται από μοναδικά έρin Germany, the pair of collectors have γα διακεκριμένων Ελλήνων ζωγράφων του acquired a series of works by important 19ου και του 20ού αιώνα, όπως του Νικόλαου European painters of the 19th century with Γύζη, του Νικηφόρου Λύτρα, του Θεόδωρου philhellenic themes, as well as utilitarian Βρυζάκη, του Θεόδωρου Ράλλη και άλλων. objects of the period, such as table clocks Επιπλέον, έχοντας ζήσει και σταδιοδρομήσει made of gilded bronze, French-made, στη Γερμανία, το ζεύγος των συλλεκτών έχει with themes from the Greek Revolution, αποκτήσει και μια σειρά από έργα σημαντιweapons and relics of 1821, women’s κών Ευρωπαίων ζωγράφων του 19ου αιώνα traditional costumes, porcelain statuettes, με φιλελληνικά θέματα, καθώς και χρηστικά Greek jewellery of the 19th century and rare αντικείμενα της εποχής, όπως επιτραπέζια publications on Greece (16th-19th century). ρολόγια από επιχρυσωμένο μπρούτζο, γαλOne hundred of the works that will be λικής κατασκευής, με θέματα από την Ελexhibited in Chania are important paintings ληνική Επανάσταση, όπλα και κειμήλια του that have been purchased by prestigious Η κα Τίνα και ο κ. Μιχάλης Κρασάκης  1821, γυναικείες παραδοσιακές φορεσιές, Mrs. Tina and Mr. Michalis Krasakis. foreign auction houses (Sotheby’s,

WAVE

A state-of-the-art and environmentally friendly brewery welcomes you to its facilities. An absolute destination for beer lovers and not only, where five different types of fresh sparkling beer are waiting for you to taste them! Combine a tour and lunch on the terrace of the Cretan Brewery, in the hinterland of the Cretan nature, amidst citrus fruits and avocados.

Ένα υπερσύγχρονο και περιβαλλοντολογικά φιλικό ζυθοποιείο σάς καλωσορίζει στις εγκαταστάσεις του. Απόλυτος προορισμός για τους ζυθοφανατικούς και όχι μόνο, όπου 5 διαφορετικά είδη φρέσκιας απαστερίωτης μπύρας σάς περιμένουν να τα γευτείτε! Συνδυάστε ξενάγηση και φαγητό στη βεράντα του ζυθοποιείου της Κρητικής Ζυθοποιίας, στην ενδοχώρα της κρητικής φύσης, εν μέσω εσπεριδοειδών και αβοκάντο.

Charma beer is fresh, unpasteurised and without preservatives. Apart from the brewery, you will find it only in restaurants, taverns and bars, in about 450 locations throughout Greece. To find the store closest to you, visit our website www.cretanbeer.gr in the «Stores» section. To book a tour and tasting at our place, visit our website in the section «Visit us».

Η μπύρα Χάρμα είναι μπύρα φρέσκια, απαστερίωτη και χωρίς συντηρητικά. Εκτός από το ζυθοποιείο, θα τη βρείτε μόνο σε καταστήματα εστίασης, σε περίπου 450 σημεία σε όλη την Ελλάδα.

Our beer production, bottling and distribution methods are certified according to ISO 22000:2018. The company follows all standards and regulations regarding Covid-19 in terms of welcoming visitors to its premises.

Για να βρείτε το κατάστημα που είναι πιο κοντά σε εσάς, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας www.cretanbeer.gr στο section «Καταστήματα». Για να κλείσετε ξενάγηση και γευσιγνωσία στον χώρο μας, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στο section «Επισκεφθείτε μας». Οι μέθοδοι παραγωγής, εμφιάλωσης αλλά και διανομής μπύρας είναι πιστοποιημένες σύμφωνα με ISO 22000:2018. Η εταιρεία ακολουθεί όλες τις προδιαγραφές και κανονισμούς σχετικά με Covid-19, αναφορικά με την υποδοχή επισκεπτών στον χώρο της.

VISIT US FOOD • BEER • NATURE

Κρητική Ζυθοποιία Α.Ε. | Cretan Brewery SA Ζουνάκι Κυδωνιάς, 73002, Χανιά | Zounaki Kydonias, 73002, Chania T: +3028240 31002, F: +3028240 31003 info@cretanbeer.gr | tour@cretanbeer.gr FB. charma beer-cretan beer | IN. cretan_brewery

www.cretanbeer.gr

30 SUMMER - AUTUMN 2021

πορσελάνινα αγαλματίδια, ελληνικά κοσμήματα του 19ου αιώνα και σπάνιες εκδόσεις για την Ελλάδα (16ου-19ου αιώνα). Εκατό από τα έργα που θα εκτεθούν στα Χανιά είναι σημαντικότατοι πίνακες ζωγραφικής, που έχουν αγοραστεί από έγκριτους οίκους δημοπρασιών του εξωτερικού (Sotheby’s, Christie’s, Bonhams, κ.ά.), με κύριο κριτήριο την καλλιτεχνική τους αξία και τη μαρτυρία που μεταφέρουν στο σήμερα για το πώς έβλεπαν Έλληνες και ξένοι το νεοσύστατο, τότε, κράτος της Ελλάδας. Η διαδρομή αυτή ακολουθείται στην έκθεση μέσα από 10 ενότητες, τις οποίες οργάνωσε ο γενικός επιμελητής της έκθεσης Δημήτρης Ανδρεαδάκης -ζωγράφος, αναπληρωτής καθηγητής στη σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης, αντιπρόεδρος της Πινακοθήκης Χανίων. Όπως μας είπε και ο ίδιος, οι προκλήσεις ήταν αρκετές, όμως το τελικό αποτέλεσμα άξιζε απόλυτα την προσπάθεια: «Αναλαμβάνοντας την οργάνωση της συγκεκριμένης έκθεσης ήξερα εξαρχής ότι είχα να υλοποιήσω μια σύνθετη και ιδιαίτερα απαιτητική μουσειολογική πρόταση, με πληθώρα εκθεμάτων. Με ενέπνευσε, όμως, το πάθος των συλλεκτών, της Τίνας και του Μιχάλη Κρασάκη, τους οποίους είχα συμπαραστάτες και αρωγούς στην όλη μου προσπάθεια. Άνθρωποι με βαθιά γνώση της Τέχνης, παρουσίασαν και ανέδειξαν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, κάθε έκθεμα της συλλογής. Μοιράστηκαν μαζί μου την ιστορία του κάθε έργου και την πορεία του μέχρι την ανακάλυψη και, τελικά, απόκτησή του». Η έκθεση συνοδεύεται από πλούσια εικονογραφημένο κατάλογο 400 σελίδων σε τρεις εκδόσεις (στα ελληνικά, αγγλικά και γερμανικά), τον οποίο επιμελήθηκε ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης, με την καλλιτεχνική επιμέλεια της Βάσως Αβραμοπούλου. Ο κατάλογος περιλαμβάνει κείμενα των συγγραφέων Νίκου Ψιλάκη και Κατερίνας Σχινά, του ιστορικού τέχνης Θοδωρή Κουτσογιάννη, του επιμελητή της έκθεσης, του ιστορικού ερευνητή Ευτύχη Τζιρτζιλάκη, του δημάρχου Χανίων Παναγιώτη Σημανδηράκη και του αντιδημάρχου Πολιτισμού Γιάννη Γιαννακάκη. Η ημερομηνία των εγκαινίων της έκθεσης δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη επίσημα, λόγω της ρευστής κατάστασης εξαιτίας της πανδημίας. Το κοινό μπορεί να ενημερωθεί για την ημερομηνία διεξαγωγής της τελετής εγκαινίων και τη διάρκεια της έκθεσης από τους ιστοτόπους της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων https://pinakothiki-chania.gr και του Δήμου Χανίων www.chania.gr

Christie’s, Bonhams, etc.), based on their artistic value and the testimony that they convey to the present day about how Greeks and foreigners saw the then newly established state of Greece. This course is followed in the exhibition through 10 sections, organised by the general curator of the exhibition, Dimitris Andreadakis -painter, associate professor at the School of Architecture of the Technical University of Crete, Vice President of the Art Gallery of Chania. As he told us, the challenges were plenty, but the final result was well worth the effort: “Taking on the organisation of this particular exhibition, I knew from the beginning that I had to implement a complex and particularly demanding museological proposal, with a multitude of exhibits. I was inspired, however, by the passion of the collectors, Tina and Michalis Krassakis, whom I had as supporters and helpers in all my efforts. People with deep knowledge of Art, presented and highlighted in their own unique way, each exhibit of the collection. They shared with me the history of each work and its journey up to its discovery and eventual acquisition”. The exhibition is accompanied by a richly illustrated 400-page catalogue in three editions (in Greek, English and German) edited by Dimitris Andreadakis, with the artistic supervision of Vaso Avramopoulou. The catalogue includes texts by the authors Nikos Psilakis and Katerina Schina, the art historian Thodoris Koutsogiannis, the curator of the exhibition, the historical researcher Eftihis Tzirtzilakis, the Mayor of Chania Panagiotis Simandirakis and the Deputy Mayor of Culture Giannis Giannakakis. The opening date of the exhibition has not yet been officially announced due to the uncertainty caused by the pandemic. The public can find out the date of the opening ceremony and the duration of the exhibition on the websites of the Municipal Art Gallery of Chania https://pinakothiki-chania.gr, and the Municipality of Chania www.chania.gr

Μακρύκαννο καριοφίλι, μέσα 19ου αιώνα. Πιθανότατα ελληνικό, με ξύλινο κοντάκι, σιδερένια και μπρούτζινα διακοσμητικά τμήματα και εγχάρακτο διάκοσμο που φέρει δυσανάγνωστη υπογραφή  Long flintlock, mid-19th century. Probably Greek, with wooden stock, iron and bronze decorative parts and engraved decoration bearing an illegible signature.

WAVE

32 SUMMER - AUTUMN 2021

ΑΠΟ ΔΥΟ THE TWO ΧΩΡΙΑ VILLAGES TEXNΗ OF ART Η ΜΑΡΊΝΑ ΒΡΑΝΟΠΟΎΛΟΥ ΜΆΣ ΜΙΛΆΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΌΦΑΣΉ ΤΗΣ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΉΣΕΙ ΤΗΝ ΓΚΑΛΕΡΊ «ΔΎΟ ΧΩΡΙΆ» ΣΤΗ ΜΎΚΟΝΟ, ΤΗ ΣΧΈΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΈΧΝΗ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΤΟ ΝΗΣΊ ΠΟΥ ΜΕΓΆΛΩΣΕ.

MARINA VRANOPOULOU TALKS TO US ABOUT HER DECISION TO CREATE THE GALLERY “DIO HORIA” IN MYKONOS, HER RELATIONSHIP WITH ART AND THE ISLAND WHERE SHE GREW UP.

ΑΠΌ ΤΗ MIA ΚΟΛΛΙΑ  ΒY MIA KOLLIA

Μαρίνα Βρανοπούλου σπούδασε μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη στο UCL του Λονδίνου και έκανε ένα μάστερ στο Christie’s Education του περίφημου οίκου δημοπρασιών, για να ολοκληρώσει τον κύκλο σπουδών της με ένα PhD στη Θεωρία της Τέχνης στο Goldsmith. Μέσω του Christie’s έφθασε στο Guggenheim της Βενετίας, όπου δούλεψε για πέντε μήνες, ενώ αργότερα θα γνωριστεί με τον σπουδαίο συλλέκτη Δάκη Ιωάννου για να γίνει και να παραμένει, από το 2007 έως σήμερα, Υπεύθυνη Συντονίστρια του εκθεσιακού χώρου του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ στην Ύδρα, στα Σφαγεία. Το 2015 δημιουργεί πια τη δική της γκαλερί, τα «Δύο Χωριά», αρχικά στη Μύκονο και κατόπιν στην Αθήνα. Κάθε έκθεση, ένας νέος κόσμος που σου ανοίγει τα μάτια και τους ορίζοντες.

Γιατί γκαλερί στη Μύκονο; Ποιες είναι οι διαφορές, αν υπάρχουν, από εκείνη της Αθήνας; Γκαλερί στη Μύκονο γιατί είναι το νησί που μεγάλωσα και μεγαλώνουν τώρα τα παιδιά μου. Γκαλερί στη Μύκονο και στην Αθήνα πλέον, γιατί προέκυψε χωρίς σχέδια και με οδηγό μία έκθεση-έρευνα που έγινε εδώ (σ.σ. στη Μύκονο) για την τωρινή ταυτότητα του νησιού, που ανά δεκαετία επαναπροσδιορίζεται. Οι διαφορές αφορούν στα ωράρια, στο φως, στον κόσμο και στον χρόνο που έχει ο επισκέπτης να δει τις εκθέσεις μας.

arina Vranopoulou studied modern and contemporary art at UCL in London and completed a master’s degree in Christie’s Education of the famous auction house, to finish her studies with a PhD in Art Theory at Goldsmith. Through Christie’s she arrived at the Guggenheim in Venice where she worked for five months, while later she met the great collector Dakis Ioannou to become and remain from 2007 to date, Coordinator of the exhibition space of the DESTE Foundation in Hydra, at the Slaughterhouse. In 2015 she created her own gallery, the “Dio Horia” (Two Villages), initially in Mykonos and then in Athens. Each exhibition is a new world that opens up your eyes and your horizons.

Why a gallery in Mykonos? What are the differences, if any, from the one in Athens? A gallery in Mykonos because it is the island where I grew up and where my children are growing up now. A gallery in Mykonos and now in Athens, because it came about without plans and was guided by an exhibition-research that was done here [in Mykonos] about the current identity of the island, which is reinvented every decade. The differences concern the hours, the light, the people and the amount of time the visitor has to spare, to see our exhibitions.

WAVE

33 SUMMER - AUTUMN 2021

WAVE

34 SUMMER - AUTUMN 2021

Με ποιο κριτήριο επιλέγετε τους ζωγράφους που εκθέτουν τη δουλειά τους στην γκαλερί;

What criteria do you use to select the artists who exhibit their work in the gallery?

Επιλέγω πρώτα με την καρδιά και όχι με τον νου. Χρειάζομαι το έργο να μου κεντρίσει την προσοχή πριν μου μιλήσει και μάθω για τον καλλιτέχνη.

I choose first with my heart and not with my mind. I need the work to grab my attention before it can talk to me and I can learn about the artist.

Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας καλλιτέχνες;

Who are your favourite artists?

Δεν έχω. Για μένα, είναι σαν να με ρωτάς για τα παιδιά μου ποιο είναι το αγαπημένο μου.

I don’t have any. For me, it’s like asking me which is my favourite child.

Ποιες είναι οι διαφορές του ξένου από τον Έλληνα επισκέπτη της γκαλερί;

What are the differences between the foreigner and the Greek visitor of the gallery?

Ο καθένας φέρνει τη δική του ενέργεια, ιστορία και αισθητική, ασχέτως της καταγωγής του.

Each one brings their own energy, history and aesthetics regardless of their origin.

Μπορείτε να ξεχωρίσετε τις 2-3 αγαπημένες σας εκθέσεις αυτά τα χρόνια; Οι αγαπημένες μου εκθέσεις είναι συνήθως οι ομαδικές εκθέσεις, όπως η πρώτη το 2015, που ονομάσαμε «Δύο Χωριά από τη Μύκονο». Σε αυτήν συμμετείχαν περίπου 20 καλλιτέχνες, ανάμεσά τους η Maja Djordjevic, η Selma Parlour και ο Ηλίας Καφούρος. Με τα έργα τους συστήνονταν και οι ίδιοι και η γκαλερί στο κοινό και περιέγραφαν το πολυσχιδές καλειδοσκόπιο της Μυκόνου. Άλλη αγαπημένη έκθεση ήταν το 2016, η ομαδική έκθεση «Greek Gotham» μόνο με Αμερικανούς καλλιτέχνες, όπως οι Kaws, Erik Parker και Matthew Palladino, οι δουλειές των οποίων παρουσιάζονταν για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Can you choose your 2-3 favourite exhibitions in these years? My favourite exhibitions are usually group exhibitions, like the first one in 2015 which we called “Two Villages from Mykonos”. About 20 artists participated in it, including Maja Djordjevic, Selma Parlour and Elias Kafouros. With their works they introduced themselves and the gallery to the public and described the diverse kaleidoscope of Mykonos. Another favourite exhibition in 2016 was the group exhibition “Greek Gotham” with only American artists, such as Kaws, Erik Parker and Matthew Palladino, whose works were presented in Greece for the first time.

WAVE

Ποιες είναι οι αγαπημένες σας αναμνήσεις από το νησί, τα αγαπημένα σας μέρη και συνήθειες;

What are your favourite memories of the island, your favourite places and habits?

Μπάνιο στην παραλία του Καλαφάτη, φαγητό στον Ναυτίλο ή στις Ρίζες, θερινά σινεμά στον κήπο του Cine Μαντώ, βραδιές με κουβεντούλες και μουσική στο σπίτι, εκδρομές στη Δήλο.

Swimming at Kalafatis beach, dinning at Nautilos or Rizes, summer movies in the garden of Cine Manto, evenings with small talk and music at home, excursions to Delos.

Η Μύκονος και η αισθητική της. Τι είναι για σας κυκλαδίτικο ύφος και πώς θα το αναλύατε;

Mykonos and its aesthetics. What is the Cycladic style for you and how would you analyse it?

Η Μύκονος είναι γυναίκα πανέμορφη και φωτεινή. Έχει άσπρο δέρμα, ζουμερές καμπύλες και υπέροχες αναλογίες. Είναι μούσα και ησυχαστήριο φίλων από όλο τον κόσμο και παράλληλα, πολύ κακομαθημένη και επιρρεπής στις κακές παρέες.

Mykonos is a beautiful and radiant woman. She has white complexion, juicy curves and excellent proportions. She is the muse and the retreat of friends from all over the world and at the same time, very spoiled and prone to the bad crowd.

Ποια είναι η σχέση σας με τη θάλασσα και την ενέργειά της;

Which is your relationship with the sea and its energy?

Νιώθω άνετα με τη θάλασσα και το νερό και θαυμάζω την ενέργειά της. Νιώθω μικρή μπροστά στην οργή της και ελπίδα που είμαι οικεία της.

I feel comfortable with the sea and the water and I admire its energy. I feel small in the face of its wrath and hopeful for being intimate with it.

Τι αποτελεί το δικό σας Αιγαίο;

What constitutes your own Aegean?

Η Μύκονος των παιδικών μου χρόνων, που δυστυχώς δεν είναι ίδια πια, ο κόλπος της Επισκοπής στην Κύθνο, το λιμανάκι της Κιμώλου που φωνάζει «ελευθερία» και οι βουτιές στα Κουφονήσια από τα βράχια, εκεί κοντά στο Γάλα. https://www.diohoria.com/

The Mykonos of my childhood, which unfortunately is not the same anymore, the bay of Episkopi in Kythnos, the harbour of Kimolos that screams “freedom” and the dives in Koufonisia from the rocks near Gala. https://www.diohoria.com/

WAVE

36 SUMMER - AUTUMN 2021

ΑπΟ τον ΧΑνδακα στην ΕρμοΥπολη From Chandax to Ermoupoli Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ «ΧΑΜΈΝΗΣ» ΕΙΚΌΝΑΣ ΤΟΥ EL GRECO. THE STORY OF THE “LOST” ICON OF EL GRECO.

ΑΠΌ ΤΗ ΜΑΡΊΑ ΑΤΜΑΤΖΊΔΟΥ  BY MARIA ATMATZIDOU

τον Ιερό Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, ή αλλιώς «Παναγία των Ψαριανών», ακριβώς δίπλα στο λιμάνι της Ερμούπολης, φυλάσσεται η εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου που φιλοτέχνησε ο ίδιος ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ή Εl Greco. Καθώς χρονολογείται γύρω στο 1562-64, πρόκειται για πρώιμο έργο του, όταν δηλαδή σε νεαρή ηλικία ζούσε στον Χάνδακα (Ηράκλειο Κρήτης), προτού φύγει για τη Βενετία και μετά στο Τολέδο. Πώς όμως αυτός ο πολύτιμος θησαυρός «ταξίδεψε» μέχρι τη Σύρο; Όταν το νησί από Προτεκτοράτο της Βενετίας πέρασε στην οθωμανική επικυριαρχία, διατήρησε ένα ιδιότυπο καθεστώς προστασίας και ουδετερότητας κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης ενάντια στους Οθωμανούς. Αποτέλεσε έτσι ένα ασφαλές λιμάνι-καταφύγιο για τους κατατρεγμένους της εποχής, που βρέθηκαν στη δίνη του πολέμου. Πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και αργότερα από νησιά των Κυκλάδων, την Κρήτη, τη Ρόδο, τη Χίο, την Κάσο και τα Ψαρά, κατέφυγαν στη Σύρο μαζί με κειμήλια από τις χαμένες πατρίδες τους. Οι Ψαριανοί πρόσφυγες που ίδρυσαν τη συνοικία Ψαριανά (όπου βρίσκεται η εκκλησία), λέγεται ότι έφεραν μαζί τους την εικόνα, όταν ο τόπος τους καταστράφηκε ολοσχερώς το 1824, χωρίς όμως πραγματικά να γνωρίζουν την αξία της. Για 150 χρόνια η εικόνα, αν και εκτεθειμένη σε ένα παλιό εικονοστάσι, ήταν ένα καλά κρυμμένο μυστικό. Κι αυτό γιατί ήταν σχεδόν όλη μαυρισμένη, μόνο η φιγούρα του σώματος της Παναγίας διακρινόταν. Μέχρι το 1983, που τα πράγματα άλλαξαν -και το μυστικό ήρθε στο φως. Όπως μας αφηγήθηκε ο πατέρας Κωνσταντίνος Κοντός -παπα-Κώστας για το ποίμνιό του- ήταν τότε που ο αρχαιολόγος-βυζαντινολόγος Γεώργιος Μαστορόπουλος είχε έρθει να καταγράψει τις εικόνες του ναού. Αφού την πήρε παράμερα για να την εξετάσει, μετά από δύο ώρες, ο αρχαιολόγος, με δάκρυα συγκίνησης αγκάλιασε τον πα-

n the Holy Church of The Assumption of Virgin Mary, or “the Virgin of the Psarians”, right next to the port of Ermoupoli, is kept the icon of the Assumption of Virgin Mary, created by Dominikos Theotokopoulos, or El Greco, himself. As it dates from around 1562-64, it is an early work, i.e. when he was living in Chandax (Heraklion, Crete) at a young age, before he left for Venice and then Toledo. But how did this precious treasure “travel” to Syros? When the island passed to the Ottoman suzerainty from being a Protectorate of Venice, it maintained a peculiar status of protection and neutrality during the Greek Revolution against the Ottomans. It thus became a safe haven for the persecuted of the time who found themselves in the vortex of war. Refugees from Asia Minor and later from the Cycladic islands, Crete, Rhodes, Chios, Kasos and Psara, fled to Syros with heirlooms from their lost homelands. The Psarian refugees who founded the Psariana district (where the church is located) are said to have brought the icon with them when their homeland was completely destroyed in 1824, but without really knowing its value. For 150 years the icon, although exposed in an old iconostasis, was a well-kept secret. This is because it was almost all blackened, only the figure of the Virgin Mary’s body was visible. It wasn’t until 1983 that things changed -and the secret came to light. As father Konstantinos Kontos told us -father-Kostas for his flock- it was when the archaeologist-Byzantinologist George Mastoropoulos had come to inventory the icons of the temple. He took it aside to examine it, and after two hours the archaeologist, tearfully embraced father-Kostas, revealing to him what a precious treasure they were hiding in the church -because he had discovered the signature of the creator at the bottom of the icon:

WAVE

38 SUMMER - AUTUMN 2021

Ο πατέρας Κωνσταντίνος Κοντός  Father Konstantinos Kontos.

πα-Κώστα, αποκαλύπτοντάς του τι πολύτιμο θησαυρό έκρυβαν μέσα στην εκκλησία -γιατί στο κάτω μέρος της εικόνας είχε ανακαλύψει την υπογραφή του δημιουργού: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ο δείξας (από το αρχαιοελληνικό ρήμα δείκνυμι που σημαίνει φανερώνω). Τότε η εικόνα μεταφέρθηκε με απόλυτη μυστικότητα στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας, όπου καθαρίστηκε προσεκτικά και συντηρήθηκε, κομμάτι κομμάτι, από τον συντηρητή έργων τέχνης και ζωγράφο Σταύρο Μπαλτογιάννη, αφήνοντας μόνο ένα κομμάτι της πρότερης μορφής της στο κάτω μέρος αριστερά της εικόνας, για μελλοντικές μελέτες σχετικά με την τεχνική του ζωγράφου. Ζωγραφισμένη σε δύο επίπεδα, το γήινο και το ουράνιο -κάτι σπάνιο για αντίστοιχες βυζαντινές αγιογραφίες-, παρουσιάζεται η Κοίμηση της Παναγίας με την ψυχή της ως βρέφος να το κρατά στοργικά στα χέρια του ο Χριστός και μέσω των Αγγέλων μεταφέρεται στον ουρανό. Οι Απόστολοι δεξιά και αριστερά παρακολουθούν μέσα από τα ουράνια σύννεφα πάνω από τις Πύλες της Ιερουσαλήμ, ενώ ψηλά, στο κέντρο της εικόνας, η Παναγία παραδίδει τη ζώνη της στον δύσπιστο Θωμά. Στο κάτω μέρος της εικόνας ξεχωρίζουν τα κηροπήγια και οι δύο Καρυάτιδες. Το μεγαλείο του χαρισματικού καλλιτέχνη είναι ολοφάνερο σε αυτήν την εικόνα (αυγοτέμπερα σε ξύλο), το πιο ολοκληρωμένο έργο του της Κρητικής περιόδου, καθώς, αληθινός πρωτοπόρος για την εποχή του, ο νεαρός τότε Θεοτοκόπουλος πάντρεψε με μαεστρία τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό με τον χριστιανισμό και τη βυζαντινή παράδοση, έχοντας ενσωματώσει και δυτικές επιρροές -κάτι αναμενόμενο καθώς στην εποχή του η Κρήτη ήταν Ενετοκρατούμενη. Η εικόνα δεν σταμάτησε ποτέ να «ταξιδεύει». Έχει φιλοξενηθεί σε δεκάδες σημαντικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αλλά πάντα επιστρέφει στο σπίτι της, όπως λέει ο παπα-Κώστας. Κι αξίζει τον κόπο να θαυμάσει κανείς το ανυπέρβλητο αυτό έργο του El Greco από κοντά, ακούγοντας παράλληλα τη γλαφυρή αφήγηση του ανθρώπου που χρόνια τώρα στέκεται ακοίμητος φρουρός της.

Dominikos Theotokopoulos o Deixas (“he displayed it”, from the ancient Greek verb “deiknymi” meaning to reveal). The icon was then transferred in complete secrecy to the Byzantine Museum of Athens, where it was carefully cleaned and preserved, piece by piece, by art conservator and painter Stavros Baltogiannis, leaving only a piece of its former status at the bottom left of the picture for future study on the technique of the painter. Painted on two levels, the earthly and the heavenly -something rare for similar Byzantine hagiographies- the Assumption of the Virgin Mary is presented with her soul as an infant being lovingly held in the hands of Christ, and through the angels she is transported to heaven. The Apostles watch from left and right through the celestial clouds above the Gates of Jerusalem, while high up, in the centre of the image, the Virgin hands over her belt to the doubting Thomas. At the bottom of the image, the candlesticks and the two Caryatids stand out. The greatness of the charismatic artist is evident in this icon (egg tempera on wood), his most complete work of the Cretan period, since, being a true pioneer for his time, the then young Theotokopoulos masterfully combined ancient Greek culture with Christianity and Byzantine tradition, having incorporated Western influences -something one would expect as Crete was under Venetian rule at the time. The icon has never stopped “travelling”. It has been hosted in dozens of important exhibitions in Greece and abroad, but always returns home, as father-Kostas says. And it is worth the effort to admire this sublime work of El Greco in person, while listening to the eloquent narration of the man who for years has stood as its sleepless guardian.

WAVE

playground

40 SUMMER - AUTUMN 2021

ΠΑΡΆΔΟΣΗ ΝΈΑΣ ΓΕΝΙΆΣ THE TRADITION OF A NEW GENERATION

Η ΕΎΗ ΝΤΟΥΡΆΚΗ ΜΆΣ ΞΕΝΑΓΕΊ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΌ ΟΙΝΟΠΟΙΕΊΟ ΚΑΙ ΜΟΙΡΆΖΕΤΑΙ ΜΥΣΤΙΚΆ ΤΗΣ ΤΈΧΝΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΎ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΙΏΣΙΜΗΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ. EVI DOURAKI TAKES US ON A TOUR AROUND THE FAMILY WINERY AND SHARES SECRETS OF THE ART OF WINE AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT.

ΑΠΌ ΤΗ MIA ΚΟΛΛΙΑ  ΒY MIA KOLLIA

WAVE

τον Αλίκαμπο Χανίων υπάρχει ένα οινοποιείο, καταφύγιο όσων αγαπούν το κρασί, το καλό φαγητό, τη φύση. Οι γόνοι του ιδρυτή οινολόγου Ανδρέα Ντουράκη αντιπροσωπεύουν αυτό που λέμε «νέα γενιά», με το βλέμμα στο βιώσιμο μέλλον και σεβασμό στο προϊόν που δημιουργεί παρέα με τους ανθρώπους και με τη φύση. Η Εύη Ντουράκη μάς ξεναγεί εκεί που εκατοντάδες ξένοι επισκέπτες κάθε χρόνο περνούν αξέχαστες στιγμές, που συμπληρώνουν απολαυστικά τις αναμνήσεις τους από την Κρήτη και τους ανθρώπους της.

Ποια είναι η ιστορία του οινοποιείου Ντουράκη; Το οινοποιείο μας το ξεκίνησε ο πατέρας μου το 1988. Βρίσκεται στο ορεινό χωριό του Αλίκαμπου, στην περιοχή του Αποκόρωνα στα Χανιά. Εδώ στο χωριό οι άνθρωποι πάντα έφτιαχναν το δικό τους κρασί. Υπάρχει μάλιστα ένα πατητήρι, το οποίο είναι άνω των 200 ετών, και έτσι ο πατέρας μου σκέφτηκε ότι εκεί έπρεπε να φτιάξει το οινοποιείο ως επαγγελματικό χώρο. Πήγε μάλιστα και στη Γερμανία να σπουδάσει οινολογία-αμπελουργία, γιατί οι προηγούμενες ασχολίες του ήταν εντελώς διαφορετικές. Τώρα με το οινοποιείο ασχολούμαστε ο αδελφός μου ο Αντώνης, που κι αυτός έχει σπουδάσει οινολογία-αμπελουργία, κι εγώ, που οι αρχικές σπουδές μου ήταν στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο στη Θεσσαλονίκη. Αργότερα πήγα στο Wine School W.S.P.C. του Κωνσταντίνου Λαζαράκη και φοίτησα στα τρία επίπεδα, αλλά όταν δουλεύεις μέσα σε ένα οινοποιείο αποκτάς και την ανάλογη εμπειρία στην πράξη.

n Alikampos, Chania, there is a winery, which is a refuge for those who love wine, good food and nature. The offspring of the founder oenologist Andreas Dourakis represent what we call the “new generation”, with an eye on a sustainable future and respect for the product they create in the company of people and nature. Evi Douraki guides us to the place where hundreds of foreign visitors every year enjoy unforgettable moments that delightfully complement their memories of Crete and its people.

What is the history of the Dourakis winery? Our winery was launched by my father in 1988. It is located in the mountain village of Alikambos, in the area of Apokoronas in Chania. Here in the village people always made their own wine. There is even a wine press, which is over 200 years old, so my father thought that this is where he should build the winery as a business. He actually went to Germany to study oenology and viticulture, because his previous pursuits were completely different. Now the winery is run by my brother Antonis, who also studied oenology and viticulture, and I, that my initial studies were at the University of Economics in Thessaloniki. Afterwards I attended the Wine School W.S.P.C. of Konstantinos Lazarakis and I studied at the three levels, but when you work in a winery you also gain experience in practice.

42 SUMMER - AUTUMN 2021

Ποιος είναι αυτός ο αγαπημένος κόσμος σας σήμερα; Έχει ονόματα και αρώματα… Έχει αρώματα και μαγεία και μεγαλώνει με πολλή αγάπη. Δημιουργείς κάτι δικό σου και το βλέπεις, μέρα με την ημέρα, να παίρνει σάρκα και οστά. Όταν μάλιστα το κρασί σου παίρνει διακρίσεις ή πηγαίνει σε άλλες χώρες του εξωτερικού, η ικανοποίηση είναι τεράστια. Ασχολούμαστε με τοπικές ποικιλίες, όπως το Ρωμέικο, η Βηλάνα, το Βιδιανό, η Μαλβαζία, το Κοτσιφάλι και το Μανδηλάρι. Ειδικά φέτος, από το οινοποιείο μας, το Ρωμέικο κυκλοφορεί σε τέσσερις διαφορετικές μορφές -σε blanc de noir, ένα αφρώδες, ένα λιαστό κι ένα τύπου Μαρουβά. Για το λιαστό, μετά τον τρύγο, λιάζουμε τα σταφύλια για εννιά μέρες, η ρώγα σταφιδιάζει και συμπυκνώνονται τα αρώματα και οι γεύσεις μέσα στον χυμό και έτσι βγαίνει ένα πολύ πλούσιο και γλυκό κρασί. Όσο για τον Μαρουβά, τον αφήνουμε να ωριμάσει οξειδωτικά σε βαρέλι, τόσο όσο, και γίνεται ένα πολύ ιδιαίτερο κρασί. Έχουμε ακούσει πολύ καλά λόγια από σομελιέ που το έχουν δοκιμάσει και πιστεύω τώρα που θα το βγάλουμε, να το αγαπήσει και ο κόσμος.

Πώς μπορεί η παραγωγή του κρασιού να γίνεται πιο φιλικά στο περιβάλλον; Οι αμπελώνες του οινοποιείου μας είναι βιολογικά καλλιεργημένοι. Επίσης έχουμε εγκαταστήσει φωτοβολταϊκό πάρκο, το οποίο ικανοποιεί τις ανάγκες του οινοποιείου σχεδόν όλο τον χρόνο. Μόνο την περίοδο του τρύγου, που είναι αυξημένες οι ανάγκες ενέργειας, χρησιμοποιούμε τη συμβατική πηγή. Επίσης ανακυκλώνουμε ό,τι μπορεί να ανακυκλωθεί, όπως μπουκάλια, ετικέτες, φελλούς και προσπαθούμε κάθε χρόνο όλο και περισσότερο να χρησιμοποιούμε ελαφρύτερες φιάλες. Γενικά πάντως βλέπω ότι όλος ο οινολογικός κόσμος προσπαθεί να πάει προς τη βιολογική καλλιέργεια.

Το κρασί της Κρήτης φημίζεται σε όλο τον κόσμο για την ποιότητά του και τη γεύση του. Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν σε αυτό; Κατά κύριο λόγο αυτό που αποκαλούμε terroir, δηλαδή το κλίμα, το έδαφος, οι πρακτικές, ο προσανατολισμός του αμπελώνα, τα υψόμετρα, η θερμοκρασία -όλα αυτά. Στην Κρήτη έχουμε κάνει άλματα στην καλλιέργεια αμπελιού και πιστεύω ότι το νησί μας θα γίνει ένα πολύ δυνατό εξαγωγικό brand name σε λίγα χρόνια -ήδη έχει ξεκινήσει.

What is your favourite world today? It has names and aromas... It has aromas and magic and grows with a lot of love. You create something of your own and you see it to take shape day by day. And when your wine wins awards or goes to other countries abroad, the satisfaction is enormous. We work with local varieties, such as Romeiko, Vilana, Vidiano, Malvasia, Kotsifali and Mandilari. Especially this year, from our winery, Romeiko comes in four different forms -a blanc de noir, a sparkling, a sun-dried and a Marouvas type. For the sun-dried wine, after the harvest, we dry the grapes in the sun for nine days, until they shrink, and the aromas and flavours are concentrated in the juice, resulting in a very rich and sweet wine. As for the Marouvas, we let it mature oxidatively in a barrel until it becomes a very special wine. We’ve heard very good things from sommeliers who have tried it and I think that now that we’re going to release it, people will love it.

How can wine production become more environmentally friendly? The vineyards of our winery are organically grown. We have also installed a photovoltaic park, which meets the needs of the winery almost all year round. We only use the conventional source during the harvest period when the energy needs are high. We also recycle everything that can be recycled, such as bottles, labels, corks, and we try to use lighter bottles more and more every year. In general, however, I see that the whole wine world is trying to move towards organic farming.

The wine of Crete is famous all over the world for its quality and taste. Which are the factors contributing to this? Primarily what we call terroir, that is, the climate, the soil, the practices, the orientation of the vineyard, the altitudes, the temperature -all of that. In Crete we have made great progress in the cultivation of vines and I believe that our island will become a very strong export brand name in a few years -it has already started.

Εύη Ντουράκη  Evi Douraki.

WAVE

44 SUMMER - AUTUMN 2021

Κάνετε και οινογευσίες στο οινοποιείο σας… Είμαστε από τα πρώτα οινοποιεία της Κρήτης που άνοιξαν τις πόρτες τους για το κοινό. Έτσι, σήμερα έχουμε γύρω στα 200 άτομα την ημέρα επισκεψιμότητα. Το οινοποιείο μας είναι και πολύ ιδιαίτερο ως κτίσμα, το έχει φτιάξει ο πατέρας μας σχεδόν πέτρα-πέτρα. Ο επισκέπτης λοιπόν μπορεί να ξεναγηθεί στον χώρο, να δοκιμάσει κρασιά, αλλά και να τα ταιριάξει με παραδοσιακά πιάτα. Κάποιοι από τους καλύτερους συνδυασμούς είναι τα ντολμαδάκια με τον Λύχνο (ποικιλία Βιδιανό), ο λευκός Ριζίτης (ποικιλία Βηλάνα) που ταιριάζει πολύ με την κρητική γραβιέρα, οι χοχλιοί με χόντρο που πάνε με το ροζέ Kudos. Κορυφαίος συνδυασμός είναι και το αρνί το αντικριστό με το Μανδηλάρι, ένα κόκκινο κρασί που θεωρείται ο βασιλιάς του κρητικού αμπελώνα. Το Kudos Κοτσιφάλι ταιριάζει εξαιρετικά με τα καλτσουνάκια. Και να μην παραλείψω το αγαπημένο μας Euphoria, το λιαστό Ρωμέικο που βγάζουμε, που πάει είτε με σιροπιαστά γλυκά, είτε με σφακιανή πίτα και μέλι, είτε ακόμη με γραβιέρα και παξιμάδι.

Έχετε κάποιο όνειρο σχετικά με τη δουλειά σας -να κάνετε ίσως και διάφορες άλλες εκδηλώσεις στο οινοποιείο; Στο οινοποιείο, εκτός από τις οινογευσίες, κάνουμε ήδη πολλές άλλες εκδηλώσεις και αυτό με ευχαριστεί ιδιαίτερα. Από πάρτι, γενέθλια και γάμους, μέχρι εικαστικές εκθέσεις, συναυλίες και αστροπαρατηρήσεις. Αυτό που θα ήθελα, είναι κάποια στιγμή στο μέλλον να είμαστε 100% αυτόνομοι σε αμπελώνες, ώστε να έχουμε τον πλήρη έλεγχο των σταφυλιών που χρησιμοποιούμε. Αυτή τη στιγμή δεν φτάνουν τα δικά μας σταφύλια για την παραγωγή μας. Έτσι ήδη έχουμε αρχίσει να αγοράζουμε γη για να φυτέψουμε αμπέλια. Επίσης θα ήμουν πολύ χαρούμενη να βρίσκονται τα κρασιά μας παντού στον κόσμο -μέχρι στιγμής εξάγουμε σε Ευρώπη, Κίνα, Καναδά και Αμερική.

Ανδρέας Ντουράκης  Andreas Dourakis.

You also offer wine tastings at your winery... We are one of the first wineries in Crete that opened their doors to the public. So today we have around 200 people visiting per day. Our winery is also very special as a building, our father built it almost stone by stone. Therefore, the visitor can take a tour of the area, taste wines and also pair them with traditional dishes. Some of the best combinations are the dolmadakia with Lychnos (variety Vidiano), the white Rizitis (variety Vilana) that goes well with the Cretan graviera cheese, the snails that pair with the rose Kudos. A top combination is the antikristo lamb with Mandilari, a red wine that is considered to be the king of the Cretan vineyard. Kudos Kotsifali pairs extremely well with kaltsounakia pastries. And not to omit our favourite Euphoria, the sun-dried Romeiko that we produce, which goes well either with syrupy desserts, or with Sfakiani pie and honey, or even with graviera cheese and rusk.

Do you have any dreams regarding your job -maybe to organise various other events at the winery? At the winery, in addition to the wine tastings, we already organise many other events and that makes me very happy. From parties, birthdays and weddings, to art exhibitions, concerts and stargazing. What I would like is at some point in the future to be 100% selfsufficient in vineyards, so that we can have the full control of the grapes we use. At the moment our grapes are not enough for our production. So we have already started to buy land in order to plant vines. I would also be very happy for our wines to be found all over the world -so far, we export to Europe, China, Canada and America.

WAVE

# RE PA IR HE RO

Η ΔΎΝΑΜΗ ΤΟΎ MAMUT ΣΤΑ ΧΈΡΙΑ ΣΑΣ

ΠΑΝΊΣΧΥΡΟ ΣΥΓΚΟΛΛΗΤΊΚΟ ΓΊΑ ΟΛΕΣ ΤΊΣ ΧΡΗΣΕΊΣ ΤΗΝ ΟΊΚΟΔΟΜΗ, ΤΟ ΣΠΊΤΊ, ΤΟΝ ΚΗΠΟ

ΝΕΟ DIY WEBSITE diy.bostik.com/el-GR

Διανομή / Distribution Bostik Έλλάς ΑΈ Μετσόβου 3, Μοσχάτο, 18346, Πειραιάς, Ελλάδα Τηλ: + 30 210 48 31 140, Fax: + 30 210 48 31 125, E-mail: infogr@bostik.com www.bostik.com | www.denbraven.gr

ΑΜΕΣΗ ΑΡΧΊΚΗ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗ

46 SUMMER - AUTUMN 2021

BRANDING HERITAGE

H ΙΣΤΟΡΙΑ HISTORY IS A ΕΊΝΑΙ ΣΎΓΧΡΟΝΗ CONTEMPORARY ΥΠΌΘΕΣΗ AFFAIR ΤΟ BRANDING HERITAGE ΕΊΝΑΙ ΈΝΑΣ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΌΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΌΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΌΣ, ΠΟΥ ΕΡΕΥΝΆ ΤΟ ΝΉΜΑ ΠΟΥ ΣΥΝΔΈΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆ ΜΕ ΤΗ ΣΎΓΧΡΟΝΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ.

BRANDING HERITAGE IS A NON-PROFIT CULTURAL ORGANISATION THAT EXPLORES THE LINK BETWEEN THE GREEK CULTURAL HERITAGE AND CONTEMPORARY CREATION.

ΑΠΟ ΤΗ ΜΊΑ ΚΌΛΛΙΑ  ΒY MIA KOLLIA

Κολάζ της Τερέζας Βαλαβάνη, με τίτλο «Λαβύρινθοι του Έρωτα»  Collage artwork by Teresa Valavani entitled “Labyrinths of Love”.

τόχος του Branding Heritage είναι ακριβώς αυτό που εννοεί ο τίτλος του: να αναδείξει την παγκόσμια επιρροή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού ως διαχρονική πηγή έμπνευσης για καλλιτέχνες και δημιουργούς. Γι’ αυτό και υποστηρίζει την αναβίωση αρχαίων τεχνών και τεχνικών, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την πολιτιστική επιχειρηματικότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, διοργανώνει πολυεπίπεδες δράσεις που προάγουν τον πολιτισμό και προβάλλει κάθε καλλιτεχνική δημιουργία που αποτίνει φόρο τιμής στην «παγκόσμια» ελληνική κληρονομιά. Ιδρύτρια του οργανισμού είναι η δημοσιογράφος Κατερίνα

he aim of Branding Heritage is exactly what its name implies: to highlight the global influence of the ancient Greek culture as a timeless source of inspiration for artists and creators. That is why it supports the revival of ancient arts and techniques in an attempt to boost cultural entrepreneurship. In this context, it organises multilevel actions that promote culture and highlight every artistic creation that pays tribute to the “global” Greek heritage. Founder of the organisation is the journalist Katerina Frentzou, a driven woman who operates based on a fundamental vision,

WAVE

ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΣΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ www.krausmann.gr

48 SUMMER - AUTUMN 2021

1. Πήλινο αγγείο της Lilah Clarke, εγγονής του Theodore Fyfe (αρχιτέκτονα στην ομάδα του Arthur Evans), εμπνευσμένο από αγγείο Μινωικής περιόδου, με κυρίαρχη εικόνα το χταπόδι  Clay vessel by Lilah Clarke, granddaughter of Theodore Fyfe (architect in Arthur Evans’ team), inspired by a Minoan vessel with the octopus as the dominant image.

2. Ασημένιο περιδέραιο που σχεδίασε η Σοφία Κοκοσαλάκη για το Βranding Heritage, εμπνευσμένο από τα αναθηματικά ομοιώματα ξιφών από το σπήλαιο Αρκαλοχωρίου -εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου  Silver Necklace designed by Sophia Kokosalaki, inspired by models of votive swords from Arkalochori Cave, an exhibit of Ηeraklion Archaeological Museum. 3. Ένδυμα της Ergon Mykonos, εμπνευσμένο από τη Θεά των Όφεων, υφασμένο σε ηλεκτρονικό αργαλειό  Ergon Mykonos garment inspired by the Goddess of the Snakes, woven on an electronic loom. Φρέντζου, μια δυναμική γυναίκα που δραστηριοποιείται βάσει ενός ουσιαστικού οράματος, που δεν είναι άλλο από την ανάπτυξη ενός ανταγωνιστικού προϊόντος που βρίσκεται μακριά από την αισθητική του τουριστικού φολκλόρ.

Οι Δράσεις

Μία από τις άμεσες δράσεις του Branding Heritage είναι ο σχεδιασμός ενός πολυδιάστατου έργου, με στόχο τη διαφύλαξη της παραδοσιακής τέχνης της υφαντικής και του επαγγέλματος του υφαντή/της υφάντρας, αλλά και την αξιοποίησή της στο σήμερα, δίνοντας έμφαση στη βιωσιμότητα σε ένα σύγχρονο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Και επειδή όταν μιλάμε για υφαντική, το μυαλό μας πηγαίνει στην Κρήτη, η παραπάνω δράση του Branding Heritage θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο στο νησί με τη συνεργασία του Αναπτυξιακού Συλλόγου Γυναικών Επιχειρηματιών Κρήτης, του Ιδρύματος Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΤΕ) Κρήτης και της ΚοινΣεπ για την εκπαίδευση και δια βίου μάθηση Knowl. Στόχος του έργου είναι να αποδείξει πως ο πολιτισμός και η επιχειρηματικότητα μπορούν να συμπορευθούν, να διαφυλάξει ένα σημαντικό κομμάτι της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη τοπικών κοινωνιών, να στηρίξει ανθρώπους που κρατούν ζωντανή την υφαντουργία, αλλά κυρίως να δώσει στους νέους καλλιτέχνες της υφαντικής τα απαραίτητα εφόδια για

which is none other than the development of a competitive product that is far from the aesthetics of tourist folklore.

Actions

One of the Branding Heritage immediate actions is the design of a multidimensional project, aiming at the preservation of the traditional art of weaving and the profession of weaver, as well as its utilisation in today’s world, emphasising on sustainability in a contemporary economic, social and cultural environment. And since when we talk about weaving, our mind goes to Crete, this action of Branding Heritage starts this September in the island, in collaboration with the Development Association of Women Entrepreneurs of Crete, FORTH (Foundation for Research and Technology - Hellas) and social enterprise for life long learning Knowl. The aim of the project is to prove that culture and entrepreneurship can go hand in hand to preserve an important part of our intangible cultural heritage, to enhance the economic development of local communities, to support people who keep the textile industry alive and, above all, to give young textile artists the necessary skills for development. The project foresees the creation of a contemporary database of professional weavers, with an emphasis on image and contemporary creation, digitisation and manuals of basic techniques, as well as an

WAVE

50 SUMMER - AUTUMN 2021

ανάπτυξη. Το έργο προβλέπει τη δημιουργία μιας σύγχρονης βάσης δεδομένων επαγγελματιών υφαντικής, με έμφαση στην εικόνα και τη σύγχρονη δημιουργία, ψηφιοποίηση και εγχειρίδια βασικών τεχνικών, καθώς και εντατικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανάπτυξης δεξιοτήτων. Οι δημιουργίες που προκύπτουν από την πρόοδο της υφαντικής είναι αληθινά αριστουργήματα και πολλοί σύγχρονοι σχεδιαστές και οίκοι αναζητούν τέτοιες συνεργασίες για να ξεχωρίσουν από τους ανταγωνιστές τους. Η Σοφία Κοκοσαλάκη στο παρελθόν και ο οίκος Zeus and Dione, μεταξύ πολλών άλλων, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα «μετάφρασης» της παράδοσης με σύγχρονη ματιά. Άλλωστε, ένα ρούχο που ακουμπά στο παρελθόν και φέρει πάνω του μια ατόφια τέχνη πολλαπλασιάζει ουσιαστικά και κυριολεκτικά την αξία του.

Δεξιά: Ψηφιδωτή δημιουργία της Λουκίας Ορφανού, εμπνευσμένη από πήλινο ομοίωμα του φορέματος με τα κρίνα, που βρέθηκε μαζί με τα ειδώλια της μικρής και μεγάλης Θεάς των Όφεων στο ανάκτορο της Κνωσού και συγκεκριμένα στα ιερά θησαυροφυλάκια  Right: Mosaic creation by Loukia Orfanou, inspired by a clay model of the dress with the lilies that was found along with the figurines of the great and small Goddess of the Snakes in the palace of Knossos and specifically in the Sacred Treasuries.

Η γεύση

Κάτω: Περικάρπιο από επιροδιωμένο ασήμι της Πολίνας Έλλις, εμπνευσμένο από τον μύθο του Μινώταυρου  Down: Rhodium plated silver cuff inspired by the Minotaur’s myth designed by Polina Ellis.

Μια ακόμη δράση του Branding Heritage που ξεχώρισε για τη μεγάλη επιτυχία, την υψηλή συμμετοχή και τον ισχυρό διεθνή αντίκτυπο ήταν το διήμερο αφιέρωμα στον Μινωικό πολιτισμό «Contemporary Minoans» που ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 στην Κρήτη, σε συνεργασία με το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, τη Βρετανική Σχολή Αθηνών και την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης. Στην εκδήλωση «Cooking like Minoans» παρευρέθηκε και ο Πρίγκιπας της Ουαλίας, Κάρολος, στο πλαίσιο του επίσημου ταξιδιού του στην Ελλάδα, που όπως και άλλοι προσκεκλημένοι, παρακολούθησε μια ενδιαφέρουσα βιωματική αναπαράσταση της μινωικής γαστρονομίας μέσα από γεύμα εμπνευσμένο από τη διατροφή των Μινωιτών. Η γεύση στους αιώνες είναι πολιτισμός και αντικατοπτρίζει ήθη, έθιμα, αναγκαιότητες και πρόοδο.

intensive training program for the development of skills. The creations resulting from advances in weaving are true masterpieces and many contemporary designers and houses seek out such collaborations in order to stand out from their competition. Sophia Kokosalaki in the past and the fashion house Zeus+Dione, among many others, are typical examples of translating tradition with a contemporary perspective. After all, a garment that touches the past bearing genuine art multiplies its value substantially and literally.

The flavour

Χειροποίητο υφαντό της Maria Sigma Textiles, εμπνευσμένο από τον Μινώταυρο/Aστερίων  Maria Sigma Textiles handmade woven fabric inspired by the Minotaur/Asterion.

Another Branding Heritage activity that stood out for its great success, high participation and strong international impact was the two-day tribute to the Minoan civilization “Contemporary Minoans”, which was completed in the context of the European Year of Cultural Heritage 2018 in Crete, in collaboration with the Herakleion Archaeological Museum, the British School at Athens and the support of Region of Crete. The Prince of Wales, Charles, also attended the “Cooking like Minoans” event, as part of his official trip to Greece, and like other guests, he observed an interesting experiential presentation of the Minoan gastronomy through a meal inspired by the Minoan cuisine. Flavour over the centuries is a cultural reflection of manners, customs, necessities and progress.

WAVE

Κτηµατοµεσιτικές Υπηρεσίες • Αγορές, πωλήσεις, ενοικιάσεις κατοικιών, οικοπέδων, επιχειρήσεων και επαγγελµατικών χώρων • Έκδοση οικοδοµικών αδειών και τοπογραφικών, επίβλεψη οικοδοµικών εργασιών, πώληση και αναπαλαίωση παραδοσιακών κατοικιών • Δηλώσεις Εθνικού Κτηµατολογίου και τακτοποίηση δασικών χαρτών • Τακτοποίηση κληρονοµικών και φορολογικών υποθέσεων • Διαχείριση ακίνητης περιουσίας

Real Estate Services

Εκτιµήσεις Ακινήτων

• Purchases, sales, rentals of houses, plots, businesses and business properties • Issuance of building permits and topographical • Supervising of building process • Direct lending • Inheritance and tax settlements • Land registry research • Sales & Renovation of traditional houses • Real estate management

• Για την αγορά ή πώληση ενός ακινήτου • Για την έκδοση δανείου • Για κληρονοµικές ή δικαστικές διευθετήσεις • Για ασφαλιστικές ρυθµίσεις και αποζηµιώσεις • Για τον προσδιορισµό της επενδυτικής αξίας ακινήτου

Real Estate Appraisals • For selling or purchasing a property • To issue a loan • For inherited or judicial settlements • For insurance arrangements and indemnities • To determine the investment property value Λεωφόρος Καραµανλή 350, Χανιά Τηλ.: +30 28210 87257 Νικολάου Πλαστήρα 29, Χανιά Τηλ.: +30 2821002539

Καλύβες, Αποκορώνου Τηλ.: +30 28250 32222 Αγ. Δηµητρίου 111, Αγ. Δηµήτριος, Αθήνα Τηλ.: +30 2111825784

Info@kerdos-property.gr

350 Karamanli Avenue, Chania Tel.: +30 28210 87257 Nikolaou Plastira 29, Chania Tel.: +30 2821002539

Kalyves, Apokoronas Tel.: +30 28250 32222 Agiou Dimitriou 111, Agios Dimitrios, Athens Tel.: +30 2111825784

athens@kerdos-property.gr

www.kerdos-property.gr

52 SUMMER - AUTUMN 2021

Ο πρίγκιπας της Ουαλίας Κάρολος συμμετείχε με την Jerolyn Morrison στην προετοιμασία μινωικού γεύματος στη δράση «Cooking like Minoans», που συνδιοργάνωσε το Branding Heritage με τη Βρετανική Σχολή και τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης στο Ερευνητικό Κέντρο της σχολής στην Κνωσό  Charles, Prince of Wales joined Jerolyn Morrison in the preparation of a Minoan meal in the “Cooking like Minoans” action, co-organised by Branding Heritage with the British School, with the support of the Region of Crete at the School’s Research Centre in Knossos.

Το Ψηφιακό Μουσείο

Το Branding Heritage σχεδιάζει και Ψηφιακό Μουσείο με τη συνεργασία του ΙΤΕ στην Κρήτη και τη στήριξη του υπουργείου Πολιτισμού. Πρόκειται για ένα έργο ψηφιακής δράσης πολιτισμού που στοχεύει στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας με τη συνδρομή της τεχνολογίας. Συγκεκριμένα, το έργο αφορά στην ψηφιοποίηση συλλογών του οργανισμού (3D απεικονίσεις) και τη διάθεσή τους σε ψηφιακό περιβάλλον. Οι συλλογές του οργανισμού, που εμπλουτίζονται διαρκώς, απαρτίζονται από σύγχρονα έργα (ενδύματα, κοσμήματα, υφαντά, σανδάλια, κεραμικά, ψηφιδωτά, έργα Τέχνης κ.α.) Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών εμπνευσμένα από αρχαία ελληνικά σύμβολα, μύθους και ανασκαφικά ευρήματα της χώρας μας. Η Μινωική Συλλογή αποτελείται από αντικείμενα όπως το κεραμικό κόσμημα, το δερμάτινο σανδάλι, το ψηφιδωτό φόρεμα, το κόσμημα από μάρμαρο, το ένδυμα υφασμένο στον αργαλειό, το κεραμικό μινωικό σκεύος και άλλα.

Το Δίκτυο

Το Branding Heritage έχει δημιουργήσει ένα Αdvisory Board, ένα δίκτυο επιστημόνων παγκόσμιας εμβέλειας (αρχαιολόγους, πολιτικούς επιστήμονες, κοινωνιολόγους, οικονομολόγους, ανθρώπους της Τέχνης), οι οποίοι «προσφέρουν» τις πολύτιμες γνώσεις τους αναφορικά τόσο με την ιστορία του αρχαιοελληνικού πολιτισμού όσο με τη δυναμική της επιχειρηματικότητας και της διεθνούς προβολής δημιουργιών και brands με αρχαιοελληνικές αναφορές. Μέχρι στιγμής, η ομάδα του BH απαρτίζεται από εθελοντές σε διάφορους τομείς -αρχαιολογία, δημοσιογραφία, γραφιστική… Όποιος επιθυμεί να προσφέρει εθελοντική εργασία στον οργανισμό, μπορεί να επικοινωνήσει στο brandingheritage@gmail.com

Η ιδρύτρια του οργανισμού Branding Heritage, δημοσιογράφος Κατερίνα Φρέντζου  The founder of Branding Heritage organisation, journalist Katerina Frentzou.

The Digital Museum

Branding Heritage is also planning a Digital Museum in collaboration with FORTH and the support of Ministry of Culture. It is a digital action cultural project that aims to promote cultural heritage and contemporary artistic creation with the assistance of technology. Specifically, the project regards the digitisation of the organisation’s collections (3D images) and their distribution in a digital environment. The organisation’s collections, which are constantly enriched, consist of contemporary works (clothing, jewellery, textiles, sandals, ceramics, mosaics, works of Art, etc) by Greek and foreign artists inspired by ancient Greek symbols, myths and excavation findings of our country. The Minoan Collection consists of objects such as the ceramic jewellery, the leather sandal, the mosaic dress, the marble jewellery, the garment woven on the loom, the ceramic Minoan vessel and others.

The Network

Branding Heritage has created an Advisory Board, a network of world-class scientists (archaeologists, political scientists, sociologists, economists, art people), who “offer” their valuable knowledge regarding both the history of the ancient Greek culture, and the dynamics of entrepreneurship, as well as the international promotion of creations and brands with ancient Greek references. So far, the BH team consists of volunteers in various fields –archaeology, journalism, graphic design... Anyone wishing to volunteer with the organisation can contact brandingheritage@gmail.com

WAVE

Θαλασσινό Αγέρι

ØáñïôáâÝñíá Èáëáóóéíü ÁãÝñé ÂéâéëÜêç 35, ÔáµðáêáñéÜ, ×áëÝðá – ×áíéÜ T: 28210 51136 – 56672, K. 6947 939146 Õðåõè: ËéïíÜêçò ÍåêôÜñéïò email: contact@thalasino-ageri.gr

Thalasino Ageri Fish Tavern 35 Vivilaki str, Tabakaria, Halepa – Chania T: 28210 51136 – 56672, M. 6947 939146 Manager: Lionakis Nektarios https://www.thalasino-ageri.gr/

54 SUMMER - AUTUMN 2021

DON’T MISS MANTΩ: LA BELLA GRECA Η παράσταση «MANTΩ: la bella Greca» φιλοδοξεί να λειτουργήσει «αντί στεφάνου για όσους ζήσαν τολμηροί». Ο Δήμος Μυκόνου, με αφορμή την επέτειο για την Επανάσταση του 1821 και θέλοντας να τιμήσει τη Μαντώ Μαυρογένους -μιας και η ζωή της έχει συνδεθεί με αυτό το νησί-, ανέθεσε στη συγγραφέα Θεοδώρα Καπράλου τη δημιουργία ενός νέου έργου αφιερωμένου στο πρόσωπο της ηρωίδας. Τρεις σύγχρονοι ερμηνευτές -δύο γυναίκες και ένας άντρας- «ζωντανεύουν» μια ολόκληρη εποχή. Η Μαντώ Μαυρογένους, ο πρίγκιπας Υψηλάντης, οι γονείς της -το ζεύγος Μαυρογένη-, ο παπα-Μαύρος, η αδερφή της, ο Άγγλος αξιωματικός Μπλακιέρ, ο έμπιστός της Γεώργιος Μαυρομάτης, ο Υάκινθος Μπλάκαρης, είναι μερικά από τα πρόσωπα του έργου που ενσαρκώνουν αυτό το ζωντανό μνημείο συλλογικής επανάστασης και προσωπικής εξομολόγησης. Παίζουν: Ευγενία Σαμαρά, Γιωργής Τσαμπουράκης, Αντιγόνη Φρυδά. 21 και 22 Αυγούστου στην αυλή του Αρχαιολογικού Μουσείου Μυκόνου, 23 Αυγούστου, Θέατρο στον Κουμάρο, Τήνος , 17 και 18 Σεπτεμβρίου, στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων της ΚΔΕΠΠΑΜ στο Ματογιάννι.

MANTO: LA BELLA GRECA The production “MANTO: la bella Greca” aspires to be dedicated “instead of a wreath for those who lived boldly”. The Municipality of Mykonos on the occasion of the anniversary of the Revolution of 1821 and wanting to honour Manto Mavrogenous -as her life has been linked to this island- commissioned the writer Theodora Kapralou to create a new piece of work dedicated to the heroine. Three contemporary performers -two women and a man- “bring to life” an entire era. Mado Mavrogenous, Prince Ypsilantis, her parents -the Mavrogenis couple-, the priest father-Mavros, her sister, the English officer Blacker, her confidant George Mavromatis, and Hyacinth Blakaris, are some of the characters who embody this living monument of collective revolution and personal confession. Cast: Evgenia Samara, Giorgis Tsampourakis, Antigoni Fryda. 21 and 22 August in the courtyard of the Archaeological Museum of Mykonos, 23 August, Koumaros Theatre, Tinos, 17 and 18 September in the multipurpose hall of KDEPPAM in Matogianni.

«INSIDE»

“INSIDE”

Η Δημοτική Πινακοθήκη Μυκόνου φιλοξενεί την πρώτη ατομική έκθεση της Βάγιας Καλαντζή με τίτλο “Ιnside”. Η καλλιτέχνιδα συνδυάζει την τέχνη της μουσικής και της ποίησης, δημιουργώντας ζωγραφικά μοτίβα με μελάνι και ακρυλικό, αποτυπώνοντας άχρονες μορφές. Η έκθεση θα λειτουργεί καθημερινά από 1 έως 10 Αυγούστου, στην κεντρική αίθουσα της Δημοτικής Πινακοθήκης στην οδό Καλογερά, στη Μύκονο.

The Municipal Art Gallery of Mykonos hosts the first solo exhibition of Vagia Kalantzi entitled “Inside”. The artist combines the art of music and poetry by creating painting patterns with ink and acrylic, capturing timeless forms. The exhibition will be open daily, from 1 to 10 August, in the main hall of the Municipal Art Gallery on Kalogera Street, in Mykonos.

WAVE

55 SUMMER - AUTUMN 2021

ΜΉΔΕΙΑ ΤΟΥ ΜΠΟΣΤ

THE MEDEA OF BOST

Στη Μήδεια, ο Μέντης Μποσταντζόγλου (Μποστ) ξεκίνησε να γράψει ένα έργο βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη και κατέληξε να μιλάει σε δεκαπεντασύλλαβο για μια γυναίκα στυγνή, κακούργα δολοφόνισσα, που έσφαξε τα παιδιά της επειδή ήταν κάτι παλιόπαιδα που δεν παίρνανε τα γράμματα και δεν θέλανε να δουλέψουν. Η δαιμόνια παρωδία της τραγωδίας του Ευριπίδη αναβιώνει επί σκηνής με τον ταλαντούχο Μάκη Παπαδημητρίου στον ομώνυμο ρόλο. Σκηνοθεσία: Νικορέστης Χανιωτάκης. 17 και 18 Αυγούστου, Κηποθέατρο Ν. Καζαντζάκης, Ηράκλειο και 20 Αυγούστου, στο Θέατρο Ανατολικής Τάφρου, Χανιά.

In Medea, Mentis Bostantzoglou (Bost) started to write a play based on Euripides’s namesake tragedy and ended up speaking in fifteen syllable verse about a cruel, vicious murderess who slaughtered her children because they were just brats who didn’t study and didn’t want to go to work. The demonic parody of the tragedy of Euripides is revived on stage with the talented Makis Papadimitriou in the homonymous role. Directed by: Nikorestis Haniotakis. 17 and 18 August, Nikos Kazantzakis Garden Theatre, Heraklion and 20 August, East Moat Theatre, Chania.

ΑΝΤΙΓΌΝΗ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΉ

ANTIGONE BY SOPHOCLES

Ο Θανάσης Παπαγεωργίου στον ρόλο του Κρέοντα και μια σειρά σημαντικών ηθοποιών, εκπροσώπων της νεότερης γενιάς, με τη Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη στον ρόλο της Αντιγόνης, την Ντόρα Μακρυγιάννη (Ισμήνη), τον Μάνο Καρατζογιάννη (Φύλακας, Άγγελος), τον Δημήτρη Σαμόλη (Αίμων), τον Μάρκο Παπαδοκωνσταντάκη (Τειρεσίας), αναμετρώνται με το αιώνιο κείμενο του Σοφοκλή. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Θέμης Μουμουλίδης. 4 Αυγούστου, Κηποθέατρο Ν. Καζαντζάκης, Ηράκλειο και 6 Αυγούστου, στο Θέατρο Ανατολικής Τάφρου, Χανιά.

Thanasis Papageorgiou, in the role of Creon, and a number of important actors, representatives of the younger generation, with Christina Hilla-Fameli, in the role of Antigone, Dora Makrygianni (Ismene), Manos Karatzogiannis (Guard, Herald), Dimitris Samolis (Haemon), Markos Papadokonstantakis (Tiresias), are confronted with the eternal text of Sophocles. Directed by Themis Mo u m o u l i d i s . 4 August, Nikos Kazantzakis Garden Theatre, Heraklion and 6 August , East Moat Theatre, Chania.

WAVE

56 SUMMER - AUTUMN 2021

ΙΦΙΓΈΝΕΙΑ ΕΝ ΤΑΎΡΟΙΣ Μέσα στα συντρίμμια του Πελοποννησιακού Πολέμου, σε μια περίοδο κρίσης -που θυμίζει, με έναν τρόπο, τη σημερινή-, ο Ευριπίδης γράφει την Ιφιγένεια εν Ταύροις, εξυμνώντας το μεγαλείο της αδερφικής αγάπης και τις μεγάλες αξίες που βλέπει να χάνονται. Ο Γιώργος Νανούρης με έναν θίασο εξαιρετικών ηθοποιών -μαζί τους και η Χάρις Αλεξίου- αναδεικνύουν, με λιτό και ουσιαστικό τρόπο, τα νοήματα και τη γοητεία της ξεχωριστής αυτής τραγωδίας. Παίζουν Λένα Παπαληγούρα (Ιφιγένεια), Μιχάλης Σαράντης (Ορέστης), Προμηθέας Αλειφερόπουλος (Πυλάδης), Πυγμαλίων Δαδακαρίδης (Αγελαδάρης, Αγγελιοφόρος), Νίκος Ψαρράς (Θόας), Χάρις Αλεξίου (Αθηνά). 9 και 10 Αυγούστου, Κηποθέατρο Ν. Καζαντζάκης, Ηράκλειο και 12 Αυγούστου και 12 Αυγούστου, στο Θέατρο Ανατολικής Τάφρου, Χανιά.

ΕΛΕΩΝΌΡΑ ΖΟΥΓΑΝΈΛΗ, «ΠΆΡ’ ΤΟ ΑΛΛΙΏΣ» Σε αυτή τη δύσκολη και ιδιαίτερη εποχή, η Ελεωνόρα Ζουγανέλη και η παρέα των μουσικών της δημιούργησαν ένα ψηφιακό album με τίτλο «Πάρ’ το αλλιώς», με αγαπημένες διασκευές, τραγούδια που την εκφράζουν και τα κάνει δικά της, με το συναίσθημα και την ερμηνεία της. Όσα χωράνε στην καρδιά της και θέλει να μοιραστεί μαζί μας. Αυτό ήταν και η ιδέα και η αφορμή για τον τίτλο της περιοδείας της. Κάποια από αυτά τα τραγούδια τα έχουμε ακούσει στις ζωντανές της εμφανίσεις μέσα στα χρόνια, κάποια άλλα, όχι. Κάποια τα έχουμε ακούσει περισσότερο και κάποια λιγότερο. Κάποια έχουν μεταμορφωθεί εντελώς και κάποια, όχι. Όλα όμως έχουν ένα κοινό σημείο: την αγάπη της Ελεωνόρας για την καλή μουσική! 25 Αυγούστου, στο Θέατρο Ανατολικής Τάφρου, Χανιά και 27 Αυγούστου, στο ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ (πρώην Τ.Ε.Ι.), Ηράκλειο.

IPHIGENIA IN TAURIS In the wreckage of the Peloponnesian War, in a period of crisis -which in a way reminds us of today-, Euripides writes “Iphigenia in Tauris”, praising the greatness of brotherly love and the great values he sees being lost. Yorgos Nanouris and a troupe of excellent actors -including Haris Alexiou- highlight, in a simple and meaningful way, the significance and charm of this unique tragedy. Starring: Lena Papaligoura (Iphigenia), Michalis Sarantis (Orestis), Promitheas Aleiferopoulos (Pyladis), Pigmalion Dadakaridis (Cowherd, Herald), Nikos Psarras (Thoas), Haris Alexiou (Athena). 9 and 10 August, Nikos Kazantzakis Garden Theatre, Heraklion and 12 August, East Moat Theatre, Chania.

ELEONORA ZOUGANELI, “PAR’ TO ALLIOS” In this difficult and special time, Eleonora Zouganeli and the company of her musicians created a digital album entitled “Par’ to Allios” with favourite covers, songs that express her and she makes them her own, with her passion and her interpretation. All the things that fit in her heart and she wants to share with us. That was the idea and the reason for the title of her tour. Some of these songs we have heard in her live performances over the years, some others we haven’t. Some we have heard more and some less. Some have been completely transformed and some not. But they all have one thing in common. Eleonora’s love for good music! 25 August, East Moat Theatre, Chania and 27 August, HMU (former TEI), Heraklion.

WAVE

ΠΤΥΣΣΟΜΕΝΑ ΚΡΥΣΤΑΛΛΑ ΤΕΝΤΑ ΠΕΡΓΚΟΛΑ ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΕΣ ΟΡΟΦΕΣ ΓΥΑΛΙΝΟ ΣΤΗΘΑΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΦΡΑΧΤΗΣ ΓΚΙΛΟΤΙΝΑ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΠΑΤΩΜΑ

Πτυσσόμενα Κρύσταλλα - Τέντες πέργκολες ΕΔΡΑ: Ρ. ΦΕΡΑΙΟΥ 16 - Μεταμόρφωση 144 52 Τηλ. 210 - 2842926, 210 - 2812100, Fax. 210 - 2844642 Email: info@atrioglassdoors.gr ΥΠ/ΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - ΕΚΘΕΣΗ: ΣΤΡ. ΑΛ. ΠΑΠΑΓΟΥ 102 - Εύοσμος Θεσ/νίκη 56 224 Τηλ. 2310 661589, Fax. 2310 661589 Email: info@agd.com.gr www.atrioglassdoors.gr

The ﬁrst vessels crossing the Mediterranean with Zero Emission in Port® technology Eco-sustainable transport is already a reality!

Grimaldi Lines ships takes you to Spain, Greece, Tunisia, Italy (Sicily and Sardinia icluded)

www.grimaldi-lines.com

TOM-GRIMBERT - UNSPLASH

articles & interviews

main deck

62 SUMMER - AUTUMN 2021

ΒΙΚΤΌΡΙΑ ΧΊΣΛΟΠ VICTORIA HISLOP

ΜΕ ΑΓΆΠΗ

ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΡΉΤΗ FROM CRETE

WITH LOVE

Η ΥΠΕΡΕΠΙΤΥΧΗΜΈΝΗ ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΉΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΌΣΟ ΚΑΙ ΕΚΕΊΝΗ ΑΓΆΠΗΣΕ ΤΗ ΧΏΡΑ ΜΑΣ, ΜΑΣ ΤΑΞΙΔΕΎΕΙ ΣΕ Ό,ΤΙ ΛΑΤΡΕΎΕΙ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΌΝΗΣΟ. THE HIGHLY SUCCESSFUL AUTHOR, WHO IS LOVED IN GREECE AS MUCH AS SHE LOVES OUR COUNTRY, TAKES US ON A JOURNEY TO EVERYTHING SHE HOLDS DEAR IN THE BIG ISLAND CRETE.

ΑΠΌ ΤΗ MIA ΚΟΛΛΙΑ  ΒY MIA KOLLIA ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: XAΡΗΣ ΜΑΥΡΟΓΕΝΗΣ  PHOTOS: HARIS MAVROGENIS MAKE UP ARTIST: ΚΟΥΤΟΥΛΆΚΗ ΜΑΡΊΑ MAKEUP ARTIST: KOUTOULAKI MARIA

διεθνώς αναγνωρισμένη συγγραφέας είναι μια αυθεντική λάτρης της χώρας μας. Αυτή η γλυκύτατη -ομολογουμένως- και χαρισματική γυναίκα γνωρίζει την Κρήτη όσο ελάχιστοι και περνά εκεί μεγάλο μέρος της ζωής της, στο εξοχικό της στον Άγιο Νικόλαο. To βιβλίο της «Το Νησί» (εκδ. Ψυχογιός) μεταφράστηκε σε 40 γλώσσες και πούλησε περισσότερα από έξι εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Το «Μια νύχτα του Αυγούστου» (εκδ. Ψυχογιός), η συνέχειά του, που μόλις κυκλοφόρησε, έχει ήδη μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και είναι στην κορυφή των πωλήσεων σε Μεγάλη Βρετανία και Ελλάδα. Eμείς τη βρίσκουμε στα γυρίσματα της τηλεοπτικής μεταφοράς του βιβλίου της «Οι Καρτ Ποστάλ» (εκδ. Διόπτρα) για την ΕΡΤ.

Πρώτα απ’ όλα, πείτε μας πώς περάσατε εσείς όλη αυτή την περίοδο του κορωνοϊού. Νιώσατε λες και μετά το «Νησί», ήρθε μια πανδημία που έμοιαζε στην ιστορία σας; Η περίοδος του κορωνοϊού είναι μια δύσκολη περίοδος για όλους μας -δεν την τοποθετώ στο παρελθόν καθώς τη βιώνουμε ακόμα- και νομίζω ότι ο καθένας έχει μια διαφορετική εμπειρία. Υπήρξαν πολλά στοιχεία που μου θύμισαν έντονα την περίοδο της Σπιναλόγκας, για την οποία έγραψα στο «Νησί». Για πολλές χιλιετίες, δεν υπήρχε θεραπεία για τη λέπρα και ο μόνος τρό-

he internationally acclaimed author is a true lover of our country. This sweet -admittedly- and charismatic woman knows Crete like few others and spends a large part of her life there, at her summerhouse in Agios Nikolaos. Her book «The Island» (Headline Publishing Group), was translated into 40 languages and sold more than 6 million copies worldwide. «One August Night» (Headline Publishing Group), its sequel, just published, has already been translated into many languages and been at the top of the bestseller lists in the UK and Greece. We find her on the set of the television adaptation of her book “Cartes Postales from Greece” (Headline Publishing Group) for the Hellenic Broadcasting Corporation.

First of all, tell us how was all this Covid-19 period for you? Did you feel that after “The Island”, there came a pandemic that resembled to your story? The Covid-19 period is a difficult one for all of us (I don’t put it in the past, as we are still living it) and I think every person has had a different experience. There were many things that reminded me strongly of the Spinalonga period which I wrote about in “The Island”. For many millennia, there was no cure for leprosy and the only way to stop it from spreading was to isolate people who had the disease. This was the reason that Spinalonga was turned into a colony for those in Greece who had been diagnosed with a terrible and disfiguring illness.

WAVE

64 SUMMER - AUTUMN 2021

πος για να σταματήσει η εξάπλωσή της ήταν η απομόνωση των ανθρώπων που έπασχαν από τη νόσο. Αυτός ήταν ο λόγος που η Σπιναλόγκα μετατράπηκε σε αποικία για όσους στην Ελλάδα είχαν διαγνωστεί με αυτή την τρομερή και παραμορφωτική ασθένεια. Ξαφνικά, το 2020, βρεθήκαμε όλοι αντιμέτωποι με τους κινδύνους μιας ασθένειας χωρίς θεραπεία. Και οι υποδείξεις ήταν οι ίδιες -να κρατάμε αποστάσεις, να μένουμε μέσα, να αποφεύγουμε τους άλλους ανθρώπους- και παρ’ όλα αυτά η ασθένεια εξαπλώθηκε σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο. Με την οικογένειά μου, πήγαμε σε ένα απομακρυσμένο μέρος στην εξοχή και ζήσαμε εκεί για έξι μήνες για να παραμείνουμε ασφαλείς -το Λονδίνο είχε πολλά κρούσματα και στο Ηνωμένο Βασίλειο όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που πέθαναν· μια φίλη μου έχασε δύο ξαδέλφια, μια άλλη έχασε τον σύζυγό της. Όπως συμβαίνει συχνά, απ’ αυτό προέκυψαν και κάποια καλά πράγματα. Ήρθαμε πιο κοντά ως οικογένεια και πιο κοντά στη φύση με πολλούς τρόπους, κάνοντας μεγάλους περιπάτους στην εξοχή, παίζοντας χαρτιά, συζητώντας, βλέποντας παλιές ταινίες. Είναι σημαντικό για μένα να αναφέρω ότι η μητέρα μου πέθανε στα μέσα Μαρτίου -βρισκόταν σε γηροκομείο και δεν μπορέσαμε

Λάτρεψα τη ζέστη, τα τοπία και τη θάλασσα και εντυπωσιάστηκα με το πόσο φιλικοί ήταν οι άνθρωποι I loved the heat, the landscapes and the sea and I was impressed by how friendly people were να τη δούμε για μία εβδομάδα πριν από τον θάνατό της, ο οποίος ήρθε πολύ ξαφνικά και απροσδόκητα. Βρεθήκαμε όλοι σε μια κατάσταση θλίψης -και σύγχυσης νομίζω. Ήταν τόσο πολλοί οι άνθρωποι που δεν είδα επί έναν ολόκληρο χρόνο -μερικούς απ’ αυτούς δεν τους έχω δει ακόμη, πέρα απ’ τη βιντεοκλήση στο Zoom. Η τεχνολογία μάς έσωσε από το να χάσουμε την επαφή με τους ανθρώπους που αγαπάμε. Και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Και φυσικά, για έναν συγγραφέα, η ζωή στην απομόνωση, στην ησυχία, μακριά από την κοινωνία, ήταν η ιδανική κατάσταση για τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος. Και ειδικά ενός μυθιστορήματος, η έμπνευση για το οποίο ξεκίνησε πραγματικά από μια ανίατη ασθένεια. Νομίζω ότι οι παραλληλισμοί ανάμεσα σε αυτό που μας συνέβαινε στην πραγματική ζωή και στην κατάσταση που είχαμε βιώσει στο παρελθόν οπωσδήποτε υπήρξαν πηγή έμπνευσης.

Suddenly, in 2020, we were all confronted by the dangers of a disease without a cure. And the instructions were the same -to keep our distance, stay inside, avoid other people- and still the disease took hold around the UK. Along with my family, I went to a remote place in the country and we lived there for six months to stay safe -London had many cases and in the UK we all know people who died, a friend of mine lost two cousins, another one lost her husband. As for many, there were some good things that came of it. We became closer as a family and closer to nature in many ways, taking long walks in the countryside, playing card games, talking, watching old films. It’s significant for me to mention that my mother died in the middle of March -she was in a residential home and we were not able to see her for a week before her death, which was very sudden and

WAVE

Η πρώτη σας επίσκεψη στην Κρήτη έγινε το 1980. Τι σας εντυπωσίασε και πώς εξελίχθηκε η σχέση σας με το νησί; Έφτασα με το πλοίο από την Ιταλία -ταξιδεύαμε σε όλη την Ευρώπη με τρένο επί ένα μήνα με το αγόρι μου από το πανεπιστήμιο και η Κρήτη ήταν ο τελευταίος μας σταθμός. Το πρώτο λεωφορείο που πέρασε από το λιμάνι πήγαινε ανατολικά, οπότε ταξιδέψαμε προς τα Μάλια και εκεί καταλήξαμε να μένουμε. Σ’ εκείνο το στάδιο του ταξιδιού δεν μας είχαν απομείνει πια καθόλου χρήματα και θυμάμαι ότι ζούσαμε με καρπούζια και ντομάτες. Λάτρεψα τη ζέστη, τα τοπία και τη θάλασσα και εντυπωσιάστηκα ακόμα και τότε με το πόσο φιλικοί ήταν οι άνθρωποι -παρόλο που δεν μπορούσα να επικοινωνήσω πολύ μαζί τους. Από εκείνη τη χρονιά, πήγαινα στην Ελλάδα κάθε χρόνο και η σχέση μου με τη χώρα εξελισσόταν διαρκώς. Τώρα

unexpected. We were all in a state of grief -and confusion, I think. There were so many people that I didn’t see for a year -some of them I haven’t seen even now, except on zoom. Technology saved us from losing contact with people that we love. And I am grateful for that. And of course, for a writer, living in isolation, quietly, away from society, it was the ideal situation for writing a novel. And specially a novel whose inspiration really began with an incurable disease. I think the parallels between what was happening to us in real life, and the situation lived in the past were definitely inspirational.

Your first visit in Crete was in 1980. What impressed you and how did your relationship with the island evolve? I arrived on a ferry from Italy -I had been travelling all round Europe on trains for a month with a university boyfriend and Crete was our last

WAVE

66 SUMMER - AUTUMN 2021

έχω ένα σπίτι εδώ, πέρυσι έλαβα τιμητικά την ελληνική ιθαγένεια και αυτή τη στιγμή γυρίζω ένα τηλεοπτικό σίριαλ για την ΕΡΤ. Έτσι, η Ελλάδα αποτελεί ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής μου τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο -και επίσης με εμπνέει.

stop. The first bus that arrived at the port was going eastwards, so we travelled towards Malia and that was where we ended up staying. We had no money left by that stage of the trip so I remember we lived on watermelon and tomatoes. I loved the heat, the landscapes and the sea and I was impressed even then by how friendly people were -even though I couldn’t really communicate with them. From that year, I went to Greece every single year and my relationship with the country has evolved constantly. I now have a house here, last year I was given honorary citizenship and am now making a TV serial here for ERT. So, Greece is a very large part of my life both personally and professionally -and it gives me inspiration too.

Έχετε δικό σας εξοχικό στον Άγιο Νικόλαο -πόσο χρόνο περνάτε εκεί; Είναι το συγγραφικό σας καταφύγιο; Περνάω μερικούς μήνες κάθε χρόνο στον Άγιο Νικόλαο. Και είναι ένα καταφύγιο από κάθε άποψη -είναι ένα μέρος που μου προσφέρει ενέργεια και καλή υγεία- και επίσης μου προσφέρει ευτυχία. Δεν υπάρχει καλύτερος συνδυασμός από ένα πρωινό συγγραφής, ένα απόγευμα στη θάλασσα και ένα βράδυ με φίλους και καλό φαγητό.

Πιστεύετε ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε αυτό που ήταν η Κρήτη όταν πρωτοήρθατε εδώ και σε αυτό που είναι η Κρήτη σήμερα; Σίγουρα έχει αναπτυχθεί περισσότερο -υπάρχουν πολλά, πολλά περισσότερα πολυτελή ξενοδοχεία. Ωστόσο έχει παραμείνει πολύ αυθεντική -και επειδή η Κρήτη είναι ένας τόσο μεγάλος τόπος, υπάρχουν ακόμα εκατοντάδες χωριά που είναι εντελώς αναλλοίωτα και εντελώς ανέγγιχτα από τον χρόνο. Αυτά είναι τα αγαπημένα μου μέρη. Επίσης, υπάρχουν πολλά φανταστικά εστιατόρια πια -το φαγητό στην Ελλάδα είναι εκατό φορές καλύτερο από ό,τι ήταν το 1977-, με πιο δημιουργικές προσεγγίσεις όλων των φυσικών υλικών της χώρας.

You have your own summerhouse in Agios Nikolaos; how much time do you spend there? Is it your writing sanctuary? I spend a few months every year in Agios Nikolaos. And it is a sanctuary in every way -it’s a place that gives me energy and good health- and happiness too. There is no better combination than a morning of writing, an afternoon by the sea and an evening with friends and good food.

Do you think that there’s a big difference between what Crete was when you first came here and what Crete is today?

Η φιλοξενία. Κάποιες φορές με συγκλονίζει.

Definitely it has become more developed -there are many, many more luxury hotels. But it has remained very authentic -and because Crete is such a huge place, you can still find hundreds of villages that are totally unchanged and totally untouched by time. Those are my favourite places. Also there are many fantastic restaurants now -the food in Greece is hundred times better than it was in 1977- with more creative approaches to all the natural ingredients of this country.

Νίκος Καζαντζάκης: τι θα λέγατε γι’ αυτόν;

What do you think is the principal characteristic of Cretan people?

Μια μέρα ελπίζω να τον διαβάσω στο πρωτότυπο! Αλλά ακόμη και στα Αγγλικά, τα έργα του είναι πολύ δυνατά. Το πιο δημοφιλές στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι το «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» (λόγω της ταινίας), αλλά βρήκα τον «Καπετάν Μιχάλη» πολύ πιο ενδιαφέρον βιβλίο. [Ο Καζαντζάκης] ακούγεται συναρπαστικός ως άνθρωπος, τόσο πολυταξιδεμένος και διανοούμενος και πρέπει να πω ότι θαυμάζω την επιγραφή στην ταφόπλακά του στο Ηράκλειο: «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος». Αυτή είναι, με πολλούς τρόπους, μια πολύ ελκυστική κατάσταση ύπαρξης. Το Μουσείο Καζαντζάκη στο χωριό Μυρτιά έξω από το Ηράκλειο πρέπει να το δει κανείς οπωσδήποτε.

“Filoxenia” - hospitality -I am sometime overwhelmed by it.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το κύριο χαρακτηριστικό των Κρητικών;

Nikos Kazatzakis: what would you say about him? One day I hope to read him in the original! But even in English, his works are very powerful. The most popular in the UK is Zorba the Greek (because of the film), but I found Freedom or Death much more interesting. He sounds fascinating as a person, so well-travelled and intellectual and I have to say I admire the inscription on his gravestone in Heraklion: “I hope for nothing. I fear nothing. I am free.” -this is a very appealing state to reach in many ways. The Museum to Kazantzakis in the village of Mirtia outside Heraklion is a “must-see”.

What is Greece to you? Τι είναι η Ελλάδα για εσάς;

A place of beauty and open-heartedness.

Ένας τόπος ομορφιάς και γενναιοδωρίας.

Το νέο σας βιβλίο «Μια νύχτα του Αυγούστου» είναι μια συνέχεια του «Νησιού». Γιατί το συνεχίσατε; Ένιωσα ότι ορισμένοι από τους χαρακτήρες δεν είχαν φτάσει σε ένα πραγματικό «τέλος» στο προσωπικό τους ταξίδι. Οπότε ήταν

Your new book «One August Night» is a sequel of «The Island». Why did you go on with that? I felt that some of the characters had not reached a real “end” in terms of their own journeys. So it was nice to open the door and let them in again so that I could find a real catharsis for some of them.

WAVE

68 SUMMER - AUTUMN 2021

ωραίο να τους ανοίξω την πόρτα και να τους αφήσω να έρθουν ξανά, ώστε να καταφέρω να προσφέρω μια πραγματική κάθαρση σε κάποιους από αυτούς.

Πώς νιώθετε που το νέο σας έργο «Μια νύχτα του Αυγούστου» βρίσκεται ήδη στην κορυφή των ευπώλητων βιβλίων; Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μυστικό για να προσελκύετε τους αναγνώστες; Και γιατί πιστεύετε ότι είστε τόσο επιτυχημένη και αγαπητή;

Δεν υπάρχει καλύτερος συνδυασμός από ένα πρωινό συγγραφής, ένα απόγευμα στη θάλασσα και ένα βράδυ με φίλους και καλό φαγητό There is no better combination than a morning of writing, an afternoon by the sea and an evening with friends and good food. στημα. Νομίζω ότι το μυστικό της προσέλκυσης των αναγνωστών είναι απλά το να αφηγηθείς μια ιστορία που ωθεί τους ανθρώπους να γυρίζουν τις σελίδες. Επίσης, πιστεύω ότι η απόλαυση της συγγραφής μεταφέρεται στον αναγνώστη και εγώ πάντοτε απολαμβάνω τη διαδικασία. Και νομίζω ότι ο αναγνώστης το αντιλαμβάνεται αυτό.

Πιστεύετε ότι οι κινηματογραφικές μεταφορές των βιβλίων σας μένουν πιστές στις ιστορίες σας; Νομίζω ότι οι κινηματογραφικές μεταφορές πρέπει πάντα να παίρνουν κάποιες ελευθερίες -καθώς οι ιστορίες που είναι γραμμένες για τη σελίδα είναι διαφορετικά δομημένες από τις ιστορίες για την οθόνη. Επομένως, ναι, είναι πιστές, αλλά πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις.

Τι κάνει τη συνεργασία σας με τη Μιρέλλα Παπαοικονόμου τόσο ξεχωριστή; Η Μιρέλλα ήταν το πρώτο άτομο με το οποίο συνεργάστηκα ποτέ -και ήταν μια υπέροχη εμπειρία. Δεν συμφωνούσαμε πάντα σε όλα! Αλλά η συζήτηση είναι πολύ δημιουργική και πάντα βρίσκαμε μια λύση. Θα ήθελα να συνεργαστώ ξανά μαζί της.

How do you feel about your new book «One August Night» already being a best seller? What do you think is the secret to attract readers? And why do you believe you are so successful and beloved? It’s great to know that people were happy to find out “what happened next” and after so long. I think the secret of attracting readers is simply to tell a story that makes people turn the pages. Also, the pleasure of writing I believe is passed on to the reader and I always enjoy the process. And I think the reader understands this.

Do you think that film adaptations of your books are faithful to your stories? I think film adaptations always have to take a few liberties -as stories for the page are differently constructed from stories for the screen. So yes, they are faithful, but they have to make necessary modifications.

What makes your collaboration with Mirella Papaoikonomou so special? Mirella was the first person I ever collaborated with -and it was a great experience. We didn’t always agree on everything! But discussion is very creative and we always found a way through. I would love to work with her again.

WAVE

EΥΧΑΡΙΣΤΟΎΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΟΞΕΝΊΑ ΤΟ BAR-CAFE-RESTAURANT ARC-ΣΕΖ ΖΟΡΖ, Β. ΚΟΡΝΆΡΟΥ 2, ΆΓΙΟΣ ΝΙΚΌΛΑΟΣ, ΚΡΉΤΗ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗ ΒΆΡΚΑ ΤΟΝ ΑΛΈΚΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΊΔΗ, ZYGOS - URBAN GARDEN COFFEE & FOOD, ΕΘΝΙΚΉΣ ΑΝΤΙΣΤΆΣΕΩΣ 1 ΛΊΜΝΗ ΑΓΊΟΥ ΝΙΚΟΛΆΟΥ, ΆΓΙΟΣ ΝΙΚΌΛΑΟΣ

Είναι υπέροχο να ξέρεις ότι οι άνθρωποι χάρηκαν να μάθουν «τι συνέβη μετά» και μάλιστα ύστερα από τόσο μεγάλο χρονικό διά-

69 SUMMER - AUTUMN 2021

Η ΚΡΉΤΗ ΤΗΣ ΒΙΚΤΌΡΙΑ VICTORIA’S CRETE Θάλασσες και Παραλίες Αλμυρός στον Άγιο Νικόλαο -ένας φρέσκος χείμαρρος καταλήγει στη θάλασσα εδώ, οπότε υπάρχει ένα εκπληκτικό δροσερό ρεύμα που διατηρεί το νερό απίστευτα καθαρό και διαυγές. Πρόκειται πραγματικά για ένα μαγικό μέρος.

WE ARE VERY THANKFUL TO THE BAR-CAFE-RESTAURANT ARC-SEZ ZORZ, V. KORNAROU 2, AGIOS NIKOLAOS, CRETE AND FOR THE BOAT ALEKOS ALEXANDRIDIS, ZYGOS - URBAN GARDEN COFFEE & FOOD, ETHNIKIS ANTISTASEOS 1 LAKE AGIOS NIKOLAOS, AGIOS NIKOLAOS

Μονοπάτια για πεζοπορία και βουνά Το φαράγγι του Ρίχτη ανατολικά του Μόχλου -είναι μικρότερο από το φαράγγι της Σαμαριάς, αλλά πολύ όμορφο και κάποιες φορές απαιτητικό. Υπάρχει ένας τεράστιος καταρράκτης περίπου στα μισά της διαδρομής ως την παραλία, με μια φυσική πισίνα -εντελώς υπέροχη.

Φαγητό και εστιατόρια Χαρουπιά στην Πλάκα -το αγαπημένο μου μαγαζί για μεζέδες. Φυσαλίδα -το νέο μου αγαπημένο μέρος στη λίμνη στον Άγιο Νικόλαο.

Αγαπημένα πιάτα και ποτά Θα μπορούσα να ζήσω με φάβα, χόρτα και φέτα -και ωραίες ντομάτες. Και με ένα ποτήρι Ασύρτικο -δεν χρειάζομαι τίποτε άλλο.

Αρχαιολογικοί / πολιτιστικοί χώροι Η Κνωσός θα έπρεπε να βρίσκεται στη λίστα επισκέψεων όλων μας -είναι ένας καταπληκτικός τόπος. Έχουν βρεθεί εκεί στοιχεία του ευρωπαϊκού πολιτισμού από 9.000 χρόνια πριν. Αυτό με κάνει να πιστεύω ότι η Κρήτη ήταν πραγματικά το κέντρο των πάντων! Είμαι αρωγός του προγράμματος «Knossos 2025», το οποίο συγκεντρώνει κεφάλαια για ένα νέο ερευνητικό κέντρο για όλα τα ευρήματα της Κνωσού. Υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να κατανοήσουμε σχετικά με τα ευρήματα του περασμένου αιώνα στην Κνωσό και είμαι πολύ ενθουσιασμένη που συμμετέχω σε μια πρωτοβουλία που θα συμβάλει σημαντικά σε αυτό (https://www. bsa.ac.uk/join-us-2/knossos-2025-project/). Η Σπιναλόγκα -φυσικά πάντα προτείνω στον κόσμο να την επισκεφθεί- είναι ένα μνημείο ανθρώπινου θάρρους και πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι αισθάνονται πραγματικά την ατμόσφαιρα αισιοδοξίας και ελπίδας που κράτησε πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους στη ζωή.

Περιπέτειες / εμπειρίες Πολλές από τις πιο υπέροχες εμπειρίες που είχα στην Κρήτη ήταν στη θάλασσα. Ο Κόλπος της Ελούντας είναι ένα υπέροχο μέρος για θαλάσσιο σκι. Και δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να νοικιάσεις ή να σε προσκαλέσουν σε ένα σκάφος για να γυρίσεις την ακτή. Μια άλλη υπέροχη πρόσφατη εμπειρία ήταν η επίσκεψη στο οινοποιείο Μπουτάρη στο Κτήμα Scalarea στο Σκαλάνι. Ήταν πραγματικά μαγικό, σμαραγδένια τοπία με την πιο καταπληκτική γευσιγνωσία κρασιού στο τέλος.

Sea & Beaches Almiros in Agios Nikolaos -a fresh stream runs into the sea here so there is an amazing cool current that keeps the water amazingly clean and clear. It’s a really magical place.

Walking trails and mountains The Richtus gorge just east of Mochlos -it’s shorter than the Samaria Gorge but very beautiful and sometimes challenging. There is a huge waterfall about halfway to the beach with a natural swimming pool -totally glorious.

Food and restaurants Haroupia in Plaka -my favourite place for mezedes. Fusalida -my new favourite place on the lake in Agios Nikolaos.

Favourite dishes and drinks I could live on fava, horta and feta -and beautiful tomatoes. And with a glass of Assyrtiko -I need nothing else.

Archaeological / cultural sites Knossos has to be on everyone’s list -it’s an amazing site. They have found evidence of European civilization from 9000 years ago. It makes me believe that Crete really was the centre of everything! I am patron of “Knossos 2025” which is raising funds for a new research centre for all the finding at Knossos. There is so much more to understand about the findings from the past century at Knossos and I am very excited to part of an initiative that will make a big difference to this (https://www.bsa. ac.uk/join-us-2/knossos-2025-project/). Spinalonga -of course I always recommend people to visit- it is a monument to human courage and I think many people really feel the atmosphere of optimism and hope that kept many of those people going.

Adventures / experiences Many of the most wonderful experiences I have had in Crete have been in the sea. The Elounda Gulf is a wonderful place to waterski. And there is nothing better than hiring or being taken in a boat around the coast. Another wonderful recent experience was to visit the Boutari Scalarea Vineyard in Scalani -it was really magical. Emerald green landscapes with the most amazing wine-tasting at the end.

70 SUMMER - AUTUMN 2021

OPEN TO CULTURE ΧΑΝΙΆ CHANIA

ΑΝΟΙΧΤΆ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΎΑ ΠΕΤΡΟΠΟΎΛΟΥ  BY EVA PETROPOULOU

WAVE

ΘΈΑΤΡΑ, ΚΉΠΟΙ, ΜΟΥΣΕΊΑ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΊ ΧΏΡΟΙ ΚΑΙ ΠΛΑΤΕΊΕΣ ΘΑ ΦΙΛΟΞΕΝΉΣΟΥΝ ΤΑ ΈΡΓΑ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΩΝ ΑΠΌ 100 ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΏΝ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΌ, ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΗΣ ΔΙΟΡΓΆΝΩΣΗΣ «ΑΝΟΙΧΤΆ ΠΑΝΙΆ 2021». ΕΞΕΤΆΖΟΥΜΕ ΌΣΑ ΘΑ ΔΟΥΝ ΟΙ ΚΆΤΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΚΈΠΤΕΣ ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ.

πό τον Ιούλιο έως τον Δεκέμβριο 2021, τα Χανιά υποδέχονται Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, που παρουσιάζουν 15 πρωτότυπες καλλιτεχνικές προτάσεις. Η πόλη θα κατακλυστεί από θέατρο, χορό, μουσική, κινηματογράφο, εικαστικά, λογοτεχνία, νέα μέσα-ψηφιακές τέχνες, παράλληλες δράσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα - μια παραγωγή του Δήμου Χανίων και της Κ.Ε.Π.ΠΕ.ΔΗ.Χ.-Κ.Α.Μ., σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης, με καλλιτεχνική/παιδαγωγική σύμβουλο & συνεπιμελήτρια του εγχειρήματος τη Μυρτώ Λάβδα, υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Ας γνωρίσουμε από κοντά τις ομάδες που συμμετέχουν.

THEATRES, GARDENS, MUSEUMS, ARCHAEOLOGICAL SITES AND SQUARES WILL HOST THE WORKS OF MORE THAN 100 ARTISTS FROM GREECE AND ABROAD, AS PART OF THE “FULL SAIL 2021” EVENT. WE TAKE A LOOK AT WHAT THE RESIDENTS AND VISITORS OF THE CITY WILL SEE.

rom July to December 2021, Chania will welcome Greek and foreign artists, presenting 15 original artistic proposals. The city will be swamped by theatre, dance, music, cinema, visual arts, literature, new media-digital arts, parallel actions and educational programs - a production of the Municipality of Chania and the Public Benefit Enterprise of Culture & Environment of the Municipality of Chania - Centre for Mediterranean Architecture (KAM), in collaboration with the Region of Crete and artistic/educational advisor & co-curator of the project Myrto Lavda, under the auspices of Ministry of Culture and Sports. Let’s get to know the participating teams.

72 SUMMER - AUTUMN 2021

«Ad locum», Έλενα Σταυροπούλου Μια performance σύγχρονου χορού και μουσικής, με έμπνευση από τη διαδικασία συσκευασίας-φύλαξης και μεταφοράς αγαλμάτων από το παλιό στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. Τέσσερα αγάλματα και οι μεταφορείς τους προσωποποιούνται επί σκηνής. Παρά τη μεταφορά, τα αγάλματα διαφυλάσσουν την εντοπιότητά τους, αναζητώντας να εγκατασταθούν στον νέο τους «τόπο», συλλέγοντας στοιχεία που καθορίζουν την ταυτότητά τους. Παράσταση από 4 χορεύτριες-performers, αρχές Αυγούστου, στον Ρωσικό Στρατώνα.

“Ad locum”, Elena Stavropoulou

«Οργανικά Μνημεία», Ευριπίδης Παπαδοπετράκης

A performance of contemporary dance and music, inspired by the process of packing, storing and transporting statues from the old to the new Archaeological Museum of Chania. Four statues and their carriers are personified on stage. Despite the transfer, the statues preserve their locality, seeking to settle in their new “place”, collecting evidence that determines their identity. Performance by four dancers-performers, at the beginning of August, at the Russian Barracks.

Ένα εικαστικό project που επιδιώκει να παρατηρήσει τη δυναμική και την πολιτισμική αξία διάφορων ιστορικών αρχιτεκτονημάτων της πόλης των Χανίων. Μέσα από το πρίσμα της ενσώματης παρουσίας του ανθρώπου σε αυτά, φιλοδοξεί να τα επανασυστήσει, μετατρέποντας ορισμένα χαρακτηριστικά μέρη τους σε «έμβιους οργανισμούς», με πρόθεση να εστιάσει στη μνήμη και τη σωματικότητα που φέρουν. Τα υπερρεαλιστικά γλυπτά, που θα προσομοιάζουν στο ανθρώπινο σώμα, θα παρουσιαστούν σε έκθεση στο ΚΑΜ, ενώ θα γίνει και ένα σεμινάριο χαρακτικής, στο Μουσείο Τυπογραφίας, το τελευταίο δεκαήμερο του Αυγούστου.

“Organic Monuments”, Euripides Papadopetrakis A visual art project that seeks to observe the dynamics and cultural value of various historical architectural monuments in the city of Chania. Through the prism of human embodied presence in them, it aspires to reinvent them, transforming some of their characteristic parts into “living organisms”, with the intention of focusing on the memory and corporeality they carry. The surrealistic sculptures, which will simulate the human body, will be presented in an exhibition at KAM, while an engraving seminar will be held at the Museum of Typography, during the last ten days of August.

WAVE

73 SUMMER - AUTUMN 2021

«Εν θύμηση: Τα Μετόχια του κάμπου των Χανίων. Μνήμες που χάνονται, μνήμες που μένουν», Σοφία Κάσσαρη

«Το ρολόι του κήπου αφηγείται. Παίζω, ανακαλύπτω και δημιουργώ με την ιστορία του Δημοτικού Κήπου», Μαρίνα Πανηγυράκη

Δράση για την ιστορία, την αρχιτεκτονική, τη λειτουργία των μετοχιών και τη συνεισφορά τους στη διαμόρφωση της ταυτότητας και της συλλογικής μνήμης, ως μέρους της τοπικής υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Θα προβληθεί μια ταινία μικρού μήκους σε μετόχι της περιοχής, θα στηθεί μια οπτικοακουστική εγκατάσταση και θα ακολουθήσει μια εκπαιδευτική δράση, μέσα στον Αύγουστο.

Μια γιορτή αφιερωμένη στα παιδιά, με δύο εργαστήρια και μια θεατρική παράσταση. Οι συντελεστές της δράσης και τα παιδιά θα εντοπίσουν κάποια σημαντικά σημεία τα οποία θα ερευνήσουν σαν καλλιτεχνική ομάδα και έπειτα θα μοιραστούν τις ιστορίες τους, με στόχο να μάθουν αλλά και να εμπλουτίσουν με τη φαντασία τους αυτές τις ιστορίες. Αρχές Αυγούστου, Δημοτικός Κήπος Χανίων.

“Ad memoriam: The Metochia of the Chania Plain. Memories that are lost, memories that remain”, Sofia Kasari

“The garden clock tells a story. I play, discover and create with the history of the Municipal Garden”, Marina Panigyraki

Action on the history, architecture, function of the metochia and their contribution to the shaping of identity and collective memory as part of the local tangible and intangible cultural heritage. A short film will be screened in a local metochi, an audiovisual installation will be set up and an educational activity will follow in August.

A celebration dedicated to children, with two workshops and a theatrical performance. The actors and the children will identify some important points that they will explore as an artistic team and then they will share their stories, with the aim of learning and enriching these stories with their imagination. Early August, Municipal Garden of Chania.

WAVE

74 SUMMER - AUTUMN 2021

«Η τέχνη του πηλού, μια διαδρομή από το χθες στο σήμερα», Γιάννης Βλαβογιλάκης, Γιώργος Κοκοβλής, Χριστίνα Λαντζάκη (Sporos en Terra)

«Foreign Vessels – Ξενο-δοχεία», Μαρίκα Κωνσταντινίδου Έκθεση γλυπτικής από γυαλί, στο Μουσείο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων των Χανίων, τέλη Σεπτεμβρίου. Η ομάδα θα δουλέψει σε τοπικό εργαστήριο φυσητού γυαλιού, κινηματογραφώντας τη διαδικασία και φτιάχνοντας μία ταινία μικρού μήκους. Τελικός σκοπός, η δημιουργία της διαδικτυακής πλατφόρμας www. foreignvessels.com, προς δημοσίευση της ταινίας, του ερευνητικού υλικού και έργων συνεργατών της ομάδας.

“Foreign Vessels”, Marika Konstantinidou Exhibition of glass sculpture at the Byzantine and Post-Byzantine Collection of Chania, end of September. The group will work in a local glassblowing workshop, filming the process and making a short film. The final goal is the creation of the web platform www. foreignvessels.com, for the publication of the film, the research material and the works of the group's partners.

Γνωριμία με την κεραμική τέχνη της Κρήτης. Γνωρίζουμε, κατασκευάζουμε, διακοσμούμε κεραμικά σκεύη μαγειρικής και τα χρησιμοποιούμε για την προετοιμασία παραδοσιακού φαγητού. Γνωρίζουμε και κατασκευάζουμε σύγχρονα και παραδοσιακά κεραμικά μουσικά όργανα, διακοσμώντας τα. Μαθαίνουμε να παίζουμε μουσική με κεραμικές στάμνες. Γνωρίζουμε και κατασκευάζουμε αρχαία κεραμικά επιτραπέζια παιχνίδια. Χρησιμοποιούμε τον πηλό ως πολυαισθητηριακό μέσο έκφρασης. Υαλώνουμε και ψήνουμε τα κεραμικά μας. Στο Καλλιτεχνικό Χωριό Βερέκυνθος, το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου.

“The art of clay, a passage from yesterday to today”, Yannis Vlavogilakis, Giorgos Kokovlis, Christina Lantzaki (Sporos en Terra) Introduction to the ceramic art of Crete. We get to know, construct and decorate ceramic cooking pots and use them for the preparation of traditional food. We get to know and construct modern and traditional ceramic musical instruments, as well as decorate them. We learn to play music with ceramic pitchers. We get to know and construct ancient ceramic board games. We use clay as a multi-sensory means of expression. We glaze and bake our ceramics. At Verekynthos Arts & Craft Village, ten days in October.

WAVE

75 SUMMER - AUTUMN 2021

«Στη σκιά του Πλάτανου», Lali Toupli

«Aquarium», Κατερίνα Ντινοπούλου

Παραδοσιακά τραγούδια της Ελλάδας, της Μεσογείου και των Βαλκανίων, που συνδιαλέγονται με μύθους, ιστορίες και μαρτυρίες από τη γειτονιά της πλατείας Σπλάντζιας. Η performance δανείζεται στοιχεία του θεάτρου ντοκιμαντέρ, με βασικά υλικά το παραδοσιακό τραγούδι, με κυρίαρχα τα πολυφωνικά στοιχεία και την αφήγηση, συνοδεία ζωντανής μουσικής. Παραστάσεις και εργαστήριο θα πραγματοποιηθούν σε αυλή βόρεια του ναού του Αγ. Νικολάου, στη Σπλάντζια, στα τέλη Οκτωβρίου/αρχές Νοεμβρίου.

Μια διαδραστική ψηφιακή παράσταση χορού για παιδιά (από 2 ,5 ετών) και γονείς, που χορογραφεί σε πραγματικό χρόνο τη διάδραση μεταξύ φυσικού και ψηφιακού σώματος, με κύριους χαρακτήρες ένα ψάρι, το οποίο εμψυχώνει μια χορεύτρια επί σκηνής, με τα πολλαπλά ψηφιακά της είδωλα, και μια μέδουσα, που εμφανίζεται εικονικά, μαζί με άλλα θαλάσσια πλάσματα. Στο Θέατρο Βλησίδη, το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου.

“In the shade of Platanos”, Lali Toupli Traditional songs of Greece, the Mediterranean and the Balkans, which converse with myths, stories and testimonies from the neighbourhood of Splantzia Square. The performance borrows elements of documentary theatre, with the basic materials being traditional singing, dominated by polyphonic elements and narration, accompanied by live music. Performances and a workshop will take place in the courtyard north of the church of St. Nikolaos, in Splantzia, at the end of October / beginning of November.

“Aquarium”, Katerina Dinopoulou An interactive digital dance performance for children (from 2,5 years old) and parents, choreographing in real time the interaction between physical and digital bodies, with the main characters being a fish, animated by an on-stage dancer with her multiple digital avatars, and a jellyfish, which appears virtually, along with other sea creatures. At the Vlissidis Theatre, the second fortnight of October.

WAVE

76 SUMMER - AUTUMN 2021

«Δαίδαλα», Στεφανία Ορφανίδου, Ναταλία Μαντά, Georges Salameh Ο λόφος Καστέλλι φέρει επάλληλα στρώματα μνήμης, που διατηρούν ζωντανή την ιστορική του συνέχεια και ενίοτε τεκμηριώνουν μυθολογικά στοιχεία. Με αφορμή τα πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα στη μινωική Κυδωνία, το project διερευνά τη μυθολογική ιδέα ως αποκάλυψη μιας μνήμης που πλάθεται στο παρόν και σχετίζεται με την έννοια του ιερού, του κρυφού, του ενδότερου μυστικού. Η φωτογραφία και η γλυπτική συναντώνται σε μία δαιδαλώδη εγκατάσταση. Γιαλί Τζαμί, το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου.

“Daedala”, Stefania Orfanidou, Natalia Manta, Georges Salameh The hill of Kastelli has overlapping layers of memory, which keep alive its historical continuity and sometimes document mythological elements. On the occasion of the recent archaeological findings in Minoan Kydonia, the project explores the mythological idea as a revelation of a memory that is shaped in the present and is related to the meaning of the sacred, the inner secret. Photography and sculpture meet in a labyrinthine installation. Mosque Yiali Tzami, the first fortnight of November.

«Local Soundscapes», Χρήστος Καλκάνης Μια μουσική παράσταση, κράμα προηχογραφημένων ηχοτοπίων των Χανίων και live μουσικής. Τα ηχοτοπία, επεξεργασμένα εκ των προτέρων, αλλά και ζωντανά, εμπλουτίζονται με μελωδίες από πνευστά (κλαρινέτο, μπάσο κλαρινέτο, σαξόφωνο), φωνή, πιάνο, body percussion και ηλεκτρονικά μέσα. O μουσικός και εκπαιδευτικός Χ. Καλκάνης εκπαιδεύει κατοίκους των Χανίων για να συνθέσουν το προσωπικό τους ηχοτοπίο με τη χρήση τεχνολογικών μέσων. Παραστάσεις: Δημοτική Αγορά Χανίων, μέσα Νοεμβρίου. Εργαστήρια: Ιούλιος & Αύγουστος.

“Local Soundscapes”, Christos Kalkanis A musical performance, a mixture of pre-recorded soundscapes of Chania and live music. The soundscapes, pre-processed, but also live, are enriched with wind instruments (clarinet, bass clarinet, saxophone), voice, piano, body percussion and electronic media. The musician and educator Ch. Kalkanis trains residents of Chania to compose their personal soundscape using technological means. Performances: Municipal Market of Chania, mid-November. Workshops: July & August.

WAVE

77 SUMMER - AUTUMN 2021

«Πύλη της Άμμου», Άννα Κοντολέων

«Streaming», Ομάδα Ραφή

Μια περιπέτεια στην παλιά πόλη των Χανίων. Οι ήρωες της ιστορίας, μια παρέα παιδιών, προσπαθούν να διαλευκάνουν ένα οικογενειακό μυστικό κι έτσι οδηγούνται σε μια ανακάλυψη που θα αφορά ολόκληρη την πόλη. Οι αναγνώστες της ιστορίας θα συμμετέχουν σε ένα πρωτότυπο κυνήγι θησαυρού. Τη συγγραφή και έκδοση της ιστορίας θα πλαισιώσουν εκπαιδευτικές δράσεις. Τα εργαστήρια θα πραγματοποιηθούν τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων και σε εξωτερικούς χώρους της πόλης.

Μια σύμπραξη με την Ομάδα Μουσικού Θεάτρου Ραφή, με τους Ventus Ensemble, την εικαστικό Σοφία Βλαζάκη και την κολεκτίβα sound design Αkoo.o για την αναβίωση της ιστορίας του Κέντρου Παιδικής Μέριμνας Χανίων, έναν οθωμανικό τεκέ δερβίσηδων που έγινε ορφανοτροφείο αρρένων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το ηχητικό αποτέλεσμα της παράστασης θα γεωτοποθετηθεί στον χάρτη της περιοχής μέσω της πλατφόρμας Echoes.xyz. Παραστάσεις & εργαστήρια, στο Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Χανίων, τον Δεκέμβριο.

“Gate of Sand”, Anna Kontoleon

A partnership of the Rafi Music Theatre Company with the Ventus Ensemble, the visual artist Sofia Vlazaki and the sound design collective Αkoo-o for the revival of the history of the Childcare Centre of Chania, an Ottoman Dervish tepee that became an orphanage for boys after the Asia Minor Catastrophe. The sound effect of the show will be geotagged on the map of the area through the Echoes.xyz platform. Performances & workshops, at the Child Care Centre of Chania, in December.

An adventure in the old town of Chania. The heroes of the story, a group of children, try to unravel a family secret, leading to a discovery that will affect the entire town. Readers of the story will take part in an original treasure hunt. The writing and publishing of the story will be accompanied by educational activities. The workshops will take place in November and December at the Chania Municipal Library and outdoors in the city.

“Streaming”, Rafi Music Theatre Company

WAVE

78 SUMMER - AUTUMN 2021

Those already happened “Points of Departure: a centrifugal anthropogeography”, Michael Kyousis & Dimitris Kokoris Premiere at “Full Sail”, with an exhibition of paintings hosted at Firkas Fortress in July. The two creators, who are characterised by their constant travels around the world, have reintroduced us to images and cultural, ethnological and anthropological references from the places where they have travelled. Within the framework of the exhibition, a drawing workshop was also held under the title: “Urban Sketching in Chania: To what extent does the surrounding space shape the work of an artist”.

Όσα πραγματοποιήθηκαν «Σημεία Αναχώρησης: Μια φυγοκεντρική ανθρωπογεωγραφία», Μιχάλης Κιούσης & Δημήτρης Κόκορης Πρεμιέρα στα «Ανοιχτά Πανιά», με μια έκθεση ζωγραφικών έργων που φιλοξενήθηκε στο Φρούριο Φιρκά τον Ιούλιο. Οι δύο δημιουργοί, που χαρακτηρίζονται από τις συνεχείς μετακινήσεις τους ανά τον κόσμο, μας ξανασύστησαν εικόνες και πολιτισμικές, εθνολογικές και ανθρωπολογικές αναφορές από τα μέρη όπου ταξίδεψαν. Στο πλαίσιο της έκθεσης πραγματοποιήθηκε επίσης εργαστήρι σχεδίου με τίτλο: «Urban Sketching in Chania: Κατά πόσο ο περιβάλλων χώρος διαμορφώνει το έργο ενός καλλιτέχνη».

“75 Pulses”, Dimitris Barnias A two-day conference at the Fortress of Koules at Aptera with discussions/presentations on the acoustic environment by Katerina Tzedaki, Maria Papadomanolaki and Dimitris Barnias followed by a dance performance by Maria Mendez, musical performances by Michalis Paraskakis and Maria Papadomanolaki, a sound walk in Aptera by Katerina Tzedaki, a concert of environmental music compositions by Francisco Lopez, Fani Konstantinidou, Filippos Theocharidis, Nikolas Valsamakis, Theodoros Lotis, Dimitris Karageorgos, Katerina Tzedaki, Dimitris Bakas, Gallery Six, Tristan Beutter, Pablo Sanz and Dimitris Barnias.

«75 Παλμοί», Δημήτρης Μπαρνιάς Μια διημερίδα στο Φρούριο Κουλές Απτέρας, με συζητήσεις/παρουσιάσεις για το ακουστικό περιβάλλον από τους Κατερίνα Τζεδάκη, Μαρία Παπαδομανωλάκη και Δημήτρη Μπαρνιά, οι οποίες ακολουθήθηκαν από μια παράσταση χορού από τη Μαρία Μεντέζ, μουσικές performances από τον Μιχάλη Παρασκάκη και τη Μαρία Παπαδομανωαλάκη, έναν ηχοπερίπατο στην Απτέρα από την Κατερίνα Τζεδάκη, μια συνακρόαση από συνθέσεις περιβαλλοντικής μουσικής από τους Francisco Lopez, Φανή Κωνσταντινίδου, Φίλιππο Θεοχαρίδη, Νικόλα Βαλσαμάκη, Θεόδωρο Λώτη, Δημήτρη Καραγεώργο, Κατερίνα Τζεδάκη, Δημήτρη Μπάκα, Gallery Six, Tristan Beutter, Pablo Sanz και Δημήτρη Μπαρνιά.

«Ομήρου Ιλιάδα | Ραψωδία Α’ - Λοιμός (επιδημία) & Μῆνις (οργή)», Δημήτρης Λιόλιος Η πρώτη ραψωδία της Ιλιάδας σε μετάφραση Γ. Ψυχουντάκη, βασισμένη στη μαντινάδα, στα ριζίτικα και στο κρητικό ιδίωμα. Πέντε ερμηνευτές και ένας μουσικός επί σκηνής, με ποικίλες αφηγηματικές τεχνικές, μας μεταφέρουν στο κλίμα των ημερών που περιγράφονται. Οι παραστάσεις έγιναν στο Φρούριο Φιρκά. Στις 26/7 ακολούθησε συζήτηση και στις 27/7 πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτικό εργαστήριο για εφήβους στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων.

“Homer Iliad | Rhapsody A’ - Pestilence (epidemic) & Minis (rage)”, Dimitris Liolios The first rhapsody of the Iliad at a translation by G. Psychoundakis, based on mantinades, rhizitika and the Cretan idiom. Five performers and a musician on stage, using a variety of narrative techniques, transport us to the atmosphere of the days described. The performances took place at Firkas Fortress. On 26/7 a discussion followed and on 27/7 an educational workshop for teenagers was held at the Cultural Centre of Chania.

Περισσότερες πληροφορίες στο www.chania-culture.gr For more info www.chania-culture.gr

WAVE

80 SUMMER - AUTUMN 2021

Τα εν οίνο, ΕΝ ΔΗΜΩ THE CONGENIAL side of wine ΣΥΖΗΤΟΎΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΈΟΝ ΕΙΔΙΚΌ, ΤΟΝ MASTER OF WINE ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟ ΛΑΖΑΡΆΚΗ, ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΌΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΊΑ ΤΩΝ ΚΡΑΣΙΏΝ ΤΗΣ ΚΡΉΤΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΥΚΛΆΔΩΝ. WE TALK TO THE MOST EXPERT, MASTER OF WINE KONSTANTINOS LAZARAKIS, ABOUT THE PECULIARITIES AND VALUE OF THE WINES OF CRETE AND THE CYCLADES.

ΑΠΌ ΤΗ ΜΊΑ ΚΌΛΛΙΑ  ΒY MIA KOLLIA

Κωνσταντίνος Λαζαράκης είναι ένας από τους πιο σημαντικούς γνώστες κρασιού του κόσμου. Οι τίτλοι του είναι το λιγότερο -η ουσία είναι πως αυτός ο άνθρωπος δεν έχει μόνο βαθιά γνώση και διαρκή ενημέρωση, αλλά διαθέτει αυτό το σπάνιο χάρισμα της ισχυρής λογικής και της συνδυαστικής ικανότητας, που φέρνει εξαιρετικά αποτελέσματα. Ο τίτλος Master of Wine - MW, που θεωρείται ως ο κορυφαίος τίτλος στον χώρο του κρασιού, του απονεμήθηκε το 2002, σε ηλικία 32 ετών. Σήμερα υπάρχουν λιγότεροι από 360 MWs στον κόσμο, ενώ ο Κωνσταντίνος Λαζαράκης είναι ο πρώτος Έλληνας Master of Wine και ο πρώτος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Επίσης είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου των Masters of Wine και πρόεδρος της Επιτροπής Ταξιδιών. Μας ανέλυσε τα κρασιά που θα βρούμε στους προορισμούς μας, τις εκπλήξεις που μας περιμένουν και τις ιδιαιτερότητες που τα καθιστούν ελκυστικά σε όλο τον κόσμο.

Τα κρασιά με καταγωγή από τις Κυκλάδες ή την Κρήτη έχουν διαφορές από εκείνα της υπόλοιπης Ελλάδας; Υπάρχουν αρκετές διαφορές, όπως οι ποικιλίες, το κλίμα, αλλά και η ιστορία πίσω από κάθε τόπο. Πηγαίνοντας από την Καβάλα στη Δράμα, υπάρχουν μικρές διαφορές. Αν πάμε όμως από την Πάρο στην Τήνο, οι διαφορές είναι πολύ μεγαλύτερες -στις ποικιλίες, στα εδάφη, ακόμα και στο κλίμα.

Εκτός από τον τόπο και το κλίμα, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν ένα κρασί; Πίσω από ένα κρασί υπάρχουν χιλιάδες παράγοντες που το επηρε-

onstantinos Lazarakis is one of the most important wine connoisseurs in the world. His titles are to say the least -the bottom line is that this man not only has deep knowledge and constant awareness, but he has that rare gift of strong logic and combinatorial ability that brings extraordinary results. He was awarded the title Master of Wine-MW, considered the top title in the wine world, in 2002 at the age of 32. Today there are less than 360 MWs in the world, while Konstantinos Lazarakis is the first Greek Master of Wine and the first in South-eastern Europe. He is also a member of the Board of Directors of the Masters of Wine and Chairman of the Travel Committee. He analysed the wines that we will find in our destinations, the surprises that await us and the particularities that make them attractive all over the world.

Do wines originating from the Cyclades or Crete differ from those from the rest of Greece? There are several differences, such as the varieties, the climate, but also the history behind each place. Going from Kavala to Drama, there are small differences. However, if we go from Paros to Tinos, the differences are much greater -in terms of varieties, soils, even in terms of climate.

Apart from the place and the climate, are there other factors that can affect the wine? Behind the wine there are thousands of factors that can affect it. We usually prioritise place -which includes climate and soil-, variety and history, that is, how wine production evolved in a

WAVE

άζουν. Συνήθως προτάσσουμε τον τόπο, που περιλαμβάνει το κλίμα και το έδαφος, την ποικιλία και την ιστορία, δηλαδή το πώς εξελίχθηκε η οινοπαραγωγή σε ένα μέρος -διότι διαμέσου των αιώνων, έχει μεγάλη δυνατότητα να αποτυπωθεί στον χαρακτήρα του κρασιού.

Ας μιλήσουμε για τα κρασιά της Κρήτης λοιπόν! Ο πιο σημαντικός αμπελώνας της Κρήτης είναι η περιοχή του Ηρακλείου. Η περιοχή του Ρεθύμνου είναι πιο αδύναμη, αλλά εξελίσσεται. Τα Χανιά και η Σητεία έχουν πολύ μικρότερες παραγωγές, αλλά πολύ καλής ποιότητας. Η βασική ποικιλία στο Ηράκλειο είναι η Βηλάνα, με δροσερή οξύτητα και όμορφα αρώματα εσπεριδοειδών. Υπάρχει και η ποικιλία Βιδιανό, ένα κρασί πιο γεμάτο και πιο λιπαρό στο στόμα, με πυρηνόκαρπα φρούτα, το οποίο είναι ανερχόμενο -όλο και περισσότερο το κατανοούν και το αγαπούν οι Κρητικοί. Άλλες ποικιλίες, κόκκινες αυτή τη φορά, είναι η Μανδηλαριά, λίγο πιο «σκληρή», το Κοτσιφάλι, πιο αρωματικό και πιο μαλακό στο στόμα, και το Λιάτικο, πιο γλυκό κρασί, μαλακό και ζουμερό στο στόμα.

Αυτά τα κρασιά με τι φαγητό τα συνοδεύουμε καλύτερα; Κατά τη γνώμη μου, το θέμα κρασιού και φαγητού είναι κάπως υπερεκτιμημένο. Δηλαδή, αν εμένα δεν μου αρέσει η σαμπάνια και μ’ αρέσει ο σολομός, και να μου πει κάποιος ότι το καλύτερο πάντρεμα είναι αυτό, εγώ θα εξακολουθήσω να αντιπαθώ τη σαμπάνια. Γενικά μιλώντας πάντως, σε μια Βηλάνα θα βάζαμε δίπλα κάποια ελαφρά πιάτα ψαρικών, στο Βιδιανό, πιάτα θαλασσινών, το Κοτσιφάλι και η Μανδηλαριά ταιριάζουν με κρέατα -και κυρίως κατσίκι που αγαπούν οι Κρητικοί- ενώ το Λιάτικο μπορεί να παντρευτεί και με γλυκά.

place -because over the centuries, it has a great potential to be reflected in the character of the wine.

So let’s talk about the wines of Crete! The most important vineyard of Crete is the area of Heraklion. The area of Rethymnon is weaker, but it is evolving. Chania and Sitia have much smaller productions, but of very good quality. The main variety in Heraklion is Vilana, with cool acidity and beautiful citrus aromas. There is also the Vidiano variety, a fuller and richer wine, with stone fruit, which is on the rise -increasingly understood and loved by the Cretans. Other varieties, red this time, are Mandilaria, a bit “harder”, Kotsifali, more aromatic and softer on the palate, and Liatiko, a sweeter wine, soft and juicy on the palate.

What is the best food to pair these wines with? In my opinion, the wine and food combination issue is somewhat overrated. That is, if I don’t like champagne and I like salmon, and someone tells me that this is the best pairing, I will still dislike champagne. Generally speaking, however, we would put some light fish dishes next to a Vilana, seafood dishes with Vidiano, Kotsifali and Mandilaria are a good pairing with meat -and especially goat, which the Cretans love- while Liatiko can be paired nicely with desserts too.

In relation to our body, regarding our digestion, should we drink wine before, with or after food? In general, consuming drinks that contain alcohol on an empty stomach is not right. We must always have them with food.

WAVE

82 SUMMER - AUTUMN 2021

Can we change wine during a meal? Of course we can, in fact I like this alternation. We can start with a white, when the main course comes out, move on to a red one and finally to a sweet wine, along with the dessert. In Greece we usually start and end with one wine, but I find this a bit crushing.

Tell me about the wines we find in the Cyclades.

Το κρασί, σε σχέση με τον οργανισμό μας όσον αφορά την πέψη, πρέπει να το πίνουμε πριν, με ή μετά το φαγητό;

In the Cyclades, we are usually talking about areas that do not have a high altitude and areas that are specialised in the production of small quantities of wine -in contrast to Crete, and Attica and Boeotia, which are the two largest vineyards we have in Greece. Of course, this was not so good in the past, because we had a large production, but of low quality. However, the new producers are slowly making a change and the results are much better. The two main powers regarding the wines of the Cyclades are Paros and Santorini. In fact, Assyrtiko of Santorini, at the moment, is the No. 1 super weapon of Greece on the world wine map. Paros produces both white wines from the Monemvasia variety and red wines from the Monemvasia variety blended with the Mandilaria variety. The white wines of Paros are less full than those of Santorini, while the red ones are soft, round and beautiful. Paros also produces Malvasia, which gives very beautiful, sweet wines and was recently established as a designation of origin. From the other Cycladic islands, we have some efforts from Naxos, while in Tinos we have a cluster of about ten wineries with very good quality wines. Besides, Tinos, in my opinion, is the new Mykonos and is now taking steps of development on many levels.

Γενικά η κατανάλωση ποτών που έχουν αλκοόλ με άδειο στομάχι δεν είναι σωστή. Πρέπει να τα πίνουμε με φαγητό πάντα.

Are there other varieties in Santorini?

Μπορούμε να αλλάζουμε κρασί κατά τη διάρκεια ενός γεύματος; Βεβαίως και μπορούμε, μάλιστα εμένα μου αρέσει αυτή η εναλλαγή. Μπορούμε να ξεκινήσουμε με ένα λευκό, όταν βγει το κυρίως, να πάμε σε ένα κόκκινο και στο τέλος, σε ένα γλυκό κρασί, μαζί με το επιδόρπιο. Στην Ελλάδα συνήθως ξεκινάμε και τελειώνουμε με ένα κρασί, αλλά αυτό εγώ το βρίσκω λίγο ισοπεδωτικό.

Πείτε μου για τα κρασιά που συναντάμε στις Κυκλάδες. Στις Κυκλάδες, μιλάμε συνήθως για περιοχές που δεν έχουν μεγάλο υψόμετρο και περιοχές που έχουν εξειδικευτεί σε παραγωγή μικρών ποσοτήτων κρασιού -σε αντίθεση με την Κρήτη και την Αττικοβοιωτία, που είναι οι δύο μεγαλύτεροι αμπελώνες που έχουμε στην Ελλάδα. Αυτό βέβαια παλιά δεν ήταν και τόσο καλό, γιατί είχαμε μεγάλη παραγωγή, αλλά χαμηλής ποιότητας. Οι νέοι παραγωγοί όμως σιγά-σιγά το αλλάζουν και τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα. Οι δύο βασικές δυνάμεις όσον αφορά τα κρασιά των Κυκλάδων είναι η Πάρος και η Σαντορίνη. Το Ασύρτικο της Σαντορίνης μάλιστα, αυτή τη στιγμή, είναι το Νο 1 υπερόπλο της Ελλάδας στον παγκόσμιο οινικό χάρτη. Η Πάρος βγάζει και λευκά κρασιά, από την ποικιλία Μονεμβασιά και κόκκινα, από την ποικιλία Μονεμβασιά που συνοινοποιείται με την ποικιλία Μανδηλαριά. Τα λευκά κρασιά της Πάρου είναι λιγότερο γεμάτα από αυτά της Σαντορίνης, ενώ τα κόκκινα είναι απαλά, στρογγυλά και όμορφα. Επίσης η Πάρος βγάζει και τη Μαλβάζια, που δίνει πολύ όμορφα γλυκά κρασιά και ως ονομασία προέλευσης θεσπίστηκε προσφάτως. Από τα άλλα

There is Athiri and Aidani, which are important varieties. We see more and more enchanting wines from the Mavrotragano variety, but it is a very small production. Of course, we should not forget Vinsanto, one of the top sweet wines produced in the world, which is made from sun-dried grapes.

Is it true that Greece has, as they say, very good wines or is it all a myth? There is the quality of the wines and there is the image. In terms of quality, I think we play in the first division, but we have few chances of winning a championship because of the huge international competition. In terms of image, and by that I mean how consumers see us abroad, we are not even in the first division -we have to do everything we can to improve our reputation. That is a pity...

Is this because we are a small country? There are many reasons for this. For a very long time we did not have good wines. Tourists in Greece did not take back with them a good wine experience when they returned to their countries. The marketing was also not good. Even today, when things are clearly better, good wine is to be found in a good restaurant and after paying good money for it. It won’t be found everywhere you eat.

Is Greek wine expensive? Excellent Greek wine is cost-effective. That is, we have wines that cost 30 euros, while for the equivalent in Tuscany, we’d have to add an extra zero. But cheap wine is expensive in our country.

WAVE

83 SUMMER - AUTUMN 2021

κυκλαδίτικα νησιά, έχουμε κάποιες προσπάθειες από τη Νάξο, ενώ στην Τήνο έχουμε μία συστάδα περίπου δέκα οινοποιείων με κρασιά πολύ καλής ποιότητας. Εξάλλου η Τήνος, κατά τη γνώμη μου, είναι η νέα Μύκονος και κάνει πλέον βήματα ανάπτυξης σε πολλά επίπεδα.

Στη Σαντορίνη υπάρχουν άλλες ποικιλίες; Υπάρχει το Αθήρι και το Αηδάνι, που είναι σημαντικές ποικιλίες. Όλο και περισσότερο βλέπουμε μαγευτικά κρασιά από την ποικιλία Μαυροτράγανο, αλλά είναι πολύ μικρή παραγωγή. Να μην ξεχάσουμε βέβαια και το Βινσάντο, ένα από τα κορυφαία γλυκά κρασιά που παράγονται στον κόσμο, το οποίο είναι από λιαστά σταφύλια.

Η Ελλάδα έχει όπως λένε πράγματι πολύ καλά κρασιά ή είναι μύθος όλο αυτό; Υπάρχει η ποιότητα των κρασιών και υπάρχει και η εικόνα. Στην ποιότητα, θεωρώ ότι παίζουμε στην πρώτη κατηγορία, αλλά δεν έχουμε πιθανότητες να πάρουμε πρωτάθλημα, λόγω του τεράστιου διεθνούς ανταγωνισμού. Σε επίπεδο εικόνας, και με αυτό εννοώ το πώς μας βλέπουν οι καταναλωτές στο εξωτερικό, δεν είμαστε καν στην πρώτη κατηγορία -οφείλουμε να κάνουμε τα πάντα για να βελτιωθεί η φήμη μας. Είναι κρίμα…

That is, for a Greek wine of 8 to 9 euros, you will find its equivalent abroad for half the price.

Is organic wine better than non-organic? Organic wine is not so much about quality as it is about respect for the environment. This is certainly legitimate, and I see more and more that tourists seek out vegan and organic wines increasingly regularly.

You are one of the 301 Masters of Wine on the planet and the only Greek, Balkan and Southern European to hold this title. How did you decide to do this specialisation? Certainly not from the beginning. My first studies were in music and my second was engineering in the National Technical University of Athens. At some point I fell in love with wine and since I also enjoyed commerce, communication and tasting, the top diploma in this field is offered by the Institute of Masters of Wine in England. With quite an arduous exam of course, but I managed to do it because it was something I really enjoyed.

Αυτό συμβαίνει επειδή είμαστε μια μικρή χώρα; Υπάρχουν πολλοί λόγοι. Για πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα δεν είχαμε καλά κρασιά. Οι τουρίστες στην Ελλάδα δεν έπαιρναν μια καλή εμπειρία μαζί τους, όσον αφορά το κρασί, επιστρέφοντας στις χώρες τους. Το μάρκετινγκ επίσης δεν ήταν καλό. Ακόμα και σήμερα, που τα πράγματα είναι σαφώς καλύτερα, το καλό κρασί θα το πιείς σε ένα καλό εστιατόριο και αφού το πληρώσεις αρκετά λεφτά. Δεν θα το βρεις οπουδήποτε κι αν κάτσεις να φας.

Είναι ακριβό το ελληνικό κρασί; Το εξαιρετικό ελληνικό κρασί είναι οικονομικό. Δηλαδή, έχουμε κρασιά που κοστίζουν 30 ευρώ, ενώ για το αντίστοιχο στην Τοσκάνη, πρέπει να προσθέσουμε ένα μηδέν. Είναι όμως ακριβό το φθηνό κρασί στη χώρα μας. Δηλαδή για ένα ελληνικό κρασί των 8-9 ευρώ, το αντίστοιχό του στο εξωτερικό θα το βρεις στη μισή τιμή.

Το βιολογικό κρασί είναι καλύτερο από τα μη βιολογικά; Το βιολογικό κρασί δεν έχει να κάνει τόσο με την ποιότητα όσο κυρίως με τον σεβασμό στο περιβάλλον. Αυτό είναι βεβαίως θεμιτό και βλέπω όλο και περισσότερο και τα vegan και τα βιολογικά κρασιά, τουλάχιστον οι τουρίστες, να τα αποζητούν όλο και πιο τακτικά.

Είστε ένας από τους 301 Masters of Wine του πλανήτη και ο μόνος Έλληνας, Βαλκάνιος και Νοτιοευρωπαίος που είναι κάτοχος αυτού του τίτλου. Πώς αποφασίσατε να κάνετε αυτή την εξειδίκευση; Σίγουρα όχι από την αρχή. Οι πρώτες μου σπουδές ήταν στη μουσική και οι δεύτερες, μηχανολογία στο Μετσόβιο. Κάποια στιγμή αγάπησα το κρασί και επειδή μου άρεσε και το εμπόριο, η επικοινωνία και η γευστική δοκιμή, το κορυφαίο δίπλωμα σε αυτό το κομμάτι το προσφέρει το Ινστιτούτο Masters of Wine στην Αγγλία. Με αρκετά επίπονες εξετάσεις βέβαια, αλλά τα κατάφερα γιατί ήταν κάτι που μου άρεσε πολύ.

WAVE

84 SUMMER - AUTUMN 2021

WAVE

924 85

SUMMER - AUTUMN 2021

ΚΟΜΨΟΤΕΧΝΉΜΑΤΑ

OBJETS D’ART ΑΛΛΟΤΙΝΌ ΣΎΜΒΟΛΟ ΚΎΡΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΕΥΜΆΡΕΙΑΣ, ΟΙ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΏΝΕΣ ΤΗΣ ΤΉΝΟΥ ΣΥΝΕΧΊΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΡΕΊΑ ΤΟΥΣ ΩΣ ΙΔΙΑΊΤΕΡΑ ΔΕΊΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΚΑΝΌΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΤΌΠΙΩΝ ΛΙΘΟΞΌΩΝ ΚΑΙ ΩΣ ΣΉΜΑ ΚΑΤΑΤΕΘΈΝ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΎ. FORMERLY A SYMBOL OF PRESTIGE AND ECONOMIC PROSPERITY, THE DOVECOTES OF TINOS CONTINUE THEIR COURSE AS PARTICULAR EXAMPLES OF THE SKILL OF LOCAL STONEMASONS AND AS A TRADEMARK OF THE ISLAND.

ΑΠΌ ΤΗ ΜΑΡΊΑ ΑΤΜΑΤΖΊΔΟΥ  BY MARIA ATMATZIDOU

WAVE

86 SUMMER - AUTUMN 2021

ύμβολο ειρήνης και αγνότητας, αλλά και έρωτα και ομορφιάς (ως ιερό σύμβολο της Αφροδίτης), ταχυδρόμος καλών μαντάτων αλλά και μέσο βιοπορισμού, το περιστέρι είχε πάντα τη θέση του στον κόσμο -και στον αιγαιοπελαγίτικο χάρτη. Σε περιστέρια, άλλωστε, μεταμορφώθηκαν οι τρεις Οινοτρόποι, οι κόρες του βασιλιά της Δήλου, Άνιου, για να σωθούν από τον Αγαμέμνονα και τους Αχαιούς που ήθελαν να τις πάρουν μαζί τους με το ζόρι στο ταξίδι για την Τροία. Κι αν σε αρκετά κυκλαδονήσια βρίσκουμε το… σπίτι τους, τους περιστεριώνες, στην Τήνο έχουν την τιμητική τους. Ταξιδεύοντας στην ενδοχώρα, οι περιστεριώνες στέκονται αγέρωχοι -σαν μικρά κάστρα- αλλά και παιχνιδιάρηδες να λιάζονται σε πλαγιές, κοιλάδες και ρεματιές, μέρη ανοιχτά για να πετάνε τα πουλιά -καλή πεταξιά, το λένε οι ντόπιοι-, αλλά και δίπλα στον δρόμο, πάντα όμως κοντά σε καθαρό πόσιμο νερό και καλλιέργειες για να βρίσκουν τροφή και σε σημεία απάνεμα για να προστατεύονται από τους βοριάδες (ας μην ξεχνάμε ότι η Τήνος είναι το «νησί του Αιόλου»). Πρόκειται για περίτεχνα οικοδομήματα από σχιστόλιθο που αφθονεί στο νησί, τετραγωνισμένα και ευθύγραμμα, βαμμένα λευκά ή στο χρώμα της άμμου, διώροφα ή και με περισσότερους ορόφους, για να καλύπτουν αποθηκευτικές ανάγκες στο ισόγειο και με μικρά ανοίγματα -πραγματικά αρχιτεκτονικά «κεντήματα»- στον επάνω όροφο, όπου μπαινοβγαίνουν και φωλιάζουν τα πουλιά. Κανείς άλλος εκτός από τα περιστέρια και τον ιδιοκτήτη δεν επιτρέπεται να μπει στον περιστεριώνα. Γι’ αυτό και υπάρχει μόνο μία, συνήθως ξύλινη πόρτα, που πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση, για να

symbol of peace and purity, but also of love and beauty (as a sacred symbol of Aphrodite), a messenger of good news and a means of income, the dove has always had its place in the world -and on the map of the Aegean. The three Oenotropae, the daughters of the king of Delos, Anius, were transformed into doves in order to save themselves from Agamemnon and the Achaeans who wanted to abduct them by force on their journey to Troy. And if in many Cycladic islands we find their... homes, the dovecotes, in Tinos they have their place of honour. Travelling inland, the dovecotes stand proud -like small castlesbut also playful, basking on slopes, valleys and gullies, places open for birds to fly -good flying, the locals call it- but also next to the road, nevertheless always close to clean drinking water and crops to find food, and in sheltered places to be protected from the north winds (let’s not forget that Tinos is the “island of Aeolus”). They are elaborate structures made of slate, which is abundant on the island, square and rectilinear, painted white or in the colour of sand, two-storey or more, to cover storage needs on the ground floor and with small openings -real architectural “embroideries”- on the upper floor where birds come and go, and nest. No one other than the doves and the owner was allowed to enter the dovecote. That is why there is only one, usually wooden door, which must be in good condition, so that predators, snakes

WAVE

87 SUMMER - AUTUMN 2021

μην εισβάλλουν στον χώρο θηρευτές, φίδια και ποντίκια, αλλά ούτε και κλέφτες περιστεριών. Παρόλο που περιστέρια υπήρχαν στον χώρο από αρχαιοτάτων χρόνων, φαίνεται ότι η συστηματική εκτροφή τους ξεκινά στην Τήνο μαζί με τους Ενετούς κατακτητές που καταφτάνουν στο νησί το 1204. Τότε βέβαια το δικαίωμα για την κατοχή περιστεριώνα ανήκε μόνο στους ευγενείς και στα αβαεία (ήταν το λεγόμενο le droit de colombier της Μεσαιωνικής Δύσης, που ίσχυε πριν τη Γαλλική Επανάσταση), κάτι που άλλαξε άρδην όταν το νησί κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς το 1715. Είναι η στιγμή που οι Τηνιακοί, εφόσον είχαν στην ιδιοκτησία τους γη, ξεκινούν να εκτρέφουν οι ίδιοι πια οικόσιτα περιστέρια, είτε για το κρέας τους είτε για την παραγωγή γουανό, καθώς τα περιττώματά τους (οι κουτσουλιές) αποτελούσαν το καλύτερο λίπασμα για τις καλλιέργειες. Ο περιστεριώνας, από σύμβολο υπεροχής λόγω αριστοκρατικής καταγωγής, τώρα γινόταν σύμβολο κοινωνικού κύρους και οικονομικής ευμάρειας. Η εξαγωγή κρέατος (πιτσούνια, τα μικρά περιστέρια) σε πολλά μέρη του κόσμου ήταν ιδιαίτερα επικερδής, καθώς λόγω της θρεπτικής του αξίας αποτελούσε ένα ακριβό και περιζήτητο έδεσμα. Πηγές αναφέρουν ότι το 1261 στη Γαλλία, η αυλή του βασιλιά κατανάλωνε 400 περιστέρια την ημέρα κι άλλα τόσα της βασίλισσας. Οι περιστεριώνες, όμως, στην Τήνο δεν εξυπηρετούσαν μόνο βιοποριστικούς σκοπούς. Αποτελούσαν και συνεχίζουν να αποτελούν δείγματα της ζωντανής δημιουργικής έκφρασης και της καλλιτεχνικής δεινότητας των Τηνιακών λιθοξόων, με ρίζες στα βάθη στης ιστορίας.

and mice, but also dove thieves do not invade the space. Although doves have existed in the area since ancient times, it seems that their systematic breeding began in Tinos with the Venetian conquerors who arrived on the island in 1204. At that time, of course, the right to own a dovecote belonged only to the nobles and abbeys (it was the so-called le droit de colombier of the Medieval West, which was in force before the French Revolution), something that changed entirely when the island was conquered by the Ottomans in 1715. This is the time when the Tinians, if they owned land, started to breed domestic doves themselves, either for their meat or for the production of guano, as their droppings were the best fertiliser for the crops. The dovecote, from being a symbol of superiority due to its aristocratic origin, was now becoming a symbol of social prestige and economic prosperity. The export of meat (squabs, the small doves) to many parts of the world was very profitable, as its nutritional value made it an expensive and a sought-after delicacy. Sources say that in 1261 in France, the king’s court consumed 400 doves a day, and the queen’s as many. The dovecotes, however, in Tinos did not serve only livelihood purposes. They were, and still are, examples of the vivid creative expression and artistic skills of the Tinian stonemasons, with roots in the depths of history. Even if it sounds like an exaggeration, it is true: in Tinos every dovecote is unique! The local craftsmen

WAVE

88 SUMMER - AUTUMN 2021

Ακόμη κι αν ακουστεί υπερβολή, είναι αλήθεια: Στην Τήνο, κάθε περιστεριώνας είναι μοναδικός! Οι ντόπιοι μάστορες έβαλαν όλη τους τη μαεστρία για να αναδείξουν τον δικό τους πολιτισμό και τη λαϊκή τους παράδοση στους νησιωτικούς περιστεριώνες. Εξαιρετικής ομορφιάς καλλιτεχνήματα, σχηματισμοί όπως ο ήλιος με τις ακτίνες του, τρίγωνα, κύκλοι, ρόδακες, ρόμβοι και κυπαρίσσια, όλα φτιαγμένα από σχιστόλιθο, πλέκονται μεταξύ τους σαν λίθινα «κεντήματα», δημιουργώντας εξωτερικές φωλιές για τα περιστέρια -και κάνοντας τον κάθε περιστεριώνα να ξεχωρίζει. Οι τεχνίτες της πέτρας έβαζαν ο καθένας τις δικές του αρχιτεκτονικές πινελιές, «παραβγαίνοντας» θαρρείς όλους τους άλλους. Κάτι ίσως αναμενόμενο, καθώς η καλλιτεχνία είχε ήδη γερές βάσεις στο νησί: οι ντόπιοι μαρμαροτεχνίτες έχουν αφήσει το στίγμα τους στην ιστορία και η τηνιακή μαρμαροτεχνία αποτελεί στοιχείο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της UNESCO. Με τον παλαιότερο περιστεριώνα να χρονολογείται γύρω στο 1700 (πρώτη έγγραφη αναφορά στη διαθήκη ενός κληρικού) και καθώς είναι διάσπαρτοι στο νησί, υπήρχε διχογνωμία σχετικά με τον ακριβή αριθμό τους. Χάρη στη συστηματική προσπάθεια καταμέτρησής τους, διάρκειας περίπου πέντε χρόνων, από τον κ. Μάνθο Πρελορέντζο, συγγραφέα του βιβλίου «Οι περιστεριώνες της Τήνου - Πλήρης Καταγραφή», έχουμε σήμερα εικόνα και του αριθμού και της γεωγραφικής τους θέσης: 924 περιστεριώνες, σε ένα νησί που αριθμεί 8.000-9.000 μόνιμους κατοίκους, σαν να λέμε σε κάθε 10 περίπου από αυτούς, αντιστοιχεί και ένας περιστεριώνας.

have put all their mastery to showcase their own culture and folk tradition in the island dovecotes. Artworks of exceptional beauty, formations such as the sun with its rays, triangles, circles, rosettes, rhombuses and cypresses, all made of slate, are interwoven like stone “embroideries”, creating external nests for the doves -and making each dovecote stand out. The craftsmen of stone were each putting their own architectural touches, “racing”, almost, all the others. This is perhaps to be expected, as artistry was already well rooted on the island: local marble artisans have left their mark on history and Tinian marble art is an item of the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity by UNESCO. With the oldest dovecote dating back to around 1700 (first written reference in the will of a clergyman), and as they are scattered around the island, there was some dispute about their exact number. Thanks to the systematic effort of counting them, which lasted approximately five years, by Mr. Manthos Prelorentzos, author of the book “The Complete Listing of the Dovecotes of Tinos”, we have today a picture of both their number and their geographical location: 924 dovecotes, on an island with 8.000-9.000 permanent residents, as if to say that for every 10 of them there is one dovecote. “The dovecotes are really everywhere on the island, as long as your eye wants to see them... Τhey are spread all over the Tinian countryside, turning it into an open-air museum of folklore art open to everyone, since they are all accessible to anyone who

WAVE

90 SUMMER - AUTUMN 2021

«Οι περιστεριώνες βρίσκονται πραγματικά παντού στο νησί, αρκεί το μάτι σου να θέλει να τους δει. Απλώνονται σε όλη την τηνιακή ύπαιθρο, μετατρέποντάς την σε ένα υπαίθριο μουσείο λαογραφικής τέχνης ανοικτό σε όλους, μιας και όλοι είναι προσβάσιμοι για όποιον επιθυμεί να τους γνωρίσει», λέει ο κ. Πρελορέντζος. «Παρόλο που σαν κτίσματα είναι αρκετά παλιά, ένα μεγάλο πλήθος βρίσκεται σε καλή κατάσταση ενώ πολλοί είναι και αυτοί που βρίσκονται σε ικανοποιητικά καλή κατάσταση, δηλαδή η φθορά τους είναι αντιστρέψιμη -αν και έχουν χάσει κάποιο μέρος της διακόσμησής τους, μπορούν να ξαναγίνουν όπως ήταν με βάση τον υπόλοιπο διάκοσμο. Ευτυχώς λίγοι είναι αυτοί που βρίσκονται σε μη αντιστρέψιμη κατάσταση. Όμως, επειδή τυχαίνει και οι 924 να είναι μοναδικοί, καθένας είναι πολύτιμος και είναι κρίμα να χαθεί για πάντα». Από το 1975 έχουν ξεκινήσει προσπάθειες για τη συντήρηση ή εξ ολοκλήρου επισκευή των περιστεριώνων της Τήνου από τον τοπικό σύλλογο «Οι Φίλοι του Πρασίνου» και έχουν ήδη συντηρηθεί 147 περιστεριώνες, μια πρωτοβουλία «πολύ σημαντική, διότι έσωσε από την κατάρρευση μερικούς από τους πιο όμορφους περιστεριώνες που υπάρχουν», λέει ο κ. Πρελορέντζος. Προσθέτοντας ότι «αν κατ’ αρχάς αντιληφθούμε τη σπουδαιότητα αυτών των κτιρίων, τα οποία είναι μοναδικά στον κόσμο, και τι πλούσιο πολιτισμικά είναι το νησί μας χάρη σε αυτά, τότε θα πρέπει να γίνει μια συστηματική αναπαλαίωση όλων αυτών σε βάθος χρόνου και παράλληλα να βρεθεί μια βιώσιμη χρήση τους στο μέλλον, ώστε να συμφέρει οικονομικά η συντήρησή τους».

Ξέρετε ότι…

… κατοικίδια περιστέρια υπήρχαν από το 3000 π.Χ. στην Αρχαία Αίγυπτο, σύμφωνα με την παλαιότερη γνωστή μαρτυρία; … ο περιστεριώνας στην Αρχαία Ρώμη ονομαζόταν columbarium (κολουμβάριο) από τη λατινική λέξη columba, περιστέρι, αλλά αργότερα αναφερόταν στον δημόσιο χώρο όπου αποθηκεύονται τεφροδόχοι, τα αγγεία δηλαδή με τις στάχτες των αποτεφρωμένων νεκρών; … ένας τυπικός περιστεριώνας φιλοξενεί κατά μέσο όρο 50 ζευγάρια περιστεριών και μπορεί να δώσει ταυτόχρονα 150-200 κιλά κρέας και 500 κιλά γουανό μέσα στη χρονιά;

Do you know that…

… domestic doves have existed since 3000 BC in Ancient Egypt according to the oldest known testimony? ... the dovecote in Ancient Rome was called columbarium from the Latin word columba, dove, but later the word referred to the public place where urns, the vessels containing the ashes of the cremated dead, were stored? ... a typical dovecote houses an average of 50 pairs of doves and can produce 150-200 kg of meat and 500 kg of guano at the same time during the year?

wishes to get to know them”, says Mr. Prelorentzos. “Although as buildings they are quite old, a large number of them are in good condition and many are in reasonably good condition. That is, their deterioration is reversible -although they have lost some of their decoration, they can be restored to what they were based on the rest of the decoration. Fortunately, only a few are in an irreversible situation. But because all 924 happen to be unique, each one is precious and it’s a shame to lose any of them forever”. Since 1975, efforts to maintain or completely repair the dovecotes of Tinos have been initiated by the local association “Friends of the Green” and 147 dovecotes have already been restored, an initiative “very important because it saved from collapse some of the most beautiful dovecotes that exist”, says Mr. Prelorentzos. Adding that “if we first realise the importance of these buildings, which are unique in the world, and how culturally rich our island is thanks to them, then there should be a systematic restoration of all these buildings in the long term and at the same time we should find a sustainable use for them in the future, so that their maintenance is financially viable”.

WAVE

91 SUMMER - AUTUMN 2021

Στις αρχές του 20ού αιώνα χτίζονται και οι τελευταίοι περιστεριώνες, ενώ η χρήση τους δείχνει να σταματά τη δεκαετία του 1970-1980. Η εκτροφή περιστεριών στο νησί πραγματοποιείται από ελάχιστους πλέον στην Τήνο. Μια παράδοση αιώνων δείχνει να σβήνει. «Φοβάμαι ότι αφού δεν υπάρχει χρήση των περιστεριώνων, από εδώ και πέρα θα υπάρξει γρηγορότερη φθορά από τον χρόνο», υποστηρίζει ο κ. Πρελορέντζος. «Βέβαια το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε ολοένα και περισσότερους περιστεριώνες να μετατρέπονται σε σπίτια. Ίσως αν γίνεται με σωστή αξιοποίηση, χωρίς να αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά του κτίσματος, να αποτελεί μια κάποια λύση από την καταστροφή του». Δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς ποιος περιστεριώνας είναι ο ωραιότερος. Είτε τους θαυμάζεις να στέκονται μοναχικοί στο ανεμοδαρμένο τοπίο, είτε να αποτελούν κομμάτι μιας ολόκληρης «γειτονιάς» περιστεριώνων που κατακλύζουν ολόκληρες πλαγιές (όπως στα χωριά Αγάπη, Ταραμπάδος, Καρδιανή και αλλού), ο καθένας είναι μοναδικής αξίας. Κι όπως επισημαίνει ο κ. Πρελορέντζος, «από τη στιγμή που μπήκε έστω και ένα γεωμετρικό σχήμα για τη διακόσμησή του, ο περιστεριώνας ομόρφυνε από τη λαχτάρα, το πάθος και τον μόχθο του ιδιοκτήτη του να τον μετατρέψει από ένα απλό σπίτι περιστεριών σε ένα έργο τέχνης».

The last dovecotes were built at the beginning of the 20th century, while their use seems to stop in the 1970s-1980s. The breeding of doves on the island is carried out by very few in Tinos. A centuries-old tradition seems to be fading away. “I am afraid that since there is no use for the dovecotes, from now on there will be faster deterioration due to the passage of time” Mr. Prelorentzos argues. “Of course, lately we have seen more and more dovecotes being converted into houses. Perhaps, if it is done properly, without altering the characteristics of the building, it is some solution instead of it being destroyed”. It is difficult to distinguish which dovecote is the most beautiful. Whether you admire them standing lonely in the windswept landscape, or they are part of a whole “neighbourhood” of dovecotes that occupy entire slopes (as in the villages of Agapi, Tarambados, Kardiani and elsewhere), each one is of unique value. And as Mr. Prelorentzos points out, “from the moment even one geometric shape was used for its decoration, the dovecote was transformed by the longing, passion and toil of its owner to turn it from a simple dovecote into a work of art”.

WAVE

92 SUMMER - AUTUMN 2021

120 YEARS OF HISTORY & CULTURE 120 ΧΡΌΝΙΑ ΙΣΤΟΡΊΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ Ο ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΌΣ ΣΎΛΛΟΓΟΣ «Ο ΧΡΥΣΌΣΤΟΜΟΣ» ΙΔΡΎΘΗΚΕ ΤΟ 1899 ΚΑΙ ΕΊΝΑΙ Ο ΑΡΧΑΙΌΤΕΡΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΌΣ ΣΎΛΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΎ. ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ, ΤΟ ΑΡΧΕΊΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΛΛΟΓΈΣ ΤΟΥ, ΑΝΑΚΑΛΎΠΤΟΥΜΕ ΣΤΙΓΜΙΌΤΥΠΑ ΤΗΣ ΚΡΉΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ ΜΙΑΣ ΆΛΛΗΣ ΕΠΟΧΉΣ. THE PHILOLOGICAL ASSOCIATION “CHRYSOSTOMOS” WAS FOUNDED IN 1899 AND IS THE OLDEST CULTURAL ASSOCIATION OF THE ISLAND. THROUGH ITS HISTORY, ARCHIVE AND COLLECTIONS, WE DISCOVER SNAPSHOTS OF CRETE AND GREECE OF A BYGONE ERA. ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΎΑ ΠΕΤΡΟΠΟΎΛΟΥ  ΒY EVA PETROPOULOU

WAVE

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΌΣ ΣΎΛΛΟΓΟΣ ΧΑΝΊΩΝ «Ο ΧΡΥΣΌΣΤΟΜΟΣ»/ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΌ ΑΡΧΕΊΟ ΠΕΡΙΚΛΉ ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΟΥΛΟΥ  PHILOLOGICAL ASSOCIATION “CHRYSOSTOMOS” OF CHANIA/PERICLES DIAMANTOPOULOS PHOTO ARCHIVE

1η Δεκεμβρίου 1913. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο ναύαρχος Κουντουριώτης, αγωνιστές των Κρητικών Επαναστάσεων και πλήθος λαού οδεύουν προς το φρούριο του Φιρκά, για την πρώτη έπαρση της σημαίας, με αφορμή την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα  1ST December 1913. King Constantine, Eleftherios Venizelos, Admiral Kountouriotis, fighters of the Cretan Revolutions and a crowd of people headed towards the fortress of Firka, for the first raising of the flag on the occasion of the Union of Crete with Greece.

94 SUMMER - AUTUMN 2021

ο 1898, μόλις ένα χρόνο πριν από την ίδρυση του «Χρυσοστόμου», η Κρήτη έχει αποκτήσει την αυτονομία της, ενώ η πολυπόθητη Ένωση με την Ελλάδα πρόκειται να επιτευχθεί λίγο αργότερα, το 1913. Κι όμως, από την εκπνοή του 19ου αιώνα, στα Χανιά, τότε πρωτεύουσα του νησιού, έχουν ξεκινήσει ήδη οι ζυμώσεις που απομάκρυναν τον τόπο από το οθωμανικό παρελθόν και προσέγγιζαν έναν νέο τρόπο ζωής, με το βλέμμα, πλέον, στραμμένο ξεκάθαρα προς τη Δύση. Μια ομάδα νέων της πόλης, οι οποίοι λαχταρούσαν την αλλαγή που ένιωθαν να καταφθάνει από την πεφωτισμένη Εσπερία, αποφασίζουν να συστήσουν τον πολιτιστικό σύλλογο «Ο Χρυσόστομος», κατά τα πρότυπα του πριν από 34 χρόνια, τότε, ιδρυθέντος φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός» στην Αθήνα. Αρχικά, ο σύλλογος διοργανώνει διαλέξεις, συγκεντρώνει λαογραφικό υλικό, ιδρύει βιβλιοθήκη, αλλά συγχρόνως προσεγγίζει και την κοινωνία των Χανίων: Ιδρύει «Νυκτερινή Σχολή» για τη μόρφωση των άπορων νέων, παιδιών των φονευθέντων αγωνιστών του απελευθερωτικού αγώνα, συστήνει «Κυριακόν Σχολείον Απόρων Κορασίδων», «Μουσικό Τμήμα», ιδρύει «Σκοπευτικόν Τμήμα μετά Γυμναστηρίου». Επίσης, στις αίθουσές του πραγματοποιούνται πολλές εθνικές, κοινωνικές και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, χοροί, θεατρικές παραστάσεις αθηναϊκών θιάσων. Το 1936, η βιβλιοθήκη «Αθηνά» του «Χρυσο-

n 1898, just one year before the foundation of “Chrysostomos”, Crete had gained its autonomy, while the longed-for Union with Greece was to be achieved a little bit later, in 1913. And yet, from the end of the 19th century, Chania, then the capital of the island, had already begun to move away from its Ottoman past and towards a new way of life, with its gaze now clearly turned to the West. A group of young people of the city, who longed for the change they felt coming from the enlightened Western Europe, decided to set up the cultural association “Chrysostomos”, according to the model of the literary association “Parnassus”, founded 34 years prior in Athens. Initially, the association organises lectures, collects folklore material, founds a library, but at the same time it also reaches out to the society of Chania: it founds a “Night School” for the education of the destitute youth, children of the murdered fighters of the liberation struggle; it sets up the “Lord’s School for Destitute Girls”; a “Department of Music”; and a “Shooting Gallery with Gymnasium”. In its halls, it also hosts many national, social and charitable events, dances,

WAVE

95 SUMMER - AUTUMN 2021

στόμου» συνενώνεται με άλλες βιβλιοθήκες των Χανίων, συγκροτώντας την πρώτη μεγάλη δημόσια βιβλιοθήκη της πόλης, με 16.000 τόμους, σπάνιες εκδόσεις, μεταξύ των οποίων και 350 παλαίτυπα βιβλία. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, οι βομβαρδισμοί που πλήττουν την παλιά πόλη τον Μάιο του 1941, στοχεύοντας στο κτήριο της 5ης Μεραρχίας Κρητών, στον λόφο Καστέλι, προξενούν σημαντικές φθορές και στο νεοκλασικό του «Χρυσοστόμου», αναστέλλοντας τη λειτουργία του συλλόγου. Ευτυχώς, το αρχείο του γλίτωσε από την καταστροφή. Μεταπολεμικά, το κτήριο επισκευάζεται και «Ο Χρυσόστομος» παίρνει ξανά ζωή. Η νέα αυτή περίοδος χαρακτηρίζεται από την αποκλειστική ενασχόληση με την πνευματική και την πολιτιστική ζωή του τόπου. Από τότε και μέχρι σήμερα, στον «Χρυσόστομο» λαμβάνουν χώρα διαλέξεις, τιμητικές εκδηλώσεις για ανθρώπους του πνεύματος, μουσικές παραστάσεις, ιστορικές και εικαστικές εκθέσεις, διοργανώνονται επιστημονικά συνέδρια (τα «Διεθνή Κρητολογικά») και υλοποιούνται σημαντικές εκδόσεις.

theatrical performances of Athenian troupes. I n 1 93 6 t h e l i b r a r y “A t h e n a” o f “Chrysostomos” merges with other libraries of Chania, to form the first large public library of the city, with 16,000 volumes, rare publications, including 350 incunabula. During the Second World War, the bombings that hit the old town in May 1941, targeting the building of the 5th Cretan Division on Kastelli Hill, caused significant damage to the neoclassical building of “Chrysostomos”, suspending the operation of the association. Fortunately, the archive was spared from destruction. After the war, the building was repaired and “Chrysostomos” came back to life. This new period is characterised by the exclusive engagement with the intellectual and cultural life of the region. From that time until today, lectures, honorary events for scholars, musical performances, historical and artistic exhibitions, scientific conferences (the “International Congress of Cretan Studies”) and important publications have been organised and supported by “Chrysostomos”.

WAVE

96 SUMMER - AUTUMN 2021

Το φωτογραφικό αρχείο Περικλή Διαμαντόπουλου

Γεννήθηκε στον Βόλο το 1863. Έζησε στη Σμύρνη και έπειτα στο Παρίσι, όπου σπούδασε φωτογραφία. Ήρθε στα Χανιά το 1898, ως προσωπικός φωτογράφος του Πρίγκιπα Γεωργίου, Ύπατου Αρμοστή Κρήτης, τον οποίο μάλιστα μύησε στα μυστικά της φωτογραφικής τέχνης. Άνοιξε φωτογραφείο στην οδό Ποττιέ (σημερινή Χάληδων), απέναντι από τον «Χρυσόστομο». Παντρεύτηκε τη Μαρή Ελούλ, που είχε γνωρίσει στη Σμύρνη, και απέκτησαν μια κόρη, τη Λιλίκα, η οποία ακολούθησε τα επαγγελματικά του βήματα και έγινε μία από τις πρώτες Ελληνίδες φωτογράφους. Ο Περικλής Διαμαντόπουλος έφυγε από τη ζωή το 1941, στα Χανιά. Το 1977 περιέρχεται στην κατοχή του «Χρυσοστόμου» το φωτογραφικό αρχείο του Περικλή Διαμαντόπουλου. Πρόκειται για ένα σπάνιο, σπουδαίο κεφάλαιο στην ιστορία του τόπου, που αποτυπώνει ανάγλυφα την πολιτική ιστορία αλλά και τη χανιώτικη κοινωνία, κυρίως κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας, από την κήρυξη της Αυτονομίας της Κρήτης (1898) μέχρι την Ένωση με την Ελλάδα (1913). Οι φωτογραφίες αυτές θεωρούνται ιδιαίτερα αξιόλογες, όχι μόνο γιατί αποτελούν σημαντικά ιστορικά ντοκουμέντα -εικόνες ενός τοπίου, φυσικού και δομημένου, που εν πολλοίς δεν υπάρχει πια- και στιγμιότυπα της κοινωνικής ζωής στην αυγή του 20ού αιώνα, όταν συντελούνταν τεράστιες κοινωνικές αλλαγές στην Ελλάδα, αλλά και γιατί διαθέτουν, συγχρόνως, αναμφισβήτητη καλλιτεχνική αξία. Το αρχείο, που αποτελείται από περίπου 1.100 αρνητικά σε γυάλινες πλάκες, αποκτάται από τον «Χρυσόστομο» μετά τον θάνατο της Λιλίκας Διαμαντοπούλου, κόρης του φωτογράφου. Ουσιαστικά, ο σύλλογος τότε καλείται να περισώσει τη δουλειά του σπουδαίου δημιουργού. Κάποια στιγμή ξεκινά μια μεγάλη προσπάθεια για την ψηφιοποίηση του έργου του Διαμαντόπουλου, από τις γυάλινες πλάκες, με τη βοήθεια χορηγιών, η οποία συνεχίζεται σήμερα με τη συνδρομή του Ιδρύματος Λεβέντη. Πλέον έχει ολοκληρωθεί η ψηφιοποίηση ενός μέρους της συλλογής και ο σύλλογος βρίσκεται σε συνεργασία με το Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη, αποσκοπώντας στη σωστή συντήρηση και φύλαξη των γυάλινων πλακών.

The photographic archive of Pericles Diamantopoulos

He was born in Volos in 1863. He lived in Smyrna and then in Paris, where he studied photography. He came to Chania in 1898, as a personal photographer of Prince George, High Commissioner of Crete, whom he even introduced to the secrets of the photographic art. He opened a photo studio on Potie Street (today Halidon), opposite “Chrysostomos”. He married Marie Elul, whom he had met in Smyrna, and they had a daughter together, Lilika, who followed in his professional footsteps and became one of the first Greek photographers. Pericles Diamantopoulos passed away in 1941, in Chania. In 1977 the photographic archive of Pericles Diamantopoulos came into the possession of “Chrysostomos”. It is a rare, important chapter in the history of the area, which depicts the political history and the society of Chania, especially during the period of the Cretan State, from the declaration of the autonomy of Crete (1898) until the Union with Greece (1913). These photographs are considered particularly remarkable not only because they are important historical documents -images of a landscape, both natural and architectural, which for the most part no longer exists- and snapshots of social life at the dawn of the 20th century, when enormous social changes were taking place in Greece; but also because they are of undeniable artistic value. The archive, consisting of around 1,100 glass plate negatives, was acquired by “Chrysostomos” after the death of Lilika Diamantopoulou, the photographer’s daughter. Essentially, the association was called upon to rescue the work of the great photographer. At some point a major effort was launched to digitise Diamantopoulos’s work from the glass plates, with the aid of sponsorships, which continues to this day with the aid of Leventis Foundation. The digitisation of part of the collection has now been completed and the association is in cooperation with the Photographic Archive of the Benaki Museum, aiming at the proper preservation and storage of the glass plates. Εργασίες κατασκευής της οροφής της κλειστής Δημοτικής Αγοράς Χανίων, η ανέγερση της οποίας ξεκίνησε το 1911 και ολοκληρώθηκε το 1913, σε σχέδια του Χανιώτη μηχανικού Κωνσταντίνου Δρανδάκη, με πρότυπο την κλειστή αγορά της Μασσαλίας. Τα επίσημα εγκαίνια της αγοράς έγιναν στις 4/12/1913 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας, με την ευκαιρία των εορτασμών για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα  Construction work on the roof of the covered Municipal Market of Chania, the construction of which began in 1911 and was completed in 1913, according to the plans of the engineer Konstantinos Drandakis from Chania, modelled on the covered market of Marseilles. The official opening of the market took place on 4/12/1913 by Eleftherios Venizelos, then Prime Minister of Greece, on the occasion of the celebrations for the Union of Crete with Greece.

WAVE

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΌΣ ΣΎΛΛΟΓΟΣ ΧΑΝΊΩΝ «Ο ΧΡΥΣΌΣΤΟΜΟΣ»/ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΌ ΑΡΧΕΊΟ ΠΕΡΙΚΛΉ ΔΙΑΜΑΝΤΌΠΟΥΛΟΥ

 PHILOLOGICAL ASSOCIATION “CHRYSOSTOMOS” OF CHANIA/PERICLES DIAMANTOPOULOS PHOTO ARCHIVE

SUMMER - AUTUMN 2021

Αναμνηστική φωτογραφία ξένων στρατιωτών, μπροστά σε πύλη προς την Παλιά Πόλη των Χανίων που δεν υπάρχει πια. Μεταπολεμικά, πολλά παλαιότερα αρχιτεκτονικά στοιχεία υπέκυψαν στις προσταγές των σύγχρονων αναγκών δόμησης και τις παρεμβάσεις που έγιναν για τον εκσυγχρονισμό της πόλης  Commemorative photo of foreign soldiers, in front of a gate towards the Old Town of Chania that no longer exists. After the war, many older architectural elements succumbed to the dictates of modern construction needs and the interventions made to modernise the city.

WAVE

98 SUMMER - AUTUMN 2021

Συλλογή έργων Νίκου Δαμιανάκη

Collection of works by Nikos Damianakis

Ο ζωγράφος και χαράκτης Νίκος ΔαμιανάThe painter and engraver Nikos Damianakis κης γεννήθηκε το 1920 στα Χανιά. Τη δεκαετία was born in 1920 in Chania. In the 1950s του ’50 σπούδασε στην ΑΣΚΤ της Αθήνας και he studied at the Athens School of Fine έπειτα στην École des Beaux-Arts στο Παρίσι, Arts and then at the École des Beauxόπου έζησε και δημιούργησε για πολλά χρόArts in Paris, where he lived and worked νια. Το 1995, ο διεθνώς αναγνωρισμένος Χανιfor many years. In 1995, the internationally ώτης καλλιτέχνης δώρισε στον «Χρυσόστομο» renowned artist from Chania donated 27 27 έργα του. Δοσμένα με τρόπο αφαιρετικό, of his works to “Chrysostomos”. Painted λιτά, χωρίς ίχνος εξιδανίκευσης, αποτυπώνουν in an abstract, simple manner, without a μια τέχνη που λειτούργησε ως σανίδα σωτηtrace of idealisation, they depict an art that ρίας για τον τραυματισμένο ψυχικά από την functioned as a life board for the artist, who Νίκος Δαμιανάκης, «Σειρήνες», ελαιοεπίδραση των δεινών του πολέμου (εθνικοαwas traumatised mentally by the suffering of γραφία  Nikos Damianakis, “Sirens”, πελευθερωτικού και Εμφυλίου), δημιουργού. the war (national liberation and Civil War). oil painting. Έργα του βρίσκονται σε μουσεία καθώς και σε His works can be found in museums, and in δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές σε όλο τον κόσμο. Έφυγε από public and private collections around the world. He passed τη ζωή στην Αθήνα, το 2005. away in Athens in 2005.

Νίκος Δαμιανάκης, «Courcelles», ελαιογραφία  Nikos Damianakis, “Courcelles”, oil painting.

WAVE

Ανδρέας Γεωργιάδης ο Κρης

Γεννήθηκε το 1892 στα Χανιά. Σπούδασε στην Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα και πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους. Μία από τις πολλές διακρίσεις με τις οποίες τιμήθηκε στη μακρά δημιουργική του πορεία ήταν το α’ βραβείο στον Αβερώφειο διαγωνισμό του Πολυτεχνείου, κερδίζοντας υποτροφία για σπουδές στην Ευρώπη (1924). Επισκέφτηκε πολλά μεγάλα μουσεία και πινακοθήκες (Παρίσι, Μαδρίτη, Εσκοριάλ, Τολέδο, Αμβέρσα, Βρυξέλλες, Γάνδη), όπου μελέτησε σε βάθος τους μεγάλους δασκάλους, δημιουργώντας μια σειρά έργων που αποτελούν ελεύθερη απόδοση της δουλειάς δημιουργών όπως ο Τιτσιάνο, ο Βελάσκεθ, ο Ρούμπενς, ο Ελ Γκρέκο, κ.ά. Δίδαξε στην ΑΣΚΤ από το 1947 έως το 1961 και υπήρξε δάσκαλος πολλών σημαντικών καλλιτεχνών, όπως ο Σπύρος Βασιλείου. Πέθανε στην Αθήνα το 1981. Έργα του φιλοξενούνται στον «Χρυσόστομο».

Ανδρέας Γεωργιάδης ο Κρης, αντιγραφική μελέτη στο Λούβρο, Παρίσι, 1926-1930, ελαιογραφία, από το έργο του Rembrandt «Βηθσαβεέ στο λουτρό» (1654)  Andreas Georgiadis the Cretan, master study in Louvre, Paris, 1926-1930, oil painting, from Rembrandt’s work “Bathsheba at Her Bath” (1654).

Andreas Georgiadis the Cretan

Ανδρέας Γεωργιάδης ο Κρης, αντιγραφική μελέτη στην Galleria Palazzo Corsini, Ρώμη, 1926-1930, ελαιογραφία, από το έργο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου «Η προσκύνηση των μάγων» (1597-1600)  Andreas Georgiadis the Cretan, master study in Galleria Palazzo Corsini, Rome, 1926-1930, oil painting, from the work by Dominikos Theotokopoulos “The Adoration of the Magi” (1597-1600).

He was born in 1892 in Chania. He studied at the School of Fine Arts in Athens and fought in the Balkan Wars. One of the many distinctions he received in his long creative career was the first prize in the Averoff competition of the Technical University, winning a scholarship to study in Europe (1924). He visited many major museums and galleries (Paris, Madrid, Escorial, Toledo, Antwerp, Brussels, Ghent), where he studied the great masters in depth, creating a series of works of free representation of the work of artists such as Titian, Velázquez, Rubens, El Greco, etc. He taught at the Athens School of Fine Arts from 1947 to 1961 and was the teacher of many important artists, such as Spyros Vasiliou. He passed away in 1887 in Athens. Works of his are hosted in “Chrysostomos”.

100 SUMMER - AUTUMN 2021

Ο κύριος εκθεσιακός χώρος, με έργα του Ανδρέα Γεωργιάδη του Κρητός  The main exhibition hall, with works by Andreas Georgiadis the Cretan.

Ο «Χρυσόστομος» στον 21ο αιώνα

Λίγο πριν την αλλαγή του αιώνα, τη δεκαετία του 1990, ο σύλλογος παίρνει νέα ζωή, καθώς διενεργούνται εκτεταμένες εργασίες αναστήλωσης του μεγάρου του «Χρυσοστόμου», με χρηματοδότηση του ελληνικού κράτους, σε μελέτη του αρχιτέκτονα Πέτρου Κουφόπουλου. Την επίβλεψη και φροντίδα για την υλοποίηση των έργων, που διήρκεσαν περίπου 10 χρόνια, ανέλαβε με ξεχωριστό ζήλο ο ζωγράφος Αντώνης Πετρουλάκης, τότε (και μακροβιότερος) πρόεδρος του συλλόγου. Το 2017 πραγματοποιούνται εργασίες για τη δημιουργία μικρού υπαίθριου θεάτρου, στον εξωτερικό αύλειο χώρο του κτηρίου, καθώς και βιβλιοθήκης, στον τελευταίο όροφο, με την επιμέλεια του Κώστα Μαυρακάκη, αρχιτέκτονα και προέδρου του συλλόγου. Τα τελευταία χρόνια, ο «Χρυσόστομος» έχει ξεκινήσει μια συνεργασία με την Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης, οργανώνοντας σημαντικές εκδηλώσεις (όπως συνέδρια και ημερίδες), οι οποίες αποσκοπούν, μεταξύ άλλων, στο να προσελκύσουν νέους ανθρώπους στον σύλλογο, σημαντικό παράγοντα για τη συνέχιση της δράσης του.

“Chrysostomos” in the 21st century

Shortly before the turn of the century, in the 1990s, the association takes on a new life, as extensive restoration work is carried out on the “Chrysostomos” mansion, funded by the Greek state, based on a study by the architect Petros Koufopoulos. The supervision and care for the implementation of the works, which lasted about 10 years, was undertaken with special zeal by the painter Antonis Petroulakis, then (and longest serving) President of the association. In 2017, work is being carried out for the creation of a small open-air theatre in the outer courtyard of the building, as well as a library on the top floor, under the supervision of Kostas Mavrakakis, architect and President of the association. In recent years, “Chrysostomos” has started a cooperation with the School of Architecture of the Technical University of Crete, organising important events (such as conferences and workshops), which aim, among other things, to attract young people to the association, an important factor for the continuation of its activities.

WAVE

101 SUMMER - AUTUMN 2021

Σήμερα, ο «Χρυσόστομος» προσπαθεί να ανασυντάξει τις δυνάμεις του, μετά τη μακρά περίοδο Covid-19 που ακόμα διανύουμε, η οποία ανέστειλε τη δράση του συλλόγου και επιδείνωσε ακόμη περισσότερο την ήδη δυσχερή οικονομική του κατάσταση. Οι κρατικές επιχορηγήσεις είναι ανύπαρκτες, ο «Χρυσόστομος» ουσιαστικά στηρίζεται μόνο στην ετήσια συνδρομή των μελών του και στην καλή διάθεση των κατά καιρούς χορηγών του. Βασική μέριμνα του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου, τα τελευταία χρόνια, αποτελεί η προσπάθεια ανεύρεσης υποστηρικτών, προκειμένου ο σύλλογος να συνεχίσει απρόσκοπτα τη δραστηριότητά του. Επιπλέον, μια σπουδαία συνεργασία ξεκινά φέτος ανάμεσα στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων και τον «Χρυσόστομο». Οι δύο σημαντικοί αυτοί θεσμοί του πολιτισμού στα Χανιά εδρεύουν σε κτήρια που βρίσκονται ουσιαστικά απέναντι το ένα στο άλλο, διευκολύνοντας την από κοινού φιλοξενία μεγάλων εκθέσεων. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, πρόκειται να παρουσιαστεί στον εκθεσιακό χώρο του «Χρυσοστόμου» μέρος των έργων τέχνης της έκθεσης «1821-2021, Θησαυροί της Μετεπαναστατικής Ελλάδας, Συλλογή Τίνας και Μιχάλη Κρασάκη».

Today, “Chrysostomos” is trying to recuperate from the long period of Covid-19 that we are still undergoing, which suspended the activity of the association and worsened even more its already difficult financial situation. State funding is non-existent, “Chrysostomos” essentially relies solely on the annual subscription of its members and the goodwill of its occasional sponsors. The main concern of the board of directors of the association, in recent years, is the effort to find supporters, in order for the association to continue its activity uninterrupted. Furthermore, a great collaboration is starting this year between the Municipal Art Gallery of Chania and “Chrysostomos”. These two important cultural institutions of Chania are located in buildings that are practically opposite each other, facilitating the joint hosting of major exhibitions. Under this collaboration, part of the artworks of the exhibition “1821-2021, Treasures of Post-Revolutionary Greece, Collection of Tina and Michalis Krasakis” will be presented in the exhibition hall of “Chrysostomos”.

WAVE

102 SUMMER - AUTUMN 2021

THE SEA

Η ΓΝΩΣΙΑΚΉ ΨΥΧΟΛΌΓΟΣ ΕΎΗ ΣΎΡΟΥ ΜΆΣ ΕΞΗΓΕΊ ΓΙΑΤΊ ΌΛΟΙ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ ΝΑ ΚΆΝΟΥΜΕ ΈΝΑ ΚΑΛΌ RESET ΣΤΙΣ ΔΙΑΚΟΠΈΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΜΟΙΡΆΖΕΤΑΙ ΜΑΖΊ ΜΑΣ ΤΙΣ ΕΙΚΌΝΕΣ ΠΟΥ ΣΥΛΛΈΓΕΙ ΚΑΤΆ ΤΗ ΔΙΚΉ ΤΗΣ ΜΈΘΟΔΟ ΧΑΛΆΡΩΣΗΣ -ΤΙΣ ΚΑΤΑΔΎΣΕΙΣ.

Θ Ά Λ Α Σ Σ Α

WAVE

103 SUMMER - AUTUMN 2021

COGNITIVE PSYCHOLOGIST EVY SYROU EXPLAINS WHY WE ALL NEED A GOOD RESET DURING OUR HOLIDAY AND SHARES WITH US THE PHOTOGRAPHS SHE COLLECTS WITH HER OWN METHOD OF RELAXATION -DIVING.

INSIDE US Μ Έ Σ Α

Μ Α Σ

ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΣΤΕΡΌΠΗ ΛΑΖΑΡΊΔΟΥ  BY ASTEROPI LAZARIDOU

/// DESIRE

WAVE

104 SUMMER - AUTUMN 2021

μαθε να κολυμπάει στα Χανιά, he learned swimming in όπου μεγάλωσε. Από τότε που Chania, where she grew up. θυμάται τον εαυτό της, ήθελε Ever since she can remember να βρίσκεται κοντά στη θάλασherself, she wanted to be near σα. Οι παραλίες Μαράθι και Σταυρός the sea. The beaches of Marathi and ή «παραλία του Ζορμπά» είναι οι θάStavros, also known as “the beach of λασσες των παιδικών της χρόνων -εκεί Zorbas”, are the seas of her childhood, έμαθε να κολυμπάει και να αισθάνεται where she learned how to swim and ελεύθερη. «Πρώτα κολύμπησα και μετά how to feel free. “I was swimming before περπάτησα», λέει χαρακτηριστικά η γνωI walked”, says cognitive psychologist σιακή ψυχολόγος Εύη Σύρου. Μέσα από Evy Syrou. Through her scientific work, την επιστήμη της, βοηθά πολύ κόσμο να she helps many people to get in touch έρθει σε επαφή με τον εσωτερικό του with their inner world. And through her κόσμο. Και μέσα από το αγαπημένο της favourite hobby, diving, she helps herself χόμπι, τις καταδύσεις, βοηθά τον ίδιο της to unburden from everything that weighs τον εαυτό να αδειάζει από ό,τι τη βαραίher down and become light again, like a νει και να γίνεται ξανά ανάλαφρη, σαν child who can’t get enough of taking in Εύη Σύρου  Evy Syrou. παιδί που δεν χορταίνει να προσλαμβάnew images and sensations. νει νέες εικόνες και αισθήσεις. “Summer holidays are very important for «Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι πολύ each one of us. They interrupt something σημαντικές για τον καθένα μας. Διακόπτουν κάτι που προϋπάρthat pre-exists, the repetitive rhythm of our lives. Everyday χει, τον επαναλαμβανόμενο ρυθμό της ζωής μας. Η καθημερινή repetitiveness overemphasises our rituals, our obsessions, our επαναληπτικότητα υπερτονίζει τις τελετουργίες, τις εμμονές, τους compulsions, which is exactly why it is important to interrupt, to ιδεοψυχαναγκασμούς μας, γι’ αυτό ακριβώς είναι σημαντικό να reset. When we change our environment and habits, we revise διακόπτουμε, να κάνουμε reset. Όταν αλλάζουμε περιβάλλον και our automations”, she explains. συνήθειες, αναθεωρούμε τους αυτοματισμούς μας», μας εξηγεί. I wonder if our psychology is more overloaded this summer? Η ψυχολογία μας είναι άραγε πιο επιβαρυμένη αυτό το καλοκαίρι; “After such a long lockdown, our need for a holiday is imperative. «Ύστερα από ένα τόσο μακρύ λοκντάουν, η ανάγκη μας για διαBut with great caution. We must keep in mind that after such κοπές είναι επιτακτική. Χρειάζεται όμως μεγάλη προσοχή. Πρέπει situations, post-traumatic shock lurks. We were all under a να έχουμε στο μυαλό μας ότι ύστερα από τέτοιες καταστάσεις, lot of pressure, life as we knew it was suppressed. When we καραδοκεί το μετατραυματικό σοκ. Πιεστήκαμε όλοι πάρα ποrelax abruptly after something like this, intense psychosomatic λύ, καταπιέστηκε η ζωή όπως την ξέραμε. Όταν χαλαρώνουμε symptoms surface, like bells and whistles indicating that we have απότομα μετά από κάτι τέτοιο, βγαίνουν στην επιφάνεια έντονα to do something to take care of our frightened selves”. ψυχοσωματικά συμπτώματα, σαν καμπανάκια, ότι κάτι πρέπει να Nature is always a first-class medicine and sedative, keeping in κάνουμε για να φροντίσουμε τον τρομαγμένο εαυτό μας». mind that “we must protect and love ourselves again”. After all, Η φύση είναι πάντα ένα πρώτης τάξεως γιατρικό και ηρεμιστικό, August is perhaps the true New Year of the Greeks: “The last έχοντας στο μυαλό μας ότι «πρέπει να μας προστατεύσουμε και month of the summer is a period of revision and reconstruction, να μας αγαπήσουμε ξανά». Ο Αύγουστος άλλωστε, είναι ίσως η new ideas come to us, we decide to change things with the new πραγματική Πρωτοχρονιά του Έλληνα: «Ο τελευταίος μήνας του season, it all works therapeutically. September is traditionally a καλοκαιριού είναι περίοδος αναθεώρησης και ανασυγκρότησης, renaissance period. We start working out, we start new hobbies, μας έρχονται νέες ιδέες, αποφασίζουμε να αλλάξουμε πράγματα we end relationships, we create new ones, we change jobs, we με τη νέα σεζόν, λειτουργεί θεραπευτικά όλο αυτό. Ο Σεπτέμβριchange direction”. ος είναι παραδοσιακά μία αναγεννησιακή περίοδος. Αρχίζουμε The greatest ally throughout this exciting and transitional stage γυμναστήριο, ξεκινάμε νέα χόμπι, τελειώνουμε δεσμούς, δημιουρis the sea: “In Greece we have this huge privilege of the liquid γούμε καινούριους, αλλάζουμε δουλειά, αλλάζουμε κατεύθυνση». element. It has immense power, it symbolises something infinite, its Η μεγαλύτερη σύμμαχος σε όλο αυτό το συναρπαστικό και μεpsychology is ever changing and it shows; it doesn’t hide it. From ταβατικό στάδιο είναι η θάλασσα: «Στην Ελλάδα έχουμε αυτό το the thought-body-emotion triptych, the sea symbolises the emotion. τεράστιο προνόμιο του υγρού στοιχείου. Έχει απέραντη δύναμη, We are dealing with the volatility of water. Emotions, after all, are συμβολίζει κάτι άπειρο, η ψυχολογία της αλλάζει συνεχώς και σου very difficult to manage, one is very close to the other, they do not το δείχνει, δεν το κρύβει. Από το τρίπτυχο σκέψη-σώμα-συναίσθημα, have clear boundaries between them, they influence each other. If η θάλασσα συμβολίζει το συναίσθημα. Έχουμε να κάνουμε με το ευwe can learn anything from the sea, is to be ourselves, just as it is μετάβλητο του νερού. Τα συναισθήματα άλλωστε είναι πολύ δύσκοitself. To show exactly what we are experiencing, what is happening λο να τα διαχειριστούμε, το ένα βρίσκεται πολύ κοντά στο άλλο, δεν to us, exactly at the moment it is happening to us. From the calm έχουν σαφή όρια μεταξύ τους, αλληλοεπηρεάζονται. Αν μπορούμε to our storm and all the intermediate stages”.

WAVE

Eros

106 SUMMER - AUTUMN 2021

να μάθουμε κάτι από τη θάλασσα, είναι να είμαστε ο εαυτός μας, όπως ακριβώς είναι και η ίδια. Να δείχνουμε τι ακριβώς βιώνουμε, τι μας συμβαίνει, ακριβώς τη στιγμή που μας συμβαίνει. Από τη νηνεμία μέχρι την τρικυμία μας και όλα τα ενδιάμεσα στάδια». Ξεκίνησε να βουτάει με τη μάσκα της από πολύ μικρή, κάνοντας ελεύθερη κατάδυση, χωρίς μπουκάλες οξυγόνου, τσεκάροντας και διερευνώντας τα φυσικά όρια της αναπνοής της: «Η θάλασσα για μένα ήταν και είναι καταφύγιο από όλους και όλα, αλλά και ορμητήριο για εξερευνήσεις. Κάνω μακροβούτια με τη μάσκα μου και κάποια στιγμή απέκτησα και μία υποβρύχια κάμερα, για να μπορώ να αποτυπώνω όλη αυτή την παρατήρηση. Βουτάω εκ πεποιθήσεως αυθόρμητα και ελεύθερα, είναι ένα παιχνίδισμα της ίδιας μου της αναπνοής και των ορίων μου. Η εισπνοή και η εκπνοή, αυτές οι τόσο φυσικές λειτουργίες, είναι από μόνες τους ένα ταξίδι, όταν βρίσκεσαι κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας». Και συνεχίζει: «Η θάλασσα έχει το μαγικό ότι σε παρασύρει, πρέπει να αφεθείς, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να έχεις και τον έλεγχο. Όπως ακριβώς συμβαίνει και στην ίδια τη ζωή, όταν βρισκόμαστε στη στεριά. Μέσα και μόνο σε μία αναπνοή, αν καταλάβουμε πόσα διαφορετικά και συναρπαστικά πράγματα μπορούμε να δούμε και να ζήσουμε, σίγουρα θα αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο αλλιώς». Στις υποβρύχιες εικόνες της, που θυμίζουν καρέ από πολύχρωμα στιλάτα βιντεοκλίπ, δίνει ευφάνταστους τίτλους στα αγγλι-

She started diving with her mask from a very young age, free diving, without oxygen tanks, testing and exploring the natural limits of her breathing: “The sea for me was and is a shelter from everyone and everything, but also a springboard for exploration. I dive with my mask and at some point, I got an underwater camera, so that I can record all this observation. I dive spontaneously and freely by choice; it is a play with my own breath and my own limits. Inhalation and exhalation, these so natural functions, are in themselves a journey when you are under the surface of the sea”. And she continues: “The sea is magical in that it drags you along, you have to let go, but at the same time you have to be in control. Just as it happens in life itself, when we are on the land. If we understand how many different and exciting things we can see and experience in just one breath, we will definitely start to perceive the world differently”. To her underwater images, reminiscent of frames from colourful, stylish video clips, she gives imaginative titles in English, depending on the associations evoked by everything she encounters: “The Persistence of Memory”, “The Road to Glory”, “Winter Scene at Sea”, “The Throne of Zeus”, are just some of the chapters in this endless underwater diary. Starfish resting on the sandy seabed, shells with striking colours, fish in their dens, intricate rocks and beautiful corals, make up the series of her very personal postcards.

Liquid Sky

WAVE

107 SUMMER - AUTUMN 2021

The golden spiral

κά, αναλόγως με τους συνειρμούς που της προκαλεί το καθετί που συναντά: «Η επιμονή της μνήμης», «Ο δρόμος της δόξας», «Χειμωνιάτικο σκηνικό στη θάλασσα», «Ο θρόνος του Δία», είναι μερικά μόνο από τα κεφάλαια σε αυτό το ατέλειωτο υποθαλάσσιο ημερολόγιο. Αστερίες που ξεκουράζονται στον αμμουδερό βυθό, κοχύλια με εντυπωσιακά χρώματα, ψάρια στα λημέρια τους, περίπλοκα βράχια και πανέμορφα κοράλλια, συνθέτουν μία σειρά από τις πολύ προσωπικές της καρτ-ποστάλ. Οι εικόνες αυτές σού βγάζουν μια πολύ ανακουφιστική γαλήνη, μια ησυχία που σίγουρα χρειαζόμαστε ύστερα από έναν τόσο αγχωτικό χειμώνα. « Όταν ξαναβλέπω τις φωτογραφίες που έχω τραβήξει, τις συνδυάζω με κάτι από τα εικαστικά, μία αγαπημένη μου ταινία ή κάτι που μου έχει συμβεί. Παρατηρώ καθετί απλό και εκπληκτικό που συμβαίνει όταν κολυμπάω. Άλλωστε, όταν επιστρέφουμε στην καθημερινότητά μας ύστερα από τις διακοπές του καλοκαιριού, κάνουμε τα ίδια πράγματα. Απλά, τα βλέπουμε με άλλο μάτι. Κι αυτό είναι το πιο σημαντικό απ’ όλα!». Το «Little Gidding» είναι το τέταρτο από τα «Τέσσερα Κουαρτέτα» του Τ. Σ. Έλιοτ, μια σειρά ποιημάτων που αναφέρονται στον χρόνο, και είναι το πρώτο πράγμα που της έρχεται στο μυαλό, όταν τη ρωτάμε τι είναι αυτό που της προσφέρει τόσο μεγάλη πληρότητα, όταν βρίσκεται μέσα στο νερό: «… Δεν θα πάψουμε να εξερευνούμε / και όλης μας της εξερεύνησης το τέλος / θα είναι να φτάσουμε εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε / και να γνωρίσουμε το μέρος για πρώτη φορά…». Όσο για την πρώτη εικόνα που της έρχεται στο μυαλό όταν κλείνει τα μάτια και θυμάται τις βουτιές της σαν καρέ από ταινία: «Η συνάντησή μου με δύο ψάρια που φιλιούνται». Να είχαν καταλάβει άραγε ότι κάποιος τα απαθανάτιζε εκείνη ακριβώς τη στιγμή, σαν ευγενικός φωτορεπόρτερ φερμένος από τον επίγειο κόσμο; Το σίγουρο είναι ότι όλοι χρειαζόμαστε διακοπές. Ας βρούμε τον δικό μας τρόπο να αξιοποιήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα τον ελεύθερο χρόνο που μας αναλογεί. Ξεκινώντας από τα απολύτως απαραίτητα: εισπνοή-εκπνοή, εισπνοή-εκπνοή…

These images bring out a very comforting peace, a quietness that we definitely need after such a stressful winter. “When I look back at the photos I’ve shot, I associate them with something from the visual arts, a favourite film or something that has happened to me. I notice everything simple and amazing that happens when I swim. After all, when we return to our daily routine after the summer holidays, we do the same things. We just see them under a new light. And this is the most important of all!”. The “Little Gidding” is the fourth of T.S. Eliot’s “Four Quartets”, a series of poems about time, and it’s the first thing that comes to her mind when we ask her what it is about being in the water that gives her so much fulfilment: “...We shall not cease from exploration / And the end of all our exploring / Will be to arrive where we started / And know the place for the first time…”. As for the first image that comes to her mind when she closes her eyes and remembers her dives like a frame from a film: “My encounter with two kissing fish”. Could they have known that someone was capturing them at that very moment as a kindly photojournalist brought from the earthly world? What is certain is that we all need a holiday. Let’s find our own way to make the most of our free time. Starting from the absolutely necessary: inhale-exhale, inhale-exhale…

Website: www.evysyrou.gr Instagram: evysyroupsychologist Facebook Page: evysyroupsychologist

Momentum

WAVE

108 SUMMER - AUTUMN 2021

THE TASTE OF TRAVEL

ΓΕΎΣΗ ΑΠΌ ΤΑΞΊΔΙ WE REVIEW THE MOST CHARACTERISTIC DISHES OF EACH ISLAND AND PROVIDE AUTHENTIC RECIPES FOR YOU TO ENJOY EVEN WHEN YOU ARE NOT ON HOLIDAY! ΕΞΕΤΆΖΟΥΜΕ ΤΑ ΠΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΠΙΆΤΑ ΚΆΘΕ ΝΗΣΙΟΎ ΚΑΙ ΠΑΡΑΘΈΤΟΥΜΕ ΑΥΘΕΝΤΙΚΈΣ ΣΥΝΤΑΓΈΣ ΓΙΑ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΛΑΎΣΕΤΕ ΚΑΙ ΕΚΤΌΣ ΔΙΑΚΟΠΏΝ! ΑΠΌ ΤΗ ΜΑΡΊΑ ΑΤΜΑΤΖΊΔΟΥ  BY MARIA ATMATZIDOU

ολλές φορές, μια μπουκιά αρκεί: Από σιφνιώτικη ρεβιθάδα, για να ταξιδέψετε νοερά στα σοκάκια της Απολλωνίας. Από συριανό λουκούμι, για να δείτε ολοζώντανη μπροστά σας τη θέα στα Βαπόρια. Από παριανή «γούνα», για να σηκωθείτε να χορέψετε μπάλο. Μια παλέτα γεύσεων που καθηλώνει, μαγεύει, και ταξιδεύει το νου και την ψυχή. Η κυκλαδίτικη κουζίνα δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική από τον τόπο που τη γέννησε: λιτή, αλλά με υψηλή ποιότητα και πλούσια γεύση, βασισμένη στα ξεχωριστά προϊόντα κάθε νησιού -πολλά από αυτά με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης- και στη δημιουργική φαντασία των ανθρώπων της, που αγκαλιάζουν τις παραδόσεις προσθέτοντας τις δικές τους πινελιές.

ery often, one bite is enough: of revithada, the chickpea stew from Sifnos, to travel with your mind to the alleys of Apollonia. Of Syros lokum to see the view of Vaporia vividly before your eyes. Of the Parian gouna… to get on with a folk dance. A palette of flavours that captivates, enchants, and travels the mind and the soul.. The Cycladic cuisine could not be different from the place that gave birth to it: authentic, simple, but with high quality and rich taste, based on the unique products of each island -many of them with protected designation of origin- and the creative imagination of its people who embrace the local traditions by adding their own touches.

WAVE

Ντοματοκεφτέδες από τη Σαντορίνη (επάνω), χειροποίητα ζυμαρικά και «ηφαιστειακό» στη Μήλο (δεξιά σελίδα)  Tomatokeftedes -fried tomato balls- from Santorini (up), various types of handmade pasta and «Volcanic food» in Milos (right page).

ΣΕΡΙΦΟΣ Ανάμεσα στις βουτιές σας στις δεκάδες παραλίες ή απολαμβάνοντας το ηλιοβασίλεμα στο Μεγάλο Λιβάδι, δοκιμάστε φρεσκοτηγανισμένους χρυσαφένιους μαραθοκεφτέδες (ή και μαραθοτηγανίτες), χαρακτηριστικό -και γευστικότατο- μεζεδάκι στη Σέριφο, που με ελάχιστα υλικά φέρνει τη φύση στο τραπέζι σας. Για να γλυκαθείτε, δοκιμάστε μέλι άγριας λεβάντας -τα μοβ χρώματά της κατακλύζουν την άνοιξη το νησί.

ΜΗΛΟΣ Ο περίφημος πελτές ντομάτας είναι μία ξεχωριστή λιχουδιά, φτιαγμένη από ώριμες μακρόστενες ντομάτες (πομοντόρια) που ψήνονται στον ήλιο και που σίγουρα θα δοκιμάσετε στη Μήλο: είτε για να βουτήξετε το ψωμί σας με λίγο λαδάκι είτε αλειμμένο πάνω σε μπρουσκετάκια «σχιζάκια», για να σας ανοίξει η όρεξη πριν φτάσει στο τραπέζι σας... το βαρύ πυροβολικό της μηλέικης κουζίνας, όπως το πεντανόστιμο κρέας φούρνου περιχυμένο με πελτέ, ή τα ζεστά σκορδολάζανα, χειροποίητα λαζάνια με αλιάδα (σκορδαλιά από τα ντόπια, πασίγνωστα για τη σπιρτάδα τους, σκόρδα) και πελτέ, ή τα «πιταράκια», τυροπιτάκια με τοπικά τυριά όπως μανούρα ή λαδοτύρι. Στο Παλιοχώρι, αξίζει να δοκιμάσετε και το λεγόμενο «ηφαιστειακό» (volcanic food). Σε μια τρύπα στην

Κάτι (σημαντικό) συμβαίνει στις Κυκλάδες Κάθε Σεπτέμβρη, στη Σίφνο διοργανώνεται το Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές». Μάγειροι από όλα τα νησιά συναντιούνται για να δημιουργήσουν και να παρουσιάσουν στον κόσμο τις συνταγές του τόπου τους. Η Τήνος, εδώ και καιρό, παρουσιάζει με επιτυχία τα γαστρονομικά της μονοπάτια, με το Tinos Foodpaths, μία πρωτοβουλία που γεννήθηκε από ανθρώπους της γαστρονομίας, οι οποίοι συνεργάστηκαν για να προωθήσουν τα τοπικά προϊόντα και εναλλακτικούς τρόπους χρήσης τους με δημιουργικό τρόπο, πάντα σε σύνδεση με τη γεωμορφολογία του τόπου. Στη Μήλο, δημιουργήθηκε το Delicious Milos, με όραμα την ανάδειξη της μηλέικης κουζίνας και των τοπικών προϊόντων. Στη Μύκονο, η Λέσχη Γαστρονομίας πραγματοποιεί συναντήσεις με μαγειρέματα, με στόχο τη «μοιρασιά της γνώσης» όσον αφορά την τοπική παράδοση. Τα Κυκλαδονήσια φαίνεται ότι δεν έχουν μόνο ανεξάντλητες ομορφιές και γεύσεις, αλλά και ανθρώπους με αγάπη για τον τόπο τους, όραμα και μεράκι, που συνεργάζονται και καινοτομούν.

WAVE

111 SUMMER - AUTUMN 2021

SERIFOS Between your dives on the dozens of beaches or enjoying the sunset at Megalo Livadi, try freshly fried golden marathokeftedes (fennel fritters) or marathotiganites (fennel flapjacks), a typical -and delicious- snack in Serifos, which brings nature to your plate with minimal ingredients. For a sweet treat, try wild lavender honey -the purple colours of the flower swamp the island in spring.

MILOS

Something (important) is happening in the Cyclades Every September, the “Nikolaos Tselementes” Cycladic Gastronomy Festival is organised in Sifnos. Cooks from all the islands meet to create and present to the world the recipes of their homeplace. Tinos has long been successfully presenting its gastronomic paths, with Tinos Foodpaths, an initiative born from people of gastronomy, who collaborated to promote local products and alternative ways of using them in a creative way, always in connection with the geomorphology of the place. In Milos, Delicious Milos was created with a vision to highlight the local cuisine and local products. In Mykonos, the Gastronomy Club holds meetings with cooking, with the aim of “sharing knowledge” regarding local tradition. The Cyclades seem to have not only inexhaustible beauties and flavours, but also people with love for their homeplace, vision and passion, who collaborate and innovate.

The famous peltes (tomato paste) is a special delicacy made from ripe oblong tomatoes (pomodoria), which are baked in the sun and you will definitely try it in Milos: either to dip your bread with a little oil, or spread on bruschetta “schizakia” to whet your appetite before the heavy artillery of the cuisine of Milos gets to your table... such as the delicious baked meat drizzled with peltes, or the hot garlic lasagne, handmade lasagne with alliada (garlic sauce made from local garlic, famous for its spiciness) and peltes, or the “pitarakia”, cheese pies with local cheeses, such as manura or ladotyri. In Paliochori, it is worth trying the so-called “volcanic food”. In a hole on the beach, at 100o C, meat and potato casseroles are slowly cooked for 9 hours, covered with hot sand, and the taste... mouth-watering.

SIFNOS On the island with such a rich gastronomic tradition, the birthplace of Nikolaos Tselementes, the 20th century Greek chef and author of the famous cooking guide, one thing is certain: you will eat well! Thanks to the local products of the fertile land and the ancient tradition of Sifnian pottery, delicious dishes are slowly baked in

WAVE

112 SUMMER - AUTUMN 2021

παραλία, στους 100ο C, αργοψήνονται για 9 ολόκληρες ώρες οι γάστρες με κρέας και πατάτες κυδωνάτες, καλυμμένες με την καυτή άμμο -και το αποτέλεσμα… να γλείφεις τα δάχτυλά σου.

ΣΙΦΝΟΣ Στο νησί με την πλούσια γαστρονομική παράδοση, γενέτειρα του Νικόλαου Τσελεμεντέ, του Έλληνα αρχιμάγειρα του 20ού αι., συγγραφέα του φημισμένου οδηγού μαγειρικής, ένα είναι το σίγουρο: θα φας καλά! Χάρη στα τοπικά προϊόντα της εύφορης γης, αλλά και στην πανάρχαια παράδοση της σιφνέικης κεραμικής, πεντανόστιμα φαγητά αργοψήνονται σε πήλινα τσουκάλια στον ξυλόφουρνο -όπως η ρεβιθάδα, το πιο αντιπροσωπευτικό σιφνέικο πιάτο, που αποβραδίς ψήνεται στη σκεπασταριά, για να τιμηθεί δεόντως στο κυριακάτικο τραπέζι. Γιατί όπως λέει κι ο σοφός λαός, «το καλό πράγμα αργεί να γίνει». Άλλωστε και το σιφνέικο μαστέλο, αρνάκι ή κατσικάκι με κρασί και άνηθο, μαγειρεύεται για ώρες στο ομώνυμο πήλινο σκεύος. Καθώς τα ρεβίθια αποτελούν μία από τις σημαντικότερες φυσικές πηγές πρωτεΐνης με μεγάλη θρεπτική αξία, δοκιμάστε και τους αφράτους ρεβιθοκεφτέδες, με το χρυσοκάστανο χρώμα!

ΠΑΡΟΣ Στην Πάρο στρώστε το τραπέζι σας σαν Παριανοί! Με χορτοφουσκωτές, παραδοσιακές πίτες με χόρτα εποχής, με μανιτάρια τηγανητά ή ψητά, με λογιών λογιών λαδερά, όπως αγκινάρες με κουκιά, ή καράβολους (σαλιγκάρια) στιφάδο. Κι ακόμη καλύτερα, με σαλατούρι, τη χαρακτηριστική ψαροσαλάτα με σελάχι, ή καλιτσανοκεφτέδες, τηγανητές «ανεμώνες» της θάλασσας με τυρί, ή γεμιστά καλαμάρια με ρύζι. Η βασίλισσα όμως των παριανών μεζέδων, που μοσχομυρίζουν θάλασσα, είναι η «γούνα» -κολιός ή σκουμπρί, «ψημένα» για ώρες κάτω από τον καυτό κυκλαδίτικο ήλιο και μετά στα κάρβουνα. Με λαδολέμονο και μαϊντανό, γίνεται το καλύτερο συνοδευτικό, πικάντικο και ζουμερό, για την παγωμένη σούμα, το αγαπημένο ποτό των νησιωτών.

ΤΗΝΟΣ Τα γλυκά τυροπιτάκια της Τήνου με ντόπια μυζήθρα, οι «τσιμπητές», δεν λείπουν από κανένα τηνιακό σπίτι το Πάσχα και τις γιορτές -ευτυχώς, όμως, τις βρίσκουμε και όλο τον χρόνο στη Χώρα. Μοιάζουν με μοσχοβολιστά ταρτάκια που λιώνουν στο στόμα και η ζύμη τους γύρω γύρω από την τυρένια γέμιση είναι «τσιμπητή», κεντημένη στο χέρι με απίστευτη δεξιοτεχνία. Άλλωστε τα τυριά

Φαγητό για τα πανηγύρια - με την καλή έννοια Το καλοκαίρι στις Κυκλάδες ήταν πάντα συνδεδεμένο με τα παραδοσιακά πανηγύρια, με έντονο το θρησκευτικό αίσθημα και με ρίζες από την αρχαιότητα. Με κρασί, χορό και τραγούδι, τα νησιά γίνονται μια τεράστια αγκαλιά για όλους. Τι πιο συναρπαστικό από το να δοκιμάσετε τις τοπικές λιχουδιές που με τόσο μεράκι ετοίμασαν οι ντόπιοι για να σας καλωσορίσουν στο νησί τους! Στη Σέριφο, τα πανηγύρια οργανώνονται από τους «κτήτορες» της κάθε εκκλησίας, που μαγειρεύουν συνήθως κατσικάκι ντόπιο, κοφτό μακαρονάκι, φάβα και πατάτες κυδωνάτες. Στη Σίφνο, η ρεβιθάδα έχει την πρωτοκαθεδρία, καθώς και το κρέας κοκκινιστό με μακαρόνια -όλα ετοιμάζονται μέσα σε τεράστια καζάνια για να χορτάσει όλος ο κόσμος. Στην Πάρο, οι θαλασσομεζέδες δίνουν και παίρνουν, τα παριανά ρεβίθια φούρνου αλλά και οι καράβολοι (σαλιγκάρια) σκορδαλιά. Στη Σαντορίνη, η χαρακτηριστική φάβα μαγειρεύεται σε καζάνια και προσφέρεται με κάππαρη. Και στη Μύκονο, από τα τραπέζια των πανηγυριωτών δεν λείπουν οι παραδοσιακές πίτες και τα τυριά, αλλά και το ζουμί από βραστό ντόπιο κρέας (ιδανικό για να μη σας πειράξει το κρασί, που ρέει άφθονο).

113 SUMMER - AUTUMN 2021

clay pots in the wood-fired oven -such as revithada, the most representative Sifnian dish, which is baked overnight inside the “skepastaria”, a covered pot, to be duly honoured at the Sunday table. Because, as the wise people say, “all things come to those who wait”. Furthermore, the mastelo of Sifnos, lamb or kid with wine and dill, is cooked for hours in the homonymous clay pot. As chickpeas are one of the most important natural sources of protein with great nutritional value, try the fluffy, golden brown chickpea fritters!

PAROS

Festival food is great! The summer in the Cyclades has always been associated with traditional festivals, with a strong religious feeling and with roots from antiquity. With wine, dance and singing, the islands become a huge hug for everyone. What could be more exciting than tasting the local delicacies that the locals have prepared with such passion to welcome you to their island! In Serifos, the festivals are organised by the “owners” of each church, who usually cook local goat, macaroni, fava beans, and potato wedges. In Sifnos, revithada takes the lead, as well as meat braised with spaghetti -all prepared in huge cauldrons for all the people to enjoy. In Paros, the seafood mezedes are running wild, the Parian baked chickpeas but also the karavoli (snails) skordalia. In Santorini, the typical fava is cooked in cauldrons and offered with capers. And in Mykonos, the feast tables are full of traditional pies and cheeses, as well as local boiled meat (ideal so the abundant wine won’t affect you).

In Paros, set your table like Parians! With chortofouskotes, traditional pies with seasonal greens; with fried or grilled mushrooms; with various ladera vegetable dishes, such as artichokes with broad beans; or karavoli (snails) stew. And even better, with salatouri, the typical fish salad with ray; or kalitsanokeftedes, fried “anemones” of the sea with cheese; or squid stuffed with rice. However, the queen of Parian delicacies, with the scent of the sea, is the gouna -mackerel or cero, “baked” for hours under the hot Cycladic sun and then transferred on to the coals. With lemon, oil and parsley, it becomes the best accompaniment, spicy and juicy, for the frozen souma, the favourite drink of the islanders.

TINOS The sweet cheese pies of Tinos with local mizithra, the “tsimpites”, are not missing from any Tinian house on Easter and the holidays -fortunately, however, we find them all year round in Chora. They look like scented tartlets that melt in your mouth, and the dough

Ψάρια «ψήνονται» στον ήλιο στη Πάρο. Η παραδοσιακή ρεβιθάδα της Σίφνου (αριστερά)  Fish drying in the sun by the seaside at Paros. Traditional revithatha of Sifnos (left page).

Ομελέτα με κολοκυθάκια (επάνω) και φάβα Σαντορίνης. Τα τοπικά ντοματάκια «στεγνώνουν» στον ήλιο (δεξιά). Zucchini omelet (up) and fava porridge of Santorini. The manufacturing process of sundried tomatoes in Santorini (right page).

της Τήνου είναι πεντανόστιμα, από το πέτρωμα έως το στρογγυλό, την κοπανιστή και τη γραβιέρα. Κι αν η φρουτάλια έχει συνδεθεί απόλυτα με την Άνδρο, δοκιμάστε και την τηνιακή ομελέτα, τη φουρτάλια, και δεν θα χάσετε! Με φρέσκα αβγά, τοπικά λουκάνικα και τυριά, πατάτες, ακόμη και με το γνωστό αγκιναράκι της Τήνου ή κολοκυθάκια, ανάλογα με την εποχή.

ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ Το ηφαιστειογενές έδαφος της Σαντορίνης αποτέλεσε το ιδανικό περιβάλλον για το ντοματάκι, μια ιδιαίτερη ποικιλία που θρυλείται ότι έφτασε στο νησί από την Αίγυπτο με τους Σαντορινιούς καπεταναίους 160 χρόνια πριν. Με τη γλυκιά γεύση του και το ξεχωριστό άρωμά του πήρε γρήγορα τη θέση του στη σαντορινιά κουζίνα και αποτελεί σήμερα προϊόν ΠΟΠ. Παρόλο που στο κοσμοπολίτικο νησί συναντώνται με επιτυχία πολλές τάσεις της παγκόσμιας γαστρονομίας, δεν είναι τυχαίο που οι ντοματοκεφτέδες αποτελούν το πιο αντιπροσωπευτικό έδεσμα του νησιού. Μαζί και η φάβα Σαντορίνης, προϊόν ΠΟΠ, έχοντας πάντα συντροφιά την αγαπημένη της (και αγαπημένη μας) κάππαρη.

ΝΑΞΟΣ Το εύφορο νησί με τα άφθονα βοσκοτόπια φημίζεται για την πλούσια κτηνοτροφική παραγωγή, τα φρούτα και κηπευτικά και τα διεθνώς αναγνωρισμένα τυριά του, όπως η Γραβιέρα Νάξου, προϊόν ΠΟΠ. Πρεσβευτής της ναξιώτικης γαστρονομικής παράδοσης είναι όμως και η περίφημη στη γεύση πατάτα Νάξου, που άρχισε να καλλιεργείται το 1953. Μη χάσετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε τις «πενταράτες», πατάτες στρογγυλές και λεπτοκομμένες σαν πεντάρες (υποδιαίρεση της ελληνικής δραχμής) και τηγανισμένες με ξερά κρεμμύδια. Συνοδέψτε τες με ουζομεζέδες ή απολαύστε τον «καλόγερο», ένα πεντανόστιμο πιάτο με μοσχάρι κοκκινιστό, μελιτζάνες και μπόλικη γραβιέρα, συνήθως σε στρώσεις, που σίγουρα… δεν είναι για νηστεία!

ΚΡHΤΗ Τι να πρωτοπεί κανείς για την Κρήτη και την κουζίνα της; Θα έπρεπε ένα ολόκληρο περιοδικό να αφιερώναμε -και πάλι δεν θα ήταν αρκετό- στις πλούσιες γεύσεις και νοστιμιές, στα γνήσια τοπικά προϊόντα, στον χαρακτηριστικό τρόπο μαγειρέματος, στα οφέλη της στην υγεία και ευεξία. Από τον αγαπημένο ντάκο, τον βασιλιά της σαλάτας, στη Γραβιέρα Κρήτης με την ανεπανάληπτη γεύση, στα πεντανόστιμα καλιτσούνια με μυζήθρα, στο σταμναγκάθι με αρνί ή στο γαμοπίλαφο με στάκα για τα γιορτινά τραπεζώματα (ναι, είναι λίγο «βαρύ», αλλά σε τέτοια γεύση πώς να πεις όχι), δεν είναι τυχαίο ότι ο θησαυρός της κρητικής κουζίνας, με συνταγές από τα βάθη των αιώνων, είναι αναγνωρισμένος παγκοσμίως ως διατροφικό πρότυπο. Μία τέτοια παραδοσιακή συνταγή παρουσιάζουμε παρακάτω. O λόγος για τους χοχλιούς, κοινώς τα σαλιγκάρια, που δεν είναι μόνο νόστιμα αλλά και superfood -με υψηλή διατροφική αξία και ελάχιστες θερμίδες. Και μια μπουκιά αρκεί… για να σηκωθείτε να χορέψετε πεντοζάλη.

WAVE

115 SUMMER - AUTUMN 2021

around the cheesy filling is “pinched”, hand-embroidered with incredible skill. Besides, the cheeses of Tinos are delicious, from the petroma to the stroggilo, the kopanisti and the graviera. And if froutalia has become perfectly associated with Andros, try the omelette of Tinos, the fourtalia, and you will not lose -with fresh eggs, local sausages and cheeses, potatoes, even with the famous Tinos artichoke or zucchini, depending on the season.

SANTORINI

CRETE What can one say about Crete and its cuisine? We would have to dedicate an entire magazine -and it still wouldn’t be enough- to the rich flavours and delicacies, the genuine local products, the typical way of cooking, the health and wellness benefits. From the beloved ntakos, the king of salads, to the Graviera of Crete, with its unparalleled taste, to the delicious kalitsounia with mizithra, the lamb with stamnagathi or the gammopilafo with staka for festive gatherings (yes, it is a bit “heavy”, but with such a taste how can you say no), it is no coincidence that the treasure of the Cretan Cuisine, with recipes from the depths of the centuries, is recognised worldwide as a nutritional standard. Such a traditional recipe is presented below. We are talking about hochlioi, commonly known as snails, which are not only delicious, but also a superfood -high in nutritional value and low in calories. And one bite is enough... to get you up and dancing pentozali.

The volcanic soil of Santorini was the ideal environment for the cherry tomato, a special variety that is rumoured to have arrived on the island from Egypt with the captains of Santorini 160 years ago. With its sweet taste and its unique aroma, it quickly took its place in the cuisine of Santorini and is now a PDO product. Although many trends of world gastronomy meet successfully on the cosmopolitan island, it is no coincidence that tomato fritters are the most representative dish of the island. Together comes the fava of Santorini, a PDO product, always accompanied by its favourite (and our favourite) capers.

NAXOS The fertile island with abundant pastures is famous for its rich livestock production, fruits and vegetables and its internationally renowned cheeses, such as Naxos Graviera, a PDO product. Another ambassador of the gastronomic tradition of Naxos is the famous potato of Naxos, which began to be cultivated in 1953. Do not miss the opportunity to try the “pentarates”, round and finely chopped potatoes like «pentares» (subdivision of the Greek drachma) and fried with dried onions. Accompany them with ouzo meze or enjoy the “kalogeros”, a delicious dish with braised beef, eggplant and plenty of graviera cheese, usually in layers, which is definitely... not for fasting!

WAVE

116 SUMMER - AUTUMN 2021

ΜΥΚΟΝΟΣ

MYKONOS

Στη Μύκονο δεν ξέρεις τι να πρωτογευτείς. Τη λούζα, από ντόπιο χοιρινό, αρωματισμένη με μπαχάρι και θρούμπι; Τα λουκάνικα, αρωματισμένα με πιπέρια, μπαχάρια, αλάτι και ρίγανη; Την πικάντικη και καυτερή κοπανιστή -ίσως το πιο διάσημο τυρί-, την ξινομυζήθρα (ξινότυρο) ή την τυροβολιά, το λευκό τυρί που τόσο ταιριάζει με τις πίτες του νησιού; Ιδιαίτερα την τραγανή κρεμμυδόπιτα -μην τη χάσετε- με το μαλακό λευκό τυράκι, τα γλυκά κρεμμύδια, τον άνηθο και το φύλλο το χοντρό. Και για να γλυκαθείτε, απολαύστε γλυκά ταρτάκια με γέμιση αμυγδάλου, τα καλαθάκια.

In Mykonos you do not know what to taste first. The louza, made of local pork, flavoured with allspice and thyme? Sausages flavoured with peppers, spices, salt and oregano? The spicy and hot kopanisti -perhaps the most famous cheese-, the xinomizithra (sour cheese) or the tyrovolia, the white cheese that goes so well with the pies of the island? Especially the crunchy onion pie -do not miss it- with the soft white cheese, the sweet onions, the dill, and the thick pastry. And to give yourself a sweet treat, enjoy sweet tarts with almond filling, the kalathakia.

ΣΥΡΟΣ

SYROS

Το λουκούμι δεν χρειάζεται να το γευτείς για να έρθει η Σύρος στο μυαλό σου. Η πρώτη καζανιά λουκουμιού στο νησί ήταν το 1832. Παρόλο που λέγεται ότι ανακαλύφθηκε στο Οροπέδιο του Ικονίου (Τουρκία) την οθωμανική περίοδο και η αραβική του ονομασία σήμαινε το γλυκό που «παρηγορεί τον ουρανίσκο», υπάρχει μία ενδιαφέρουσα ιστορία που μας μετέφερε στο Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης ο ξεναγός Αχιλλέας Δημητρόπουλος: οι ντόπιοι πασάδες δεν ήταν ευχαριστημένοι από το προϊόν, γι’ αυτό προχώρησαν στη χρήση (χιώτικης) μαστίχας για να νοστιμίσει. Η χιώτικη συνταγή είχε ροδόνερο/τριαντάφυλλο, περγαμόντο και μαστίχα, κι αυτήν έφεραν οι πρόσφυγες στη Σύρο. Στην Τουρκία, το λουκούμι απέκτησε στην πορεία πολλές παραλλαγές, στη Σύρο όμως, διατηρήθηκε η αρχική συνταγή, με μια αγνότητα στη γεύση που σου θυμίζει τις εποχές της αθωότητας.

You do not need to taste the lokum for Syros to come to your mind. The first lokum cauldron was set on the island in 1832. Although it is said to have been discovered on the Iconium Plateau (Turkey) during the Ottoman period and its Arabic name meant the sweet that “comforts the palate”, there is an interesting story told to us at the Industrial Museum of Ermoupoli by the guide Achilleas Dimitropoulos: the local pashas were not happy with the product, so they proceeded to use mastic (from Chios) to make it tasty. The Chian recipe had rose water/rose, bergamot and mastic, and it was brought by the refugees to Syros. In Turkey, Turkish delight acquired many variations along the way, but in Syros the original recipe was preserved, with a pure taste that reminds you of the times of innocence.

Χοχλιοί μπουμπουριστοί ΚΡΗΤΗΣ

Hochlioi boubouristi OF CRETE

Υλικά

Ingredients

35 χοχλιοί χοντροί (σαλιγκάρια) 3 κουταλιές αλάτι 1 κούπα λάδι, όχι γεμάτη

4 κλαδάκια αρισμαρί φρέσκο (δεντρολίβανο) 1 κρασοπότηρο ξίδι από κρασί

35 thick snails 3 tbs salt 1 cup oil, not full

4 sprigs of fresh arismari (rosemary) 1 glass of wine vinegar

Εκτέλεση

Directions

Ευχαριστούμε πολύ την κυρία Μαρία Σταυρουλάκη (Πεύκος Ηρακλείου, Κρήτη).

Many thanks to Mrs. Maria Stavroulaki (Pefkos, Heraklion, Crete).

Πλένουμε και καθαρίζουμε τους χοχλιούς πολύ καλά από σάλια και κρούστες. Μπορούμε να τους βυθίσουμε για λίγα λεπτά σε ένα μπολ με νερό, για να δούμε ότι είναι όλοι τους ζωντανοί. Βάζουμε το τηγάνι σε μέτρια φωτιά και ρίχνουμε το αλάτι στον πάτο του τηγανιού, ώστε να καλυφθεί ολόκληρο. Τοποθετούμε τους χοχλιούς μπρούμυτα, ένα ένα (το μπρούμυτα στην Κρήτη το λένε μπούμπουρα, γι’ αυτό και λέγονται χοχλιοί μπουμπουριστοί). Ρίχνουμε το λάδι και αφήνουμε 4-5 λεπτά να βράσουν. Ρίχνουμε το αρισμαρί και ανακατεύουμε καλά. Σβήνουμε με το ξίδι και μόλις εξατμιστεί (περίπου 1 λεπτό), σβήνουμε τη φωτιά και αφήνουμε λίγο να τραβήξουν τα αρώματα πριν σερβίρουμε. Συμβουλή: Η όλη διαδικασία να μην ξεπεράσει τα 10 λεπτά, γιατί αλλιώς δεν μπορεί να βγει το σαλιγκάρι από το κέλυφος.

Wash and clean the snails very well from the saliva and crusts. You can immerse them in a bowl of water for a few minutes to make sure that they are all alive. Place the pan over medium heat and pour the salt into the bottom of the pan so that it is completely covered. Place the snails face down, one by one (in Crete, being faced down is called bouboura, which is why they are called «bourbouristi»). Add the oil and let it boil for 4-5 minutes. Add the arismari and mix well. Add the vinegar and when it evaporates (about 1 minute), turn off the heat and allow the flavours to infuse before serving. Tip: The whole process should not exceed 10 minutes, because otherwise the snail cannot get out of the shell.

WAVE

117 SUMMER - AUTUMN 2021

«Τσιμπητές» τυρόπιτες Τήνου

Υλικά Για τη γέμιση 1 κιλό πέτρωμα Τήνου (τυρί ανάλατο) 750 γρ. ζάχαρη 3-4 αβγά (όσα «σηκώσει», να είναι σφιχτό)

Ingredients For the filling 1/2 κουταλάκι του γλυκού τριμμένη μαστίχα Χίου Ξύσμα από 2 πορτοκάλια 2 κουταλιές της σούπας κόκκινη φαρίνα

Υλικά Για το φύλλο 1/2 κιλό αλεύρι 1/2 ποτηράκι του κρασιού λάδι 1/2 ποτηράκι του κρασιού ρακί Μια πρέζα αλάτι

1 kg Tinos petroma (unsalted cheese) 750 gr sugar 3-4 eggs (as many as it takes to be firm)

1/2 tsp of ground Chios mastic Zest from 2 oranges 2 tbs self-rising flour

Ingredients For the pastry sheet Χυμό πορτοκαλιού όσο να γίνει η ζύμη σκληρή 2 αβγά (να είναι σκληρή η ζύμη)

Εκτέλεση

Περνάμε το πέτρωμα από τον μύλο του πουρέ (όχι πολύ ψιλό). Ρίχνουμε όλα τα υλικά και ζυμώνουμε με το χέρι απαλά, μέχρι να στέκεται (όχι ζουμερό!). Ετοιμάζουμε το φύλλο και το ανοίγουμε με το μηχανάκι (pasta maker), περνώντας σταδιακά από τη θέση 1 μέχρι την τελευταία, να γίνει ψιλό. Το κόβουμε με στρογγυλό κουπάτ (διαμέτρου περίπου 8,5 εκατοστά). Με ένα κουταλάκι βάζουμε στη μέση του φύλλου γέμιση, ανασηκώνουμε τη μία άκρη του φύλλου και την τσιμπάμε με τον αντίχειρα και τον δείκτη, ενώ σπρώχνουμε τη γέμιση με τον δείκτη του άλλου χεριού. Συνεχίζουμε με τη δεύτερη «τσιμπιά», ακριβώς δίπλα στην επόμενη (όσο πιο κοντά μπορούμε), ώστε να βγουν πολλές πιέτες σαν πλισέ. Όσο πιο πολλές τσιμπιές τόσο πιο επιτυχημένη η εμφάνιση. (Οι Φαλαταδιανές φημίζονται για τη δεξιοτεχνία τους!). Τοποθετούμε τις τυρόπιτες σε ταψί με αντικολλητικό χαρτί, σε απόσταση περίπου ενός εκατοστού τη μία από την άλλη. Ρίχνουμε με την άκρη ενός μικρού κουταλιού ζάχαρη κρυσταλλική μέσα σε κάθε τυρόπιτα. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 150ο C έως ότου ροδίσουν (περίπου 40 λεπτά). Προσοχή! Δεν ανοίγουμε τον φούρνο όσο ψήνονται, γιατί θα ξεφουσκώσουν!

Ευχαριστούμε πολύ την κυρία Ιωάννα Δεσύπρη-Καλεώδη (Φαλατάδος, Δυο Χωριά, Τήνος).

Παραδοσιακή σιφνέΪκη ρεβιθάδα

Υλικά 1 κιλό ρεβίθια 1/2 κιλό κρεμμύδια περ. 50 γρ. αλάτι

“Tsimpites” cheese pies of Tinos

1/2 kilo of flour 1/2 wine glass of oil 1/2 wine glass of raki A pinch of salt

Orange juice to make the dough hard 2 eggs (the dough should be hard)

Directions

Pass the petroma through the food grinder (not too fine). Add all the ingredients and knead gently by hand, until it stands (not juicy!). Prepare the pastry and roll it with the pasta maker, gradually passing from position 1 to the last (some pasta makers get up to 6, some up to 7), until it becomes thin. Cut it with a round cutter (diameter about 8.5 cm). Using a teaspoon, place the filling in the middle of the pastry sheet, lift one end of the pastry sheet and pinch it with your thumb and forefinger, while pushing the filling with the forefinger of the other hand. Continue with the second “pinch”, right next to the last one (as close as you can get), so that there are several folds like pleats. The more pinches the more successful the display (the women of Falatados are famous for their craftsmanship!). Place the cheese pies in a pan with non-stick paper, at a distance of about one centimetre from each other. Using the tip of a small spoon, sprinkle granulated sugar into each cheese pie. Bake in a preheated oven at 150o C until golden brown (about 40 minutes). Attention! Do not open the oven while they are baking because they will deflate!

Many thanks to Mrs. Ioanna Desypri-Kaleodi (Falatados, Two Villages, Tinos).

Traditional revithada of Sifnos

Ingredients περ. 400 γρ. ελαιόλαδο, 2-3 φύλλα δάφνης περ. 2,5 κιλά νερό

Εκτέλεση

Μουσκεύουμε τα ρεβίθια γύρω στις 10 ώρες (ή για 5 ώρες σε χλιαρό νερό), μετά τα ξεπλένουμε και τα βάζουμε στο πήλινο σκεύος (οπωσδήποτε πήλινο!), όπου θα ρίξουμε το κρεμμύδι ψιλοκομμένο και όλα τα υπόλοιπα υλικά. Εάν ψήνουμε σε ηλεκτρικό φούρνο, πρέπει να είναι δυνατός, στους 190-200 βαθμούς για 2-2,5 ώρες. Μετά τον χαμηλώνουμε στους 120-130 βαθμούς για 6-7 ώρες ακόμη. Δεν ανακατεύουμε καθόλου, με το που τελειώσει το ψήσιμο, τα ρεβίθια θα είναι χυλωμένα.

Ευχαριστούμε πολύ για τη συνταγή τον κ. Νίκο Φραζέσκαρο, Μάγειρα στο Εστιατόριο «Τσικάλι», Βαθύ, Σίφνου.

1 kg of chickpeas 1/2 kilo of onions appr. 50 gr salt

appr. 400 gr olive oil, 2-3 bay leaves appr. 2.5 kg of water

Directions

Soak the chickpeas for about 10 hours (or for 5 hours in lukewarm water), then rinse them and put them in the earthenware dish (definitely clay!), where we will add the chopped onion and all the other ingredients. If baking in an electric oven, it should be strong, at 190-200 degrees for 2-2.5 hours. Then lower it to 120-130 degrees for another 6-7 hours. Do not stir at all, once the roasting is over, the chickpeas will be cooked.

Many thanks for the recipe to Mr. Nikos Frazeskaros, Cook at the Restaurant “Tsikali”, Vathi, Sifnos.

ΤΑ ΑΡΧΑΊΑ ΑΝΆΚΤΟΡΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΑΡΤΙΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΌΟΔΟΣ Ο ΜΙΝΩΙΚΌΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ, ΤΟ ΛΊΚΝΟ ΤΟΥ ΠΡΏΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΎ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ, ΔΙΉΡΚΗΣΕ 1.900 ΧΡΌΝΙΑ ΚΑΙ ΈΧΕΙ ΠΡΟΣΦΈΡΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΌΤΗΤΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΉΜΑΤΑ ΑΠΑΡΆΜΙΛΛΗΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΉΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΉΣ ΑΡΤΙΌΤΗΤΑΣ. ΑΠΌ ΤΗ ΝΊΚΗ-ΑΛΕΞΆΝΔΡΑ ΤΖΑΓΚΑΡΆΚΗ* ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜIΑ ΚOΛΛΙΑ

WAVE

119 SUMMER - AUTUMN 2021

THE ANCIENT PALACES OF CRETE

EXCELLENCE AND PROGRESS THE MINOAN CIVILISATION, THE CRADLE OF THE FIRST EUROPEAN CIVILISATION, LASTED 1900 YEARS AND HAS OFFERED TO THE MANKIND ARCHITECTURAL MONUMENTS OF UNPARALLELED AESTHETICS AND FUNCTIONAL EXCELLENCE. BY NIKI-ALEXANDRA TZAGKARAKI* EDITING: MIA KOLLIA

120 SUMMER - AUTUMN 2021

ι ξεναγήσεις στα ανάκτορα της Κρήτης αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες από όλη τη Γη. Τα υψηλότατης αισθητικής ανάκτορα και οι επαύλεις αποτέλεσαν συνθέσεις μοναδικής ομορφιάς, αρμονίας χρωμάτων και κάλλους και αναπτύχθηκαν με μητριαρχικό καθεστώς, ελεύθερους πολίτες και υψηλή διανόηση.

ΚΝΩΣΟΣ Ήδη απ’ την αρχή της 3ης π.Χ. χιλιετίας, άρχισε να διαμορφώνεται ένας νέος πολιτισμός, αποκλειστικά στην Κρήτη. Μέχρι το 2000 π.Χ., είχαν ήδη χτιστεί αστικά και αγροτικά κέντρα. Η ανάγκη, λόγω της εκπληκτικής προόδου και των άφθονων εγχώριων προϊόντων προς εξαγωγή, γέννησε μία κεντρική εξουσία στον Προανακτορικό χώρο της Κνωσού, μία νέα και εξαιρετικά προοδευτική τάξη πραγμάτων, χωρίς δούλους. Εκεί διοικούσε μέχρι το τέλος του πολιτισμού ο Ανώτατος Άναξ (από όπου προέρχεται η λέξη ανάκτορο), Αρχιερέας και Δικαστής, που ήταν ο Μίνωας, ο γιος του νεαρού θεού του Μινωικού Πάνθεου, που ήταν ο Ζευς ο Βαλχανός ο Κρηταγενής (ο μετέπειτα Δίας του 12θεου των Ολύμπιων θεών). Περίπου το 2000 π.Χ. δεν υπήρχε Ανάκτορο στην Κρήτη. Το 1900 π.Χ. γίνεται προσπάθεια ανοικοδόμησης ανακτορικού ξύλινου κτιρίου, το οποίο κάηκε ολοσχερώς (βρέθηκαν και ευρήματά του). Το 1700 π.Χ. προσκαλείται ο πλέον σπουδαίος αρχιτέκτων της εποχής του, ο Δαίδαλος, του οποίου τα αρχιτεκτονήματα ήταν μοναδικά! Του ανετέθη απ’ τον Μίνωα, λοιπόν, η κατασκευή λαμπρών ανακτόρων -όπερ και εγένετο. Ο Δαίδαλος, σε έκταση 22.000 τ.μ., έχτισε το γνωστό μας στην Κνωσό Ανάκτορο γύρω από μία τεράστια

To ανάκτορο της Κνωσού, κέντρο του Μινωικού πολιτισμου  Knossos palace at Crete, centre of the Minoan civilization and culture.

uided tours of the palaces of Crete are an attraction for visitors from all over the world. The palaces and manors of the highest aesthetics were compositions of unique beauty, harmony of colours and grace and were developed under a matriarchal regime, with free citizens and high intellects.

KNOSSOS Already from the beginning of the 3rd millennium BC, a new civilisation began to take shape, exclusively in Crete. By 2000 BC, urban and rural centres had already been constructed. The need for exports, due to the amazing progress and the abundant domestic products, gave birth to a central authority in the Prepalatial area of Knossos, a new and extremely progressive world order, without slaves. There ruled until the end of the civilisation the Supreme Anax (which means “King” and that’s where the word Anaktoro, “Palace”, comes from), High Priest and Justice who was Minos, the son of the young God of the Minoan Pantheon, Zeus Valhanos the Cretan (later Zeus of the 12 Olympian Gods). Around 2000 BC there was no Palace in Crete. In 1900 BC an attempt was made to rebuild a palatial wooden building, which was burnt to the ground (evidence of its remains

WAVE

121 SUMMER - AUTUMN 2021

ασκεπή κεντρική αυλή, διαστάσεων 50x100 μέτρα, με προσανατολισμό Νοτίως-Βορείως και με δύο σκεπαστές μνημειώδεις εισόδους. Η επίσημη είσοδος ήταν τα Νότια Προπύλαια και η δεύτερη βόρεια είσοδος βρισκόταν 11,5 χλμ. απ’ τη θάλασσα. Μιλάμε για τη μεγαλύτερη θαλασσοκρατία της αρχαιότητας! Στο Ανάκτορο υπήρχαν 1.500 δωμάτια άνευ χρείας τζακιών λόγω της ηλιοφάνειας της Κρήτης -362 ημέρες τον χρόνο λουσμένη στο φως! Επρόκειτο για μια πενταώροφη οικοδομή, με στοιχεία στατικών μελετών που άγγιξαν την τελειότητα. Για πρώτη φορά στην ιστορία της αρχιτεκτονικής, άνοιξαν τετράγωνους φωταγωγούς για καλό αερισμό και άπλετο φως. Οι Μινωίτες ήταν ελεύθεροι πολίτες και πλήρωναν φόρους σε σοδειές. Η θέση της γυναίκας ήταν αξιοζήλευτη από κάθε άποψη: στους αργαλειούς της εποχής, που κατασκευάστηκαν εκεί για πρώτη φορά στον κόσμο, ύφαιναν λινά και βαμβακερά υφάσματα δημιουργώντας φορέματα με γυμνόστηθο μπούστο. Το Ανάκτορο στήθηκε σε τεράστιους πέτρινους τετράγωνους πεσσούς και στους τέσσερις από πάνω ξύλινους ορόφους υπήρχαν εκατοντάδες και αισθητικά υπέροχοι ξύλινοι κίονες από αρσενικά κυπαρίσσια της γύρω περιοχής σε μορφή V, ήτοι στενή βάση στρογγυλή, που ανοίγει στην κορυφή για να δεχτεί ένα πεπιεσμένο κιονόκρανο. Ζούσαν περίπου 100.000 Μινωίτες στην Κνωσό, γεγονός που την καθιστά ως την πολυπληθέστερη πόλη του πλανήτη μέχρι την εποχή του Ιούλιου Καίσαρα, όταν η Ρώμη έφτασε τις 500.000 κάτοικους -αλλά 2.500 χρόνια αργότερα. Εκπληκτικές νωπογραφίες, θρανία (πεζούλια) παντού για ξεκούραση στη σκιά από τον καυτό ήλιο, ιδιαίτεροι χώροι, όπως σχολείο, μαγειρεία, χώροι άθλησης και κυβίστησης κ.λπ. αποτελούσαν λίγα μόνο από τα στοιχεία οργάνωσης και πολιτισμού που διατηρούνται μέχρι σήμερα. Στα Βασιλικά διαμερίσματα βρέθηκαν ανέπαφες κεραμικές, ψημένες σε κεραμικούς κλιβάνους, μπανιέρες, καθώς και σύστημα αποχέτευσης που διέτρεχε όλο το Ανάκτορο και χυνόταν στο λιμάνι-επίνειο της Κνωσού, την Αμνισσό. Βρέθηκαν ατομικής χρήσης αποχωρητήρια με διαρκή ροή

was found). In 1700 BC, was invited the most important architect of his time, Daedalus, whose architectural designs were unique! Therefore, he was commissioned by Minos to build glorious palaces –which he did. Daedalus built the famous Knossos Palace on an area of 22.000 square metres, around a huge central courtyard of 50x100 metres, with a south-north orientation and two covered monumental entryways. The official entrance was the South Propylaea and the second North entrance was 11.5 km from the sea. It was the greatest Thalassocracy of antiquity! The Palace featured 1,500 rooms without the need for fireplaces due to the sunshine of Crete -362 days of the year the island is bathed in light! It was a five-storey building, with structural design elements that reached perfection. For the first time in the history of architecture, they opened square skylights for good ventilation and plenty of light. The Minoans were free citizens and paid taxes on crops. The position of women was enviable in every respect: in the looms of the time, which were made there for the first time in the world, they were weaving linen and cotton fabrics, creating dresses with a bare bodice. The Palace was built on huge stone square pillars, and on the four wooden floors above there were hundreds of aesthetically magnificent wooden columns, made of male cypresses from the surrounding area, in a V-shape, i.e. a narrow round base, which opens at the top to receive a pressed capital. There were about 100,000 Minoans living in Knossos, making it the most populous city on the planet until the time of Julius Caesar, when Rome reached 500,000 inhabitants -but this happened 2,500 years later. Stunning frescoes, terraces (benches) everywhere to rest in the shade from the hot sun, special areas, such as school, kitchens, sports and exercise areas, and so forth, are just a few of the elements of organisation and culture that have been preserved to this day. In the Royal apartments were found intact ceramic bathtubs,

Το βασιλικό διαμέρισμα στο ανάκτορο της Κνωσού  King’s chamber of legendary Knossos palace.

WAVE

122 SUMMER - AUTUMN 2021

Πιθάρια για φαγητό και κρασί  Magazines for food and wine.

ύδατος. Είχαν κατασκευαστεί και πήλινοι αγωγοί 360 μοιρών για ύδρευση πόσιμου νερού απ’ τον πλησιέστερο λόφο, τον Γιούχτα, 960 μ. υψόμετρου. Επίσης, ανοίχτηκαν ανοιχτοί πέτρινοι αγωγοί στο ισόγειο κάθε πτέρυγας για τα όμβρια ύδατα, που κατέληγαν ανατολικά του κεκλιμένου λόφου, όπου ορθωνόταν ανισόπεδο το Ανάκτορο, στον ποταμό Καίρατο. Όλος ο ανακτορικός χώρος ήταν ατείχιστος: Καθώς ήταν παντοδύναμοι στη ναυσιπλοΐα, δεν συνέτρεξε λόγος να δημιουργήσουν τείχη προστασίας! Υπάρχει θεατρικός χώρος, όπου γίνονταν… events, χοροί από γυμνόστηθες εφήβους, αγώνες πάλης, πυγμαχίας, τρέξιμο και βέβαια τα πασίγνωστα στη Μεσόγειο Ταυροκαθάψια, όπου αγόρια και κορίτσια, ομοίως ενδεδυμένα με περιζώματα, πηδούσαν με φόρα πάνω από τα κέρατα και τη ράχη ενός άγριου ταύρου, συμβόλου δύναμης και ευγονίας. Επικίνδυνο σπορ, θα λέγαμε… Στα Βασιλικά ιδιαίτερα διαμερίσματα υπήρχαν όλες οι ανέσεις: καθιστικά της Βασίλισσας Πασιφάης, μπάνιο με μπανιέρα ανατομική, μπουντουάρ, ιδιωτικό W.C. Χλιδή και προοδευτικότητα από τότε! Παραδίπλα βρισκόταν το Μέγαρο του Βασιλιά, με ξύλινο θρόνο και ζωφόρο, το μεγαλύτερο δωμάτιο του ανακτορικού χώρου, λιτό και απέριττο. Ένδεκα πολύθυρα επέτρεπαν την έλευση του ηλιακού φωτός στην αίθουσα αυτή. Υπήρχε ένα τεράστιο κλιμακοστάσιο,

baked in ceramic kilns, as well as a sewage system that ran through the entire Palace and was drained into the port-haven of Knossos, Amnissos. There were found individual toilets with a continuous water flow. Clay pipes of 360 degrees had been built too, in order to supply drinking water from the nearest hill, Juktas, 960 metres above sea level. Also, open stone pipes were constructed on the ground floor of each wing for the rainwater, which flowed east of the sloping hill where the Palace stood on an uneven level, into the river Kairatos. The entire palace area was unwalled: since they were powerful in seafaring, there was no need to build protective walls! There is a theatre area, where events were taking place; dances by topless teenagers, wrestling matches, boxing, running and of course the bull-leaping, well-known in the Mediterranean, where boys and girls similarly clothed in girdles, were jumping over the horns and the back of a wild bull; a symbol of strength and fertility. A dangerous sport, one would say... In the Royal private apartments, there were all kinds of comforts: the sitting rooms of Queen Pasiphae, bathroom with anatomical bathtub, a boudoir, a private WC. Luxury and progressiveness since those days! Adjacent was the King’s Mansion, with a wooden throne and a frieze, the largest room in the complex, simple and unpretentious. Eleven sets of multiple doors allowed the sunlight to enter this room. There was a huge staircase, leading from the central courtyard to three floors below! After the beginning of the decline of the Minoan civilisation, in 1600 BC, the Mycenaeans invaded Crete, but they were assimilated into the local population. The palace of Knossos meets its end

Λεπτομέρεια από το ανάκτορο της Κνωσού  Detail of ancient ruins of famous Minoan palace of Knossos.

WAVE

123 SUMMER - AUTUMN 2021

που οδηγούσε απ’ την κεντρική αυλή τρεις ορόφους χαμηλότερα! Μετά την αρχή της παρακμής του Μινωικού πολιτισμού, το 1600 π.Χ., οι Μυκηναίοι εισέβαλαν στην Κρήτη, αλλά εκμινωίστηκαν. Το Ανάκτορο της Κνωσού βρίσκει το τέλος του περίπου το 1350 π.Χ. από πυρκαγιά. Το 1100 π.Χ. θεωρείται το οριστικό τέλος της Μινωικής Αυτοκρατορίας, το τέλος της Εποχής του Χαλκού και η αρχή της Εποχής του Σιδήρου, στην οποία τυπικά ανήκουμε ακόμα. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, οι ανασκαφές στην Κνωσό αποτέλεσαν μεγάλη πρόκληση για τους απανταχού αρχαιολόγους, και όχι μόνον. Πρώτος υπήρξε ο Ηρακλειώτης ερασιτέχνης, παθιασμένος με την αρχαιότητα, Μίνως Καλοκαιρινός (κατά την περίοδο 1878-1898). Δεύτερος, ο Βρετανός Arthur Evans. Είναι εκείνος, ο Evans, που αντελήφθη τη σπουδαιότητα του χώρου και ανέσκαψε όλη την περιοχή και όχι μόνο το Ανάκτορο. Είναι δε εκείνος που ονόμασε Μινωικό όλο τον πολιτισμό, πεπεισμένος ότι ήταν Προελληνικός, απ’ το όνομα του θρυλικού άνακτος Μίνωα. Άρχισε το 1901 και έφυγε το 1938. Και των δύο οι προτομές βρίσκονται στην είσοδο του κυρίως Ανακτόρου.

ΦΑΙΣΤΟΣ Το δεύτερο σε σπουδαιότητα ανάκτορο της Μινωικής Κρήτης. Δημιουργήθηκε στη Νότια Κρήτη προφανώς για να ελέγχει τον τεράστιο όγκο εξαγωγών απ’ την πεδιάδα της Μεσαράς σε ένα λεκανοπέδιο εξαιρετικά εύφορο μέχρι και σήμερα. Δέσποζε σε ύψωμα για καλό έλεγχο της περιοχής, μικρότερο κατά πολύ της Κνωσού, αλλά με κεραμικό κλίβανο στο μέσον. Ήταν το κέντρο της Κεραμικής Τέχνης των λεγομένων Καμαραϊκών Ωοκέλυφων αγγείων -αληθινά έργα τέχνης. Τη Φαιστό ανέσκαψαν οι Halmert και Pernier από την Ιταλική Σχολή Αρχαιολογίας στο τέλος του 19ου αιώνα. Συναντάμε την ίδια αρχιτεκτονική διάταξη με αυτήν της Κνωσού, την ίδια πορεία ανάπτυξης. Εκεί βρέθηκε και το σπουδαιότερο εύρημα της Κρήτης, ο στρογγυλός Δίσκος της Φαιστού, με τη Γραμμική Α, που ακόμα δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Έχουν εγκατασταθεί στην Κρήτη γλωσσολόγοι από όλο τον κόσμο προσπαθώντας να σπάσουν τον κώδικα, με επικεφαλής τον Gareth Owens, Άγγλο παντρεμένο με Κρητικιά, που έχει πάρει και την ελληνική υπηκοότητα. Η γραφή της Μινωικής Κρήτης ήταν γεμάτη ιδεογράμματα και παραμένει άγνωστη ως σήμερα. Βρέθηκαν χιλιάδες πινακίδες Γραμμικής γραφής Α παντού στη Φαιστό και στην Κνωσό. Αυτός ήταν και ο λόγος που ήρθε στην Κρήτη ο Arthur Evans, επιγραφολόγος και όχι αρχαιολόγος.

ΜΑΛΙΑ (σύγχρονη ονομασία) Το τρίτο κατά σειρά, και μάλλον μείζονος σημασίας, Μινωικό Ανάκτορο στην Κρήτη. Ανεσκάφη πρωτίστως από τον Ιωσήφ Χατζιδάκη -Ηρακλειώτη- το 1915, αλλά η ανασκαφή διακόπηκε λόγω έλλειψης χρημάτων. Συνεχίστηκε αργότερα από τη Γαλλική Σχολή Αρχαιολογίας με επικεφαλής τον Γάλλο Chapoutier. Στην περιοχή Χρυσόλακκος Μαλίων, βρέθηκε το καταπληκτικό, μοναδικής αρτιότητας κόσμημα 22Κ του 1800 π.Χ., γνωστό ως Μέλισσες. Οι ειδικοί χρυσοχόοι σήμερα θαυμάζουν την τεχνική Granulation, που εφηύραν άγνωστοι Μινωίτες καλλιτέχνες. Είναι το ωραιότερο και τε-

O περίφημος Δίσκος της Φαιστού  The famous Phaistos Disk.

around 1350 BC due to a fire. By 1100 BC comes the definitive end of the Minoan Empire, the end of the Bronze Age and the beginning of the Iron Age, to which we still formally belong. As it is easy to understand, the excavations at Knossos were a great challenge for archaeologists all over the world, and not only for them. The first was Minos Kalokairinos (during the period 1878-1898), an amateur from Heraklion who was passionate about antiquity. Second was the British Arthur Evans. It was Evans who realised the importance of the site and excavated the entire area, not just the Palace. He is the one who named the entire civilisation Minoan, from the name of the legendary King Minos, as he was convinced that it was pre-Hellenic. He began in 1901 and left in 1938. The busts of both are located at the entrance of the main Palace.

PHAISTOS The second most important palace of Minoan Crete. It was built in Southern Crete obviously in order to control the huge volume of exports from the plain of Messara in a basin that is extremely fertile to this day. It was built on a hill to control the area, much smaller than Knossos, but with a ceramic kiln in the middle. It was the centre of the Ceramic Art of the so-called Kamares ware jugs -true works of art. Phaistos was excavated by Halmert and Pernier of the Italian School of Archaeology at the end of the 19th century. Here we find the same architectural layout as at Knossos, the same course of development. This is also where the most important find of Crete was discovered, the round Phaistos Disk, with the Linear A inscription, which has not been deciphered yet. Linguists from all over the world have settled in Crete to try to break the

Το φαράγγι των νεκρών, στη Ζάκρο, όπου οι Μινωίτες έθαβαν τους νεκρούς τους  Τhe Gorge of the Dead, Zakros, where the Minoan culture buried their dead people

WAVE

124 SUMMER - AUTUMN 2021

Τα ερείπια του ανακτόρου στα Μάλια  Ruins of Malia Minoan Palace

λειότερο κόσμημα λαιμού όλων των εποχών και εξαρχής φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηράκλειου. Και αυτό το ανάκτορο θα βρει το τέλος του γύρω στο 1450 π.Χ.

ΖΑΚΡΟΣ Το Ανάκτορο της Ζάκρου -μάλλον Θερινά Ανάκτορα- χτίστηκε το 1900 π.Χ. Είναι το τέταρτο σε σπουδαιότητα και στρατηγική θέση ανάκτορο κοντά στην ακτή του Κρητικού Πελάγους. Καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε το 1600 π.Χ., με 12 οικίες πέριξ της κεντρικής αυλής. Η πρώτη ανασκαφή έγινε από τον Άγγλο Hogan, με τη στήριξη της περίφημης ανά τον κόσμο Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών. Ο συνεχιστής -και με δικά του έξοδα- σπουδαίος αρχαιολόγος Νικόλαος Πλάτων θεωρείται ο ανασκαφέας, διότι έφερε στο φως όλο το Ανάκτορο. Η αρχιτεκτονική του ίδια με αυτή των υπόλοιπων και προγενέστερων Ανακτόρων. Εκεί βρέθηκαν πολλές πινακίδες Γραμμικής Α. Είχε μορφή λαβυρίνθου, όπως η Κνωσός και η Φαιστός. Παρουσιάζει μια καινοτόμο ιδέα: πισίνα με θαλασσινό νερό!

Λεπτομέρεια τοιχογραφίας στο ανάκτορο της Κνωσού  Detail of an restored ancient fresco, palace of Knossos.

code, led by Gareth Owens, an Englishman, who has obtained the Greek citizenship and is married to a Cretan woman. The writing of the Minoan Crete was full of ideograms and remains obscure to this day. Thousands of tables with Linear A inscriptions were found everywhere in Phaistos and Knossos. This was the reason why it was Arthur Evans, an epigraphologist and not an archaeologist, who came to Crete.

MALIA (modern name) The third in line, and probably of major importance, Minoan Palace in Crete. It was initially excavated by Joseph Hatzidakis from Heraklion, in 1915, but the excavation was interrupted due to a shortage of funds. It was later continued by the French School of Archaeology led by the Frenchman Chapoutier. The Chrysolakkos (“Golden Pit”) area of Malia is where was found the amazing, 22K jewel of unique quality, from 1800 BC, known as the Bees. Specialist goldsmiths today admire the Granulation technique, invented by unknown Minoan artists. It is the most beautiful and most perfect necklace of all times and from the first moment it is housed in the Heraklion Archaeological Museum. This palace will also come to an end around 1450 BC.

ZAKROS The Palace of Zakros -perhaps the Summer Palace- was built in 1900 BC. It is the fourth most important and strategically located palace near the coast of the Sea of Crete. It was destroyed and rebuilt in 1600 BC, with 12 residences around the central courtyard.

WAVE

125 SUMMER - AUTUMN 2021

ΑΡΧΑΝΕΣ Ένα πολύ μικρό σύμπλεγμα δωματίων ανακτορικού τύπου, χαριτωμένο και λειτουργικό, στη γνωστή στους Κρητικούς Τουρκογειτονιά Αρχανών. Οι ανασκαφές άρχισαν από τον Ηρακλειώτη Ξανθουδίδη το 1912 και μετά τις ανέλαβε ο Έβανς, με συστηματική πρώτη ανασκαφή το 1922. Συνέχισε για λίγο ο Σπύρος Μαρινάτος και ο Νικόλαος Πλάτων. Όμως εκείνοι που ανέδειξαν τη σπουδαιότητα ήταν το ζεύγος αρχαιολόγων Έφης Σαπουνά και Γιάννη Σακελαρράκη από το 1964. Η ανασκαφή συνεχίζεται. Ήταν γνωστό από τις αρχές του 20ού αιώνα ότι υπήρχαν μινωικά λείψανα στην περιοχή αυτή. Ο Έβανς μάλιστα είχε ανακαλύψει μια υπόγεια δεξαμενή, πρώτος όλων, με σκοπό την τροφοδότηση πόσιμου ύδατος στο ίδιο σημείο.

* Η Νίκη-Αλεξάνδρα Τζαγκαράκη είναι πτυχιούχος Φιλοσοφικής Εθνικού και Καποδιστριακού Παν/μίου, καθηγήτρια τρόπου Αγγλικής διδασκαλίας Καθηγητών φοιτήσασα στο Λονδίνο, ξεναγός επικρατείας επί 40 χρόνια, μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ξεναγών, μεταφράστρια λογοτεχνικών κείμενων και μέλος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.

Ερείπια του ανακτόρου της Ζάκρου  Ruins of the palace of Zakros.

The first excavation was made by the Englishman Hogan, with the support of the world-famous British School at Athens. The successor -and at his own expense-, the great archaeologist Nikolaos Platon is considered to be the excavator, because he brought to light the entire palace. Its architecture is the same as the others and earlier palaces. Many Linear A tablets were found there. It had the shape of a labyrinth, like Knossos and Phaistos. It introduces an innovative idea: a seawater swimming pool!

ARCHANES A very small complex of palatial type rooms, charming and functional in the famous Turkish quarter of Archanes, well-known to the Cretans. The excavation was launched by Xanthoudidis from Heraklion in 1912 and Evans undertook the first systematic excavation in 1922. Spyros Marinatos and Nikolaos Platon continued for a while. However, those who highlighted its importance were the couple of archaeologists Efi Sapouna and Yannis Sakelarrakis, starting at 1964. The excavation is ongoing. It was known from the beginning of the 20th century that there were Minoan relics in this area. Evans had even discovered an underground reservoir, for the purpose of supplying drinking water at the site, before anyone else.

* Niki-Alexandra Tzagkaraki holds a degree in Philosophy from the National and Kapodistrian University of Athens. She is a professor of English, teaching methods for Teachers who studied in London; a national tour guide for 40 years; a member of the International Federation of Tour Guides; a translator of literary texts; and a member of the Hellenic Red Cross.

WAVE

Μήλος εμπιστευτικό MILOS CONFIDENTIAL

ΔΎΟ ΆΝΘΡΩΠΟΙ ΠΟΥ ΕΠΈΛΕΞΑΝ ΝΑ ΠΕΡΝΟΎΝ ΤΟ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ ΚΟΜΜΆΤΙ ΤΗΣ ΖΩΉΣ ΤΟΥΣ ΣΕ ΑΥΤΌΝ ΤΟΝ ΕΠΊΓΕΙΟ ΠΑΡΆΔΕΙΣΟ ΔΊΝΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΉ ΤΟΥΣ ΆΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΏΣ ΑΠΈΚΤΗΣΕ ΤΟ ΠΑΡΑΤΣΟΎΚΛΙ «ΖΕΥΓΑΡΟΝΉΣΙ» ΚΑΙ ΜΑΣ ΞΕΝΑΓΟΎΝ ΣΤΙΣ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΈΣ ΠΑΡΑΛΊΕΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΙΔΙΑΊΤΕΡΑ ΜΈΡΗ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΎ.

TWO PEOPLE WHO HAVE CHOSEN TO SPEND MOST OF THEIR LIVES IN THIS EARTHLY PARADISE GIVE THEIR OWN VIEW ON HOW IT ACQUIRED THE NICKNAME “COUPLES’ ISLAND” AND THEY SHOW US AROUND THE ISLAND’S EXCEPTIONAL BEACHES AND SPECIAL PLACES.

ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΣΤΕΡΌΠΗ ΛΑΖΑΡΊΔΟΥ  BY ASTEROPI LAZARIDOU

127 SUMMER - AUTUMN 2021

WAVE

128 SUMMER - AUTUMN 2021

Αγία Κυριακή  Agia Kiriaki

καλύτερος τρόπος για να μάθεις τα πάντα για ένα νησί, είναι να μιλήσεις με άτομα που το έχουν επιλέξει εδώ και χρόνια, πολύ συνειδητά, όχι μόνο ως τόπο διακοπών αλλά και ως τόπο διαμονής. Η Εμμανουέλα Καούστου, ιδιοκτήτρια του πανέμορφου μαγαζιού με παραδοσιακά προϊόντα «Μηλόκηπος», και ο Αναστάσης Καρβούνης, που ασχολείται με τη διαχείριση ενοικιαζόμενων δωματίων, άφησαν πίσω τους την Αθήνα, αποκεντρώθηκαν και επικεντρώθηκαν στο νησί με τις δεκάδες παραλίες και τα εξωπραγματικά τοπία. «Οι γονείς μου ερωτεύτηκαν το νησί προτού γεννηθώ, εγκατέλειψαν την Αθήνα και τις δουλειές τους και άνοιξαν το “Ημεροβίγλι” στο λιμάνι, στον Αδάμαντα, ένα γουστόζικο μαγαζί με είδη κεραμικής τέχνης και κοσμήματα. Το όνομα του μαγαζιού μαρτυρά τη σαντορινιώτικη καταγωγή του πατέρα μου. Παρ’ όλα αυτά ο ίδιος προτίμησε τη Μήλο για να κάνει restart μαζί με τη μητέρα μου. Κι εμένα εδώ με συνέλαβαν, οπότε έχω αναπόφευκτα νησιωτικές ρίζες. Μεγάλωσα με τις ωραιότερες εικόνες από παρατεταμένα καλοκαίρια στη Μήλο και τελικά ήταν φυσικό επόμενο, να ανοίξω το δικό μου μαγαζί κι εγώ εδώ, επιλέγοντας πλέον να ζω στη Μήλο επτά μήνες τον χρόνο και να επιστρέφω στην Αθήνα μόνο στη μεγάλη βαρυχειμωνιά -όντως ο χειμώνας στο νησί είναι δύσκολος», εξηγεί η Εμμανουέλα Καούστου. Μοιραία τη ρωτάμε για τον νησιωτικό μύθο, που θέλει τη Μήλο να είναι το απόλυτο «ζευγαρονήσι»: «Κάποια στιγμή, κυκλοφορούσαν στο νησί αναπτήρες και αυτοκόλλητα με το σλόγκαν “Milos is for lovers”, κάποιοι

he best way to learn all about an island is to talk to people who have chosen it for years very consciously, not only as a holiday destination, but also as a place to live. Emmanouela Kaoustou, owner of the beautiful shop “Milokipos” with traditional products, and Anastasis Karvounis, who manages rooms for rent, left Athens behind, they chose decentralisation and focused on the island with its dozens of beaches and unreal landscapes. “My parents fell in love with the island before I was born, they left Athens and their jobs and opened “Imerovigli” at the port, in Adamantas, a tasteful shop with ceramic art items and jewellery. The name of the shop testifies to my father’s origin from Santorini. Nevertheless, he preferred Milos for a restart with my mother. I was conceived here too, so I inevitably have island roots. I grew up with the most beautiful images of prolonged summers in Milos and finally, it was only natural to open my own shop here, choosing to live in Milos for seven months of the year and return to Athens only during the long winter -indeed, the winter on the island is difficult”, explains Emmanouela Kaoustou. Inevitably we ask her about the island myth, which wants Milos to be the ultimate “couples’ island”: “At some point, lighters and stickers with the slogan “Milos is for lovers” were distributed on the island, some people had succumbed to this marketing! I believe that this claim came about precisely because Milos is mainly visited by Greek tourists, not by masses of tourists from other countries as is the case

WAVE

129 SUMMER - AUTUMN 2021

είχαν υποκύψει σε αυτό το μάρκετινγκ! Πιστεύω πως αυτή η φήμη προέκυψε ακριβώς επειδή η Μήλος έχει κατά κύριο λόγο Έλληνες τουρίστες, δεν την επισκέπτονται μαζικά από άλλες χώρες όπως συμβαίνει με άλλα νησιά των Κυκλάδων. Αυτό αυτομάτως της δίνει ένα πιο ήρεμο προφίλ, δεν φημίζεται για την έξαλλη νυχτερινή ζωή της, αν και έχει πολύ ποιοτικό τρόπο διασκέδασης, με πολύ ωραία στέκια. Κάπως έτσι φαντάζομαι ότι την προτιμούν πολλά ζευγάρια, αν και τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει πιο παρεΐστικο νησί, την επισκέπτονται και πολλές παρέες γυναικών, από όσο παρατηρώ». Όσο γι’ αυτά που έχει να σου προσφέρει η Μήλος, «δεν βαριέσαι ποτέ πού θα φας και σε ποια παραλία θα πας! Στη βόρεια πλευρά, όλες οι παραλίες είναι διαφορετικές μεταξύ τους, με βράχια και κόλπους για εξερεύνηση, όρεξη να ’χεις να πηγαίνεις σε άλλη κάθε μέρα. Στα νότια, τα νερά είναι καταγάλανα, με υπέροχες αμμουδιές». Με μεγάλη δυσκολία, καθώς δεν ξέρει ποια να πρωτοδιαλέξει, καταλήγει σε ένα τοπ 5 παραλιών: «Η Φυριπλάκα είναι η πιο διάσημη στα νότια, το Σαρακήνικο στα βόρεια έχει τα άσπρα βράχια-σήμα κατατεθέν που θυμίζουν σεληνιακό τοπίο, ο Προβατάς έχει πολλά μικρά κολπάκια το ένα δίπλα στο άλλο για να μην πλήττεις, η Αγία Κυριακή με τα σωτήρια για τη σκιά τους αλμυρίκια έχει και τα καλύτερα νερά και για τους πιο περιπετειώδεις, μία πιο μακρινή, στα δυτικά, είναι οι Τριάδες: αν δεν σας πτοήσει ο χωματόδρομος, θα βρεθείτε σε ένα πολύ όμορφο σκηνικό, που το είχε επιλέξει άλλωστε και ο σκηνοθέτης Εμίρ Κουστουρίτσα για την ταινία του “Νικόστρατος: Ένα ξεχωριστό καλοκαίρι”. Εκεί, μπορείς να απολαύσεις υπέροχο ηλιοβασίλεμα -δεν φημίζεται μόνο η Σαντορίνη για τη φαντασμαγορική δύση του

with other Cycladic islands. This automatically gives it a calmer profile, it’s not known for its wild nightlife, although it does have a very highquality nightlife with very nice venues. So, I imagine that many couples prefer it, although in recent years, it has become a more social island, visited by many groups of women, as far as I can see”. As for what Milos has to offer, “you never get bored of eating out and going to the beach! On the north side, each beach is different from the other; with rocks and bays to explore, you’ll want to visit a different one every day! In the south, the waters are clear blue, with wonderful sandy beaches”. Struggling, as she doesn’t know which one to choose first, she comes up with a top 5 of beaches: “Fyriplaka is the most famous in the south; Sarakiniko in the north has the trademark white rocks that reminds us of a lunar landscape; Provatas has many small coves next to each other so that you don’t get bored; Agia Kyriaki, with its tamarisks that can save your life with their shade, also has the best waters; and for the more adventurous, a more distant one, in the west, is Triades: if the dirt road doesn’t discourage you, you will find yourself in a very beautiful setting, which was also chosen by director Emir Kusturica for his film “Nicostratos the Pelican”. There, you can enjoy a wonderful sunset -it’ s not only Santorini that is famous for its spectacular sunset! You can be almost alone even if you go in August. And in general, this is one of the very positive things about Milos, it has countless beaches, small unspoilt spots, you have endless choices and you can find somewhere to be almost alone, even in high season”.

Προβατάς  Provatas

130 SUMMER - AUTUMN 2021

As for the most instagramable point of the island? “It is Klima, a ηλίου! Και Αύγουστο να πας, μπορεί να είσαι σχεδόν μόνος σου. Γενικόpicturesque fishing village, with the little houses lined up next to each τερα, αυτό είναι ένα από τα πολύ θετικά της Μήλου, διαθέτει αμέτρητες παραλίες, μικρά αβάπτιστα σημεία, έχεις άπειρες επιλογές και μπορείς other and the peculiarity that they have very large doors, because the fishermen used to put their boats in there during the winter. να βρεθείς κάπου σχεδόν μόνος σου, ακόμη και σε high season». The doors and windows of the houses are painted in many different Όσο για το πιο ινσταγκραμικό σημείο του νησιού; «Είναι το Κλήμα, ένα γραφικό ψαροχώρι, με τα σπιτάκια παραταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο colours, so the overall picture is unique”. και την ιδιαιτερότητα ότι έχουν πολύ μεγάλες πόρτες, γιατί έβαζαν μέσα Anastasis Karvounis declares himself a “volunteer hermit”, although during the summer months, he comes into contact with many people, οι ψαράδες τις βάρκες τους τον χειμώνα. Οι πόρτες και τα παράθυρα των as he takes care of and manages rooms for rent in various parts σπιτιών είναι βαμμένα σε πολλά διαφορετικά χρώματα κι έτσι η συνολική εικόνα είναι μοναδική». of the island. He comes from the neighbouring island of Kimolos, Ο Αναστάσης Καρβούνης δηλώνει «εθελοντής ερημίτης», αν και τους an equally beautiful island, which, however, he began to cheat on καλοκαιρινούς μήνες, έρχεται σε επαφή με πολύ κόσμο, καθώς φροντίζει from a young age, taking a boat across to Milos to get a taste of the και διαχειρίζεται ενοικιαζόμενα δωμάτια σε διάφορα σημεία του νησιού. somewhat livelier nightlife. The frivolous flirtation soon developed Κατάγεται από τη γειτονική Κίμωλο, ένα εξίσου όμορφο νησί, το οποίο into something deeper and thus he decided to move permanently όμως άρχισε από νεαρή ηλικία να το «απατά», περνώντας με καραβάκι to Milos six years ago. απέναντι, για να πάρει γεύση από μια κάπως πιο έντονη νυχτερινή ζωή. As it all started with the quest for night life, we asked him to tell us Το επιπόλαιο φλερτ σύντομα εξελίχθηκε σε κάτι πιο βαθύ κι έτσι ο ίδιος about all the things one can encounter on their walks when they are αποφάσισε να μετακομίσει μόνιμα στη Μήλο τα τελευταία έξι χρόνια. in Milos: “Adamantas is ideal for night walks, while you can get earlier Καθώς όλα ξεκίνησαν με την αναζήτηση του night life, του ζητήσαμε in Plaka -the capital of the island-, to watch the sunset from above, να μας μιλήσει για όλα όσα μπορεί να συναντήσει κάποιος στις βόλτες from an altitude of 220 meters, and wander around the picturesque, του, όταν βρίσκεται στη Μήλο: «Ο Αδάμαντας προσφέρεται για νυχτοsmall alleys”. περπατήματα, ενώ στην Πλάκα -τη χώρα δηλαδή του νησιού-, μπορείς να In Milos, “the shops are convivial and sooner or later, people from βρεθείς από νωρίτερα, για να χαζέψεις το ηλιοβασίλεμα από ψηλά, από the surrounding tables, stairs and terraces become one big group υψόμετρο 220 μέτρων, και να περιπλανηθείς στα γραφικά μικρά σοκάκια». -at least that was the case before Covid invaded our lives”. Στη Μήλο, «τα μαγαζιά είναι παρεΐστικα και αργά ή γρήγορα, ο κόσμος The island is renowned for its good food and for its fine tavernas από τα γύρω τραπέζια, τα σκαλάκια και τα πεζούλια, γίνεται μία μεγάλη and restaurants, which in recent years have taken the traditional παρέα -τουλάχιστον προτού εισβάλει η Covid στη ζωή μας». flavours to new heights. “Milos is an island for foodies and even us Το νησί φημίζεται και για το καλό του φαγητό: «Η Μήλος είναι ένα νησί locals, who one might expect that we are tired of eating out and για καλοφαγάδες και ακόμη κι εμείς οι ντόπιοι πολύ συχνά ξελογιαζόμαused to cooking at home, are often seduced, as the choices are στε, καθώς οι επιλογές είναι αμέτρητες και εξαιρετικού επιπέδου. Από countless and of excellent quality. From traditional ouzeri famous παραδοσιακά ουζερί που φημίζονται για τους “πειραγμένους” μεζέδες for their “tantalizing” appetizers, to restaurants that take off the τους, μέχρι εστιατόρια που απογειώνουν τη μεσογειακή κουζίνα και παMediterranean cuisine and old taverns, where apart from fresh λιές ταβέρνες, όπου εκτός από ολόφρεσκα ψαρικά, θα βρεις και πολύ fish, you will also find very good meats, such as well-cooked goat, καλά κρεατικά, όπως καλομαγειρεμένο κατσικάκι, ντόπιο κόκορα, κ.ά». local rooster, etc”. Αν έπρεπε να κλείσει τα μάτια και να επιλέξει μία και μοναδική εικόνα If he had to close his eyes and choose one single image of the του νησιού, αυτό θα ήταν χωρίς δεύτερη σκέψη τα εγκαταλελειμμένα island, a single spot on the map, it would be without a second thought θειορυχεία και η μαγευτική παραλία που βρίσκεται κάτω από αυτά. the abandoned sulphur mines, and the magnificent beach that lies «Τα νερά είναι κρυστάλλινα και τα χρώματα που beneath them. “The waters are crystal clear and the δημιουργεί το θειάφι μένουν ανεξίτηλα στο μυαλό colours created by the sulphur remain indelible in σου, σχεδόν δεν μπορείς να πιστέψεις ότι υπάρyour mind, you almost can’t believe that there is χει κάτι τέτοιο σε ένα τόσο προσβάσιμο νησί των something like this on such an accessible island Κυκλάδων. Ακόμη και σήμερα, οι εγκαταστάσεις of the Cyclades. Even today, the sulphur transport μεταφοράς του θείου, οι στοές εξόρυξης, τα facilities, the mining tunnels, the ruined offices, the ερειπωμένα γραφεία, τα εργαλεία που χρησιμοtools they once used, gives you the feeling of an ποιούσαν κάποτε, σου δίνουν την αίσθηση ενός empty hotel, waiting for new guests. For those who άδειου ξενοδοχείου που περιμένει πώς και πώς believe in energy-intensive zones, the sulphur mines νέους επισκέπτες». are definitely one of those places”. Όσο για τη γειτονική και ιδιαίτερη πατρίδα του, As for the neighbouring island and his homeland, την Κίμωλο, την επισκέπτεται συχνά πυκνά με βαρKimolos, he often visits it by boat: “Milos offers κάκι: «Η Μήλος προσφέρεται να την ανακαλύψεις itself to be discovered by sea too, it always has και μέσω θάλασσας, πάντα έχει κάτι καινούριο να something new to tell you and to give to you. σου πει και να σου δώσει. Ίσως, τελικά, γι’ αυτό να Perhaps, after all, that’s why it’s called a ‘couples’ Η Εμμανουέλα Καούστου και ο συνέταιρός λέγεται “ζευγαρονήσι”. Επειδή όταν βρίσκεσαι εδώ, island’. Because when you are here, you feel that της Στέλιος Γαϊτάνης  Emmanouela νιώθεις ότι ανήκεις κάπου, ότι δεν είσαι μόνος». Kaoustou and her partner Stelios Gaitanis. you belong somewhere, that you are not alone”.

WAVE

131 SUMMER - AUTUMN 2021

Κλήμα  Klima

Σαρακήνικο  Sarakiniko

WAVE

132 SUMMER - AUTUMN 2021

ΓΙΩΡΓΉΣ ΤΣΑΜΠΟΥΡΆΚΗΣ GIORGIS TSAMPOURAKIS

ΠΑΝΤΑ

ΕΠΙΣΤΡΕΦΩ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ

I ALWAYS

RETURN ΤΟ HERAKLION ΚΡΑΤΏΝΤΑΣ ΆΡΡΗΚΤΟΥΣ ΔΕΣΜΟΎΣ ΜΕ ΤΗΝ ΙΔΙΑΊΤΕΡΗ ΠΑΤΡΊΔΑ ΤΟΥ, ΑΥΤΌ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΊΡΙ ΚΙΝΕΊΤΑΙ ΑΝΆΜΕΣΑ ΣΕ ΗΡΆΚΛΕΙΟ ΚΑΙ ΜΎΚΟΝΟ, ΜΟΙΡΆΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΧΡΌΝΟ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΎ ΔΙΔΑΣΚΑΛΊΑΣ ΤΗΣ ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΉΣ ΤΈΧΝΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΠΆΝΩ ΣΤΟ ΣΑΝΊΔΙ. KEEPING UNBREAKABLE TIES WITH HIS HOMELAND, THIS SUMMER HE TRAVELS BACK AND FORTH FROM HERAKLION TO MYKONOS, DIVIDING HIS TIME BETWEEN TEACHING THE ART OF ACTING AND APPLYING IT ON STAGE.

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΣΤΕΡΌΠΗ ΛΑΖΑΡΊΔΟΥ  INTERVIEW TO ASTEROPI LAZARIDOU ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ  PHOTOS: ANDREAS SIMOPOULOS

αταφέραμε να τα πούμε τηλεφωνικά ενώ βρισκόταν στο πλοίο, από το Ηράκλειο, την ιδιαίτερη πατρίδα του, προς τη Μύκονο, όπου πήγαινε για να παίξει σε μία πολύ ξεχωριστή θεατρική παράσταση. Ως υπερήφανος καλλιτεχνικός διευθυντής της Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης «Νότος» στο Ηράκλειο, ο Γιωργής Τσαμπουράκης αφιέρωσε κι εφέτος ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού του στο να προσφέρει στους σπουδαστές του τα κατάλληλα εφόδια, προκειμένου να γίνουν ολοκληρωμένοι ηθοποιοί. Όσο για τη Μύκονο, εκεί συμπρωταγωνιστεί με την Ευγενία Σαμαρά και την Αντιγόνη Φρυδά στο θεατρικό έργο της Θεοδώρας Καπράλου «Μαντώ: la bella Greca», σε διασκευή και σκηνοθεσία Λευτέρη Γιοβανίδη. Ο ίδιος μοιράζεται μαζί μας το πάθος του για τη διδασκαλία, την αγάπη του για το Ηράκλειο που παραμένει ο φάρος του στον χάρτη και τα μελλοντικά του σχέδια.

e managed to talk on the phone while he was on the boat from Heraklion, his homeland, to Mykonos, where he was going to perform in a very special theatrical production. As the proud artistic director of the Higher School of Dramatic Art “Notos” in Heraklion, Giorgis Tsampourakis again this year dedicated a large part of himself to providing his students with the right tools in order to become accomplished actors. As for Mykonos, there he co-stars with Evgenia Samara and Antigoni Fryda in the play “Manto: la bella Greca” by Theodora Kapralou, adapted and directed by Lefteris Giovanidis. He shares with us his passion for teaching, his love for Heraklion which remains his lighthouse on the map and his future plans.

Tell us about your involvement with the drama school “Notos”. Μιλήστε μας για την ενασχόλησή σας με τη δραματική σχολή «Νότος». Διαπιστώνω με χαρά ότι τα παιδιά στην επαρχία είναι πιο συγκε-

I am pleased to find that children in the countryside are more focused on their dream. They may not have received impressions of the big theatre

WAVE

135 SUMMER - AUTUMN 2021

ντρωμένα στο όνειρό τους. Μπορεί να μην έχουν εικόνες από μεγάλες θεατρικές σκηνές όπως της Αθήνας, όμως έχουν τεράστια όρεξη για μάθηση, το όνειρο φαντάζει πιο μεγάλο και είναι ικανό να τους οδηγήσει πολύ μακριά. Ο «Νότος» είναι η πρώτη δραματική σχολή ανώτερης εκπαίδευσης που ιδρύθηκε στη Νότια Ελλάδα.

scenes like in Athens, but they have a huge appetite for learning, the dream seems bigger and is capable of driving them very far. “Notos” is the first drama school of higher education founded in Southern Greece.

Η σχολή βρίσκεται στην ιδιαίτερη πατρίδα σας, το Ηράκλειο, οι δεσμοί σας παραμένουν πολύ ισχυροί με τον τόπο σας.

So strong, that a few years ago, the entire family moved to Crete; I, together with my partner and my children. In Athens we used to live in the northern suburbs and I was unbearably tired of the traffic jams, I was wasting half my life going up and down Kifissias and Mesogeion avenues every day. Having grown up in Heraklion, I felt the need to return there, to provide a better quality of life for me and my family. I thought I had found the ideal conditions, by choosing a house on a rock overlooking the sea. The truth is, however, that while at first this setting seemed idyllic, it presented a great degree of difficulty. After three years of trying to adjust, I realised that I had unintentionally made my wife’s daily life very difficult and I accepted the half in jest and half in earnest “either we break up or I return to Athens” dilemma. I chose the second of course, but on better terms this time, as we now live in Flisvos, in Paleo Faliro, near the sea, which I love so much as a Cretan.

Τόσο ισχυροί, που πριν από μερικά χρόνια, είχαμε μετακομίσει οικογενειακώς στην Κρήτη, μαζί με τη σύντροφό μου και τα παιδιά μου. Στην Αθήνα μέναμε στα βόρεια προάστια και με κούραζε αφόρητα το μποτιλιάρισμα, έχανα τη μισή ζωή μου ανεβοκατεβαίνοντας καθημερινά την Κηφισίας και τη Μεσογείων. Έχοντας λοιπόν μεγαλώσει στο Ηράκλειο, ένιωσα την ανάγκη να επιστρέψω εκεί, προσφέροντας έναν πιο ποιοτικό τρόπο ζωής για μένα και την οικογένειά μου. Πίστευα ότι βρήκα τις ιδανικές συνθήκες, επιλέγοντας ένα σπίτι πάνω από έναν βράχο, με θέα στη θάλασσα. Η αλήθεια όμως είναι πως ενώ στην αρχή αυτό το σκηνικό φάνταζε ειδυλλιακό, είχε μεγάλο βαθμό δυσκολίας. Ύστερα από τρία χρόνια προσπάθειας να προσαρμοστούμε, συνειδητοποίησα ότι είχα δυσκολέψει άθελά μου πολύ την καθημερινότητα της γυναίκας μου και, μεταξύ αστείου και σοβαρού, αποδέχτηκα το δίλημμα «ή χωρίζω ή επιστρέφω στην Αθήνα». Επέλεξα φυσικά το δεύτερο, αλλά με καλύτερους όρους αυτή τη φορά, καθώς πλέον μένουμε στον Φλοίσβο, στο Παλαιό Φάληρο, κοντά στη θάλασσα, που τόσο αγαπώ ως Κρητικός.

The school is located in your homeland, Heraklion, your ties remain very strong with your homeplace.

Which is your favourite place in Heraklion? It is the Chelidoni beach, hidden northeast of the old Venetian castle Paleokastro -from there, you can see its other side and the city in the background, like a magical picture. It is a magical bay with green

WAVE

136 SUMMER - AUTUMN 2021

Ποιο είναι το πιο αγαπημένο σας μέρος στο Ηράκλειο; Είναι η παραλία Χελιδόνι, κρυμμένη βορειοανατολικά του παλιού ενετικού κάστρου Παλαιόκαστρο -από εκεί, βλέπεις την άλλη του πλευρά και την πόλη στο βάθος, σαν μαγική εικόνα. Είναι ένας μαγικός κόλπος με πράσινα νερά, η διαφυγή μου, ο μικρός μου παράδεισος. Και όλο αυτό το υπέροχο σκηνικό έρχεται να συμπληρώσει ένα πανέμορφο εναλλακτικό beach bar, φτιαγμένο με ξύλο και πέτρα, που σερβίρει πιάτα με εξαιρετικές πρώτες ύλες -αν φας χωριάτικη σαλάτα, θα είναι η καλύτερη της ζωής σου. Όσοι πηγαίνουν εκεί, ξετρελαίνονται, δεν θέλουν να φύγουν. Κι εγώ το ίδιο παθαίνω κάθε φορά.

Πώς είναι να παίζετε στη Μύκονο εφέτος και μάλιστα ένα έργο βασισμένο στη Μαντώ Μαυρογένους; Η Θεοδώρα Καπράλου έχει κάνει μία υπέροχη δραματουργία, φωτίζοντας πολλές γνωστές και άγνωστες πτυχές αυτής της σπουδαίας γυναίκας της Ελληνικής Επανάστασης. Μπλέκει περίτεχνα τη μυθοπλασία με τα πραγματικά γεγονότα, υφαίνοντας την ιστορία γύρω από τους έρωτες, την οικογένειά της, τη δύσκολη σχέση με τη μητέρα της και την καρμική σχέση της με τον Υψηλάντη. Μέσα σε μία ώρα, καλούμαι να υποδυθώ έξι διαφορετικές προσωπικότητες, μπαινοβγαίνω σε διαφορετικούς ψυχισμούς και αυτό είναι μεγάλη πρόκληση για μένα. Οι ρυθμοί, η ενέργεια, η ένταση του σώματος, όλα πρέπει να είναι σε υπερδιέγερση για να πετυχαίνουμε το καλύτερο αποτέλεσμα κάθε φορά που παίζουμε αυτή την απαιτητική παράσταση.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Είναι πιο αισιόδοξη η προσεχής σεζόν, ύστερα από μία πολύ δύσκολη χρονιά με παρατεταμένο λοκντάουν και κλειστά θέατρα; Ελπίζω πως θα καταφέρει να ανέβει στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο η «Συνοικία το Όνειρο», σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη. Πρόκειται για την πρώτη μεταφορά στο θέατρο της εμβληματικής ταινίας του Αλέκου Αλεξανδράκη, που σκιαγραφεί μία ολόκληρη εποχή μέσα από τα αδιέξοδα των ηρώων της. Παράλληλα, θα κάνω και τηλεόραση, θα παίζω στη νέα σειρά του Open «H Τελευταία Ώρα», σε σενάριο Άννας Αδριανού και για τις ανάγκες των γυρισμάτων θα πρέπει να πηγαινοέρχομαι στην Κύπρο. Δεν ξέρω πώς θα τα προλάβω όλα αυτά, ας ελπίσουμε ότι όλα θα πάνε καλά με την πανδημία και θα έχουμε μόνο δημιουργικά άγχη από δω και πέρα.

Και εκτός από όλα αυτά, είστε και ιδιοκτήτης ενός πολύ δημοφιλούς εστιατορίου στα Πετράλωνα, του ΑΣΤΕΡ… Είμαι συνιδιοκτήτης με τον καλό μου φίλο, συνάδελφο και συντοπίτη Μιχάλη Μουλακάκη. Το ξεκινήσαμε δίνοντας έμφαση στην κρητική κουζίνα, όσο περνά ο καιρός όμως, το μπολιάζουμε και με ιδέες και γεύσεις από άλλα μέρη της Ελλάδας, δίνοντας πάντα τη μεγαλύτερη βαρύτητα στις άριστες πρώτες ύλες -αυτό είναι για εμάς αδιαπραγμάτευτο! Για παράδειγμα, η ρακί που έχουμε στο μαγαζί είναι ενός παιδικού μου φίλου από την Κρήτη, την παράγει από τα σταφύλια του πατέρα του, χωρίς κανένα φάρμακο. Τέτοια ρακί δεν τη βρίσκεις αλλού. Όπως βλέπετε λοιπόν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, πάντα επιστρέφω στις ρίζες μου.

waters, my escape, my little paradise. And all this wonderful scenery is complemented by a beautiful alternative beach bar, made of wood and stone, serving dishes with excellent ingredients -if you eat a Greek salad, it will be the best of your life. Anyone who goes there, they love it, they don’t want to leave. The same thing happens to me every time.

How does it feel to be performing in Mykonos this year and especially a play based on Manto Mavrogenous? Theodora Kapralou has made a wonderful dramatisation, illuminating many known and unknown aspects of this great woman of the Greek Revolution. She intricately interweaves fiction with fact, weaving the story around her loves, her family, her difficult relationship with her mother and her karmic relationship with Ypsilantis. Within one hour, I am supposed to play six different personalities, I get to go in and out of different mentalities and that’s a big challenge for me. The rhythms, the energy, the intensity of the body, everything has to be in overdrive, in order to achieve the best result every time we perform this demanding work.

What are your future plans? Is the coming season more promising after a very difficult year with a prolonged lockdown and closed theatres? I hope that the play “A Neighbourhood Named «The Dream»”, directed by Sotiris Hatzakis, will make it at the Gialino Mousiko Theatro. This is the first theatrical adaptation of Alekos Alexandrakis’s iconic film, which portrays an entire era through the plights of its heroes. At the same time, I will also be doing TV, I will be acting in the new Open series “The Last Hour”, written by Anna Adrianou and for the needs of the shooting I will have

WAVE

Μέσα σε μία ώρα, καλούμαι να υποδυθώ έξι προσωπικότητες και αυτό είναι μεγάλη πρόκληση Within one hour, I am supposed to play six personalities and that’s a big challenge

to travel back and forth to Cyprus. I don’t know how I’m going to keep up with all this, hopefully everything will go well with the pandemic and we’ll only have to deal with the creative anxiety from now on.

And apart from all this, you are also the owner of a very popular restaurant in Petralona, ASTER... I am co-owner with my good friend, colleague and compatriot, Michalis Moulakakis. We started it by putting emphasis on the Cretan cuisine, but as time goes by, we also incorporate ideas and flavours from other parts of Greece, always giving the greatest attention to excellent ingredients –this is non-negotiable for us! For example, the raki we have in the shop is from a childhood friend of mine from Crete, he produces it from his father’s grapes, without any pesticides. You will not find such raki anywhere else. So, as you can see, in one way or another, I always return to my roots.

«MANTΩ: la bella Greca» σε σκηνοθεσία Λευτέρη Γιοβανίδη

“MANTO: la bella Greca” directed by Lefteris Giovanidis

21 και 22 Αυγούστου, στην αυλή του Αρχαιολογικού Μουσείου Μυκόνου. 23 Αυγούστου, Θέατρο στον Κουμάρο, Τήνος. 17 και 18 Σεπτεμβρίου, στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων της ΚΔΕΠΠΑΜ στο Ματογιάννι. 16 και 17 Σεπτεμβρίου, εκπαιδευτικές παραστάσεις στα Γυμνάσια και Λύκεια της Μυκόνου. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη για το κοινό μετά από κράτηση θέσης στο τηλέφωνο 22890 27190, καθημερινές 9:00 έως 15:00. Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά.

21 and 22 August, in the courtyard of the Archaeological Museum of Mykonos. 23 August, Koumaros Theatre, Tinos. 17 and 18 September, at the multipurpose hall of the KDEPPAM in Matogianni. 16 and 17 September, educational performances in middle and high schools of Mykonos. Entrance will be free to the public upon reservation by calling +3022890 27190, weekdays 9:00 to 15:00. Duration of performance: 60 minutes.

WAVE

138 SUMMER - AUTUMN 2021

ΑΤΈΛΕΙΩΤΗ ΠΕΡΙΠΈΤΕΙΑ

ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

ΟΙ ΔΙΑΚΟΠΈΣ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΜΌΝΟ ΧΑΛΆΡΩΣΗ: OUTDOOR ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΚΆΘΕ ΕΠΊΠΕΔΟ ΔΥΣΚΟΛΊΑΣ ΣΆΣ ΠΕΡΙΜΈΝΟΥΝ ΣΕ ΌΛΑ ΤΑ ΝΗΣΙΆ, ΓΙΑ ΝΑ ΓΝΩΡΊΣΕΤΕ ΚΑΛΎΤΕΡΑ ΤΗ ΦΎΣΗ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΤΑ ΌΡΙΆ ΣΑΣ, ΤΗΡΏΝΤΑΣ ΠΆΝΤΑ ΤΑ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΈΝΑ ΜΈΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΊΑΣ. ΑΠΌ ΤΗ MAΡΙΑ ΑΤΜΑΤΖΙΔΟΥ

WAVE

ENDLESS ADVENTURE

IN THE AEGEAN HOLIDAYS ARE NOT JUST ABOUT RELAXATION: OUTDOOR ACTIVITIES OF EVERY DIFFICULTY LEVEL AWAIT YOU ON ALL THE ISLANDS TO GET TO KNOW NATURE AND YOUR LIMITS, ALWAYS OBSERVING THE APPROPRIATE SAFETY MEASURES. ΒY ΜΑRIA ATMATZIDOU

Σπήλαιο Σφενδόνη, Ζωνιανά  Cave of Sfedoni in the village Zoniana.

140 SUMMER - AUTUMN 2021

ώρα που επιβιβαστήκατε στο πλοίο, είναι η ώρα να αφήσετε πίσω σας όλες τις ανησυχίες της προηγούμενης χρονιάς. Το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου σάς περιμένει -τα ξεχωριστά, με δική τους ταυτότητα νησιά, με τις ονειρικές παραλίες, τους γραφικούς οικισμούς, τους εντυπωσιακούς βραχώδεις σχηματισμούς, τα πεντανόστιμα τοπικά πιάτα, τα πανηγύρια με χρώμα αυθεντικό, την ηρεμία της φύσης ή την κοσμοπολίτικη διασκέδαση μέχρι πρωίας. Όποιον προορισμό κι αν έχετε επιλέξει, είναι ευκαιρία τώρα, μετά από τόσους μήνες κλεισμένοι στο σπίτι, να δοκιμάσετε από πρώτο χέρι τι άλλο προσφέρουν απλόχερα αυτά τα νησιά. Δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους, στη θάλασσα ή στο βουνό, που ανεβάζουν τους παλμούς της καρδιάς ή σας φέρνουν πιο κοντά στη φύση. Κι αν δεν έχετε εμπειρία από υπαίθριες δραστηριότητες ή δεν έχετε στις αποσκευές σας μάσκες και βατραχοπέδιλα, εξοπλισμό για αναρρίχηση ή ορειβατικά παπούτσια για τις πεζοπορίες σας, μην το βάζετε κάτω! Κέντρα εκπαίδευσης και άνθρωποι με γνώσεις και μεράκι θα σας υποστηρίξουν σε αυτό που ονειρεύεστε να δοκιμάσετε. Γιατί, πάνω από όλα, είναι η θετική διάθεση και η όρεξη για την περιπέτεια που ανοίγεται μπροστά σας!

Σαντορίνη και Μύκονος

Αναμφισβήτητες πρωταγωνίστριες των Κυκλάδων, η Σαντορίνη και η Μύκονος. Η πρώτη, με το αρχέγονο ηφαίστειο και την περίφημη καλντέρα στα Φηρά, τις εξωτικές κόκκινες και μαύρες από ηφαιστειακά πετρώματα παραλίες και τα ρομαντικά ηλιοβασιλέματα στην Οία. Η δεύτερη, με την κινηματογραφική Χώρα, τους ανεμόμυλους, τη «Μικρή Βενετία» με τα κατάλευκα σπιτάκια στη θάλασσα και την

Καγιάκ στη Σαντορίνη και windsurfing στη Μύκονo (δεξιά σελίδα) Kayaking in Santorini and windsurfing in Mykonos (right page)

ow that you are on board, it is time to put all the worries of the past year behind. The endless blue of the Aegean awaits you -the unique islands with their own identity, with dreamy beaches, picturesque villages, impressive rock formations, delicious local dishes, festivals with authentic colour, the tranquillity of nature or cosmopolitan entertainment until dawn. Whichever destination you have chosen, this is your chance now, after months of being locked down in your home, to experience first-hand what more these islands have to offer. Outdoor activities, at sea or the mountains, that raise your heart rate or bring you closer to nature. And if you have no experience of outdoor activities or you don’t have masks and flippers, climbing equipment or mountaineering shoes for your hikes in your luggage, don’t give up! Training centres and people with knowledge and passion will support you in what you dream to try. Because, most important of all is the positive attitude and the appetite for the adventure that lies ahead!

Santorini and Mykonos

Undoubted protagonists of the Cyclades, Santorini and Mykonos. The first one with the primordial volcano and the famous caldera in Fira, the exotic red and black volcanic rock beaches and the romantic sunsets in Oia. The second with the cinematic Chora, the windmills, the “Little Venice” with the whitewashed houses

WAVE

141 SUMMER - AUTUMN 2021

κοσμοπολίτικη ζωή. Και τα δύο νησιά, όμως, προσφέρουν επίσης απίστευτες ευκαιρίες στον επισκέπτη για καταδύσεις, καθώς ο βυθός τους είναι εκπληκτικός, με πλούσια υποθαλάσσια ζωή, όπως στον ύφαλο Καλαφακιόνας στη Μύκονο, όπου κολυμπάτε ανάμεσα σε μεσογειακά Barracuda και διακρίνετε στον βυθό θραύσματα από αρχαίους αμφορείς, με εντυπωσιακές υποθαλάσσιες σπηλιές αλλά και ναυάγια που εξάπτουν τη φαντασία, όπως το Άννα ΙΙ στη Μύκονο και το Santa Maria στη Σαντορίνη. Για τους εραστές της θαλασσινής περιπέτειας, δοκιμάστε kitesurfing και windsurfing στις παραλίες Φτελιά και Κόρφος στη Μύκονο (μοναδική εμπειρία στο Νησί των Ανέμων), και kayaking ή standup paddling (SUP) στη Σαντορίνη. Τι πιο συναρπαστικό από το να κωπηλατείς στην καλντέρα του θρυλικού ηφαιστείου, κάτω από τη σκιά των εντυπωσιακών βράχων που βυθίζονται στη θάλασσα.

Tήνος

Στον γραφικό οικισμό του Βόλακα ξεχωρίζουν οι τεράστιοι, εντυπωσιακοί ογκόλιθοι, που μόνο Τιτάνες και Γίγαντες θα μπορούσαν να σηκώσουν. Οι γρανιτένιοι βράχοι, πέρα από το μεγαλείο που προσθέτουν στο τοπίο, προσφέρονται για bouldering (αναρρίχηση σε χαμηλά βράχια). Αναρρίχηση όμως, όπως και πεζοπορία, μπορείτε να κάνετε και στον Βράχο του Εξώμβουργου ή αλλιώς Ξώμπουργκου, έναν εντυπωσιακό σχηματισμό ύψους 640 μέτρων, με ιστορία από την Εποχή του Χαλκού. Στο νησί υπάρχει πληθώρα από σηματοδοτημένα μονοπάτια, ιδανικά για πεζοπορία (hiking), για να γνωρίσετε την πλούσια βιοποικιλότητα, τους παραδοσιακούς

by the sea and the cosmopolitan life. Both islands, however, also offer incredible diving opportunities to the visitor as their seabed is stunning, with rich underwater life, such as Kalafakionas reef in Mykonos where you can swim among Mediterranean Barracudas and see fragments of ancient amphorae on the seabed, with impressive underwater caves and shipwrecks that capture the imagination, such as “Anna II” in Mykonos and “Santa Maria” in Santorini. For sea adventure lovers, try kitesurfing and windsurfing at Ftelia and Korfos beaches in Mykonos (a unique experience on the island of the winds!), and kayaking or stand-up paddling (SUP) in Santorini. What could be more exciting than paddling through the caldera of the legendary volcano, under the shadow of the spectacular cliffs plunging into the sea!

Tinos

In the picturesque settlement of Volakas stand out the huge, impressive boulders, which only Titans and Giants could lift. The granite rocks, apart from the grandeur they add to the landscape, are ideal for bouldering (climbing on low rocks). But you can also go climbing, as well as hiking, on the Exomvourgo Rock, or Xombourgo, an impressive 640-metre-high formation with a long history dating back to the Bronze Age. On the island there are plenty of marked paths, ideal for hiking, to get to know the rich biodiversity, the traditional mountain settlements, the inaccessible seas -in fact, the end of all the routes followed by organised groups is a beautiful gully, Platy, with 150-200 year old plane trees. The island of Aeolos, Tinos, could be no less than a favourite destination for windsurfers and surfers -at Kolymbithres you will enjoy it immensely! And if you want a road adventure, hop on a 4x4 and drive down to Livada, a wonderful beach with wild waters and impressive rocks and a

Η Μικρή Βενετία στη Μύκονο, πάνω και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας  Sea level and underwater photo of iconic famous landmark little Venice, Mykonos.

WAVE

142 SUMMER - AUTUMN 2021

ορεινούς οικισμούς, τις απρόσιτες θάλασσες -μάλιστα, το φινάλε όλων των διαδρομών που ακολουθούν οι οργανωμένες ομάδες είναι μια πανέμορφη ρεματιά, το Πλατύ, με πλατάνια ηλικίας 150-200 χρόνων. Το νησί του Αιόλου, η Τήνος, δεν θα μπορούσε να μην αποτελεί αγαπημένο προορισμό των windsurfers και των surfers -στις Κολυμπήθρες, θα το χαρείτε αφάνταστα! Κι αν θέλετε περιπέτεια δρόμου, επιβιβαστείτε σε ένα 4Χ4 και κατεβείτε στη Λειβάδα, μία υπέροχη παραλία με άγρια νερά και εντυπωσιακούς βράχους και ένα μοναδικό οικοσύστημα με πάπιες, χήνες, κύκνους και χελώνες, ή κάντε τον γύρο του Τσικνιά, του ψηλότερου βουνού της Τήνου, με το απόκρημνο τοπίο και την απίστευτη θέα στον ορίζοντα.

Σέριφος

Το νησί, εκτός από την πανέμορφη Χώρα του, φημίζεται για τις δεκάδες, εύκολα προσβάσιμες παραλίες του, που σε πείσμα των καιρών παραμένουν σχεδόν ανέγγιχτες. Μη μείνετε όμως μόνο στην αμμουδιά -ακόμη κι αν είστε στην Ψιλή Άμμο, που το 2003 είχε αναδειχθεί από τους Sunday Times ως η «καλύτερη παραλία της Ευρώπης», ή στην προστατευόμενη Βαγιά (δίκτυο NATURA), που το 2019 έγινε η πρώτη smoke-free παραλία στην Ελλάδα. Ο βυθός της Σερίφου είναι εξίσου εντυπωσιακός: Καταδυθείτε στην ξέρα του Αγίου Σώστη (η κινηματογραφική διπλή παραλία με το ομώνυμο κάτασπρο εκκλησάκι), στο ναυάγιο του Κουταλά-Καλόγερου (ναυάγιο φορτηγού εμπορικού πλοίου), στις βραχονησίδες Γλαρονήσι και Σεριφοπούλα, ή στα βυθισμένα μεταλλεία στο Μεγάλο Λιβάδι. Κι από τη θάλασσα… στο κέντρο της Γης: Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τα Μεταλλεία της Σερίφου, τολμήστε να πεζοπορήσετε στις υπόγειες στοές (πάντα, όμως, με προσοχή!), διασχίστε τα μονοπάτια και δείτε από κοντά κατάλοιπα της εξόρυξης κυρίως σιδηρομεταλλεύματος, όπως γέφυρες, γερανούς, βαγονέ-

unique ecosystem with ducks, geese, swans and turtles, or make your way around Tsiknias, the highest mountain of Tinos with its steep landscape and incredible views of the horizon.

Serifos

The island, apart from its beautiful Chora, is famous for its dozens of easily accessible beaches, which in spite of the times remain almost untouched. But don’t just stay on the beach -even if you’re at Psili Ammos, which in 2003 was named the “best beach in Europe” by the Sunday Times, or at the protected Vagia (Natura 2000 network), which in 2019 became the first smoke-free beach in Greece. The seabed of Serifos is equally impressive: dive the Agios Sostis reef (the cinematic double beach with the homonymous white chapel), the wreck of Koutalas-Kalogeros (the wreck of a cargo ship), the islets Glaronissi and Serifopoula, or the sunken mines of Megalo Livadi. And from the sea... to the centre of the Earth: If you want to learn more about the Serifos Mines, dare to hike in the underground tunnels (but always with caution!), cross the paths and see for yourself remnants of the mining of mainly iron ore, such as bridges, cranes, wagons, thus getting a taste of the island’s contemporary history.

Syros

In Ermoupoli of Syros, the lady of the Cyclades, the magnificent neoclassical buildings and the imposing Catholic and Orthodox

Χαρακτηριστικοί βράχοι στον Βώλακα της Τήνου  Ηuge, round and smooth rocks close to Volax (or «Volakas») village, Tinos.

WAVE

143 SUMMER - AUTUMN 2021

Εγκαταλελειμμένες μεταλλευτικές εγκαταστάσεις στο Μεγάλο Λιβάδι της Σερίφου  An old, abandoned jetty used for loading minerals to ships at Mega Livadi village, Serifos.

τα, παίρνοντας έτσι μια γεύση της νεότερης ιστορίας του νησιού.

Σύρος

Στην Ερμούπολη της Σύρου, στην αρχόντισσα των Κυκλάδων, ξεχωρίζουν τα μεγαλοπρεπή νεοκλασικά κτίρια και οι επιβλητικές εκκλησίες των Καθολικών και των Ορθοδόξων, στις κορυφές των δύο αντικριστών λόφων. Μην αργείτε, λοιπόν, ανεβείτε σε ένα ποδήλατο κι αρχίστε την εξερεύνηση: από την παραλιακή οδό που σφύζει από ζωή μέχρι τα μαρμαροστρωμένα σοκάκια και τις αριστοκρατικές επαύλεις στα Βαπόρια. Κι αν θέλετε μια περιπέτεια δρόμου, ταξιδέψτε στη βόρεια πλευρά του νησιού, την Απάνω Μεριά, με τη μοναδική, ανέγγιχτη ομορφιά, καθώς προστατεύεται από το Δίκτυο Natura 2000. Το τοπίο, γεμάτο αρωματικά φυτά και βότανα, είναι ιδανικό για πεζοπορία και εξερεύνηση, μέσα από μονοπάτια που φτάνουν και στις πιο απρόσιτες παραλίες. Κι αν είστε λάτρεις της ιστιοπλοΐας, αξίζει το ταξίδι με σκάφος στη Βαρβαρούσα, στο Μαρμάρι, στη Γριά Σπηλιά και στα Γράμματα -στην τελευταία μάλιστα μπορείτε να δείτε επιγραφές πάνω στα βράχια, που δεν είναι άλλο από προσευχές και ονόματα που σκαλίστηκαν κατά τους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους από ναυτικούς που προσπαθούσαν να σωθούν από τις κακές καιρικές συνθήκες.

churches stand out on the tops of the two opposite hills. So don’t delay, hop on a bike and start exploring: from the bustling coastal road to the marble-lined alleys and aristocratic mansions of Vaporia. And if you want a road adventure, travel to the northern side of the island, Apano Meria, with its unique, untouched beauty, as it is protected by the Natura 2000 Network. The landscape, full of fragrant plants and herbs, is ideal for hiking and exploring, through paths that reach even the most inaccessible beaches. And if you are a sailing enthusiast, it is worth a trip by boat to Varvarousa, Marmari, Gria Cave and Grammata -in the latter you can even see inscriptions on the rocks, which are nothing but prayers and names carved during Roman and Byzantine times by sailors who were trying to escape bad weather conditions.

Milos

On the island of Aphrodite and the legendary pirates, with its volcanic

Το εκκλησάκι Σαν Μιχάλη, Σύρος  San Michali church, Syros.

Μήλος

Στο νησί της Αφροδίτης και των θρυλικών πειρατών, με τα ηφαιστειακά πετρώματα και τους μοναδικούς γεωλογικούς σχηματισμούς, η απόλυτη περιπέτεια είναι να κάνετε ιστιοπλοΐα ή καγιάκ ή να ταξιδέψετε με πα-

WAVE

144 SUMMER - AUTUMN 2021

ραδοσιακό καΐκι, γύρω από την εντυπωσιακή ακτογραμμή της Μήλου. Να θαυμάσετε από θαλάσσης το πολυφωτογραφημένο Κλίμα με τα 70 πολύχρωμα «σύρματα» (όπου φυλάσσονταν οι βάρκες τον χειμώνα) και το μοναδικό μνημείο της φύσης, το Σαρακήνικο, με τους λευκούς τόφους (πετρώματα προερχόμενα από αποθέσεις στερεών αναβλημάτων των ηφαιστείων), αλλά και να βουτήξετε στα επιβλητικά Γλαρονήσια, στα σμαραγδένια νερά του Φυρλίγκο, στην κατάλευκη παραλία του Γέρακα, στην σπηλιά της Συκιάς, στο εντυπωσιακό Κλέφτικο με τις στοές από γιγάντιους βράχους -μέρη απρόσιτα από ξηράς. Στα Γλαρονήσια και στο Βάνι, μπορείτε και να αναρριχηθείτε στους κάθετους βράχους. Κι αν θέλετε μια περιπέτεια δρόμου, κατευθυνθείτε στη ΝΑ πλευρά του νησιού, προς το ηφαίστειο της Φυριπλάκας, για να βρεθείτε μέσα στον μεγαλύτερο κρατήρα της Ελλάδας (σήμερα είναι καλυμμένος με θάμνους) και μετά στον Κάλαμο με τις φουμαρόλες ή ατμίδες -υδρατμοί που βγαίνουν μέσα από τα βάθη της γης.

Σίφνος

Το νησί με τη μεγάλη παράδοση στη γαστρονομία και την αγγειοπλαστική προσφέρει επίσης την ευκαιρία για αναρρίχηση στις Καμάρες, στο λιμάνι της Σίφνου (πρέπει όμως να έχετε τον δικό σας εξοπλισμό). Για τους λάτρεις της πεζοπορίας, υπάρχει ένα εξαιρετικό δίκτυο μονοπατιών που ξεπερνούν τα 100 χιλιόμετρα, για να εξερευνήσετε κρυμμένους θησαυρούς που μόνο με τα πόδια μπορεί να ανακαλύψει κανείς. Αρχαίοι πύργοι-φρυκτωρίες και ακροπόλεις του νησιού βρίσκονται διάσπαρτες σε δύσβατα σημεία, ένας αρχαιολογικός πλούτος καλά κρυμμένος, που όμως την Κυριακή της Πεντηκοστής (παραμονή του Αγίου Πνεύματος), σε ειδική εκδήλωση, έρχεται στο φως: κάτοικοι και ταξιδιώτες-εθελοντές παίρνουν μέρος στο άναμμα των συχνά απρόσιτων πύργων,

Κατάδυση στο ναυάγιο του «Μαριάννα»  Diving in wreck ‘‘Marianna’’.

rocks and unique geological formations, the ultimate adventure is to sail or kayak or travel by traditional boat, around the impressive coastline of Milos. Admire from the sea the multi-photographed Klima with its 70 colourful “wires” (where the boats were kept during the winter) and the unique monument of nature, Sarakiniko, with its white tops (rocks derived from solid volcanic deposits), but also dive at the imposing Glaronisia, in the emerald waters of Fyrligo, in the white beach of Gerakas, in the cave of Sykia, in the impressive Kleftiko with its tunnels of giant rocks -places inaccessible from land. In Glaronissia and Vani, you can also climb the vertical rocks. And if you want a road adventure, head to the SE side of the island, towards the volcano of Fyriplaka, to find yourselves inside the largest crater in Greece (today it is covered with bushes) and then to Kalamos with the fumaroles -water vapour emerging from the depths of the earth.

Sifnos

The island with its great tradition in gastronomy and pottery, also offers the opportunity for the sport of climbing at Kamares, in the port of Sifnos (but you must have your own equipment!). For hiking enthusiasts, there is an excellent network of trails of over 100 kilometres to explore hidden treasures that can only be discovered on foot. Ancient towers-beacons and citadels of the island are scattered in inaccessible places, an archaeological wealth well hidden; but on the Sunday of

WAVE

145 SUMMER - AUTUMN 2021

αναβιώνοντας τον τρόπο που επικοινωνούσαν οι κάτοικοι στους αρχαίους χρόνους.

Νάξος

Στο μεγαλύτερο κυκλαδίτικο νησί με την εμβληματική Πορτάρα στη Χώρα, τα ορεινά χωριά και τις βενετσιάνικες επαύλεις, η γεωμορφολογία του εδάφους είναι ιδανική για ποδηλασία βουνού (mountain biking) αλλά και ποδηλασία δρόμου. Η θέση του νησιού είναι επίσης ιδανική για ιστιοπλοΐα, για να απολαύσετε τις ατέλειωτες ονειρικές παραλίες και τα To εντυπωσιακό Κλέφτικο της Μήλου  νησιά των Μικρών Κυκλάδων. Για τους λάτρεις Τhe impressive Kleftiko in Milos. της ιστιοσανίδας, πέρα από windsurfing δοκιμάστε και kitesurfing στη Μικρή Βίγλα, για πιο έντονες συγκινήσεις. Κι αν ενδιαφέρεστε να Pentecost (eve of the Holy Spirit Day), in a special event, it δείτε από κοντά σπάνια πουλιά (birdwatching), αξίζει να επισκεcomes to light: residents and travellers-volunteers take part in φθείτε τους προστατευόμενους υδροβιότοπους της Αλυκής, του the lighting of the often inaccessible towers, reviving the way Καλαντός και του Αμμίτη. the inhabitants communicated in ancient times.

Πάρος

Η Πάρος με τη γραφική Νάουσα που σφύζει από ζωή και την Παροικιά με τα πλακόστρωτα σοκάκια της, μπορεί να είναι ένας αγαπημένος τουριστικός προορισμός, είναι όμως και ιδανικός για θαλάσσια σπορ. Ζήστε την εμπειρία του kitesurfing στην Πούντα και δαμάστε τα κύματα με την ιστιοσανίδα σας στη Χρυσή Ακτή και τη Σάντα Μαρία.

Το Κάστρο στη Σίφνο  Village of Kastro in Sifnos.

Naxos

On the largest Cycladic island with the emblematic Portara in Chora, the mountain villages and the Venetian villas, the geomorphology of the terrain is ideal for mountain biking and road cycling. The location of the island is also ideal for sailing to enjoy the endless dreamy beaches and the islands of the Small Cyclades. For windsurfing enthusiasts, also try kitesurfing in Mikri Vigla for more intense thrills. And if you are interested in birdwatching it is worth visiting the protected wetlands of Aliki, Kalantos and Ammitis.

Paros

Paros with its picturesque Naoussa that is full of life and Parikia with its cobbled alleys, may be a favourite tourist destination, but it is also

WAVE

146 SUMMER - AUTUMN 2021

Καταδυθείτε στον μαγικό βυθό και στα ναυάγια του πολεμικού αεροσκάφους Bristol Beaufighter και του εμπορικού «Μαριάννα», που βρίσκεται στη μέση του διάπλου ανάμεσα στη Νάξο και την Πάρο και έχει μετατραπεί σε έναν εντυπωσιακό υποβρύχιο βιότοπο. Κάντε πεζοπορία στα μονοπάτια του νησιού, όπως στο βυζαντινό, στρωμένο με παριανό μάρμαρο μονοπάτι, μια διαδρομή που θα απολαύσετε καλύτερα το σούρουπο, ή εξερευνήστε μέσα από διάφορα μονοπάτια την Κοιλάδα των Πεταλούδων (κι όμως, δεν έχει μόνο η Ρόδος), κοντά στο Μοναστήρι του Αγίου Αρσενίου, που θα σας αποζημιώσει με τα υπέροχα χρώματα των πανέμορφων αυτών πλασμάτων.

Ηράκλειο

Πρωτεύουσα της Κρήτης, γνωστή παγκοσμίως για τους αρχαιολογικούς χώρους της Κνωσού και της Φαιστού και τη σύνδεσή της με τον μύθο του Μινώταυρου, το Ηράκλειο είναι μια πόλη ζωντανή, που προσφέρει αμέτρητες συγκινήσεις όχι μόνο στους ταξιδιώτες με ιστορικό ενδιαφέρον αλλά και στους λάτρεις της φύσης και της άθλησης. Το Φυσικό Πάρκο του Ψηλορείτη, που έχει χαρακτηριστεί Παγκόσμιο Γεωπάρκο της Unesco, είναι ιδανικό για πεζοπορία και ορειβασία, καθώς και για παρατήρηση πουλιών ή για συλλογή βοτάνων, καθώς ο τόπος αυτός είναι ένας πραγματικός παράδεισος με εντυπωσιακή γεωμορφολογία και πλούσια βιοποικιλότητα. H εξερεύνηση των σπηλαίων αποκτά εδώ άλλη διάσταση για όσους θέλουν να την ανακαλύψουν: από το Ιδαίο Άντρο, όπου σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία ανατράφηκε ο Δίας, μέχρι το Γεροντόσπηλιο του Μελιδονίου και το Σπήλαιο Μεντώνη στα Ζωνιανά, τα χιλιάδες σπήλαια της περιοχής είναι οι κρυμμένοι θησαυροί του ανεξάντλητου φυσικού τοπίου. Σε αγροτουριστικές μονάδες θα ανακαλύψετε τον παραδοσιακό τρόπο ζωής της ορεινής Κρήτης, λαμβάνοντας μέρος και σε αγροτικές δραστηριότητες, ανάλογα με την εποχή, όπως το άρμεγμα των προβάτων, την κουρά των ζώων, την τυροκόμηση, το μάζεμα της ελιάς, την παραδοσιακή μαγειρική με τοπικά προϊόντα που θα συλλέξετε και εσείς. Αν είστε τυχεροί και βρεθείτε τον Αύγουστο στις πολύχρωμες Αρχάνες (τον βραβευμένο από την Ε.Ε. αειφόρο παραδοσιακό οικισμό), όταν διοργανώνεται η Γιορτή του Αρχανιώτη, μπορείτε να λάβετε μέρος στον τρύγο ή να κάνετε πεζοπορία στον κοντινό Γιούχτα, το ιερό βουνό της αρχαιότητας. Κι αν θέλετε να δοκιμάσετε τις γνώσεις -και την τύχη σας- στο

ideal for water sports. Experience kitesurfing in Pounta and tame the waves with your windsurfing board in the Golden Beach and Santa Maria. Dive the magical seabed and the wrecks of the warship “Bristol Beaufighter” and the merchant ship “Marianna”, located in the middle of the passage between Naxos and Paros, an area which has been transformed into an impressive underwater habitat. Hike the island’s paths, such as the Byzantine path paved with Parian marble, a route best enjoyed at dusk, or explore through various paths the Valley of the Butterflies (yes, Rhodes is not the only one), near the Monastery of Agios Arsenios, which will compensate you with the wonderful colours of these beautiful creatures.

Heraklion

Capital of Crete, known worldwide for the archaeological sites of Knossos and Phaistos and its connection with the myth of the Minotaur, Heraklion is a lively city that offers countless thrills not only to travellers interested in history, but also to nature and sports lovers. The Psiloritis Natural Park, which has been designated a UNESCO Global Geopark, is ideal for hiking and climbing, as well as for birdwatching or herb collecting, as this place is a true paradise with impressive geomorphology and rich biodiversity. Cave exploration takes on a new dimension here for those who want to discover it: from the Idaion Andro where Zeus was raised, according to ancient Greek mythology, to the Gerontospilio of Melidoni and the Mentoni Cave in Zoniana, the thousands of caves of the region are the hidden treasures of the inexhaustible natural landscape. In agrotourism units you will discover the traditional way of life of mountainous Crete, taking part in agricultural activities depending on the season, such as milking sheep, shearing animals, cheese making, olive picking, traditional cooking with local products that you will collect yourselves. If you are lucky enough to be in August in the colourful Archanes (the EU’s awardwinning sustainable traditional settlement), when the Celebration of the Archaniotis is organised, you can take part in the harvest; or hike to nearby Juktas, the sacred mountain of antiquity. And if you want to

Το εκκλησάκι στην κορυφή του Ψηλορείτη  The chapel on a highest point of Crete - Psiloritis

WAVE

147 SUMMER - AUTUMN 2021

test your expertise -and your luck- in golf, at the courses of Elounda and Hersonissos, you can combine holidays and your favourite sport.

Chania Kitesurfing στην Πάρο  Kitesurfing in Paros.

γκολφ, στα γήπεδα της Ελούντας και της Χερσονήσου μπορείτε να συνδυάσετε διακοπές και το αγαπημένο σας άθλημα.

Χανιά

Μπορεί η Παλιά Πόλη με τα γραφικά σοκάκια και το ενετικό λιμάνι με τον εμβληματικό φάρο να προσελκύουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως τα Χανιά είναι ιδανικά για τους λάτρεις της περιπέτειας. Η πεζοπορία στο Φαράγγι της Σαμαριάς και η διάσχισή του (η κλασική διαδρομή είναι 16 χλμ.) μέχρι να φτάσετε στη θάλασσα της Αγίας Ρουμέλης είναι σίγουρα το απόλυτο must! Ιδιαίτερα, μάλιστα, καθώς στη διαδρομή θαυμάζετε την εντυπωσιακή βιοποικιλότητα του προστατευόμενου Εθνικού Δρυμού. Αν πάλι θέλετε η αδρεναλίνη σας να χτυπήσει κόκκινο, κατευθυνθείτε στη μεταλλική Γέφυρα της Αράδαινας (ύψους 138 μέτρων) στα Σφακιά, για bungee jumping -είναι η ψηλότερη γέφυρα στην Ελλάδα και η δεύτερη στην Ευρώπη για άλματα με ελαστικό σχοινί. Και η περιπέτεια συνεχίζεται, με αλεξίπτωτο πλαγιάς πάνω από τα τυρκουάζ νερά στα Φαλάσαρνα και τη γαλαζοπράσινη Λιμνοθάλασσα του Μπάλου, ένα τοπίο που κόβει την ανάσα, ή ταξιδεύοντας με την παρέα σας με φουσκωτό προς τη Γραμβούσα με την άγρια φυσική ομορφιά. Στον κόλπο του Λουτρακίoυ, στην παραλία που μοιάζει με λίμνη χάρη στα ήρεμα γαλάζια νερά, κάνετε SUP ή εξερευνάτε τα πιο γοητευτικά ορεινά και παραθαλάσσια μέρη κάνοντας ιππασία -κι αν θέλετε, κολυμπάτε στα πεντακάθαρα νερά παρέα με το άλογό σας. Ταξιδεύετε off road στα Φαλάσαρνα και στο εξωτικό Ελαφονήσι με τη ροζ αμμουδιά, ή παίρνετε μέρος σε ένα Jeep safari στους πανάρχαιους ελαιώνες και σε τοπικά οινοποιεία, για να δείτε από κοντά -και να δοκιμάσετε- τον σημαντικό πλούτο της κρητικής γης.

The Old Town with its picturesque alleys and the Venetian harbour with its iconic lighthouse may attract the most interest, but Chania is ideal for adventure lovers. Hiking in the Samaria Gorge and crossing it (the classic route is 16 km) until you reach the sea of Agia Roumeli is definitely an absolute must! And especially so, as you admire the impressive biodiversity of the protected National Park along the way. Again, if you want to get your adrenaline pumping, head to the 138-metre-high Aradaina metal bridge in Sfakia for bungy jumping -it’s the highest bridge in Greece and the second in Europe for rubber rope jumps. And the adventure continues, with paragliding over the turquoise waters of Falasarna and the turquoise Lagoon of Balos, a breath-taking landscape, or travelling with your friends by inflatable boat to Gramvousa with its wild natural beauty. In the bay of Loutrakiou, on the beach that looks like a lake thanks to its calm blue waters, you can SUP or explore the most charming mountainous and coastal areas by horseback riding; and if you wish, you can swim in the crystal-clear waters with your horse. Travel off road to Falasarna and exotic Elafonissi with its pink sandy beach or take a Jeep safari to ancient olive groves and local wineries to see -and taste- the great wealth of the Cretan land.

WAVE

148 SUMMER - AUTUMN 2021

A L A N D M A R K-

INSTITUTION

EΝΑ ΤΟΠOΣΗΜΟ-

OΕΣΜOΣ WE FOLLOW THE HISTORY OF THE GRAND ARSENAL, THE VENETIAN JEWEL IN THE OLD PORT OF CHANIA, AND THE ACTIVITIES OF THE CENTRE FOR MEDITERRANEAN ARCHITECTURE, WHICH IS HOUSED THERE AND HAS BECOME A PILLAR OF CULTURE IN THE CITY IN RECENT YEARS. ΑΝΑΖΗΤΟΎΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ ΠΟΥ ΚΡΎΒΕΙ ΤΟ ΜΕΓΆΛΟ ΑΡΣΕΝΆΛΙ, ΤΟ ΕΝΕΤΙΚΌ ΝΕΏΡΙΟ-ΚΌΣΜΗΜΑ ΣΤΟ ΠΑΛΙΌ ΛΙΜΆΝΙ ΤΩΝ ΧΑΝΊΩΝ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΡΆΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΈΝΤΡΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΉΣ ΜΕΣΟΓΕΊΟΥ, ΤΟ ΟΠΟΊΟ ΣΤΕΓΆΖΕΤΑΙ ΕΚΕΊ, ΑΠΟΤΕΛΩΝΤΑΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ ΈΝΑΝ ΠΥΛΏΝΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ.

ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΎΑ ΠΕΤΡΟΠΟΎΛΟΥ  BY EVA PETROPOULOU ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕΣ: PATTAKOS PETROS  PHOTOS: PATTAKOS PETROS, WWW.PHOTOARCHITECTURE.PRO

WAVE

149 SUMMER - AUTUMN 2021

Η στοά, με την είσοδο του κυρίως κτηρίου (αριστερά) και την είσοδο του εκθεσιακού χώρου του ισογείου (δεξιά)  The gallery, with the entrance to the main building (left) and the entrance to the ground floor exhibition area (right).

WAVE

150 SUMMER - AUTUMN 2021

Το Μεγάλο Αρσενάλι (στο κέντρο), όπως φαίνεται από τη θάλασσα  The Grand Arsenal (in the centre), as seen from the sea.

Μια ματιά στην Ιστορία

A look at History

Τα αρσενάλια (νεώρια) άρχισαν να οικοδομούνται από τους Ενετούς από τα τέλη του 15ου αιώνα, για να στεγάσουν τις εργασίες συντήρησης των καραβιών του στόλου τους. Σταδιακά, σχηματίστηκαν δύο σύνολα νεωρίων. Το Μεγάλο Αρσενάλι, που βρίσκεται δυτικότερα ενός συγκροτήματος 17 -τότε- νεωρίων, από τα οποία σήμερα σώζονται τα 7, ξεκίνησε να χτίζεται το 1585 και η κατασκευή του διήρκεσε έως το 1600. Αρχικά δεν διέθετε όροφο. Τα υπόστεγα των νεωρίων αυτών, θολωτά, με αετωματική επίστεψη των όψεων, ήταν ανοιχτά προς τη θάλασσα και είχαν μήκος περίπου 50 μ., πλάτος 9 μ. και μέσο ύψος 10 μ. Στα τέλη του 19ου αιώνα, το Μεγάλο Αρσενάλι έστεκε πια μόνο του στα δυτικά, αποκομμένο από το υπόλοιπο σύνολο νεωρίων στο οποίο ανήκε. Στις αρχές του 20ού αιώνα, τοιχίστηκαν τα τόξα στο θαλάσσιο μέτωπο, κατασκευάστηκε η προκυμαία και χτίστηκε το τελωνείο, ανάμεσα στο τμήμα του συγκροτήματος νεωρίων που απέμενε στα ανατολικά και στο Μεγάλο Αρσενάλι, αλλάζοντας ριζικά την όψη της περιοχής.

The arsenals (neoria) began to be built by the Venetians in the late 15th century to house the maintenance work of the ships of their fleet. Gradually, two sets of neoria were formed. The Grand Arsenal, located west of a complex of 17, then, neoria, of which seven survive today, began to be built in 1585 and its construction lasted until 1600. Originally it did not have an upper floor. The sheds of these neoria, vaulted, with gabled facades, were open to the sea and were about 50 m long, 9 m wide and 10 m high on average. By the end of the 19th century, the Great Arsenal stood alone to the west, cut off from the rest of the ensemble of neoria to which it belonged. At the beginning of the 20th century, the arches were built on the sea front, the quay was constructed and the customs house was built, between the part of the complex of neoria that remained to the east and the Great Arsenal, radically changing the appearance of the area. In 1872 the first floor was added to house the first school of the

παίνοντας σήμερα στο Μεγάλο Αρσενάλι, το επιβλητικό ενετικό νεώριο που δεσπόζει στο παραλιακό μέτωπο του παλιού λιμανιού των Χανίων, μαγεύεσαι. Οι πετρόχτιστοι ψηλοτάβανοι χώροι του σιγοψιθυρίζουν ιστορίες από τα παλιά, που φτάνουν πίσω στα χρόνια των Ενετών. Ολόκληρα καράβια χωρούσαν κάποτε εδώ μέσα. Ξεκουράζονταν κι αυτά για λίγο, προτού ριχτούν ξανά στη θάλασσα, δυο βήματα μακριά, για να μεταφέρουν και πάλι στρατιώτες, αγαθά, ιδέες σε όλη τη Μεσόγειο.

ntering the Grand Arsenal today, the imposing Venetian neorion (dry dock) that dominates the coastal front of the old port of Chania, you are enchanted. Its stonebuilt, high-ceilinged spaces whisper stories from the past, dating back to the Venetian times. Whole ships used to fit in here; they rested for a while, before being thrown back into the sea, which lies two feet away, to transport again soldiers, goods, ideas throughout the Mediterranean.

WAVE

151 SUMMER - AUTUMN 2021

Το 1872 έγινε η προσθήκη του ορόφου για να στεγάσει το πρώτο σχολείο της χριστιανικής κοινότητας, όπως και τις πρώτες πολιτιστικές δραστηριότητες (θεατρικές παραστάσεις) στα Χανιά. Στη συνέχεια, αξιοποιήθηκε ως δημοτικό νοσοκομείο, από το 1923 και ως Δημαρχείο, από το 1928 έως την καταστροφή του, το 1941 από βομβαρδισμούς των Γερμανών. Έπειτα, ακολούθησαν πάνω από 60 χρόνια εγκατάλειψης, καθώς το Μεγάλο Αρσενάλι απέμεινε να στέκει πια στον χώρο ως το «ωραιότερο ερείπιο» της πόλης. Μέχρι που τη δεκαετία του ’90, τα πράγματα άλλαξαν, με την απόφαση για την αποκατάσταση και την επανάχρησή του.

Christian community, as well as the first cultural activities (theatrical performances) in Chania. It was then utilised as a municipal hospital from 1923 and as the Town Hall from 1928 until its destruction in 1941 by German bombings. Then, over 60 years of abandonment followed, as the Great Arsenal was left standing on the site as the “most beautiful ruin” of the city. Until the 1990s, when things changed, with the decision to restore and reuse it.

Μια νέα ταυτότητα για το Μεγάλο Αρσενάλι

This iconic Venetian building, neglected until recently, was destined to enjoy a new period of prosperity. In 1994 the Ministry of Culture created the National Cultural Network of the Cities (NCNC) and in 1996 Chania joined it as a City of Architecture. Almost immediately, the Centre for Mediterranean Architecture (KAM) was established under a programmatic contract between the Municipality of Chania and the Ministry of Culture, which was temporarily housed in a rented building, while in 1997 the restoration of the Great Arsenal was included in the Second Community Support Framework, for the exclusive use of housing KAM. In 1998 the preliminary design of the project was completed within the framework of a research programme of the National Technical University of Athens, with the architect Yannis Kizis and the civil engineer Vlassis Koumousis as scientific supervisors. Then the final study was prepared by the office of Panagiotis Grammatopoulos - Christos Panousakis from Athens,

Το εμβληματικό αυτό ενετικό κτήριο, μέχρι πρότινος λαβωμένο, έμελλε να γνωρίσει μια νέα περίοδο ακμής. Το 1994, το υπουργείο Πολιτισμού δημιούργησε το Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων (ΕΠΔΠ) και το 1996 τα Χανιά εντάχθηκαν σε αυτό ως πόλη της Αρχιτεκτονικής. Σχεδόν αμέσως ιδρύθηκε, με προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου Χανίων και του υπουργείου Πολιτισμού, το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (ΚΑΜ), το οποίο στεγάστηκε προσωρινά σε ενοικιαζόμενο κτήριο, ενώ το 1997 εντάχθηκε η αποκατάσταση του Μεγάλου Αρσεναλιού στο Β’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, με αποκλειστική χρήση τη στέγαση του ΚΑΜ. Το 1998, ολοκληρώθηκε η προμελέτη του έργου στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου,

A new identity for the Great Arsenal

Από την έκθεση «O κόσμος του Εμμανουήλ Βουρέκα  From the exhibition ‘‘The world of Emmanouil Vourekas’’.

WAVE

152 SUMMER - AUTUMN 2021

με επιστημονικούς υπεύθυνους τον αρχιτέκτονα Γιάννη Κίζη και τον πολιτικό μηχανικό Βλάση Κουμούση. Στη συνέχεια εκπονήθηκε η οριστική μελέτη από το γραφείο Παναγιώτη Γραμματόπουλου - Χρήστου Πανουσάκη από την Αθήνα, σε συνεργασία με τους Χανιώτες αρχιτέκτονες Αριστομένη και Γιώργο Βαρουδάκη και Κώστα Μαυρακάκη, οι οποίοι είχαν και την επίβλεψη του έργου. Η υποδειγματική κατασκευή του έγινε από τους Χανιώτες εργολάβους Λεωνίδα και Μανώλη Μπατάκη. Ήδη από το 1997 είχε αναλάβει καθήκοντα, ως πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΑΜ, ο διεθνώς καταξιωμένος αρχιτέκτονας Δημήτρης Αντωνακάκης, οπότε αμέσως άρχισαν να υλοποιούνται πολλές και σημαντικές δράσεις, που εστίαζαν σε θέματα και προβλήματα διαχείρισης του χώρου, δημόσιου και ιδιωτικού και αρχιτεκτονικής γενικότερα. Οι δράσεις αυτές πολλαπλασιάστηκαν όταν το ΚΑΜ εγκαταστάθηκε στο Μεγάλο Αρσενάλι, τον Μάιο του 2002, με εκθέσεις, διαλέξεις, workshops, ημερίδες, συνέδρια, εκπαιδευτικά προγράμματα και γενικότερα δράσεις υπερτοπικής εμβέλειας, που έβαλαν το ΚΑΜ στον πολιτιστικό χάρτη της Μεσογείου. Το ΚΑΜ έχει γίνει γνωστό για δράσεις του που έχουν πλέον καθιερωθεί, όπως η «Triennale-Αρχιτεκτονική στην Κρήτη», καθώς και των ομιλιών, ημερίδων και λοιπών συναφών εκδηλώσεων αρχιτεκτονικής. Άλλες σημαντικές μακρόβιες δράσεις ήταν η ετήσια σύνοδος των Προέδρων των Αρχιτεκτονικών Σχολών της Ευρώπης, που φιλοξενούσε στους χώρους του (1998-2014), και το θερινό εργαστήριο αρχιτεκτονικής In Situ, που διοργανωνόταν κάθε χρόνο (2002-2012) από τον Αριστείδη Αντωνά (καθηγητή του τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας). Πιο πρόσφατα, καθιερώθηκε ο θεσμός της Διάλεξης της Χρονιάς, με ομιλητές σημαντικές προσωπικότητες του χώρου (μέχρι τώρα: Γιάννης Τσιώμης-Christianne Mazzoni και Anthony Vidler). Παρά τον κυρίαρχο αρχιτεκτονικό χαρακτήρα του ΚΑΜ, τις εκθέσεις και τις εκδηλώσεις του δεν επισκέπτονται μόνο επαγγελματίες αρχιτέκτονες και φοιτητές αρχιτεκτονικής, αλλά και το ευρύτερο κοινό, οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης των Χανίων. Άλλωστε, η συμβολή στην καλλιέργεια του ενδιαφέροντος, τη διεύρυνση της κατανόησης και την αύξηση της ευαισθησίας του κοινού σε θέματα αρχιτεκτονικής, δημόσιου χώρου και πολιτισμού, γενικότερα, αποτελεί σταθερή επιδίωξη του οργανισμού. Επιπλέον, το ΚΑΜ επιδιώκει συνεργασίες στον πολιτισμό, στην εκπαίδευση και στην έρευνα ανάμεσα σε φορείς, ιδρύματα, πανεπιστήμια και μουσεία των χωρών της Μεσογείου και φροντίζει για την καταγραφή, την ψηφιοποίηση και την τεκμηρίωση του αρχειακού υλικού, καθώς και για τη λειτουργία μιας ανοιχτής αρχιτεκτονικής βιβλιοθήκης. Παράλληλα, δε, το Μεγάλο Αρσενάλι διατίθεται και σε άλλους φορείς ως χώρος συνεδρίων, σεμιναρίων, εργαστηρίων, εκθέσεων, διαλέξεων, συναυλιών και θεατρικών παραστάσεων μικρής κλίμακας.

in collaboration with the Chania architects Aristomenes and George Varoudakis and Kostas Mavrakakis, who also supervised the project. Its exemplary construction was carried out by the Chania contractors Leonidas and Manolis Batakis. Already from 1997, the internationally renowned architect Dimitris Antonakakis had assumed his duties as the first artistic director of KAM, so immediately many important actions began to be implemented, focusing on issues and problems of space management, public and private, and architecture in general. These actions multiplied when KAM moved to the Great Arsenal in May 2002, such as exhibitions, lectures, workshops, seminars, conferences, educational programmes and more generally actions of supra-local scope, which put KAM on the cultural map of the Mediterranean. KAM has become known for its now well-established activities, such as the “Architecture in Crete Triennale”, as well as lectures, workshops and other related architectural events. Other important, long-lasting activities were the annual meeting of the Presidents of the Schools of Architecture of Europe, hosted in its premises (1998-2014) and the summer workshop of architecture In Situ, organised every year (2002-2012) by Aristide Antonas (professor of the Department of Architecture, University of Thessaly). More recently, the institution of the Lecture of the Year was established, with the speakers being important personalities in the field (until now: Yannis Tsiomis, Christianne Mazzoni and Anthony Vidler). Despite the predominantly architectural character of KAM, its exhibitions and events are not only visited by professional architects and architecture students, but also by the wider public, residents and visitors of the city of Chania. Besides, the contribution to the cultivation of interest, the broadening of understanding and the increase of public awareness on issues of architecture, public space and culture, in general, is a constant objective of the organisation. In addition, KAM seeks collaborations in culture, education and research between institutions, foundations, universities and museums of the Mediterranean countries and ensures the recording, digitisation and documentation of archival material, as well as the operation of an open architectural library. At the same time, the Great Arsenal is also available to other institutions as a venue for conferences, seminars, workshops, exhibitions, lectures, concerts and smallscale theatrical performances.

Αλ. Βαζάκας, Ά. Τσιτωνάκη, Ειρ. Βλαζάκη: Από την έκθεση «Δημόσιος Χώρος +», ανάπλαση πλατείας Κατεχάκη, α’ βραβείο  Al. Vazakas, A. Tsitonaki, Eir. Vlazaki: From the exhibition «Public Space +», renovation of Katehaki square, first prize.

WAVE

153 SUMMER - AUTUMN 2021

Ο α’ όροφος, όπως φαίνεται από τον εξώστη του β’ ορόφου  The first floor, as seen from the balcony of the second floor.

Προσεχείς εκδηλώσεις

Upcoming events

Η πανδημία Covid-19 έχει καταστήσει τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων και δράσεων σε όλο τον κόσμο μια… εξίσωση για δυνατούς λύτες. Συνεπώς, τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, δεν ήταν δυνατόν να γίνουν ακόμη γνωστές οι ημερομηνίες για τις παρακάτω προγραμματισμένες δράσεις του ΚΑΜ, δεδομένου ότι προϋποθέτουν τη χρήση εσωτερικών χώρων και τη μετακίνηση έργων και προσώπων στα Χανιά, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. l «Δημόσιος Χώρος +», έκθεση των βραβευμένων μελετών για τον δημόσιο χώρο που εκτέθηκαν στο πλαίσιο του ομώνυμου 2ου συνεδρίου, που είχε οργανωθεί από το ΤΕΕ/Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, στη Θεσσαλονίκη, το 2019. Η έκθεση έκτοτε έχει φιλοξενηθεί επίσης στο Ηράκλειο και μετά τα Χανιά πρόκειται να παρουσιαστεί στο Μουσείο Μπενάκη, στην Αθήνα. l «Νίκος Βαλσαμάκης, Αρχιτέκτων», έκθεση αντιπροσωπευτικών έργων της επαγγελματικής διαδρομής του γνωστού αρχιτέκτονα, σε συνεργασία με τα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη. l «Ιωάννης Βικέλας - Αρχιτεκτονικές Αναζητήσεις 1958-2010», έκθεση έργων από το 1960, αρχή της επαγγελματικής σταδιοδρομίας του Ιωάννη Βικέλα έως σήμερα, σε συνεργασία με τα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη Περισσότερες πληροφορίες: www.chania-culture.gr

The Covid-19 pandemic has turn organising cultural events and activities around the world into a baffling undertaking. Therefore, as these lines were being written, it was not yet possible to know the dates for the following planned activities of KAM, since they require the use of indoor spaces and the movement of works and people to Chania, both from Greece and abroad. l “Public Space +”, an exhibition of the award-winning studies for the public space that were exhibited in the context of the homonymous 2nd conference, which was organised by the Technical Chamber of Greece / Section of Central Macedonia, in Thessaloniki, in 2019. The exhibition has since been hosted in Heraklion and after Chania it will be presented at the Benaki Museum in Athens. l “Nicos Valsamakis, Architect”, an exhibition of representative works from the professional career of the renowned architect, in collaboration with the Archives of Modern Greek Architecture of Benaki Museum. l “Ioannis Vikelas - Architectural Explorations 1958-2010”, an exhibition of works from 1960, the beginning of Ioannis Vikelas’s professional career until today, in collaboration with the Archives of Modern Greek Architecture of Benaki Museum. More info: www.chania-culture.gr

WAVE

154 SUMMER - AUTUMN 2021

ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ GRIMALDI GUARANTEED BY GRIMALDI GROUP Ο ΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΝΑ ΕΥΡΥ ΔΙΚΤΥΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ.

ε μακρά ιστορία, που χρονολογείται από το 1947, ο Όμιλος Grimaldi δραστηριοποιείται στη λειτουργία φορτηγών (Ro/Ro), οχηματαγωγών (μεταφορέων αυτοκινήτων) και επιβατηγών πλοίων, παρέχοντας, μέσω των θαλάσσιων μεταφορών, ολοκληρωμένες υπηρεσίες logistics στους μεγαλύτερους κατασκευαστές οχημάτων παγκοσμίως. Οι υπηρεσίες που παρέχει ο όμιλος, με έδρα τη Νάπολη, περιλαμβάνουν επίσης τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων, παλετοποιημένων και ενοποιημένων φορτίων, αλλά και επιβατών, με έναν σύγχρονο στόλο άνω των 120 με 130 φορτηγών πλοίων πολλαπλών χρήσεων, αποκλειστικά οχηματαγωγών (μεταφορέων αυτοκινήτων), όπως επίσης και επιβατηγών. Ο Όμιλος Grimaldi προσφέρει ένα ευρύ δίκτυο θαλάσσιων υπηρεσιών για επιβάτες στη Μεσόγειο Θάλασσα με την Grimaldi Lines, τις Μινωικές Γραμμές και την Trasmed, καθώς και στη Βαλτική και Βόρεια Θάλασσα μέσω της ελεγχόμενης εταιρείας Finnlines. H Grimaldi Lines προσφέρει θαλάσσιες συνδέσεις στους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Ισπανίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας (συμπεριλαμβανομένων της Σικελίας και της Σαρδηνίας), της Τυνησίας και του Μαρόκου. Μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, η εταιρεία προσφέρει συχνά δρομολόγια καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, από τα λιμάνια της Πάτρας και της Ηγουμενίτσας προς τα λιμάνια του Μπρίντιζι (Απουλία), της Αγκώνας (Μάρκε) και της Βενετίας (Βένετο), τα οποία μάλιστα συνδέονται και με την Κέρκυρα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Έχοντας επίγνωση της ανάγκης για παροχή περισσότερο καινοτόμων και ανταγωνιστικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας, ο Όμιλος Grimaldi διαθέτει έναν στόλο σύγχρονων επιβατηγών κρουαζιερόπλοιων, παρέχοντας στάνταρντ υπηρεσίες κρουαζιέρας, καθώς και επιβατηγών οχηματαγωγών πλοίων (Ro/Ro) νέας γενιάς. Οι ναυαρχίδες του στόλου της Grimaldi Lines είναι τα “Cruise Roma” και “Cruise Barcelona”, τα οποία είναι δρομολογημένα με-

THE DYNAMIC CORPORATE GROUP OFFERS A WIDE NETWORK OF HIGH-QUALITY SERVICES FOR TRAVELERS IN THE MEDITERRANEAN.

ith a long history dating back to 1947, the Grimaldi Group specializes in the operation of Ro/Ro (roll-on/roll-off) vessels, car carriers and ferries. It is a dedicated supplier of integrated logistics services based on maritime transport to the world’s major vehicle manufacturers. Through its maritime services, the Naples-based group also transports containers, palletized/unitized cargo and passengers with a modern fleet of more than 120-130 Ro/Ro multipurpose vessels, pure car carriers and ferries. The Grimaldi Group offers a wide network of maritime services for passengers in the Mediterranean Sea, under the Grimaldi Lines, Minoan Lines and Trasmed brands, and in the Baltic and North Sea, through the controlled company Finnlines. Grimaldi Lines offers maritime connections to the most popular tourist destinations in Spain, Greece, Italy (including Sicily and Sardinia), Tunisia and Morocco. Between Italy and Greece, the company offers frequent yearround services connecting the ports of Igoumenitsa and Patras and the Italian ports of Brindisi (Apulia), Ancona (Marche) and Venice (Veneto). During the summer, services between the three Italian ports and Corfu exist as well. Aware of the need to offer ever more innovative, high-quality and competitive services, the Grimaldi Group deploys a fleet of modern cruise ferries, providing cruise ship standard facilities, and new generation state-of-the-art Ro/Ro-Passenger ferries. The flagships of the Grimaldi Lines fleet are the “Cruise Roma” and “Cruise Barcelona”, both deployed between Italy and Spain on the Civitavecchia -Porto Torres - Barcelona route. Despite being already the biggest cruise ferries in the Mediterranean, in 2019 they were lengthened and refurbished, which has allowed the two sister ships to be able to transport up to 3,500

WAVE

155 SUMMER - AUTUMN 2021

ταξύ Ιταλίας και Ισπανίας, στη γραμμή Τσιβιταβέκια - Πόρτο Τόρες - Βαρκελώνη. Παρά το γεγονός ότι αποτελούν ήδη τα μεγαλύτερα κρουαζιερόπλοια στη Μεσόγειο, το 2019 επιμηκύνθηκαν και ανακαινίστηκαν, γεγονός που τους επιτρέπει να μεταφέρουν πλέον μέχρι και 3.500 επιβάτες. Επιπλέον, χάρη στις μεγάλης διάρκειας μπαταρίες λιθίου, οι οποίες επαναφορτίζονται κατά την πλοήγηση, οι εκπομπές αέριων ρύπων εκμηδενίζονται κατά τη διάρκεια της αγκυροβόλησης. Και τα δύο πλοία είναι εξοπλισμένα με 499 μεγάλες και καλαίσθητες καμπίνες, 600 άνετες αεροπορικές θέσεις, ένα à la carte και δύο self-service εστιατόρια, πισίνα, σολάριουμ και ένα σύγχρονο κέντρο wellness, με σάουνα, χαμάμ και αίθουσα μασάζ. Παρέχονται επίσης υπηρεσίες αναψυχής εν πλω, όπως καζίνο, video games, ντισκοτέκ, παιδική χαρά και μία αίθουσα συνεδρίων, χωρητικότητας 300 ατόμων. Όλα τα επιβατηγά πλοία του Ομίλου Grimaldi συνδυάζουν εξαιρετική άνεση εν πλω με επιλογές χαμηλού κόστους. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις οικογένειες, καθώς και σε ομάδες φίλων και φοιτητών, με μειωμένες τιμές ναύλων σε όλες τις γραμμές. Επιπροσθέτως, υπάρχει ένα πλούσιο πρόγραμμα από μίνι κρουαζιέρες και θεματικές εκδηλώσεις εν πλω για τα πλοία της Grimaldi Lines στη γραμμή Τσιβιταβέκια - Βαρκελώνη, ενώ η Grimaldi Lines Tour Operator προσφέρει ακτοπλοϊκά και ξενοδοχειακά πακέτα σε Ισπανία, Ιταλία (συμπεριλαμβανομένων της Σικελίας και της Σαρδηνίας) και Κέρκυρα (Ελλάδα). Ο Όμιλος Grimaldi είναι η πρώτη ιταλική ναυτιλιακή εταιρεία που απέκτησε τα πιστοποιητικά SMS, ISO 9001 KAI ISO 14001 για την Ασφάλεια, την Ποιότητα και το Περιβάλλον. Το 2009, στα Lloyd’s List Global Awards, στην τιμητική λίστα που δημιουργήθηκε από την εφημερίδα του Λονδίνου, Lloyd’s List, για την αναγνώριση ενός ευρέως φάσματος θαλάσσιας αριστείας παγκοσμίως, ο Όμιλος βραβεύτηκε στην κατηγορία “Cruise & Ferry”. Δύο άλλες από τις πιο πρόσφατες διακρίσεις της Grimaldi Lines για την εξαιρετική τους επίδοση στις επιβατικές μεταφορές είναι αυτές στα World Travel Leaders Award (2016) και στα Italia Travel Awards (2018 και 2019).

passengers. Moreover, thanks to mega lithium batteries, which are recharged during navigation, they can reduce emissions to zero while at berth. Both vessels are equipped with 499 large, elegant cabins, 600 comfortable reclining seats, an à la carte and two self-service restaurants, a swimming pool, a solarium bar and a modern wellness centre with sauna, hammam and massage room. Onboard entertainment services include a casino, a video game corner, a discotheque, a playground area for children and a 300-person conference room. All the Group’s passenger ships perfectly combine excellent comfort on board with low-cost options. Special attention is given to families, groups of friends and students, with fare reductions offered on all routes. In addition, a rich calendar of mini-cruises and on-board theme events has been organized for the Grimaldi Lines vessels on the Civitavecchia - Barcelona route, while Grimaldi Lines Tour Operator offers ship and hotel packages in Spain, Italy (including Sardinia and Sicily) and on the Greek island of Corfu (Greece). The Grimaldi Group is the first Italian shipping company to have obtained the SMS, ISO 9001 and ISO 14001 certifications for Safety, Quality and Environment. In the Lloyd’s List Global Awards 2009, an honor’s list created by the London newspaper Lloyd’s List to recognize a wide range of maritime excellence globally, the Group won in the inaugural category “Cruise & Ferry”. Other, more recent recognitions received by Grimaldi Lines for its outstanding performance in passenger transport include the World Travel Leaders Award (in 2016) and the Italia Travel Awards (in 2018 and 2019)

WAVE

με ενεργά συστατικά φυσικής προέλευσης.

Φ Ρ Ο ΝΤΙΔ Α με

Η Dermoxen είναι η πρωτοποριακή σειρά προϊόντων Για την ειδικά ευαίσθητη μας και την σχεδιασμένηπεριοχή για την πρόληψη ενεργά συστατικά φυσικής προέλευσης. καταπολέμηση των πιο κοινών προβλημάτων της ευαίσθητης περιοχής που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε κάθε ηλικία.

Εμπλουτισμένη με ενεργά συστατικά φυσικής προέλευσης, χωρίς SLES, parabens και thiazolinones. Η Dermoxen είναι η πρωτοποριακή σειρά προϊόντων ειδικά σχεδιασμένη για την πρόληψη και την καταπολέμηση των πιο κοινών προβλημάτων της ευαίσθητης περιοχής που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε κάθε ηλικία.

Διαθέσιμα σε επιλεγμένα φαρμακεία

Ενημερωθείτε στο www.dermoxen.gr Εμπλουτισμένη με ενεργά συστατικά φυσικής

προέλευσης, χωρίς SLES, parabens και thiazolinones. Διαθέσιμα σε επιλεγμένα φαρμακεία Ενημερωθείτε στο www.dermoxen.gr

MEDWORLD O.E. - Αγαμέμνονος 51-53, 17675 Καλλιθέα, Τ: 2109406765, www.medworld.gr MEDWORLD O.E. - Αγαμέμνονος 51-53, 17675 Καλλιθέα, Τ: 2109406765, www.medworld.gr

TOM-GRIMBERT - UNSPLASH

life & well-being

health

Ριζική θεραπεία στα ΩΡΛ προβλήματα των παιδιών Radical treatment for ent problems in children

αρά τη ραγδαία εξέλιξη των μεθόδων πρόληψης και θεραπείας στον τομέα της ωτορινολαρυγγολογίας, παρατηρείται αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης των ωτορινολαρυγγολογικών παθήσεων, ιδιαίτερα στις παιδικές ηλικίες που το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ανώριμο. Τα κύρια προβλήματα που εμφανίζονται στην παιδική ηλικία είναι οι άπνοιες και το ροχαλητό, που οφείλονται συνήθως στα μεγάλα κρεατάκια και στις υπερτροφικές αμυγδαλές και σπανιότερα σε ατρησία των ρινικών χοανών, ή επίμονη παρουσία υγρού στα αυτιά ή οι υποτροπιάζουσες αμυγδαλίτιδες. Όλα αυτά καθιστούν απαραίτητη την παρακολούθηση του παιδιού και από τον ωτορινολαρυγγολόγο, ο οποίος, ως ειδικός, θα θέσει την ένδειξη για έγκαιρη και εξατομικευμένη χειρουργική αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων, ώστε να αποφευχθούν χρόνια προβλήματα υγείας. Η διάγνωση γίνεται πια στο ιατρείο με ένα «μαγικό» και ανώδυνο τρόπο, χάρη στο εύκαμπτο ενδοσκόπιο που μετατρέπει την όλη διαδικασία σε ευχάριστο παιχνίδι για το παιδί και βοηθά στο να αποφύγουμε τις ακτινογραφίες. Ιδιαίτερα τα κρεατάκια μπορεί να επηρεάσουν τα αυτιά, με τα οποία επικοινωνούν μέσω της ευσταχιανής σάλπιγγας, και να οδηγήσουν σε οξεία μέση ωτίτιδα ή σε εκκριτική ωτίτιδα. Επίσης, οι αμυγδαλές ως γειτονικά όργανα μπορεί να εμφανίζουν συχνά φλεγμονές, αφού μαζί με τα κρεατάκια αποτελούν όργανα του λεμφικού ιστού. Αν λόγω μεγάλου μεγέθους φράζουν τη δίοδο στον φάρυγγα και προκαλούν έντονο ροχαλητό ή και άπνοιες ή εμφανίζουν οξείες φλεγμονές ή περιαμυγδαλικό απόστημα, επιβάλλεται να αξιολογηθεί η επίδραση των επεισοδίων στην ποιότητα ζωής και της καθημερινής του απόδοσης στο σχολείο και στις κοινωνικές και αθλητικές δραστηριότητες, καθώς και η πιθανότητα επιπλοκών προς άλλα όργανα, όπως οι νεφροί, η καρδιά και οι αρθρώσεις. Η αλλεργική ρινίτιδα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έχει αυξηθεί σε ανησυχητικό βαθμό, λόγω αλλαγής στη διατροφή και λόγω έλλειψης άσκησης, και αποτελεί ισχυρό προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση προβλημάτων στα αυτιά, στα ιγμόρεια, στον λαιμό, στους βρόγχους, στην τραχεία και στον λάρυγγα. Όλα αυτά τα προβλήματα που εμφανίζουν τα παιδιά, όταν έχουν ένδειξη για χειρουργική επέμβαση, πρέπει να γίνεται άμεσα. Στην ίδια επέμβαση, αν χρειάζεται, μπορεί να γίνει ριζική αφαίρεση τόσο στα κρεατάκια όσο και στις αμυγδαλές, καθώς επίσης παρακέντηση στα αυτιά με ή χωρίς τοποθέτηση σωληνίσκων. Μάλιστα, στην περίπτωση που αφαιρεθούν μόνο τα κρεατάκια, η ανάρρωση είναι άμεση και δεν απαιτείται καν νοσηλεία. Οι μοντέρνες χειρουργικές τεχνικές με τη χρήση των ραδιοσυχνοτήτων και του XPS (για αφαίρεση των αδενοειδών) έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι ριζικές, ανώδυνες και αναίμακτες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να απολαμβάνει μετά το χειρουργείο μια πολύ εύκολη ανάρρωση και να επιστρέφει γεμάτο ζωντάνια και χαμόγελο στις καθημερινές του δραστηριότητες. ΑΝΑΤΟΛΗ ΠΑΤΑΡΙΔΟΥ Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος, Κεφαλής & Τραχήλου, ΠΑΙΔΟ ΩΡΛ, Επιστημονική Συνεργάτιδα του Νοσοκομείου Υγεία - Μητέρα

https://www.facebook.com/pataridouanatoli/ | www.pataridou.gr

espite the rapid development of prevention and treatment methods in the field of otolaryngology, an increase in the incidences of otolaryngological diseases has been observed, especially in children, whose immune system is immature. The main problems that occur in childhood are apnoea and snoring, usually due to enlarged adenoids and hypertrophic tonsils and less often due to choanal atresia, persistent fluid buildup in the ears or recurrent tonsillitis. All this makes it necessary for the child to be seen also by an otolaryngologist, who, as a specialist, will recommend timely and individualised surgical treatment of the above problems in order to avoid chronic health problems. Diagnosis is now performed at the doctor’s office in a “magical” and painless way, thanks to the flexible endoscope that turns the whole procedure into a pleasant game for children and helps us to avoid the need for X-rays. Particularly the adenoids can affect the ears, with which they communicate through the eustachian tube, and lead to acute otitis media or otitis media with effusion. Also, the tonsils as adjacent organs can often present inflammation, since along with the adenoids they are organs of the lymphatic tissue. If due to their large size they block the passage to the pharynx and cause severe snoring or even apnoea, or develop acute inflammation or peritonsillar abscess, it is necessary to assess the impact of the episodes on the quality of life and daily performance at school and in social and sporting activities as well as the possibility of complications to other organs such as the kidneys, the heart and the joints. Allergic rhinitis, in recent years in Greece has increased to an alarming degree due to changes in diet and lack of exercise and is a strong predisposing factor for the development of problems in the ears, sinuses, throat, bronchi, trachea and larynx. If any of these problems develop in children, when there is an indication for surgery, it should be done immediately. During the same procedure, if necessary, there may be performed radical removal of both the adenoids and the tonsils, as well as paracentesis in the ears with or without tubing. In fact, if only the adenoids are removed, recovery is immediate and no hospitalisation is required. Modern surgical techniques using radiofrequency and XPS (for adenoid removal) have the advantage of being radical, painless and bloodless. As a result, the children enjoy a very easy recovery after the surgery and return full of vitality, and smiling to their daily activities. ANATOLI PATARIDOU ENT Head & Neck Surgeon - Kids & Adults, Scientific Associate of Hygeia Hospital - Mitera

Simple, summer beauty tips Απλές, καλοκαιρινές συμβουλές ομορφιάς

ταν φτάνει το καλοκαίρι, υιοθετούμε ένα πιο απλό και ανέμελο τρόπο ζωής. Αυτό σημαίνει ελαφριά και άνετα ρούχα και μεγαλύτερη έκθεση στον ήλιο, με αποτέλεσμα πολλές φορές να προκαλείται ερυθρότητα και αφυδάτωση στο δέρμα σας. Με απλές καλοκαιρινές συμβουλές, μπορείτε να φροντίσετε και να προστατέψετε το δέρμα σας, διατηρώντας την ομορφιά του όλο το καλοκαίρι.

Ξεκινήστε με το αντηλιακό

Ένα αντηλιακό θα πρέπει να είναι το θεμέλιο της καλοκαιρινής ρουτίνας της ομορφιάς σας, επειδή μπορεί να σας προστατεύσει από το ηλιακό έγκαυμα, τις ρυτίδες, την πρόωρη γήρανση και ίσως το πιο σημαντικό, από τον καρκίνο του δέρματος. Φροντίστε να επιλέξετε ένα προϊόν που εμποδίζει τις ακτίνες UVA και UVB και να έχει SPF τουλάχιστον 30. Ξεκινήστε τη μέρα εφαρμόζοντας περίπου δύο δόσεις αντηλιακού σε όλο το εκτεθειμένο δέρμα. Το αντηλιακό αλλοιώνεται γρήγορα, οπότε φροντίστε να το ανανεώνετε κάθε δύο ώρες, όταν βρίσκεστε στον ήλιο και πιο συχνά, όταν βρίσκεστε στο νερό.

Ενυδατώστε το δέρμα σας

Το δέρμα είναι η πρώτη γραμμή άμυνας του σώματος ενάντια στη ρύπανση, στην αφυδάτωση, στα αλλεργιογόνα και στα βακτήρια. Η διατήρηση της ενυδάτωσης της επιδερμίδα σας βοηθάει αυτό το φράγμα να λειτουργεί σωστά. Δυστυχώς, το καλοκαίρι είναι γεμάτο στοιχεία που κλέβουν από το δέρμα την υγρασία, όπως το θαλασσινό νερό, το χλώριο και ο ήλιος. Αυτό καθιστά την ενυδατική σας ρουτίνα τόσο σημαντική το καλοκαίρι όσο και τον χειμώνα. Επίσης μια 5λεπτη Μεσοθεραπεία υαλουρονικού οξέος ίσως είναι η ιδανική λύση για πιο ταλαιπωρημένα και κουρασμένα δέρματα.

Περιποίηση μαλλιών από το ντουλάπι σας

Η ζέστη, η υγρασία, το χλώριο, το αλμυρό νερό και η ρύπανση επηρεάζουν τα μαλλιά, αφήνοντάς τα ξηρά και θαμπά. Για να αποκαταστήσετε την υγεία και τη λάμψη τους, απλά προσθέστε ένα κουταλάκι του γλυκού μαγειρική σόδα στο κανονικό σαμπουάν σας και πλύνετε κανονικά. Θα απομακρύνει τις χημικές ουσίες και τους ρύπους και θα αποτρέψει τον αποχρωματισμό από το χλώριο και το αλμυρό νερό. Μπορείτε επίσης να γεμίσετε ένα μπουκάλι ψεκασμού με ξίδι μηλίτη και να ψεκάσετε απευθείας τα μαλλιά σας, αφήνοντάς το να παραμείνει για 3 έως 10 λεπτά. Ξεβγάζετε με το συνηθισμένο σαμπουάν σας. Η ελαφρώς όξινη φύση του ξιδιού θα διαλύσει τους ρύπους και τα υπολείμματα στα μαλλιά σας. Ως μπόνους, το ξίδι μηλίτη είναι γνωστό ότι αποτρέπει την πιτυρίδα και προσθέτει λάμψη, όταν χρησιμοποιείται τακτικά.

Φωτίστε τα χείλη σας

Ξεχάστε τα βαριά κραγιόν αυτό το καλοκαίρι. Προτιμήστε lip gloss ή lip balm, τα οποία παρέχουν μεγάλη υγρασία και υπάρχουν σε πολλά χρώματα. Για πρόσθετη υγρασία και προστασία, απλώστε στα χείλη σας ένα λεπτό στρώμα αντηλιακού ή βάλσαμο για τα χείλη με SPF, πριν εφαρμόσετε τα προϊόντα ενυδάτωσης. Ο DR MICHELOUDAKIS και το προσωπικό της Beauty plastic surgery είναι διαθέσιμοι για να απαντήσουν σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις έχετε σχετικά με τις υπηρεσίες που προσφέρουν.

hen summer arrives, we adopt a simpler and carefree lifestyle. This means light and comfortable clothes and more exposure to the sun so often causing redness and dehydration in your skin. With simple summer tips you can take care and protect your skin while maintaining its beauty all summer long.

Start with Sunscreen

A sunscreen should be the foundation of your summer beauty routine because it can protect you from sunburn, wrinkles, premature aging and perhaps most importantly from skin cancer. Be sure to choose a product that blocks both UVA and UVB rays and has at least 30 SPF.

Moisturize your skin

Unfortunately, summer is full of elements that “steal” moisture from the skin, such as sea water, chlorine, and the sun. This makes your moisturizing routine as important in summer as it is in winter. Also, a 5-minute Hyaluronic Acid Mesotherapy may be the ideal solution for more damaged and tired skin.

Hair care from your closet

Heat, humidity, chlorine, salt water and pollution affect the hair, leaving it dry and dull. To restore their health and shine, add a teaspoon of baking soda to your regular shampoo and wash regularly. It will remove chemicals and pollutants and prevent discoloration from chlorine and salt water. You can also fill a spray bottle with cider vinegar and spray it directly on your hair, leaving it for 3 to 10 minutes. Rinse with your usual shampoo. The slightly acidic nature of vinegar will dissolve dirt and debris in your hair. As a bonus, cider vinegar is known to prevent dandruff and add shine when used regularly.

Lighten your lips

Forget heavy lipsticks this summer. Prefer lip gloss or lip balm which provides high moisture and come in many colors. For extra moisture and protection, apply a thin layer of sunscreen or lip balm with SPF to your lips, before applying your hydration products. DR MICHELOUDAKIS and Beauty plastic surgery staff are available to answer any questions you may have about the services they offer.

Antonis Micheloudakis M.D. - Plastic Surgeon | Αντώνης Μιχελουδάκης - Πλαστικός Χειρουργός e: dr.micheludakis@gmail.com | f: https://www.facebook.com/micheloudakis/ | www.beautyplastic.gr

H/S/F KNOSSOS PALACE

H/S/F FESTOS PALACE

Διεθνές Σήμα Κλήσης / International Call Sign SVDJ4 Μήκος (μ.) / Length (m.) 214 Πλάτος (μ.) / Breadth (m.) 26,40 Υπηρεσιακή Ταχύτητα (Κόμβοι) / Service Speed (Knots) 31,5 Αριθμός Επιβατών / Number of Passengers 1898 Αριθμός κλινών / Number of Beds 644 Χωρητικότητα Αυτοκινήτων / 735 I.X. / Cars ή / or Car Deck Capacity 135 Φορτηγά / Trucks + 100 I.X. / Cars Έτος Ναυπήγησης / Year of Built 2001 Ναυπηγείο / Shipyard FINCANTIERI, ΙΤΑΛΙΑ / ITALY

H/S/F KYDON PALACE

Διεθνές Σήμα Κλήσης / International Call Sign SVDA8 Μήκος (μ.) / Length (m.) 214 Πλάτος (μ.) / Breadth (m.) 26,40 Υπηρεσιακή Ταχύτητα (Κόμβοι) / Service Speed (Knots) 31,50 Αριθμός Επιβατών / Number of Passengers 2104 Αριθμός κλινών / Number of Beds 644 Χωρητικότητα Αυτοκινήτων / 735 I.X. / Cars ή / or Car Deck Capacity 135 Φορτηγά / Trucks + 110 I.X. / Cars Έτος Ναυπήγησης / Year of Built 2002 Ναυπηγείο / Shipyard FINCANTIERI, ΙΤΑΛΙΑ / ITALY

H/S/C SANTORINI PALACE

Διεθνές Σήμα Κλήσης / International Call Sign SYNR Μήκος (μ.) / Length (m.) 214 Πλάτος (μ.) / Breadth (m.) 26,40 Υπηρεσιακή Ταχύτητα (Κόμβοι) / Service Speed (Knots) 31,50 Αριθμός Επιβατών / Number of Passengers 2.500 Αριθμός κλινών / Number of Beds 758 Χωρητικότητα Αυτοκινήτων / 665 I.X. / Cars ή / or Car Deck Capacity 115 Φορτηγά / Trucks + 100 I.X. / Cars Έτος Ναυπήγησης / Year of Built 2001 Ναυπηγείο / Shipyard FINCANTIERI, ΙΤΑΛΙΑ / ITALY

Διεθνές Σήμα Κλήσης / International Call Sign SYDM Μήκος (μ.) / Length (m.) 85 Πλάτος (μ.) / Breadth (m.) 21,2 Υπηρεσιακή Ταχύτητα (Κόμβοι) / Service Speed (Knots) 38 Αριθμός Επιβατών / Number of Passengers 1.160 Μηχανές / Engines 4X7200 KW/ CATERPILLAR Χωρητικότητα Αυτοκινήτων / 117 I.X. / Cars ή / or Car Deck Capacity 2 Λεωφορεία / Busses + 101 I.X. / Cars Έτος Ναυπήγησης / Year of Built 2005 / 2016 Refit Ναυπηγείο / AUSTAL, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ / AUSTRALIA Shipyard FINCANTIERI, ΙΤΑΛΙΑ / ITALY

www.minoan.gr

ABOUT US 163

SUMMER - AUTUMN 2021

ABOUT US

ΜΙΝΩΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ / MINOAN LINES

ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΕΝ ΠΛΩ Απολαύστε την πολυτέλεια, την άνεση και τις ανθρωποκεντρικές υπηρεσίες που προσφέρουν τα πλοία των Μινωικών Γραμμών.

THE JOY OF THE JOURNEY Enjoy the luxury, comfort and the passenger-oriented services, all standard on every cruise ferry in the Minoan Lines fleet WAVE

164 SUMMER - AUTUMN 2021

HEALTH-SAFE VOYAGES, WITH THE COMFORT AND LUXURY OF MINOAN LINES! ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΆ ΑΣΦΑΛΉ ΤΑΞΊΔΙΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΆΝΕΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΥΤΈΛΕΙΑ ΤΗΣ MINOAN LINES!

πό την επιβίβαση μέχρι την άφιξη στο τελικό λιμάνι προορισμού, κύριο μέλημα του εκπαιδευμένου προσωπικού των Μινωικών Γραμμών είναι η ασφάλεια των επιβατών και η δημιουργία μιας πολυτελούς και άνετης ταξιδιωτικής εμπειρίας, εφάμιλλης με εκείνη ενός πολυτελούς ξενοδοχείου. Ξεκινήστε το ταξίδι σας από τους φιλόξενους, μοντέρνους, αναπαυτικούς και υγειονομικά ασφαλείς χώρους των πλοίων της εταιρείας, απολαμβάνοντας τον καφέ, το φαγητό, το ποτό ή το γλυκό σας, με θέα το απέραντο γαλάζιο των ελληνικών θαλασσών. Οι Μινωικές Γραμμές ιδρύθηκαν στο Ηράκλειο Κρήτης το 1972 και το 1974 ξεκίνησε η επιτυχημένη τους πορεία στον χώρο της ακτοπλοΐας. Από τότε μέχρι και σήμερα διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις γραμμές όπου δραστηριοποιούνται και αποτελούν υπόδειγμα ταξιδιωτικής πρωτοπορίας, κατέχοντας περίοπτη θέση ανάμεσα στις κορυφαίες και συνεχώς αναπτυσσόμενες εταιρείες της επιβατηγού ναυτιλίας σε Ελλάδα και Ευρώπη. Η εταιρεία δραστηριοποιείται στις γραμμές της Κρήτης και των Κυκλάδων, συνδέοντας το Ηράκλειο και τα Χανιά με τον Πειραιά, το Ηράκλειο, τα Χανιά και τον Πειραιά με τη Μήλο, το Ηράκλειο και τον Πειραιά με τη Σαντορίνη, τη Νάξο, την Πάρο, τη Μύκονο, την Τήνο και τη Σύρο. Παράλληλα με τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες εξυπηρετεί ως General Sales Agent όλα τα πλοία του κορυφαίου κύριου μετόχου της, Ομίλου Grimaldi, που προσεγγίζουν τα λιμάνια της χώρας μας. Πέρα από την απαράμιλλη αισθητική και πολυτέλεια, την υψηλή ασφάλεια, την ποιότητα και την άνεση των πλοίων H/S/Fs Knossos Palace, Festos Palace, Kydon Palace και Santorini Palace, κάθε επιβάτης των Μινωικών Γραμμών μπορεί να απολαύσει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ανάλογα με την κατηγορία του πλοίου που ταξιδεύει, ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών.

rom the moment of embarkation until the arrival at the final port destination, the main objectives of the trained personnel of Minoan Lines are the safety of their passengers and the assurance of a luxurious and comfortable travel experience on a par with that of a luxury hotel. Begin your journey in one of the welcoming, hospitable, modern, comfortable, health safe lounges and public areas of the company’s cruise ferries, savoring your cup of coffee, meal, drink or dessert while enjoying the great blue color of the Greek seas. Minoan Lines was founded in the Cretan city of Heraklion in 1972, and its successful course in the shipping sector began in 1974. Since then, it has played a leading role in the routes it serves and has set the standards in travel innovation, holding a prominent position among the foremost passenger ship companies in Greece as well as in Europe. Τhe company operates on the domestic routes (from Heraklion and Chania to Piraeus, from Heraklion, Chania and Piraeus to Milos and from Heraklion and Piraeus to Santorini, Naxos, Paros, Mykonos, Tinos, Syros). At the same time, the shipping company serves as a General Agent of all the vessels of the Grimaldi Group, which call at the ports of our country. In addition to the highest standards of safety, luxury, quality and comfort that all passengers will find aboard the cruise ferries Knossos Palace, Festos Palace, Kydon Palace and High-speed catamaran Santorini Palace, every passenger of Minoan Lines can have access and enjoy, depending on the cruise ferry he has chosen to travel, a variety of services during his journey. Shop for select products at one of the stores on board -treat yourself or buy for your beloved ones. Hop on-line at specifically-

WAVE

166 SUMMER - AUTUMN 2021

Στα καταστήματα των πλοίων διατίθενται επιλεγμένα προϊόντα για εσάς ή δώρα για τους δικούς σας ανθρώπους, ενώ για online πλοήγηση επισκεφτείτε τους ειδικά διαμορφωμένους και εξοπλισμένους με σύγχρονους υπολογιστές χώρους. Φυσικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το smartphone, tablet ή το προσωπικό σας laptop, κάνοντας χρήση των υπηρεσιών του ασύρματου δικτύου Wi-Fi. Σχετικά με τις επιλογές δείπνου, στα δύο εστιατόρια, self-service και à la carte, που διαθέτουν τα πλοία των Μινωικών Γραμμών, οι έμπειροι σεφ θα σας ταξιδέψουν με τις γαστρονομικές δημιουργίες τους και τα ποιοτικά υλικά, πολλά εκ των οποίων μάλιστα παράγονται από τα εύφορα εδάφη της κρητικής γης. Οι Μινωικές Γραμμές, από την ίδρυσή τους έως και σήμερα, αναγνωρίζουν την ευθύνη που τους αναλογεί απέναντι στην κοινωνία και επιδιώκουν να δραστηριοποιούνται ενεργά και με συνέπεια στο πλαίσιο των αρχών της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, αναπτύσσοντας καινοτόμες δράσεις και παρουσιάζοντας σημαντικό κοινωνικό έργο. Η εταιρεία προσπαθεί πάντοτε, βάσει της ανθρωποκεντρικής της φιλοσοφίας και με πλήρη σεβασμό προς τις αρχές και αξίες της, να ενθαρρύνει και να επιβραβεύει αξιόλογες πρωτοβουλίες και προσπάθειες. Με πλήρη επίγνωση του κοινωνικού της ρόλου και στο πλαίσιο της εταιρικής της στρατηγικής και της εμπορικής της πολιτικής, προωθεί ένα ολοκληρωμένο, συντονισμένο, ποιοτικό και ουσιαστικό κοινωνικό έργο, θέτοντας σημαντικούς στόχους, συμμετέχοντας ενεργά και υποστηρίζοντας κάθε χρόνο, μέσω χορηγιών (οικονομικών ή δωρεάν/εκπτωτικών εισιτηρίων με τα πλοία του στόλου των Μινωικών Γραμμών) κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, διάφορους πολιτιστικούς συλλόγους, κοινωνικούς φορείς, αθλητικά σωματεία, οργανισμούς, εκπαιδευτικά και κοινωφελή ιδρύματα, με σκοπό την ευημερία του κοινωνικού συνόλου και την πρόοδο.

created facilities with ultra-modern computers. Of course, if you prefer, you can do your on-line surfing on your own smartphone, tablet or laptop from the comfort of your coach or seat, using Wi-Fi services available. Dining options, include an à la carte and a self-service restaurant, where experienced chefs take diners on a gastronomic journey with their culinary creations, made with quality ingredients, many of them being the fruits of the fertile Cretan soil. Minoan Lines, since their establishment, have recognized their responsibility towards society and seek to act and operate actively and consistently within the principles of Corporate Social Responsibility by developing innovative actions and presenting important social work. The company always strives, based on its anthropocentric philosophy, and with full respect towards its principles and values, to encourage and reward worthwhile initiatives and efforts. Being aware of its social role and in the context of its corporate strategy and commercial policy, Minoan Lines promote an integrated, coordinated, quality and significant social work, by setting important goals, actively participating and supporting, on an annual basis, through sponsorships (financial support or free / discounted tickets with the cruise ferries of Minoan Lines’ fleet) socially vulnerable groups, various cultural associations, social organizations, sports clubs, organizations, educational and charitable institutions, aiming for the prosperity of the society as a whole and its progress.

WAVE

Με τη νέα υπηρεσία Web Check-in από τη Minoan Lines μπορείτε για τις γραμμές εσωτερικού να εκτυπώσετε ή να κατεβάσετε σε ηλεκτρονική μορφή τα εισιτήριά σας στην οθόνη του κινητού σας και να επιβιβαστείτε στο πλοίο, επιδεικνύοντάς τα με τα απαραίτητα ταξιδιωτικά σας έγγραφα (αστυνομική ταυτότητα ή διαβατήριο). Πριν από το ταξίδι σας, ενημερωθείτε για τα μέτρα υγιεινής και προφύλαξης για την πρόληψη της εξάπλωσης του Covid-19 στα πλοία μας, στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www. minoan.gr/page/6581/ygieini-kai-metra-prolipsis-sta-ploia-mas. With the new Web Check-in service by Minoan Lines you can print or download your tickets for the domestic lines on the screen of your mobile phone and embark on the vessel, showing them with the necessary travel documents (police ID or passport). Before your voyage, find out about the hygiene and precautionary measures to prevent the spread of Covid-19 on our ships, at the following link: https://www. minoan.gr/page/6581/ygieini-kai-metra-prolipsis-sta-ploia-mas.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ & ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ INFORMATION & RESERVATIONS: +30 2810 399899 reservation@minoan.gr, booking@minoan.gr @Minoan_Lines https://www.instagram.com/minoanlines https://www.facebook.com/MinoanLines.gr Minoan Lines’ blog: https://getaway.minoan.gr/

ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

AWARD-WINNING QUALITY IN TRAVEL

169 SUMMER - AUTUMN 2021

ι Μινωικές Γραμμές είναι η πιο αναγνωρισμένη ναυτιλιακή εταιρεία σε Ελλάδα και Ευρώπη. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία ποιότητας και κορυφαίες διακρίσεις, που αφορούν τα πλοία της, τις υπηρεσίες και τον επαγγελματισμό της, από αρκετούς ευυπόληπτους οργανισμούς και έντυπα, ως ακολούθως: TOURISM AWARDS 2021 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία Search Engine Optimization (SEO) Strategy - Στρατηγική Βελτιστοποίησης για Μηχανές Αναζήτησης, με τίτλο υποψηφιότητας «Βελτιστοποίηση της SEO Στρατηγικής σε 5 χώρες». ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία Social Media Presence/Παρουσία στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Οι Μινωικές Γραμμές συνεχίζουν τη δυναμική τους παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook και Instagram). TOURISM AWARDS 2020 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την Ταξιδιωτική Εμπειρία (Travel Experience), στην ενότητα Travel. ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την Online Strategy των Μινωικών Γραμμών, στην ενότητα Online Strategy. GREEK HOSPITALITY AWARDS 2020 & 2018 «Καλύτερη εταιρεία στην Ελληνική Ακτοπλοΐα». TOURISM AWARDS 2019 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την Υποστήριξη των Τοπικών Κοινοτήτων / Δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο σύνολό τους που υλοποιεί η εταιρεία, στην ενότητα Branding / Public Relations / People Strategy. ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για τους νέους προορισμούς, στην ενότητα Attractions & Destinations για την ανάδειξη νέων ελληνικών προορισμών. CORPORATE SUPERBRANDS 2018-2019 & 2016-2017 Η εταιρεία με την «Κορυφαία Επωνυμία στον χώρο των μεταφορών». ICAP GROUP 2018 & 2017 «True Leader» στην κατηγορία «Θαλάσσιες Μεταφορές». TOURISM AWARDS 2018 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για το MINOAN LINES BONUS CLUB, το πρωτοπόρο και ευέλικτο loyalty πρόγραμμα πιστών επιβατών. ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος των πλοίων της εταιρείας και την προστασία του περιβάλλοντος. ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ για την ολοκληρωμένη OnLine Digital καμπάνια με τίτλο «Away with the Müllers». TOURISM AWARDS 2017 ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία «Υποστήριξη τοπικών κοινοτήτων / Δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης». ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ στην κατηγορία «Ηλεκτρονική παρουσία & επικοινωνία» για το ΝΕΟ Minoan Lines Online Σύστημα Κρατήσεων. LLOYD’S LIST GREEK SHIPPING AWARDS 2016 Η «Καλύτερη Εταιρεία της Χρονιάς στον κλάδο της Ελληνικής Επιβατηγού Ναυτιλίας - Passenger Line of the Year».

inoan Lines is the most highly regarded shipping company in Greece and Europe. It has won several quality awards and top distinctions for its vessels, services and outstanding professional standards from a number of highly rated institutions and publications, as follows: TOURISM AWARDS 2021 GOLD AWARD in the Search Engine Optimization (SEO) Strategy category, with the nomination title “Optimization of SEO Strategy in 5 countries”. GOLD AWARD in the Social Media Presence category. Minoan Lines continues its dynamic presence in social media (Facebook and Instagram). TOURISM AWARDS 2020 GOLD AWARD for Travel Experience, in the Travel section/category. GOLD AWARD for the Online Strategy of Minoan Lines, in the Online Strategy section/category. GREEK HOSPITALITY AWARDS 2020 & 2018 “Best Greek Coastal Shipping company”. TOURISM AWARDS 2019 GOLD AWARD for the Support of Local Communities and Corporate Social Responsibility actions, implemented by the company, in the Branding / Public Relations / People Strategy category. GOLD AWARD for the “New Destinations” in the Attractions & Destination category. CORPORATE SUPERBRANDS 2018-2019 & 2016-2017 “Top Corporate Brand Name in the Sea Transportation Sector”. ICAP GROUP - 2018 & 2017 “True Leader” in the category “Maritime Shipping”. TOURISM AWARDS 2018 GOLD AWARD for MINOAN LINES BONUS CLUB, the pioneering and flexible customer loyalty program. GOLD AWARD for the reduction of the energy footprint of the company's vessels and the protection of the environment. GOLD AWARD for the integrated On-Line Digital Campaign entitled “Away with the Müllers”. TOURISM AWARDS 2017 GOLD AWARD in the category “Supporting local communities / Actions of Corporate Social Responsibility”. GOLD AWARD in the category “Online presence and communication” for the NEW Minoan Lines’ Online Booking System. LLOYD’S LIST GREEK SHIPPING AWARDS 2016 “Passenger Line of the Year”.

WAVE

400.000 loyal members and 16 years of successful operation! Gold Award for Minoan Lines Bonus Club at Tourism Awards 2018 & Silver Award for Loyalty Programs at Tourism Awards 2021. 400.000 πίστα μέλη και 16 χρόνια επιτυχημένης λειτουργίας! Χρυσό Βραβείο στο Minoan Lines Bonus Club στα Tourism Awards 2018 & Ασημένιο Βραβείο στα Προγράμματα Επιβράβευσης Τourism Awards 2021. Το «Μinoan Lines Bonus Club», το πρωτοποριακό ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΙΣΤΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ των ΜΙΝΩΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ, έχει συμπληρώσει 400.000 μέλη στα 16 χρόνια επιτυχημένης λειτουργίας από την έναρξη του, αποδεικνύοντας την τεράστια απήχηση του στο επιβατικό κοινό στην Ελλάδα και το εξωτερικό! Το πρόγραμμα είναι ένα από τα πιο σύγχρονα, λειτουργικά και ευέλικτα που υπάρχουν στο χώρο του, με πρωταρχικό στόχο να παρέχει ιδιαίτερα οφέλη στους πιστούς επιβάτες των ΜΙΝΩΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ. Η αναγνώριση της πρωτοπόρου αυτής προσπάθειας της εταιρείας επιβραβεύτηκε δε με το Χρυσό Βραβείο στην κατηγορία «Προγράμματα Πελατειακής Πιστότητας» και με το Ασημένιο Βραβείο στην κατηγορία «Προγράμματα Επιβράβευσης» στα Tourism Awards 2018 & 2021, αντιστοίχως.

Προνόμια:

“Minoan Lines Bonus Club”, the truly innovative customer loyalty program of Minoan Lines now has 400.000 members and 16 years of successful operation from the launch, demonstrating its enormous appeal to the passenger public in Greece and abroad. The program is one of the most modern, effective and flexible of its kind. It has been designed, developed and launched to reward its members, the loyal passengers of Minoan Lines, with special and exclusive benefits. The recognition of this innovative advancement in loyalty corporate actions is resoundingly positive. During the Tourism Awards 2018 & 2021 events, “Minoan Lines Bonus Club” has been recognized as one of the best corporate loyalty programs and received the Gold & Silver Award of excellence in the “Customer Loyalty Programs” Category, respectively.

Benefits: • 20% discount on CRETE, CYCLADES, ADRIATIC routes. • Free tickets in all accommodation and private vehicle categories. • 10-20% discount at the bars and restaurants on board. • 10-15% discount at the stores on board. • Promotions and offers only for members.

• 20% έκπτωση στις γραμμές ΚΡΗΤΗΣ, ΚΥΚΛΑΔΩΝ, ΑΔΡΙΑΤΙΚΗΣ • Δωρεάν εισιτήρια σε όλες τις κατηγορίες επιβατών και οχημάτων. • 10-20% έκπτωση στα εστιατόρια και μπαρ των πλοίων. • 10-15% έκπτωση στα καταστήματα των πλοίων. • Ειδικές προσφορές μόνο για τα μέλη.

*Not applicable on fixed dues.

*Δεν ισχύει για τα λιμενικά τέλη.

Tel.: +30 2810 399850, Fax: +30 2810 342607 e-mail: bonusclub@minoan.gr

Δεν είστε ακόμα μέλος; Εγγραφείτε τώρα στο www.minoan.gr

και κερδίστε τους πρώτους 100 πόντους! Tηλ.: 2810 399850, Fax: 2810 342607 e-mail: bonusclub@minoan.gr

Not a member yet? Sign up now on www.minoan.gr

and get your first 100 points for free!

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Περισσότερα από 1500 προϊόντα για κάθε ανάγκη κατασκευής

Με την τεχνογνωσία και την ποιότητα Mapei.

ΚΟΛΛΕΣ - ΑΡΜΟΣΤΟΚΟΙ - ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

VUARNET 21X28.indd 1

7/22/21 6:15 PM

VUARNET 21X28.indd 1

7/22/21 6:15 PM

District 2103, District Pure2103, Brown Pure Gold Brown Flash, Gold Frame: Flash, Tortoise, Frame:VL210300032124 Tortoise, VL210300032124