Reuma & alternatieve behandelmethoden

Reuma & alternatieve behandelmethoden Handzame gids met nieuwe inzichten en ontwikkelingen

Prof. dr. Hans Rasker Dr. Bart van den Bemt

Reuma & alternatieve behandelmethoden

Prof. dr. Hans Rasker Dr. Bart van den Bemt

Voorwoord Na de eerste druk in 1993 en de tweede in 2014 is deze derde druk het bewijs van een blijvende behoefte aan informatie over alternatieve en complementaire behandelmethoden voor reumatische aandoeningen.

Bij de behandeling van reumatische ontstekingsziekten is de afgelopen 20 jaar enorme voortuitgang geboekt. Steeds vaker kunnen mensen met reuma een normaal leven zonder ernstige beperkingen leiden. Toch zijn er ook veel klachten en ziekten waar nog geen afdoende behandeling voor beschikbaar is. Mensen gaan dan vaak op zoek naar alternatieven voor wat geboden wordt door de “reguliere” geneeskunde. Volgens een CBS rapport gebruikten in 2012 bijna 1 miljoen mensen, waaronder relatief veel vrouwen en hoog opgeleiden, alternatieve behandelingen.

De zoektocht naar verlichting van pijn en beperking begint in veel gevallen op het wereldwijde web, maar het waarheidsgehalte van de gevonden informatie blijft daar onduidelijk.

De Nederlandse Vereniging voor Reumatologie streeft naar de best mogelijke zorg voor mensen met reumatische ziekten. Als wetenschappelijke vereniging willen wij dat artsen en patiënten hun keuzen kunnen baseren op degelijk wetenschappelijk onderzoek. Voor veel alternatieve geneeswijzen is er weinig bewijs en het is een grote verdienste van Prof. dr. Hans Rasker en dr. Bart van den Bemt dat zij de beschikbare gegevens in kaart hebben gebracht en tot op de dag van vandaag zijn blijven bijwerken. Het feit dat nu de derde herziene druk van dit boek verschijnt onderstreept niet alleen de belangstelling van de kant van patiënten, maar illustreert ook dat nieuwe en bestaande behandelmethoden nog steeds op wetenschappelijke wijze worden getoetst. De resultaten worden op beknopte wijze in dit boek beschreven. Daarmee geeft dit boek mensen met klachten en ook hun behandelaars heldere adviezen en helpt het om zin en onzin te onderscheiden.

Dr. Hein Bernelot Moens | reumatoloog Voorzitter Nederlandse Vereniging voor Reumatologie

5

10

Inhoud

5 Voorwoord 7 Voorwoord bij derde herziene druk 19 Het verschil tussen reguliere

geneesmiddelen, alternatieve

middelen en voedingssupple menten 21 Wanneer is bewezen dat een

behandeling werkt?

23 Wat is reuma?

24 Soorten reuma 26 Hoe is reuma te herkennen?

27 Hoe dit boek te gebruiken

31 DIAGNOSTISCHE METHODEN 33 Diagnostische methoden 34 Aardstralen zoeken/

wichelroede lopen 36 Bioresonantie 38 Elektro-acupunctuur

volgens Voll 39 Haaranalyse 40 Iriscopie 42 Kirlianfotografie 43 Pendelen 45 Polsdiagnostiek 47 Tongdiagnostiek 48 Vegatest

51 BEHANDELMETHODEN 53 Geneeswijzen 55 Antroposofische geneeskunde 57 ASR-therapie 58 Ayurveda 61 Biofeedback 63 Biofysische geneeskunde 64 Haptonomie en haptotherapie 65 Mazdaznan 66 Mesologie 67 Natuurgeneeskunde 70 Orthomoleculaire geneeskunde 73 Tibetaanse geneeskunde 77 TherapiĂŤn 79 Acupunctuur, Acupressuur,

Dry needling 88 Ooracupunctuur 90 Aromatherapie 91 Bioritmiek 93 Bloedtherapie 95 Bloesemremedies 97 Booy-therapie 98 Celtherapie 99 Chelatietherapie 100 Fonoforese of stemvorkbehandeling 101 Homeopathie 105 Hyperbare zuurstof therapie 107 Kuuroorden en hydrotherapie 116 Macrobiotiek 120 Mesotherapie 121 Moermantherapie 122 Moratherapie

11

(Acupunctuurkleurentherapie) 123 Muziektherapie 125 Neuraaltherapie 127 Neuromodulatietechniek 128 Ozontherapie 130 Reflexologie 133 De kracht van de psyche 135 De kracht van de psyche 136 Amuletten 137 Armbanden 139 Auratherapie 140 Autogene training 141 Edelstenen en kristallen 142 Gebedsgenezing (Bedevaartsoorden) 145 Hypnose 147 Islamitische geneeskunde 150 Lachmeditatie of lachtherapie 151 Meditatie 153 Mindfulness 155 Paranormale geneeswijzen (Magnetiseren) 157 Psychotherapie
(reguliere

psychologische behandeling) 159 Quantum Touch 160 Reiki 162 Therapeutic Touch 164 Touch for Health 166 Transcendente meditatie

169 APPARATEN, TECHNIEKEN

EN INGREPEN 171 Inleiding 172 Apparaten 172 APS 174 BEMER-therapie 176 Infraroodsauna 178 Lasertherapie 181 Magneetveldtherapie (statisch) 183 Matrixtherapie (Matrix-Rhythmus-Therapie) 184 Moxatherapie 185 Percutane ElektroStimulatie

Percutane zenuwstimulatie / Electro-acupunctuur 188 Pulserende Elektromagnetische

therapie (PST) 190 Sauna 191 Technieken 191 Baunscheidtmethode 192 Bloedzuigers 194 Koppen zetten 196 Magneetpleisters 197 Ingrepen 199 Amalgaamvullingen

(verwijderen van) 200 Methode Bauer 202 Scleroserende injecties 204 Houding, massage en manipulatie 204 Alexander-, Feldenkrais en Tragermethode 206 Chiropraxie 208 Craniosacraaltherapie

12

210 Ismakogie 211 Manuele therapie 217 Massage 222 Osteopathie 225 Podologie 227 Podo-orthesiologie 228 Podotherapie 229 Qigong 232 Relaxatietherapie (Ontspanningstherapie) 233 Shiatsu en drukpuntmassage 235 Tai Chi 237 Yoga 239 Poeders, preparaten en prikken 241 Antioxidanttherapie 243 Arteparon en Rumalon 244 Bijengif 246 Enzymen 247 Gemmotherapie 248 Hyaluronzuurinjecties 250 Lidocaïne 251 Mierenzuur 252 Procaïne (KH3, Gerovital H3,

Aslovital H3,

procaïnehydrochloride, GH3) 253 Zalven en crèmes 255 Andere mogelijkheden 257 Kleding en hulpmiddelen 259 Modder 261 Warmte- en koudebehandeling 265 Zilversokken en -handschoenen 266 Huismiddelen 267 Kastanjes en aardappelen 268 Koolbladeren 269 Petroleumkuur

271 VOEDING EN DIËTEN 273 Voeding en diëten 275 Voeding bij reumatoïde artritis 279 Diëten bij reumatoïde artritis 286 Voeding bij andere reumatische aandoeningen 295 Voedingssupplementen 297 Voedingssupplementen 298 Glucosamine en chondroïtine 307 Overige preparaten 309 Overige preparaten 310 L-arginine 311 Arthroluxyl (Synovitab) 312 Aspartaten (magnesium aspartaat en kaliumaspartaat) 313 CMO (Cetyl Myristoleate) 314 Chinese pillen 315 CH-Alpha (collageenhydrolysaat) 316 Collageen type II 318 Colloïdaal goud en zilver 320 DMSO 322 Groenlipmossel 323 Melatonine 325 MSM (methylsulfonylmethaan) 327 NEM (eierschaalmembraan) 328 Orgoteïne 329 SAMe (adenosylmethionine,

S-adenosylmethionine of SAM) 331 Voedingsmiddelen 333 Chocolade (cacao) 335 Olijfolie 336 Vitaminen, mineralen en (sporen)elementen 337 Vitamine B-complex 340 Vitamine C

13

342 Vitamine D 346 Vitamine F 347 Vitaminen en orthomoleculaire voedingspreparaten 349 Mineralen en (sporen)elementen 351 Borium 353 Koper 355 Magnesium 356 Seleen 358 Visolie 361 Zink 363 Kruidengeneeskunde 365 Kruidengeneeskunde 368 Alchemilla (vrouwenmantel) 369 Aloe vera 370 Aquamin 371 Arnica 372 ASU (Avocado Soybean Unsaponifiables) 374 Boswellia (Indische wierook) 376 Brandnetel (Urtica dioica) 378 Bromelaïne (ananas) 379 Cannabis 385 Capsaïcine (Capsicum annuum

of cayennepeper) 388 Chinese kruiden 391 Duivelsklauw (Harpagophytum procumbens) 393 DJW (Du Huo Jisheng Wan) 394 GLA (gamma-linoleenzuur) 396 Garcinia mangostana (mangosteen) 398 Gemberwortel (Zingiber officinale) 400 Ginkgo biloba

(Japanse notenboom) 402 Ginseng (Panax ginseng, Chinese

ginseng, Koreaanse ginseng,

Siberische ginseng) 404 Kattenklauw (Uncaria

14

tomentosa, Cat’s Claw) 405 Kefir 406 Knoflook (Allium sativum) 407 Komboecha 408 Koninginnegelei 409 Kurcumine (geelwortel, curcumine) 411 Laetrile 412 Lingzhi (Ganoderma lucidum) 413 Moederkruid (Tanacetum parthenium) 414 Moerasspirea (Filipendula) 416 Phellodendron met sinaasappel-

schil (combinatie) 418 Phytodolor 419 Pijnboom 420 Probiotica en prebiotica 422 Propolis 423 Rozenbottel 424 SKI306X 425 Soja 427 Thea sinensis, Camellia sinensis

(groene of zwarte thee en

andere theesoorten) 430 Tripterygium wilfordii (Donder

godliaan of Lei gong teng) 432 Valeriana officinalis (Valeriaan wortel) 433 Wilgenbast (Salix alba) 435 Yamswortel (Dioscorea villosa of broodplant) 436 Yucca 438 Zilverkaars (Cimicifuga) 441 Dankwoord bij de derde druk 443 Verantwoording

445 INHOUDSOPGAVE

OP ONDERWERP

Het verschil tussen reguliere geneesmiddelen, alternatieve middelen en voedingssupplementen Voordat in Nederland een geneesmiddel in de handel mag worden gebracht moet het middel een registratie (handelsvergunning) krijgen van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Het CBG beoordeelt of voldoende bewezen is dat de voordelen van het gebruik van een geneesmiddel opwegen tegen de nadelen. Als de voordelen opwegen tegen de nadelen, dan krijgt een geneesmiddel een handelsvergunning. Het CBG let bij deze beoordeling op het effect van het geneesmiddel, bijwerkingen, wisselwerkingen met andere middelen, de kwaliteit van de bijsluiter en de kwaliteit van het productieproces. Tegenwoordig gebeurt deze goedkeuring steeds meer op Europees niveau door de European Medicines Agency (EMA).

Ook kruidengeneesmiddelen zijn registratieplichtig. Deze middelen mogen dus ook alleen worden verhandeld na registratie door het CBG. Ook bij kruidengeneesmiddelen let het CBG op werkzaamheid, veiligheid en kwaliteit. Voor wat betreft de werkzaamheid wordt een uitzondering gemaakt voor kruidengeneesmiddelen met een lange traditie in de Europese Unie, de zogenaamde traditionele kruidengeneesmiddelen. Bij deze producten wordt de werkzaamheid niet gecontroleerd op basis van wetenschappelijk onderzoek, maar op basis van langdurig gebruik en ervaring. De Wereld- gezondheidsorganisatie (WHO) heeft eigen richtlijnen voor het evalueren van veiligheid en effectiviteit van geneeskrachtige kruiden.

Sinds 1992 is er ook wetgeving op het gebied van de registratie van homeopathische geneesmiddelen. De registratie van homeopathische middelen is echter beperkter. Bij deze registratie is er alleen aandacht voor de veiligheid van het middel, de kwaliteit van het productieproces en de kwaliteit van de bijsluiter. Een middel waarvan de werking niet bewezen is kan dus toch geregistreerd worden.

Voedingssupplementen vallen niet onder de geneesmiddelenwet.

Voedingssupplementen mogen daarom geen stoffen bevatten die op grond van de Geneesmiddelenwet als geneesmiddel kunnen worden gezien. Ook mogen fabrikanten van voedingssupplementen niet beweren dat hun supplement

19

50

Behandel methoden

51

52

Geneeswijzen

Geneeswijzen

53

54

Antroposofische geneeskunde De grondlegger van de antroposofie is Rudolf Steiner (1861-1925). Samen met de Nederlandse arts Ita Wegman (1876-1943) ontwikkelde hij rond 1920 de antroposofische geneeskunde. Deze vorm van geneeskunde wordt alleen door regulier opgeleide artsen uitgeoefend. Het is bedoeld als aanvulling op de reguliere geneeskunde, niet zozeer als alternatief ervoor.

In de antroposofische geneeskunde wordt de mens gezien als eenheid van lichaam, ziel en geest. Lichaam, ziel en geest beïnvloeden elkaar. Daarmee moet rekening gehouden worden bij de geneeskundige behandeling. Ook het gegeven dat de mens en de kosmos voortdurend in wisselwerking zijn, heeft invloed op de behandelmethode. Volgens de antroposofie bestaat de mens uit een fysiek lichaam, een ether lichaam en een astraal lichaam. Het ‘ik’ van de mens leeft voort na de dood en zal zich bij een volgende incarnatie weer vestigen in een ander fysiek lichaam.

Een antroposofische arts gaat ervan uit dat ziekte nuttig is. De mens probeert zo het evenwicht met zichzelf en zijn omgeving te herstellen. Het is de taak van de arts om de patiënt te begeleiden met antroposofische geneeswijzen en soms – als het niet anders kan – reguliere geneesmiddelen te gebruiken.

Antroposofische geneesmiddelen worden onder andere gemaakt uit planten, dierlijke organen en mineralen. Zij worden op een heel speciale manier samengesteld. Daarbij wordt bijvoorbeeld rekening gehouden met de manier waarop de planten gekweekt worden, het tijdstip waarop ze geoogst worden en de maanstand. De geneesmiddelen kunnen worden gegeven als tabletten, druppels, via een injectie of als crème. Men krijgt ook vaak leefregels voorgeschreven, zoals een regelmatige dagindeling

Geneeswijzen

Een antroposofische arts is regulier opgeleid en daarnaast antroposofisch geschoold. Bij het stellen van de diagnose zal hij rekening houden met de wijze waarop de ziel en de geest meespelen bij lichamelijke klachten en ziekteverschijnselen. Ook probeert een antroposofische arts de ziekte in verband te brengen met de levensloop van de patiënt.

55

Macrobiotiek De term macrobiotiek komt uit het Grieks. Macro betekent groot, bio leven,
de uitgang -tiek betekent methode of praktische aanwending. Macrobiotiek heeft zich in de loop van de tijd ontwikkeld van een methode om een lang en gezond leven te leiden tot een praktische visie die het gehele leven omvat. Daarbij wordt uitgegaan van de universele wetten van eenheid door polariteit: de twee tegenpolen yin en yang die elkaar aanvullen. Als de twee polen yin en yang in een dynamisch evenwicht zijn, kan de levenskracht (qi) vrij door het lichaam stromen.

Als de polen in balans zijn doordat men evenwichtig eet en leeft ervaart men gezondheid, vrede en geluk.

Macrobiotiek is bedoeld om de gezondheid van het individu en de samenleving te herstellen. Dit gebeurt door mensen zich meer bewust te laten zijn van de wetten van de polariteit. Deze wetten gelden als basis voor het toepassen van de traditionele natuurlijke eet- en levenswijze in deze moderne tijd. Macrobiotiek is zowel preventief (voorkomend) als curatief (genezend) bedoeld. Door evenwichtig te eten en te leven kan men aandoeningen voorkomen. Ook kan men gezondheidsproblemen oplossen door de ontbrekende pool in de voeding of in het dagelijks leven aan te vullen en de overheersende pool te verminderen. Het advies is om biologische producten te gebruiken (zonder chemische meststoffen of bestrijdingsmiddelen en zonder toevoegingen) die duurzaam en ecologisch worden bewaard, bewerkt en verhandeld. Ook wordt aangeraden om deze producten te bereiden op een gasfornuis en niet op een elektrisch fornuis of in de magnetron.

In de macrobiotiek worden uitwendige behandelingen aangeraden zoals kompressen en pleisters, massages en manipulaties zoals shiatsu, osteopathie en fysiotherapie. Door oefeningen kunnen klachten als pijn, ontsteking, zwelling of stijfheid afnemen en gaat men beter bewegen. Mensen worden zo veel mogelijk aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid, zelfwerkzaamheid en zelfreflectie over de oorzaken en oorsprong van hun aandoeningen.

Macrobiotisch dieet De macrobiotische voedingswijze is gebaseerd op granen, peulvruchten, groenten, zaden en noten, aangevuld met kleine hoeveelheden fruit en dierlijk voedsel. Genotsmiddelen als alcohol, koffie, frisdrank, suiker en specerijen worden afgeraden. Op deze basis hebben de landbouwculturen in

116

117

TherapiĂŤn

Amuletten

Een amulet beschermt tegen ziekte en ongeluk. In de islamitische geneeskunde bestaan amuletten uit papiertjes met daarop teksten uit de koran, symbolen of getallenreeksen, meestal met de hand geschreven. Vaak worden deze papiertjes (verpakt in leer, plastic of blik) aan een touwtje om de hals gedragen. Sommige mensen dragen een blauwe kraal als bescherming tegen het boze oog (zie Islamitische geneeskunde). Anderen hangen amuletten op ramen en deuren om zo geesten buitenshuis te houden. Ook mensen met een reumatische aandoening dragen soms amuletten, meestal met (half)edelstenen erin (vaak malachiet).

BIJ WELKE AANDOENINGEN? Voorbeelden van amuletten die men om de hals kan dragen zijn een ijzeren ring bij jicht of doodskistnagels bij reumatoïde artritis. Soms draagt men een amulet bij zich in de broekzak.
 TE VERWACHTEN RESULTATEN Het is niet waarschijnlijk dat het dragen van amuletten helpt bij reumatische aandoeningen. In ieder geval kan het geen kwaad.

NADELEN/AANDACHTSPUNTEN Er zijn geen nadelen/bijwerkingen te verwachten.

136

Armbanden

Acubanden zijn gemaakt van elastisch materiaal of van leer. Ze hebben knoppen en worden gedragen met deze knoppen naar het lichaam toe,
op de plaats van de pijn. De Bioregulator (van Mondial) is volgens de fabrikant gemaakt van polariserende elektrometalen en verbonden met kosmische energie. De regulator zou de statische elektriciteit of positieve ionen van het organisme ontladen en alfa- en bètagolven reguleren. De Bioregulator mag volgens de fabrikant niet worden gebruikt wanneer men een pacemaker heeft . De band moet op een speciale manier worden gedragen en zou zijn werking verliezen bij verandering van eigenaar.

De kracht van de psyche

Er zijn verschillende soorten armbanden die zouden helpen bij reumatische klachten. Zo zijn er koperen armbanden (vaak uit India), armbanden van plantenwortels (uit IndonesiĂŤ) en gouden, verzilverde, zilveren en met edelstenen versierde armbanden (zie Edelstenen en kristallen). Koper speelt een rol bij veel enzymen en eiwitten (zie Sporenelementen). Sporen van koper die vanaf de armband via de huid in het lichaam terechtkomen zouden reumatische aandoeningen genezen of zelfs voorkomen. Ook zijn er magnetische armbanden die reumatische pijn zouden kunnen voorkomen of verminderen. Deze magnetische armbanden zouden de ijzermoleculen in het bloed een bepaalde positieve richting opsturen. Er bestaan grote verschillen in de sterkte van de magneten die worden gebruikt.

137

Reiki Reiki is een vorm van spiritueel genezen. Het woord reiki komt uit het Japans en betekent ‘spiritueel geleide universele levensenergie’. Reiki werd omstreeks 1900 ontwikkeld door dr. Mikao Usui, hoofd van een christelijke priesterschool in Kyoto (Japan).

Een uitgangspunt is dat iedereen met reiki wordt geboren. Het is tenslotte de kracht van het leven. Tijdens de traditionele inwijding door een reiki- meester wordt het innerlijke genezingskanaal geopend. Na de inwijding stroomt er reiki-energie door de handen. Bij de behandeling met reiki is niet de therapeut de bron van energie, maar is hij het kanaal waardoor de levensenergie kan worden doorgegeven. De behandelaar richt zijn geestelijke energie op de persoon die hij behandelt.

Bij reiki is er weinig of geen lichamelijk contact. De reiki-energie verhoogt de levensenergie van degene die behandeld wordt of brengt deze levensenergie in balans. Men kan ook zichzelf behandelen of mensen op afstand behandelen. Er zijn vier reikigraden. Voor elke graad is er een inwijdingsritueel. De hoogste graad is die van grootmeester. In Nederland zijn er enkele tientallen reikimeesters.

ONDERZOEK Bij mensen met een reumatische aandoening is geen onderzoek gedaan naar het effect van reiki. Bij mensen met verschillende vormen van chronische pijn werd slechts zeer weinig verlichting door reiki gevonden.

BIJ WELKE AANDOENINGEN? Reiki wordt toegepast bij chronische pijn, artritis, lupus en emotionele problemen.

TE VERWACHTEN RESULTATEN Reiki heeft een placebo-effect op de pijn. Er vindt geen genezing plaats van de aandoening.

NADELEN/AANDACHTSPUNTEN Er zijn geen nadelen of bijwerkingen bekend De opleiding naar hogere reiki graden is erg kostbaar.

160

161

De kracht van de psyche

168

Apparaten, technieken en ingrepen

169

170

Inleiding Er zijn verschillende apparaten die reumatische klachten zouden verlichten.

Meestal gaat het hierbij om varianten van elektriseer-, (elektro)magneetveld-, (ultra)kortegolf- of trilapparaten. Deze apparaten veroorzaken van buitenaf een irritatie van de huid, waardoor men de pijn die dieper ligt minder goed voelt. Ook kunnen trillingen het lichaam ontspannen. Van enkele (elektro)magneetveldapparaten is aangetoond dat zij invloed hebben op de groei van kunstmatig gekweekt kraakbeen. Toch blijft het onduidelijk of een dergelijke groei positief is en wat het effect is bij levende personen.

Apparaten, technieken en ingrepen

Let op: sommige apparaten kunnen bijeffecten hebben, bijvoorbeeld voor mensen met hartklachten of een pacemaker. Ook zijn nadelige effecten op lange termijn niet uit te sluiten. Magneetveldtherapie mag bijvoorbeeld niet altijd worden toegepast, bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap. Vraag daarom altijd eerst advies aan een arts of fysiotherapeut.

171

BIJ WELKE AANDOENINGEN? Sojaproducten worden aangeraden bij botontkalking (osteoporose).

TE VERWACHTEN RESULTATEN Bij vrouwen die in de overgang komen of zijn, kan het eten van sojaproducten een positief effect hebben op de botdichtheid. Bij mannen is dit nog niet onderzocht. Er is meer onderzoek nodig onder westerse bevolkingsgroepen. Ook is meer onderzoek nodig om erachter te komen of verbetering in botdichtheid ook leidt tot minder botbreuken.

NADELEN/AANDACHTSPUNTEN Soja is bekend als voedingsmiddel en heeft geen nadelen of bijwerkingen. Langetermijneffecten van voedingssupplementen met soja moeten nog worden onderzocht.

Literatuur 1 Zhang X et al. Prospective cohort study of soy food consumption and risk of bone fracture among postmenopausal women. Arch Intern Med 2005; 165: 1890-1895 2 Ikeda Y et al. Intake of fermented soybeans, natto, is associated with reduced bone loss in postmenopausal women: Japanese population based osteoporosis (JPOS) study. J Nutr 2006; 136: 1323-1326 3 Atmaca A et al. Soy isoflavones in the management of postmenopausal osteoporosis. Menopause 2008; 15: 748-757 4 Taku K, et al. Effects of soy isoflavone supplements on bone turnover markers in menopausal women: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials (review). Bone 2010; 47: 413-423

Kruiden- geneeskunde

426

Kruidengeneeskunde

Thea sinensis, Camellia sinensis (groene of zwarte thee en andere theesoorten) Thee Zwarte en groene thee komen van dezelfde theeplant (Camellia sinensis of thea sinensis), alleen worden de bladeren op verschillende manieren bewerkt.

Groene thee zou een meer geneeskrachtige werking hebben. Groene thee is een van de populairste dranken ter wereld. Bij normale hoeveelheden heeft groene thee geen bijwerkingen.

Verschillende theesoorten worden ‘aanbevolen’ bij reumatische klachten.

Voorbeelden zijn berkenbladthee, brandnetelthee, goudsbloemthee, kamillethee, rozenbottelthee en vlierbloesemthee. Drinkt men elke dag meer dan drie koppen van deze soorten thee, dan zou dit de kans op het krijgen van reumatoïde artritis verkleinen.

ONDERZOEK Het effect van brandnetelblad (zie Brandnetel), duivelsklauw (zie Duivelsklauw) en rozenbottel (zie Rozenbottel) bij reumatische aandoeningen is onderzocht bij preparaten met deze producten. Petiveria alliacea is een plant die voorkomt in Midden- en Zuid-Amerika. Van de bladeren kan thee worden gemaakt die wordt gebruikt als medicijn bij reumatische aandoeningen. Het effect van deze thee werd onderzocht bij 14 mensen met knie- of heupartrose. Het onderzoek duurde een week en er was een placebogroep. Er was weinig verschil tussen beide groepen1.

Toch lijken er in de thee mogelijk werkzame stoffen te zitten. Groene thee bevat bepaalde stoffen (polyphenolen, catechinen) die zuurstofradicalen kunnen wegvangen, ontstekingen kunnen verminderen en de groei van tumoren kunnen remmen. Er zijn aanwijzingen uit onderzoek dat groene thee onder andere zou beschermen tegen reumatoïde artritis2, kanker en hart- en vaatziekten3. Groene thee vermindert de hoeveelheid LDL (slechte cholesterol) in het lichaam3 en voorkomt tandvleesontsteking4.

In onderzoek op gekweekte cellen afkomstig uit ontstoken knieën van mensen met reumatoïde artritis en bij proefdieren bleek dat groene thee de productie van ontstekingsfactoren remt5. De conclusie van de onderzoekers is dat groene

427

thee mogelijk een ontstekingsremmend effect heeft bij mensen met reumatoïde artritis.

Amyloïdose is een aandoening waarbij eiwitten zich ophopen in organen en weefsels. Onderzoek heeft aangetoond dat het regelmatig drinken van groene thee bij mensen met amyloïdose een positief effect kan hebben op de stapeling van deze eiwitten in het hart en op de werking van het hart5. Dit effect zou komen door een van de polyfenolen in de thee. Deze stof zou ook verantwoordelijk zijn voor een positief effect op tandvleesproblemen en een slechte adem.

BIJ WELKE AANDOENINGEN? Thee wordt toegepast bij alle soorten reumatische aandoeningen. Groene thee wordt specifiek toegepast bij reumatoïde artritis, hart- en vaatziekten en kanker. Groene thee wordt gedronken in hoeveelheden van vier tot tien koppen per dag of ingenomen in de vorm van capsules.

TE VERWACHTEN RESULTATEN Er is weinig onderzoek bekend naar het effect van thee bij reumatische aandoeningen. Uitzonderingen zijn de genoemde voorbeelden met erg weinig personen. Thee zetten kan echter op zo veel verschillende manieren dat het lastig is om experimenten precies te herhalen. Het effect van groene thee bij mensen met reumatoïde artritis is nooit goed onderzocht.

NADELEN/AANDACHTSPUNTEN De meeste theesoorten zijn waarschijnlijk niet schadelijk wanneer men deze met mate drinkt en regelmatig van theesoort wisselt. Sommige mensen zijn allergisch voor groene thee. Zij kunnen last krijgen van astmatische verschijnselen.

Groene thee bevat cafeïne, maar veel minder dan koffie of zwarte thee. Wie van plan is om veel groene thee te drinken kan hierover het beste overleggen met een arts. De kwaliteit en de smaak van groene thee is sterk afhankelijk van het land van herkomst, het moment waarop het geoogst is en de manier waarop het bewerkt is; Groene thee extract kan in zeldzame gevallen leverbijwerkingen veroorzaken, lijkend op geelzucht.7 Literatuur 1 Bosi Ferraz M et al. The Effectiveness of Tipi in the Treatment of Hip and Knee Osteoarthritis. A Preliminary Report. Mem. Inst. Oswaldo Cruz 1991; 86(II): 241-243 2 Mikuls TR et al. Coffee, tea and caffeine consumption and risk of rheumatoid arthritis. Results from the Iowa women’s health study. Arthritis Rheum 2002; 46: 83-91 3 Cabrera C et al. Beneficial Effects of Green Tea -A Review. Journal of the American College of Nutrition 2006; 25(2): 79-99 4 Krahwinkel T et al. The effect of sugar-free green tea chew candies on the degree of inflammation of the gingiva. EJMR 2000; 5: 463-467 5 Marotte H. Grean tea extract inhibits chemokine production but up-regulates chemokine receptor expression in rheumatoid arthritis synovial fibroblasts and rat adjuvant arthritis. Rheumatology 2010; 49: 467-479 6 Mereles D et al. Effects of the main green tea polyphenol epigallocatechin-3-gallate on cardiac involvement in patients with AL amyloidosis. Clin Res Cardiol 2010; 99: 483-490 (7 ) Garcia- Cortés et al Hepatotoxicity by Dietary Supplements: A Tabular Listing and Clinical Characteristics Int J Mol Sci. 2016; 17: 537-560.

428

429

Kruidengeneeskunde

450

Reuma & alternatieve behandelmethoden Mensen met een reumatische aandoening hebben vaak behoefte aan goede informatie over behandelmethoden. Over reguliere methoden, maar ook over alternatieve en complementaire behandelingen. De auteurs hebben als uitgangspunt dat van elke behandeling de effectiviteit en veiligheid wetenschappelijk bewezen moet zijn.

In 1993 schreef prof. Rasker op verzoek van het Reumafonds en de reuma patiëntenbond een boek over alternatieve en complementaire behandelmethoden bij mensen met reumatische aandoeningen. Sindsdien zijn op dit gebied veel nieuwe inzichten ontstaan. Om deze reden schreven Rasker en Van den Bemt een geheel vernieuwde editie waarin alle nieuwe ontwikkelingen en inzichten van de laatste jaren zijn verwerkt.

Dit boek geeft de actuele wetenschappelijke stand van zaken weer. Prof. dr. Hans Rasker en dr. Bart van den Bemt beschrijven op heldere wijze vrijwel alle bekende alternatieve en complementaire behandelingen. Zij proberen hiermee een zo volledig mogelijk beeld te schetsen van alle correcte informatie die op dit moment voorhanden is. Mensen met een reumatische aandoening, familieleden en behandelaars weten dan wat zij van een bepaalde behandelmethode kunnen verwachten.

‘Op een heldere manier en zonder waardeoordeel wordt beschreven wat een alternatieve methode inhoudt.’

Eindhovens Dagblad

‘Dit boek zou ook bij elke arts op de plank moeten staan.’

Gooi en Eemlander

Prof. dr. Hans Rasker (1939) is reumatoloog en erelid van de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie en deed op vele terreinen onderzoek in de reumatologie. Nationaal en internationaal is hij een autoriteit. Naast zijn werk in diverse ziekenhuizen zat hij 25 jaar in de TNOcommissie reumaonderzoek, waarvan 7 jaar als voorzitter. In de wereldorganisatie voor reumatologie (ILAR) was hij secretaris-generaal.

Dr. Bart van den Bemt (1972) is apotheker van de Sint Maartenskliniek in Nijmegen en volledig gespecialiseerd in de behandeling van reumatische aandoeningen met geneesmiddelen. Daarnaast gaat zijn grote interesse uit naar hoe medicijnen zich verhouden tot de kenmerken van de individuele patiënt.

452