KONZERVACIJA I RESTAURACIJA ARHIVSKE GRAĐE I UMETNIČKIH DELA NA PAPIRU laboratorije u Narodnoj Biblioteci Srbije i Arhivu Srbije
Milica Nikolić dipl. grafičar-restaurator
Testament zaklada Nike Boškovića za stipendije mladih pravoslavnih Dubrovnik, 1899. (laboratorija Arhiva Srbije, mentor-konzervator Petrović Radmila) Dokument se sastoji od troliska ručnog papira, sa štampom i rukopisom, ima pečate plavog i ljubičastog mastila, kako i voštani pečat sa jemstvenikom i ukrasnim papirom. Format dokumenta je 34x21 cm. Glavna oštećenja su od mikroorganizama, rđe od spajalica, prljavštine i prašine, vlage, razlivenog mastila, kao i manjih nedostajućih delova. Konzervatorske intervencije: čišćenje, uklanjanje voštanog pečata, pranje i dezinfekcija medicinskim benzinom, laminacija kuranai japanskim papirom i polietilenskom folijom, vraćanje pečata na prvobitno mesto.
fotografija porodice iz Kikinde Beograd, kraj 19-og veka (laboratorija Arhiva Srbije, mentor-konzervator Petrović Radmila) Fotografija je rađena na kabinet formatu i kaširana na karton, na poleđini kartona se vidi reklama za foto-studijo u kome je nastala,najverovatnije mađarskog porekla. Format dokumenta je 16x10,5 cm. Vidljiva mehanička oštećejna po većoj površini fotografije, kao na uglovima i ivicama nosioca fotografije, oštećenja od vlage, masnoća, i izloženost različitih isparenja. Konzervatorske intervencije: čišćenje gumom u prahu, uklanjanje fleka od muva i nečistoća, čišćenje alkoholom i destilovanom vodom, retuš je rađen na belim delovima gde je ošetećen površinski želatinski sloj fotografije uz pomoć suvih akvarel boja odgovarajućeg tona. Uglovi kartona su ojačani umetanjem tvđe japanske hartije skrobnim lepkom, kratko presovanje.
Kasacioni sud Beograd, 1895. (laboratorija Arhiva Srbije, mentor-konzervator Petrović Radmila) Dokumenti su iz fonda Kasacioni Sud koji pokriva period od 1847-1944 godine. Oni imaju velika mehanička oštećenja i nedostajućih delova, oštećenja od vlage i mikroorganizama po celim površinama, papir je izuzetno potamneo i krt na sam dodir. Format dokumenta je 32x21 cm. Glavna oštećenja su prouzrokovana od mikroorganizama, rđe od spajalica, prljavštine i prašine, vlage, razlivenog mastila, kao i manjih nedostajućih delova. Konzervatorske intervencije: čišćenje gumom u prahu i tuferom, pranje i dezinfekcija medicinskim benzinom, laminacija kuranai japanskim papirom i polietilenskom folijom i ručna popuna kozo shi japanskom hartijom.
Domovni protokol (popis pravoslavnih Srba) Dubrovnik, 1788.-1836. (laboratorija Arhiva Srbije, mentor-konzervator Petrović Radmila) Dokument ima formu predloška, sa koricama od mramornog plavog papira, i 24 lista mašinskog papira povezani heftanjem. Format dokumenta je 34x21 cm. Oštećenja su najvećim delom od progorelog taninskog mastila, požuteli i kiseo papir, oštećenja od rđe i prljavštine, tragovi voska na koricama, kao i manja mehanička oštećenja na rubovima dokumenta. Konzervatorske intervencije: čišćenje, uklanjanje voštanih fleka, pranje, laminacija kuranai japanskim papirom i polietilenskom folijom, retuš i kaširanje korica na nasffest i shiohara japanski papir, povezivanje šivenjem i dodavanje zaštitnih korica.
Magazin Arhiva grafičkih i izdavačkih delatnosti u Berlinu Lajpcik, 1921. (laboratorija Narodne Biblioteke Srbije, mentor-konzervator Pekić Zoran) Ovaj štampani magazin je ujedno i katalog različitih vrsta papira i štampi u tadašnje vreme u Nemačkoj. Sadrži 66 lista i 14 plakata-reklama povezani heftanjem. Format dokumenta je 32x22 cm. Glavna oštećenja su od mikroorganizama, prljavštine i prašine, vlage, na zadnjim stranama postoje veće površine prekrivene mikroorganizmima, papir je kiseo i žut. Konzervatorske intervencije: sterilizacija Veloxy sistemom, 21 dan u azotu, čišćenje, pranje i neutralizacija kalcijum-hidroksidom, jačanje metil-celulozom, beljenje određenih listova koji imaju fleke od buđi etinolom i 3% hidrogenom. Ručna restauracija japanskim papirom i formiranje u logove, povezivanje.
Mapa Beograda i Zemuna Beograd, 1881. (laboratorija Narodne Biblioteke Srbije, mentor- konzervator Željko Mladićević) Mapa se sastoji od 8 štampanih segmenata koji su kaširani na platno i presavijeni 4 puta. Format dokumenta je 54x39 cm. Glavna oštećenja su tragovi vode, crvene bojice i grafitne olovke, požuteli papir, manja mehanička oštećenja na ivicama i prevojima mape. Konzervatorske intervencije: čišćenje gumicom i dezinfekcija alkoholom, pranje dva puta u hladnoj vodi i 8% peroksid, razdvanja kartografskih segmenata, kvašenje segmenata i ameriken platna u toploj vodi a zatim kaširanje skrobnim lepkom i uklapanje segmenata sa medjusobnim razmacima od po 2 mm. Ručna restauracija manjih rupa tanjim japanskim papirom. Mapa je formirana tako da može bezbedno da se čuva presavijana.
Molba igumana manastira Trebinje za pomoć narodu Dubrovnik, sredina 18-og veka (laboratorija Arhiva Srbije, mentor-konzervator Petrović Radmila) Molba je ispisana taninskim, crvenim i zelenim mastilom na jednom listu pregamenta koji je dosta dobro očuvan. U dnu dokumenta se nalazi ugljenični pečat manastira i potpis jeromonaha, kao i bojene iluminacije po ivicama pergamenta. Format dokumenta je 55x41 cm. Oštećenja se vide na prevojima pregamenta koji je istanjen na mestima gde je bio presavijen, na tim mestima postoje mali nedostajući delovi, postoje mrlje od masnoće, prljavštine, kiselih prstiju i muva. Konzervatorske intervencije: čišćenje gumom u prahu, alkoholom i tuferom, presovanje na suvo i vlažno uz pomoć holitexa, mrežica, upijača i filca. Ručna restauracija pergamentom i kuvanim lepkom od sitnih ostataka pergamenta i želatina.
Prepis molitve Beograd, s kraja 18-og veka (laboratorija Narodne Biblioteke Srbije, mentor- konzervator Željko Mladićević) Ova rukopisna povelja se sastoji iz 4 segmenata koji su spojeni selotepom i tutkalom. Na prvom delu-segmentu je iluminacija taninskim i crvenim mastilom, a na ostalima se nalaze rubrike ispisane crvenim mastilom. Format dokumenta je 155x19 cm. Glavna oštećenja su prouzrokovana starim selotejpom, progorelim mastilom, fleke od muva, masne fleke i fleke od tutkala na spojenim delovima gde fale manji delovi dokumetna. Konzervatorske intervencije: čišćenje, uklanjanje selotejpa benzinom i njegove mrlje metil-acetatom, razdvajanje segmentata spajanih tutakolom uz pomoć vlažnih upijača i lemilice, čišćenje ostataka tutkala skalpelom, pranje u haldnoj vodi i ojačavanje metil-celulozom, spajanje segmenata skrobnim lepkom, kaširanje nasffestom i ručna restauracija tanjim japanskim papirom, i formiranje u svitak kako se i preporučuje dalje čuvanje.
fotografija porodice Smederevac Zemun, 1920. (laboratorija Narodne Biblioteke Srbije,mentor- konzervator Pekić Zoran) Fotografija je rađena na većem formatu i kaširana na karton, vidljivi su tragovi retuša fotografa nepoznatim bojama. Format dokumenta je 56x45 cm. Vidljiva mehanička oštećejna različitih slojeva fotopapira, oštećenja od vlage i mikroorganizama, prljavštine, vidljiv efekat ,,srebrnog ogledala” na pojedinim delovima, tj. izbijenje kristala srebra na površinu papira. usled oksidacije. Konzervatorske intervencije: čišćenje gumom u prahu, ručna restauracija nosioca fotografije i na manjim delovima i same fotografije tankim japanskim papirom, restuš je rađen suvim akvarel bojama i pastelom u odgovarajućem tonu. Uklanjanje mrlja od prljavštine destilovanom vodom i tuferom. Radi prvobitnog retuša kome nije utvrđeno poreklo, nisu se vršile ostale tehnike pranja.
nedeljnik Zora Zagreb, 1930. (laboratorija Arhiva Srbije, mentor-konzervator Petrović Radmila) Dokumenti predstavljaju 14 brojeva štampanih izdanja, svaki sa po 5 dvolistka koji nisu povezani. Format dokumenta je 31x47 cm. Glavna oštećenja su krt i požuteo mašinski papir, fleke od vlage, prljavštine, na prevojima postoje veća mehanička oštećenja. Konzervatorske intervencije: čišćenje, pranje u toploj vodi, ručna restauracija mitsumata B japanskim papirom, mašinska restauracija laminacijom kuranai japanskim papirom i polietilenskom folijom.