Musea in de
L E V E N D I G E C U LT U U R E N I N S P I R E R E N D E K U N S T
ijstijd VAN
TOT
modern realisme
achterhoek.nl facebook.com/achterhoektoerisme
mooiachterhoek www.musea-achterhoek.nl
snuiven Cultuur in de
Achterhoek
2 | Musea Achterhoek
Een bezoek aan de Achterhoekse musea inspireert jong en oud. Leer meer over de cultuur en geschiedenis van de Achterhoek, luister naar boeiende verhalen en geniet van prachtige kunst werken. Kom een dagje cultuursnuiven en sfeer proeven! In elk dorp of stadje dat je bezoekt vind je er wel een. Een bijzonder museum dat je iets vertelt over de historie van het dorp. Over oude gewoontes en oude gebruiken bijvoorbeeld. Zo kun je kennis maken met hoe de mensen vroeger leefden op het platteland. Maar er zijn ook musea over historische gebeurtenissen en de maakindustrie in de Achterhoek. En gezien onze ligging aan de Duitse grens is het niet vreemd dat er ook veel musea zijn over de Tweede Wereldoorlog, het verzet en het leven langs de grens. De Achterhoek biedt onderdak aan interes sante musea over oude gewoontes en vervlogen gebruiken bijvoorbeeld. Maar daarnaast heeft de regio ook prachtige musea vol toonaangevende, moderne kunst.
Een weekendje weg Een bezoek aan de musea is bovendien heel goed te combineren met een compleet dagje of weekendje uit in de Achterhoek. Ieder museum ligt in de buurt van gezellige cafés, sfeervolle hotels en B&B’s én leuke winkels midden in de prachtige omgeving van de Achterhoek.
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 3
Colofon
Uitgave: Stichting Achterhoek Toerisme Marktstraat 1, 7271 AX Borculo, tel. 0545 25 03 80, www.achterhoek.nl Vormgeving: Sterk-id corporate communicatie Druk: Drukkerij Tesink, Zutphen
Copyright: Stichting Achterhoek Toerisme 2015 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor schade, die het mogelijk gevolg zou kunnen zijn van verkeerde gegevens. Deze brochure is mede tot stand gekomen dankzij de financiering van de provincie Gelderland.
4 | Musea Achterhoek
Inhoud
Musea Achterhoek Villa Mondriaan 8 Museum MORE 10 Société Musée Lalique Pays Bas 12 Kasteel Huis Bergh 14 Erve Kots 16 ICER Innovatiecentrum 18 Nederlands IJzermuseum 19 Musea Zutphen 20 Stadsmuseum Doetinchem 21 Stadsmuseum Groenlo 21 Streekmuseum De Roode Tooren 22 Mosterdmuseum 22 Kingsplace 23 Min40celsius 23 Museum de Scheper 24 Boerderijmuseum De Lebbenbrugge 24 Smedekinck 25 Heiligenbeeldenmuseum 25 De Librije 26 Onderduikmuseum Markt 12 26 Tentoonstellingen 27
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 5
Goor
Achterhoek
Bathmen
Twello
Epse
Zuidloo
Stokkum
Oxe
Stokkum
Kring van Dorth
Harfsen
N339
Wilp A1
2
Diepenheim
Joppe
Laren
46 N3 Westerflier
Exel
Bussloo
4 N3
Appen
Eefde
Voorst
k
NoordEmpe
einsterdam
Dovenkamp N3
45
Lochem
De Horst
N31
9
Kranenburg
18
Everwenninkhoek
De Emmer
N314
Angerlo
Bingerden
De Nevelhorst
Holthuizen De Heegh
Wehl
De Schutterij
N316
Heelweg-West
Harreveld
Loerbeek
Kwartier
N8
36
Braamt
N316 Heuven Warm Vethuizen
N335
17
Heide
Oud eI Js
Wijnbergen
N3
Oud-Dijk
Stroombroek
Zeddam
N335
N316
Herwen
Stokkum
4
Tolk
8 N1
Etten
Dale
N318
Aalten
Azewijn
Sinderen
Silvolde
Ulft Varsselder
Lichtenberg
6 7
14Veldhunten
‘s-Heerenberg
Bontebrug Aa -St
Grote Breedenbroek N31 7
Heur
De Heurne
Breedenbroek
ra n g
Milt
Dinxperlo
Gendringen Wieken Wals
Emmerich
Boven-Sling e
Lintelo
Binnenheurne
Silvoorderbuurt
Ziek Rafelder
Lengel
Lobith 6 amer | Musea Achterhoek Tuink amer Spijk
Varsseveld
Gaanderen
Terborg
KleinAzewijn
Babberich
Bar
l se
2
Westendorp
A18
Kilder
Didam Nieuw-Dijk
Lichtenvoor
Heelweg-Oost
A18
Heidekant Plantage
Beek
Aerdt
Halle
HalleNijman
9
Meerenbroek
N316
N336
Loil
Greffelkamp
Holthuizen
Heidenhoek
Doetinchem
Kleindorp
3
Oud-Zevenaar
17
8
N1
't Rolder
30
Winkelshoek Wassinkbrink
N3
Zieuwent
N3
IJzevoorde
N81
Zevenaar
Langerak
Eldrik
Nieuw-Wehl
A1
Zelhem 17
Wittebrink
Lievelde
MariĂŤnvelde
HalleHeide
Laag-Keppel
Bevermeer
Ee
5
Wolversveen
5
Giesbeek
Hummelo
Hoog-Keppel
Oude IJssel
Gr Ruurlosebroek
Oosterwijk
N3 1
13
N31
Veldhoek
Velswijk
3 11 Voor-Drempt bu es Do rg 12
Wissinkhoek Bruil
Dunsborg
Gooi
Achter-Drempt
17
Avest
Beltrum
Heurne
Keijenborg N3
8
Lintvelde
G
Nieuwenhuishoek
9
Varssel
Hengelo
Toldijk Bekveld
Ellecom
Leostichting
N3
Steenderen
Olburgen
15 Dijkhoek
15
el
48
ss
Noordink
Baak
Rha
4 A3
Winkelerhoek
Haarlo
N3
Brinkmanshoek
Linde
B
Hambroekplas
16
Brouwershoek
N319
Covik
IJ
N3
ieren
Delden
Wichmond
Borculo
Boschheurne
Mossel Wientjesvoort
Sp
Overbiel
e ng Sli se lo
Spankeren
Heure
Ruurlo
Brummen
Ne N315
n roe
86
Geesteren Nederbiel
Vierakker
N7
Kulsdom
25
Respelhoek
Cortenoever Broek
Noordijk
N8
Zwiep
Barchem
Bronkhorst
ekhorst
Nettelhorst
Klein Dochteren
Vorden
Heimeriete
Gelselaar
Warken
Zutphen
eek
Ampsen
N346
Warnsveld
19 8
Voorstonden Wapsum
teeg
Berkel
Almen
Tonden
en
naal
Twenteka
Scheggertdijk
Ma
Armhoede
Exel-Tol
Groot Dochteren
8
Gietelo
Kerspel
Verwolde
Oolde
Gorssel Quatre Bras
Markelo
Beusbergen
Markelose Broek
N332
Deventer
Netterden
Megchelen
Is s
el
IJzerlo
Twekkelo
Enschede
A3
Wiene
5
rhoek e t h c A e d n i a e s Mu
Bentelo Beckum
Kwartierdorp
Boekelo
Hengevelde
Bad Boekelo
Stepelo
N1
8
N739
Eppenzolder
N347
Rutbeke
Sint Isidorushoeve
arkvelde
Haaksbergen
Holthuizen
Buurse
Brammelo Lochuizen
Honesch
Rietmolen
Langelo
eede N1
8
pilbroek
Berkel
Mallem Loo
15
Eibergen
Rekken
Olden Eibergen Hupsel
Be
N18
Holterhoek
el
rk
Zwilbroek
10
Vreden
roenlo Zwolle
efsele
oe Gr
Meddo
n
l os e
N3
19
Sl
in g
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Villa Mondriaan Museum MORE Société Musée Lalique Pays Bas Kasteel Huis Bergh Erve Kots ICER Innovatiecentrum Nederlands IJzermuseum Musea Zutphen Stadsmuseum Doetinchem Stadsmuseum Groenlo Streekmuseum De Roode Tooren Mosterdmuseum Kingsplace Min40celsius Museum de Scheper Boerderijmuseum De Lebbenbrugge Smedekinck Heiligenbeeldenmuseum De Librije Onderduikmusem Markt 12
Huppel
e ‘t Hilgelo
Henxel
Vragender
rde
Winterswijk 1
Corle
Sling
18 N3
’t Klooster
Slingeplas Hollenberg
Vosseveld
e
N313
rlo
Ratum
Brinkheurne Kotten
Miste
Bredevoort Haart
N31
9
Woold
20
rne
Duitsland
Borken
Bocholt Levendige cultuur en inspirerende kunst | 7
Villa Mondriaan Villa Mondriaan is een museum over de jonge jaren van Piet Mondriaan. Zijn schildercarrière begon in Winterswijk, waar hij van zijn achtste tot zijn twintigste jaar woonde. Piet Mondriaan (1872-1944) is één van de belangrijkste vernieuwers van de schilder kunst. Hij verwierf wereldfaam in Parijs en New York, maar begon zijn schilderscarrière in Winterswijk. Van zijn achtste tot zijn twintigste woonde Piet Mondriaan met zijn ouders, broers en zus in een villa aan de Zonnebrink. Hier ontdekte hij zijn passie voor schilderen en tekenen en zette hij zijn eerste stappen op het kunstenaarspad. Hier is het allemaal begonnen.
8 | Musea Achterhoek
Levensverhaal Sinds 2013 is in de villa en de naastgelegen panden museum Villa Mondriaan gevestigd. Met behulp van hedendaagse middelen wordt hier het levensverhaal van Piet Mondriaan verteld. In twee nieuwgebouwde tentoonstellingsruimtes wordt, in nauwe samenwerking met het Gemeentemuseum Den Haag, vroeg werk van Mondriaan tentoongesteld. In het voormalige woonhuis van de familie Mondriaan is aandacht voor
de drie leermeesters die Piet Mondriaan in zijn Winterswijkse periode beïnvloedden: vader Pieter Cornelis Mondriaan Sr, oom Frits Mondriaan en de Doetinchemse schilder Jan Braet von Überfelt. Jaarlijks maakt Villa Mondriaan twee Mondriaantentoonstellingen. Twee video presentaties geven daarnaast inzicht in het gezinsleven van de Mondriaans en het verdere verloop van Piets carrière. Hedendaagse kunst Naast de aan Piet Mondriaan gerelateerde tentoonstellingen is er in Villa Mondriaan ook aandacht voor hedendaagse kunst. Elke vier maanden biedt het museum twee jonge kunstenaars de mogelijkheid hun werk in het museum te tonen. In het huis waar één van de grootste vernieuwers van de moderne kunstgeschiedenis opgroeide, krijgen nu de vernieuwers van deze tijd een podium. Beleving In Villa Mondriaan krijg je als bezoeker een complete beleving. Voor iedere bezoeker is er een audiotour met achtergrondinformatie. Je kunt ook een gratis app downloaden waarmee je de tentoonstelling in eigen tempo en volgorde kunt bekijken. Voor de kinderen ligt een speurtocht klaar. In het gezellige museumcafé geniet je voor, tijdens of na je bezoek van een drankje en heerlijk gebak.
villamondriaan.nl Villa Mondriaan Zonnebrink 4 7101 NC Winterswijk 0543 51 54 00 www.villamondriaan.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 9
Museum MORE MORE is het grootste museum voor Modern Realisme. Ruim 200 Nederlandse topwerken uit de afgelopen eeuw zijn er te zien.
Een museum vol met de magie van kunst! Met grootmeesters als Carel Willink, Pyke Koch, Jan Mankes en Charley Toorop die uitblinken in technische perfectie en grote ambachtelijkheid. Hun werk kan mysterieus zijn, nietsontziend of juist een blik werpen op een werkelijkheid die niet van deze wereld lijkt. Ze werden wel eens ‘de beschaafde heren van de goede smaak’ genoemd. Expres een beetje dubbelop.
10 | Musea Achterhoek
Maar zoals dat hoort bij heren (en ook dames) van stand, doorstaat hun realistische kunst moeiteloos de tand des tijds. Deze kunstenaars lieten zich niet hinderen door modegrillen en bouwen vaak voort op een traditie van Hollandse Meesters, Vlaamse primitieven of Italiaanse Renaissance-kunst. Maar altijd op geheel eigen wijze.
MORE biedt méér Het prachtige gebouw van MORE is een attractie op zich. Het werd ontworpen door Hans van Heeswijk. De architect was ook verantwoordelijk voor de uitbreiding van De Hermitage, het Mauritshuis en de nieuwe entree van het Van Gogh Museum. MORE biedt graag extra service aan zijn bezoekers. Zo zijn er oplaadpunten voor e-bikes en is er gratis wifi in het museum. In de fraaie museumwinkel kunt u heerlijk shoppen en in Café MORE kunt u genieten van een echt goede kop koffie of een heerlijke lunch. In 2017 opent MORE een tweede locatie in Kasteel Ruurlo. Hier zal leven en werk van Carel Willink centraal staan. Voorjaar 2016 Museum MORE exposeert het hele jaar door ruim 200 topwerken uit de eigen collectie, afgewisseld met prachtige tijdelijke tentoonstelling zoals ‘Ferdinand Erfmann Nederlands beste naïef’ van 30 januari t/m 29 mei 2016.
Nationaal erfgoed De collectie is verworven door Hans Melchers uit het faillissement van DS Art met de bedoeling om topwerken van Nederlandse Modern Realistische kunstenaars van de afgelopen 100 jaar bijeen te houden en toegankelijk te maken voor een breed publiek. De verzameling breidt zich nog altijd uit en MORE kan zich het grootste - en misschien wel mooiste - museum voor Modern Realisme noemen.
museummore.nl Museum MORE Hoofdstraat 28 7213 CW Gorssel 0575 76 03 00 www.museummore.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 11
Société Musée Lalique Pays Bas René Lalique (1860- 1945)wordt de da Vinci van de juwelen- en glaskunst genoemd. De werken uit de art nouveau en art deco periode zijn vervuld van symboliek en “geheime” details. Musea uit de gehele wereld, waaronder het “Metropolitan museum of Art” uit New York geven werken uit de art nouveau en art deco periode in bruikleen aan het museum. Tijdens de tentoonstelling ‘Art Nouveau – Fleurs, Faune, Femmes’ zijn er werken te zien van Jan Toorop, Van de Velde, Mucha en Marjorelle die nog niet eerder tentoongesteld zijn. Het museum is
12 | Musea Achterhoek
gehuisvest in een tweetal oude Rijks monumenten waar bezoekers gastvrij worden ontvangen in een sfeervolle ambiance. Het museum is iedere dag behalve maandag geopend. Daarnaast zijn er arrangementen op afspraak mogelijk met een ontvangst bij de concertvleugel.
Hij vervaardigt machinaal hoogwaardige kunstobjecten met een luxe uitstraling. Naast de werken die in een oplage worden geproduceerd, vervaardigd Lalique unieke objecten voor de zeer gefortuneerden uit zijn tijd. René Lalique De vaste tentoonstelling van het museum is geheel gewijd aan het werk van juwelenontwerper en glaskunstenaar René Lalique. Men vindt er letterlijk schitterende werken van deze ‘meester van de Franse art nouveau en art deco’. Aan de hand van de objecten geeft de collectie een beeld van het clientèle van de kunstenaar. Rond 1900 wordt de jonge kunstenaar René Lalique (1860-1945) internationaal gezien als dé ontwerper van het moderne sieraad. De groten der aarde, actrices en operadiva’s pronken met zijn sieraden die niet imponeren door het gebruik van goud en diamanten, maar door de creatieve vormentaal en het gebruik van nieuwe materialen als vensteremaille en halfedelstenen.
Franse chic Het indrukwekkende pand waarin het museum gehuisvest is, biedt de ultieme ambiance voor een tentoonstelling over deze meester van de Franse art nouveau en art deco. Van een hoornen kam met parels, tot een vensteremaille halssieraad, van gouden manchetknopen tot persgeblazen parfumflacons en schitterende glazen siervazen die vrouwen en mannen rond 1900 van grandeur en klasse deden voorzien. De juwelen van Lalique hebben soms een getaxeerde waarde van 100 miljoen euro. De objecten zijn iconisch, geliefd en overal ter wereld zeer gewild.
Moderne industriële luxe Lalique kiest typische art nouveau en art deco motieven, zoals de natuur en vrouwe lijke vormen. Hij ontpopt zich tevens tot glaskunstenaar, wat eveneens in Nederland belangstelling wekt. Zijn kennismaking met de luxe parfum industrie zorgt voor een stroomversnelling. Hij ontwikkelt een werkwijze die het midden houdt tussen kunst en industriële vormgeving: moderne industriële luxe.
musee-lalique.nl Société Musée Lalique Pays Bas Gasthuisstraat 1 6981 CP Doesburg 0313 14 14 10 www.musee-lalique.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 13
Kasteel Huis Bergh Wie een bezoek brengt aan het stadje ’s-Heerenberg wacht een overweldigende ervaring. Opeens ontvouwt zich het uitzicht op het middeleeuwse kasteel Huis Bergh, omgeven door een gracht en half omsloten door een oude vestingwal. Huis Bergh bestaat zo’n 800 jaar en is een van de grootste kastelen van Nederland. De slotgracht, verdedigingstorens, ruwe bakstenen en rustieke rood-witte luiken brengen je terug naar het eind van de middeleeuwen. Kasteel Huis Bergh is vooral bekend als toeristische trekpleister, met haar prachtige uitstraling en laatmiddeleeuwse kunstcollectie. Te zien zijn o.a. vroegeItaliaanse schilderijen, middeleeuwse handschriften en belangrijke werken uit de Duitse kunst van de 16e eeuw. In de
14 | Musea Achterhoek
middeleeuwse verdedigingstoren is een munten-wapenkamer. De stichting beheert ca. 500 ha. bossen en landerijen waaronder 22 rijksmonumenten. Huis Bergh bezit een uitgebreid en waardevol archief. Het oudste stuk dateert uit 1227. In het parkbos met tuinen achter het kasteel kan men heerlijk wandelen en op het terras van het koetshuis kan men genieten van een lunch. Regelmatig zijn er evenementen, tentoonstellingen, concerten en speciale kinderactiviteiten.
Overnachten op Kasteel Huis Bergh Twee van de drie oorspronkelijke verdedi gingstorens op de voorburcht van kasteel Huis Bergh zijn ingericht als luxueuze suites voor twee personen. Daar kunt u de sfeer van de Middeleeuwen proeven en de intimiteit ervaren van de dikke kasteelmuren, de nisjes en de smalle wenteltrap. Tegelijker tijd laat de luxe inrichting van de suites niets te wensen over. De torens beschikken over modern comfort met alle eigentijdse communicatiemogelijkheden. Beroemde bewoners Huis Bergh is van de 12e eeuw tot en met de 20e eeuw bewoond geweest. De ver schillende heren en graven Van den Bergh
hebben een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van het gebied en sommigen hebben zelfs op landelijk niveau geschiedenis geschreven. In de Tachtigjarige Oorlog werd een belangrijke stempel gedrukt op de Berghse geschiedenis door Willem IV graaf Van den Bergh.
huisbergh.nl Kasteel Huis Bergh Hof van Bergh 8 7041 AC ‘s-Heerenberg 0314 66 12 81 www.huisbergh.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 15
Erve Kots Museum Erve Kots is een parel die diep verscholen in het prachtige Achterhoekse coulisselandschap ligt. Hier beleeft u het boerenleven in de jaren dertig op een inspirerende wijze.
Op het prachtige museumterrein van Erve Kots bevinden zich onder andere een los hoes uit 1772, een rosoliemolen, een bijenstal, een bakoven en een schaapskooi. In en rond de gebouwen staan tal van machines en werktuigen die destijds werden gebruikt. Regelmatig worden met deze machines demonstraties verzorgd. Centraal
16 | Musea Achterhoek
in het openluchtmuseum staat een originele Saksische hoeve met hoog strooien dak. Dit monument is oorspronkelijk gebouwd als los hoes en later uitgebreid met weefkamer, karnkamer en een ‘endkamer’. Erve Kots beschikt naast het museum ook over een Herberg , Logement, Brouwerij en restaurant Hoofdkwartier van de Prins.
Stap in het rijke boerenverleden In het Openluchtmuseum ziet u hoe de Achterhoekse boer met zijn gezin, zijn personeel en zijn dieren vroeger woonde en werkte. In een decor van historische boerderijen, een rosoliemolen, een hout zagerij en een grote collectie oude gebruiks voorwerpen ziet en voelt u vervlogen tijden opnieuw tot leven komen. Boeren werken met hun dieren, boerinnen spinnen garen en weven stoffen en ook de klompenmaker toont zijn kunsten. Gaat u mee terug in de tijd?
Vrijwel alle graafwerkzaamheden en het grondverzet voor de linie gebeurde door de soldaten met handkracht, en naarmate men dichter bij de stad Grol kwam moest het graafwerk vooral ‘s nachts gebeuren. Ervaar het Belegh van Grol in het kwartier van de Prins door een bezoek te brengen aan de bovenverdieping van het nieuwe museumgebouw, waar u een nauw keurige maquette aantreft van de hele omsingelingslinie rond Grol, zoals die er in 1627 heeft gelegen.
Wandel door het kwartier van de Prins Tijdens de Tachtigjarige oorlog tegen de Spanjaarden maakte Prins Frederik Hendrik kwartier op de Lievelder Es bij Erve Kots. Vandaag de dag zouden we hierover zeggen dat hij zijn hoofdkwartier vestigde op de Lievelder Es. Met name de keuken van de Prins en zijn legerleiding lag op de plaats van het Openlucht Museum. Ook op andere plekken rond de stad Grol (Groenlo) werden kwartieren ingericht voor de verschillende legereenheden. Ze werden door een aarden verdedigingswal met elkaar verbonden. In deze zogenoemde Circumvallatielinie, die tegenwoordig is omgedoopt tot Linie 1627, werden door de soldaten verdedigings werken gebouwd die deel uitmaakten van de verdedigingswal. Binnen het gezichtsveld van de vesting Grol moest het graafwerk vooral ‘s nachts gebeuren met handkracht.
ervekots.nl Erve Kots Eimersweg 4 7137 HG Lievelde 0544 37 16 91 www.ervekots.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 17
ICER Innovatiecentrum ICER is een publieksattractie voor industriecultuur, techniek en innovatie in de Achterhoekse ijzer- en maak industrie. Bezoekers ervaren hier hoe waardevol het technische ambacht is. ICER Innovatiecentrum, een dag vol inspiratie ICER laat het ambacht van vroeger zien en verrast dan met de nieuwste technische ontwikkelingen. Oud en nieuw spannen samen met kunst tot een complete ervaring. Een spectaculaire multimediashow neemt de bezoeker mee op reis naar de wereld van ijzer en staal en naar nieuwe technologieën. Een doe-museum voor jong en oud. De kabinetten brengen het ambachtelijke en
18 | Musea Achterhoek
industriële maakproces van het verleden naar het heden in beeld en verbinden ze met innovaties van de toekomst. De bezoeker kan oude en nieuwe technieken toepassen in de werkplaatsen en in het FabLab met 3D printers en lasersnijders. Het kunstenaars-atelier biedt workshops en cursussen.
icer.nl ICER Innovatiecentrum Hutteweg 32 7071 BV Ulft 0315 82 02 80 www.icer.nl
Nederlands IJzermuseum Het Nederlands IJzermuseum is geheel geïntegreerd in ICER Innovatiecentrum. Verleden, heden en toekomst van de Nederlandse ijzerindustrie worden belicht aan de hand van 12 themakabinetten. Een eeuwenoude ijzertraditie langs de Oude IJssel Dat juist in de regio Oude IJssel het Nederlands IJzermuseum is gevestigd, heeft alles te maken met de reeds eeuwen aanwezige ijzerindustrie in deze streek. In Ulft zag de ‘Iserhut’ in 1754 het licht en is daarmee het 2de hoogovenbedrijf op Nederlandse bodem. In totaal kende de streek 10 ijzergieterijen, waarvan de DRU verreweg de grootste werd.
Het Nederlands IJzermuseum is gevestigd in ICER Innovatiecentrum, in de 2600 m2 grote monumentale Afbramerij van de voormalige DRU fabrieken. Dit gebied langs de Oude IJssel is de bakermat voor de Nederlandse ijzerindustrie.
nederlandsijzermuseum.nl Nederlands IJzermuseum Hutteweg 32 7071 BV Ulft 0315 82 02 80 www.nederlandsijzermuseum.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 19
Musea Zutphen Bezoek de Musea Zutphen, het Stedelijk Museum Zutphen (erfgoed) en Museum Henriette Polak (moderne kunst), in de prachtige, historische binnenstad van Hanzestad Zutphen.
werk van kunstenaars die zich bewegen tussen traditie en vernieuwing, abstractie en figuratie waaronder Wim Oepts, Arie Kater, Mari Andriessen, Arie Schippers, Charlotte van Pallandt en Piet Esser.
Het Stedelijk Museum Zutphen brengt de cultuurhistorie van Zutphen en omgeving treffend in beeld. De vaste collectie omvat diverse Zutphense schatten: o.a. archeologische vondsten en historische voorwerpen, stadsgezichten en portretten, kunstnijverheid - het beroemde Zutphens zilver- en de unieke Jo Spier collectie. Museum Henriette Polak Is hét museum voor modern-klassieke schilder- en beeld houwkunst in Nederland. Centraal staat
Let op: de Musea Zutphen gaat tijdelijk sluiten
20 | Musea Achterhoek
31 december 2015 sluit het Museum Henriette Polak 24 april 2015 sluit het Stedelijk Museum Zutphen In het najaar openen beide musea de deuren in het nieuwe Hof van Heeckeren!
museazutphen.nl Stedelijk Museum Zutphen Rozengracht 3, 7201 JL Zutphen Museum Henriette Polak Zaadmarkt 88, 7201 DE Zutphen 0575 51 68 78 www.museazutphen.nl
Stadsmuseum Doetinchem
Stadsmuseum Groenlo
Maak een reis door de tijd in het Stads museum. Je vindt er kunst, cultuur en een prachtige collectie over Doetinchem en de ontwikkeling van de stad.
In het Stadsmuseum Groenlo staat De Tachtigjarige Oorlog centraal.
In het hartje van Doetinchem vindt u het Stadsmuseum Doetinchem. Het Stads museum is gehuisvest in het Oude Post kantoor, een gebouw van architect Joseph Crouwel uit 1920 en gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Het Stadsmuseum heeft oude kaarten, schilderijen, tekeningen en een schoolklasje uit de jaren ’30. Twee maquettes laten het Doetinchem van 1830 en 1940 zien. Touchscreens en een luisterstoel met belevingsverhalen voeren je mee in het leven van bewoners van toen. In het ‘Kindermuseum’ kunnen kinderen hun eigen verzameling tonen. Wisseltentoonstellingen met diverse thema’s maken de beleving compleet.
stadsmuseumdoetinchem.nl Stadsmuseum Doetinchem Burgemeester van Nispenstraat 2 7001 BS Doetinchem 0314 33 55 57 www.stadsmuseumdoetinchem.nl
Deze oorlog heeft een grote invloed gehad op onze vestingstad. Diverse belegeringen en de daaropvolgende versterkingen hebben Grol tot één van de sterkste vestigingen in de 17e eeuw in de Nederlanden gemaakt. Een informatieve film geeft in het kort een overzicht van de Nederlandse onafhanke lijkheidstrijd tegen het Spaanse bestuur. Het museum beschikt over historische wapens, een stadsmaquette, een prenten kabinet, schilderijen en talloze andere objecten die samen een goed beeld geven van deze rumoerige tijd. In het museum is er speciale aandacht voor de kinderen. Zo is er een kinderfilm, een spel, een speurtocht en er zijn verkleedspullen die allemaal betrekking hebben op de Tachtigjarige oorlog.
stadsmuseumgroenlo.nl Stadsmuseum Groenlo Mattelierstraat 33 7141 BP Groenlo 0544 46 26 68 www.stadsmuseumgroenlo.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 21
Streekmuseum De Roode Tooren
Mosterdmuseum
Streekmuseum De Roode Tooren toont objecten betreffende de geschiedenis van het oude Richterambt Doesborgh (1340), thans ongeveer de gemeente Doesburg en de vroegere gemeenten Angerlo, Hummelo en Keppel.
In het centrum van het oude Hanzestadje Doesburg staat de Van Ouds Alom Bekende Doesburgsche Mosterdfabriek met daarnaast De Gildehof, een pleintje met ambachtelijke winkeltjes en ateliers.
In De Roode Tooren zijn onder andere een werkende tabakskerverij uit 1894, een kruide nierswinkel (1880/1940), bodemvondsten, handel en ambacht, religie, brandweer, folklore, maquette Doesburg rond 1650 en een schaalmodel van de historische schipbrug te zien. Bijzonder is de Theo Colenbrander Salon. Keramiek en tapijten van Colenbrander genieten internationale bekendheid. Hij werd in 1841 te Doesburg geboren en overleed in 1930 te Laag-Keppel. Het museum is voor iedereen gratis toegan kelijk. Uiteraard wordt een vrijwillige bijdrage in de daarvoor aanwezige giften bus bijzonder op prijs gesteld.
deroodetooren.nl Streekmuseum De Roode Tooren Roggestraat 9-11-13 6981 BJ Doesburg 0313 47 42 65 www.deroodetooren.nl
22 | Musea Achterhoek
In 1974 is de oude mosterdmakerij in Doesburg uitgebreid tot werkend museum en klein ambachtelijk productiebedrijf. U kunt de oude molens en bijbehorende apparatuur van diverse verdwenen Neder landse mosterdfabriekjes bezichtigen en zien en leren hoe de ouderwetse pure boerenmosterd vandaag de dag nog wordt gemaakt en hoe handmatig de potjes met mosterd worden gevuld. Tevens kunt u in ons mosterdmuseum een unieke collectie van honderden oude en nieuwe mosterdpotjes bekijken. Zeker is, dat u met veel smakelijke ideeën naar huis gaat. U maakt kennis met een typisch oud Hollands ambacht.
doesburgschemosterd.nl Doesburgsche Mosterd- en Azijnfabriek Boekholtstraat 22-26 6981 CW Doesburg 0313 47 22 30 www.doesburgschemosterd.nl
Kingsplace
Min40celsius
Mijn naam is Kees (Casey) van Doorn. Ik ben ruim 50 jaar geleden begonnen met het verzamelen ven Elvis items. Ik heb door de jaren heen veel mensen ontmoet die met Elvis Presley hebben samengewerkt. Die verhalen en talloze andere vertel ik uw graag tijdens mijn rond leidingen door Kings Place.
Verwonder u over het ontstaan van het uniek Achterhoeks landschap. En sta oog in oog met het skelet van een wolharige neushoorn of de kop van een mammoet.
Als u Kings Place betreedt, het Elvis Presley café museum Doesburg waant u zich in de magische jaren 50. U treft een unieke verzameling Elvis bijzonderheden. Wij verzorgen graag een persoonlijke rondleiding (liefst op afspraak). Ook is er gelegenheid voor het geven van feesten en partijen (tot 70 personen) in Elvis style met Nederlands beste Impersonators. “KOM EN VOEL DE PASSIE”
Waar een paar miljoen jaar geleden walvissen en haaien zwommen ontstaat tijdens de ijstijden de Achterhoek. De zee verandert langzaam in een landschap met woeste rivieren en rivierduinen. Landijs van meer dan 200 meter dik schuift als een bulldozer over poolwoestijnen en grassteppen. Mammoeten en neushoorns leven er samen met de Neanderthaler, terwijl hyena’s en leeuwen vechten om het kadaver van een wisent. Bezoekerscentrum Min40celsius gaat over de geologie van de Achterhoek, laat u de ijstijden beleven en u ziet een bijzondere collectie fossielen, stenen, mineralen en botten van ijstijddieren.
kings-place.nl Kings Place Markt 13 6981 CJ Doesburg 0313 43 73 95 www.kings-place.nl
min40celsius.nl Min40celsius Hoofdstraat 14 7076 BB Varsselder 06 57 22 38 68 www.min40celsius.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 23
Museum de Scheper
De Lebbenbrugge
Wij hebben voor u miljoenen jaren geologie, duizenden jaren menselijke bewoning, honderden jaren industrie en landbouw en in de 20e eeuw Menno ter Braak, de oorlog en school.
Het boerderijmuseum De Lebbenbrugge laat vooral het oude Achterhoekse boeren leven van rond 1900 zien. Het heeft een multifunctionele ontvangstruimte en een gezellig tuinterras.
Museum de Scheper laat met vondsten uit Oligoceen, Mioceen en Pleistoceen de geologie van de Achterhoek zien. 10.000 jaar geleden kwamen hier mensen jagen op de toendra-vlakten en sindsdien kwamen er huisjes, verdedigingswerken, begraafplaatsen en (water-)wegen. Landbouw, industrialise ring, stakingen, kinderarbeid, scholing, kleding, cultuur en persoonlijkheden als Willem Sluiter en Menno ter Braak brachten leven in de brouwerij. De eeuw van foto, film en televisie levert informatie van vóór de oorlog tot de jaren zeventig. Museum de Scheper is zich nu opnieuw aan het inrichten, waarbij de beleving een veel grotere plaats inneemt.
De Lebbenbrugge staat aan de voormalige Hessenweg, vroeger een belangrijke verbindingsroute van Duitsland naar Holland. Het achterste deel dateert van omstreeks 1400. Rond 1550 werd het voorhuis dwars op de boerderij gebouwd en diende als jachthuis van de Heren van Borculo. Daardoor kreeg het gebouw een vorstelijk aanzien.
museumdescheper.nl Museum de Scheper Hagen 24 7151 CA Eibergen 0545 47 10 50 www.museumdescheper.nl
24 | Musea Achterhoek
Later kreeg De Lebbenbrugge ook nog de functie van tolhuis. De passanten kwamen voor de tolafdracht vaak even binnen om hun dorst te lessen en soms ook om te overnachten. Daardoor werd het ook een herberg. En doordat de postkoets hier regelmatig stopte ontstond hier één van de eerste postkantoren van Nederland.
lebbenbrugge.nl Boerderijmuseum De Lebbenbrugge Lebbenbruggedijk 25 7271 SB Borculo 0545 27 21 78 b.g.g. 0545 27 43 91 www.lebbenbrugge.nl
Museum Smedekinck
Heiligenbeeldenmuseum
Museum Smedekinck is gevestigd in een eeuwenoude, gerestaureerde boerderij. Men kan er zien hoe de bewoners van het Achterhoekse platteland door de eeuwen heen leefden en werkten.
De H.-Antonius-van-Paduakerk is ontworpen in 1855, gebouwd in 1856 en volgende jaren en gewijd in 1867. Het is de oudst bewaard gebleven kerk van architect P.J.H. Cuypers, bekend geworden door de bouw van onder andere het Rijksmuseum en Centraal Station in Amsterdam. De kerk heeft in 2000 een toepasselijke herbestemming gekregen als Heiligenbeeldenmuseum.
In de vroegere woonvertrekken waant de bezoeker zich algauw in een tijd zo rond het begin en de eerste helft van de vorige eeuw. In De Stal zijn naast de permanente expositie doorlopend wisselexposities te zien. De Daele is een multifunctionele ruimte, waar men ook iets kan drinken. Op het erf staan De Schure - met oude werkplaatsinrichtingen en een expositie over WO2 in Zelhem en omstreken - een werktuigberging, bijen schuur en het Ludgerkerkje. Verder vindt men hier een kruidentuin, historische landbouwgewassen en oude fruitrassen. Museum Smedekinck is interessant voor jong en oud, is rolstoelvriendelijk en heeft een invalidentoilet.
museumsmedekinck.nl Museum Smedekinck Pluimersdijk 5 7021 HW Zelhem 0314 62 06 64 www.museumsmedekinck.nl
Het museum bezit veel devotionalia zoals kruisbeelden, liturgische gewaden, boek werken en liturgische gebruiksvoorwerpen. Tevens wordt ieder jaar een deel van de belangrijke collectie van Henk Ensink tentoongesteld. Naast permanente aandacht voor het thema ‘Cuypers op de Kranenburg’ wordt jaarlijks een speciaal thema belicht. Kerstgroepen In de kerstperiode wordt jaarlijks een grote tentoonstelling van kerstgroepen en kerst stallen ingericht met een wisselende collectie.
heiligenbeeldenmuseum.nl Heiligenbeeldenmuseum Kranenburg-Vorden Ruurloseweg 101 7251 LD Kranenburg-Vorden 0575 55 64 88 www.heiligenbeeldenmuseum.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 25
De Librije
Onderduikmuseum Markt 12
De Librije is een openbare leeszaal uit de zestiende eeuw. Zij werd opgericht door twee kerkmeesters, Conrad Slindewater en Herman Berner.
Markt 12 is het adres van een huis in Aalten, met een bijzondere geschiedenis. Hier is interactief ‘de oorlog onder één dak’ te ervaren.
Zij werd gebouwd van 1561 tot 1564, naar het model van de boekenzalen van twee Zutphense middeleeuwse kloosters. Als openbare leeszaal heeft De Librije dertig jaar gefunctioneerd. In de zeventiende en achttiende eeuw was het een particuliere bibliotheek voor predikanten en raadsleden. In de negentiende eeuw raakte De Librije in de vergetelheid. Aan het eind van die eeuw werd De Librije herontdekt.
Luister naar de verhalen van de bewoners tijdens de Tweede Wereldoorlog: een gezin met twee kindertjes, de Duitse Ortskommandant en onderduikers. Bij bombardementen kwamen ook de buren naar de schuilkelder.
De Librije in de Walburgiskerk behoort tot de belangrijkste cultuurhistorische monumenten in Nederland. En daarbuiten, want er bestaan maar twee andere vergelijkbare bibliotheken: één in Italië (Cesena) en een in GrootBrittannië (Hereford). Sindskort kent Enkhuizen ook weer een Librije met de terugkeer van de boeken.
Beleef mee hoe het er in het dagelijks leven van de bewoners aan toe ging, welke keuzes men moest maken. Ervaar hoe moeilijk het is om stroom op te wekken en hoe benauwd het in de onderduikruimte was. Ga op zoek naar de ingang van de illegale drukkerij en bekijk de persoonsbewijzen. Leef in de opkamer mee met de evacués uit Scheveningen, die vanwege de Atlantikwall hun woonplaats moesten verlaten.
librije-zutphen.nl De Librije Kerkhof 3 7201 DM Zutphen 0575 51 41 78 www.librije-zutphen.nl
26 | Musea Achterhoek
aaltensemusea.nl Onderduikmuseum Markt 12 Markt 12 7121 CS Aalten 0543 47 17 97 www.aaltensemusea.nl
Tentoonstellingen
Musea
Achterhoek De Achterhoekse musea hebben veel te bieden op gebied van kunst en cultuur. Jaarlijks stellen zij speciale tentoonstellingen samen en organiseren ze vele activiteiten. Van tentoonstellingen met internationale kunstenaars tot veelbelovende (jonge) Nederlandse kunstenaars. Een uiteenlopende samenstelling van de meest fascinerende tentoonstellingen. Een volledig overzicht van alle tentoonstellingen en actuele openingstijden van alle musea zijn te vinden op www.musea-achterhoek.nl.
www.musea-achte rhoek.nl
Levendige cultuur en inspirerende kunst | 27
Van historische expeditie tot artistieke inspiratie...