1
COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
2 COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
3
Voorwoord De juridisering van het ontwerp Er is een nieuwe, landelijke tendens in de planontwikkeling. Het afgelopen jaar hebben we er ook in Velsen veel mee te maken gehad. Het komt tot uiting in de wens van initiatiefnemers om hun planologisch juridische mogelijkheden als vertrekpunt te kiezen voor hun vergunningaanvraag. Dat vindt zijn weerslag in het ontwerp voor hun woning of bedrijf. De omvang van het voorgestelde bouwwerk wordt tot op de bestemmingsplangrens opgerekt - en soms er overheen. Er wordt standaard uitgegaan van de binnenplanse afwijkingsmogelijkheid van 10%. Dat is 10% meer dan conform het eigenlijke bestemmingsplan. Zo zien we ontwerpen die niet primair de schoonheid van het bouwwerk als vertrekpunt kiezen of die aansluiting zoeken bij de omgeving. We zien de virtuele contouren van het bestemmingsplan, losgezongen van iedere context. Bij verbouwingen zien we dat de beoogde uitbreiding weinig van doen heeft met de architectuurstijl van het bestaande pand. Het effect hiervan is dat nieuwbouw in bestaande wijken vaak een schaalsprong maakt en daarmee detoneert met de rest van de straat. In onze beoordeling geven we suggesties mee waarvan we hopen dat die aanknopingspunten bieden voor verdere, incidentele nieuwbouw in de straat. Bij verbouwingen zien wie vooral dakopbouwen die qua schaal het daklandschap ruw verstoren. Ook hier geven we suggesties mee om dit effect te verzachten en in te spelen op mogelijke, nieuwe initiatieven. Inmiddels zijn er voldoende voorbeelden om een beeld te krijgen wat hier het overall effect van is. De vraag doet zich voor of de mogelijkheden voor de een - veel ruimte - niet leiden tot de afbreuk van omgevingskwaliteit - het straatbeeld en de privacy van de ander. We willen die overweging aan u meegeven bij het opstellen van de nieuwe Omgevingsplannen in het kader van de nieuwe Omgevingswet. Miranda Reitsma, voorzitter Commissie Stedelijk Schoon Velsen.
4 COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
5
Inhoud 1.
Ruimtelijke kwaliteitsadvisering: nu en straks
7
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
8
GROOT PLAN: Nieuwbouw 21 woningen “Het Nieuwe Vroeger “, Oud–IJmuiden
14
3.
Uw adviezen in 2019
16
HERBESTEMMING: Herbestemming en restauratie St. Jozefkerk, Velsen Noord
20
BIJZONDER PLAN: Villa ‘De Syrinx’ van Gerrit Rietveld, Santpoort-Zuid
22
4.
Evaluatie en aanbevelingen
25
HOE IS HET MET?: Uitbreiding Fitness en wellnesscentrum Duin- en Kruidberg
26
Colofon
28
6 COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie.
Handreiking om uw kwaliteitsadvisering ‘Omgevingswet-proof’ te maken Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een handreiking voor het adviesstelsel onder de Omgevingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie is ver gevorderd en volgt spoedig. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken.
Dilemma’s Het afgelopen jaar bent u al geïnformeerd over de veranderingen ten aanzien van de advisering, zoals die in de Omgevingswet zijn opgenomen. In het voorgaande jaarverslag hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die daarmee samenhangen. Zoals de vraag hoe maatschappelijke participatie en advisering door deskundigen elkaar kunnen versterken. En de vraag of de advisering wordt ingezet tijdens het hele plan- of ontwerpproces, of alleen als een check aan het eind. Ook het dilemma van de proportionaliteit kwam aan de orde: hoe zorg je dat de advisering in goede verhouding staat tot de betekenis/invloed van een plan op de publieke ruimte, en hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? En last but not least: is kwaliteit een kwestie van regelgeving of van anders kijken? Het doel van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een zorgvuldige en begrijpelijke afweging: draagt een initiatief bij aan de prettige leefomgeving die de gemeente en de gemeenschap voor ogen heeft.
Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige Commissie Stedelijk Schoon Velsen is echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie.
7
Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissie kan vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangenomen motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Voor zover wij weten is er in uw gemeente nog geen plan gemaakt voor het nieuwe adviesstelsel. Wij willen graag in de aankomende ronde van regulier overleg met de portefeuillehouders (voorjaar 2020) met behulp van de VNG-handreiking verder praten over uw nieuwe adviesstelsel. Ons streven is om ervoor te zorgen dat we – in samenspraak met onze ambtelijke contactpersonen – in de eerste helft van 2020 een concreet ‘pakket’ kunnen aanbieden met een concept instellingsbesluit, benoemingsvoorstel, commissie-reglement en eventueel een aangepaste dienstverleningsovereenkomst.
De inhoud van het kwaliteitsbeleid Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen De Commissie Stedelijk Schoon Velsen is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Velsen. Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en
vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2019 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Ir. Miranda Reitsma voorzitter, stedenbouwkundige Miranda werkte als stedenbouwkundig ontwerper bij de dienst RO en Stadsvernieuwing te Rotterdam en Groningen, was afdelingshoofd Planontwikkeling te Zaanstad en hoofd stedenbouw aan de Academie van Bouwkunst. Van 2007 – 2011 was Miranda Reitsma Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Noord-Holland en heeft per 2008 haar eigen bureau Reitsma Stedenbouw, visie en strategie. Miranda heeft deelgenomen aan diverse kwaliteitsteams, zowel als lid en als voorzitter en was tevens lid van de commissie voor welstand en monumentenzorg te Amsterdam. Zij heeft diverse onderzoeken en publicaties op haar naam staan, was lid van jury’s en heeft onderwijservaring. Miranda Reitsma is sinds 1 januari 2012 aan MOOI Noord-Holland verbonden, onder andere als voorzitter van de Monumenten- en Welstandscommissie Waterland en Commissie Stedelijk Schoon Velsen.
Marcel Heijmans architect-secretaris Marcel is zelfstandig architect met een eigen praktijk en is sinds 2006 verbonden aan MOOI Noord-Holland. Vanaf 2010 is hij lid van de Commissie Stedelijk Schoon van de gemeente Velsen. Naast architect is Marcel inmiddels ook monumentenadviseur en als zodanig verbonden aan de Monumentencommissie van Beverwijk, Schagen en de Erfgoedcommissie van MOOI Noord-Holland. Ðanuit deze functie maakt hij ook deel uit van het team dat adviseert bij de versterking van de Afsluitdijk.
Cees Hooyschuur restauratie-architect, Erfgoedadviseur Sinds 2002 verbonden aan WZNH als lid van de Welstands- en Monumentencommissie gemeente Hoorn; lid van de regionale welstandscommissie West-Friesland; lid van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Bergen en Heiloo; lid van de Erfgoedcommissie MOOI Noord-Holland. Adviseur van het Landelijk Hofjesberaad; lid van de begeleidingscommissie stichting bouw research (SBR); Sinds 2015 lid van de Commissie Stedelijk Schoon Velsen als restauratie-architect.
9
De commissie werd ondersteund door: Mariette Bruin Bureau commissiecoรถrdinator MOOI Noord-Holland.
Casemanagers: Masja Gemser Karel Toth David Pilon Frank Admiraal Jelmer Kooij Robert van Heyst Laurens Golverdingen
Stedenbouwkundigen van de gemeente: Marieke Mulder Barbara Schmitt Jacques Warmerdam
10 COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
Oud-IJmuiden: geparceleerde gevelopbouw met een geringe korrel-grootte
“De oorspronkelijke architectuur van oud IJmuiden is een resultante van kleine projecten van particuliere ontwikkelaars waardoor er een geparceleerde gevelopbouw met een geringe korrel-grootte ontstond. Dit gegeven is als grondgedachte gehanteerd bij de verdere uitwerking van het stadsvernieuwingsproces waardoor de sfeer en kleinschaligheid van het oude IJmuiden is behouden.� Marieke Mulder, stedenbouwkundige gemeente Velsen
11
2.2 Werkwijze De Commissie Stedelijk Schoon Velsen adviseert de gemeente Velsen en komt op donderdag in de even weken van het jaar in Velsen bij elkaar. De vergaderingen zijn openbaar; aanvragers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom om een toelichting te geven of gewoon te luisteren. De commissie biedt een gespreksomgeving waarin de direct betrokkenen aan bod komen in het gesprek over omgevingskwaliteit. Over het algemeen worden de plannen digitaal en analoog gepresenteerd door de casemanagers van de gemeente. Indien aanwezig licht de initiatiefnemer of de ontwerper het plan verder toe. Bij de grotere plannen is de de afdeling stedenbouw of de stedenbouwkundige van de gemeente aanwezig om de commissie te informeren. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. Er wordt gezorgd voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoördinator, de plantoelichter en de commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2020 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen
hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Preadviezen De Commissie gaat bij grote, ingewikkelde of Veel plannen worden pas in het stadium van de vergunningverlening aan de commissie voorgelegd. Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dit meestal geen probleem. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie bij voorkeur in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de commissie, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag. Ambtelijke behandeling Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Op basis van sneltoetscriteria zijn de casemanagers gemandateerd kleine plannen zelfstandig af te handelen. Bij twijfel kan de casemanager er alsnog voor kiezen een plan op de agenda van de voltallige commissie te plaatsen. Contact met afdeling EWR De commissie heeft intensief contact met EWR, de stedenbouwkundige afdeling binnen de gemeente Velsen. Iedere vergadering wordt voorafgegaan door circa een half uur gezamenlijk doornemen van ‘gevoelig liggende’ bouwplannen of te verwachten ontwikkelingen binnen de gemeente. De adviseurs van EWR en de leden van de commissie maken gebruik van elkaars expertise, hetgeen de planbehandeling ten goede komt.
12 COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
Villa De Syrinx van Gerrit Rietveld, Santpoort-Zuid keuken
“Soms vraagt een monument om de juiste bewoners. Gelukkig heeft ‘De Syrinx’, een woning ontworpen door Gerrit Rietveld, deze gevonden. Eigenaren met een passie voor dit unieke huis. Hun uitgangspunt is de woning te verduurzamen, waarbij de originele staat zoveel mogelijk gehandhaafd blijft. Een mooie uitdaging!” Masja Gemser, beleidsmedewerker monumenten, gemeente Velsen
13
Er zijn meerdere gemeentelijke beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De welstandsnota, vastgesteld in 2015 door de gemeenteraad, is het belangrijkste. Via deze link kunt u de welstandsnota voor uw gemeente inzien. Naast de welstandsnota zijn er ook criteria of richtlijnen opgenomen in diverse beeldkwaliteitsplannen. Onder andere voor industrieterrein Grote Hout, de bouw van de Nieuwe Zeesluis en recent voor percelen langs het Liniepad. De beoordelingskaders zijn naar onze mening over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen.
15 PROJECT GROOT PLAN
IJMUIDEN
Nieuwbouw 21 woningen “Het Nieuwe Vroeger“ Dit plan betreft de nieuwbouw van het laatste blok in het project ‘Het Nieuwe Vroeger’. In Oud – IJmuiden. Eerder gerealiseerde plannen bestonden veelal uit appartementen, dit plan bestaat vooral uit grondgebonden woningen met dakterrassen. Het nieuw te bouwen blok zoekt aansluiting bij de naast gelegen nieuwbouw ontworpen door Mulleners en Mulleners, door afwisselend woningen naast elkaar uit te voeren in dezelfde kleur en hetzelfde type baksteen. Ook is in dit plan gekozen voor een historiserende stijl met een sterke parcelering in de gevels, waarbij langskappen worden afgewisseld met dwarskappen en topgevels. De commissie toonde waardering voor de zorgvuldige uitwerking en materialisatie hiervan. Hoewel de commissie zich kon vinden in de hoofdopzet gaf zij enkele adviezen mee ter verbetering. Zo vroeg zij aandacht voor de grotere puien ter plaatse van de begane grond. De raamverdeling hiervan was nog te rigide en niet passend bij de gekozen stijl. Ook ontbrak een bij de architectuur passende hiërarchie in de gevelopbouw. De commissie verzocht dakkapellen en dakvensters mee te ontwerpen en adviseerde de zijwangen van de dakopbouwen in metselwerk uit te voeren. Hemelwaterafvoeren, die medebepalend zijn voor het gevelbeeld ontbraken nog op de tekeningen. In het verdere proces ontving de commissie een aangepast plan waarin de architect de adviezen op passende wijze had vertaald.
16 COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Uw adviezen in 2019 3.1 Cijfers De Commissie Stedelijk Schoon Velsen heeft in 2019 advies uitgebracht over 277 aanvragen voor een omgevingsvergunning. In 2019 waren er 399 uitgebrachte adviezen. Bij 42 % van de aanvragen kon in ĂŠĂŠn keer een positief advies gegeven worden. Bij 20 % van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig. Het aantal preadvieIn 2019 de 34 Commissie Schoon 277 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 25 zen was heeft in 2019 gevallenStedelijk ten opzichte van Velsen 37 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen In 2019 heeft de Commissie Stedelijk Schoon gevallen in 2018. Op de gemeentepagina vanVelsen Velsen277 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 25 nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 399. betrekking hadden aanvragen voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen op onze website zijn op meer cijfers tevan vinden. Het aantal nieuwe is met ca planbehandelingen 2 % gestegen ten opzichte nodig hadden, wasplannen het totaal aantal 399. van 2018. Het aantal behandelingen steeg met ca 4 % ten opzichte van het vorige jaar Het aantal nieuwe plannen is met ca 2 % gestegen ten opzichte van 2018. Het aantal behandelingen steeg met Aantal ca 4 %planbehandelingen ten opzichte van het vorige jaar Tabel 1 SOORT AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Tabel 1 AANVRAAG
Aantal planbehandelingen Aantal planbehandelingen
SOORT AANVRAAG Omgevingsvergunning
AANTAL AANVRAGEN 231
AANTAL BEHANDELINGEN 325
Omgevingsvergunning waarvan een monument
231
325
20
32
waarvan nieuwbouw een monument waarvan
20 28
32 45
waarvan verbouwing nieuwbouw waarvan
28 183
45 248
waarvan verbouwing Preadvies*
25
183
Preadvies* Reclameaanvraag
25 11
37 21
Reclameaanvraag Adviesaanvraag handhaving
411
421
Adviesaanvraag handhaving Overige vergaderonderwerpen
64
4 12
Overige vergaderonderwerpen Totaal
6 277
12 399
248
37
*Totaal Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen 277 omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 399 34. * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 34.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Tabel 2 Aantal ten opzichte voorgaande jaren: 2018 SOORT AANVRAAG 2019 Tabel 2planbehandelingen
2017
SOORTaanvragen AANVRAAG Nieuwe
2019 252
2018 248
2017 315
Nieuwe aanvragen Aanvragen van voorgaande jaren
252 25
248 30
315 25
Aanvragen van voorgaande jaren Herhalingen
25 122
30 107
25 109
Herhalingen Totaal behandelingen
122 399
107 385
109 449
Totaal behandelingen
399
385
449
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Tabel 3
VERDELING AANVRAGEN Tabel 3
2019
2018
2017
VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen
2019 399
2018 385
2017 449
399
385
449
Totaal behandelingen Behandelingen met alleen een
Totaal
277
399
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 34.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 17 Tabel 2 SOORT AANVRAAG
2019
2018
2017
Nieuwe aanvragen
252
248
315
Aanvragen van voorgaande jaren
25
30
25
Herhalingen
122
107
109
Totaal behandelingen
399
385
449
2018
2017
Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen: Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen
2019 399
385
449
Behandelingen met alleen een ruimtelijk kwaliteitsbelang
87 %
85 %
88 %
Behandelingen met ook een erfgoed belang
13 %
15 %
12 %
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4
ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen*
2019
2018
246
2017
248
314
Bij eerste behandeling akkoord
42 %
43 %
48 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
14 %
18 %
19 %
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
18 %
11 %
12 %
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
7%
10 %
5%
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
16 %
17 %
12 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
2%
2%
4%
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Op de gemeentepagina van Velsen op onze website zijn meer cijfers te vinden.
18 COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
19
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. 3.3 Adviezen ruimtelijke plannen In 2019 zijn 277 ruimtelijke plannen aan de orde geweest. Zoals reeds vermeld is de samenwerking met de gemeente zeer prettig en constructief. Daarbij draagt het vooroverleg met de afdeling ERW bij aan een betere integrale kwaliteit en een versoepeling van het proces. 3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. 3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www. steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente.
De gemeente Velsen heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Zo was op de bijeenkomst ‘Stelling van Amsterdam en Nieuwe Hollandse Waterlinie’ (15 november 2019) Thea Olivier namens de gemeente aanwezig. De bijeenkomst ‘Erfgoedteam Toekomst van de historische openbare ruimte’ (30 oktober 2019) werd door Marieke Mulder bezocht. En Masja Gemser en Joke Groot waren aanwezig op de ‘Cursus Erfgoed in de Omgevingswet’ dat i.s.m. RCE op14 mei 2019 werd georganiseerd.
20 PROJECT HERBESTEMMING
VELSEN NOORD
Herbestemming en restauratie St. Jozefkerk Dit Rijksmonument wordt getransformeerd naar een kantoor met gedeeltelijk behoud van kapel en parochiecentrum. De commissie ontving een grote hoeveelheid aan informatie en tekeningen en een uitgebreid bouwhistorisch onderzoek. Tijdens de eerste planbehandeling constateerde zij dat een aantal ingrepen het Rijksmonument te veel zouden aantasten. Zo werd er grenzend aan het gebouw een grote overkapping voorgesteld voor het parkeren van auto’s en het plaatsen van zonnepanelen. Met de nieuwe indeling van het gebouw ontstond een onrustig beeld van het interieur en voor de nieuwe vloeren had de ontwerper ervoor gekozen gaten in schoon metselwerk te hakken om stalen balken op te kunnen leggen. Over de plaatsing van installaties bestond onduidelijkheid. Op uitnodiging van de commissie hebben enkele overleggen met de aanvrager en ontwerper plaatsgehad waarin probleemstellingen en mogelijke oplossingen werden besproken. Voor de terreininrichting adviseerde de commissie een landschapsarchitect te betrekken. Na enkele wijzigingen in het plan ontstond een indeling dat meer is afgestemd op de symmetrische opzet van het gebouw. Voor de oplegging van de stalen liggers werd een voorstel gedaan voor een standaard omkasting die in het metselwerk kan worden ingelaten. De stalen liggers zijn hiermee reversibel geworden. De installaties zijn ondergebracht in een bestaande technische ruimte en de landschapsarchitect heeft het dak met zonnepanelen op passende wijze in het terrein weten op te nemen, door deze ook door groenvoorzieningen en een tuinmuur te camoufleren. De commissie sprak haar waardering uit voor het zorgvuldige transformatieproces dat door de initiatiefnemers is gevolgd dat heeft geleid tot een inrichtingsplan die de ruimtelijke beleving waarneembaar overeind houdt en respectvol aansluit bij het monumentale karakter.
21
23
23 PROJECT BIJZONDER PLAN
HARDDRAVERSLAAN SANTPOORT-ZUID
Villa ‘De Syrinx’ van Gerrit Rietveld
Rietveld verwierf de opdracht voor het ontwerp van deze woning via de zus van mevrouw Dantzig, die eind jaren dertig op het bureau van Rietveld werkte. Hij ontwierp een groot huis met een centrale hal die het woon- en het slaapdeel met elkaar verbindt. Door de hoogteverschillen in het terrein heeft het lager gelegen slaapdeel met de garage twee verdiepingen, terwijl het hoger gelegen woondeel met de centrale hal en entree uit één verdieping bestaat. De basisconstructie van het huis bestaat uit stalen kolommen en liggers die zichtbaar in de gevels zijn aangebracht. De gemetselde gevels zijn van witte en zwarte geglazuurde bakstenen. Het interieur is nog in originele staat en afwerking en detaillering zijn een volledig Gesamtkunstwerk. De villa is een provinciaal monument en stond te koop. In verband met vragen van de verkoper en mogelijke kopers, heeft de Erfgoedcommissie van MOOI Noord-Holland uitgangspunten gegeven hoe het monument bouwtechnisch gerenoveerd kan worden met behoud van de monumentale kwaliteiten.
“Uitgebreidheid en ruimtewerking speelden een hoofdrol in de werken van Rietveld en dat heb ik ervaren bij het betreden van de woning. Door een lage betonnen entree kom je in een hoge, licht overgoten centrale hal, welke de scheiding vormt tussen het woon- en slaapgedeelte met lange zichtlijnen die de ruimtelijkheid van de woning volledig weergeeft.” Cees Hooyschuur, restauratiearchitectt, architectlid CSS Velsen en lid van de Erfgoedcommissie
24 COMMISSIE STEDELIJK SCHOON VELSEN JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 28 mei 2019 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2019. De belangrijkste uitkomsten van dat gesprek zijn de overgang naar de Omgevingswet, waarbij de bestaande welstandsnota 2015 als bruidschat kan worden meegenomen. De VNG heeft samen met MOOI Noord-Holland een praktische handreiking (deel 1 en 2) geschreven met een overzichtelijk stappenplan hoe gemeenten de verplichte gemeentelijke adviescommissie kunnen invoeren. De gemeente Velsen volgt het standaard stappenplan bij de invoering van de Omgevingswet. De samenwerking met de gemeente en de stedenbouwkundigen verloopt prettig en goed en zorgt ervoor dat het proces voor bouwinitiatieven efficiënt verloopt. Bij het opstellen van de omgevingsvisie en het omgevingsplan kan gebruik gemaakt worden van de ervaring die MOOI Noord-Holland heeft met andere gemeenten als het gaat om het benoemen en vaststellen van de ruimtelijke kernkwaliteiten die de gemeente Velsen heeft. Elke gemeente is bijzonder en heeft eigen kwaliteiten. De waarden die je als bewoners en gebruikers met elkaar deelt zijn autobiografisch voor elke gemeente. Wat vindt Velsen belangrijk om te behouden of bij te stellen?”
4.2 Overige aanbevelingen door de commissie Vanuit haar ervaringen en inzichten doet de Commissie Stedelijk Schoon Velsen nog de volgende aanbevelingen: • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn; • In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en nog effectiever in te zetten. Eind dit jaar brengen wij samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in uw gemeente al begonnen. Wij bevelen u aan begin volgend jaar met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gerelateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten.
25
4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Commissie Stedelijk Schoon Velsen, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2019 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
26 PROJECT HOE IS HET MET?
DRIEHUIS
Uitbreiding Fitness en wellnesscentrum Duin- en Kruidberg De commissie ontving ter advisering informatie met betrekking tot een in afwijking van de vergunning gebouwde uitbreiding. Het betreft de uitbreiding van het fitness- en wellnesscentrum, behorende bij het Rijksmonument Duin- en Kruidberg. Tijdens de vergunningsprocedure waren in diverse overleggen randvoorwaarden opgesteld met betrekking tot de zichtbaarheid van de uitbreiding en het verloop van het groene talud. In de aanvraag was aan deze voorwaarden voldaan. Het bouwwerk is echter groter uitgevoerd, waardoor er verschillende elementen hinderlijk zichtbaar zijn geworden. De in afwijking van de vergunning toegepaste lichte kleurstelling van de achterliggende muur en het te laag uitgevoerde groene talud zijn hier mede debet aan. Samen met de stedenbouwkundige en de beleidsmedewerker monumenten van de gemeente Velsen heeft de commissie ter plaatse kennis van de situatie genomen en in overleg met de aanvrager mogelijke aanpassingen besproken. Daarop ontving zij een aangepast plan, waarin het talud hoger, vloeiender en deels over de extra uitbreiding wordt aangelegd. Opvallende randen van de uitbreiding worden in een zwarte kleur uitgevoerd. De witte muur wordt in gemĂŞleerd rood-bruin geschilderd passend bij het aangrenzende tegelwerk en bankirai damwand. De commissie heeft er vertrouwen in dat met het nieuwe voorstel de uitbreiding op passende wijze in het terrein is ingebed.
27
28
Colofon Auteurs Marcel Heijmans, architect-secretaris Cees Hooijschuur, architect-lid Miranda Reitsma, voorzitter Commissie Stedelijk Schoon Velsen Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, juni 2020
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh
