นวัตกรรมการพัฒนาคุณธรรม

นวัตกรรมการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรม

17.การพัฒนารูปแบบการจัดประสบการณเพื่อสงเสริมคุณธรรมจริยธรรมสําหรับเด็กปฐมวัยโดย ใชกระบวนการวิจยั แบบมีสวนรวมÀ ผูเสนอ พรศิริ กองนวลÀÀ ผูวิจัยรวม สมชาย พุมพิมล, สุธานี ธนพฤฒิบดี และพรสวรรค วีระยุทธศิลป วัตถุประสงคการวิจัย 1)เพื่อสรางรูปแบบการจัดประสบการณทสี่ งเสริมคุณธรรมจริยธรรมสําหรับเด็กปฐมวัยโดยการวิจยั แบบมีสวนรวม 2) เพื่อสงเสริมคุณธรรมจริยธรรมในเด็กปฐมวัยโดยการจัดประสบการณตามแผน 3) เพื่อ กําหนดมาตรฐานขัน้ ตนและตัวชี้วัดเชิงคุณธรรมจริยธรรมที่พงึ ประสงคของสังคมตามบริบทของทองถิ่น ระเบียบวิธวี จิ ัย ใชกระบวนการวิจัยแบบมีสว นรวม โดยมีพื้นที่ศึกษา คือ โรงเรียนอนุบาลนครนายก ผลการวิจัย

เด็กปฐมวัยที่เขารวมกิจกรรมมีสวนรวมอยางมาก และมีการพัฒนาดานรางกาย อารมณ จิตใจ สังคม และ สติปญญาอยูในระดับดี และผานการประเมินคุณธรรมจริยธรรมอยูในระดับดี ซึ่งตัวชีว้ ัดเชิงคุณธรรมจริยธรรมที่ พึงประสงค มี 14 ประการ ไดแก การรูจักชวยเหลือตนเอง การรักษาความสะอาด ความรับผิดชอบ ความ ขยันหมั่นเพียร การเคารพสิทธิตอตนเองและผูอื่น ความมีระเบียบวินัย การประหยัดอดออม ความอดทน ความ ซื่อสัตย ความเอื้อเฟอเผื่อแผ ความเมตตากรุณา ความกตัญูกตเวที การทํางานรวมกับผูอ ื่น และคานิยมไทย À

ไดรับทุนสนับสนุนการวิจัย จากคณะกรรมการบริหารเครือขายวิจัยภาคกลางตะวันออก สํานักงานคณะกรรมการอุดมศึกษา

ÀÀ

สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรี, โทร. 08 -1377-8309 , siri6605@gmail.com

18.ผลการใชหุนประกอบการเลานิทานคุณธรรมเพื่อพัฒนาดานสังคมนิสัยของนักเรียนชั้น ประถมศึกษาปที่ 1 โรงเรียนบานควนปริง อําเภอเมือง จังหวัดตรัง ผูเสนอ รมิศา ศรีวิน และอุราภรณ คํารณÀ วัตถุประสงคการวิจัย เพื่อศึกษาผลการใชหนุ ประกอบการเลานิทานคุณธรรม พัฒนาดานสังคมนิสัยของนักเรียน ระเบียบวิธวี จิ ัย กลุมตัวอยางทีใ่ ชในการศึกษา คือ นักเรียนชัน้ ประถมศึกษาปที่ 1 โรงเรียนบานควนปริง อ.เมือง จ.ตรัง จํานวน 26 คน เครื่องมือที่ใชในการศึกษา คือ นิทานคุณธรรมจํานวน 8 เรื่อง หุน ประกอบการเลานิทาน คุณธรรม ประกอบดวย หุน หนอนนอย หุน แพะนอย หุน มดนอย และแบบบันทึกพฤติกรรมดานสังคมนิสัย ผลการวิจัย นิทานคุณธรรมสําหรับเด็กนี้ มีเนื้อหาสาระมุงสงเสริมพฤติกรรมทางสังคมของเด็ก เหมาะกับความ ตองการและความสนใจตามชวงวัยของเด็ก มีภาพประกอบที่เปนสีสดใส สะดุดตาดึงดูดใจ เมื่อนํามาใช ในกิจกรรมการใชหุนประกอบการเลานิทานคุณธรรม จึงทําใหนักเรียนที่เขารวมกิจกรรมมีพัฒนาการดาน สังคมนิสยั อยูใ นระดับดีมาก โดยมีคะแนนเฉลี่ยรอยละ 89.30 ประกอบดวย 20 พฤติกรรม ไดแก การ ชวยเหลือตนเอง การทําความสะอาดรางกาย การแตงการสะอาด การแสดงความเคารพ การปฏิบัติตาม กฎหองเรียน การเขาแถว มารยาทการรับประทานอาหาร การรูจกั แบงปน การไมทะเลาะกัน การรูจัก ชวยเหลือ การใชน้ํา ไฟ อยางประหยัด การรักษาสภาพสิ่งแวดลอม การทิ้งขยะถูกที่ การบํารุงรักษาตนไม การอนุรักษธรรมชาติสิ่งแวดลอม การหลีกเลี่ยงมลพิษ การแบงงานกันทํา การทํางานเปนกลุม การ ยอมรับความคิดเห็นผูอนื่ การเคารพขอตกลงของกลุม และการปฏิบัติตาม นักเรียนมีความพึงพอใจตอกิจกรรมการใชหุนประกอบการเลานิทานคุณธรรมอยูในระดับมาก โดย มีคาเฉลี่ยอยูท ี่ 3.89 ประกอบดวย ความเหมาะสมของลักษณะสื่อและเนื้อหา ความสามารถใชสอนอยางมี ประสิทธิภาพ นักเรียนไดปฏิบัติจริง ประโยชนในการนําไปใชบูรณาการ ความรวมมือในการใชระหวางครู กับนักเรียน นักเรียนไดแสดงความคิดอยางหลากหลาย รวมถึงความประหยัดและสะดวกตอการนําไปใช ขอเสนอแนะ คือ ควรมีการพัฒนารูปแบบการใชสื่อนีใ้ นกลุมสาระอืน่ ดวย และควรผลิตสื่อเพื่อ เสริมสรางคุณธรรมในรูปแบบอื่นๆเพิ่มเติม เพื่อใชในการเรียนการสอนไดหลากหลายมากขึน้

À

อาจารยโรงเรียนบานควนปริง อ.เมือง จ.ตรัง, โทร. 08-9725-5379, 08-9470-9396

19. การจัดกิจกรรมพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคของสมาชิกผูบําเพ็ญประโยชน โรงเรียน คําเขื่อนแกวชนูปถัมภ ดานจิตสาธารณะ โดยใชวธิ ีจัดกิจกรรมแบบโครงการ ผูเสนอ เพ็ญศรี วรศิรÀ ิ วัตถุประสงคการวิจัย 1)เพือ่ เปรียบเทียบผลกอนและหลังการจัดกิจกรรมพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคของสมาชิก ผูบําเพ็ญประโยชน 2) เพื่อศึกษาประสิทธิภาพของแผนการจัดกิจกรรมฯ 3) เพื่อศึกษาเจตคติของสมาชิกผูบาํ เพ็ญ ประโยชนที่มีตอ กระบวนการจัดกิจกรรมพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคของสมาชิกผูบาํ เพ็ญประโยชนฯ ระเบียบวิธวี จิ ัย เปนการวิจยั และพัฒนา โดยการวิจัยปฏิบัติการในชั้นเรียน และการวิจัยปฏิบัติการแบบมีสวนรวม กลุมตัวอยาง คือ คณะหัวหนาหมวด 4 คน และสมาชิกผูบําเพ็ญประโยชน 4 หมู รวม 32 คน จากนักเรียน ระดับมัธยมศึกษาตอนปลายทัง้ หมด 248 คน ดําเนินการวิจัยโดยใชแบบวัดพฤติกรรมดานจิตสาธารณะ จํานวน 3 ฉบับกอนจัดกิจกรรมตามแผน ซึ่งผูวิจยั สรางขึ้นตามโปรแกรมของสมาคมผูบําเพ็ญประโยชนแหง ประเทศไทยฯ จํานวน 3 หนวยๆละ 4 โครงการ สมาชิกเขียนแบบบันทึกสรุปและรายงานผลการจัดกิจกรรม สัปดาหละ 1 ครั้ง ใชแบบวัดพฤติกรรมดานจิตสาธารณะ หลังการจัดกิจกรรมในแตละหนวย และสัปดาหที่ 18 สมาชิกนําเสนอผลงานดําเนินโครงการตอที่ประชุมหัวหนาหมวดและสมาชิกทัง้ หมด ผลการวิจัย หลังจากการพัฒนาสมาชิกกลุม โดยใชวธิ จี ัดกิจกรรมแบบโครงการ มีผลการวัดคุณลักษณะอันพึง ประสงคดานจิตสาธารณะสูงกวากลุมที่จดั กิจกรรมตามปกติอยางมีนยั สําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 แผนการ จัดกิจกรรมมีประสิทธิภาพเชิงเหตุผลและเชิงประจักษตามเกณฑมาตรฐาน 0.99 และ 80/80 สมาชิกกลุมที่ ใชวิธีจัดกิจกรรมแบบโครงการมีระดับเจตคติตอกระบวนการจัดกิจกรรมสูงกวากลุมที่จัดกิจกรรมตามปกติ อยางมีนยั สําคัญทางสถิติ ที่ระดับ 0.01 พันธกิจของผูม ีคุณลักษณะอันพึงประสงคของสมาชิก ผูบําเพ็ญประโยชน คือ การอยูเพื่อปวงประชา เปนขัน้ สูงสุดของ การสําแดง “คุณคาความเปนคน”ใหประจักษ เพื่อประโยชนของมวล มนุษยชาติ และการสรางสังคมทีน่ าอยู ซึง่ ทุกคนลวนมี ความสามารถริเริ่มในการเปน “ผูให” หรือ “ผูเสียสละ” ชวยเหลือ ผูดอยโอกาสในสังคม เพื่อใหพวกเขาสามารถดําเนินชีวติ อยูไดอยาง มีศักดิ์ศรีความเปนคนที่เทาเทียมกัน และสามารถมีสวนรวมในการ พัฒนาสังคม ใหเขมแข็งขึ้นไดทั้งสิน้ À

อาจารยโรงเรียนคําเขื่อนแกวชนูปถัมภ จ.ยโสธร, โทร. 045-791035

20. การพัฒนายุวประชาเมธีดวยกระบวนการสรางอนาคตรวมกันÀ ผูเสนอ บรรชร กลาหาญÀÀ ผูวิจัยรวม รุงทิพย กลาหาญ และนิมติ รชัย ศรีพรหมมา วัตถุประสงคการวิจัย 1) เพื่อศึกษาเทคนิคการพัฒนาผูเรียนใหมลี ักษณะยุวประชาเมธีดวยกระบวนการสรางอนาคตรวมกัน 2) เพื่อศึกษาผลการพัฒนาผูเรียนใหมีลักษณะยุวประชาเมธีดวยกระบวนการสรางอนาคตรวมกัน ระเบียบวิธวี จิ ัย เปนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีสวนรวม กลุมตัวอยาง คือ นักศึกษาวิทยาลัยเกษตรและ เทคโนโลยีเชียงใหม จํานวน 27 คน ขัน้ ตอนการวิจัย ไดแก คัดเลือกแกนนํา ประชุมปฏิบัติการทําแผน นํา แผนสูการปฏิบัติ นิเทศติดตามจัดเวทีสรุปบทเรียน และกิจกรรมกลุมสัมพันธ มีการเก็บรวบรวมขอมูลจาก การสังเกต การบันทึกความดี สัมภาษณ สรุปบทเรียน และการสนทนากลุม ผลการวิจัย การพัฒนาตามกระบวนการสรางอนาคตรวมกันตองยึดผูเรียนเปนสําคัญ เนนการมีสวนรวมและ บูรณาการเพื่อเสริมสรางพฤติกรรมที่เหมาะสม คํานึงถึงวัฒนธรรมองคกรและจัดสภาพแวดลอมที่เอื้อตอ การพัฒนา เนื้อหาการเรียนรู ประกอบดวย สถานการณสังคม คุณคาของตนเองและผูอื่น ภาวะผูนาํ สุขภาวะกายกับจิต และจิตสาธารณะ ขั้นตอนกิจกรรมมี 3 ระยะ ไดแก 1) ระยะสรางเมล็ดพันธุ โดย อบรมเชิงปฏิบตั ิการแกนนํา จํานวน 27 คน 2) ระยะเมล็ดพันธแตกหนอ เปนการขยายผลโดยกลุมแกน นํา ภายใตโครงการตนกลาสูว ันใหม ทําใหสามารถเกิดกลุมตนกลารุนที่สองจํานวน 52 คน และ 3) ระยะ ตอกานใบ ใหเห็นผลเพื่อขยายผลสรางเครือขายจาก 1 เปน 5 รวมทั้งสิน้ 395 คน กระบวนการดังกลาวไดดําเนินกิจกรรมสรางสรรค ไดแก บันทึกความดี เพื่อนเตือนเพื่อนพี่ชวยนอง บําเพ็ญประโยชน สื่อสารสูชมุ ชน ชมรมสืบสานภูมิปญญาลานนา ฯลฯ ผลจากการพัฒนา คือ ผูเ รียนเห็น คุณคาของตนเองและผูอื่นมากขึ้น มีการบําเพ็ญประโยชนเพื่อสวนรวม มีบุคลิกการเปนผูนาํ และผูตามที่ดี กลาแสดงออกที่เหมาะสม

À

ไดรับทุนสนับสนุนการวิจัยจาก งานวิจัยและพัฒนา วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเชียงใหม

ÀÀ

อาจารยวทิ ยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเชียงใหม, โทร. 08-1530-5082

21. การบูรณาการเสริมสรางวินัยในตนเองดานการเรียน ผูเสนอ บรรชร กลาหาญÀ วัตถุประสงคการวิจัย เพื่อศึกษาผลการบูรณาการเพื่อเสริมสรางวินัยในตนเองดานการเรียนดวยกิจกรรมบัตรวินัยจากใจ ฉันเองและระบบเพื่อนผูพ ทิ กั ษ ระเบียบวิธวี จิ ัย เปนการวิจัยชัน้ เรียนเชิงกึ่งทดลอง กลุมตัวอยางที่ใชในการศึกษา คือ นักเรียนหลักสูตร ประกาศนียบัตรวิชาชีพ(ปวช.3) วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเชียงใหม จํานวน 29 คน มีขนั้ ตอนการ วิจัย ไดแก การระดมคิดสรางบัตรวินยั ดวยใจฉันเอง การเลือกเพือ่ นผูพทิ ักษ การเลือกปฏิบัติวินัย การ บันทึกผลปฏิบัติ การบอกเลาสูเพื่อนผูพทิ ักษ การสื่อสารสูผองเพื่อน และการสรุปบทเรียนรวมกัน โดยการ เก็บรวบรวมขอมูลจากแบบสอบถาม การสังเกต การสัมภาษณ แบบบันทึกรอยเรียงเรื่องวินยั วิเคราะห ขอมูลจากการหาคาความถี่ คารอยละ คาเฉลี่ย สวนเบีย่ งเบนมาตรฐาน และการทดสอบคาความสัมพันธ ดวยสถิติ t–test และอภิปรายปรากฏการณจากการสังเกตพฤติกรรม สัมภาษณ และนําเสนองาน ผลการวิจัย นักเรียนทีเ่ ขารวมกิจกรรมสวนใหญมีระดับผลการเรียน 3.00 – 3.50 กอนเขารวมกิจกรรม มี พฤติกรรมการมีวินยั ในตนเองดานการเรียนอยูในระดับปานกลาง โดยมีระดับคาเฉลี่ยที่ 3.49 ภายหลังเขา รวมกิจกรรมรวม 18 สัปดาห พบวา สวนใหญมีระดับการแสดงพฤติกรรมการมีวนิ ัยในตนเองดานการเรียน อยูในระดับมาก โดยมีระดับคาเฉลี่ยที่ 4.03 สามารถจําแนกตามพฤติกรรมของนักเรียน ไดดังนี้ พฤติกรรมของนักเรียน การปฏิบัติตามระเบียบวินัย การปฏิบัติงานตามเวลาที่กาํ หนด การแสดงกิริยามารยาท การมุงมั่นทางการเรียน

ระดับคาเฉลี่ย กอนเขารวมกิจกรรม หลังเขารวมกิจกรรม 3.70 3.79 3.57 4.25 3.52 4.16 3.15 3.93

กอนเขารวมกิจกรรม นักเรียนมีพฤติกรรมการมีวนิ ัยในตนเองทางการเรียนอยูในระดับเต็มใจตอบสนอง และหลังเขารวมกิจกรรม นักเรียนพฤติกรรมการมีวนิ ัยในตนเองทางการเรียนอยูในระดับการเห็นคุณคา ซึ่งเมื่อ เทียบลักษณะพฤติกรรมทัง้ กอนและหลังนี้ พบวา มีความแตกตางกันอยางมีนยั สําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 จึงสรุปไดวา การบูรณการการสอนโดยใชบัตรวินัยจากใจฉันเองและระบบเพื่อนผูพ ทิ กั ษ สามารถทําใหนักเรียน พัฒนาความมีวินัยในตนเองดานการเรียนดีขึ้น À

อาจารยวทิ ยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเชียงใหม, โทร. 08-1530-5082

22. ผลงานและรูปแบบการสอนโดยสอดแทรกคุณธรรม จริยธรรม มหาวิทยาลัยขอนแกน พ.ศ. 2546-2550 ผูเสนอ ผศ.ดร.นิภา มิลินทวิสมัย À ผูวิจัยรวม รศ.วราภรณ เชื้ออินทร, ผศ.ดร.วุฒพิ งศ ลิมปวิโรจน, ผศ.สินนี าฏ ศิริ และคณะ วัตถุประสงคการวิจัย 1) เพื่อวิเคราะหผลงานวิจยั การสอนโดยสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมในชัน้ เรียนของอาจารยมหาวิทยาลัย ขอนแกน ระหวางป พ.ศ.2546-2550 2) เพื่อนําเสนอรูปแบบและการประเมินการสอนโดยสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมของมหาวิทยาลัยขอนแกน ระเบียบวิธวี จิ ัย ทําการวิเคราะหขอมูลผลงานวิจยั การสอนโดยสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมในชั้นเรียนของอาจารย มหาวิทยาลัยขอนแกน ทีเ่ ขารับการอบรมจากโครงการอบรมเชิงปฏิบตั ิการ เรื่อง “การพัฒนาอาจารยดาน การจัดการเรียนการสอนที่สอดแทรกคุณธรรมจริยธรรม”ของสํานักนวัตกรรมการเรียนการสอน ฝายวิชาการ และวิเทศสัมพันธ ตั้งแตป 2546-2550 ทั้งหมด 5 รุน จํานวน 192 คน มีผูเสนอโครงการวิจยั ในชัน้ เรียน จาก 71 โครงการ ซึ่งมีทั้งรายวิชาบรรยาย 47 รายวิชาและปฏิบัติการ 32 รายวิชา ครอบคลุมนักศึกษาจํานวน 5,629 คน และทําการวิเคราะหขอมูลในดานเทคนิควิธีการสอนสอดแทรก ตัวคุณธรรมและการประเมิน ผลการวิจัย ผลงานวิจยั การสอนโดยสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมในชั้นเรียนฯ จากทัง้ หมด 71 โครงการ พบวา มีความหลากหลายของหัวขอคุณธรรม ไดแก ความรัก ความเมตตา เอื้อเฟอเผื่อแผ การตรงตอเวลา ความ รับผิดชอบ ใฝรูอยางตอเนือ่ ง ความซื่อสัตยสุจริต และความอดทน ขยัน ประหยัด ความสามัคคี การแตง กาย ออนนอมถอมตน สติ การคิดแบบแยบคาย พรหมวิหาร 4 อิทธิบาท 4 และบุญกิริยาวัตถุ 10 เมื่อวิเคราะหเทคนิควิธีการสอนนี้ พบวา มี 5 รูปแบบหลัก ไดแก 1) การใชสื่อ 2) การปฏิบัติ 3) การ สรางชิ้นงาน 4) การวิเคราะหสถานการณ และ 5) การใชบทเรียน แตละรูปแบบมีหลักการและวิธกี ารสอนที่ แตกตางกันไปบาง แตตัวคุณธรรมและการประเมินนัน้ สามารถใชไดกับทุกรูปแบบ การประเมินสามารถใช การประเมินตามสภาพจริง และการใหคะแนนผลงานสะทอนแนวคิดคุณธรรมเปน rubic score ได

อาจารยประจําภาควิชาชีวเคมี คณะวิทยาศาสตร และสํานักนวัตกรรมการเรียนการสอน มหาวิทยาลัยขอนแกน โทร. 043-202899, nipmil@kku.ac.th

À