recycle

ΜΟΥΣΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΛΛΗΝΗΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

« ΤΙ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ;»

Παλλήνη, Μάιος 2012

1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ

2

Α.1. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΗ Η ανακύκλωση δεν είναι κάτι καινούριο. Άρχισε τρισεκατομμύρια χρόνια πριν με τη δημιουργία του κόσμου. Η φύση μας έδειξε το δρόμο με την ανακύκλωση των φυτών, των ζώων και του κάθε ζωντανού οργανισμού σε αυτόν τον πλανήτη. Η φύση δεν παράγει απορρίμματα, δεν πετάει τίποτα. Οτιδήποτε θεωρείται απόβλητο για έναν οργανισμό, αποτελεί χρήσιμη πρώτη ύλη για έναν άλλον. Έτσι ο αέναος κύκλος της ζωής δεν σταματά, αλλά συνεχίζεται αρμονικά. Πριν 65 εκατομμύρια χρόνια δεινόσαυροι αφανίστηκαν, δάση χάθηκαν κάτω από το νερό και θαλάσσια πλάσματα βυθίστηκαν στον πυθμένα της θάλασσας. Τα υπολείμματα μετατράπηκαν σε πετρέλαιο, άνθρακα και αέριο. Ακόμη και το νερό υπάρχει μέσα στον κύκλο της φυσικής ανακύκλωσης. Πού πήγε άραγε το νερό τόσων εκατομμυρίων χρόνων; Αν το συνειδητοποιήσουμε θα καταλάβουμε ότι το ίδιο νερό χρησιμοποιείται ξανά και ξανά εδώ και αιώνες! Ήταν και είναι πάντα σε μια συνεχή κίνηση και αλλαγή. Ταξιδεύει σε διαφορετικές εποχές, σε διαφορετικές περιοχές, σε διαφορετικές μορφές, από την υγρή στην αέρια ή στην στερεά, ξανά και αντίστροφα. Η ίδια ποσότητα αποθηκεύεται στις θάλασσες, στα υπόγεια νερά, κυκλοφορεί στην ατμόσφαιρα, δεσμεύεται από τα φυτά, χρησιμοποιείται στη γεωργία, στις καλλιέργειες, καταναλώνεται από τα ζώα και τον άνθρωπο. Βλέπουμε λοιπόν ότι η φύση δείχνει το δρόμο και ο άνθρωπος ακολουθεί. Α.2 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Ήδη από την εποχή του Χαλκού οι άνθρωποι λιώνουν τα μεταλλικά τους αντικείμενα έτσι ώστε αυτά να μπορούν να παραχθούν σε νέα προϊόντα. Την ίδια περίοδο στην Κνωσό εμφανίζεται η πρώτη καταγεγραμμένη ταφή απορριμμάτων. Έχει βρεθεί μια μεγάλη τρύπα στο έδαφος, όπου απέθεταν τα σκουπίδια. Πριν 4000 χρόνια στην Κίνα πρωτοεμφανίζεται η διαδικασία της κομποστοποίησης, εφόσον ανακύκλωναν τα σκουπίδια τους για να βοηθήσουν τη φυτική παραγωγή. Το 400 π.Χ. στην πόλη- κράτος της Αθήνας δημιουργείται η πρώτη δημοτική «χωματερή» με την απόφαση ότι πρέπει να μεταφερθεί τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο μακριά από την πόλη. Το 220 μ.Χ. η πρώτη καταγεγραμμένη ομάδα καθαρισμού δημιουργείται από τους Ρωμαίους. Ομάδες των δύο περπατούν και συλλέγουν τα σκουπίδια σε φορτοάμαξα. Το 1297 στη Μ. Βρετανία τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά καθώς μεγάλος όγκος σκουπιδιών συγκεντρώνεται ανεξέλεγκτα. Οι αρχές 3

δημιουργούν τον πρώτο νόμο όπου αναφέρεται ότι μπροστά από την οικία των πολιτών δεν πρέπει να τοποθετούνται σκουπίδια. Ο νόμος πρακτικά αγνοείται από τους πολίτες. Το 1354 οι πρώτοι «υπάλληλοι καθαριότητας» προσλαμβάνονται στο Λονδίνο για τη συλλογή απορριμμάτων μια φορά την εβδομάδα. Είναι όλα οργανικά απόβλητα και οδηγούνται προς κομποστοποίησηδημιουργία λιπάσματος. Το 1407 στη Μ. Βρετανία νέος νόμος ορίζει ότι τα οικιακά απορρίμματα πρέπει να παραμένουν μέσα στο σπίτι, μέχρι την ημέρα της συλλογής τους. Η προκαταρκτική αυτή προσπάθεια για τη διαχείριση και τον έλεγχο των αποβλήτων δεν είναι ιδιαίτερα επιτυχής, αλλά ανοίγει το δρόμο για περαιτέρω ρυθμίσεις. Το 1408 στις γερμανικές πόλεις τα βαγόνια που μεταφέρουν προϊόντα από την περιφέρεια χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά αποβλήτων από τις πόλεις στην εξοχή. Το 16ο αιώνα ισπανικά ορυχεία χαλκού χρησιμοποιούν ρινίσματα για δημιουργία χαλκού, μια πρακτική ανακύκλωσης που επιβιώνει μέχρι σήμερα. Το 1588 η Ελισάβετ η Α΄ χορηγεί ειδικά προνόμια για τη συλλογή υλικού προς ανακύκλωση χαρτιού. Στη προ-βιομηχανική εποχή πολύτιμα μέταλλα συγκεντρώνονται στην Ευρώπη για επαναχρησιμοποίηση, αφού πρώτα τα λιώνουν, ενώ στη Βρετανία χρησιμοποιούν, μετά από επεξεργασία, την τέφρα καμένου ξύλου μετά από πυρκαγιά, ως βασική ύλη. Το κύριο κίνητρο για την ανακύκλωση αυτή είναι το οικονομικό. Η βιομηχανική επανάσταση ξεκινάει από το 18ο αιώνα, όταν η διαθεσιμότητα των πρώτων υλών και η αύξηση του εμπορίου και του πληθυσμού προωθούν νέες εφευρέσεις και την ανάπτυξη του μηχανολογικού εξοπλισμού. Μηχανές, που λειτουργούν με άνθρακα, τώρα παράγουν όλο και πιο μεγάλες ποσότητες υλικών γρήγορα και φθηνά. Η αυξημένη παραγωγή, όμως, οδηγεί σε αύξηση των αποβλήτων. Προς τα τέλη του 1800 τα οικιακά απορρίμματα συλλέγονται πια καθημερινά με κινητούς κάδους. Τα απόβλητα διαχωρίζονται με το χέρι σε κατηγορίες. Το 1820 ο Thomas Hancock εφευρίσκει ένα μηχάνημα θραύσης και ανακύκλωσης καουτσούκ. Το 1848 στη Βρετανία ξεκινά το σχέδιο ρύθμισης των αποβλήτων, ενώ το 1874 σύμφωνα με το σχέδιο «Ενέργεια από τα απόβλητα» κατασκευάζεται εγκατάσταση αποτέφρωσης αποβλήτων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στα επόμενα 30 χρόνια θα προστεθούν 250 τέτοιες εγκαταστάσεις. Το 1875 το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας ορίζει ότι τα νοικοκυριά έχουν υποχρέωση να διατηρούν τα απορρίμματά τους σε κάδους μέχρι την 4

ημέρα της συλλογής τους. Την περίοδο εκείνη εμφανίζεται για πρώτη φορά ο σκουπιδοτενεκές! Το πρώτο κέντρο ανακύκλωσης ιδρύεται το 1885 στη Νέα Υόρκη, ενώ το 1890 ιδρύεται η Βρετανική Εταιρεία Χάρτου ειδικά για την παραγωγή χαρτιού από ανακύκλωση.

To 1989 ιδρύεται «The Association of Cleansing Superintendents» που σήμερα έχει εξελιχθεί σε Ινστιτούτο διαχείρισης αποβλήτων. Το 1936 νέος νόμος στη Βρετανία επιτρέπει την άσκηση δίωξης από τις τοπικές αρχές σε περιπτώσεις απόθεσης αποβλήτων σε ανεξέλεγκτους χώρους υγειονομικής ταφής. Κατά τη διάρκεια των παγκοσμίων πολέμων η ανακύκλωση δεν είναι πια προτεραιότητα. Αν και οι πόλεμοι γινόντουσαν στην προσπάθεια να προστατέψουν τη χώρα τους από τους εισβολείς, οι άνθρωποι δεν προέβλεψαν ένα άλλο εχθρό, που δεν ήταν άλλος από τα σκουπίδια. Κατά τα μεταπολεμικά χρόνια η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει την κληρονομιά μιας ανεξέλεγκτης διαχείρισης απορριμμάτων. Έτσι, από τη δεκαετία του ’60 εμφανίζονται οι πρώτες εταιρείες στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων. Α.3. ΜΑΡΤΥΡΙΑ. Ανακύκλωση στα χωριά εξήντα χρόνια πριν. Ο κύριος Νίκος Δοϊτσίνης μας μιλά για το πώς γινόταν η διαχείριση των απορριμμάτων πριν εξήντα χρόνια στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στα χωριά: Την εποχή εκείνη δεν πετούσαν τίποτα. Αξιοποιούσαν όλα τα υλικά αγαθά που είχαν και που τους προσέφερε η γη στο έπακρο. Τα υπολείμματα των φαγητών και οι φλούδες των φρούτων αποτελούσαν άριστη τροφή για τις κότες, τις γάτες, τα γουρούνια και τις αγελάδες. Μας λέει χαρακτηριστικά: «Κόβαμε σε μικρά κομμάτια τις φλούδες των καρπουζιών και αφού τα πασπαλίζαμε με ελάχιστο πίτουρο ή αλεύρι τα δίναμε στις κότες». Οι τροφές αυτές ήταν πλούσιες σε βιταμίνες, υδατάνθρακες και ιχνοστοιχεία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το γάλα και τα αυγά που παρήγαγαν τα ζώα ή και το ίδιο τους το κρέας να είναι πλούσια σε όλα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την υγεία του ανθρώπου. Οι φλούδες των φρούτων ανακατεμένες με κοπριά ήταν επίσης ένα πολύ θρεπτικό λίπασμα για τις καλλιέργειες στα χωράφια και τη διατήρηση των κήπων. Τέλος, μπορούσαν να γίνουν γλυκά και να χρησιμοποιηθούν ξανά ως τροφή για την ίδια την οικογένεια. Εκτός όμως από τα υπολείμματα φαγητών, ακόμη και το λάδι τηγανίσματος βρίσκανε τρόπο να το χρησιμοποιήσουν κάνοντάς το σαπούνι. Θυμάται και μας λέει τη διαδικασία: «Στο λάδι αυτό βάζαμε ποτάσα, ύστερα το βράζαμε και τέλος το χύναμε μέσα σ’ ένα πλατύ 5

σκεύος. Όταν το μίγμα στέγνωνε το κόβαμε σε κομμάτια κι έτσι γινόταν το σαπούνι». Και σε άλλους τομείς βέβαια υπήρξε αυτός ο κύκλος της επαναχρησιμοποίησης. Τα έπιπλά τους ήταν φτιαγμένα από ξύλο. Φυσικά ό,τι περίσσευε, ύστερα από την κατασκευή των επίπλων ή το κλάδεμα των δέντρων, το χρησιμοποιούσαν για τη θέρμανσή τους. Αν τους έσπαγε ένα κρεβάτι, μια καρέκλα ή ένα τραπέζι δεν το πετούσαν. Με ό,τι υλικό είχαν στα χέρια τους προσπαθούσαν να το επιδιορθώσουν. «Γινόταν σαν καινούριο!» μας επαναλαμβάνει συνεχώς. Ακόμη και τα ρούχα τους, εάν σκιζόντουσαν, δεν τα πέταγαν για να πάρουν καινούρια- δεν είχαν εξάλλου αυτή την οικονομική δυνατότητα. Αφού τα μπάλωναν, ή αντίστοιχα μαντάριζαν τις κάλτσες τους, τα χρησιμοποιούσαν για ρούχα εργασίας. Θυμάται και μας λέει ότι όταν ήταν παιδί, η μητέρα του, τα παντελόνια του πατέρα τους όταν αυτά είχαν πια φθαρεί, τα έκοβε και τα έκανε κοντά παντελονάκια για τον ίδιο και τα αδέρφια του, ενώ τα παλιά τους σανδάλια, τα οποία ήταν κομμένα από τη χρήση, τα έφτιαχνε καλοκαιρινά παντοφλάκια. Τα παλιά τους ρούχα που δεν μπορούσαν πια να φορεθούν τα κόβανε σε λωρίδεςκορδέλες, τα μαζεύανε σε κουβάρια και αφού τα δούλευαν στον αργαλειό, τα έκαναν κουρελούδες. Είδη συσκευασίας δεν υπήρχαν. Το γάλα το έπαιρναν κατευθείαν από τα ζώα, το έβραζαν σε κατσαρόλες και το κατανάλωναν αμέσως μετά. Όσοι δεν είχαν δική τους παραγωγή το έπαιρναν από τον παραγωγό με δικά τους δοχεία, τα οποία επαναχρησιμοποιούσαν. Με εφημερίδες και παλιά χαρτιά τύλιγαν ό, τι αγόραζαν από το παντοπωλείο και αυτά επαναχρησιμοποιούνταν όσες φορές ήταν δυνατόν μέχρι να καταλήξουν σαν υλικό θέρμανσης. Τελειώνοντας τη συνέντευξή μας, ο κ. Νίκος Δοϊτσίνης μας τονίζει ότι η διαχείριση των υλικών αγαθών την εποχή εκείνη, ξεκινώντας από την ανάγκη οικονομίας, κατέληγε σε μια πολύ πιο συνετή και φιλική για το περιβάλλον συμπεριφορά, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο και για τη δική μας ζωή σήμερα. Α.4. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΣΧΟΛΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Α4.1. Ρακοσυλλέκτες Ένα επάγγελμα που σχετίζεται με την ανακύκλωση είναι αυτό του ρακοσυλλέκτη. Η ιστορία τους αρχίζει την εποχή του Μεσαίωνα. Πρόκειται για τους ανθρώπους που μαζεύουν τα ράκη (χρησιμοποιημένα 6

πανιά- κουρέλια) και τα πουλούν στις χαρτοβιομηχανίες, οι οποίες τα χρησιμοποιούν για την παραγωγή του χαρτιού. Αργότερα, στις αρχές του 20ου αιώνα, οι ρακοσυλλέκτες συλλέγουν παλιά χαρτιά και εφημερίδες που βρίσκουν στο δρόμο, στα τυπογραφεία και σε διάφορα εργοστάσια ή εργαστήρια. Tα πουλούν σε χαρτοβιομηχανίες, για να γίνουν ξανά χαρτί, και στα μπακάλικα και τα ιχθυοπωλεία, όπου χρησιμοποιούνται ως είδη συσκευασίας. Τα μέσα που διαθέτουν είναι πενιχρά. Το χαρτί το κουβαλάνε στις πλάτες τους μέσα σε μεγάλα σακιά, τις μπούρδες, ή στην καλύτερη περίπτωση το μεταφέρουν μέσα σε καροτσάκια και κάρα. Μηχανήματα ή πρέσες δεν υπάρχουν. Μια κάσα μεταφέρεται επιτόπου και χρησιμοποιείται για τη συσκευασία και το δέσιμο των χαρτιών με τσέρκια, όταν η ποσότητά του είναι μεγάλη. Το χαρτί μπαίνει στην κάσα, πατιέται για να συμπιεστεί και στο τέλος τοποθετείται μια πόρτα για να πατηθεί. Στις μέρες μας οι ρακοσυλλέκτες διαθέτουν ένα τρίκυκλο ή φορτηγάκι και τριγυρνάνε στους δρόμους της πόλης ελπίζοντας να βρουν στα σκουπίδια οποιοδήποτε αντικείμενο θα μπορούσε να ανακυκλωθείχαρτί, μέταλλο, γυαλί κ.α. Μια σύγχρονη περίπτωση ρακοσυλλέκτη είναι αυτή του Μουσταφά Μ. Είναι ένας από τους 508 ( καταγεγραμμένους) ρακοσυλλέκτες της Αττικής που τα τελευταία χρόνια βγάζει το μεροκάματό του μαζεύοντας, όπως λέει ο ίδιος, «θησαυρούς» από τα σκουπίδια των πλουσίων. Προσωπικά και οικογενειακά προβλήματα ανάγκασαν τον 37χρονο Μουσταφά να τριγυρίζει σήμερα στους δρόμους του Κεραμικού, και όχι μόνο, μαζεύοντας παλιά σιδερικά. Γυρνάει κάθε μέρα με το τρίκυκλό του στους δρόμους της Αθήνας ψάχνοντας πιθανές γωνιές, όπου θα υπάρχουν «σκουπίδια- θησαυροί», για έναν κατ’ επάγγελμα ρακοσυλλέκτη. Μπουκάλια, κονσερβοκούτια και αλουμινένια δοχεία από μπύρες και αναψυκτικά τραβούν το ενδιαφέρον του. Θεωρεί τον εαυτό του τυχερό όταν βρίσκει εξαρτήματα αυτοκινήτων, ψυγεία, κουζίνες ή ακόμα και ογκώδη μπόιλερ. «Τότε μιλάμε για καλό μεροκάματο, αλλιώς τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, χρειάζεται να ψάχνεις πολλές ώρες για ψίχουλα…» εξομολογείται ο ίδιος και συνεχίζει «η οικονομική κρίση έχει αγγίξει δυστυχώς και το δικό μας επάγγελμα. Παλιά στα σκουπίδια έβρισκες πιο εύκολα και πιο πολλά πετάμενα αντικείμενα που θα μπορούσαν να πουληθούν ως πρώτη ύλη. Σήμερα υπάρχει τέτοια φτώχεια που πετιούνται, πλέον, ελάχιστα πράγματα και όταν έχουν πλέον “λιώσει” από τη χρήση». Ο Μουσταφά είναι κι αυτός ένας από τους αφανείς ήρωες της ανακύκλωσης, ο οποίος, προσπαθώντας να βγάλει το μεροκάματό του, βοηθά στο να καταλήγουν όσο το δυνατόν λιγότερα σκουπίδια στις χωματερές.

7

Α.4.2 Τσιγγάνοι Άλλη μια κατηγορία ανακυκλωτών είναι οι τσιγγάνοι. Από τα παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα ασχολούνται με τη συλλογή και τη μεταπώληση παλιοσίδερων σε τοπικούς εμπόρους ή μάντρες. Φυσικά ασχολούνται και με άλλες δραστηριότητες όπως είναι οι αγροτικές εργασίες και το εμπόριο. Τα παλιοσίδερα όμως είναι μια σταθερή πηγή εισοδήματος. Είναι μια τέχνη γι’ αυτούς, που τη μαθαίνουν από τους παππούδες και τους γονείς, μικροί και μεγάλοι. Είναι μια δουλειά που τη γνωρίζουν χρόνια τώρα και ασχολούνται με αυτή πολύ πριν γεννηθεί η ιδέα και η ανάγκη της ανακύκλωσης. Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι τόσο οι ρακοσυλλέκτες όσο και οι τσιγγάνοι συμβάλλουν ενεργά στο έργο της ανακύκλωσης. Παρόλο που δεν έχουν ως πρωταρχικό στόχο τη σωτηρία του περιβάλλοντος, αλλά το βιοπορισμό τους και την επιβίωσή τους , επιτυγχάνουν ένα πολύ σημαντικό έργο. Συμβάλλουν στην ανακύκλωση χωρίς πολλές φορές να έχουν συνειδητοποιήσει πόσο σπουδαίος είναι ο ρόλος που έχουν διαδραματίσει όλα αυτά τα χρόνια. Δεν θα έπρεπε λοιπόν σαν κοινωνία να αναγνωρίσουμε την προσφορά τους και να συνδέσουμε τη δραστηριότητά τους με την οργανωμένη ανακύκλωση;

Β.1 ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ I. Μεταφόρτωση στερεών αποβλήτων II. Διαλογή στην Πηγή III.Κέντρα Διαλογής Υλικών IV. Μηχανική Ανακύκλωση V. Θερμικές μέθοδοι επεξεργασίας VI.Βιολογικές μέθοδοι επεξεργασίας VII.Μονάδες Μηχανικής και Βιολογικής Επεξεργασίας VIII.Υγειονομική Ταφή I Μεταφόρτωση καλείται ο κύκλος εργασιών μετακίνησης των αποβλήτων από τα μέσα συλλογής σε άλλα μέσα συγκέντρωσής τους, προκειμένου στη συνέχεια να μεταφερθούν προς περαιτέρω διαχείριση. Υπάρχουν δύο είδη σταθμών μεταφόρτωσης: I. Σταθερός είναι ο σταθμός μεταφόρτωσης όπου όλες οι απαραίτητες διαδικασίες εκτελούνται σε συγκεκριμένο χώρο με κατάλληλες εγκαταστάσεις και τεχνικές υποδομές.

8

II. Κινητός σταθμός μεταφόρτωσης. Θεωρείται οποιοσδήποτε τύπος οχήματος που φέρει τον κατάλληλο εξοπλισμό για την υποδοχή των αποβλήτων. Και στις δύο περιπτώσεις, τα απόβλητα δέχονται συμπίεση.

II Με τη διαλογή υλικών στην πηγή παραγωγής των στερεών αποβλήτων – απορριμμάτων επιτυγχάνεται μείωση της ποσότητας που οδηγείται στην τελική πηγή. Η διαλογή στην πηγή αποτελεί συμπληρωματικό στάδιο της διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Με κριτήριο τον αριθμό των υλικών που ανακτώνται, καθορίζονται οι πρακτικές διαλογής ενός υλικού και ομάδας υλικών. Με κριτήριο τον τρόπο συλλογής από τις πηγές παραγωγής, διακρίνονται τα ακόλουθα συστήματα: *κέντρα συλλογής *κέντρα αγοράς *συλλογής πόρτα – πόρτα *συνδυασμού των παραπάνω συστημάτων

Διαχωρισμός Ανακυκλώσιμων Αποβλήτων κατά είδος

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο παραπάνω τρόπος διαχείρισης Αστικών Αποβλήτων είναι η μοναδική μέθοδος που προϋποθέτει τη συμμετοχή των πολιτών, καθώς όταν ανακυκλώνουμε, χωρίζουμε τα υλικά σε κατηγορίες αναλόγως με το είδος τους. ΙΙΙ Κ.Δ.Α.Υ. ( Κέντρα Διαλογής Υλικών) Είναι εγκαταστάσεις όπου με συνδυασμό μεθόδων μηχανικής – χειρωνακτικής διαλογής, διαχωρίζονται ομάδες υλικών τα οποία προέρχονται από διαλογή στην πηγή. Στην συνέχεια, τα υλικά χωρίζονται σε ομάδες ανά υλικό. Έτσι μπορούν να επιτευχθούν οι απαιτήσεις ποιότητας για την απορρόφησή τους από την αγορά και εξασφαλίζονται υψηλότερες τιμές πώλησης.

9

IV Στη μηχανική ανακύκλωση πραγματοποιείται διαχείριση κυρίως των μικρών οικιακών στερεών αποβλήτων και επιτυγχάνεται μηχανικά ο διαχωρισμός. Τα υλικά που παίρνουμε από αυτά είναι: *Βιοαποδομήσιμα οργανικά *Χαρτί *Πλαστικό *Μείγμα χαρτιού και πλαστικού * Σιδηρούχα μέταλλα *Αλουμίνιο

Πανοραμική άποψη των εγκαταστάσεων του εργοστασίου μηχανικής ανακύκλωσης και κομποστοποίησης στα Άνω Λιόσια.

Όλα τα παραπάνω παραγόμενα υλικά, εφόσον υποστούν περαιτέρω επεξεργασία, ανακυκλώνονται. Εξαίρεση αποτελεί το μείγμα χαρτιού και πλαστικού που χρησιμοποιείται ως καύσιμο υλικό. Οι εγκαταστάσεις μηχανικής ανακύκλωσης αποτελούνται από τις παρακάτω επιμέρους μονάδες: 1.Είσοδος – Ζυγιστήριο 2.Μονάδα υποδοχής 3.Μονάδα μηχανικού διαχωρισμού - Τεχνικές διάνοιξης σάκων - Τεχνικές διαχωρισμού βάσει μεγέθους - Τεχνικές μείωσης του μεγέθους - Τεχνικές αεροδιαχωρισμού - Τεχνικές βαλλιστικού διαχωρισμού - Τεχνικές μαγνητικού διαχωρισμού - Τεχνικές επαγωγικών ρευμάτων 4.Μονάδες περαιτέρω επεξεργασίας των ανακτηθέντων υλικών - Μονάδα παραγωγής R.D.F. (από το μείγμα χαρτιού και πλαστικού) - Μονάδα καθαρισμού σιδηρούχων μετάλλων και αλουμινίου - Μονάδα παραγωγής compost - Μονάδα ωρίμανσης compost - Μονάδα εξευμενισμού του compost

10

V Μέθοδοι Θερμικής επεξεργασίας Κατά τη μέθοδο αυτή τα στερεά απόβλητα δέχονται μετατροπή με αποδέσμευση θερμικής ενέργειας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ i.αποτέφρωση – καύση ii.αεριοποίηση iii.πυρόλυση iv.τεχνική του πλάσματος Πίνακας Αξιολόγησης Είδος Τεχνολογίας ΘΕΡΜΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ

Πλεονεκτήματα συγκεκριμένης μεθόδου i. Δυνατότητα επεξεργασίας μεγάλου εύρους υλικών

Αδυναμίες συγκεκριμένης μεθόδου i. Περιορισμένη κοινωνική αποδοχή

ii. Πολύ μικρότερη χωροθετική έκταση συγκριτικά με ΧΥΤΑ

ii. Υψηλό κόστος για την εφαρμογή τεχνολογίας αντιρύπανσης

iii. Αποδεδειγμένη εφαρμογή, πολυάριθμες μονάδες σε όλη την Ευρώπη

iii. Αυξημένη οπτική όχληση iv. Υψηλός κόστος επένδυσης v. Ένα μέρος της τέφρας είναι επικίνδυνο και απαιτεί ξεχωριστή επεξεργασία

Λέβητες Πυρόλυσης Αεριοποίησης

Μονάδα

11

VI Βιολογικές μέθοδοι Αερόβια Βιολογική επεξεργασία ή αλλιώς Κομποστοποίηση. Κομποστοποίηση: είναι η ελεγχόμενη βιοξείδωση ετερογενών οργανικών υλικών, με τη βοήθεια μικροοργανισμών, όπως μύκητες και βακτήρια, οι οποίοι βιοαποδομούν τα οργανικά συστατικά με την βοήθεια οξυγόνου. Προϊόν της κομποστοποίησης είναι το compost, το οποίο είναι πλούσιο σε σταθεροποιημένη οργανική ουσία με υψηλό χουμικό περιεχόμενο (βιοδυναμικό συμπύκνωμα απαραίτητο για τα φυτά). Το compost, ανάλογα με την ποιότητά του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υλικό βελτίωσης της γονιμότητας του εδάφους και ως υπόστρωμα για την καλλιέργεια φυτών. Άλλες εφαρμογές του compost είναι η χρήση του ως βιόφιλτρο και ως ηχομονωτικό υλικό. Τη συγκεκριμένη διαδικασία ανακύκλωσης μπορεί να την εφαρμόσει οποιοσδήποτε: Οι κυριότερες παράμετροι που επηρεάζουν την εφαρμογή και την αποτελεσματικότητα της μεθόδου είναι: *σύσταση υποστρώματος *καθαρότητα του υποστρώματος *υγρασία του υποστρώματος *PH του υποστρώματος *θερμοκρασία του υποστρώματος *αερισμός του υποστρώματος Υπάρχει επίσης η αναερόβια βιολογική επεξεργασία: Κατά την διαδικασία αυτή, πραγματοποιείται αποδόμηση των οργανικών ουσιών με τη βοήθεια μικροοργανισμών χωρίς όμως τη συμμετοχή οξυγόνου.

VII Μονάδες Μηχανικής και Βιολογικής επεξεργασίας Οι συνδυασμένες μονάδες Μηχανικής και Βιολογικής επεξεργασίας έχουν τη δυνατότητα επεξεργασίας τόσο σύμμεικτων αστικών στερεών αποβλήτων, όσο και επιλεγμένων ρευμάτων για παραγωγή ανακυκλώσιμων υλικών και RDF, SRF (Solid Refuse) - υψηλής θερμογόνου δύναμης καύσιμο, compost. Τα παραγόμενα προϊόντα από την επεξεργασία των αποβλήτων συνοψίζονται στον πίνακα που ακολουθεί:

12

Τύπος Μονάδας

Παραγόμενο προϊόν

Μηχανική επεξεργασία

Ανακυκλώσιμα υλικά (χαρτί κ.α) και RDF

Αερόβια κομποστοποίηση

Βιοσταθεροποιημένο υλικό

Μηχανική επεξεργασία

Ανακυκλώσιμα, RDF

Αναερόβια χώνευση

Βιοαέριο και Compost (εδαφοβελτιωτικό)

Βιολογική Ξήρανση

SRF (Solid Refuse Fuel)

Οι περισσότερες από αυτές τις μονάδες ανακύκλωσης βρίσκονται στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική. Η χρήση της αερόβιας Μ.Β.Ε. γνωρίζει ταχύτατη αύξηση τα τελευταία χρόνια, διότι είναι η πλέον συμβατή με τους διαχειριστικούς στόχους που θέτει η Ε.Ε. Οι εγκαταστάσεις αυτές είναι κατάλληλες για την επεξεργασία οργανικού κλάσματος διαλεγμένου στην πηγή.

VIII Υγειονομική Ταφή Η κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική εστιάζει στο σχεδιασμό, εγκατάσταση και λειτουργία χώρων ελεγχόμενης απόθεσης των στερεών αποβλήτων και απορριμμάτων μέσω της εφαρμογής της μεθόδου υγειονομικής ταφής. Όλες οι άλλες μέθοδοι διαχείρισης των στερεών αποβλήτων (θερμικές μέθοδοι, μηχανική διαλογή, βιολογικές μέθοδοι) οδηγούν ανάμεσα σε άλλα, στην παραγωγή καταλοίπων για τα οποία είναι απαραίτητα η τελική διάθεση. Ένας σύγχρονος χώρος διάθεσης θα πρέπει να έχει σχεδιαστεί με γνώμονα τη διασφάλιση συνθηκών ευστάθειας, να διαθέτει αντιπυρική προστασία, δίκτυα απορροής όμβριων υδάτων και σύστημα διαχείρισης των στραγγισμάτων. Επίσης, σύστημα μόνωσης και στεγανοποίησης για την αποφυγή ρύπανσης των υπογείων υδάτων, σύστημα ελέγχου και παρακολούθησης του Χ.Υ.Τ.Α. Η υγειονομική ταφή, είναι η διαδικασία κατά την οποία τα απορρίμματα, που πρόκειται να διατεθούν, διαστρώνονται σε στρώσεις ύψους 2 – 3 μέτρων, συμπιέζονται και καλύπτονται με κατάλληλο αδρανές υλικό στο τέλος της καθημερινής λειτουργίας. Όταν ο χώρος διάθεσης φθάσει στη μέγιστή του χωρητικότητα, τοποθετείται μια τελική στρώση αδρανούς υλικού, πάχους 0,60m περίπου, και μετά στρώμα χώματος κατάλληλο για δεντροφύτευση, ώστε να αποκατασταθεί τελικά το τοπίο.

13

Με απορρίμματα

Οι χώροι υγειονομικής ταφής απορριμμάτων αποτελούν συχνά εστίες ρύπανσης του περιβάλλοντος και πηγές ανάφλεξης. Ο σχεδιασμός και η λειτουργία ενός χώρου υγειονομικής ταφής προϋποθέτει την εφαρμογή μιας σειράς επιστημονικών, τεχνικών και οικονομικών αρχών.

Β.2. ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Η παραγωγή ενός τόνου χαρτιού από παλιό χρησιμοποιημένο χαρτί : *Εξοικονομεί 17 δένδρα *Απαιτεί το μισό (50%) της ενέργειας και της κατανάλωσης νερού *Έχει ως αποτέλεσμα 74% λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση και 35% λιγότερη ρύπανση του αέρα *Μειώνει τα απορρίμματα που καταλήγουν στις χωματερές Λίγα λόγια για την κομποστοποίηση και για το πώς ο καθένας μπορεί να την κάνει μέρος της καθημερινότητάς του... Κομποστοποίηση είναι η διαδικασία της αποσύνθεσης και της φυσικής ανακύκλωσης των οργανικών υλικών που καταλήγει στη δημιουργία μιας μάζας που μοιάζει με χώμα και είναι πολύ θρεπτική για τα φυτά, το compost. Το compost είναι ένα από τα καλύτερα βελτιωτικά για το έδαφος. Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε αντί για τα λιπάσματα του εμπορίου. Και, κυρίως, το compost είναι φτηνό.

14

Προσθέτοντάς το, αυξάνεται η γονιμότητα του εδάφους και ενισχύεται στα φυτά η ανάπτυξη υγιούς ριζικού συστήματος. Η οργανική ύλη που περιέχεται σ’ αυτό, τροφοδοτεί τους μικροοργανισμούς οι οποίοι κρατάνε το έδαφος υγιές και ισορροπημένο. Κάνοντας κομποστοποίηση μπορούμε να μειώσουμε τα σύνολα των οικιακών αποβλήτων μας κατά 35% περίπου.

Β.3. ΒΑΣΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΤΕ ΜΟΝΟΙ ΣΑΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ 1.Κάδος κομποστοποίησης. Ο κάδος μπορεί να είναι είτε πλαστικός είτε ξύλινος. Πρέπει να έχει τρύπες στις πλευρές του για να επιτρέπει στον αέρα να διοχετεύεται.

2.Τεμαχισμένες εφημερίδες. Τοποθετήστε στον πάτο του κάδου τεμαχισμένες εφημερίδες και μία χούφτα άμμο ή χώμα. Ανακατέψτε το.

3.Νερό Προσθέστε νερό για την κατάλληλη υγρασία του περιβάλλοντος του κάδου...

4.Γαιωσκώληκες Οι γαιοσκώληκες τρώνε τα οργανικά απόβλητα αφομοιώνοντάς τα, ενώ τα περιττώματά τους, που καλούνται ρίψεις, αποτελούν ένα υλικό με το οποίο βελτιώνονται οι ιδιότητες του χώματος. Ένας γαιοσκώληκας χρειάζεται αέρα και υγρασία για να ζήσει. Οι γαιοσκώληκες αναπνέουν μέσω του δέρματός τους. Ολόκληρο το δέρμα τους απορροφά το οξυγόνο (Ο) και αποβάλλει το διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Χρειάζονται επίσης υγρασία για να τους βοηθήσει στην αναπνοή, ωστόσο υπερβολική υγρασία δεν είναι καλή γι’ αυτούς. Η σωστή αναλογία γαιοσκωλήκων και οργανικής ύλης είναι συνήθως μισό κιλό σκουλήκια για κάθε κιλό οργανικής ύλης.

5.Οργανικά απόβλητα Συλλέξτε τα οργανικά σας απόβλητα και τοποθετήστε τα στο κάδο ξεκινώντας από μια άκρη και συνεχίζοντας περιμετρικά προς το κέντρο. Υλικά Οι μικροοργανισμοί, δηλαδή οι παράγοντες που θα εκτελέσουν την βιολογική διεργασία, χρειάζονται άνθρακα (C) για να τραφούν, ενώ το άζωτο (Ν) τους παρέχει τις πρωτεΐνες για να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν. Γι’ αυτό πρέπει να τους δώσουμε την σωστή τροφή στην σωστή αναλογία. Η ιδανική αναλογία είναι, περίπου, 3 μέρη υλικών 15

πλούσιων σε άνθρακα προς 1 μέρος πλούσιο σε άζωτο. Υπερβολικές ποσότητες από το ίδιο υλικό καθυστερούν την διαδικασία. Σκεπάστε τα τρόφιμα κάθε φορά με φύλλα, χώμα ή τεμαχισμένες εφημερίδες, και να το ανακατεύετε συχνά. Λίστα με τα πιο συνήθη υλικά για compost Υπολείμματα κουζίνας *Υπολείμματα από λαχανικά (ωμά ή βρασμένα, ΟΧΙ μαγειρεμένα) *Υπολείμματα από φρούτα, πολτό από χυμούς, φύλλα τσαγιού και φακελάκια *Υπολείμματα καφέ και φίλτρο, μπαγιάτικο ψωμί (θρυμματισμένο), δημητριακά, χόρτα, αλεύρι, ρύζι, φλούδια ξηρών καρπών , κουκούτσια ελιών (άζωτο Ν) *Τσόφλια αβγών θρυμματισμένα (άνθρακας C ) *Νερά του νεροχύτη της κουζίνας, είναι χρήσιμα για τη διατήρηση της υγρασίας του σωρού *Αποφύγετε, όμως, την υπερβολική υγρασία. Μην χρησιμοποιήσετε: φλούδια εσπεριδοειδών, ζωικά προϊόντα, λιπαρές τροφές και λάδια. Υπολείμματα κήπου Μαραμένα λουλούδια και φυτά, αγριόχορτα, χορτάρι (γκαζόν) ξερό, πράσινα φύλλα (άζωτο Ν) Σκόρπιος σανός και άχυρα, ξερά φύλλα και κομμένα κλαδιά τεμαχισμένα (άνθρακας C).Οι πευκοβελόνες και τα κουκουνάρια (άνθρακας C) είναι όξινα και διασπώνται αργά, γι' αυτό μη βάζετε μεγάλες ποσότητες. Κάποια φυτά πρέπει να αποφεύγονται , π.χ. τα φύλλα συκιάς, τα φύλλα του ευκαλύπτου μπορεί να είναι τοξικά για άλλα φυτά. Μη χρησιμοποιείτε :άρρωστα φύλλα ή φυτά και ζιζάνια. Χαρτί Εφημερίδες, χαρτόνια , θήκες αβγών, κύλινδρος ρολού τουαλέτας και κουζίνας, χαρτοπετσέτες και χαρτί κουζίνας, σακούλες μανάβη, χαρτοκιβώτια. Κοπριά: (αλόγου, αγελάδας, γουρουνιών, πρόβεια, γίδινη, από πουλιά, από κουνέλια)(άζωτο N). Ανακατεμένη με υλικά πλούσια σε άνθρακα διασπάται γρηγορότερα. Για πετυχημένη κομποστοποίηση φτιάξτε στο σωρό σας στρώσεις από κοπριά και στρώσεις από άχυρα ή φύλλα εναλλάξ. Έτσι ο σωρός σας θα έχει ισορροπία συστατικών. Μη χρησιμοποιείτε:χαρτί γυαλιστερό, χαρτί με χρώμα ή μελάνι!

16

Πριονίδια και ροκανίδια (από ξύλο που δεν έχει υποστεί επεξεργασία) (άνθρακας C). Μην βάζετε πολλά. Στάχτη από ξύλα Η στάχτη είναι αλκαλική και πολύ πλούσια σε κάλιο. Μην τη ρίχνετε σε μεγάλες ποσότητες. Μη ρίχνετε στάχτες από ορυκτό κάρβουνο. Άλγες, φύκια και βρύα από λίμνη (άζωτο Ν). Πλούσιο σε στοιχεία. Πριν τα ρίξετε στο σωρό σας πλύνετε τα με το λάστιχο για να φύγει το αλάτι. Τρίχες (άζωτο Ν). Διασκορπίστε τις για να μη γίνουν συμπαγές μάζες. Υγιές περιβάλλον Οι παράγοντες που επηρεάζουν την κομποστοπoίηση είναι: το οξυγόνο, το νερό, η θερμότητα, οι μικροοργανισμοί και οι μακροοργανισμοί, ο άνθρακας και το άζωτο. Μέσα στο compost δισεκατομμύρια οργανισμών τρέφονται, αναπτύσσονται, αναπαράγονται και πεθαίνουν, μετατρέποντας τα οργανικά απόβλητα του νοικοκυριού, του κήπου και της γειτονιάς σε εξαίρετο οργανικό λίπασμα. Οι οργανισμοί αυτοί είναι: α) βακτήρια, οι πιο πολυάριθμοι αλλά και οι πιο αποτελεσματικοί εργάτες. β) Μύκητες και γ) άλλοι μικροοργανισμοί, όπως τα σκουλήκια. Το compost πρέπει να μοιάζει με ένα νωπό σφουγγάρι: να έχει διόδους για να περνά ο αέρας, ώστε οι διάφοροι οργανισμοί να τροφοδοτούνται με οξυγόνο. Οι κακές μυρωδιές δείχνουν ότι δεν υπάρχει αρκετός αέρας στο σωρό σας. Σε μια τέτοια περίπτωση ανακατέψτε το σωρό. Πολλή ή λίγη υγρασία διαταράσσει την ισορροπία στο compost. Αν ο κάδος υγρανθεί πολύ, χρησιμοποιήστε περισσότερο στρωσίδι. Η θερμοκρασία που χρειάζονται οι γαιοσκώληκες δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ υψηλή, ούτε πολύ χαμηλή, ενώ θέλουν σκοτάδι για να ζήσουν. Η ιδανική θερμοκρασία είναι 13-25 βαθμοί. Περιβαλλοντικά οφέλη κομποστοποίησης Περιορίζουμε τη ρύπανση του εδάφους, των υπόγειων υδάτων και της ατμόσφαιρας, καθώς μειώνουμε το ποσοστό απορριμμάτων που οδηγείται στους Χ.Υ.Τ.Α. Έτσι, προστατεύουμε τον πλανήτη από το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ενώ μειώνονται τα δημοτικά τέλη που πληρώνουμε.

17

Η εντατικοποίηση της καλλιέργειας της γης, σε συνδυασμό με την καταστροφή των δασών και την εμπορική υπερεκμετάλλευσή τους, έχουν κάνει τα εδάφη πολύ φτωχά σε οργανική ύλη. Το compost επιστρέφει στο έδαφος τις απαραίτητες για τη γονιμότητά του οργανικές και ανόργανες ουσίες. Γ. ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Κάθε χρόνο στην Ελλάδα παράγονται τρία εκατομμύρια τόνοι οικιακών , μόνο, απορριμμάτων. Σ’ αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και άλλους πολλούς χιλιάδες τόνους βιομηχανικών και νοσοκομειακών αποβλήτων. Όλα αυτά λοιπόν τα φαινομενικά άχρηστα υλικά καταλήγουν σε απέραντες χωματερές της χώρας- νόμιμες και μη. Όλοι ξέρουμε, όμως, ότι οι υπερβολικοί τόνοι σκουπιδιών, που μένουν ανεκμετάλλευτοι στις χωματερές, επιβαρύνουν το περιβάλλον, την υγεία μας, αλλά και την οικονομία της χώρας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι διάσωσης του περιβάλλοντος. Από τους πιο διαδεδομένους είναι η ανακύκλωση. Πολλά δάση έχουν καταστραφεί στον βωμό παραγωγής χαρτιού. Εκατομμύρια τόνοι ξυλείας κάθε χρόνο μετατρέπονται σε βιβλία και τετράδια. Όταν όμως ανακυκλώνεται μόλις 1 τόνος χαρτιού σώζονται 17 δέντρα. Αν αναλογιστούμε το πόσοι τόνοι χαρτιού πετάγονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα (πάνω από 300.000 τόνοι) θα διαπιστώσουμε πως αν τα ανακυκλώναμε, θα σώζαμε πάρα πολλά δάση. Όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας, ένα απλό παράδειγμα για να αντιληφθούμε τις τεράστιες ποσότητες ενέργειας που δαπανούμε άσκοπα, είναι η διαδικασία παραγωγής αλουμινένιων συσκευασιών για αναψυκτικά, τα οποία χρειάζονται ενέργεια όση για να : -ακούσουμε ραδιόφωνο για 4 ώρες - έχουμε ανοιχτή την τηλεόραση για 3 ώρες -έχουμε αναμμένο έναν λαμπτήρα των 60 watt για 5 ώρες Με την ανακύκλωση, όμως, καταναλώνουμε πολύ λιγότερη ενέργεια απ’ ότι για να φτιάξουμε κάτι από την αρχή, όπως θα δούμε παρακάτω. Υπάρχει βέβαια και άλλη σπατάλη, όταν δεν γίνεται ανακύκλωση, όπως σπατάλη οικονομικών πόρων. Πολλά χρήματα πηγαίνουν για την κάλυψη των ενεργειακών δαπανών, αλλά και σε άλλες παρόμοιες διαδικασίες. Παρόλα αυτά έχει δημιουργηθεί σε πολλούς η εντύπωση πως η ανακύκλωση κοστίζει περισσότερο από την απλή εναπόθεση απορριμμάτων στις χωματερές. Αντιθέτως, όμως, η ανακύκλωση είναι ένας πολύ οικονομικός τρόπος διαχείρισης απορριμμάτων, όπως προαναφέρθηκε.

18

Καταρχήν, όταν κάθε χρόνο παράγονται χιλιάδες τόνοι σκουπιδιών, οι χωματερές, πλέον, δεν έχουν χώρο για να φιλοξενήσουν τα σκουπίδια, με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται η ανάγκη για περισσότερες χωματερές. Φυσικά, μια καινούρια χωματερή έχει πολλά έξοδα: έξοδα για την αγορά νέας τοποθεσίας, έξοδα για να φτιαχτεί, για να λειτουργεί σωστά, για να συντηρείται κλπ. Από αυτό καταλαβαίνουμε πως μια καινούρια χωματερή είναι πιο ακριβή από μια παλαιότερη. Γι’ αυτό το λόγο είναι προτιμότερο να κρατάμε τις παλαιότερες ανοιχτές. Επομένως, η ανακύκλωση βοηθά στο να περιορίσουμε τα έξοδα της συγκομιδής. Δεύτερον, τα έξοδα που χρειάζονται για να ανακυκλωθεί ένα υλικό, είναι πολύ λιγότερα απ’ ότι για να φτιαχτεί από την αρχή. Για παράδειγμα, είναι πιο εύκολο να λιώσεις ένα αλουμινένιο κουτάκι ώστε να του ξαναδώσεις σχήμα, παρά να φτιάξεις ένα κουτάκι από πρώτες ύλες. Επίσης η ανακύκλωση ενός αλουμινένιου κουτιού καταναλώνει 90% λιγότερη ενέργεια απ’ ότι αν φτιάχνεται κανονικά. Επιπλέον, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας. Τα τελευταία χρόνια, κυρίως από το 2003 και μετά, έχουν αυξηθεί κατά πολύ οι εταιρίες ανακύκλωσης υλικών (χαρτιού, μετάλλων, αυτοκινήτων κλπ.). Οι βιομηχανίες ανακύκλωσης μπορούν να απασχολήσουν μεγάλο αριθμό εργαζομένων, επειδή ακόμα χρειάζονται άνθρωποι για να πραγματοποιούν χειρωνακτικές εργασίες (διαχωρισμό υλικών σε ανακυκλώσιμα και μη, οδηγούς φορτηγών συγκομιδής κα.) Συνεπώς, η ανακύκλωση μειώνει ως ένα βαθμό την ανεργία. Συνεισφέρει βέβαια και στον πολιτισμό η εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων, καθώς είναι ένδειξη εξέλιξης, καθώς αποτελεί έναν από τους κυριότερους τρόπους προστασίας της υγείας του πολίτη. Το κυριότερο όφελος της ανακύκλωσης όμως είναι το περιβαλλοντικό. Με την ανακύκλωση γίνεται : α) εξοικονόμηση ενέργειας, όπως αναφέρθηκε και πιο πριν. Η επεξεργασία πρώτων υλών για την παρασκευή προϊόντων απαιτεί περισσότερη ενέργεια από την ανακύκλωσή τους. β) εξοικονόμηση πρώτων υλών, αφού στην ανακύκλωση χρησιμοποιούνται προϊόντα που απλά τους δίνεται καινούριο σχήμα, ή διαχωρίζονται τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένα. Έτσι, μπορούμε να φτιάξουμε πολλά πράγματα χωρίς να χρησιμοποιήσουμε πρώτες ύλες, όπως πετρέλαιο και φυσικό αέριο, οι οποίες δεν είναι ανανεώσιμες και κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. γ) μείωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι ένα αέριο που συμβάλλει σημαντικά στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Η παρασκευή ορισμένων προϊόντων απελευθερώνει πολύ περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα απ’ ότι η ανακύκλωσή τους. Το αλουμίνιο είναι το καλύτερο παράδειγμα αυτού. Η παραγωγή νέων 19

προϊόντων αλουμινίου παράγει 95% περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από την ανακύκλωση παλαιών αντικειμένων αλουμινίου. Επίσης, η ανακύκλωση χαρτιού είναι μεγάλο βήμα για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, εφόσον με αυτό τον τρόπο διασώζονται πολλά δέντρα, τα οποία χρησιμοποιούν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα για να φωτοσυνθέσουν. Εκτιμάται ότι ένα δέντρο απορροφά περίπου 250 κιλά διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο. δ) πρόληψη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Οι βιομηχανίες αποβάλλουν καθημερινά τεράστιες ποσότητες αερίων. Η κατασκευή αντικειμένων από πλαστικό και μέταλλο απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες τοξικών αερίων. Με συνεχή αύξηση του πληθυσμού και την υπερκατανάλωση, η ζήτηση για τα εμπορεύματα αυτά αυξάνεται. Επομένως, αν δεν γίνεται ανακύκλωση , θα έχουμε τη δημιουργία νέων βιομηχανιών για την παραγωγή αυτών των εμπορευμάτων. Αυτό σημαίνει περισσότερη ατμοσφαιρική ρύπανση. ε) πρόληψη της ρύπανσης των υδάτων. Αυτό το πρόβλημα σχετίζεται, εν μέρει, με τους χώρους υγειονομικής ταφής. Τα απόβλητα που απορρίπτονται σε χώρους υγειονομικής ταφής δεν ελέγχονται, ούτε αντιμετωπίζονται ανάλογα με το πόσο επιβλαβή είναι. Ρυπογόνες ουσίες από αυτά τα προϊόντα, περνούν από τις χωματερές στα κατώτερα επίπεδα του εδάφους, όπου φθάνουν στα υπόγεια ύδατα και τα μολύνουν. Εκτός από την ρύπανση των υδάτων, η έλλειψη χώρων υγειονομικής ταφής και η συντριπτική ποσότητα των αποβλήτων που παράγουμε, οδήγησε στην ρίψη των αποβλήτων στις θάλασσες και τους ωκεανούς. Οι καταστρεπτικές επιπτώσεις της απελευθέρωσης των αποβλήτων στα νερά, είναι γνωστές. Υποβαθμίζεται η θαλάσσια ζωή (η οποία κινδυνεύει και από την υπεραλιεία ) και κινδυνεύει η υγεία των πολιτών που τρέφονται από τα μολυσμένα νερά. στ) διαφύλαξη της στιβάδας του όζοντος. Η ατμόσφαιρα του πλανήτη μας έχει γίνει πιο επιρρεπής στην υπεριώδη ακτινοβολία λόγω της συνεχούς μείωσης του στρώματος του όζοντος. Η καταστροφή της στιβάδας του όζοντος οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, αλλά ένας από τους κυριότερους, είναι η καύση των μη βιοδιασπώμενων υλικών που πετάμε στα σκουπίδια.

20

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΕΧΕΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΘΕΤΙΚΑ Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ;

21

1. Παράνομες εξαγωγές Σίγουρα οι περισσότεροι από μας, έστω και μέχρι κάποιο σημείο, πιστεύαμε πως στέλνοντας τα σκουπίδια μας στην ανακύκλωση, εξασφαλίζαμε την επαναχρησιμοποίηση τους. Για άλλη μια φορά, όμως, θα φανεί πως ο άνθρωπος βάζει τα οικονομικά του συμφέροντά πρώτα στις προτεραιότητές του. Εκατοντάδες εταιρίες ανακύκλωσης (στην Αμερική μόνο είναι 43), αντί να διαχειριστούν οι ίδιες τα ηλεκτρονικά τους απόβλητα, τα εξάγουν, συνήθως μέσω θαλάσσης, σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπως για παράδειγμα η Κίνα, η Νιγηρία και η Γκάνα. Κάθε χρόνο έως και πενήντα εκατομμύρια τόνοι ηλεκτρονικών αποβλήτων φορτώνονται σε κοντέινερ και εξάγονται στην Κίνα. Στην Νιγηρία, κάθε μήνα, φτάνουν περίπου 500 κοντέινερ με ηλεκτρονικά απόβλητα. Ουσιαστικά, αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι αναπτυγμένες χώρες, στέλνουν τα ηλεκτρονικά τους σκουπίδια να ανακυκλωθούν σε φτωχότερες, για καθαρά οικονομικό συμφέρον. Η πόλη Γκουιγιού στην Νότια Κίνα είναι το μεγαλύτερο νεκροταφείο ηλεκτρικών υπολογιστών του πλανήτη με το μεγαλύτερο ποσοστό διοξινών στον κόσμο. Εκεί καταλήγουν καθημερινά χιλιάδες υπολογιστές, των οποίων η επεξεργασία γίνεται με γυμνά χέρια. Τεμαχίζονται και καίγονται από εργάτες, προκειμένου να αποσπαστούν τα πολύτιμα υλικά που περιέχουν, όπως ο χρυσός, το ασήμι, ο χαλκός και άλλα. Οι περισσότεροι εργάτες είναι εσωτερικοί μετανάστες (στην Κίνα μόνο, φτάνουν τους 200.000), οι οποίοι δουλεύουν για 1,50 δολάριο την ημέρα. Η συγκεκριμένη εργασία έχει ως αποτέλεσμα σοβαρές βλάβες στην υγεία των ανθρώπων αυτών. Στην πόλη Γκουιγιού έρευνες δείχνουν πως η αποβολή σε μια εγκυμοσύνη είναι έξι φορές πιθανότερη, ενώ εφτά στα δέκα παιδιά έχουν υπερβολική ποσότητα led (καρκινογόνα χημική ουσία που συναντάμε στις λάμπες) μέσα στο αίμα τους. Επεξεργασία χημικών του 21ου αιώνα γίνεται σε περιβάλλον 17ου αιώνα. Πολλοί από τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτά τα κέντρα ανακύκλωσης, έχουν πλήρη άγνοια για την τεράστια βλάβη που προκαλούν στην υγεία τους, ενώ ακόμα και εκείνοι που γνωρίζουν πόσο καταστροφικό είναι το επάγγελμά τους, είναι υποχρεωμένοι να επιλέξουν την δηλητηρίαση αυτή για να επιβιώσουν. Ο μέσος όρος ζωής των ηλεκτρονικών συσκευών έχει μειωθεί κατά πολύ, προωθώντας έτσι την υπερκατανάλωση. Οι κατασκευάστριες εταιρείες, λοιπόν, κερδίζουν, ενώ ο κόσμος πλημμυρίζει στα σκουπίδια. Ο όγκος των ηλεκτρονικών αποβλήτων αυξάνεται με ποσοστό 10% το χρόνο, ενώ υπολογίζεται πως 20 με 50 εκατομμύρια τόνοι πετιούνται ετησίως. Η θάλασσα, τα ποτάμια, το έδαφος και ο αέρας μολύνονται ανεπανόρθωτα, διακινδυνεύοντας έτσι τη ζωή όλων μας. Η πηγή του προβλήματος, όμως, πηγάζει από εμάς. Από την αντίληψη μας ότι το

22

καινούργιο είναι και καλύτερο.

2.1. E-waste Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται φανερή η ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον λόγω των κακών συνηθειών μας. Η ανάπτυξη της βιομηχανίας, και πιο συγκεκριμένα της ηλεκτρονικής βιομηχανίας είναι αυτή που έχει προκαλέσει την κατακόρυφη αύξηση των ηλεκτρονικών αποβλήτων (e-waste). Συχνά χρησιμοποιείται ο όρος Απόβλητος Ηλεκτρικός και Ηλεκτρονικός Εξοπλισμός (Waste Electrical and Electronic Equipment –WEEE). Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί ορισμοί για τα ηλεκτρονικά απόβλητα : ΑΝΑΦΟΡΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ

Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/96/EC

“Απόβλητος ηλεκτρικός ή ηλεκτρονικός εξοπλισμός συμπεριλαμβανομένων όλων των εξαρτημάτων, υποσυστημάτων και αναλώσιμων υλικών τα οποία αποτελούν μέρος του προϊόντος την στιγμή της απόρριψης”. Απόβλητο ορίζεται κάθε ουσία ή αντικείμενο, το οποίο απορρίπτει ο χρήστης ή πρέπει να απορριφθεί προς συμμόρφωση με τις εθνικές νομοθετικές διατάξεις

Basel Action Network

Τα ηλεκτρονικά απόβλητα περικλείουν ένα πλατύ και αναπτυσσόμενο εύρος ηλεκτρονικών συσκευών που ποικίλουν από μεγάλες οικιακές συσκευές όπως ψυγεία, κλιματιστικά, κινητά τηλέφωνα, ηχοσυστήματα και αναλώσιμα ηλεκτρονικά 23

μέχρι υπολογιστές οι οποίοι έχουν απορριφθεί από τους χρήστες τους ΟΟΣΑ – OECD

Οποιαδήποτε οικιακή συσκευή η οποία χρησιμοποιεί ηλεκτρική ενέργεια και έχει φτάσει στο τέλος ζωής της

Τα e-waste χωρίζονται σε 10 κατηγορίες : ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

ΕΤΙΚΕΤΑ

Μεγάλες οικιακές συσκευές Μεγάλες HH Μικρές οικιακές συσκευές

Μικρές HH

Εξοπλισμός τεχνολογιών της ICT πληροφορίας και της τηλεπικοινωνίας Καταναλωτικά αγαθά (Consumer equipment)

CE

Εξοπλισμός για φωτισμό

Φωτισμός

Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργαλεία(εξαιρούνται τα μεγάλης

Η & Η εργαλεία

κλίμακας στατικά βιομηχανικά εργαλεία) Παιχνίδια, εξοπλισμός ελεύθερου χρόνου και

Παιχνίδια

24

αθλητικός εξοπλισμός Ιατρικές Συσκευές

Ιατρικός εξοπλισμός

Όργανα ελέγχου και ρύθμισης (monitoring& control)

M&C

Αυτόματοι πωλητές

Dispensers

H παγκόσμια παραγωγή e-waste είναι περίπου 20-50Μt/έτος, δηλαδή περίπου το 1-3% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής αστικών αποβλήτων, σύμφωνα με έρευνες που έγιναν το 2006. Εκτιμάται ότι με την ανακύκλωση των Η/Υ και των κινητών τηλεφώνων θα προστεθούν 9.8Mt ew to 2015. Η συνεισφορά κάθε ηλεκτρονικού είδους στην ετήσια παραγωγή e-waste, E (kg/έτος) εξαρτάται από τη μάζα του κάθε ηλεκτρονικού είδους, M (kg), την ποσότητα (αριθμός) που κυκλοφορεί, N, και τη μέση διάρκεια ζωής του, L (έτη) E=MN/L O παρακάτω πίνακας συνοψίζει μερικά είδη e-waste με τις μάζες τους και την εκτιμώμενη διάρκεια ζωής τους. Αντικείμενο

Μάζα αντικειμένου Εκτιμώμενη (gr) διάρκεια ζωής (χρόνια)

Υπολογιστής

25

3

Συσκευή αποστολής τηλεομοιοτυπίας

3

5

Σύστημα αναπαραγωγής

10

10

25

ήχου υψηλής ποιότητας Κινητό τηλέφωνο

0.1

2

Ηλεκτρονικά παιχνίδια

3

5

Φωτοαντιγραφικό 60

8

Ράδιο

2

10

Τηλεόραση

30

5

Συσκευή 5 αντιγραφής βίντεο/ αναπαραγωγής DVD

5

Κλιματιστική μονάδα

55

12

Πλυντήριο πιάτων 50

10

Ηλεκτρική κουζίνα 60

10

Μίξερ για φαγητό 1

5

Καταψύκτης

10

35

Πιστολάκι μαλλιών 1

10

Σίδερο

1

10

Βραστήρας

1

3

Φούρνος

15

7

26

Μικροκυμάτων Ψυγείο

35

10

Τηλέφωνο

1

5

Τοστιέρα

1

5

Στεγνωτήρας

35

10

Ηλεκτρική σκούπα 10

10

Πλυντήριο Ρούχων 65

8

Οι ποσότητες των e-waste αυξάνονται με ρυθμό περίπου 3-5% ανά έτος. Την περίοδο 1990-1999 οι παραγόμενες ποσότητες στις 15 χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν περίπου 3.3-3.6 kg/ κάτοικο, ενώ οι εκτιμώμενες ποσότητες για τη δεκαετία 2000-2010 κυμαίνονται μεταξύ 3.9-4.3 kg/ κάτοικο. Τα νούμερα αυτά προκύπτουν από την εξίσωση που προαναφέρθηκε. Λαμβάνοντας υπόψη την παλαιότητα των δεδομένων και το γεγονός ότι οι σχετικά μεγάλης μάζας ηλεκτρικές συσκευές δεν συμπεριλαμβάνονται στον παραπάνω υπολογισμό, εκτιμάται ότι οι συνολικές ποσότητες e-waste θα είναι σημαντικά μεγαλύτερες. Αν ληφθεί επίσης υπόψη και η αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά περίπου 20% τα τελευταία 6 έτη, δικαιολογείται η προαναφερθείσα εκτίμηση των 20-50 Μt/έτος.

2.2 Επιπτώσεις στο περιβάλλον Η χημική σύνθεση των e-waste εξαρτάται από το είδος και την ηλικία του απορριπτόμενου ηλεκτρονικού αντικειμένου. Συνήθως κυριαρχούν διάφορα κράματα μετάλλων, ιδιαίτερα Cu, Al, και Fe συνδεδεμένα, καλυμμένα ή αναμεμιγμένα με διάφορα πλαστικά ή κεραμικά υλικά. Στον Πίνακα 4 παρατίθενται οι διάφορες ουσίες-στοιχεία-ρυπαντές που συνδέονται με τα e-waste. Μερικές από αυτές, όπως τα βαρέα μέταλλα, χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ηλεκτρονικών ειδών, ενώ άλλες, όπως οι Πολυκυκλικοί Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες (PAHs), παράγονται από την καύση σε χαμηλές θερμοκρασίες των e-waste. Η καύση του μονωτικού πλαστικού των καλωδίων που λαμβάνει χώρα σε ανοικτά βαρέλια παράγει 100 φορές περισσότερες διοξίνες από την καύση 27

των οικιακών απορριμμάτων.

Μολυσματικοί

Συσχέτιση

παράγοντες

με τα e-waste

PBDEs, PBB και Επιβραδυντικά TBBPA καύσεως Polychlorinated biphenyls(PCB)

Τυπική Παγκόσμιες συγκέντ εκπομπές ρωση (tons) σε Ewaste (mg/kg) 14

280

Συμπυκνωτής, μετατροπέας

Χλωροφθοράνθρ Ψυκτικές ακες (CFC) μονάδες, μονωτικός αφρός Πολυκυκλικοί Αρωματικοί Προϊόν καύσης Υδρογονάνθρακες Προϊόν καύσης (PAHs) σε χαμηλές Πολυαλογονομέν Θερμοκρασίες οι Αρωματικοί Προϊόν καύσης Υδρογονάνθρακες σε χαμηλές (PHAHs) θερμοκρασίες Polychlrorinated των PVCs και dibenzo-pdioxins άλλων (PCDDs) πλαστικών Polychlorinated Ανιχνευτές dibenzofurans καπνού (PCDFs)

28

Αμερίκιο (Am) Αντιμόνιο Αρσενικό (As) Βάριο (Ba) Βηρύλλιο (Be)

Επιβραδυντικά καύσεως,

1700

34000

Πλαστικά Υλικό ενίσχυσης για το Si Υλικό απορρόφησης (CRTs) Ανορθωτές πυρητίου

Κάδμιο (Cd)

Μπαταρίες, 180 τόνερς, πλαστικά

3600

Χρώμιο (Cr)

Δισκέτες δεδομένων

9900

198000

Χαλκός (Cu)

Καλωδίωση

41000

820000

Γάλλιο (Ga)

Ημιαγωγούς

Ίνδιο (In)

Οθόνες LCD

Μόλυβδος (Pb)

Κόλλα μετάλλων, μπαταρίες

2900

58000

0.68

13.6

10300

206000

Λίθιο (Li)

Μπαταρίες Υδράργυρος (Hg) Λάμπες φθορισμού, Νικέλιο (Ni) μπαταρίες Σελήνιο (Se)

Μπαταρίες

29

Άργυρος (Ag)

Ανορθωτές Καλωδίωση,

Κασσίτερος (Sn) Κόλλα μετάλλων 2400 Solder,

48000

Ψευδάργυρος (Zn)

102000

οθόνες LCD

5100

Παρά την ανακύκλωση, τα e-waste είναι υπεύθυνα για τις μεγάλες ποσότητες Cu που εκλύονται ετήσια στο περιβάλλον. Τα PBDEs (Polybrominated diphenyl ethers) είναι επιβραδυντικά καύσης που καταλήγουν τελικά στο περιβάλλον και, επειδή είναι λιπόφιλες ενώσεις, βιοσυσωρεύονται σε ζωντανούς οργανισμούς, ενώ τα απορριπτόμενα ψυγεία και κλιματιστικά περιέχουν CFCs (Chlorofluorocarbons) που καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος, όταν στο μέλλον οι CFCs διαφύγουν από το χώρο ταφής των e-waste. Αυτά τα προβλήματα διογκώνονται αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι πολλές ηλεκτρικές συσκευές, αντί να καταλήξουν στους χώρους υγειονομικής ταφής, απορρίπτονται μαζί με άλλες οικιακές συσκευές χωρίς να δέχονται καμία επιπλέον επεξεργασία. Η πλειοψηφία αυτών καταλήγει στα ΧΥΤΑ. Αυτά που απορρίπτονται μαζί με τα άλλα αστικά απορρίμματα δεν προκαλούν την παραγωγή στραγγισμάτων με συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων πάνω από τα περιβαλλοντικά όρια. Το κοκτέιλ χημικών, που προέκυψε ως στράγγισμα μετά από τη δοκιμή TCLP από διάφορα ηλεκτρονικά είδη, ήταν τοξικό σε υδρόβιους οργανισμούς. Γενικά προτείνεται η «τσιμεντοποίηση» των e-waste, η οποία αυξάνει το Ph και μειώνει τη ροή των υδατικών διαλυμάτων στα αποτιθέμενα απόβλητα. Η καύση πριν την διάθεση σε χώρους ταφής αυξάνει την κινητικότητα των βαρέων μετάλλων, τα οποία περιέχονται σε κυκλώματα καλυμμένα από πλαστικό πλέγμα και για το λόγο αυτό, ενώ δεν είναι βιοδιαθέσιμα μετά από έκπλυση, απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα κατά την καύση τους. Η ανακύκλωση των e-waste περιλαμβάνει την αποσυναρμολόγηση και καταστροφή των επιμέρους τμημάτων για την ανάκτηση διάφορων υλικών. Μέσω της ανακύκλωσης μπορεί να ανακτηθεί το 95% των χρήσιμων υλικών ενός υπολογιστή και το 45% των υλικών από ένα καθοδικό σωλήνα οθόνης. Όταν συνδυάζονται οι διαδικασίες ανακύκλωσης με την εφαρμογή κατάλληλης τεχνολογίας, έχουν ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις όπως στην Ιαπωνία, ενώ αντίθετα με τις χρησιμοποιούμενες πρακτικές στις αναπτυσσόμενες χώρες, το 30

τελικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο ωφελειών-επιπτώσεων δεν είναι πάντα υπέρ των ωφελειών.

2.3.1. Ελλάδα Η μέση ετήσια παραγωγή e-waste στην Ελλάδα για την περίοδο 2003-2006 ανήλθε στους 170 Kt περίπου, αντιπροσωπεύοντας το 3.8% της συνολικής ποσότητας των οικιακών στερεών αποβλήτων. Το 90 % περίπου των e-waste για την ίδια περίοδο είχε αναμειχθεί με άλλα αστικά στερεά απόβλητα ή είχε ανακυκλωθεί με άλλα υλικά χωρίς προηγούμενη επεξεργασία. Το 2004 προκείμενου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της «γκρι ανακύκλωσης» ξεκίνησε η λειτουργία ενός εξουσιοδοτημένου συστήματος διαχείρισης e-waste με κύρια ευθύνη τη συλλογή, μεταφορά και κατεργασία σε ειδικές εγκαταστάσεις. Ακόμη και σήμερα οι οικιακές συσκευές διατίθενται με μη ελεγχόμενο τρόπο, με συνέπεια τη συλλογή τους από μικροπωλητές και την προώθησή τους σε μονάδες ανάκτησης μετάλλων και κραμάτων.

2.3.2. Ε.Ε. Η νομοθεσία που αναπτύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βασίζεται σε τρεις άξονες, δηλαδή την πρόληψη, την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση των ηλεκτρονικών αποβλήτων, έτσι ώστε να μειωθούν οι ποσότητες απόβλητου ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (WEEE).

2.3.3. Ελβετία H Ελβετία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο στην οποία ιδρύθηκε και λειτούργησε ένα επίσημο σύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικών αποβλήτων. Η νομοθεσία που αφορά τη διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων πρωτοπαρουσιάστηκε το 1998. Εκεί δραστηριοποιούνται δύο διαφορετικά συστήματα ανακύκλωσης ηλεκτρονικών αποβλήτων.

2.3.4. Ιαπωνία Στο Ιαπωνικό σύστημα διαχείρισης e-waste η απόσυρση δεν είναι δωρεάν, αλλά οι καταναλωτές καταβάλλουν κάποιο χρηματικό ποσό όταν επιστρέφουν χρησιμοποιημένα ηλεκτρονικά προϊόντα στους εμπόρους. Η Ιαπωνία έχει καθιερώσει ένα σύστημα απόσυρσης για τέσσερις τύπους ηλεκτρονικών αποβλήτων από το 1998. Μέχρι το 2004 υπήρχαν 41 εγκαταστάσεις ανακύκλωσης

31

για τα ηλεκτρονικά απόβλητα στην Ιαπωνία, εν μέρει χρηματοδοτούμενες από τα υπουργεία και τους δήμους ή από Ιαπωνικές εταιρείες ηλεκτρονικών προϊόντων. Οι παραγωγοί εμπλέκουν στην επιχειρηματική τους στρατηγική τη διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων και έχουν τις δικές τους εγκαταστάσεις ή συνεργάζονται με άλλους παραγωγούς για να δημιουργήσουν και να θέσουν σε λειτουργία τέτοιου τύπου εγκαταστάσεις. Τα ηλεκτρονικά απόβλητα, που προέρχονται από κατοικίες, συλλέγονται, όταν τα προϊόντα αυτά παύουν να χρησιμοποιούνται ή όταν οι καταναλωτές αγοράσουν καινούρια. Αυτά τα απόβλητα μεταφέρονται αρχικά στους ενδιάμεσους 380 τόπους συλλογής ηλεκτρονικών αποβλήτων και εν τέλει στις εγκαταστάσεις.

2.4. Συμπεράσματα Ηλεκτρονικός εξοπλισμός και κατά συνέπεια ηλεκτρονικά απόβλητα βρίσκονται παντού στη κοινωνία μας. Χαρακτηρίζονται από πολύπλοκη χημική σύνθεση και από δυσκολία ποσοτικοποίησης των ροών τους, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Η ρύπανση από τη πλημμελή τους διαχείριση έχει υποβαθμίσει σε σημαντικό βαθμό το περιβάλλον στις φτωχότερες κυρίως χώρες, που τα δέχονται προς ανακύκλωση και ανάκτηση των πολύτιμων εμπεριεχόμενων μετάλλων. Όσον αφορά τις επιπτώσεις σε οικοσυστήματα, στην ανθρώπινη υγεία και στην περιβαλλοντική αποκατάσταση περιοχών επιβαρημένων με συγκεκριμένους ρυπαντές, που προέρχονται από ηλεκτρονικά απόβλητα (π.χ. Li και Sb), δεν υπάρχουν επαρκώς τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες. Με κίνητρο την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα ηλεκτρονικά απόβλητα υλοποιήθηκαν πολλές τεχνολογικές αλλαγές. Ενδεικτικά αναφέρεται: · η αλλαγή των οθονών CRT με οθόνες LCD (εξάλειψη του Pb αλλά εισαγωγή του Hg), · η εισαγωγή οπτικών ινών (εξάλειψη Cu από τις καλωδιώσεις, αλλά εισαγωγή F, Pb, Y και Zr), · η εισαγωγή επαναφορτιζόμενων μπαταριών(μείωση Ni, Cd, αλλά αύξηση Li), κτλ. ουσιών στις ηλεκτρονικές συσκευές με αποτέλεσμα οι κατασκευαστές να ανταγωνίζονται για ένα περισσότερο “πράσινο” προφίλ. Ορισμένα ενδεικτικά αποτελέσματα των παραπάνω πιέσεων είναι: · η παραγωγή “halogen-free” συσκευών που δεν συνεισφέρουν στην παραγωγή PCBs και διοξινών (η παραγωγή τους ωστόσο είναι περισσότερο ακριβή περιβαλλοντικά),

32

· η αντικατάσταση των βρωμιούχων επιβραδυντών καύσης με άλλους, περισσότερο φιλικούς στο περιβάλλον, με βάση το φώσφορο, και η εισαγωγή νομοθετικών περιορισμών (Pb, Hg, Cr, PBBs και PBDE μέχρι 1000 mg/kg.)

3. Ανακύκλωση στην Ελλάδα Η Ελλάδα έχει τις χειρότερες επιδόσεις στον τομέα της ανακύκλωσης στην ΕΕ. Στην ΕΕ ο μέσος όρος των απορριμμάτων που ανακυκλώνεται είναι το 38% ενώ ο στόχος ήταν να φτάσουν και να ξεπεράσουν το 50%. Παρόλα αυτά το Ελληνικό κράτος ανακυκλώνει μόνο το 19% των απορριμμάτων, ενώ τα υπόλοιπα 82% οδηγούνται στα ΧΥΤΑ. Επίσης, η κατάσταση είναι ανησυχητική, επειδή με το θάψιμο των αποβλήτων χάνεται ενέργεια. Επιπλέον, μέχρι το 2005 λειτουργούσαν παράνομα πάνω από 3.000 χωματερές.

4. Η ανακύκλωση του πλαστικού Το κυριότερο πρόβλημα με την ανακύκλωση του πλαστικού είναι η πολυπλοκότητα του, το ότι υπάρχουν πολλά είδη και πολλές χρήσεις του, με αποτέλεσμα να πρέπει να ξεχωριστεί πολύ προσεκτικά πριν γίνει η επεξεργασ. Αυτό γίνεται πιο εύκολο επειδή το πλαστικό έχει κατηγοριοποιηθεί με αριθμούς, που είναι τοποθετημένοι πάνω σε πολλά πλαστικά αντικείμενα. Τα δύο πιο συχνά είδη είναι: - το πλαστικό #1 (τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο) χρησιμοποιείται στη σόδα και στα μπουκαλάκια νερού.

- το πλαστικό #2 (πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας) χρησιμοποιείται σε μπουκαλάκια απορρυπαντικών και γάλατος. Δυστυχώς, παρ’ όλο που τα πλαστικά που γράφουν #1 ή #2 θεωρούνται ανακυκλώσιμα, στην πραγματικότητα δεν είναι όλα. Αυτό συμβαίνει, γιατί πολλά πλαστικά περιέχουν προσθετικά αναμειγμένα με την αρχική ρητίνη, και τα διαφορετικά προσθετικά δημιουργούν αποκλίσεις, ακόμα και μέσα σε κάθε κατηγορία. Κάθε δοχείο είναι φτιαγμένο από ένα μοναδικό μείγμα από χημικά (πλαστικοποιητές, αποικοδομητές, βαφές) που βοηθούν στο να δώσουν στο πλαστικό σχήμα, χρώμα, δύναμη και ελαστικότητα, ή να την αφαιρέσουν. Ως αποτέλεσμα, λιώνουν σε ποικίλες θερμοκρασίες, και αντιδρούν διαφορετικά

33

στα νέα πρόσθετα (χημικά) και γι’ αυτό δεν μπορούν όλα να λιώσουν και να ανακυκλωθούν μαζί για την παραγωγή ενός νέου προϊόντος.

Γι’ αυτό το λόγο, τα περισσότερα πλαστικά, εκτός από τα καθαρά, δεν ανακυκλώνονται. Η διαλογή του πλαστικού, που είναι ένα μέρος ζωτικής σημασίας στη διαδικασία της ανακύκλωσης, γίνεται αυτόματα, άρα με μεγαλύτερη ευκολία. Πάραυτα, μπορεί να γίνουν λάθη λόγω του μεγάλου πλήθους διαφορετικών πλαστικών συσκευών. Παρά τις επιπλοκές που υπάρχουν στην παραγωγή δοχείων, που να είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό από ανακυκλωμένο πλαστικό, κάποιες εταιρίες ακόμα προσπαθούν. Μία από αυτές είναι η Seventh Generation, που το πέτυχε, σε μία χρονιά, κατά 75% σε όλα της τα προϊόντα. Τέλος, αν αναρωτιέστε ακόμα αν πρέπει να ανακυκλώνετε το πλαστικό, η απάντηση είναι, ναι! Αλλά αν δεν είστε σίγουροι για το αν πρέπει να ανακυκλωθεί ένα αντικείμενο, μην το ρίξετε στην ανακύκλωση ελπίζοντας πως θα ανακυκλωθεί. Πετάξτε το κατευθείαν στα σκουπίδια, γιατί το πιο πιθανό είναι να καταλήξει εκεί ούτως ή άλλως!

5. Ανακύκλωση χαρτιού και μεταφορά Είναι σημαντικό να επισημάνουμε πως, στην ουσία, αρνητικά υπάρχουν στην ανακύκλωση, όταν οι άνθρωποι δεν την χειρίζονται σωστά. Καθώς συγκεντρώνονται τόνοι απορριμμάτων, οι χώροι συγκέντρωσης γίνονται ανθυγιεινοί, με αποτέλεσμα να βλάπτουν τον περιβάλλοντα χώρο. Πολλά βλαβερά χημικά συσσωρεύονται στους κάδους σκουπιδιών και ανακύκλωσης που πολλές φορές έρχονται σε επαφή με το νερό και το μολύνουν. Επίσης, η βροχή πέφτει σε ανοιχτές χωματερές με αποτέλεσμα την μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα.

5.1. Χαρτί Συνήθως τα αρνητικά της ανακύκλωσης του χαρτιού συνδέονται με την καθαριότητα και τη μετακίνηση. Πολλές φορές η ανακύκλωση του χαρτιού καταντά ιδιαιτέρως δαπανηρή, επειδή διαδικασίες όπως η λεύκανση χρειάζονται για να καταστήσουν το χαρτί χρήσιμο. Επίσης κανείς δεν εγγυάται πως το ανακυκλωμένο προϊόν θα είναι καλής ποιότητας. Και αυτό επειδή η ανακύκλωση

34

φτιάχνει νέα προϊόντα από ήδη ανακυκλωμένα. Επιπλέον, στη διαδικασία της λεύκανσης χρησιμοποιούνται επιβλαβή υλικά που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας εάν κάποιος εκτεθεί σε αυτά.

5.2. Μεταφορά Ένα ακόμα πρόβλημα με την ανακύκλωση είναι η χρήση φορτηγών για τη μετακίνηση των σκουπιδιών από τόπο σε τόπο. Αυτό γίνεται ακόμα πιο αισθητό αν αναλογισθεί κανείς τον όγκο των ανακυκλώσιμων που μετακινούνται καθημερινώς ανά τον κόσμο. Βέβαια αυτό το πρόβλημα δεν είναι επίσημο, αφού πρέπει κανείς να υπολογίσει τα μεγέθη των εκπομπών των φορτηγών, σε σχέση με τα οφέλη που έχουμε από την ανακύκλωση.

6. ''Η ψευδαίσθηση'' Συχνά, ίσως χωρίς να το καταλαβαίνουμε, έχουμε στο μυαλό μας την ανακύκλωση ως άλλοθι, έτσι ώστε να μπορούμε να αγοράζουμε χωρίς τύψεις πράγματα τα οποία αρκετές φορές δεν χρειαζόμαστε. Υπερκαταναλώνουμε νομίζοντας πως δεν δημιουργούμε κανένα πρόβλημα στο περιβάλλον. Αυτή τη ψευδαίσθηση μας την έχει δημιουργήσει η ιδέα της ανακύκλωσης. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υπερκατανάλωση στα πλαστικά μπουκαλάκια νερού. Έρευνες έχουν δείξει πως το εμφιαλωμένο νερό δεν διαφέρει πολύ από το νερό της βρύσης. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, το νερό της βρύσης είναι καλύτερο και γευστικότερο. Ο περισσότερος κόσμος αγοράζει καθημερινά εμφιαλωμένα μπουκαλάκια χωρίς λόγο, ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να πιει νερό από μία βρύση. Ύστερα, στην καλύτερη περίπτωση, πετάει το πλαστικό μπουκαλάκι σε κάποιον κάδο ανακύκλωσης νιώθοντας πως έχει εκπληρώσει το χρέος του. Παρ' όλα αυτά, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό μπουκαλιών καταλήγει στα σκουπίδια. Η συμβουλή των ανθρώπων που επωφελούνται από την κατάσταση αυτή, είναι "ανακυκλώστε" αντί για "μην αγοράσετε".

35

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ''ΤΙ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΘΕΩΡΗΘΕΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ; ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ''

36

Η έννοια της ανακύκλωσης δεν συνδέεται μόνο με ένα κάδο και λίγα ανακυκλωμένα σκουπίδια, αλλά και με τη δημιουργία. Αναμφίβολα, όλοι μας έχουμε δει μουσικά όργανα, έχουμε επισκεφθεί εκθέσεις έργων τέχνης και κυρίως έχουμε διακοσμήσει το σπίτι μας με γούστο, αλλά… σας έχει περάσει ποτέ απ’ το μυαλό ότι όλα αυτά μπορούν να δημιουργηθούν μ’ ένα κομμάτι χαρτί ή ένα κουτί από χαρτόνι ή ακόμα οτιδήποτε για πολλούς μπορεί να αποτελεί ένα απλό σκουπίδι ; Έχοντας ως πινέλο την ελευθερία έκφρασης και ως υλικά , στοιχεία από την καθημερινή ζωή του ανθρώπου, κάποιοι κατάφεραν να ανατρέψουν την αντίληψη ότι ένα έργο τέχνης χρειάζεται μόνο ένα καμβά και μια παλέτα με χρώματα, και με αυτόν τον τρόπο εντυπωσίασαν, μάγεψαν και άφησαν άφωνους όσους ήταν παρόντες. Έργα τέχνης από τα σκουπίδια της παραλίας, κάποια άλλα που ζωντανεύουν στη σκιά τους, σύγχρονα γλυπτά από εφημερίδα, μουσικά όργανα, από ρούχα και ανακυκλωμένο χαρτί, κομμάτια ηλεκτρονικών συσκευών ή παλιούς τενεκέδες, είναι μόνο η αρχή ενός ταξιδιού γεμάτο εκπλήξεις. «Δημιουργία». Μια λέξη που φαντάζει απλή, αλλά κρύβει μέσα της πολλή φαντασία και πρωτοτυπία. Μια έκφραση συναισθημάτων χωρίς όρια.

37

Α. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ Α.1. Όταν η ανακύκλωση γίνεται έργο τέχνης

Μπορεί ένας χάλκινος σωλήνας, ένα καλώδιο ή μία κατεστραμμένη ζάντα αυτοκινήτου να εμπνεύσουν έναν καλλιτέχνη; Με τη σκέψη αυτή θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε παλιά υλικά που βλέπουμε καθημερινά μπροστά μας ώστε να δημιουργήσουμε έργα τέχνης.

Εμβαθύνοντας: Η ανακύκλωση δεν είναι μόνο μια παραγωγική βιομηχανική διαδικασία που ανακτά υλικά και πρώτες ύλες για την παραγωγή νέων προϊόντων. Είναι μια διαδικασία που δίνει νέους κύκλους ζωής σε υλικά που θεωρούμε παλιά και «άχρηστα» κατά τα άλλα. Ο κύκλος της ανακύκλωσης περιλαμβάνει και την εικαστική του έκφραση, η οποία εκφράζεται μέσα από τη δουλειά καλλιτεχνών που γοητεύονται από τη διαδικασία μεταβολισμού και μεταμόρφωσης παλιών αντικειμένων μέσα από μια δυναμική διαδικασία που μπορεί να δημιουργήσει νέες προοπτικές.

38

Η τέχνη από ανακυκλώσιμα υλικά είναι ένα νέο κίνημα που χρησιμοποιεί άχρηστα αντικείμενα τα οποία μετατρέπονται σε έργα σύγχρονης τέχνης. Τα έργα που προκύπτουν είναι ασυνήθιστα δημιουργήματα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως διακοσμητικά αλλά και χρηστικά στοιχεία στον περιβάλλοντα χώρο μας.

Έργα τόσο από διακοσμητική άποψη…

όσο και από χρηστική άποψη…

39

Α.2. Οι σωτήρες της παραλίας Αν βλέπατε μια θάλασσα γεμάτη πλαστικά σκουπίδια θα σκοπεύατε να κολυμπήσετε; Ακόμα, θα προσπαθούσατε να τα μαζέψετε και να τα πετάξετε σε κάδους ανακύκλωσης για να βοηθήσετε το περιβάλλον; Αυτές οι ερωτήσεις είναι οι συχνότερες σε πολλά ερωτηματολόγια με θέμα την ανακύκλωση σε όλο τον κόσμο. Από υψηλό ποσοστό καταγράφεται η απάντηση όχι, ενώ από χαμηλότερο η απάντηση ναι.

Στο χαμηλότερο ποσοστό βρίσκεται και ο Richard με τη Judith Selby Lang, ένα ζευγάρι με πραγματικά οικολογική συνείδηση και όχι μόνο. Εδώ και πολλά χρόνια οι βρόμικες από απόβλητα ακτές της Καλιφόρνιας καθαρίζονται χάρη σε αυτούς που αξιοποιούν ό,τι συλλέγουν δημιουργικά. Η πρώτη τους κατασκευή χρειάστηκε περίπου έναν ολόκληρο χρόνο για να τελειοποιηθεί, αλλά όπως βλέπουμε παρακάτω άξιζε τον κόπο:

Αυτοί οι άνθρωποι από το 1999 έως σήμερα περνούν ατελείωτες ώρες στην παραλία συλλέγοντας όλα τα είδη πλαστικών που ξεβράζονται εκεί από τον ωκεανό, ύστερα τα καθαρίζουν , τα ταξινομούν ανάλογα με το είδος τους σε κατηγορίες και αργότερα τα τοποθετούν σε ανάλογες εικαστικές δημιουργίες τους.

40

Ακόμα έχουν τη δική τους ιστοσελίδα http://beachplastic.com στο διαδίκτυο μοιράζοντας το έργο τους σε όλο τον κόσμο. Επίσης εκτός από το διαδίκτυο, τα έργα τους σε μεγάλη διάσταση φιλοξενούνται στην έκθεση ζωγραφικής του Σαν Φρανσίσκο, η οποία ονομάζεται ‹‹Ηλεκτρονικά Έργα» ( Electric Works). Μερικά από αυτά μπορούμε να τα δούμε παρακάτω:

Λαβή Παιχνιδιού (Toy Handle):

Στεφάνι από στρατιώτες (Wreath Soldiers)

Επίσης να μία από τις πιο εντυπωσιακές γωνιές των Lang στην έκθεση ζωγραφικής του Σαν Φρανσίσκο που προαναφέρθηκε:

Συνοψίζοντας, αυτοί οι άνθρωποι έως και σήμερα συνεχίζουν ένα οικολογικό αλλά και δημιουργικό έργο εξυπηρετώντας όχι μόνο το περιβάλλον, αλλά και γενικά την μοντέρνα τέχνη.

41

Α.3. Έργα τέχνης από σκουπίδια

Όλοι ξέρουμε πως η ζωγραφική είναι μια έμπνευση... είναι αυτό που μας παρακινεί και μας βοηθάει να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας, είναι ένα μοναδικό μέσο έκφρασης. Ό,τι δεν μπορεί να ειπωθεί με λόγια, γίνεται πράξη. Η έκφραση όμως, δεν έχει όρια. Κι αυτό μας αποδεικνύουν κάθε φορά που κοιτάζουμε τα έργα τους οι Βρετανοί καλλιτέχνες Tim Noble και Sue Webster, οι οποίοι κατάφεραν να δημιουργήσουν ίσως κάποια από τα πιο παράξενα έργα τέχνης.

Πιο συγκεκριμένα, τοποθέτησαν σε μια στοίβα όλα τα άχρηστα σκουπίδια. Κοιτάζοντας τα σε μια τέτοια μορφή, οποιοσδήποτε αναμφισβήτητα θα νόμιζε πως έχει να κάνει με απλά απορρίματα. Πώς θα σας φαινόταν όμως αν σας λέγαμε ότι αυτά τα φαινομενικά άχρηστα αντικείμενα σχηματίζουν στη σκιά τους εκθαμβωτικά έργα τέχνης; Κι όμως! Δημιούργησαν με τον κατάλληλο φωτισμό και φαντασία έργα που ζωντανεύουν στο σκοτάδι μέσα από τις σκιές.

Α.4. Τέχνη και παιδιά

Αλλάζοντας κλίμα και προσεγγίζοντας περισσότερο τη δράση στη χώρα μας σχετικά με αυτό το θέμα, στα πλαίσια εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας περιβάλλοντος, τον Ιούνιο του 2010, το Υπουργείο Παιδείας οργάνωσε ένα διαγωνισμό με τον τίτλο «Ανακυκλώνουμε με τέχνη», όπου κάθε μαθητής του δημοτικού από 9- 12 ετών μπορούσε να λάβει μέρος φτιάχνοντας έργα 42

τέχνης, γλυπτικής, κολάζ κτλ. Έτσι, χρησιμοποιώντας τα παιδιά δημιουργικά τη φαντασία τους σε συνδυασμό με την αθωότητα της ηλικίας τους, γοήτευσαν και μαγνήτισαν την επιτροπή. Κύριο θέμα στα έργα τους ήταν να μεταδώσουν χρήσιμα μηνύματα, όπως ότι πρέπει να εξοικονομούμε, να μη σπαταλάμε, να μη πετάμε, αλλά και να επαναχρησιμοποιούμε. Τα κατάφεραν τέλεια!

Α.5.KHALIL CHRISTEE Μια πλαστική σακούλα ή κάτι παραπάνω;

Οι πλαστικές σακούλες που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα μας, είναι βλαβερές για το περιβάλλον, αλλά αν τις αξιοποιήσουμε σωστά, μπορούμε να έχουμε ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα χωρίς να το βλάπτουμε.

43

Η ιδέα αυτή υλοποιήθηκε από έναν πακιστανό καλλιτέχνη, τον Khalil Christee, που χρησιμοποίησε πλαστικές σακούλες δημιουργώντας φιγούρες σε ανθρώπινο μέγεθος περικυκλωμένες από συναισθήματα. Χρησιμοποιώντας μόνο ανακυκλώσιμα υλικά κατάφερε να εντυπωσιάσει πολύ κόσμο μέσα από τα απλά, αλλά ανεπανάληπτα έργα τέχνης που

δημιούργησε.

44

Α.6. Γλυπτά από μπαλόνια Ό,τι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για ένα όμορφο γλυπτό, ένα δημοφιλές έργο τέχνης και γενικά οτιδήποτε αφορά τη δημιουργία, ανατρέπεται ύστερα από την παρέμβαση ενός καλλιτέχνη από το Ρότσεστερ της Αμερικής, τον Λάρι Μος. Κατάφερε να γίνει ευρέως γνωστός, τόσο για το ταλέντο του, όσο και για τη φαντασία του. Πήρε, λοιπόν, γνωστά έργα και τα ξαναέφτιαξε με μια δόση προσωπικής πινελιάς από… μπαλόνια. Ένας τρόπος να πρωτοτυπήσει και να ξεχωρίσει από τους άλλους, αλλά και να περάσει έμμεσα το μήνυμα της ανακύκλωσης και να το κάνει κατανοητό σε όλους.

Μόνα Λίζα, ένα από έργα τέχνης, από έναν μεγαλύτερους συναρπάζει ακόμα χιουμοριστική νότα, ο μοναδικός Μος.

τα δημοφιλέστερα από τους ζωγράφους και με μια πιο όπως αυτή που έδωσε

Πρόκειται για μια μορφή τέχνης που έχει ως πρώτη ύλη το μπαλόνι. Η τέχνη αυτή συνδυάζει τρεις μορφές τέχνης, τη γλυπτική το κουκλοθέατρο και το origami.

45

Α.7. Σκουπιδάνθρωποι.

Ο Shult είναι ένας καλλιτέχνης που έχει ως πρώτο στόχο να καλλιεργήσει στον κόσμο την περιβαλλοντική συνείδηση μέσα από τα πρωτότυπα έργα τέχνης του. Έτσι, χρησιμοποιεί καλώδια, διάφορα μέρη του υπολογιστή, αλλά και σκουπίδια, παλιά αντικείμενα, όπως κουτάκια από αναψυκτικά κτλ. Φτιάχνει γλυπτά, τους σκουπιδάνθρωπους όπως τους ονομάζει, που όπως λέει και η λέξη αποτελούνται από σκουπίδια, και πιο συγκεκριμένα, από ανακυκλώσιμα σκουπίδια. Τα έργα του ταξιδεύουν σε όλα τα μέρη της γης, καθώς τα εκθέτει στους δρόμους γνωστών πόλεων του κόσμου για λίγο καιρό, ώστε να αποφύγει τη διάβρωσή τους. Ένα όμορφο, ξεχωριστό και σίγουρα πρωτότυπο στολίδι που δεν περνάει απαρατήρητο, αλλά αναμφίβολα συναρπάζει κάθε περαστικό.

Β. Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ 46

Η ανακύκλωση μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία έργων τέχνης; Μία ολοκληρωμένη απάντηση αυτής της ερώτησης δίνεται ακριβώς παρακάτω: Β.1. Επαναχρησιμοποίηση Παλαιών Περιοδικών Τα περιοδικά, σε μεγάλο βαθμό, ανακυκλώνονται. Όμως, μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ως υλικό έργων τέχνης ή και, ακόμα καλύτερα, για χειροποίητες πρωτότυπες δημιουργίες σε ένα σπίτι. Παρακάτω θα παρακολουθήσουμε αμέτρητες ιδέες πολλών ανθρώπων, που έχουν δημιουργήσει από μία στοίβα παλαιών περιοδικών απίστευτα πράγματα!

Διπλώνοντας μια εφημερίδα ή ένα κομμάτι χαρτί, φτιάχνοντας το σα ροδέλα ή οποιοδήποτε σχήμα ταιριάζει στα γούστα του καθενός, μπορούμε άνετα με λίγη φαντασία να φτιάξουμε απίστευτες δημιουργίες,

47

πανέμορφα διακοσμητικά και ό,τι σκεφτεί ο ανθρώπινος νους. Και όλα αυτά από μία στοίβα φαινομενικά άχρηστες εφημερίδες.

Τι λέτε, θα δοκιμάσετε;

Β.2.Μια κουρτίνα φτιαγμένη από κάψουλες Nespresso

Οι κάψουλες που χρειάζεται η καφετιέρα του σπιτιού μας καθημερινά τελειώνουν πολύ γρήγορα και οδηγούνται στον κάδο απορριμμάτων. Η γερμανίδα Júlia Gispert ήθελε μία κουρτίνα για να χωρίσει τη κουζίνα του σπιτιού της από τη τραπεζαρία της. Με την σκέψη ότι είχε ήδη μαζέψει αρκετές χρησιμοποιημένες κάψουλες, αφού πρώτα τις καθάρισε και διαχώρισε τα αγαπημένα της χρώματα άρχισε να τις κολλάει με ένα ειδικό πιστόλι ζεστής κόλλας πάνω σε μία χορδή από σπάγκο. Μετά από προσπάθεια και πολλή υπομονή το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό.

,

Β.3.100 πόρτες για μια ανακυκλώσιμη πρόσοψη

Τι μπορεί να κάνει έναν ουρανοξύστη ξεχωριστό; Μα φυσικά η τέχνη της ανακύκλωσης! Η πρωτότυπη ιδέα του κορεάτη αρχιτέκτονα Choi Jeong-Hwa έδωσε μία ευχάριστη νότα στην πρωτεύουσα της Κορέας, τη Σεούλ καθώς αναμόρφωσε ένα βαρετό, κοινό κτίριο σε ένα ζωντανό, ασυνήθιστο ορόσημο χιλιάδων ανθρώπινων ιστοριών.

48

Β.4. Πολύφωτα από ανακυκλώσιμα μπουκάλια κρασιού

Χειροποίητα αυθεντικά σχέδια από τον καλλιτέχνη Kevin Sutton μέσα από τις ‘Δημιουργίες Zuma’ αποτελούν μία ακόμα φιλική προς το περιβάλλον κατασκευή. Χρησιμοποιώντας μόνο οικολογικά υλικά, όπως χρησιμοποιημένα μπουκάλια κρασιού και λαμπτήρες των 12 Volt, στο στούντιο του στο Brooklyn δημιουργεί αυτά τα απίστευτα πολύφωτα, μοναδικά για κάθε πελάτη. Παραγγελίες δέχεται από κάθε γωνιά της γης μέσα από την παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση: zumacreations@gmail.com

Β.5. Ένα μοναδικό σιντριβάνι

Ο Καναδός καλλιτέχνης Douglas Walker γνωστός και ως ο άρχοντας της ανακύκλωσης, δημιουργεί μοναδικά συντριβάνια, που μπορούν να μετατρέψουν ένα απλό κήπο σε έργο τέχνης, 49

τοποθετώντας μόνο ένα από τα αγαλματένια συντριβάνια του στο κέντρο. Είναι φτιαγμένα από αχρησιμοποίητα μουσικά όργανα και συλλεκτικά ανακυκλώσιμα υλικά όπως ασήμι, ορείχαλκο και γυαλί. Η περιγραφή που αναλογεί σε αυτό το πραγματικά εξαίσιο δημιούργημα περιλαμβάνει και τις παρακάτω λέξεις όπως φανταστική, μαγική, απίστευτη, εκλεκτική ή ακόμα και χιουμοριστική.

Β.6. Σπίτι από εφημερίδες

Η πανέξυπνη ιδέα του κύπριου Sumer Erek υλοποιήθηκε στην πλατεία του Λονδίνου στις 4 Μαρτίου του 2008 και τελειοποιήθηκε στις 9 Μαρτίου. Μέσα σε 5 μόνο ημέρες κατασκεύασε ένα σπίτι ύψους πέντε μέτρων με κύριο υλικό 150.000 εφημερίδες, προσεκτικά εισαγόμενες σε ξύλινο περίγραμμα. Όπως αναφέρει και ο ίδιος ο καλλιτέχνης, δεν επιθυμούσε να γίνει γνωστός αλλά να δωρίσει ένα σπίτι στην τέχνη. Είναι δημόσια εκτεθειμένο προσδίνοντας μία όμορφη ψευδαίσθηση του υλικού του.

50

Τι θα λέγατε αν μία νέα μόδα ρούχων ήταν από σακούλες για πατατάκια και κουτάκια αναψυκτικών; Για παράδειγμα ένα φόρεμα και ένα κούρεμα για έξοδο. Συνοψίζοντας, η δημιουργικότητα κάθε ανθρώπου είναι ξεχωριστή. Η αγάπη του για το περιβάλλον φανερώνει κάθε φορά κάτι μοναδικό, όπως τα παραπάνω πρωτότυπα έργα τέχνης.

51

Β.7. Δημιουργίες από χαρτί... origami

διπλωμένο χαρτί, πιο συγκεκριμένα, λωρίδες χαρτιού διαμορφωμένες και στολισμένες με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργούνται κάποια από τα πιο όμορφα και καλόγουστα διακοσμητικά στολίδια. Αυτή η μέθοδος ονομάζεται quilling art και ξεκίνησε από την εποχή της Αναγέννησης. Οι εικόνες που ακολουθούν μπορούν πιο ξεκάθαρα να περιγράψουν την ξεχωριστή, πρωτότυπη ιδέα που αποτελεί μια όμορφη λύση, με την οποία μπορούμε να εξοικονομήσουμε χρήματα, αφού

αποτελείται από χαρτί, ένα ανακυκλώσιμο υλικό που καθένας έχει στο σπίτι του.

52

Β. 8. Διακόσμηση σπιτιού 1… με χαρτί Πολύ απλό στην κατασκευή, αλλά πανέμορφο είναι και αυτό εδώ το κοριτσίστικο φωτιστικό, φτιαγμένο με στεφάνια, κορδελίτσες και χάρτινα λουλουδάκια. Όμορφη κατασκευή και για μικρά χεράκια, που θα καμαρώνουν ύστερα ότι το έφτιαξαν μόνα τους!

Με την ίδια περίπου λογική και υλικά είναι φτιαγμένα και τα παρακάτω ρομαντικά φωτιστικά:

53

2... με καραμέλες Επίσης εξαιρετικά απλό το παρακάτω φωτιστικό, φτιαγμένο από ένα στεφάνι από σύρμα και ...καραμέλες!

54

3… με capiz shells Πολύ όμορφα επίσης είναι τα φωτιστικά με τους δίσκους από όστρακο (capiz shells), που μπορούμε να βρούμε στους μελωδούς. Τέτοιοι υπάρχουν σε τουριστικά μαγαζιά και σε πολύ καλές τιμές.

Αν δεν έχετε αυτά τα μικρά διάφανα χρωματιστά δισκάκια, μπορείτε να τα αντικαταστήσετε με απλό χαρτί.....

....ή ακόμα και να φτιάξετε με αντικολλητικό χαρτί κουζίνας τα δικά σας capiz shells!

55

4… με ροδοπέταλα Το παρακάτω είναι φτιαγμένο με ψεύτικα ροδοπέταλα και τρία στεφάνια διαφορετικού μεγέθους:

56

5…με χαρτάκια γλυκών Τα φθηνά, χάρτινα φωτιστικά που μπορούμε να βρούμε παντού, μπορούν να αξιοποιηθούν ποικιλοτρόπως. Όπως εδώ που ένα τέτοιο φωτιστικό διακοσμήθηκε με πανέμορφα χαρτάκια για γλυκά!

6… με μπουκάλια νερού Από ανακυκλώσιμα υλικά: από πλαστικά μπουκάλια νερού

57

7… με πλαστικά ποτηράκια

8… με αυγοθήκες

58

9… με φλυτζάνια πορσελάνης Και για το τέλος, το καλύτερο αλλά και το δυσκολότερο: φωτιστικά από φλυτζάνια τσαγιού. Υπέροχα!!

Β.9.Έργα από γυαλί Υπάρχουν διάφορα υλικά, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υλικά για μια οποιαδήποτε κατασκευή. Ένα απ’ αυτά, είναι το γυαλί. Με το γυαλί – το οποίο είναι άφθονο στις παραλίες, σε διάφορα χρώματα και μεγέθη – μπορούμε να δημιουργήσουμε τις πιο απίθανες κατασκευές. Επιπλέον, αφού το γυαλί είναι ένα υλικό ανακυκλώσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον, μια πρωτότυπη ιδέα σαν αυτή δε μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Μια σπουδαία δημιουργός καλλιτεχνημάτων από γυαλί, είναι η Lamont Karen (Karen La Monte). Πολλά από τα έργα της έχουν αγοραστεί από διάσημα μουσεία του κόσμου και όλα όσα φτιάχνει είναι εξ ολοκλήρου από γυαλί, κάτι που φαίνεται αδιανόητο για όποιον βλέπει τα έργα της.

Υπάρχουν κι άλλα “περίεργα” έργα τέχνης , όπως αυτοκίνητα με ασυνήθιστα πράγματα να τα “στολίζουν”. Ένα παράδειγμα, είναι ένα αυτοκίνητο, το οποίο έχει πάνω του 800 κιλά θρυμματισμένου γυαλιού.

59

Οι ιδιοκτήτες ενός άλλου αυτοκινήτου, οι οποίοι προσπάθησαν να το πουλήσουν, αλλά δεν τα κατάφεραν, επιχείρησαν να το αλλάξουν, μαζεύοντας καπάκια από μπουκάλια. Το αποτέλεσμα ήταν φανταστικό και εκείνοι απέκτησαν το δικό τους art car.

Β.10Ανακύκλωση σωληναρίων από οδοντόκρεμα

Οι εργαζόμενοι ενός μικρού εργοστασίου στη μακρινή Βραζιλία μετατρέπουν άχρηστες συσκευασίες σε καρέκλες, γραφεία, έπιπλα και γενικά υλικά οικοδομών. Μία από τις πιο άχρηστες συσκευασίες που χρησιμοποιούν είναι τα σωληνάρια οδοντόκρεμας που αποτελούνται από πλαστικό και αλουμίνιο. Αυτά τα λιώνουν και τα αναμειγνύουν με ρητίνες σε υψηλές θερμοκρασίες για να κατασκευάσουν ελαφριά και πολύ ανθεκτικά φύλλα υλικών πολλών χρήσεων. Το δημοτικό σχολείο Ινστιτούτο Ντεγκρομόντε στην Ολίντα της βορειοανατολικής Βραζιλίας υποστηρίζει τη χρήση αυτού του ανακυκλωμένου υλικού τοποθετώντας σε κάθε τάξη σχολικά θρανία από ανακυκλωμένα σωληνάρια που άλλωστε αντέχουν πολύ περισσότερο από ό,τι τα ξύλινα. Επίσης, αφού είναι ανθεκτικό υλικό και δεν αποφορά νερό, τα παιδιά μπορούν να τα καθαρίζουν κάθε μέρα. Η διευθύντρια αυτού του σχολείου σκοπεύει να αγοράσει ακόμα περισσότερα, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο το παράδειγμα σε πολλά άλλα σχολεία να συνεισφέρουν και αυτά για την 60

αποτελεσματικότερη διάσωση του περιβάλλοντος. Συμπερασματικά, ένα μικρό εργοστάσιο στη Βραζιλία φέρνει χαρά στα παιδιά και τα μαθαίνει ότι το σωστό βούρτσισμα δεν είναι μόνο για τα δόντια, αλλά φυσικά και για τη προστασία του περιβάλλοντος. Β.11. Συνέντευξη από τον επιστάτη του σχολείου κ. Αντωνιάδη Από μία συνέντευξη που πήραμε από τον επιστάτη του σχολείου μας κ. Αντωνιάδη, όπου μας παρουσίασε μερικές από τις κατασκευές που φτιάχνει με ανακυκλώσιμα υλικά, αντλήσαμε πολλές πληροφορίες για το πώς να κατασκευάζουμε μικροέπιπλα ή ακόμα και να ψάχνουμε χρήσιμες και έξυπνες λύσεις που ωφελούν το σχολείο μας. Πιο συγκεκριμένα, παλιά, σπασμένα και φαινομενικά άχρηστα θρανία, μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε προς όφελος της σχολικής χορωδίας - ιδιαίτερα αν αναφερόμαστε σε μουσικό σχολείο- ως βάθρα, τα οποία δημιουργούν διαβαθμίσεις στο ύψος. Έτσι, αντί να χαλάμε πολλά χρήματα, για να αγοράσουμε νέα, αξιοποιούμε όλα τα μέρη του θρανίου για νέες εφευρέσεις, χωρίς πολύ κόστος, σεβόμενοι το περιβάλλον! Επίσης, από μία σχολική καρέκλα, της οποίας έχει καταστραφεί η πλάτη, μπορούμε με λίγη βοήθεια από ένα τροχό για σίδερα, να αφαιρέσουμε μερικά κομμάτια και να κατασκευάσουμε ένα χειροποίητο τραπεζάκι. Ένα τέτοιο τραπεζάκι έχει φτιάξει ο επιστάτης του σχολείου μας και το έχει τοποθετήσει στο γραφείο καθηγητών. Ένα άλλο έπιπλο έχει κατασκευαστεί από θρανία που θεωρούνταν κατεστραμμένα. Ο κ. Αντωνιάδης αφαίρεσε τα ξύλα από το πάνω μέρος των θρανίων, έκοψε με τροχό τα μεγάλα σίδερα τα οποία στηρίζουν τα θρανία και δημιούργησε μία πενταόροφη γκαρνταρόμπα όπου αφήνουμε ό,τι παρατημένο βρούμε στο σχολείο και όποιο παιδί έχει χάσει κάτι μπορεί να το βρει εκεί. Αυτή η κατασκευή έχει το κωδικό όνομα «Η γκαρνταρόμπα των ερωτευμένων». Η πλάτη μιας άλλης καρέκλας κατέληξε να γίνει το υποπόδιο μιας κιθάρας… Γ. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ

61

Γ.1.BLUE MAN GROUP Τα μέλη δεν μιλούν, δεν τραγουδούν, ούτε κάνουν οποιουσδήποτε φωνητικούς ήχους στη σκηνή. Χρησιμοποιούν κυρίως σωλήνες αποχέτευσης από PVC και αυτοσχέδια κρουστά, ακόμα και αυτοσχέδιες μπαγκέτες και έτσι δημιουργούν τα πνευσίκρουστα. Πειραματίζονται με σκοπό την πρωτοτυπία. Προσαρμόζουν τους σωλήνες ανάλογα με το αποτέλεσμα που θέλουν να δώσουν, προσθέτοντας και λίγο χιουμοριστικό τόνο. Οι Blue Man Group ιδρύθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του '80 με δημόσιες εμφανίσεις στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πάνω από 60 διαφορετικά μέλη της ομάδας Blue Man Group στη Βοστώνη, στη Νέα Υόρκη, στο Σικάγο, στο Λας Βέγκας και στο Βερολίνο και εμφανίζονται σε συναυλίες και events σε όλο τον κόσμο. Αναμφίβολα, έχουμε να κάνουμε με μια μπάντα που όχι μόνο παράγει μουσική με άκρως διασκεδαστικό και χιουμοριστικό τρόπο, αλλά επίσης και με αυτοσχέδια μουσικά όργανα που περνάνε άμεσα το μήνυμα της ανακύκλωσης. http://www.youtube.com/watch?v=giGbBw0iJH8 Γ.2. STOMP

Έχουν καθιερώσει ίσως έναν από τους πιο πρωτότυπους τρόπους έκφρασης που, όμως, έχει μεγάλη απήχηση στους ακροατές τους. Στα θεάματά τους πρωταγωνιστούν καθημερινά αντικείμενα, όπως τενεκέδες, φιάλες νερού, σκούπες ή ακόμα και αναπτήρες, από τους οποίους εκμεταλλεύονται τον ήχο που ακούγεται όταν τους ανοιγοκλείνουμε. Έτσι, υλικά που για πολλούς θα αποτελούσαν παλιά και ασήμαντα

62

αντικείμενα, οι STOMP κατάφεραν να τα αξιοποιήσουν με τον καλύτερο, τον πιο διασκεδαστικό και ρυθμικό τρόπο. Οι STOMP δεν εκφράζονται με λέξεις/ λόγια, όλοι το καταλαβαίνουμε αυτό. Έχουν λίγη έως καθόλου μελωδία, με την παραδοσιακή έννοια, οπότε δεν έχει σημασία αν το γούστο σας στη μουσική είναι τζαζ, κλασική ή ποπ. Πρόκειται για ρυθμό που είναι κοινός σε όλους τους πολιτισμούς. Ο καθένας ξέρει το ρυθμό, έστω και μόνο από το χτύπο της καρδιάς του, αυτό είναι η βάση όλης της μουσικής. Οι STOMP είναι μια ομάδα ανθρώπων, με πολλαπλές καλλιτεχνικές ικανότητες στην κίνηση, το χορό, τη μουσική και τον αυτοσχεδιασμό, οι οποίοι συνεργάζονται με τη χρήση απλών αντικειμένων για τη δημιουργία συνθέσεων, κάτι που ο καθένας μπορεί να κάνει, κάποια στιγμή, στη ζωή του. Είναι οι μικρές ιδιαιτερότητες, οι διαφορές μεταξύ των ανθρώπων, και τα παιχνίδια του υπερθεάματος, τα οποία καθορίζουν τη δυναμική της ομάδας. Υπάρχουν αρκετά συγκροτήματα των STOMP. Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν τρία και στη Βόρεια Αμερική δύο. Κάθε συγκρότημα έχει το δικό του στυλ και τη δική του αίσθηση. Αυτό γιατί, ακόμα κι αν η παράσταση είναι πολύ σφιχτά χορογραφημένη και ενορχηστρωμένη, υπάρχει πολύς χώρος ώστε να λάμψει η προσωπικότητα του κάθε ερμηνευτή.

Γ.3. Η πρώτη «ανακυκλωμένη» ορχήστρα στον κόσμο! Η πρώτη “ανακυκλωμένη” ορχήστρα στον κόσμο, ονομάζεται “Orchestra of Recycled Instruments”. Τα μέλη της δημιουργούν μουσικά όργανα φτιαγμένα από σκουπίδια που βρίσκουν στις χωματερές της χώρας τους, της Παραγουάης. Οτιδήποτε πετιέται και βρίσκεται σε σχετικά “καλή κατάσταση”, μπορούν να το μετατρέψουν σε μουσικό όργανο, όπως κουτιά από μπισκότα και αναψυκτικά, κουτάλια, σπάτουλες, καπάκια από κατσαρόλες και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Οικονομικοί λόγοι, ώθησαν αυτούς τους μουσικούς να εφεύρουν και να κατασκευάσουν μουσικά όργανα από “άχρηστα υλικά”, όπως δηλώνουν και οι ίδιοι. Εκείνοι που ξεκίνησαν αυτό το εγχείρημα είναι στην 63

πλειονότητά τους φοιτητές στο “Sonidos de la Τierra” (“Ήχοι της Γης”), έναν οργανισμό αφιερωμένο στη λειτουργία εργαστηρίων μουσικής στις φτωχές περιοχές της Παραγουάης. Με αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, οι μουσικοί από την “Orchestra of Recycled Instruments” με μηδαμινό κόστος, έχουν κατασκευάσει πάνω από 400 μουσικά όργανα – γνωστά και μη γνωστά – όπως κιθάρες, βιολιά, κλαρίνα και πολλά άλλα. Επιπλέον, όλα αυτά, όχι μόνο μοιάζουν με αληθινά, αλλά και ο ήχος τους είναι ίδιος με τα πραγματικά ή και ακόμα καλύτερος! Η “Orchestra of Recycled Instruments” είναι ευρέως διαδεδομένη και αναγνωρισμένη, καθώς έχουν κάνει πάνω από 80 συναυλίες, ενώ το ταλέντο αυτών των μουσικών είναι αδιαμφισβήτητο. Με άλλα λόγια, η ανακύκλωση τους έδωσε τη λύση στην ανάγκη να εκφράσουν την αγάπη τους για τη μουσική.

Γ. 4. Το remix της χρονιάς

64

Όλοι θεωρούμε ότι η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση συνδέονται με τα υλικά, όπως το χαρτί, το πλαστικό, το γυαλί κτλ. Σήμερα, όμως, μπορούμε να μιλάμε για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση και στη μουσική. Πιο συγκεκριμένα, αναφερόμαστε στη σύγχρονη μουσική, η οποία είναι στην ουσία μια

προσπάθεια «ανακύκλωσης» κομματιών παλαιότερης εποχής. Με λίγα λόγια, ένα συχνό φαινόμενο ανακυκλωμένης μουσικής είναι τα λεγόμενο remix, μια προσπάθεια δηλαδή ''μοντερνοποίησης'' μεγάλων επιτυχιών. Σ' αυτή την περίπτωση, ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί ένα ήδη υπάρχον τραγούδι, συνήθως αρκετά παλιό, που έχει χαθεί στο πέρασμα του χρόνου, κρατάει την ίδια εκτέλεση και με τη βοήθεια τεχνητών μουσικών οργάνων, που προέρχονται από προγράμματα ηλεκτρονικής μουσικής στον υπολογιστή, του δίνει πιο ζωηρό ''χρώμα'' και το βγάζει ξανά στην επιφάνεια.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα τραγουδιών που ενώ είχαν πρωτοεμφανισθεί στην δεκαετία του 70 ή του 80, διασκευάστηκαν και πήραν τη μορφή της μουσικής που ταιριάζει περισσότερο στα γούστα της σημερινής νεολαίας. Έχουμε ακόμα και ρεμπέτικα λαϊκά τραγούδια που έχουν υποστεί αυτή την αλλοίωση. Αυτή η δουλειά, τις περισσότερες φορές δε γίνεται ούτε από τραγουδιστή, ούτε από μουσικό, αλλά από επαγγελματία DJ. Κρατάει λοιπόν, το ίδιο μοτίβο, παρουσιάζοντάς το και αυτούσιο, αλλά και σε παραλλαγές. Γι' αυτό το λόγο μιλάμε για ''ανακύκλωση της μουσικής'' και πολλοί μάλιστα έχουν καθιερώσει την έκφραση ''ποπ ανακύκλωση''. Αντί για παλιά ή χρησιμοποιημένα αντικείμενα που καταλήγουν στους κάδους ανακύκλωσης και χρησιμοποιούνται ξανά, τη θέση τους παίρνει μια μελωδία, μια σειρά από νότες αρμονικά δεμένες μεταξύ τους που υπόκεινται σε περαιτέρω επεξεργασία και γίνονται για ακόμα μια φορά επιτυχία ή αλλιώς, ''το μεγάλο hit της χρονιάς''.

Δ. Ανακύκλωση και κοσμήματα.

65

Έχετε ποτέ σκεφτεί ότι στα σκουπίδια μπορείτε να βρείτε πολλά μικρά και παλιά αντικείμενα φτιαγμένα από κάθε υλικό που με λίγη φαντασία μπορείτε να τα μετατρέψετε σε πανέμορφα στολίδια και κοσμήματα; Γι' αυτό το λόγο, αντί να τα πετάμε στους κάδους, μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε κατάλληλα. Για παράδειγμα, τα μολύβια που οι περισσότεροι από μας χρησιμοποιούμε κάθε μέρα, μπορούν να μας φανούν χρήσιμα ακόμα κι όταν μικρύνουν τόσο που θα μας δυσκολεύουν στο γράψιμο. Ένας τρόπος είναι να αξιοποιηθούν για την κατασκευή σκουλαρικιών. Πολύ εύκολα, ανοίγοντας απλά μια τρύπα στην κορυφή των μολυβιών περνάμε γαντζάκια ή σύρμα και είναι έτοιμα. Με τον ίδιο τρόπο, μπορούμε να αξιοποιήσουμε και άλλα τέτοια αντικείμενα, όπως π.χ. ξύστρες για παρόμοιες κατασκευές, όπως κολιέ, βραχιόλια, σκουλαρίκια κ.ά.

Με πολύ απλά υλικά μπορούμε επίσης να διακοσμήσουμε διάφορους χώρους του σπιτιού. Γιατί λοιπόν να ξοδεύουμε χρήματα, αφού τίποτα δεν πάει χαμένο, καθώς ακόμα και μια σπασμένη κρεμάστρα μπορεί να γίνει ένα από τα πιο όμορφα στολίδια και διακοσμητικά που πολλοί θα ζηλέψουν; Επιπροσθέτως, μια παλιά εφημερίδα που είναι άχρηστη μπορεί να χρησιμοποιηθεί με γούστο και φαντασία .Παίρνουμε ένα μικρό ή μεσαίου μεγέθους κομμάτι εφημερίδας (ανάλογα τις προτιμήσεις μας) το τυλίγουμε σε σχήμα ροδέλας ή οποιοδήποτε σχήμα επιθυμούμε, το συνοδεύουμε με λίγο σπάγκο, και.... ένα πανέμορφο κολιέ μόλις φτιάχτηκε!

66

Ποια χρησιμότητα μπορεί να έχει ένα καπάκι μπύρας; Εξυπηρετεί μόνο το σφράγισμα των μπουκαλιών ή μήπως όχι; Για να απαντήσετε σ' αυτή την ερώτηση πάρτε απλά ένα κουτί με χρώματα, ένα πινέλο και αφήστε τον εαυτό σας να εκφραστεί.

Κάπως έτσι, με έξυπνες, απλές και εύκολες λύσεις μπορούμε να γλιτώσουμε χρόνο, κόπο, χρήματα και φυσικά να κάνουμε τα σκουπίδια μας να νιώσουν ότι και αυτά μπορούν να φανούν πολύ χρήσιμα...

Ε. Ανακύκλωση ιδεών. Η ανακύκλωση με μια άλλη ματιά

Όπως ανακυκλώνουμε διάφορα υλικά, “άχρηστα ” αντικείμενα, με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να ανακυκλώσουμε μεταφορικά τη σκέψη. Κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να ονομαστεί “ανακύκλωση ιδεών”. “Ανακύκλωση ιδεών”, είναι όταν κάποιος σκέφτεται κάτι και το κρατάει – αποθηκεύει στην άκρη του μυαλού του, ώστε να το αξιοποιήσει οποτεδήποτε το χρειαστεί. Σ' αυτό βοηθάει αναμφίβολα και η μνήμη. Με λίγα λόγια, ακολουθεί την ίδια διαδικασία μ’ αυτή της επαναχρησιμοποίησης των υλικών, των καθημερινών αντικειμένων που καταλήγουν στους κάδους ανακύκλωσης και μετά υπόκεινται επεξεργασία, ώστε να χρησιμοποιηθούν ξανά με τον ίδιο ή και διαφορετικό τρόπο. Όταν σκεφτόμαστε κάτι, μας έρχονται ιδέες, σκέψεις, κι έτσι επιλέγουμε ποιες από αυτές θα κρατήσουμε, ενώ τις υπόλοιπες τις 67

αποθηκεύουμε στο μυαλό μας. Παρόλο που δεν τις αξιοποιούμε την ίδια στιγμή, τις κρατάμε ''στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας'', ώστε με την πρώτη ευκαιρία να τις επαναχρησιμοποιήσουμε. Επομένως καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος ανακυκλώνει, όχι μόνο αντικείμενα στους κάδους ανακύκλωσης, αλλά και με μια πιο μεταφορική έννοια, χρησιμοποιώντας ικανότητες του μυαλού του.

68

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

69

«Όταν δεν μπορείς να κάνεις πολλά,το χειρότερο είναι να μην κάνεις τίποτα» Edmund Burke (1729-1797), Ιρλανδός φιλόσοφος. Όπως σε κάθε ανθρώπινη δράση, έτσι και στη διαδικασία της ανακύκλωσης υπάρχουν και αρνητικά στοιχεία. Είναι σημαντικό, όμως, να αναγνωρίσουμε πως τα αρνητικά στοιχεία της ανaκύκλωσης οφείλονται μονάχα στον εγωισμό και στην αφέλεια του ανθρώπου. Ερχόμαστε στον πλανήτη μας τη Γη, φιλοξενούμαστε για ένα διάστημα και ύστερα πλήθος ανθρώπων και άλλων ζώντων οργανισμών ακολουθεί Τίποτα δεν είναι δεδομένο και δικό μας-όλα είναι δανεικά για το διάστημα της ζωής μας. Αυτό σημαίνει ότι: i. Έχουμε χρέος να είμαστε απόλυτα προσεκτικοί με κάθε τι που αγγίζουμε, χρησιμοποιούμε και μεταχειριζόμαστε! ii. Το "αποτύπωμά" μας στο πέρασμα που κάνουμε απο τη Γη, θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ανώδυνο για τον πλανήτη μας! iii. Αφήνουμε τον "χώρο φιλοξενίας" στην ίδια και καλύτερη, αν γίνεται, κατάσταση, από αυτή που τον βρήκαμε. Σήμερα, η έλλειψη τεχνολογίας για κανένα λόγο δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν δικαιολογία για τα μελανά σημεία της ανακύκλωσης. Η σωστή διαχείριση των πηγών, η επαναχρησιμοποίηση των υλικών και η εξοικονόμηση ενέργειας είναι η λύση. Στο χέρι μας είναι λοιπόν το μέλλον της Γης "μας"...και ας μην ξεχνάμε πως ΟΣΟ ΕΙΜΑΣΤΕ Η ΡΙΖΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ, ΑΛΛΟ ΤΟΣΟ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΙ Η ΑΠΑΡΧΗ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ ΤΟΥ!

Στο http://www.youtube.com/watch?v=Bb_GsSE5yy4 μπορείτε να δείτε το βίντεο που ετοίμασε ομάδα μας.

70

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΙΝΤΕΡΝΕΤ http://www.econews.gr/ http://mediagate.gr/ http://www.kamikazi.gr/ http://www.skai.gr/article/aloyminenioi-kadoi%20anakyklosis http://users.sch.gr/babaroutsoup/peribalon/peribanakiklosi.htm http://www.neolaia.gr/ http://www.youtube.com/watch?v=LZCg1TQ0vv0 http://www.paraskhnionews.gr/ http://www.ikea.gr/default.aspx?page=home http://www.stomponline.com/index-us.php http://www.blueman.com/ http://perierga.gr/2012/01/%CE%B7-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF %84%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CF%85%CE %BA%CE%BB%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CE%BF%CF%81%CF%87%CE%AE%CF%83%CF%84%CF %81%CE%B1/ itsajaimething.com pinktea-cj.blogspot.com megityshandmade.blogspot.com www.designspongeonline.com www.thecountrychiccottage.netq www.auntpeaches.com www.forgetmeknotweddingsblog.com www.re-nest.com www.addicted2decorating.com www.boboho.com katie-d-i-d.blogspot.com farmhousemusings.blogspot.com http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=320143 http://www.agrinioculture.gr http://www.exandasdocumentaries.com/gr/documentaries/chronologically /2007-2008/90-digital-cemeteries-psifiaka-http://www.dinfo.gr/%CE 71

%B7-%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%B1-%CE%B2%CE%BF %CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%AC%CE%B6%CE%B5%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B1-%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF %85%CF%80%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%B1/? fb_source=message http://www.youtube.com/watch? v=8jLbQgoG7w4http://www.alopsis.gr/modules.php? name=News&file=article&sid=731 http://www.youtube.com/watch? v=4ABJohVI7Bghttp://www.exandasdocumentaries.com/gr/documentarie s/chronologically/2007-2008/90-digital-cemeteries-psifiaka http://www.planetinfocus.gr/site/headlines/scrap_heap_of_electronics_in_ China/ http://www.alopsis.gr/modules.php? name=News&file=article&sid=731 http://www.exandasdocumentaries.com/gr/documentaries/chronologically /2007- 2008/90-digital-cemeteries-psifiakahttp://library.tee.gr/digital/m2470/m2470_gaintatzis_gr.pdf http://www.electrocycle.gr/site/index.php http://discovermagazine.com/2009/jul-aug/06-when-recycling-is-bad-forthe-environment http://www.dinfo.gr/?p=14572&fb_source=message Youtube.com/ China is a cesspool of corruption and filth http://www.econews.gr/ http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=731 http://www.exandasdocumentaries.com/gr/documentaries/chronologically /2007-2008/90-digital-cemeteries-psifiaka http://www.planetinfocus.gr/site/headlines/scrap_heap_of_electronics_in _China/ http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=731 www.watersave.gr Παιδιά ας μιλήσουμε για το περιβάλλον (ΥΠΕΧΩΔΕ) Βικιπαίδεια 2o Γυμνάσιο Ζεφυρίου( http://2gum-zefur.att.sch.gr) www.scribd.com/doc/.../Ανακύκλωση Κλίμακα( Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου και Κοινωνικού Κεφαλαίου) anakyklosi.com (τσιγγάνοι)

72

Εργάστηκαν οι μαθητές: Άννα Αλεξανδροπούλου Ελένη Βασιάδη Μελίνα Γλωσσιώτη Ζοζέφ Δελατόλας Γεωργία Ζαμπέτη Αθηνά Ζιαζοπούλου Ζαφείρης Καλλίας Ανδρέας Κίττος Ίνγκριντ Κουτσουρέλη Ανάργυρος Μαραγκάκης Γιώργος Λάρδης Δανάη Μπίκνελ Φωτεινή Παπαργυρίου Χριστιάνα Παπαχρυσάνθου Ζωή Προκοπίου Χρίστος Τσαπάρας Υπεύθυνοι καθηγητές: Αχιλλέας Ζωγράφος Ελένη Κυπριανού

73