Tilburg
november 2014
Pagina
1
K E Ï A Z MO T N A B A R B #2
Het wandtapijt: the making of
Pagina 3
Deze krant geeft een impressie van de ideeën die we tijdens de expositie MozaïekBrabant ophalen. Het geeft een beeld van de activiteiten uit de expositie, interessante projecten die nu in Brabant plaatsvinden en korte blogs door onze coolhunters, een groep enthousiaste Brabanders die schrijven over vernieuwende ontwikkelingen binnen en buiten Brabant. De blogs zijn gerelateerd aan de vier thema’s van MozaiekBrabant: water, wonen, energie en voedsel. Van 9 oktober 2014 tot en met 28 februari 2015 reist een imposant wandtapijt van 12 bij 3 meter door Brabant met daarop een (toekomst)beeld van de provincie. De expositie, met werkateliers, debatten en diverse andere activiteiten over de vernieuwing van de ruimtelijke inrichting van Brabant, trekt rond onder de naam #mozaiekbrabant.
Ruimte voor de stedeling met groene vingers
Pagina 5
Herenboerderij Boxtel
Pagina 4
Samenwerkende partijen
MOZAÏEKBRABANT
Province Noord-Brabant, bkkc, gemeenten ‘s-Hertogenbosch, Breda, Eindhoven, Helmond en Tilburg, IABR, Architectuurcentrum Eindhoven, BAI, CAST, Groen4life, Designhuis, Cacaofabriek, Willem II Fabriek, Stadskantoor Breda, de Brabantse waterschappen, LOLA Landscape Architects, Floris Alkemade Architects en Architecture Workroom Brussels
www.mozaiekbrabant.com
Pagina
2
MozaïekBrabant
Brabant is een mozaïek van vele steden en dorpen, intensieve landbouw en veel kleine industrie, en met veel natuur en water. Een divers landschap met uitdagingen voor de toekomst. Nieuwe, creatieve ideeën zijn nodig om wonen, waterhuishouding, energie en voedselvoorzieningen met elkaar te verbinden in een nieuw ruimtelijk beleid. Bijna 20.000 bezoekers hebben inmiddels het Brabant tapijt van twaalf bij drie meter bezocht en ideeën en tips gegeven voor Brabant over de thema’s water, wonen, energie en voedsel! Denk je met ons mee? Kom dan langs tijdens één van de activiteiten en bezoek de expositie. Kijk op www.mozaiekbrabant.com voor actuele informatie. Wij zijn ook te vinden op Facebook (MozaïekBrabant) en Twitter (@mozaiekbrabant).
Activiteitenkalender MozaïekBrabant December
Go Nuts! Industriële landbouw maakt landschap voor nut en genoegen Datum 11 december, 19:00-21:00 uur Locatie De Cacaofabriek, Cacaokade 1, Helmond
Rondleiding expositie TWICE
Info
bkkc.nl
van Johan Claassen en Dorien Melis Datum 4 december 2014, 15:30 – 16:30 uur
Hoe gaan we om met ruimtelijke én maatschappelijke
vraagstukken op het gebied van industriële land-
5-7 december 13:00-14:00 uur
Locatie De Cacaofabriek, Cacaokade 1, Helmond Info
www.kunstinitiatiefdecacaofabriek.nl
bouw? Een transformatie van mono en uitputten naar multi en benutten. We gaan de grootschaligheid en impact van deze industrie niet ontkennen of wegstop-
Voorafgaand aan de opening van MozaïekBrabant
pen. Maar zoeken naar de mogelijkheden van een
op 4 december en daarna op 5 en 7 december geeft
nieuw multifunctioneel landschap.
Ageeth Boermans een rondleiding door de expositie Metropool of Meer Peel?
TWICE.
Datum 16 december, 19:00-22:00 uur Locatie Groen4Life, Stationsplein 15-21, 3R Markt (Reduce, Re-use, Recycle)
Helmond
Datum 7 december, 12:00-16:30 uur Locatie SMO Zorgtuinderij De Bundertjes,
Debatavond over de ruimtelijke toekomst van Hel-
Bosselaan 2, Helmond
mond. Zoekt Helmond aansluiting bij Brainport Eind-
Info
facebook.com/3Rmarkt
hoven en BrabantStad, of richten we ons op de Peel? Op interactieve wijze worden reacties op de Mozaiek-
Helmond kent een lange traditie op het gebied van
Brabant tentoonstelling opgehaald en worden ideeën
markten. Vanaf december organiseert duurzaam-
en meningen over het nieuwste Brabant besproken.
heidscentrum Groen4Life elke eerste zondag van de maand een nieuwe duurzaamheidsmarkt, met de
Filmavond: Koyaanisqatsi
naam 3R Markt: Reduce, Re-use, Recycle. Het doel
Datum 27 december 2014, 20:30 uur
van de markt is om een breed publiek op een laag-
Locatie De Cacaofabriek, Cacaokade 1, Helmond
drempelige manier kennis te laten maken met duur-
Info
www.cacaofabriek.nl/film
zame producten, activiteiten en ideeën. Koyaanisqatsi is een film over het natuurgebied van de Samen Eten = Samen Delen
Hopi-indianen, afgezet tegen de leefstijl in de huidige
Datum op werkdagen, 5 december–9 januari,
metropool. Een prachtige film met kritische onder-
toon die je eens in je leven gezien moet hebben.
17:00-18:30 uur
Locatie Ando’s Slow Food Corner, Groen4Life,
Stationsplein 15-21, Helmond
Info
facebook.com/andoslowfoodcorner
De decembermaand is de maand bij uitstek voor gezellig samen zijn en het leren kennen van nieuwe mensen met het initiatief: Samen Eten = Samen Delen. Ando´s Slow Food Corner koppelt kok en gast(en). Koks geven aan wat zij gaan maken en eters kunnen daar vooraf op inschrijven. Tijdens de maaltijden worden sprekers uitgenodigd rondom verschillende duurzame onderwerpen uit de regio.
Tilburg
Pagina
3
Strategieën voor het stadslandschap Architect Joachim Declerck van Architecture Workroom Brussels vindt dat het gebied rondom Tilburg massaal aan de sierboomteelt dient te gaan. Op die manier komt het watersysteem weer op peil. Op 20 november organiseerde het Centrum voor Architectuur en Stedebouw Tilburg (CAST) een bijeenkomst. Declerck sprak daar over nieuwe ruimtelijke strategieën voor het stadslandschap.
Sierboomteelt De drie architectenbureaus hebben naar een alternatieve manier gezocht. Door voor gebieden met vergelijkbare problemen één ontwikkelingsprincipe te formuleren, kan met een beperkt aantal strategieën een groot gebied worden aanpakt. Eén van de ontwikkelingsprincipes is uitgedacht voor een gebied rondom Tilburg en stelt de sierboomteelt centraal.
Door Frank Vloet
Gedeelde oplossingen
De natuur is hier verdroogd, omdat het regenwater
Omdat stad en land zo sterk met elkaar vervlochten
voor de huidige landbouw snel moet worden afge-
De laatste jaren worden er meer vraagtekens gezet bij
zijn geraakt, is het in de provincie Noord-Brabant
voerd. De oplossing hiervoor is het transformeren
ruimtelijke ordeningstaken van de provincie. Daarom
niet langer mogelijk om afzonderlijk beleid te maken
van de landbouwactiviteit naar sierboomteelt en dit
heeft BrabantStad, het verbond van de steden Eind-
voor enerzijds het stedelijk en anderzijds het lande-
te combineren met waterinfiltratie. Sierboomteelt is
hoven, ‘s-Hertogenbosch, Breda, Tilburg en Helmond
lijk gebied. Waar in de Randstad stedelijkheid over-
een opkomende landbouwactiviteit waarbij regenwa-
samen met de Brabantse waterschappen drie archi-
heerst en in het oosten van het land het groen, is dit in
ter rustig in de bodem kan zakken zonder dat kweke-
tectenbureaus de opdracht gegeven om ‘ontwikkel-
Brabant redelijk in balans. Dit vraagt om ander beleid
rij daar last van heeft. Door het laten infiltreren van
modellen’ op te stellen. Die moeten dienen als alter-
en nieuwe ontwikkelingsstrategieën. Er zijn gedeelde
regenwater worden ondergrondse waterstromen
natief voor de plannen zoals die tot voor kort werden
oplossingen nodig die de verschillende elementen
weer op gang gebracht. Deze strategie kan op meer-
gemaakt. Het gaat om de bureaus Architecture Wor-
zoals voedsel, stad, natuur en water in zich verenigen.
dere plaatsen in Brabant worden toegepast.
Landscape Architects. De visie van de stedenbou-
Grond consumeren
#innovatie
wers draait om samenhang tussen steden, dorpen,
Lange tijd gold slechts één ontwikkelingsprincipe:
beken, rivieren, kanalen, landbouw en natuurgebie-
wanneer de stad ruimte nodig heeft, gaat dit ten koste
den. Deze werd via de ontwikkelmodellen op 18 juni
van de landbouw en wanneer de landbouw ruimte
2014 tijdens de Brabantdag gepresenteerd aan zo’n
nodig heeft, gaat dit ten koste van de natuur. “Dit
200 genodigden en waren als eerste zichtbaar tijdens
proces van ‘grond consumeren’ bestaat nog steeds,
de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam
maar het onderliggende systeem slaat terug,” aldus
2014.
Declerck. Zo dreigen bepaalde gebieden te verdro-
kroom Brussels, Floris Alkemade Architect en LOLA
gen terwijl andere gebieden juist overstromen. De opgave is om daarin een nieuw evenwicht te vinden.
Het wandtapijt: the making of Het enorme wandtapijt van twaalf bij drie meter is het stralend middelpunt van de expositie MozaïekBrabant. Maar hoe is dit tapijt van 36 vierkante meter gemaakt? Hebe Verstappen, Hoofd TextielLab, en Judith Peskens, Productontwikkelaar weven bij TextielLab, gaven antwoord op deze vraag tijdens de expositie in Tilburg.
Experimenten
een wandkleed komen van drie bij twaalf meter. Daarom
BrabantStad, het verbond van de steden Eindhoven,
zijn er acht banen gemaakt die twee aan twee aan elkaar
‘s-Hertogenbosch, Breda, Tilburg en Helmond, hebben
zijn gezet. Zo heeft het tapijt uiteindelijk vier panelen van
samen met de Brabantse waterschappen drie architecten-
drie bij drie meter. Het aan elkaar stikken van de banen is
bureaus opdracht gegeven om nieuwe ontwikkelmodellen
met de hand gedaan, omdat de figuren naadloos op elkaar
te ontwerpen. De wens was om deze te vertalen in een
moeten aansluiten. Hier is een specialist twee weken mee
tapijt. Bij het TextielLab werd meteen duidelijk dat het een
bezig geweest.
kleurrijk tapijt moest worden, met aandacht voor structuur en details. Experimenten met verschillende kleuren, struc-
Door Frank Vloet
#MOZAÏEKBRABANT
turen en ontwerpen volgden. Per stap kwamen meerdere teststalen aan bod. Uiteindelijk koos men voor een tapijt
Naar goed Tilburgs gebruik houdt het TextielLab zich bezig
van katoen. Het gladde garen laat de structuur duidelijk
met het maken van unieke textielproducties. Daarbij staat
naar voren komen en het materiaal leent zich goed voor
Wist je dat:
onderzoek naar materialen en nieuwe prototypes cen-
felle kleuren. Details, bijvoorbeeld de cijfers, zijn uitge-
•
het kleed 3x12 meter is.
traal. Zij vertalen het traditionele ambacht, de beproefde
werkt in zwarte wol, omdat hiermee extra accent kan wor-
•
er 9 inslagen inzitten waarvan 8 katoen en 1 wol.
technieken en originele verfrecepturen in Tilburg naar
den gelegd.
•
het tapijt 28,7 kilo weegt: 3 kilo wol van de
inslagen, 21 kilo katoen van de inslag en 4,7 kilo
en expertisecentrum rondom textiel te worden, werkt het
Met de hand
katoen van de ketting.
TextielLab vol overgave aan opdrachten met ruimte voor
Het tapijt is geweven met een digitaal gestuurde jaquard-
•
Er 222336 inslagen in het kleed zitten.
onderzoek en experiment. Daarom vroeg de provincie het
machine. Dit weefgetouw kan de negen inslagdraden
•
de ontwikkeling van het kleed 8 dagen duurde.
TextielLab om het piece de resistance van het MozaïekBra-
apart aansturen en alle mogelijke verbindingen maken. De
•
de productie van het kleed 18,5 uur duurde.
bant-festival te fabriceren.
weefbreedte van de machine is 1,70 meter, maar er moest
het heden. Met de ambitie om een internationaal kennis-
g ilin hu
MozaïekBrabant
Sc
4
Fo
to
’s:
Ha
ns
Pagina
Foto’s
Herenboerderij Boxtel: een initiatief voor én door burgers
: Ko e ientu in
Kunststof vloer en borstel robot: blije koeien en meer biogas Brabant kent een aantal plekken waar de omgeving problemen heeft met intensieve veehouderij, bijvoorbeeld rondom mestverwerking. De Koeientuin in Groenlo draagt oplossingen aan door ‘binnen’ en ‘buiten’ met minimalistisch design en een knap staaltje techniek te verbinden. Door Anne Reijnders De Koeientuin is een nieuw stalconcept dat voor koeien zo natuurlijk mogelijk aandoet, met bomen en buitenlucht, en zonder ligboxen of betonnen ondergrond. Het hoogtepunt
Burgers nemen steeds vaker het heft in eigen handen door hun voedsel en energie op lokaal niveau zelf te produceren. Zij experimenteren met nieuwe samenwerkingen in de voedselketen.
Vraag en aanbod Op de (toekomstige) herenboerderij in Boxtel kunnen leden van de coöperatie terecht voor groenten, aardappelen, fruit, eieren, rund-, varkens- en kippenvlees. Een ervaren boer(in) die in loondienst is van de coöperatie, verricht het werk. Productie is op basis van vraag en aanbod. Ieder-
Door Fabiënne van Grunsven
een is van harte welkom om lid te worden van de voedselcoöperatie. De leden kiezen een bestuur dat de dagelijkse
Lokale voedselinitiatieven komen vaak tot stand in de vorm
gang van zaken beheert. Daarnaast mogen leden er zelf
van burgercoöperaties, die ook wel bekend als voko’s
voor kiezen om mee te werken op de boerderij, maar zijn zij
(voedselkollektieven). Coöperatieve samenwerkingen van
tot niets verplicht.
deze soort zijn al in veel Nederlandse steden te vinden en hun aantal blijft groeien. Ze bieden consumenten groen-
Hoe werkt het?
ten en fruit van lokale boeren, waardoor er sprake is van
Huishoudens die lid willen worden van de coöperatie beta-
ketenverkorting en we met z’n allen kunnen genieten van
len eenmalig tweeduizend euro, waarmee ze voor 1/200ste
topproducten voor een lage prijs.
deel eigenaar worden van de boerderij voor onbepaalde tijd. Dat geeft je het recht om het hele jaar door voor onge-
Veel nieuwe initiatieven
veer 25 euro per week producten af te nemen. Er bestaan
Ook in de provincie Noord-Brabant neemt het aantal nieu-
nog veel onopgeloste problemen rondom voedsel waar we
werwetse coöperaties toe. Zo is in de zomer van 2014 een
als maatschappij mee te kampen krijgen. Lokale initiatie-
voedselcollectief in Eindhoven gestart, wordt in Boekel
ven zoals Herenboeren bieden perspectief op een samen-
een Voko opgezet en maakt Boxtel binnenkort kennis met
leving waarin we bewuster om gaan met wat de natuur ons
een zelfvoorzienend collectief genaamd Herenboeren.
biedt.
Meer info herenboeren.nl #VOEDSEL
De Winkelwagen brengt de boer terug in de straat De Winkelwagen brengt het ouderwetse SRVgevoel binnenkort weer terug in de straten van Waalwijk en omstreken.
van de stal is echter de weidevloer die als mestscheider fungeert. Deze kunststof vloer bestaat uit verschillende lagen
Door Dirk Hens
die doorlaatbaar zijn voor urine, maar niet voor mest. De urine wordt afgevoerd naar een tank en verwerkt tot stik-
Ken je de SRV-wagen nog? Wat was het eigenlijk een leuk
eeuwse SRV haalbaar was. Dat bleek zo te zijn: de allereer-
stofmeststof die in het voorjaar goed van pas komt op het
ding, zo’n rijdende supermarkt door de straat. Als je zestig-
ste Winkelwagen gaat binnenkort door de straten rijden in
land. Een robot borstelt de dikke mest driemaal daags van
plussers erover spreekt, zullen ze zelfs nog een stapje ver-
Waalwijk. De wagen biedt een veelzijdig assortiment van
de vloer en stort het in een opslag voor bewerking. Dankzij
der gaan en vertellen over de melkboer die met paard en
producten van achttien boeren uit de streek, met zuivere
het nieuwe systeem kan mestscheiding op bedrijfsniveau
wagen langskwam. Maar de tijden zijn veranderd. Efficiën-
smaken en zonder kunstmatige middelen. Makkelijk, toe-
plaatsvinden, zijn voedingsstoffen beter te benutten en
tie, wetgeving en prijsstelling hebben de ambachten ver-
gankelijk, milieuvriendelijk. En direct afkomstig van de pro-
vermindert de uitstoot van stoffen die (mogelijk) schadelijk
drongen uit het straatbeeld. We hebben er supermarkten
ducent.
zijn voor het milieu met dertig procent.
voor terug gekregen. Maar steeds vaker leggen we onze bomvolle winkelwagens onder de loep. Vind ik het wel oké
Nederland veroveren
Comfortabel
dat mijn tilapiafiletje helemaal uit Vietnam komt? Hoe kan
Voor de ontwikkeling van het concept hebben de oprich-
Het ontwerp van de weidevloer is door de veerkrachtig-
het eigenlijk dat die kipkluifjes zo goedkoop zijn? Zijn de
ters de hulp ingeroepen van crowdfunding-platform one-
heid enorm comfortabel voor koeien en vergelijkbaar met
broden die ik koop wel écht voedzaam? Een nieuw initia-
planetcrowd.nl. Inmiddels staat de teller op een kleine €
een grasweide. Bovenop dit alles blijven de koeien naar
tief genaamd De Winkelwagen brengt het SRV-gevoel bin-
8.000,-. De eerste Winkelwagen is aangeschaft en inge-
verwachting gezonder, omdat ze niet in hun eigen uitwerp-
nenkort weer terug in de straten. In Waalwijk en omstreken
richt, en er worden momenteel een app en een website
selen hoeven te staan.
gaat De Winkelwagen het gevecht aan met de supermarkt
ontwikkeld. De plannen worden zo goed ontvangen dat de
onder het motto “de boer in jouw straat”.
initiatiefnemers ook al zijn gestart met het gereedmaken
Uniek in Europa
van nieuwe rijdende supermarkten. Hun doel: heel Neder-
De vloer is uniek in Europa en pas sinds een maand in
SRV uit 21e eeuw
gebruik. Zicht op slijtvastheid, werkbaarheid en kosten is
Initiatiefnemers Ron, Ilse en Joris zijn echte Bourgondiërs.
er nog niet volledig, maar dat de ontwikkeling van de Koei-
Na puzzelen op het ondernemingsplan zetten de drie afge-
entuin en weidevloer interesse opwekt, is zeker. Nieuws-
lopen zomer de voeten in de klei en zijn ze gaan polsen
gierig geworden? Meer info koeientuin.nl #VOEDSEL
bij boeren en andere ambachtslui of hun idee voor een 21
land veroveren met De Winkelwagen! Meer info dewinkelwagen.com #VOEDSEL
Tilburg
De vergeten geit Velen smullen van geitenkaas, geitenyoghurt en geitenmelk. Maar wat we niet weten, is dat hiervoor vele geitenbokjes sneuvelen. Zes euro betalen boeren om hun geitenbokjes te laten opfokken voor consumptie in Zuid-Europa, waar geitenlam een delicatesse is. Onlangs bedachten drie enthousiastelingen een plan om het vlees ook hier te promoten. Door Joam de Stoppelaar en Bärbel van Zanten Jeanette van de Ven, lid van ZLTO (organisatie voor boeren en tuinders in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Gelderland), werkt samen met Design Thinkers Marieke van Dijk en Tim Schuurman om een ander levensdoel voor de geitenbokjes te onderzoeken. Onder de noemer “onbekend maakt onbemind” werken zij samen aan een concept om het jonge geitenbokjesvlees nieuw aanzien te geven. No goats, no glory Tijdens de Dutch Design Week kon men een Farm:Lab-sessie volgen onder de ietwat ludieke slogan “no goats, no glory”. Verschillende creatievelingen brainstormden over
van O Foto: L .
Pagina
5
nna
Weebosch hoog en droog bij klimaatverandering De kwaliteit van onze leefomgeving staat onder druk door heviger regen, langduriger droogte en meer warme dagen. In het dorp Weebosch kennen ze de gevolgen: laaggelegen delen lopen regelmatig onder water. Gemeente en dorpsbewoners sloegen de handen ineen om de overlast te beperken en het milieu te ontzien. Met het waterbeheerproject Natte Voeten wordt voortaan schoon regenwater gescheiden van vuil afvalwater.
het op een duurzame manier vermarkten van geitenlamsvlees. Ze bedachten hiervoor een aantal concrete concep-
Door Edwin en Louis van Onna
ten die nog dit jaar worden getest.
gevraagd om mee te denken en die hebben gezorgd voor een kleine tegemoet-
Met duurzaamheid hoog in het vaandel,
koming. Particulieren kregen een premie
Zoeken naar samenwerking
ging de gemeente Bergeijk over tot actie.
om hun daken van het riool af te koppe-
Eén van de genoemde oplossingen is om het jonge geiten-
Wethouder Frank van der Meijden: “Bewo-
len. Voortaan zakt een groot deel van het
bokjesvlees aan te bieden als luxe product in de zorg. Gei-
ners kwamen naar me toe met foto’s van
regenwater weg in de tuin, vijver of regen-
tenbokjesvlees is hiervoor zeer geschikt, omdat het vetarm
ondergelopen straten en ik vond dat we
ton. Er werden de meest creatieve oplos-
is en rijk is aan eiwitten, waardoor het in kleine hoeveelhe-
dit echt moesten oplossen. Ik heb des-
singen bedacht!”
den toch voldoende voedingsstoffen levert. De komende
kundigen gevraagd hoe we dit buiten de
maanden zoeken de drie onderzoekers naar samenwer-
reguliere paden konden oplossen met de
Minder water pompen
kingsverbanden om het koken met zelfstandig wonende
boodschap: ‘denk breed en duurzaam’.
In totaal werd tweehonderd hectare ver-
senioren vorm te geven.
Dus niet de klassieke investering van meer
hard oppervlak (wegen, daken en erf)
en grotere rioolpijpen. De oplossing bleek
losgekoppeld van het vuilwaterriool. Bij-
het aanleggen van poreuze straatgoten.”
komend voordeel is dat het regenwater
Opbrengst naar goed doel Een ander plan zit er inmiddels al op. Op 22 november
langer in het gebied blijft waar het valt,
werd er aan honderdvijftig personen ‘Curry in a Hurry’
In de bodem zakken
waardoor verdroging wordt tegengegaan.
geserveerd, waarbij de opbrengst naar 3FM Serious
Weebosch bleek met haar zanderige grond
Agrariërs in de omgeving hoeven nu min-
Request ging. Op deze manier komt de geit op een posi-
en hoge ligging uitermate geschikt om
der water op te pompen.
tieve manier in de media.
regenwater te laten infiltreren. De doorlatendheid van de grond is hoog en de water-
Nominatie
Meer info agrimeetsdesign.nl #agrimeetsdesign
stand laag. De duizenden liters regenwater
Dat je met lokale ambities hoge ogen
#VOEDSEL
stromen nu niet meer rechtstreeks weg in
kunt gooien, bewijst de nominatie van het
het riool, maar worden opgevangen in een
project voor De Peilstok 2014; een onder-
infiltratiesleuf met steenslag, waarna het in
scheiding van het ministerie van Infrastruc-
de bodem kan zakken.
tuur en Milieu voor projecten die anderen inspireren om klimaatbestendig en water-
Afkoppelen
robuust te denken en handelen. Op 28
“Daarnaast hebben we de mensen gesti-
november vond de prijsuitreiking plaats
muleerd om zelf iets te doen,” vervolgt
tijdens de manifestatie Hitte in de Delta in
Van der Meijden. “Ik heb het Waterschap
Amsterdam.
Meer info ruimtelijkeadaptatie.nl #WATER
Pagina
6
MozaïekBrabant
Coolhunting in Brabant In MozaïekBrabant kijken we verder dan de traditionele ruimtelijke discussie. Op zoek naar inspiratie en verfrissende invalshoeken. Terwijl het tapijt van oktober 2014 tot en met februari 2015 door de vijf grote steden in Brabant trekt, zoekt een groep enthousiaste Brabanders — ofwel coolhunters — naar nieuwe ideeën, trends en ontwikkelingen voor hoe we Brabant in de toekomst kunnen inrichten.
De bibliotheek van de toekomst is er een zonder boeken
Belevingstuinen tegen stress en burn-out
Half september 2014 opende de Bibliotheek Midden-Brabant een tijdelijke ‘Proeftuinbibliotheek’ in de Tilburgse Spoorzone. Op deze plek, de Kennismakerij genaamd, zoeken en ontdekken inwoners en samenwerkingspartners van de stad samen naar hoe ‘de Bibliotheek van de Toekomst’ er voor Tilburg uit zal moeten komen te zien.
Als de hectiek van de stad even te veel wordt, kan niets zo verfrissend zijn als de natuur ingaan. Dat dit goed voor ons is, is al volop bewezen. Maar dat natuur ook een rol kan hebben bij het reduceren van gezondheidsklachten, is een nieuwe invalshoek. Het landschap als medicatie? Brabant experimenteert ermee.
Door Nelien van der Ben
Knipoog naar boekencollectie En dat niet alleen ‘kennis geschikt is voor
Door Niels Hansen
Dat die Bibliotheek van de Toekomst er
hergebruik’ blijkt uit het interieurontwerp
anders uit zal zien dan de huidige biblio-
van Suzy Chong. De ontworpen construc-
Zo worden in het Vitura Vitaliteitscentrum in Biezenmortel te midden van
theek, mag duidelijk zijn met de continue
tie van soms metershoge balen gerecy-
een prachtig landschap mensen met stressklachten geholpen. In Tilburg
verandering om ons heen. In plaats van
cled papier (beschikbaar gesteld door het
en Oisterwijk zijn voor dementerende patiënten zogenoemde ‘belevings-
boeken (daarvoor moet je voorlopig echt
Tilburgse bedrijf CVB Ecologistics) vor-
tuinen’ aangelegd als hulpmiddel bij de verzorging. De tuinen zijn een idee
nog naar de bibliotheek op het Konings-
men de basis van de inrichting en zijn een
van Nature Assisted Health Foundation (NAHF), een stichting die nieuwe
plein) vind je in de Kennismakerij ruimte
knipoog naar de boekencollectie van een
concepten ontwikkelt waarin zorg, vrije tijd en natuur elkaar versterken.
om kennis te delen, overleggen, studeren,
bibliotheek. Een bewuste keuze voor duur-
experimenteren, debatteren en presen-
zaamheid, want wanneer de Kennismakerij
Kosten omlaag, kwaliteit omhoog
teren. Er worden regelmatig activiteiten
ophoudt te bestaan of als er gekozen wordt
Volgens NAHF kunnen we de kosten voor de zorg verlagen door natuur in
georganiseerd om kennis te maken met
voor een andere inrichting gaan de papier-
te zetten bij verschillende soorten aandoeningen. Daarnaast gaat de kwali-
de nieuwe bibliotheek en je uit te nodigen
balen terug en worden ze hergebruikt.
teit van de zorg omhoog. Het zijn nieuwe kansen en een nieuwe rol voor landschap en natuur in de provincie. NAHF ontwikkelt niet alleen nieuwe
hierover mee te denken.
concepten, maar combineert dat met wetenschappelijk onderzoek naar de Meer info bibliotheekmb.nl/dekennismakerij-spz.html #INNOVATIE
rol van natuur als zorginstrument. Daarbij werkt de organisatie samen met onder meer de Universiteit van Tilburg, de Universiteit van Amsterdam en het programma MijnMooiBrabant.
Ruimte voor de stedeling met groene vingers Al mijn pogingen om een kruidentuin op mijn keukentafel aan te leggen, zijn op miserabele wijze geflopt. Gelukkig zijn er steeds meer stedelingen die wél groene vingers hebben. De organisatie UrbanTastin lanceert daarom supertijdelijke boerderijen die ineens in de stad kunnen opduiken.
Urban Farm Area De zogeheten ’Urban Farm Area’ laat grote groepen Tilburgers op een aantrekkelijke wijze kennismaken met het zelf verbouwen van voedsel. Volgens initiatiefnemer Bram Reiniers van UrbanTastin beoogt zijn pop-up-boerderij de band tussen de stedeling en de natuur te versterken. Hierdoor vervagen langzaam de grenzen tussen stad en platteland en ook die tussen producent
Door Anne Lennartz
en consument. De stad is niet langer een plaats waar je je voedsel al verwerkt en
De aandacht voor het produceren van voed-
verpakt aantreft: je loopt er tegenwoordig
sel binnen de muren van stad groeit. En dus
zomaar tegen een onvervalste pompoen of
zijn er ook in Noord-Brabant steeds meer
courgette aan.
stadsboeren die het stenige stadslandschap transformeren tot vruchtbare ondergrond voor hyper-lokaal geproduceerde groenten en fruit.
Meer info Urbantastin.nl #VOEDSEL
Meer info nahf.nl #LANDSCHAP
Tilburg
Pagina
7
Buiten Brabant
Ook buiten Brabant zijn lokale overheden, ondernemers en burgers op zoek naar nieuwe manieren om het landschap intact te houden en op een goede wijze te gebruiken. We kijken in deze rubriek over de grenzen van de provincie heen.
Da’s pas goei eete Goei Eete is een initiatief dat lokaal geproduceerd voedsel bij de Tilburgers thuis wil brengen.
Van waterzuivering naar overdekt park Istvan Kenyeres is creatief ecoloog bij Biopolus, een waterzuiveringsbedrijf in Boedapest. Van de buitenkant zou je niet zeggen dat het een waterzuiveringsbedrijf is, want je waant je in een prachtige botanische tuin. Door Nick van den Broek Het speciaal ontwikkelde ecologische zuiveringssysteem is gehuisvest in een vierhonderd vierkante meter grote kas en levert schoon water aan meer dan tienduizend huishoudens. Het bedrijf verspreidt, in tegenstelling tot zijn ‘concurrenten’, geen smerige lucht en kon dus veel dichter bij de stad gebouwd worden. Kosten in energie en transport van vuil water dalen hierdoor. Ideaal voor sterk verstedelijkte
Door Michelle Vleugels
regio’s. De wortels van de planten in de kas vormen het onderkomen van duizenden micro-organismen die het vuil in het water afbreken.
#healthyfood, #superfood, #instafood: je ziet het regelma-
Wat overblijft zijn het zuivere water en planten die volop groeien op
tig voorbij komen op sociale netwerken als Facebook en
de weggespoelde resten van de stad. Het laboratorium dat bij de
Instagram. Het is hip om bewuster met je eten om te gaan.
waterzuiveringsinstallatie hoort, experimenteert voortdurend met
Het burgerinitiatief Goei Eete in Tilburg kijkt op een andere
verschillende soorten planten en verschillende gradaties van ver-
manier naar gezond en bewust eten. Het platform levert
vuild water.
lokaal geproduceerde producten rechtstreeks van boeren rondom Tilburg tegen vergelijkbare prijzen van de super-
Naast een ecologische manier van waterzuivering kent het indoor-
markt.
park ook andere gebruikersmogelijkheden. Je kunt er terecht voor recreatie zoals lunchbijeenkomsten en evenementen, en er zijn plan-
De initiatiefnemers van Goei Eete vinden het belangrijk dat
nen om sportmogelijkheden neer te zetten. Een mooi voorbeeld
voedsel minder kilometers aflegt voordat het op ons bord
sterk verstedelijkte regio’s welke kansen er allemaal liggen.
komt. Hierdoor wordt de route van boerderij naar keukentafel milieuvriendelijker en bovenal efficiënter. Klanten van
Meer info biopolus.org #WATER
Goei Eete bestellen de producten online en kunnen ze vervolgens komen ophalen op een van de locaties in de stad. Dat is pas #superfood! Meer info goeieete.nl #voedsel
Onzichtbare energie zichtbaar tijdens Glow Ogen en hersenen werken niet altijd goed samen als we snel bewegende objecten waarnemen. Feitelijk kijken we met ons brein, dat soms verwarring schept. Om ons van dit idee bewust te maken, ontwikkelden vijf studenten van de TU/e voor Glow Next de lichtinstallatie ‘RIGID MOTION’ waarmee onzichtbare energiestromen zichtbaar werden.
Flikkerende stipjes Willem Zwagers, deelnemende student: “De cirkelbanen zijn bewegingen die je met het blote oog kunt zien. Zodra je het gewone licht uitzet en er stroboscopisch licht opzet, ervaar je slechts fragmenten daarvan. We kijken dus eigenlijk naar een constante beweging van ronddraaiende objecten, die door verandering van lichtfrequenties en pulslengtes tijdelijk tot flikkerende stipjes wordt verkleind.”
Door Edwin en Louis van Onna Meer dan beleving Een half jaar werkten studenten Industrial Design en Bouwkunde aan het
Het doel van het project is meer dan alleen een mooie beleving neerzet-
project voordat ze op Strijp-S in Eindhoven de juiste locatie vonden om
ten. “Het gaat dieper,” vertelt Zwagers. “In drie minuten tijd maken we het
hun installatie te tonen: de Black Box bij ontwerpstudio Yksi. Bij binnen-
publiek ervan bewust dat onze ogen niet in staat zijn alles waar te nemen.
komst van deze geheel zwarte ruimte ervaren we een werveling van witte
De mens kan dertig beelden per seconde zien, waarvan onze hersenen
stipjes tegen het plafond; aangelicht door verborgen lichtspots. Maar dan
een vloeiende beweging maken. In hoeverre is dat wat we zien wel de wer-
— zodra het ritme van de elektronische muziek het begeeft — wisselt het
kelijkheid?”
lichteffect en veranderen de losse witte stipjes in kleurrijke cirkelpatronen van licht. Je waant je in een oneindigheid van zwevende energiebanen, dat een sterk kosmisch gevoel oproept.
Meer info openlight.nl #ENERGIE
Pagina
8
Colofon
MozaïekBrabant
Redactie
Strijp-S schommelt
Jeroen Beekmans
Spelenderwijs werken, winkelen en wonen? Steeds vaker willen we in ons volwassen bestaan teruggrijpen op de onbevangenheid uit onze jeugd. Terwijl een bedrijf als Google glijbanen introduceert voor haar werknemers, verschijnen op Strijp-S in Eindhoven steeds meer schommels.
Fabiënne van Grunsven
Joop de Boer Coolhunters Nelien van der Ben Nick van den Broek Lieke Dols Niels Hansen Dirk Hens Anne Lennartz Edwin van Onna Louisiana van Onna
Door Edwin en Louis van Onna
Anne de Rooij Joam de Stoppelaar
In de ‘voortuin’ van de Ontdekfabriek hangen diverse mandschommels
plek voor flexwerkers, kun je bijvoorbeeld je lunch of vergadering gewoon
Michelle Vleugels
gedragen door gevleugelde fantasiewezens in bonte kleuren. Even ver-
zwierend doorbrengen. Een geweldig initiatief, want zittend werken blijkt
Frank Vloet
derop bij de entree van ‘gebouw Anton’ kon je lange tijd een schommel
volgens bewegingswetenschappers bijzonder slecht voor je lichaam. Een
Barbel van Zanten
‘adopteren’ met je eigen advertentie erop, een interactieve vorm van
half uur sporten na het werk is geen oplossing, variabel werken wel. Ontwerp
reclame. Strijp-S zorgt letterlijk voor beweging en meer plezier in het werk.
HOAX
Meer info op strijp-s.nl #WERKEN
Druk
Ook bedrijven stimuleren hun werknemers om in beweging te blijven. Dan doelen we niet op een partijtje snooker of tafeltennis tijdens de pauze of na het werk, maar over een ‘speelkantoor’. Bij Strijp-CS, de ontmoetings-
Tilburgse woningen worden artiestenhotel voor één week “Rauw en Do It Yourself (DIY), dat is waar Tilburg voor staat,” zegt wethouder Mario Jacobs tijdens de opening van MozaïekBrabant in Tilburg begin november. Even daarvoor hield Incubate-oprichter Vincent Koreman een pleidooi over de kracht van gewoon dingen doen. Een instelling die ook in de ruimtelijke ontwikkeling steeds meer weerklank krijgt.
Kampert-Nauta
Woordzoeker
(?) bibliotheek (?) diy (?) geitenvlees (?) glow
Door Joop de Boer
(?) herenboeren (?) koeientuin
Koreman gelooft daarbij in de kracht van het DIY-principe,
(?) kruikestad
maar nóg meer in Do It Together (DIT). Dit illustreert hij met
(?) selfiestick
de manier waarop hij tijdens het Incubate-festival de uit-
(?) spoorzone
genodigde bands een onderkomen biedt. “Niet in hotels,
(?) stadslandbouw
want die zijn er onvoldoende in Tilburg, maar gewoon bij
(?) textiellab
de Tilburgers thuis”,aldus Koreman.
(?) weebosch
MOZAÏEKBRABANT
(?) winkelwagen #WONEN
www.mozaiekbrabant.com