فولکر گرهاردت

Page 1

‫فولکر گرهاردت‬ ‫ایمانوئل کانت‪:‬عقل و حیات‬ ‫ترجمه آرش هنرور شجاعی‬ ‫به پروفسور فولکر گرهاردت‪،‬استاد فلسفه اجتماعی و سیاسی دانشگاه هومبولد برلین آلمان‬ ‫که سرگرم نگارش نسخه ای کامل تر از کتاب برای جشنواره کانت در سال ‪ 2014‬است‬ ‫و آن را برای اول بار در اختیار من قرار داده است و اجازه چاپ آن به فارسی را داده است‬ ‫و به همسرم به خاطر تشویق و هم دلی و هم راهی هایش‬


‫پیش گفتار‬ ‫هرگز دیر نیست که عاقل و فرزانه شویم‪،‬‬ ‫اما هر زمان دشوار تر می شود‪،‬‬ ‫آنگاه که دیر این دید پدید آید که راه بیفتیم‬ ‫)کانت‪(256،4،‬‬ ‫فلسفه نقادی ایمانوئل کانت فلسفه ای است برای جهان انسانی‪.‬ویژگی ایههن جهههان در آن اسههت کههه انسههان را تنههها در‬ ‫گرو تل ش خویش قرار می دهد‪.‬اما آنگاه که این دید بتواند برای انسان معنایی بیابد‪،‬بایههد بههه نحههو شخصهی هههم قابههل‬ ‫محاسبه باشد‪ :‬هر کس باید با تل ش خویش سهمی در راستای پیشرفت فرهنگ انسانی و با آن شرط دازاین خههود را‬ ‫شناساند‪.‬‬ ‫علی رغم تمرکز خود روی قضیه می توان محاسبه شخصی از دل اثر فلسفی کانت برون کشید‪.‬از ایههن روی شههرط‬ ‫شخصی تل ش زیسته غیر قابل باور وی نیز از علقه ای فلسفی برخوردار است‪.‬با در نظر داشتن ایههن امههر‪،‬دیههدگاه‬ ‫هایی تازه فراروی انسان پدید می آیند در باره اثر به ناچار از نسل ها پیش تفسیر شده وی‪.‬آنچههه پیههش مههی آیههد‪،‬کههه‬ ‫دیری تنها سقراط نماینده آن به نظر می رسههید و تههازه از پههس از کیرکگههارد و نیچههه مفهههومی ارایههه مههی دهههد‪.‬و آن‬ ‫خصوصیت اگزیسستانسیال فلسفیدن است‪.‬تازه با کانت می توان آن را مشخص یافت‪،‬می توان فهم نمود که فلسفه‬ ‫نقادی که چنان وامدار دانش نوین است هرگز صرف نظرنکردهازاینکه "فرزانگی ی جهانی" باشد‪.‬‬ ‫عنوان فرعی کتاب در دست در درجه نخست هدف می گیرد که در هم بستگی نظام مند عقل و حیات را وانماید‪.‬می‬ ‫خواهد نشان دهد که عقل و حیات هر چیزی جز متضاد همند‪.‬کانت به مفهوم حیات نیاز داردتاو مفهوم عقل را فهم‬ ‫پذیر نماید‪.‬و آنگاه که سراغ این مطلب می رود که نظریه خردکننده و تا به امروز هنوز به اندازه کههافی ارج ننهههاده‬ ‫خود درباره حیات را پدید آورد‪،‬از مفهوم عقل مدد می گیرد تا به حیات دلیلی در خود بدهد‪.‬‬ ‫آنگاه که این هم بستگی در میان است‪،‬می تواند در وهله دوم کامل شخصی به اگزیستانس خود کانت نسبت د اده‬ ‫شود‪.‬ما در اینجا دازاینی داریم که خود را تنها نه وقف تحلیل کرده است‪ ،‬بلکه خود را تسلیم نیاز به آن را هههم کههرده‬ ‫است‪.‬علی رغم موقعیت بدوی اجتماعی بد و وضع روانی کم توان و علی رغم مقههاومت هههای بههی شههمار‪ ،‬بازگشههت‬ ‫های سنگین و شماری بسیار رو به افزونی از دشمنان کانت توفیق داشت که از حیات خویش اثری با بزرگی به یاد‬ ‫ماندنی حاصل کند‪.‬هنوز بیست و پنج سال سن نداشت که اهدافی برای خویش تعیین نمود که تازه در شصت سههالگی‬ ‫حسب برنامه به نظر محققشان نمود‪.‬می توان فهم نمود که بعد ها این نظر پدید آمد که در کانت عقهل دیگهر خهود بهه‬ ‫خود به خود نمی آید‪،‬بلکه دیگر نیازی نداشته که واقعا بزید‪.‬‬ ‫اما باید دانستکه ادعای خشک پیش گفتار کتاب نخستینش‪»:‬من مسیر را برای خود نقش نموده ام ‪ «...‬ادعایی چونان‬ ‫در برابر آموزگار ش که تازه سرگرم است با عوض نمودن راه دانشی برای وی – و می بینیم که چه انههدازه جههرات‬ ‫و راه جویی در حیات کانت است‪.‬زندگی نامه کانت نمونه ای است برای آنکه عقل و حیات متقابل نیازمند همند‪.‬‬ ‫برای فهم نمودن این بستگی دوسویه جدا بایسته است که افق دوگانه نظام مند برای ارتباط عمههومی عقههل و حیههات و‬ ‫در برابر هم ایستایی آنها را در دازاین امانوئل کانت دریهابیم‪.‬در آن م ی تهوانیم نمهونه انسهانی را بهبینیم کهه از گهذر‬ ‫اثر ش به اعتباری فوق العاده در قضیه رسیده است‪.‬‬ ‫شخصی بودگی خودآگاه و جهههانی بههودگی نهههاده در اثههر عناصههر فرهنههگ انسههانی انههد‪.‬تههازه در فاصههله قطههبی شههان‬ ‫ساختارهای دازاین انسانی می توانند پدید آیند‪.‬یگانگی آنها تبار در تضادهایی دارد که در عمل همیشههه تههازه بایههد از‬ ‫آنها فرا رفت‪.‬فهم نظری آنها است که علیق نظام مند من به آن راجع می شوند‪.‬به خاطر آنههها بههه ایههن پرسههش هههای‬ ‫تاریخی می پردازم‪.‬‬ ‫در مورد کانت این امر بالطبع با این نیت نیز انجام می یابد که حق بدهم که تا چه انهدازه از او آمهوخته ام‪.‬سهی س ال‬ ‫پیش متنی را نگاشتم که در اصل بنا بود تفسیری از کانت از آب در آید‪.‬اما از آنجا که بیش از چهارصههد صههفحه در‬ ‫زمینه می چرخیدم و تنها پنجاه صفحه برای کانت باقی بود‪،‬می بایست این ادعا را پس گیرم و در عنوان فرعی تنها‬ ‫از تمهیدی برای تفسیری از کانت گفتم‪ .‬اینک اما می توانم آنچه را آن روز با عنوان عقل و علقه اعلن کرده اما‬ ‫به فرجام نرسانده بودم‪ ،‬پیش نهم‪.‬اگر امروز در جای علقه از حیات می گویم‪،‬شاید این نشانه ای از بیشی شناخت‬ ‫باشد‪.‬‬


‫باید بالطبع به زبان بیاورم که توشه آغازین را واقعا هم شهرح و بسههط دهههم‪.‬بههرای همیههن بایههد سههپاس گههزار همسههرم‬ ‫باشم‪.‬بی یاد آوری خطاناپذیر وی به وعده ای داده شده این کتاب یقینا هنوز هم نگاشته نشده بود‪.‬پس به وی تقههدیمش‬ ‫می کنم‪،‬هر چند نمی توانم از آن مطمئن باشم که در همه جا هم موافق من است‪.‬‬ ‫از همکارانم سپاس گههزارم کهه در تصهحیح متههن بههه مههن یهاری رسهاندند‪ ،‬بهه نهام ژاکلیههن کهارل‪،‬نیکهول کههرول‪،‬یانهها‬ ‫سویدرسکی‪،‬هولگر زدرشتروم و هکتور ویتور‪.‬‬ ‫هامبورگ|برلین ‪ 21‬ژولی ‪2002‬‬ ‫فولکر گرهاردت‬


‫در آمد‬ ‫دانش و فرزانگی جهانی‬ ‫ورودی تازه به کانت‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.