The muros times nº 7 novembro 2013

Page 1

The Muros Times Nº 7 NOVEMBRO—2013

REVISTA DIXITAL DE ARTE E CULTURA

UNHA FIESTRA EN LIBERDADE FEITA POR MURADANS E ADICADA A TODOLOS MURADANS 1


The Muros Times

Cadro de Redacción: Director: Jorge Lago de Pexejo Director xefe de edición e maquetación: Manuel Lago Álvarez Director de edición en área de Lingua: Henrique Monteagudo Director de edición en área de Historia e Mar: Manuel M. Caamaño Area de Mediciña: María Castiñeira Area de Poesía: Joaquín Vilar Area de Teatro e Belas Artes: Antón Lago Area de Educación: Marisé Luces Área de Belas Artes: Antón Lago Área de Sociedade: Quín Caamaño Area de Música: Alianza Uhía Área de Costumes: Manuela Tajes Área de Fotografía: Nieves Formoso Vidal e José M. Formoso

Difusión da Cultura. Exemplar gratuíto, prohibida a súa venda.

2


The Muros Times Nº 7 - NOVEMBRO -2013 Indice: Un anaco de historia (Antonio Rey)

Páx. 4

Mover os marcos (Manolo de Lajo))

páx. 5

Los tres “Don Diego de Muros”(II) (Elena Barrera Cernadas)

páx. 6-7

A Nosa Xente (Juan Jesús Martínez Fernández)

páx. 8

A Nosa Xente (David Lariño Nieto)

páx. 8

A Nosa Xente (José Manuel Pan Lago SJ)

páx. 9

A testimuña (Marcelino García Lariño)

páx . 10

O castros de Muros (Quín Caamaño)

páx. 11

A nosa xente na diáspora

páx. 12-13

Educación y convivencia (I) (p/ Marisé Luces Tajes)

páx. 14-15

Homenaxe a unha sobreira (p/ Amado Barrera)

páx. 16

A voz dos nosos poetas (Manuel da Roura, Domingo J. Barreiros) páx. 17 A musicoterapia aquí ¡¡ (p/ Esmu-Carnota)

páx. 18-19

Curarse en saúde (Francisco Javier Mayo Veloso)

páx. 20-21

Anorexia nerviosa (III) (Dra. Castiñeira)

páx. 22

Curiosidades Muradanas (Manuel Lago Álvarez)

páx. 23

Os nosos fotograf@s (Nieves Formoso Vidal

páx. 24-25

O Hospitalillo da Trinidade (Xokas Figueiras)

páx. 26

Novas de onte (p/ Manuel Lago Álvarez)

páx. 27

O saqueo de Muros no ano 1809 (p/ Manuel M. Caamaño)

páx. 28-29

Penacho de Perico y la Segunda República (Manuel da Roura)

páx. 30-31

Entrevista a Chente, presidente de Faltriqueira (Quin Caamaño)

páx. 32-33

Cincuenta anos da revista Grial (Henrique Monteagudo)

páx. 34-35-36

A exclaustración dos frades do Convento (p/ M. Lago Álvarez)

páx. 37-38-39

Carta da Redacción

páx. 40

“THE MUROS TIMES” non se responsabiliza nin se identifica coas opinions verquidas por parte dos seus colaboradores nos materiais publicados.

3


Un anaco de historia trigo. A Manuel facíaselle auga a boca, acostumado a comer boroa. Estiveron todo o dia na feira, mais non tiveron sorte. Dous chaláns ollaron os seus animais, contaron os dentes da vaca e ofreceron: un quince duros e o outro catorce. Mais Francisco pedia vinte duros. Un chalán díxolle: “Vostede está tolo. Eu aproveito o coiro e a pucha; ningún cristián pode come-la carne desta vaca vella” De volta da Feira coa vaca e a becerra, Francisco e Manuel volveron doidos. O pai, sen falar palabra en todo o camiño, pensaba: “Adeus a Contribución e o tabaco...”. O rapaz pensaba: “Adeus a roupa e aos zapatos”. Chegaron a San Xián cando era noite pechada e comezaban a voa-los morcegos. En canto entraron na casa, dixo Xoana: “iAi meu fillo! eu xa cho dixen, Francisco, que chamaras ao cura para bendici-la casa, que o demo non dorme…” A miña tataravoa estaba convencida

p/ Antonio Rey (páx 48-49-50 do seu libro “Son Galego” Hai moito tempo, alá polo ano 1906, meu bisavó Francisco Rey Santiago mercou no lugar de Sestaio unha vaca pequena e máis duas femias cativas que non se tiñan en pé. As puchas medraron gracias aos rezos a San Antonio de miña tataravoa Xoana, mais a vaca vella non tiña forza nin para tira-lo carro xunto a vaca parda; entón Francisco determinou levala a vender a Feira da Choupana. Chegou o día da feira; Francisco e máis o seu fillo maior Manuel Antonio, erguéronse ben cedo. O pai preparou a vaca e unha puchiña. Lavóullelas pernas e o traseiro. Púxolle buceira a pucha para que non mamara e asi a vaca chegara a feira coa ubre ben chea. Antes de sair da casa fregoulles o fociño e o lombo a vaca e a becerriña cun dente de allo, para escorrenta-las bruxas. Manuel, daquela un rapaz de 13 anos, levou polas dúbidas colgado do pescozo un escapulario que mercara sua nai Antonia Vara por un patacón na Misión de Abelleira. Sairon da casa ben cedo, recendendo a allo, e subiron ata Cornes pola corredoira da Agra. Logo beberon auga na fonte de Vistavós e despois chegaron a Virxe do Monte. Seguiron camiño pola Legua da Beba. Ao rapaz parecíalle impoñente o Monte Pindo que se erguía tras un prado de xestas, a man esquerda. Tiña escoitado que nese prado habia porcos bravos... Cruzaron un rio grande, o Xallas, e ao fin chegaron a feira. Ali habia mulleres con cestas cheas de moletes e homes bebendo en escudelas e comendo pan-

de que a casa estaba embruxada. Manuel quixo sair da miseria e marchou a América. Tivo tres tendas en Montevideo, onde morreu sen deixar fillos, sesenta anos despois desta historia.

Á memoria de meu tio avó Manuel Antonio Rey Vara. As outrora famosas Feiras de Romaxe, O Santo de Insua e A Choupana, no Concello de Mazaricos (Provincia de A Coruña), foron absorbidas pola Feira da Picota, que aínda se celebra na actualidade.

4


"MOVER OS MARCOS" By: Manolo De Lajo

distintos veciños, sin que estes chegaran a decatar-

Antigamente na Galicia rural e cam-

se delo. Soía facerse nas leiras máis alexadas da

pesiña, as vacas eran todo menos

poboación.

zooloxía. Eran carne, traballo, leite e soporte económico do fogar. A riqueza mediase ate fai pouco segundo as vacas que tiñan nas cortes e as terras que había para labrar.

Contábame miña avoa Ramona que o que move o marco dunha leira, roubándolle ós veciños, queda en débeda sagrada; ou sexa que si morre sin volver ó marco o seu sitio, non pode entrar no ceo nin no inferno, ate que repoña o marco no seu lugar orixi-

Debido a ambición de cada vez que-

nal. Convértese entón nunha ánima en pena e apa-

rer abarcar máis terras, o labrego da

récese polas noites, na maioría dos casos cargando

Galicia profunda (e da non tan profun-

o marco e un farol.

da), inventou o deporte de "movelos marcos". Deporte que consistía en mover un pouco ás pedras colocadas nos cabeseiros das leiras e que servian para dividir as propiedades dos

Soe aparecérselle a algún familiar ou amigo para convencelos de que vaian a mover o marco de volta, xa que él non pode facelo. Algúns cargan a pedra ate á eternidade. Dibuxo de Antón Lameiro

5


LOS TRES “DON DIEGO DE MUROS”(III) p/ ELENA BARRERA CERNADAS (Extracto de un trabajo realizado por ELENA BARRERA CERNADAS en 2002, alguno de cuyos ejemplares fueron donados por la autora a la BIBLIOTECA MUNICIPAL DE MUROS)

1. Fundo el colegio de Santa Cruz de Valladolid 2. Fundo el "Estudio Viejo" de Santiago 3. Levanto en la catedral compostelana la "Lectoralía de Derecho"

RECAPITULACION. Después de tantos datos dudosos podemos hacer las siguientes afirmaciones de los tres obispos objeto de nuestro estudio: DIEGO DE MUROS l. Fue Obispo de Tuy entre los años 1472- 1487, y de Ciudad Rodrigo entre 1487-1493. Fue uno de los impulsores del Estudio Viejo. Tío de Diego de Muros III.

DIEGO DE MUROS II. Fue el obispo de Canarias entre los años 1496-1505, y quizás el que mas paso desapercibido, pero no deja de ser merecedor de una gran importancia. DIEGO DE MUROS III. Natural de la Villa de Muros. Hijo de N. Miguez de Bendaña y de Clara Eans. Sobrino de D. Diego de Muros, arzobispo de Tuy· Nombrado por el arzobispo D. Alonso de Fonseca cabildo de la catedral compostelana el 10 de agosto de 1474?. Nombrado chantre de la catedral compostelana en 1491? por orden de los Reyes Católicos. Poco tiempo después fue nombrado Deán de Santiago (1494) y en 1505 obispo de Mondoñedo. Además de ocupar posteriormente varias dignidades importantes en las gra n des diócesis de la península (entre ellas de Sevilla), finalmente es nombrado obispo de Oviedo y Presidente del Real Consejo.

4. Fundo el colegio "Oviedo" en la ciudad de Salamanca. ( intelectuales formados es este colegio asistieron al Concilio de Trento dejando una impresión de admirada sabiduría y formación) 5. Fue instituido por los Reyes Católicos par dirigir la edificación y fundación del Gran Hospital de Santiago. Manda levantar la colegiata de Muros (Santa Maria do Campo), con prebendas ( "Becas") destinadas a fomentar el amor al estudio. Escribió algunos libros, entre ellos Historia de la guerra de Granada

AFAN CIENTÍFICO: D. Diego destacó en el estudio y en la ciencia. Aventajado en los estudios de Artes y Teología, obtuvo los grados de Bachiller y Maestro. Fue enviado a Roma a estudiar y allí fue secretario personal del cardenal D. Pedro González deMendoza. Su afán en la propagación de la Ciencia fue impresionante:

CONCLUSIÓN GENERAL La conclusión de este trabajo es la injusticia que se le esta haciendo a estos tres persona-

6


jes en el ayuntamiento de Muros, al cual pertenezco, y me hace sentir avergonzada, ante la evidencia que muestra ·que en la villa natal de un personaje como Diego de Muros III no haya nada que recuerde a el, ni ningún homenaje, cuando te encuentras con calles con nombres como “Calle de Venus" pero no ves ni calle; ni estatua, ni plaza, ni placa a DIEGO DE MUROS III. Peor que todo esto, puesto que los nombres de las calles son muy antiguas y puede que aun no se apreciase suficientemente la labor de este eclesiástico, es que hace tres años se inauguro un instituto, y a la hora de elegir el nombre que se le pondría, el teólogo Xoan Neira, propuso animadamente el nombre de Diego de Muros III, pero la propuesta fue rápidamente rechazada con argumentos vanales. Esto prueba el desconocimiento y la ignorancia en la cual me incluyo que padecemos los habitantes de este ayunta-

7

miento a cerca de los personajes que llevaron por España el nombre de nuestra tierra, y no sabemos honrarles como se merecen. BIBLIOGRAFÍA: COMPOSTELANUM Volúmenes IV (1959), VII (1962) e 1999 HISTORIA DE LA SANTA APOSTÓLICA METROPOLITANA IGLESIA DE SANTIAGO. Antonio López Ferreiro, Vol VII, Santiago 1904 MEMORIAS DEL ARZOBISPO DE SANTIAGO, CardenalJerónimo del Hoyo, Tomo 2º, Santiago de Compostela, 1606 Notas: Concierto de amistad y alianza entre D.Alonso de Fonseca, Arzobispo de Santiago y D. Diego de Muros, Obispo de Tuy, Año 14574 (10 de abril) Inédito, Documentos del Archivo arzobispal AGRADECIMIENTO A Xoán Manuel Neira Pérez, Teólogo por la Universidad Pontificia de Salamanca, pola bibliografía aportada, algunha dela inédita, e polas súas orientacións.


A NOSA XENTE Juan José Martínez

David Lariño Nieto

Fernández

David, que naceú en Tal no ano 1989, e un gran mestre do axedrez español. Foi campeón de España no ano 2008 superando o xogador Julen Arizmendi. Así mesmo ganou o VIII Campeonato de España individual aberto, en Logroño no ano 2008. Ganou tamén outros campeonatos nacionales: no 1999 campeón de España sub-10, no 2000 e 2001 campeón de España sub-12, e no 2003 campeón de España sub-14, en 2004 e 2005 campeón de España sub-16; no 2006 subcampeón de España de axedrez rápido, disputado en Pontevedra. No 2009 participou en Arxentina nun campeonato a cegas que consiste en xogar as partidas sin ver o taboeiro. David aprendeú a xogar os 6-7 na casa da súa aboa. Ensinoulle súa tia Manola e logo seu pai. Os seus comenzos deronse da man de Manuel Barros, entrenador do clube Mercantil de Riveira. O curioso foi que os primeiros entrenamentos facianse por correo postal xa que Riveira queda lonxe de Esteiro, e so acudía os fins de semana o seu domicilio, pero o esforzó valeu a pena. David recomenda o axedrez a todo o mundo porque e un deporte moi divertido onde se pode crear. Ademais, o podes practicar en calquer parte do mundo, e aos nenos pódelles vir moi ben para os estudos porque axuda a concentrarse.

Juan José Martínez Fernández naceú en Muros no ano 1937. Casoú ós 17 anos coa muradana María do Carmen Puente Chouza ca que tuvo cinco fillos, e destos, once netos e dous bisnetos. Fixo estudos primarios na escola de Serres, sendo o seu mestre Don Antonio Otero Peón. Ós catorce anos entroú a traballar como aprendiz de mecánico no taller do Charango. Cumplido o servicio militar, ós vinte anos empezou a súa andaina como marino mercante, na que o longo de mais de trinta e cinco anos, e sempre en barcos españoles, navegou por todo-los océanos do mundo. O último dos barcos no que navegou foi o petrolero de 275.000 toneladas, “Tarragona”. Do seu navegar ten moitas lembranzas. As mais recordadas: os fortes temporais os que se enfrentaron os barcos nos que navegaba, como o ciclón Hortensia que o colleú na travesía do Golfo de México a Cartagena. Ahora, xa xubilado, dedica o seu tempo a múltiples tarefas. E membro da Coral Don Diego de Muros, da asociación de xubilados do mar “Xubimar”; asiste a cursos de manualidades, e da asistencia a cursos descubreu unhas dotes que lle eran descoñecidas: a de pintor de paixases, que pinta con notable pericia. Tamén cultiva a súa horta con gran acerto, e como non podía ser doutra maneira, e como home de mar, Juan José e un experto pescador ocasional. Ten gañado varios premios nos concursos de pesca que se celebran en Muros, durante as Xornadas “Muros Mira ó Mar”. Vaia por diante a nosa felicitación a este inquieto muradán, e o noso dexeso dunha longa vida chea de actividade.

8


A NOSA XENTE “Escuela Taller La Carpintería”, teniendo una gran difusión entre las gentes de aquella zona durante los cinco años que, como servidor de Dios, estuvo en aquel destino.

JOSÉ MANUEL PAN LAGO Nació en Muros el 26 de abril de 1936. Fueron sus padres Nicolás Pan y Antonia Lago, y tuvo solamente una hermana, que en esta fecha vive exactamente junto a mi casa, llamada Olga.

En 1975 es enviado como Párroco de San Casimiro, donde ejerce su ministerio hasta 1977. En este tiempo funda un nuevo grupo juvenil parroquial y junto a este grupo y para tener mejor informada a la comunidad, funda un periódico de circulación mensual al que llama “Prohibido”. Y nuevamente, en este mismo año lo trasladan a Cagua por corto tiempo, pues le esperan otros destinos, pero antes de irse logra remodelar la Iglesia y construye la Casa Parroquial. Se incorpora al Grupo Scout, como buen ecologista y preocupado por el problema de las drogas da su apoyo a la “Asociación Mundial de Boxeo” (AMB) en su campaña “NO A LAS DROGAS”.

De niño ya destacaba por el gran interés que tenía por el estudio. Terminó los de primaria y secundaria en el Colegio de los P.P. Franciscanos en Herbón-Padrón. De allí se traslada al Noviciado franciscano, instalado en el convento de Santiago, en donde permanece un año. Seguidamente pasa a estudiar Filosofía en el Convento de Canedo (Ponteareas) donde cursa otros dos , para pasar a rematar el tercero en el Convento de Santiago, también llamado Seminario de Misioneros (Custodia) para Tierra Santa y Marruecos.

En el año 1979 es destinado a las costas aragüeñas, concretamente a Ocumare. Como desconoce el tiempo que va a estar en cada sitio, en seguida pone manos a la obra y abre caminos a los jóvenes. Donde llega actúa con brevedad. En Ocumare instituye la Misa de los Niños y debuta como guionista de las obras teatrales. “La Pasión, Muerte y Resurrección de Jesús”; “San Sebastián” y “Rescate de la Juventud”. Esta obras fueron representadas con gran éxito en Ocumare de la Costa y luego en el Teatro de la Ópera de Maracay.

Aquí hace también los cuatro cursos reglamentarios de Teología, ordenándose sacerdote en el año 1.960. Durante su permanencia en Santiago, estudiando Teología, participa en la "Schola Cantorum" del Seminario franciscano, llegando a dirigirla en los últimos cursos. Al llegar al Ministerio sacerdotal ejerce en Galicia durante dos años, para luego ser destinado a las Misiones en Venezuela.

Llega a Turmero como Párroco de la Parroquia de Ntra. Sra. de la Candelaria, desde el 26 de octubre de 1980 hasta el 17 de diciembre del 2005, cuando pasa a descansar en la paz del Señor y sus restos descansan a los pies de la Santa Patrona la Virgen de la Candelaria. Aquí, inmediatamente de llegar funda el “Grupo Juvenil Parroquial”; reactiva la “Sociedad de San Vicente de Paul”, a través de la cual distribuye cuarenta bolsas de comida mensualmente.

En el año 1962 es destinado a Venezuela, país que amó tanto como a su patria. Llegó a Caracas en unos momentos de plena convulsión política, cuando se libraban grandes batallas en el derrocamiento de la última dictadura sufrida por los venezolanos, (luego vendía alguna más), El Padre Pan cuenta con una gran capacidad de escuchar, dialogar y con una única arma que es la Palabra de Dios. Su carácter pacífico consigue que la comunidad se sienta segura y arropada y les devuelve la tranquilidad. El no se para. Construye la Iglesia de San Pedro Claver, de la que fue párroco e, igualmente construye la Iglesia Parroquial en La Planicie de Caracas.

El Padre Pan no tenía horarios, siempre estaba disponible. En sus homilías hay reflexiones sobre los problemas de la actualidad del país, siempre hay una alerta, una solución. En el año 1986 funda el “Liceo Experimental La Candelaria”, para, en 1988 y bajo el lema: “Antes de maldecir la oscuridad trata de encender una vela”, funda el “Consejo Médico Parroquial” en el que laboran 35 médicos; 17 especialistas, servicio de Rayos X, eco-nosografía, laboratorio y odontología. En este centro se han atendido a más de dos millones de pacientes locales. De entre sus grupos juveniles surgieron vocaciones que hoy regentan distintas parroquias. Todos agradecen su entrega total en los proyectos, su carisma de misionero y evangelizador, su dedicación incansable y el cariño con que a todos sirvió hasta sus últimos días.

En 1965 recibe el título de Maestro Normalista en Educación Primaria y es trasladado a Soledad, en el estado de Anzoátegui. Allí remodeló la Iglesia y fundó el grupo juvenil “Todo Volumen”.

Desde aquí mi más caluroso aplauso y sincero homenaje sintiéndome orgulloso de saber que un muradano y vecino ha llevado la ilusión y la Palabra de Dios a otras tierras con la entrega total de su vida, sin condiciones, como un verdadero hijo de San Francisco. (p/ Malú Pérez Quintela)

En el año1970 es enviado a tierras aragüeñas, nombrado Párroco de la Iglesia de san José de Cagua. Su afán por la formación de los jóvenes le lleva a formar aquí ocho grupos juveniles en la zona de la periferia de la ciudad, e igualmente funda la

9


Venme agora mesmo ó caletre este

A TESTEMUÑA

caso verídico, que non é un conto, que pasou no xulgado de primeira instancia: Había un preito por unha finca, e a unha muller que chamaron a declarar, que non

p/ Marcelino García Lariño

tiña a sona diante dos fregueses de ser moi capacitada –eso coidaban eles–, preguntoulle

A xente non é tola, que sabe moi ben o que di

o xuíz:

e o que fala. Non é tan tola como moitos coidan. O que pasa é que moitos fanse os tolos para non vogar; e hai outros tamén que o son algo, ou moito asegundo a debilidade cranial, aínda que o queiran disimular, pero ben que se lle nota. Tolos tenos que haber que os houbo sempre; pero non tantos como di a xente, Hai máis tolos de aparencia que de enfermidade, que son ós que lle acae moi ben que lle chamen tolos, sendo aquela conta máis tolos que eles os que lle chaman. Hai quen se fai o tolo, hai que pasa por tolo, hai que coida que está tolo, hai quen presume de tolo, sen estaren tolos. E hai tamén, que os hai e non hai por que negalo, quen se ten por cordo e está toliño de

–Vostede pode precisar onde se atopa a leira obxecto deste preito? E a boa da mulleriña, pensou ben o

ves. Non quero dicir con esto que o ser tolo sexa unha carreira. Pero que é un oficio, eso si que non o dubido. Cantos hai que exercen a

que ía a contestar, que de tola tiña pouco e de aproveitada moito máis, e con moita educación, eso si, contestoulle:

profesión de tolos, e comen de balde porque

–Señor xuíz. Precisar, o que se di pre-

din que están tolos, e teñen papeis de tolos, e

cisar, non porque o finado de meu pai cando

cobran por tolos sen selo. Eso pasa tanto nas

morreu deixoume leiras abondas; pero, se ma

cidades como nas aldeas. Nas cidades hai

dan...

máis tolos, aquela conta, porque hai máis xente e correspóndenlle máis pola capita.

renda per

Eso si que é falar, e o demais son contos. Que me deixen a min de tolos e de toladas.

10


OS CASTROS DE MUROS p/ Quin Caamaño

De todos é sabido que Muros conta con importantes xacimentos arqueóloxicos. Os petroglifos da Laxe das Rodas, Cova da Bruxa e os de Naraio, son unha boa mostra. Tamén hai constancia de varias mámoas catalogadas, por exemplo unha no curso alto do “Río do Catalán”, e dunha cista na parroquia de Abelleira, á beira da desembocadura do río Rateira. Pero pouco se ten prestado atención ou comentado entre nós, a existencia de castros.

na-Tal); Punta Castriño (Tal de AbaixoTal); Rimao (Torea), son os lugares donde se documentou a existencia destes poboamentos. Miraflores: Emprazado no medio dunha ladeira.

Un castro é un tipo de poboado fortificado que se espallou principalmente por Europa entre a Idade do Bronce e a do Ferro, que subsistiu ata a Idade Media. Concretamente na Península Ibérica destaca este tipo de asentamento no noroeste, onde pola súa concentración é un elemento definitorio da cultura prerromana coñecéndose co nome de Cultura castrexa. Por toda Galiza quedan mostras destes asentamentos castrexos. Castros como os de Santa Tegra, Baroña ou Vidalonga son unha boa mostra. Pero aínda que non nos decatáramos da súa existencia, Muros contou con este tipo de construccións. O paso do tempo, a forestación e a utilización das pedras para construcción de bala-

Conserva un só recinto e parte das defensas artificiais só verificadas en parte da acrópole. Rimao: Nun outeiro que domina a parroquia de Torea. Presenta un recinto circular defendido por un parapeito. Santa Catalina: Castro costeiro emprazado nunha península, defendido por fortes cantís e dúas liñas de parapeitos paralelos na parte máis desprotexida. Ventín: Situado no medio dunha ladeira. De forma alongada, presenta un só recinto defendido por dous parapeitos paralelos. dos e cortes, foron quen de que chegáramos a descoñecer que os nosos ancestros utilizaron esas antigas construcción como as súas moradas, mesmo como fortificacións para defenderse de outras tribus. Alghún de nós aínda vive perto de restos castrexos e non o sabe. Os Castriños e Ventín (Louro); Miraflores (Muros); Santa Catalina (illa de Santa Catali-

11

Na relación dos Castros da provincia da Coruña, faise mención os castros de Miraflores e Riomao. Fontes: http://onosopatrimonio.blogspot.com.es http://gl.wikipedia.org/wiki/ Castros_da_provincia_da_Coru%C3%B1a


A NOSA XENTE NA DIASPORA Ramona León Caamaño Son Ramona León Caamaño filla de Pedro Platero e Avelina de Brecha . No año 1975 vin para Madrid. De alí a Alicante donde vivo hoxe en día ... Casada con Rafael Mora. Temos catro filos e dous netos. Traballei de cosiñeira nun hotel e ahora xa non traballo, coido dos netos para que traballen os filos. A pesar de levar tantos años fora, Muros siempre esta presente. Desde aquí mando un abraso moi forte a toda miña xente que son moitos e querovos a todos. Pero en especial a meus país ... O día que salín de Muros era un 24 de Xulio, cando subín a o tren en Santiago e estaban botando foguetes, doume a risa porque penséi que era unha boa despedida. Nos primeros días en Madrid todo era novedad, pero pronto empesou a morriña e botaba de menos eso de abrir a ventana e ver os mexilloeiros, o olor a mar e a os pinos que tanto me justa, hasta o cheiro e da fábrica de Daniel botaba de menos jajaja .... Pero bueno; tamen tiña claro que en Muros non tiña futuro, e pouco a pouco funme fasendo a idea e acostumbreime a un xeito de vida distinto. Caséime, naceron os fillos e depois os netos. Así que ahora xa estou dividida entre Muros e Pilar de la Horadada, na provincia de Alicante que así se chama o pobo donde vivo que tamén ten praias e pinos. Pero nunca como o noso Muros.

Pili González Garcia Hola a todos, estou moi orgullosa de ser muradana. Son Pili González García, conocida como a filla de Eduardo o Carteiriño e Cándida. Nacín en Muros 11/10/1960 na calle do Rosal e son a cuarta de oito irmáns. Casada con Quin, fillo de Carmen da Santera. No ano 1988, aprovei a oposición ao corpo de Oficiais Postais, e destináronme a Madrid. Emigrei con meu marido e dous fillos, e residimos en Alcalá de Henares. O meu home ten unha empresa, un de os meus fillos Sergio e xornalista, está casado e traballa na cadena Ser e o ano pasado deunos un a netiña "Noa". O outro fillo Xaquín e Licenciado en económicas e topou traballo en Bilbao en un proxecto de investigación. Aos 44 anos apareceume un tumor no fémur. Despois de varias operacions, e gracias a Deus hoxe estou ben, pero isto lévome a coller a xubilación. Aproveintando o tempo licencieime en Historia. Toda a nosa familia vive en Muros polo tanto como mínimo duas veces o ano estamos pola terra . Como Muradans seguimos añorando o noxo pobo, desnde lonxe apertas para todos.

12


Abelardo Dubert García Chámome Abelardo-Isidro Dubert García, nalgunhas casas tamén coñecido como o fillo máis vello de Juan Manuel da Tahona, e de Pipia de Isidro. Foi no ano 1968, ben me lembro delo, cando, para alivio dos meus pais, e martirio meu, marchei de Muros, dirección a Petelos, un lugar a catro quilómetros de Porriño. Digo alivio dos meus pais porque non habendo instituto en Muros daquela, e tendo eu un tio alí, as oportunidades académicas erán perfectas para que cursara o primeiro ano do vello bacharelato naquela vila. Padecín por seis anos (os mais delicados inda por riba) as orfandades fraternais, as dos meus pais e as dos amigos que deixei en Muros en prol dunha formación académica. Iso supuso que pouco a pouco me fose alonxando dos aconteceres e sentiires cotiáns que ían ocorrendo en Muros durante as miñas ausencias. Logo o voltares nos veráns, xa non era o mesmo, a desconexión era evidente, e iso íase agravando co paso dos anos. Pero todo isto xa queda atrás, moi atrás, un século atrás. O que verdadeiramene importa, e que bastaron os nove primeiros anos da miña vida para que me quedase unha impronta muradán que hoxendía permanece. Co-

mo sería ésta si nos quedasemos a vivir ahí máis tempo? nunca o saberei, o que sí é seguro e que non estaría escribindo isto. Bacherelato, Santiago de Compostela, Carreira, Mili, Oposicións, Boda, Toma de Posesión en Primeiro Destino, Primeiro fillo, Segundo Destino, Segundo Fillo, Terceiro Fillo,........ Mediócritas Aurea. Pedidesme tamén que poña onde resido, no que traballo, que dé saúdos, bicos e apertas a......, pois direivos que casi non importa onde resida, non é Muros, e polo tanto casi nin vale a pena mencionar o sitio, porque nin de lonxe ten algo que me recorde a Muros, e iso é o que ten de bó, que é tan "distinto" que fai que pense son de Muros, cada vez que recordo que vivo eiquí. O traballo: hoxendía un luxo, caro como caviar de beluga,..... de oficina e no mundo da Xustiza. Si teño que saúdar, comenzarei por saúdar a todos e cada ún dos membros do ILM., os de Muradáns na Diáspora e demáis páxinas similares. Non sabedes o ben que me fai leervos inda que a casi todos vos, non vos coñeza, nin vos a min. Pero sodes un referente, unha agarradeira, un saber que son dun sitio concreto, e no meu caso, dun sitio de vida felizmente vivida de neno, e dispois de maior, longamente imaxinada, e polo tanto ausente de cousas negativas.

Segundo González

Manuel Caamaño Lago

SON SEGUNDO GONZALEZ, MEUS PAIS SON FELISA E SEGUNDO (CHUNO).

Son Manuel Caamaño Lago.( conocido como fillo de Cabi-

CASADO CON CAMILA FERNANDEZ, TAMEN DE MUROS.

cha). Nacín en Muros fai moitos anos e son fillo de Pedro Caamaño e

VIVO EN PLAYA HONDA (LANZAROTE ), DESDE 1996.

Francisca Lago e estou felizmente casado con

ACTUALMENTE TRABALLO NO HOTEL BEATRIZ & SPA, EN PUERTO DEL CARMEN.

Emigrei a Madrid fai 48 anos , concretamente

UN SALUDO PARA TODA A XENTE DE MUROS.

2010. Saludos e apertas para todos.

Magdalena, nacida en (Cáceres- España). no ano 1965, e ahora estou retirado desde o

13


EDUCACIÓN Y CONVIVENCIA, EL ACOSO O BULLYING (I) p/ Marisé Luces Tajes Las experiencias entre iguales son importantísimas en el desarrollo de niños y adolescentes, ya que a través de ellas se adquieren habilidades y actitudes que influyen en la adap-

de poder sobre otros que no tienen la capacidad de defenderse, con la intención de causar daño para obtener beneficio o satisfacción.” Cualquier niño/a puede ser considerado como una víctima potencial si es percibido como más débil y vulnerable por otro niño más fuerte. Después de identificado el niño los agresores planean cómo hacer daño, debilitar y humillar a quién hayan elegido como víctima. En niños de primaria, generalmente, son procedimientos físicos, mientras que en secundaria utilizan con mayor frecuencia la agresión verbal y la exclusión social. Acoso es: Golpear, pegar , empujar. Las amenazas. Los insultos. Las burlas. Hacer el vacío a alguien comportándose como si no existiese.

tación social a lo largo de su vida. A veces, esas experiencias no son siempre positiva, puesto que puede darse un tipo de relaciones dañina entre iguales: el maltrato o victimización por abuso de poder, que hace que desaparezca la relación de igualdad y se sustituya por una relación de dominación – sumisión entre el agresor y la víctima. Esta relación suele estar oculta para los adultos, pero conocida por los compañeros, sobre todo en los centros escolares, que es donde más se da y entre los 12 y 16 años de edad.

Enviar notas, correos electrónicos o mensajes insultantes…. Iniciada la conducta de acoso, ésta suele conti-

Es un tipo de violencia difícil de identificar, de diagnosticar en cuanto a su gravedad y, por lo tanto, de eliminar.. Este tipo de relación tiene un nombre: ACOSO o BULLYING. Besag define el Acoso o Bullying como “ el ataque repetido (físico, social, psicológico o verbal) de sujetos que están en una posición

14


nuar porque el agresor obtiene recompensas materiales y sociales. Éstas últimas son debidas a la influencia que ejercen los compañeros. El papel de éstos es determinante, ya que para minimizar o evitar la posibilidad de ser ellos también víctimas, refuerzan al agresor y aíslan al agredido, con lo cual el agresor asume su papel de domina-

tal y como es “. A veces los chicos/as no son conscientes de que sus actitudes con algunos compañeros /as pueden incurrir en el maltrato. Definimos (Cerezo 2004) los principales tipos de maltrato entre iguales:

Físico: Pegar, empujones, destruir los objetos y trabajos de la víctima, apropiarse de sus cosas… Más frecuente en primaria.

Verbal:

dor en el grupo y la víctima encuentra cada vez menos posibilidades de salir de esa dinámica. El grupo refuerza las conductas intimidatorias, o bien, se inhibe del tema. Es así como los compañeros / as apoya y en alguna medida las genera y mantiene, mientras que para los adultos suelen pasar desapercibidas. Los compañeros/as valoran más positivamente a los acosadores que a las víctimas, aquellos son considerados los más fuertes del grupo, gozan de mayor reconocimiento social. Las víctimas son consideradas débiles y cobardes. Lo anterior nos hace ver la importancia del grupo en la relación acosador- víctima. Pero el acoso no es solo un problema de iguales, sino que repercute en las familias y en el entorno más próximo de las personas afectadas: “ Convivir en un espacio en el que hay violencia

Suele ser la más habitual. Insultos, motes, menosprecio en público, resaltar de forma constante un defecto físico… ¡ Ojo ¡ El teléfono móvil es una vía para este tipo de maltrato.

Psicológico: Va encaminado a deteriorar la autoestima de la víctima y a aumentar su sensación de inseguridad y temor. Este componente psicológico está en todas las formas de maltrato.

Social: Pretenden poner a la víctima en un mal status respecto del grupo, aislarlo. Está considerado acoso indirecto. Ya definido el acoso y qué se pretende con él, nos preguntamos: ¿ Quienes son los protagonistas del acoso escolar ?. Son: Los acosadores. Las víctimas. Los compañeros/as ( observadores ) Los adultos.

dificulta que cada cual pueda ser y relacionarse

( En el próximo nº de la revista los definiremos y veremos cuáles son los factores de protección ante conductas de acoso. Protección en el ámbito familiar, social y escolar ).

15


HOMENAXE A UNHA SOBREIRA p/ Amado Barrera Centenaria sobreira,

Agora no teu toro

qué vergoña ser home,

dun rico té-lo xantar.

ser persoa qué noxo,

As túas polas, fortes brazos,

xa que de home foron

patas dunha mesa son.

os ollos que che viron mesa,

QUE NON TOCARON AS CASCOIRAS,

os cartos que che mercaron,

TOLOS ERAN,

as mans que che foron feras,

NEN SENTIRON A TÚA ALMA,

a pólvora cá que che voaron...

XELOS ERAN.

QUE NON VIRON AS TÚAS FOLLAS,

QUE NON VIRON UNHA ARBRE ENRIBA,

CEGOS ERAN,

SOBREIRA...

NON DURMIRON Á TÚA SOMBRA,

Centenaria sobreira,

PARVOS ERAN,

amiga árbore, da cobiza derrubada:

NIN SOÑARON COAS TÚAS POMBAS,

que a túa morte non sexa vana

SOBREIRA...

nós queremos,

Centenaria sobreira,

queremos que sexa fértil

xa non terás máis niños,

e prometemos

xa non darás máis landras,

moitas veces renascerte,

xa non cairán máis follas

duascentas veces prantarte,

ó chan dende as túas polas,

para que a túa enxebre alma

e arredor do teu cepo,

atope sosego e volva

no lugar onde te alzabas,

E MEDRE MULTIPLICADA

xa non haberá o mesmo chan,

DUASCENTAS VECES ENRIBA,

nin correrá o paspallás,

DOUSCENTOS ANOS ALZADA,

nin o moucho collerá

XA NUNCA MÁIS ABATIDA,

ratos dende o teu lar.

XA NUNCA MÁIS DERRUBADA

16


A voz dos nosos poetas

Anuncio de temporal

CUANDO NOS ENCONTREMOS

__________

Cuando nos encontremos en la altura

Marea baixa. Un mar negro e xusticieiro Amosa puñetas brancas.

Ocultarás tu rostro entre mi barba, Enlazaré mi brazo en tu cintura Y sentirás amor frente a tu cara.

A area, na costaneira, Vaise ós poucos desangrando En fíos de auga salgada.

Rodeados por celajes de ternura, Buscaremos remanso de la calma,

Un batallón de gavotas Forma e dalle ó vento a cara.

Hipotético el cuerno de la luna, Habrá, sólo entre dos, una mirada.

O río do Espadanal Andivo excavando a praia E a planicie do areal Deixa ver a coitelada.

No sentir el dolor ni pena alguna Ni cosa que lastime, ni habrá nada Que maltrate, que hiera y nos desuna.

O sur fai runxi-lo mar E o temporal avanza, Con hostes de escuras nubes -Cal podros desenfreadosPreñadas de vento e chuvia Pola Serra do Barbanza.

Cambiantes las facetas de la Luna, Bajo la noche obscura y moteada Florecerán querencias, una a una. (Manuel Silva Fernández)

( D.J Barreiros Lago)

17


A MUSICOTERAPIA AQUÍ ¡¡¡ p/ Esmu-Carnota

A MUSICOTERAPIA AQUÍ, MOI PRETIÑO DE NÓS, APLICADA A PERSOAS CON DISCAPACIDADE. A Escola Municipal de Música de Carnota non só é coñecida pola súa laboural musical coa poboación de Carnota e arredores, se non tamén por algo máis social e loable como é impartir cursos de Musicoterapia no Centro Ocupacional de Valadares. Dito centro está sito no municipio de Outes, no lugar de Valadares. Pertence e xestiónao a Asociación de Discapacitados da bisbarra de Muros ADISBISMUR, cunha gran laboura e fantásticos resultados. Non só traballan en obradoiros de cestería, cerámica, xardinería, etc, se non que aprenden hábitos saudables,

go do ano (pesca, camiño de Santiago, vela adaptada, praias, sendeiros, campionatos deportivos …); e voluntarios que dan o mellor que saben deles para achegarlles aos usuarios os seus coñecementos en distintas áreas, coma nós … Para que os lectores desta nosa revista vos fagades unha idea de cómo se pode levar a cabo unha sesión de Musicoterapia de dúas horas con estes rapaces/as tan especiais e queridos para nós, dei-

xamos reflexado aquí unha organización de dita sesión, da primeira sesión que a nosa directora, Alianza Uhía, levou a cabo no seu primeiro día en Valadares.: Coñecémonos coa música. PRESENTÁMONOS. de convivencia, de respeto, de hixiene … teñen moitos terapeutas especializados que traballan con eles todos os días como fisioterapeutas, logopedas, psicóloga, mestra de lecto escritura, informática, teatro, etc, saen en moitísimas excursión de diferentes calados ao lon-

Todos en corro. Primeiro decímonos os nomes con palabra, pero logo cantando. Empezo eu “Ali, ali ali , que la vuelta está al derecho, ali, ali, ali, que la vuelta está al revés. 1, 2, 3.” E conto tres dende min, e onde toque, empeza a cantar co seu nome.

18


XOGAMOS CO RITMO. 2.1 Cun pandeiro tocamos diferentes figuras, e según sonen podemos ser: Elefantes; se a figura que tocamos é branca (dous pulsos) Persoas; se a figura é unha negra

dicimos Adán, facemos musculitos. Nadaban, como á braza. Bikini sinalando parte de arriba e bañador a de abaixo. Mogor, como si tomáramos o sol. Bufffff qué difícil é isto, quen gañará? O que menos se equivoque, porque cada vez hai que facelo máis rápido!!!!!!! AUDICIÓN Escoitamos primeiro a audición de LA MÁQUINA DE ESCRIBIR. L. Anderson. Logo, Todos sentados en círculo imitamos que estamos escribindo nunha máquina de escribir. A música indícanos cando debemos cambiar de renglón, cando imos máis rápido, cando imos máis lentos, e incluso se nos durmimos. ESCOITAMOS UN CONTO MUSICADO

(un pulso) Formigas; se sonan as corcheas (medio pulso) E seremos estatuas se o que “sona” é o silencio. Nunha roda, cada un de nós fai un ritmo, e o resto de compañeiros ten que repetir ese ritmo XOGAMOS CO SON Falamos dos distintos instrumentos que hai. Coñecemos os seus nomes, como se tocan, como soan … Decidimos cada un qué instrumento imos ser. Cando a música sona movémonos ao seu ritmo, e cando deixa de soar, somos estatuas facendo que tocamos co instrumento elixido.

Escoitamos o conto de “O lobo e os tres porquiños” un par de veces e aprendemos a canción. Facemos un debuxo, e nas próximas clases faremos caretas dos porquiños e o lobo para finalmente, facer a representación. MÚSICA DESCRIPTIVA Escoitamos música en silencio, e logo, ao azar, uns cuantos alumnos explicarannos que lles suxeriu esa música, a onde o trasladou, qué tempo facía, etc … DESPEDÍMONOS CON BAILE. Dúa horas que se pasaron volando!!!! Unha marabilla de alumnos!

CANCIÓN CON XESTOS “Eva y Adán nadaban en Mogor, Eva en bikini y Adán en bañador”. Primeiro aprendémonos o texto, logo como sona, e finalmente cando xa nos sabemos a canción … aprendémola con xestos: Cando dicimos Eva, facemos como si leváramos dúas trenzas. Cando

19


Curarse en saúde A enfermidade é tan antiga como o ser humano e dende sempre este preocupouse por entendela, explicala e combatela. Dende unha medicina baseada en piares máxico-relixiosos evolucionamos a unha medicina do século XX, impulsada polo desenvolvemento científico e técnico (combinada cunha demostrada efectividade de levar unha vida sa). Con frecuencia as novas tecnoloxías poidan causar receo por unha complexidade fóra do noso alcance: é o caso dos Desfibriladores Externos Semi Automáticos (DESA) cuxas dúbidas máis comúns intentaremos aclarar. Temos ferramentas, usémolas, do-

maior forza no bombeo- non xeran a súa electricidade e movemento no momento correctos, e xa que logo no canto de moverse coordinadamente para bombear somentes fan vibrar o corazón, pero non flúe o sangue). A parada cardiaca vai acompañada polo feito de que o paciente deixa de respirar, por iso fálase habitualmente de parada cardiorespiratoria. Ao non fluír o sangue as celulas do corpo irán morrendo aos poucos por falta de osíxeno, ata que a persoa faleza definitivamente.

2.- Podemos sobrevivir a unha parada cardíaca? Si! Para iso é moi importante seguir a denominada cadea de supervivencia, é dicir chamar os servizos médicos para que cheguen o antes posible, practicar a reanimación cardiopulmonar para facer que chegue algo de osíxeno ás células, e utilizar o desfibrilador. A desfibrilación (única intervención eficaz que existe para tratar a parada cardíaca) permite que as células do corazón volvan moverse de forma coordinada e devolve o latexo cardíaco, logrando que a persoa sobreviva. É moi importante que se realice a desfibrilación o antes posible, xa que cada minuto que pasa as posibilidades de sobrevivir da persoa son menores.

3.- Que é un desfibrilador? Un desfibrilador (chamados habitualmente DEA ou DESA) é un dispositivo computerizado portátil (extremadamente fiable, seguro e de doado manexo) que mediante descargas eléctricas pode reiniciar o latexo dun corazón que sufriu unha parada cardíaca. Isto é posible realizalo nos primeiros minutos tras a parada cardíaca, mentres o paciente aínda se pode reanimar. En canto antes se actúe co desfibrilador, maior será a posibilidade de supervivencia. O equipo, tras acendelo, infórmanos mediante indicacións acústicas e visuais dos sinxelos pasos a realizar.

témonos delas mentres estamos sans. En definitiva: curémonos en saúde.

10 PREGUNTAS SOBRE O DESFIBRILADOR EXTERNO SEMI AUTOMÁTICO (DESA) 1.- Que é unha parada cardíaca? É unha afección do corazón na que este de súpeto deixa de bombear sangue. Realmente as células do corazón non deixan de moverse, pero xa non o fan de forma coordinada e polo tanto son incapaces de facer fluír o sangue, provocando o que se coñece como unha fibrilación ventricular (cando as células dos ventrículos do corazón -as cámaras inferiores que realizan a

4.- Por que é tan importante dispoñer dun DESA preto? O tempo é o maior inimigo da supervivencia nes-

20


tes casos. A realización dunha descarga no primeiro minuto do evento supón unha taxa de éxito superior ao 90%. Moi raramente os servizos sanitarios poden acudir tan rapidamente (só unha de cada 20 persoas sobrevive a unha parada cardíaca repentina cando acontece fóra do hospital).

5.- Quen pode utilizar un DESA? Calquera pode adquirir un DESA (o seu prezo varía en función do fabricante e características do desfibrilador) agora ben, estes aparatos só poden ser utilizados en Galicia por calquera persoa que acreditase a formación, coñecementos e habilidades necesarios para iso.

6.- Son seguros os DESAs? Si. Unha vez colocados os parches analizan o ritmo cardíaco e SÓ aconsellan aplicar unha descarga eléctrica en caso de detectar unha fibrilación ventricular ou unha taquicardia ventricular sen pulso (outro tipo de evento que consiste en que os ventrículos do corazón aumentan anormalmente a súa frecuencia de bombeo e o fluír do sangue non é correcto). Ademais ao ser semiautomáticos (isto é, que para liberar a descarga eléctrica e tras recomendar esta) debe ser o reanimador quen coa presión dun botón realiza a acción.

7.- Que sucedería se lle coloco un DESA a alguén consciente? Nese caso o desfibrilador, ao non detectar unha fibrilación ventricular ou unha taquicardia ventricular sen pulso (únicos eventos para os que está indicado) NON recomendará unha descarga e dende logo NUNCA a efectuará automaticamente.

seu uso? Os DESA estándar son adecuados para nenos de máis de 8 anos de idade. Para nenos de entre 1 e 8 anos, hai que utilizar parches pediátricos ou un modo pediátrico, se é posible; se non están dispoñibles, hai que utilizar o DESA tal cual. Non obstante, non se recomenda utilizalo en nenos menores dun ano.

9.- Que responsabilidades legais me afectan? En Galicia, a formación e uso do DESA por persoal non médico está regulado polo Decreto 99/2005 do 21 de abril. A dispoñibilidade dun DESA debe ser comunicada á Central de Coordinación de Urxencias Sanitarias de Galicia 061 (CCUS 061), desta forma, a utilización do desfibrilador efectúase baixo a supervisión e responsabilidade dun médico quen seguirá a manobra, ben presencialmente ou telefonicamente a través da CCUS-061).

10.- Que mantemento requiren os DESAs? Practicamente nulo, auto chequeanse continuamente. Segundo fabricante e versión a batería que levan incorporada pode chegar a durar máis de catro anos ou realizar máis de 300 descargas. Os electrodos (ou parches) levan un xel incorporado que adoita caducar aos dous ou tres anos (tamén segundo fabricante e versión). p/ FRANCISCO JAVIER MAYO VELOSO Operador na Central de Urxencias Sanitarias de Galicia 061 Técnico en Transporte Sanitario -Instructor de Soporte Vital Básico por SEMES-AHA

8.- Para que idades está recomendado o

Cadea de supervivencia:

21


ANOREXIA NERVIOSA (III) (FACTORES PREDISPONENTES INDIVIDUALES Y FAMILIARES) p/ Dra. Castiñeira nen temor a crecer y a manejar la independencia que eso implica.

5.- FACTORES PREDISPONENTES: INDIVIDUALES Y FAMILIARES. A) INDIVIDUALES PROBLEMAS CON LA AUTONOMÍA: Jóvenes que viven muy pendientes de los que otros esperan de ellos, de cumplir con los ideales de sus padres, o de darles satisfacción a los demás. La obligación de ser siempre adecuados le deja poco margen de seguridad para desarrollar un pensamiento personal o para hacer los planteos propios de una etapa de crecimiento.

O también perciben el temor de sus padres a que eso suceda y sufren en realidad por falta de estímulos por parte de ellos. Otro aspecto es que conservan un pensamiento infantil se mueven entre los extremos:

Cuando la seguridad esta puesta exclusivamente en el exterior, en cumplir con lo que se supone que se espera de uno, es inevitable que se tenga una cierta sensación de ineficacia personal, una gran dificultad para resolver las cosas apelando a recursos personales, porque se termina siempre dudando de si mismo.

DEFICIT DE AUTOESTIMA: En la mujer está más conectada con factores como la imagen externa o apariencia, la aprobación del otro, cumplir con las expectativas y responder a las necesidades de los demás. La sensación de baja autoestima que nace de juzgarse a si misma desde las apariencias, desde lo que los demás consideran valioso, hará que el peso y la figura cobren esencial importancia como formas de lograr elevarla.

CAMINO A LA PERFECCIÓN Y EL AUTOCONTROL: La tendencia al perfeccionamiento es común entre los jóvenes con trastornos del comer. Si no lo van a poder hacer a la perfección algo directamente no lo intentan. Terminan convenciendose de que si logran transformar su silueta tambien lograrán transformarse a sí mismas. De este modo lograrán ser seguros y tenerse confianza para enfrentar los desafíos que se les presenten en la vida. El perfeccionismo no nos permite ser humanos. Es una trampa, ya que nunca se logra lo que se busca porque en si mismo es inalcanzable. También es muy común encontrar en los jóvenes con trastornos del comer una tendencia muy marcada a controlar todo en sus vidas, lo cual incluye, obviamente, un férreo control del cuerpo. MIEDO A MADURAR: Se desarrollan por lo general en el período que va de la pubertad, pasando por la adolescencia hasta la juventud. Estos jóvenes están muy “estancados en la niñez”, y tie-

22

Bueno o malo; Todo o nada: Obeso o delgado.

b) RASGOS FAMILIARES Este trastorno genera una relación muy distorsionada en el seno de la familia y sentimientos de enojo, ansiedad y culpa, luchas por el poder y crecientes dificultades en la comunicación. Escasa comunicación entre sus miembros. Incapacidad para la resolución de los conflictos que se presentan.

La autonomía de cada uno de los miembros está comprometida y hay una confusión de roles. Aglutinamiento: los miembros de la familia están excesivamente implicados entre sí y se invaden mutuamente. Los límites interpersonales son difusos. Sobreprotección: Se preocupan constantemente unos por otros dando respuestas protectoras.

Organización rígida: las pautas se mantienen en forma inflexible.


CURIOSIDADES MURADANAS p/ Manuel Lago Álvarez

En la capilla del cementerio de Muros, que fuera en tiempos el presbiterio (altar mayor) de la parroquial de San Pedro, hay una lápida de piedra que tiene grabada la imagen de un sacerdote con ropa talar, casi a tamaño natural. La imagen yacente tiene un cáliz sobre el pecho, cogido de ambas manos, y le faltan los pies, que debieron romperse al mover la lápida de su lugar original. Esta lápida perteneció a la sepultura de Don Ramón Neira Romero, nacido en Muros, en el año 1825, y que fue párroco de Louro del año 1886 al 1900. Don Ramón Neira, era hijo de D. Ángel Neira Figueroa y de Doña Josefa Romero Fabeiro, ambos también, naturales de Muros. El fallecimiento del conocido como “Cura Neira”, se produjo el 31 de diciembre de 1903, a los 78

años de edad. El parte de defunción lo presentó D. Abelardo Dubert, en el juzgado municipal de Muros, siendo juez suplente D. Ramón de Artaza y secretario D. Tomás Lojo Malvarez. Había otorgado testamento ante el notario de Muros D. Manuel Pais Luces y fue enterrado en el cementerio parroquial de Muros, posiblemente en la referida capilla. Don Ramón Neira fue uno de los antiguos propietarios de la Capilla del Carmen, que debió heredar del notario del distrito de Corcubión, D. Manuel Romero Fernández, que era patrono de la capilla en el año 1876, y que por la coincidencia de apellidos, pudiera haber sido tío de su madre, Doña Josefa Romero Fabeiro.

23


Os nosos fotograf@s María Nieves Formoso Vidal. Loureana de corazón, esposa, nai, ama de casa, implicada en movimentos asociativos, pero tamén unha gran aficionada a fotografía, da que fai “causa de fe”, cando se trata de facer fotos do seu moi querido Louro. Paseante empedernida, as fotos de Nieves non renuncian a amosarnos o mais bonito da natureza, cunhas cores naturais, tal como o ollo as ve. Fontes, regatos, pedras… todo e todo…. nada escapa a súa curiosidade. Filla e irmán de homes de mar, tamén o mar e a súa pasión. Fotos da costa muradana cargadas de ceo… cargadas dun azul que se respira, que enche as almas de agarimo e saúde, son parte importante do seu facer como amante da fotografía.

24


25


O Hospitalillo da Trinidade

claustro ao que se accede por uns soportais e está decorado cuns fermosos xardíns. A dia de hoxe emprégase como Centro Social da Terceira Idade.

Tipo de ben: Pazo / Casa Grande , Institucións privadas (centros sociais...) , Concello: Muros Parroquia:Muros (de San Pedro) Lugar:Muros Cronoloxía: Época Baixomedieval ,

Propiedade: Pública Uso actual: Equipamento Código no Catálogo da Xunta: Categoría do Ben: Catalogado (Catálogo da Xunta e dos PXOM) Tradición oral:

Descrición:

Referencias bibliográficas: Artaza Malvárez, Ramón de: «Historia de Muros y su distrito». 2ª edición. http:// homesdepedraenbarcosdepau.lacoctelera.net/post/2009/12/01/ cronoloxia-muradana-2 - http:// www.muros.es/ga/capillas.htm

Fundado no ano 1418 polo xuíz da vila D. Diego de Muros como hospital para acoller pobres da vila. O Concello nomeaba procurador e administrador e funcionou como tal ata os anos corenta do pasado século. Trátase dunha construción de cantería onde o pórtico pertencería ao século XVIII ou XVIV. Sobre a porta de entrada destaca unha fornela onde se atopa unha imaxe da Virxe. Na parte traseira do edificio atópase o

26

p/ Xocas Figueiras


NOVAS DE ONTE p/ Manuel Lago Alvarez LLEGADA: “Después de una travesía feliz ha llegado a este puerto el bergantín-goleta “Paquito”, del que es capitán D. Carlos Lloréns, nuestro amigo”. (marzo-1909)

don Manuel Martínez, socio de la Liga de Amigos. Nuestra felicitación anticipada y que la dicha sea eterna”. (febrero 1910). Pared al suelo: “A consecuencia de los temporales últimos, se vino a tierra un lienzo del cementerio

ROGATIVA: “Por petitorio hecho en el pueblo por varios vecinos de Campo de Cortes y Miraflores, celebrose en nuestra iglesia parroquial un novenario y procesión para implorar del Altísimo nos mande algunos días de lluvia para refrescar los campos y aprovechar las cosechas, que con tanta sequía se están perdiendo”. (julio-1913) BODA: “Han contraído matrimonio en esta villa el joven Manuel Rodríguez Bueno, hijo de nuestro amigo Nicolás Bueno Noya, con la Srta. Juanita Lago Valdivieso, hija del acaudalado comerciante de esta villa Francisco Lago. En la capilla del Carmen el de nuestro queridísimo amigo el marinero Manuel Álvarez Hermida con la Srta. Teresa Andrade. A todos les deseamos una eterna luna de miel”. (marzo 1909). Una Petición: “Ahora que se aproximan las fiestas de Semana Santa debe nuestro ayuntamiento dotar

católico de esta villa. Con motivo de su recomposición no podrían acometerse en la Necrópolis las obras urgentísimas que necesita? –Tienen la palabra los que pueden contestar satisfactoriamente a la pregunta formulada. (febrero 1910) Convalecientes: “Hállanse bastante mejoradas en sus dolencias las señoras Manuela García, esposa de nuestro querido presidente y doña Juana Lariño, hermana de nuestros queridos consorcios D. Manuel y D. Bernardo. Celebramos que la mejoría iniciada vaya en aumento y que pronto tengamos el gusto de saludarlas en la calle”. (Febrero 1910)

a la banda de música muradana, de vistoso uniforme, pues francamente, no resulta ver el estilo de cualquier aldea una nutrida banda en nuestro pueblo. En nuestro entender, la petición merece tenerse, desde luego en cuenta”. (febrero 1910) Una operación: “Ha sido operada por un hábil galeno Santiagués la señora doña Dolores García Roig, esposa de D. Adelino Portals Portals. Hacemos votos por su pronto restablecimiento”. (febrero 1910). Boda próxima: “Anúnciase para plazo breve la boda de la Srta. Carlota Fuentes Lago con el joven

27

Recompensa: “El Consejo superior de la sociedad de Salvamento de Naúfragos ha acordado conceder a los tripulantes de la lancha de Muros, Colón, 20 pesetas en metálico al patrón Manuel Priegue Iglesias y 10 pesetas a cada uno de los marineros Manuel Lago Fernández, Manuel Dosil Minguez, Luis Caamaño Sendón y Bernardo Caamaño Boiro, por el salvamento de la lancha “Pepita” el día 2 de diciembre último, que, falta del palo, amenazaba irse a pique con cuatro marineros que la tripulaban”.- (Febrero 1910)


AS TROPAS NAPOLEONICAS ENTRAN, INCENDIAN E SAQUEAN MUROS NO ANO 1809 (I) cesas en la Villa de Muros. Auto primero.- En la Villa de Muros, a veinte y nueve días de Marzo de mil ochocientos nueve. El Sr. D. Joaquín Veiro, Regidor Decano del Ayuntamiento de la dicha Villa, que a falta de Juez y alcaldes administra Justicia en ella, por ante mí Escribano dijo: Se presentó en la Casa que servia como Ayuntamiento D. Manuel Taboada y Cotón acompañado de otros cuatro o cinco sujetos armados entre ellos uno que decía ser Comandante y resultó ser Fraile y llamarse Fray pedro Romero, diciendo traían órdenes del Excmo. Sr, Marqués de la Romana para la reunión de desertores de su Exercito y recolección de depósitos para su Servicio… Se les atendió y alojó, notándose que les seguía fuerza armada de fachos (mozos alistados en el ejercito) de Serres, Carnota y otros lugares a los que se les entregaron las llaves del Castillo y Almacenes. La Municipalidad les rogó fuesen a reunirse a otro lugar mas apartado con el fin de no alarmar a los franceses que estaban en Noya y santiago y que diesen lugar a que avanzasen sobre la villa, a cuyas razones no hicieron caso; aumenta la alarma popular que tratan de calmar los jefes asegurando que responderían con sus cabezas de que no vendrían los franceses enviando gente para cortar su marcha al puente de D. Alonso. Visto esto comenzó a ser abandonado el pueblo por sus habitantes por tierra y por mar, llevándose todo lo posible para salvarlo de la rapiña; tratan de prohibir la marcha los congregados amenazando con fusilar a los que huían; llegan los franceses a la villa y matando e incendiando, arruinaron la villa, que perdió 180 casas incendiadas y todos los pertrechos de la pesca por la culpabilidad de los irresponsables que privaron la retirada a tiempo de los habitantes, y termina este auto: Y para que en todo tiempo conste lo acaecido, lo atesta su merced por cierto y ofrece recibir la competente averiguación con las personas mas condecoradas del pueblo… Así lo dijo y firma de que hago fe: Joaquín Beyro. Ante mí Jacobo Illanes de Alborés, rubricado.

José Bonaparte, o Rei Intruso O día 26 de marzo de 1809, Domingo de Ramos, invadíronnos os franceses queimando a maior parte das nosas casas, causándonos moitas mortes. Saquearon e incendiaron tamén o maltreito Castelo. Poucos anos antes eran os muradáns quen daban as súas vidas para tratar de preservar os barcos franceses que se resgardaban na nosa baia, e agora as tropas napoleónicas agradecíannolo arrasando a vila e maila súa memoria. O "quixotismo" por non chamalo de outra maneira, dos españois, non ten parangón. No mes de marzo do ano 1809, os habitantes de Muros non puideron evitar que a vila fóra destruída polas tropas napoleónicas en tan só doce horas, dentro dos sucesos acontecidos durante a Guerra da Independencia. Nesta loita a vila quedou arrasada e ademais das perdas humanas e materiais (185 casas foron totalmente destruídas) contabilízase a desaparición do Arquivo Municipal, que foi presa das chamas, co cal perdeuse a maioría da documentación histórica do noso concello.

Auto segundo.- El la Villa de Muros a cinco de abril de mil ochocientos y nueve. El Sr. D. Joaquín Beiro, Regidor Decano del Ayuntamiento… D. Tomas de Lois y D. Benito Costa, Diputados del Común…y D. Luís Antonio Lla-

Relación sobre la entrada, saqueo, incendio y muertes llevadas a cabo por las tropas fran-

28


nes y Castilla, Canónigo Cura de esta villa, juntos y reunidos ante mí Escribano dijeron:… Sabido por los Franceses que ocupaban Santiago, el levantamiento del pueblo, mandó su general una división para sujetarlos y aunque hicieron alguna resistencia fueron vencidos y declarados sus habitantes insurgentes, incursos en castigo si no se sometían al gobierno intruso y reconocer a su monarca, ordenando el saqueo e incendio de la población, salván-

tas de un balazo que le tiró la tropa francesa que vino últimamente a esta villa a saquearla y quemarla…” 2 de abril de 1809. Folio 13.- protestas de averías y desperfectos de buques. “El patrón de la pinaza, cargada para La Coruña, Ntra. Sra. del Camino. D. Gonzalo Barreiros fue arrastrado el 23 de marzo con otros mas patrones, de orden de un tal D. M. Taboada, comisionado que se decia ser por el Excmo. Sr. Marqués de la Romana, el cual le hizo saber que, bajo pena de la vida, no saliese del pueblo por motivo alguno, a cuya intimación obedeció inmediatamente; posterior a ello el veinte y seis del mismo marzo acometieron a esta villa las tropas de su Majestad el Emperador de los franceses que visto por el exponente tuvo que desamparar el pueblo como los más vecinos pasándose al del Son.” Folio 14.- “El Capitán D. Josef de Louro del quechemarín Nuestra Señora del Camino de arribada en este puerto el 18 de marzo, no pudo desembarcar y almacenar los géneros del buque debido a la alarma general que había en el pueblo contra los franceses y un bergantín portugués que había en bahía impedirle la salida, se quedó hasta el 26 que debido a un

dose parte por acudir los huidos a sofocar el incendio al retirarse las tropas francesas, sin embargo fueron destruidas ciento ochenta casas totalmente. A continuación del Auto levantado se señalan los nombres de los propietarios y el número de casas. Firman los indicados al comienzo del Auto. La información practicada el 5 de mayo de 1809 a petición del escribano de número de la Villa y Jurisdicción, D. Domingo García Carantoña, sobre incendio y saqueo de la población el día 26 de marzo, señala, según información testifical, el número de 185 casas totalmente destruidas, incluyendo la del citado escribano con sus protocolos, etc., por no habérselos dejado sacar de la casa los que dirigían la alarma.

cañoneo que hizo el bergantín y este castillo a las tropas francesas que entraron e incendiaron este pueblo y algunos buques que estaban en la playa se hicieron a vela para el Son volviendo a los tres días a Muros con otros barcos que se marcharon el 26.”

_____________________ Matías Formoso, vecino de la parroquia de San Juan de Serres ante V. Merced como más haya lugar digo: Que habrá como cosa de unos quince días que mi hermano Agustín Formoso, celibato, se ha fallecido de resultas de los golpes y atropellamientos que ha recibido en la invasión de los franceses…

Posiblemente exista un error de copia ou transcrición en estas ultimas dúas declaracións, pois é improbable que ámbolos dous barcos, un una pinaza e outro un quechemarín, levasen o mesmo nome de “Nuestra Señora del Camino”

Las declaraciones testifícales de 30 de abril dicen: “…por la tarde del día nueve del corriente. (1809) Estando muy enfermo de resul-

p/ Manuel M. Caamaño

29


PENACHO DE PERICO Y LA SEGUNDA REPÚBLICA pulso y por méritos propios, tenía Penacho ase-

Por M. da Roura. 14 de Abril de 1931. Peregrino Louro (para todo el mundo, Penacho) tendría para aquel entonces

gurada, si no la dieta diaria, una buena parte de ella: El “vai á túa casa e tráesme un anaco de

unos trece o catorce años. Era alto, flaco, huesudo y desgarbado. Siempre con la misma ropa remendada y sucia, la boina agujereada y las alpargatas rotas. Si alguna vez mudaba de vestimenta, no se notaba. Siempre parecía la misma. Penacho era uno de los muchos hijos de una viuda que quizás por cansancio o porque el muchacho resultó incorregible, jamás lo mandó a la escuela ni lo puso a trabajar. Penacho fue creciendo, correteando por entre las casas y corredoiras loureanas, ajeno a todo sentido de responsabilidad para consigo mismo y para con los suyos. De vez en cuando se arrimaba a puertas que consideraba propicias y, sin la menor timidez, reclamaba comida. A veces le daban borona, otras una taza de caldo y…poco más. No era raro que, tras la dádiva, se escuchara el desagradable: “¡Anda!, ¡vai traballar!”. Tampoco faltaba el “vai á merda”, pero ya Penacho estaba acostumbrado y no se enfadaba. Penacho vivió de milagro y, de tal manera se adaptó, que lo circunstancial se convirtió en norma.

boroa e, se non ma traes, non xogas”, podía reforzarse con un: ademais douche una hostia”. Penacho excluía también de su grupo a todo niño que tuviera hermanos mayores, padres con

El flaco y harapiento Penacho, durante tres o

mala leche o madres demasiado sensibles. En

cuatro años, fue mi jefe. Y lo fue también de to-

algunos casos, el hombre había sufrido agresio-

dos los niños que, como yo, frecuentaban la

nes que no sólo dañaron su cuerpo sino que su

"Eira dos Marcos" y cuya edad no excedía los

prestigio de caudillo quedó malparado. Era,

diez años. En tal sentido, Penacho era cuidado-

pues, necesario conocer bien a su tropa y, por

so: En su cuadrilla no había lugar para niños cu-

supuesto, autoconocerse para actuar en conse-

ya edad o tamaño constituyeran un peligro a fu-

cuencia, o no actuar. La vida, gústenos o no, es

turo para el legítimo jefe, ¡faltaría más!. Porque,

compleja e imprevisible y, para vivirla con cierta

ahí, precisamente en esa jefatura conseguida a

normalidad, es necesario saber hasta dónde se

30


puede llegar. Sólo el tonto se lanza al vacío sin

visible. El razonamiento del compañero tenía

alas que lo sostenga. En tal sentido Penacho

lógica.

era consciente de sus carencias.

Lo que aquí estoy expresando, palabras más

La más notoria, por supuesto, estaba en sus

palabras menos, lo oí hace muchísimos años,

escasas ganas de trabajar y ganarse la vida. La monserga que todos los padres aconsejan, casi siempre sin éxito, sobre el trabajo honesto y la honradez, nunca entró en el cerebro de Penacho. En tal sentido, las puertas de la razón y de la lógica las tenía cerradas a cal y canto… De trabajar: ¡Nada!. En la tarde del día catorce de Abril de 1931, llegó Penacho a la "Eira dos Marcos". Llegó alterado, corriendo y gritando: “¡Hai república!, ¡me cagho no carallo!, ¡hai república!. “Botaron ao Rei e puxeron una república…” …”Bueno, replicó uno de los niños: “E esa república que é?”. “Para que serve?”. “Bueno, eu non sei que é nin para que serve, pero agora mesmo eu podo matarte, e non me fan nada. “Agharro un pau, rómpoche a cabeza, quedas morto no chan e voume tranquilo para a miña casa”. “Si”, dijo irónicamente otro. “¡Como non! O meu pai vai deixar

allá en una esquina de la "Eira dos Marcos". Lo dijo Penacho…¡Doy fé!. Penacho, mi jefe, sin saberlo, estaba ejerciendo de vocero del reducido grupo de labradores medios del Louro arcaico que, así mismo, tenía su control ideológico en el Convento. ¡Pobre Penacho! Uno, a veces, no sabe para quién trabaja. Un día Penacho me dio una pedrada y me hirió en la cabeza. Al verme sangrar, vino hacia mí, se sacó la camisa y, con ella, me secó la sangre. Vi como lloraba. Estaba angustiado: “Non é nada Manoeliño. É só unha rabuñada. Non chores. Foi sen querer…” Allí había un hombre bueno y sensible. Pude verlo. Cuando, a principios de los años cuarenta, llegué a Louro, supe que Penacho había muerto. Aún no tendría veinte años…El hambre hace su labor y siempre acorta el camino. ¡Penacho!:

que me mates e que te vaias tranquilo… Cólleche polo fondillo e métache no cu a túa república”…Penacho calló y su desilusión fue

Símbolo anárquico del primitivismo más puro y

más sincero.

31


ENTREVISTA CON CHENTE, PRESIDENTE DA ASOCIACIÓN CULTURAL FALTRIQUEIRA. Por Quin Caamaño O Concello de Muros, de un tempo a esta parte, estase a converter no “centro neurálxico” do folclore popular da comarca. No último cuarto de século, vimos xurdir no noso concello grupos adicados a recoller, investigar e divulgar o noso fol-

-Chente. Diferencias entre os socios fixeron que o grupo quedara dividido. Galanía sígueu funcionando e Faltriqueira quedou sen actividade. -Quin. Cando e como rexurdiu Faltriqueira? -Chente. Pois no ano 2008, falei co finado de Manolo Siaba e entre os dous pensamos que Faltriqueira tiña que retomar a actividade, e aproveitamos que no Centro Social de Muros había xente de Torea e de Muros que asistía a clases de pandeireta. Falamos con eles e así empezamos. Seríamos 15 ou 16 os que nos cobixamos baixo a Agrupación Faltriqueira. - Quin. Disme que erades 12 ou 15 pero agora sodes moitos.

clore. Esteiro, Louro, Serres e a propia Vila contan con un ou varios grupos. Nesta ocasión teño o gusto de falar con Vicente Brea Soto, popularmente coñecido por Chente, presidente e alma mater da Asociación Cultural Faltriqueira. -Quin. Dime Chente como empezou Faltriqueira? -Chente. Primeiro creouse en Baño unha Asociación de cultura, deporte e ocio alá polo ano 1998. -Quin. Cultura, deporte e ocio. Tocades todos os paus? -Chente. Si, veuse a necesidade de crear algo para que os rapaces e rapazas puideran ter a oportunidade de realizar algunha actividade., e coa creación da agrupación intentouse que calquera tipo de actividade tivera cabida . -Quin. Cales foron as primeiras actividades? -Chente. No ano 1998 empezouse co fútbol, hoquei e baloncesto, dous anos mais tarde, no 2000, comezaron as clases de baile e gaita. O deporte foi perdendo pulo e quedou o grupo de baile ata o ano 2004 que por diversas circunstancias dividiuse en dous: Galanía e Faltriqueira. -Quin. Por que esa división?

-Chente. Si, pouco a pouco foi chegando xente nova, e agora debemos ser uns 60. -Quin. Como se chegou a xuntar a tantos membros no grupo? -Chente. O comezo foi co grupo de pandeiretas do Centro Social pero pensamos que non podíamos quedarnos só en iso. O grupo necesitaba rexuvenecerse e nos mesmos invitamos aos nosos fillos a que formaran parte do grupo. Vendo que xa o grupo ía tomando forma, pensamos e impartir clases de baile e gaita. -Quin. Si pero había que atopar un profesor? -Chente. O profesor era o que mais nos preocupaba pero aproveitamos que Pablo Seoane dirixía a Ximiela en Louro e falamos con el. -Quin. Pablo Seoane era una persoa de valía contrastada dentro do folclore galego. Aceptou a vosa proposta? -Chente. Si, chegamos a un acordo nada mais falar con el. -Quin. Como foi a chegada do novo profesor?. -Chente. Moi boa . Empezamos coa gaita e a percusión. Con Pablo as cousas parecen mais sinxelas. -Quin. Como foron as primeiras actuacións?

32


-Chente. A nosa primeira actuación foi no Centro Social de Muros e logo chamounos Ximiela para actuar en Louro no seu Festival de verán. E a partires de aí empezamos facendo pasarrúas polas festas de Carnota, Muros, Serres, Torea, Esteiro…..

ter un presuposto para instrumentos e vestiario. Co-

-Quin. Supoño que participariades en moitos festivais? -Chente. Si, actuamos nos de Santa Comba, Cee, Carnota, Esteiro... A parte, organizamos por primeira vez o ano pasado o Festival Benéfico de Cáritas na Antiga Fábrica del Sel. -Quin. Ides seguir organizando o Festival de Cáritas? -Chente. Si, mentres Cáritas o necesite, nós estaremos aí. -Quin. Para cando o segundo festival? -Chente. Para o 6 de Xaneiro, día de Reis. -Quin. Eu asistín a dous festivais organizados por Faltriqueira en Torea. Como xurdiu esa idea? -Chente. Ocorréuseme que como dábamos

clase en Torea sería bo organizar alí un Festival. E como resultou ben e tivo tan boa acollida pola xente de Torea, este ano 2013 volvemos a organizalo alá polo mes de Xullo e pensamos darlle continuidade no tempo. Polo menos mentres eu sexa presidente, no mes de Xullo, Torea terá o seu festival de folclore popular galego. Agradecer os grupos que temos no concello e tamén o de Carnota que sempre están prestos para acudir cando os chamamos, a Torea neste caso. -Quin.

mo vos financiades? -Chente. Autofinanciámonos con una cota mensual de 12 € , mais con outras achegas do Concello de Muros , da Deputación e outra pequena axuda de La Caixa. Así mesmo temos ingresos polos distintos pasa-rúas e actuacións do Orfeón Ría de Muros . -Quin. Entón o Orfeón depende da A. C. Faltriqueira? -Chente. Si, no 2011 decidimos organizar o Orfeón, dada as boas voces masculinas coas que contamos en Muros. -Quin. Tamén me consta que a Faltriqueira non lle fai falta moito para que se preste a actuar desinteresadamente en acontecementos sociais no pobo. -Chente. Estamos disposto a colaborar desinteresadamente en todos os actos que entendamos necesario. Por mencionar algún, actuamos no recibimento popular que a Vila de Muros lle fixo a Alfonso Rey trala súa liberación do secuestro que sufriu en Somalia, tamén actuamos na presentación da Revista dixital The Muros Times, nas actividades da Asociación SORUM, nos festivais de fin de curso do Colexio de Valdexería e outros.

Foi un pracer falar con Chente, una persoa con inquietudes que ademais de adicarse o duro traballo do mar, saca tempo para ensaiar a gaita con Faltriqueira e asistir os ensaios da coral D. Diego de Muros e do Orfeón Muradán. Sempre disposto a botar una man en todo aquelo que redunde en beneficio da cultura popular do noso concello. Gracias a Chente e a toda a xente de Faltriqueira.

Un grupo de gaita e baile necesita

33


CINCUENTA ANOS DA REVISTA GRIAL p/ Henrique Monteagudo A finais do ano en curso ou comezos do 2014 virá a lume o número 200 de Grial. Revista galega de cultura. Como a publicación sae cada tres meses (é un quarterly, como se di en inglés), esta cifra significa que Grial está para cumprir cincuenta anos. Cinco décadas acudindo sen interrupción e puntualmente á súa cita cos prelos e cos lectores converten a Grial na decana das revistas culturais galegas e mais nunha das máis veteranas da península ibérica. Estamos ante unha desas modestas fazañas que pasan

ignoradas polos medios de comunicación, as autoridades e o gran público, mentres non paramos de ser bombardeados coa exaltación –como se se se tratase de proezas históricas (un dos adxectivos máis desgastados no discurso mediático)– de feitos, iniciativas e emprendementos de relevancia menor, cando non pura e simplemente insignificantes. A primeira tentativa de sacar unha publicación das características da nosa revista foi a chamada Colección Grial. Aconteceu en 1951, pero a

34

aventura –pois dunha aventura se trataba, e ben arriscada, como decontado veremos– durou pouco máis que un espentenexo. Un dos seus impulsores, Ramón Piñeiro, cóntao así: “Ao fundarse a editorial Galaxia [en 1950], tívose a intención de a identificar como grupo cultural galeguista e non como mera empresa editora de libros. Para isto precisábase contar cunha publicación colectiva que aparecese con regularidade. Quer dicir, necesitábase unha revista cultural galega. Pero a aparición de revistas novas, mesmo en castelán, estaba rigorosamente prohibida. Para podermos contar cun instrumento capaz de suplir a función de revista, xa que esta non era factible, ideamos a publicación dunha serie de cadernos sobre temas máis ou menos monográficos, con estutura fixa e regularidade cronolóxica, serie que bautizamos de Colección Grial” (véxase O espertar da conciencia galega, 95-104). En efecto, entre 1951 e 1952 saíron catro números, cos seguintes títulos: (1) Presencia de Galicia, (2) Pintura actual en Galicia, (3) Presencia de Curros y Doña Emilia e (4) Aspectos económicos y jurídicos de Galicia. A publicación era obrigadamente bilingüe, pero os títulos dábanse en castelán, para disimular no posible o uso do galego. A pesar de todas as cautelas, a reacción do falanxismo fanático e das autoridades franquistas non se fixo esperar. Xa cando saíu o primeiro caderno, o xornalista Juan Aparicio, director do diario madrileño Pueblo (órgano do Movimiento Nacional, partido único da ditadura), publicou unha ‘Carta aberta’ ao Ministro Secretario General del Movimiento, Raimundo Fernández Cuesta, un consumado fascista, que ameazaba directamente á editorial Galaxia, en palabras que pasaron á historia universal da infamia e da persecución do noso idioma: “El escritor que escribe en gallego en la Colección Grial de la Editorial Galaxia de Vigo porque el castellano le parece tosco, infiel e inexpresivo, es un escritor que tiene faltas de ortografía en su pluma y en su alma. Querido y respetado Raimundo: había que someterles a una cura psicoanalítica o traerles a Madrid por las buenas


o por las malas, para que tonifiquen su sistema moral y su sistema nervioso.” Para maior desgraza, o energúmeno de Juan Aparicio foi designado meses despois Director General de Prensa do goberno español, encargado, como tal, da censura e a autorización das publicacións. Meu dito, meu feito: faltoulle o tempo para decretar a suspensión inmediata da publicación da Colección. Así, houbo que esperar máis de dez anos para que, en 1963, a editorial Galaxia obtivese permiso gubernativo para a publicación de Grial, agora xa como revista, coa condición de que polo menos o 50% das súas colaboracións estivesen escritas en castelán. Aínda que a proporción de textos en galego foi medrando cos anos, a primeira vez que se puido publicar a revista integramente no idioma do país foi no ano 1975, precisamente no número 47, dedicado a conmemorar o 25 cabodano do pasamento de Castelao. Como a lexislación da época obrigaba a que as revistas tivesen un director con carné de oficial de xornalista, nos primeiros anos aparecía con tal cargo Xosé Landeira Yrago, pero en realidade o equipo directivo de Grial durante as súas dúas primeiras décadas estaba constituído por Ramón Piñeiro e Francisco Fernández del Riego, coa estreita colaboración, entre outros, de Ricardo Carballo Calero. Desde os seus inicios, a revista se esforzou por dar conta con seriedade e rigor de todos os aspectos da cultura (as artes, as letras, a historia, a filosofía, pero tamén a economía e a socioloxía), cun enfoque galego pero cun horizonte non pechado e pasadista senón aberto e modernizador, procurando contactar cos fenómenos máis relevantes da cultura contemporánea. Dábase amplo cauce á creación literaria e prestábase especial atención ás traducións ao

35

galego de autores de todos os tempos, pero con especial atención aos vivos. Tamen se fixo un gran empeño en conectar coa cultura galega da emigración e do exilio: desde Emilio González López ou Ramón Martínez, catedráticos en Nova York e Texas, a Luís Tobío en Montevideo, ou Luís Seoane, Eduardo Blanco Amor e Rafael Dieste en Buenos Aires. Así, durante esta primeira épocade Grial, unha brillante xeración de ensaístas galegos, uns maduros e outros mozos, colaborou nas súas páxinas: entre os primeiros, figuras consagradas como Ramón Otero Pedrayo, valores na súa plenitude como os xa citados Piñeiro, del Riego e Carballo, pero tamén Álvaro Cunqueiro e Domingo García-Sabell; entre os máis novos, talentos como Xesús Alonso Montero, Xosé Manuel Beiras, Andrés Torres Queiruga. En definitiva, Grial foi durante dúas décadas case o único voceiro da cultura en galego, reflectida nas súas páxinas en toda a súa rica pluralidade. É o mellor testemuño da evolución da nosa cultura naquelas décadas finais do franquismo e os anos inaugurais da democracia. *

*

*

En 1988, coincidindo co seu 25 aniversario, os directores da revista, os para min tan saudosos Piñeiro e del Riego, facendo gala da súa proverbial xenerosidade, decidiron apartarse e deixar camiño a un equipo de xente máis nova. Daquela, colleu o temón o escritor Carlos Casares, director de Galaxia. Así, sen saber eu moi ben a conto de qué, tiven a honra de que este me pedise entrar a formar parte do consello de redacción. A miña colaboración coa editorial Galax-

ia, naquela altura, limitábase á tradución da obra A lírica trobadoresca galego-portuguesa, do eximio mestre e profesor da Universidade de Roma Giuseppe Tavani –tradución que fixeramos a partir do italiano eu e a miña colega e amiga Rosario


Álvarez– e á redacción, xunto a esta mesma profesora, da primeira Gramática Galega redactada integramente en galego desde os anos ‘30. Ambos os libros viñeran a lume en 1986. Estes traballos déranme a oportunidade de tratar cada vez con máis familiaridade (pois eran persoas extremadamente acolledoras, afables e cariñosas) a Piñeiro, del Riego e Casares, tres personaxes que me distinguiron coa súa amizade, me ensinaron infinidade cousas – tanto intelectuais como humanas– e deixaron unha pegada indeleble no meu ánimo. Cando Carlos Casares, director de Grial ata o seu inesperado pasamento en 2002, me propuxo entrar a formar parte do consello de redacción da revista, eu tentei disuadilo, argumentando, entre outras cousas, que marchaba a traballar no estranxeiro, pois acababa de ser contratado pola Universidade de Birminghan, no Reino Unido. Ao contrario, retrucoume, isto aínda era unha vantaxe para a revista. A verdade é que só ao meu regreso me incorporei de cheo ás tarefas da revista. Daquela impúñase unha renovación dos seus contidos, pois xa apareceran varias publicacións especializadas en distintas áreas das humanidades e as ciencias sociais, ao tempo que a crecente especialización do profesorado (sobre todo, do universitario) dificultaba o cultivo do xénero predilecto da revista, o ensaio: textos con fundamento científico pero escritos con perspectiva persoal, e dirixidos ao público culto, pero non especializado. A revista gañou en espesor intelectual, sen perder en audiencia. Entre outras cousas, gozaba e goza dunha sorprendente difusión internacional; por exemplo, está nas bibliotecas das máis importantes universidades europeas e americanas, constituíndo deste xeito unha referencia para a difusión exterior da nosa cultura. Arredor de Carlos Casares os membros do consello de redacción da revista

pasamos faladoiros divertidísimos, interesantísimos e moitas veces interminables. Naqueles anos, tiven a sorte de forxar unha amizade moi estreita con aquel escritor magnífico, tanto polas súas novelas como polos seus artigos de prensa: unha das persoas máis intelixentes, cultas e amables que coñecín. Un intelectual cunha perspectiva verdadeiramente internacional da cultura, que botaba a metade do ano viaxando, e lía a cotío nos seus idiomas orixinais, para estar sempre ao día, a prensa e as revistas literarias británicas, francesas, alemás e norteamericanas, sen deixar de visitar anualmente Suecia, a patria da súa dona, a lembrada Kristina Berg, que nos acaba de deixar o ano pasado. Cando se produciu o pasamento de Carlos Casares, en 2002, fíxose cargo da dirección da editorial Galaxia o xornalista, escritor e profesor Víctor Freixanes. Como vello amigo desde os seus tempos de director de Edicións Xerais de Galicia, coa que eu colaborara intensamente na década dos ’80, Víctor propúxome ser, canda el, co-director de Grial. Sinceramente, nunca imaxinara que me cabería a honra de dirixir unha revista con antecedentes tan ilustres. Pero non puiden negarme. Desde o número 157 ata hoxe Víctor Freixanes e eu vimos dirixindo a revista coa colaboración de intelectuais tan importantes como Ramón Villares, científicos como Domingo Docampo (ex-reitores das universidades de Santiago e Vigo, respectivamente), investigadores como Uxío Labarta, pensadores como Carlos Fernández, profesoras e escritoras da talla de Marilar Aleixandre. Nesta etapa dos últimos once anos, a revista mudou o seu deseño, incorporando a imaxe e a cor, procurando sempre anchear horizontes intelectuais pero sen deixar de ser escrupulosamente fiel ao seu espírito fundacional: servir como foro de intercambio entre os distintos campos e os diversos sectores da cultura galega, pugnando pola súa renovación constante e procurando levala a un público amplo, tanto en Galicia como polo mundo adiante. Queremos continuar dialogando e debatendo, desde o noso país e no noso idioma, co noso propio tempo, afrontando os retos e as oportunidades da actualidade e ambicionando proxectar a nosa tradición cultural rica e milenaria, da que nos sentimos orgullosos, cara a un porvir que, se o país se empeña, poderá ser ventureiro. E oxalá o sexa!

36


La exclaustración de los frailes del Convento de Louro p/ Manuel Lago Álvarez Fotos: Nieves Formoso Vidal

La llamada “desamortización de Mendizabal” supuso la venta del edificio del convento de los PP. Franciscanos de Louro, junto con la ex-

bienes fueron adjudicados, previa subasta, a D. Manuel Venancio Martínez, en la cantidad de 6230 pesetas. Los frailes habían abandonado el convento el 9 de diciembre de 1835. (El transcurrir quince años entre la exclaustración y la venta, supuso que las instalaciones, abandonadas sufrieran un deterioro notable). Expulsados los religiosos, sólo quedaron allí, y de forma muy temporal, el Guardián P. Guntín y el P. González. Éstos, junto al resto de los frailes, abandonados los hábitos, se establecieron en Muros (algunos en Louro), como así lo prueba un oficio del Prior de la Colegiata de Muros, D. José Antonio Guiance de Caamaño de fecha 14 de febrero de 1836, dirigido al Secretario de Cámara del Arzobispado, que dice: “Los religiosos de este convento, aunque hayan sido exclaustrados y dejado el Santo Avito, aún subsis-

claustración de los frailes que allí moraban. Esta desamortización, aplicada en toda España, fue una más de las iniciadas en el siglo XVIII, y consistió en poner en el mercado, previa expropiación forzosa y mediante una subasta pública, las tierras y bienes que hasta entonces no se podían enajenar y que se encontraban en poder de las llamadas «manos muertas», es decir, la Iglesia Católica y las órdenes religiosas —que los habían acumulado como habituales beneficiarias de donaciones, testamentos y abintestatos-. Esta desamortización española presentó las características siguientes: apropiación por parte del Estado y por decisión unilateral suya de bienes inmuebles pertenecientes a «manos muertas»; venta de los mismos, y asignación del importe obtenido con las ventas a la amortización de los títulos de la deuda". Así, por Real Orden de 29 octubre de 1835 se mandaron suprimir todos los monasterios y conventos de hombres. En el caso del convento de Louro, los trámites fueron muy rápidos, no así su venta, que se produjo el 22 de julio de 1848. Los

ten todos en esta villa, entre ellos el Predicador de la tabla, etc”. Los religiosos expulsados fueron unos veinte,

37


teniendo datos de los siguientes: P. Fr. José Alonso Guntín: - En el Capítulo Provincial de 1832 fue nombrado Predicador Conventual de Rivadavia y más tarde de Guardián del convento de Louro, cuyo cargo desempeñaba al tiempo de la exclaustración.

P. Fr. José Araujo: -En 1818 residía ya en el convento de Louro. En 23 de abril de 1843 hizo testamento en el lugar de Tajes, y en este dice “que era natural del obispado de Tuy, y que desde su exclaustración se acogió en casa de José Simal y su mujer Bernarda Fernández, quienes lo asistieron,

P. Fr. José Pose Santiago: -nació en el lugar de Bermo, en la parroquia de Santa Eulalia de Boiro el 21 de agosto de 1789. Vistió el hábito el 31 de octubre de 1804. Después de la exclaustración vivió en su parroquia natal, donde falleció el 8 de febrero de 1851. P. Fr. José Salgado Rodríguez: -Nació en Verín el 15 de diciembre de 1790. Vistió el hábito en el convento de San Francisco de Santiago el 27 de octubre de 1806. En el Capítulo de 1832 fue nombrado Predicador Conventual de Louro. P. Fr. Manuel Seoane García: -Nació en el lugar de Prada, parroquia de Cruces (Esclavitud), el 21 de noviembre de 1786. En 1830 y 1832 es “Lector de Casos”, en el convento de Louro. Falleció en su parroquia natal, el 16 de octubre de 1872. Hizo testamento, dejando lo pío a su hermana Dolores, y disponiendo que asistiesen a sus funerales doce sacerdotes y que se dijesen por su alma treinta misas rezadas y responso cantado por un año en domingo. P. Fr. Cándido García: -Nació en el año de 1762. En el de 1824 desempeñaba el cargo de organista en el convento de Louro, donde vivió hasta la exclaustración. De exclaustrado vivió en el barrio de Portugalete, en la parroquia de Serres, en compañía de una sobrina suya, a quien hizo heredera. Solía celebrar Misa en el Santuario de la Virgen del Camino. Falleció el 14 de marzo de 1851, como se recoge en la partida existente en el archivo parroquial de Serres: “En quince de marzo de 1851, en el cementerio de San Juan de Serres se dio sepultura en urna de doce reales al cadáver de Fr. Cándido García, exclaustrado de S. Francisco de Louro, que se murió a las tres de la tarde antecedente de un constipado crónico, a los ochenta y dos años de edad. Asistieron a su entierro y honras diez y seis señores Sacerdotes y fue amortajado con las vestiduras sacerdotales. Recibió los Santos Sacramentos e hizo disposición, pero nada dejó a lo pio. Y porque coas.e lo firmo. Florencio Lema”.

cuidaron y cuidan en su desamparo y faltas socorriéndose mutuamente con lo que podían…” Por lo cual los nombra herederos de sus poquitas ropitas que tiene como de todo lo demás que se le está adeudando…”. Falleció en Louro el 28 de abril de 1843, como se expresa la partida existente en el libro de difuntos de 1792, de la parroquial de Louro: “En veintinueve de Abril del año de mil ochocientos quarenta y tres se dio sepultura al cadáver de FR. José Araujo en el cementerio de esta parroquia. Religioso Profeso y Sacerdote del orden de N P. San Francisco. Exclaustrado del Conbento de Louro, llamado impropiamente de Muros, por esta parroquia no reclamar sus derechos. Recibió este Religioso los Santos Sacramentos de la Penitencia, Comunión y Extremaunción. Hizo testamento, asistieron a su entierro y honras diez y ocho sacerdotes. Fue amortajado en su ábito que conservó. Y para que así conste, lo firmo en el mismo día y mes, ut supra. Agustín García”. P. Fr. Juan Bara: -En los años 1818-1828 desempeñaba el cargo de “Lector de Casos”. Falleció en Louro el 13 de febrero de 1840. El acta de defunción recoge que se enterró en el cementerio de Louro, que a su funeral asistieron treinta sacerdotes y que dejó por su heredero único, a su sobrino Ramón Fernández. Suscribe el acta el sacerdote Pedro Gómez Figueroa. P. Fr. Manuel Vázquez Labarinas: -nacido en Arnoia, en el año 1785. Después de la exclaustra-

38


ción vivió como simple sacerdote en el lugar de Espiñaredo (Serres), y allí murió el 19 de marzo de 1841, como se expresa en la partida existente en el archivo parroquial de Serres: “En diez y nueve de marzo de 1841 en el Campo Santo de San Juan de Serres se dio sepultura en urna de doce reales al cadáver de Fr. Manuel Vázquez, Pbro, que se murió de una retención de orina, a los setenta años de edad. Asistieron a su entierro y honras 20 Señores sacerdotes, y fue amortajado con las vestiduras sacerdotales. Recibió los santos Sacramentos e hizo disposición, dejando Fr. Felipe Reza Santamaría: - Nació en la Arnoya el 8 de abril de 1817 vistió el hábito en el Convento de San Francisco de Santiago el 2 de julio de 1833. Profesó el 3 de julio de 1834. Era Corista (estudiante) en el convento de Louro al tiempo de la exclaustración y en el año de 1841 residía en su parroquia natal sin estar ordenado. Hno. Manuel Lamela: -Era “Donado” (acogido) en el convento de Louro al tiempo de la exclaustración y falleció en esta parroquia el 13 de noviembre de 1839, como se hace constar en la partida siguiente: “En catorce noviembre de mil ochocientos treinta y nueve sepultose en el cementerio de Louro con la asistencia de siete Sres Sacerdotes y ocho a sus funerales el Donado de San Francisco de Muros, que se había confesado en su enfermedad y recibió la Extremaunción. Se auxilió hasta su fallecimiento.. Lo que suscribo. Pedro Gómez Figueroa”.

doscientas misas para aplicar a disposición de su cumplidor Fr. Ildefonso García Misionero Apostólico. El difunto era hijo de Bartolomé y Ana María de Labarinas de Sn Salvador de la Arnoya, en Orense. Y para que conste lo firmo: Florencio Lema”. P. Fr. José María Iglesias: -Era predicador jubilado y falleció en el año 1857, algunos momentos después de haber celebrado la Santa Misa. Hizo testamento y dispuso que se celebrasen 400 misas con el producto de sus libros y otras cosillas que poseía. En el año 1828 era “Lector de Casos” en el convento de Louro. Junto con estos sacerdotes, también formaban parte de la Comunidad conventual de Louro cuando fueron exclaustrados, estos dos legos:

Además de estos legos, en la parroquia de Louro vivieron otros religiosos legos que solían asistir a los entierros. Hay constancia de que en el año 1837 asistieron a los fúnebres de Domingo Antonio Louro, dos “exreligiosos legos”, como así consta en el archivo Parr. de Louro, Libro de muertos, fol, 74 vto. Como se dijo, los bienes fueron adjudicados previa subasta, en el año 1848, a D. Manuel Venancio Martínez, en la cantidad de 6230 pesetas y cedidos a los testamentarios del sr. García Pan que los donó a la Orden Franciscana junto con el bosque adyacente. En el año 1873 volvió el convento a ser habitado por los frailes franciscanos, que de inmediato iniciaron las necesarias obras de restauración. Fuentes: Archivos parroquiales de Serres y Louro- Fr. Atanasio López – D. Ramón de Artaza - Xunta.es

39


CARTA DA REDACCION: Por necesidades de espacio, neste número de Novembro, non se publica a carta da redacción no seu lugar habitual. Pola aquí, donde deberá ir a referencia o colaborador, e puramente circunstancial, e as circunstancias son as que son… Como moi ben saben os nosos lectores (que dito sea, pasan de 5000 o mes), The Muros Times e unha oferta cultural adicada a Muros, porque Muros nunca contou cunha revista cultural, e porque o necesitaba, nace e crece TMT, que só busca pór en valor, a historia, o arte, a cultura e os costumes das terras muradanas, e na que teñen cabida todas-las persoas que queiran colaborar nestes fins. TMT e plural, e por selo está por enriba do ben e do mal. Ninguén poderá acusar nunca a TMT de andar polos de aquí ou polos de alá. Que TMT ten unha acollida moito mais alá das terras muradás e un feito certo e contrastable. Si alguén tuvo ocasión de ver a quen pertenecen moitos dos cerca de 800 “me gusta”, que ten a páxina de TMT no Facebook, comprobaría que un bo número deles son de xente que non e muradana. Iso honra aos muradans, que ven unha vez máis (e foron moitas o longo da súa historia), como as cousas de Muros interesan e gustan. Fumos e somos un referente cultural, do que moitos alleos queren aprender. Que a revista TMT tivese presencia nas nosas bibliotecas, colexios e institutos, debería ser o normal, para que deste xeito, aqueles que non teñen acceso a internet, puderan consultala, e tamén para constancia dos anos que veñen… que deseguido pasan para todos e todas. Nove eran os exemplares que se imprimían en papel. Unha cantidade insignificante pero que se ve atropelada polos “recortes”. Pois quede a cousa nos “recortes”, que non sexa por outra ou outras cousas, como aquelas do libro do escritor estadounidense Ray Bradbury. (Fahrenheit 451). E xa rematando. TMT voltará a estar a disposición de todos nas bibliotecas, colexios e institutos, tan pronto como se resolvan as impedimentas actuáis. Ó tempo¡, que todo se anda, e nós, non imos indo sós¡, que nos acompañan nesta travesía as mellores das intencions.

40


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.