www.beeldbankbrugge.be

een verhaal van mens tot mens

De website www.beeldbankbrugge.be is voor velen – al dan niet Bruggeling - een nobele onbekende. Het digitale, visuele geheugen van de stad biedt nochtans een schat aan zowel vertrouwde als verrassende beelden van Brugge. Hoog tijd voor een kennismaking of uitgebreider consultatie. Door Ina Verrept.

1

Portret van drie Brugse elegante jonge dames in een bos (Sint-Michiels, 1905), onbekende fotograaf

vele verzamelingen samen De website www.beeldbankbrugge.be is in 2001 ontstaan. De belangrijkste partners in het project zijn het Stadsarchief Brugge, de Dienst Monumentenzorg en Stadsvernieuwing en Musea Brugge. Erfgoedcel Brugge zorgt voor de coördinatie. Daarnaast winnen kleinere - maar daarom niet minder interessante - verzamelaars de laatste jaren terrein; denken we bijvoorbeeld aan heemkringen en gilden. Zowel het aangeboden materiaal, de selectie als de ontsluiting ervan verschillen sterk van partner tot partner. Op die manier worden niet alleen de inhoud, maar ook de hele aanpak van Beeldbank Brugge verrijkt.

een blik die verder reikt Wat de inhoud van www.beeldbankbrugge.be betreft, wordt steeds meer gestreefd naar een blik die verder reikt dan de Brugse binnenstad. De verschillende deelgemeenten, elk met hun eigen identiteit, komen zo meer aan bod. Typische gebouwen, gewoonten, gebruiksvoorwerpen en uiteraard mensen vervolledigen de puzzel en doorbreken het zogenaamde clichébeeld van de stad. ‘Zogenaamde’, want de aandachtige bezoeker van www.beeldbankbrugge.be ontdekt dat ook tussen de foto’s van het klassieke en immer prachtige erfgoed van de binnenstad iets anders te vinden is: het stadsleven zoals het was/is, menselijk en herkenbaar zoals in elke stad. De mens in zijn dagelijkse gewone en soms buitengewone doen.

voor de camera Vandaar de keuze voor de invalshoek van dit artikel: de mens zelf. Wie staat er bijvoorbeeld – al dan niet bewust poserend - voor de camera? Het aanbod is enorm groot. Mensen zijn vanaf de oudste tot de meest recente foto’s in www.beeldbankbrugge.be dikwijls het onderwerp. Bij vroege opnames vaak stijfjes in de

1

2

2 Jacques Brel brengt een blitzbezoek aan Brugge (1972), fotograaf Baes 3 Bewonderaarster van Brel bij zijn aankomst

houding, zich bewust van het gewicht van de opname; maar later meer spontaan. Al spelen ook rang en stand van het model en uiteraard de houding van de fotograaf in kwestie hierbij een rol. Kijken we naar de drie elegante dames die in 1905 op de gevoelige plaat worden vastgelegd door een onbekende (afb. 1, pag 5), of naar een zwierige Jacques Brel die in 1972 per helikopter een blitzbezoek aan Brugge brengt (afb. 2 en 3). Bijzonder stijlvol ogen de suppoosten van het Memlingmuseum, weliswaar vereeuwigd voor het Groeningemuseum, in 1939 (afb. 4). Anoniem, vertrouwd of werkelijk beroemd, de modellen in www.beeldbankbrugge.be bieden het hele palet aan ‘menselijke variatie’. Het overgrote deel is logischerwijs gefotografeerd in de stad, in de straten of op de pleinen, in huizen of monumenten; werkend, spelend, feestend.

Bijzonder voor museumliefhebbers zijn de beelden van verzamelingen van diverse pluimage, al dan niet met de trotse verzamelaar te midden van zijn collectie (afb. 5 en 6).

Groepsportret van de suppoosten van het Memlingmuseum (1939), fotograaf Brusselle

Interieur van het Guido Gezellemuseum (1935), fotograaf Watteyne Senior

Interieur van het huis van Dr. De Winter in de Oude Burg (1935), fotograaf Brusselle

5

6

achter de camera In de Beeldbank Brugge wordt tot op heden relatief weinig aandacht besteed aan de verschillende fotografen, de mensen achter de camera. Nochtans keren diverse namen heel vaak terug. Dit bijvoorbeeld dankzij schenkingen van fotografen zelf of hun nageslacht, of van verzamelaars. De regelmatige bezoeker zal dan ook wellicht een voorkeur ontwikkelen voor het werk van een of meerdere fotografen. Naast binnen en buiten Brugge gekende fotografen, of fotografen waarvan op z’n minst de naam bekend is, zit er ook heel wat materiaal van onbekende meesters in www.beeldbankbrugge.be. Even gevarieerd is dan ook de stijl van het werk: strak, uitbundig, geënsceneerd of spontaan. Ook het medium vertoont veel variatie: zo is het geslacht Daveluy (actief in de 19de eeuw) eerst erg bedreven in het maken van lithografieën en porseleinkaarten, maar vader Edouard moedigt later zijn zoon Victor aan om zich op de in opmars zijnde fotografie te storten met een eigen zaak op het Sint-Jansplein. De Watteyne-familie (Alfons senior en junior) zijn de fotografen bij uitstek van Brugse stadsgezichten. Daarnaast worden ook talloze feesten en processies, kortom het Brugse stadsleven van eind 19de en begin 20ste eeuw, door hen vastgelegd. Alfons junior gaat daarenboven de geschiedenis in als de man van het Album Ronse. Begin 20ste eeuw krijgt hij van de gelijknamige schepen de opdracht om de heersende

7

7 Ontvangstruimte in een kliniekje (1930), fotograaf Brusselle

8 Stoffenzaak Franchomme et Cie (1930-40), fotograaf Brusselle

Brugse restauratiekoorts vast te leggen in een schitterend album. Bijzonder goed vertegenwoordigd in de Beeldbank Brugge, dit dankzij een grote schenking van glasplaten, filmnegatieven en prints aan het Stadsarchief van Brugge, is de firma BrusselleTraen. De firma omvat drie generaties en sluit pas in 1992 de deuren. Het aantal prachtige en bijzonder stijlvolle foto’s van Arthur Brusselle zelf omvat ondermeer trouwfoto’s, schoolopnames, beelden van het verenigingsleven, koninklijke bezoeken, stoeten, processies, rampen en bijzondere gebeurtenissen. Een vollediger beeld van leven in het toenmalige Brugge is moeilijk voorstelbaar.

wie werkt mee aan Beeldbank brugge en wie kijkt er naar? Wat op de website zichtbaar is, wordt dezer dagen vooral gekozen door de partners van Stadsarchief Brugge, Dienst Monumentenzorg en Stadsvernieuwing en Musea Brugge. Naargelang kleinere spelers zoals heemkundige kringen, gilden en ook buurtcomités meer en meer betrokken raken bij www.beeldbankbrugge.be, gebeurt de selectie anders. De foto’s gaan door meer verschillende handen; door handen van mensen waarvan de emotionele band met het materiaal ook sterker is. Als de foto’s beschreven worden, geldt een gelijkaardig scenario. Recent onderzoek naar www.beeldbankbrugge.be (eind 2008) toont duidelijk aan dat senioren een boontje hebben voor deze site. Het woord senior dekt natuurlijk een enorme lading. De Brugse senior, trots op zijn stad en haar verleden, weet de weg naar www.beeldbankbrugge.be blijkbaar wel te vinden. Hij/zij vult de bijhorende beschrijvingen van de foto’s indien mogelijk graag aan met eigen bevindingen. Initiatieven zoals presentaties voor Brugse senioren tijdens de traditionele lentewandeling van de Seniorenadviesraad dragen hiertoe bij. De reacties op zo’n initiatief blijven dan ook niet uit. Spontaan worden foto’s en tips doorgestuurd, aanvullingen ook bij beeldmate

9

9 Portret van de Brugse fotograaf Alfons Watteyne Junior (1910), fotograaf Watteyne Senior

10 Portret van een Brugse vrouw (1898), door vrouwelijke fotograaf Jeanne Hermans

11

Portret van een baby (1898), door vrouwelijke fotograaf Jeanne Hermans

12 Huwelijksfeest in de ‘Panier d’Or’ op de Markt (1928), fotograaf Brusselle

10 11

riaal waarvan de beschrijving minder voor de hand ligt. Peter Bultinck, medewerker van het Stadsarchief Brugge en belangrijkste beschrijver van de foto’s, geeft ook leiding aan een team vrijwillige beschrijvers. Deze enthousiastelingen beschrijven hetzij vanuit Stadsarchief Brugge, hetzij van op het thuisfront. Ze maken met z’n allen dat www.beeldbankbrugge.be op haar manier een beetje web 2.0 is.

de straat op, naar de mensen toe Beeldbank Brugge beperkt zich echter niet tot het computerscherm. Weinig spreekt immers meer tot de verbeelding dan het tonen van de oude opnames, uitvergroot en op een goed gekozen locatie midden in het gelijkaardige, hedendaagse decor. Vergelijken en becommentariëren gebeurt dan als vanzelfsprekend. De hedendaagse bewoners en/of bezoekers van de stad ontmoeten zo dikwijls de andere. Anders, maar toch een beetje in dezelfde lijn, is het onderzoek naar mogelijke samenwerking met buurtcomités. Ook hier staat ontmoeting centraal, het samen bekijken en herbekijken van de ‘echte’ buurt om de vereeuwiging ervan later op www.beeldbankbrugge.be of www. brugsebuurten.be te plaatsen. Zo blijft de Beeldbank Brugge bovenal een verhaal van mens tot mens.

Ina Verrept is Coördinator Erfgoedpubliekswerking bij de Erfgoedcel Brugge

Met dank aan alle medewerkers en vrijwilligers van www.beeldbankbrugge.be en aan Jaak Rau

12