MAART 2020 - NOTTEBOHMKRANT - ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - DE BIBLIOTHEEK VOOR NEDERLANDSE TAAL, CULTUUR EN GESCHIEDENIS VAN VLAANDEREN
658120, Collectie Stad Antwerpen, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
Nottebohm KRANT NIET ALLEEN AFGEHAKTE HANDEN Editoriaal – An Renard & Koen Broucke Tijdens een debat over Congo naar
van Congo en dekolonisatie. De lezingen
aanleiding van ‘Theater aan Zee’ deze
schuwen de duistere kant van het verhaal
zomer stond vooraan rechts in de zaal een
niet. Ze brengen een meerstemmig en
vreemde sculptuur. Het was een afgezaagde
genuanceerd verhaal, waarin heden,
hand met een stuk handboei, omgekeerd
verleden en toekomst van Congo worden
alsof de ketting de zwaartekracht had
gebracht door een kleurrijke keuze van
overwonnen. De hand was afkomstig van
begeesterde sprekers.
van het Ruiterstandbeeld op de Oostendse
60 jaar onafhankelijk, 52 jaar Belgische
zeedijk hulde brengt aan Leopold II. In de
kolonie, 23 jaar Kongo-Vrijstaat, een
nacht van 20 april 2004 hadden ‘De Stoete
periode waar de bevolking gedecimeerd
Ostendenoare’ de hand met een ijzer-
zou zijn. Schattingen lopen van één tot
zaagje afgezaagd. Dit object, zo werd ons
vijftien miljoen slachtoffers. De Erfgoedbi-
verzekerd, was een kopie in polyester. Toch
bliotheek bewaart boeken die deze gruwel
‘Antwerpen is een koloniale stad’
leek het alsof de politie op elk moment kon
mee mogelijk gemaakt hebben, door een
Interview – Sam Capiau & Thomas Martin
binnenvallen om het in beslag te nemen.
misplaatst Westers superioriteitsgevoel te
een ‘dankbare Congolees’, die als onderdeel
propageren. Historicus Bas De Roo werpt in Er werden foto’s geprojecteerd waar
deze krant een kritische blik op dit ‘eurocen-
zwarten hun stompje voor hun smette-
trische’ karakter van onze Congo-collectie.
loze witte tunieken houden. De gruwel
De jonge journalist Lieven Miguel Kandolo
in gestileerd zwart-wit. Hoeveel handen
beschrijft hoe hij vandaag, als kleinkind van
zijn er afgehakt door de misdadige ‘Force
de kolonisatie, met dit verleden probeert
Publique’, het voormalige koloniale leger?
om te gaan.
Koning Leopold II zou het afhakken hebben
Niemand kent onze Congo-collectie beter dan historicus Bas De Roo. Als onderzoeker doorspitte hij meermaals de catalogus van de Consciecebibliotheek op zoek naar zeldzame publicaties over Congo en het Belgische koloniale verleden. “Jullie collectie is heel ‘koloniaal’ en ‘wit’. Verbrand die boeken niet, maar plaats ze wel in hun context.” Bas de Roo schreef aan de Universiteit Gent een
telkens terug, bijvoorbeeld in een nummer van
doctoraat over de fiscale geschiedenis van de
Knack Historia over de Congolese geschiedenis,
afgekeurd omdat het zijn economische
Maar er is meer. Dit vijfde nummer van de
Kongo-Vrijstaat (kolonie van Leopold II tussen
een onderzoek naar de geschiedenis van de
belangen schaadde. Hij werd als volgt
Nottebohmkrant is voor de eerste keer extra
1885 en 1908). Nadien ging hij aan de slag bij
Antwerpse Zoo, een studie over de Koloniale
geciteerd: “Handen afsnijden - dat is idioot.
large, met acht pagina’s leesplezier. Naast
de Universiteit van Leipzig, waar hij onderzoek
Hogeschool van Antwerpen of een project rond
Ik zou al het andere van hen afsnijden, maar
de focus op Congo en een overzicht van de
deed naar de rol van de Congolese elite in het
koloniale monumenten in Antwerpen.
geen handen. Dat is het enige dat ik nodig
lezingen proeft u van enkele nieuwigheden
bestuur van de Vrijstaat en Belgisch Congo.
heb in Congo.”
in onze collectie en werking: van digitaal
Vandaag is De Roo onderzoeker bij Geheugen
Wanneer ik De Roo in onze leeszaal ontmoet
historisch reisplezier tot Esperanto en van
Collectief, dat historisch onderzoek op een
neemt hij net een gigantische stapel boeken in
Naar aanleiding van de zestigste verjaardag
Beethoven tot een teambuilding in de
laagdrempelige manier aan een ruim publiek
ontvangst die hij uit onze magazijnen opvroeg.
van de onafhankelijkheid staan de Notte-
Nottebohmzaal. Laat u verrassen.
aanbiedt in de vorm van tentoonstellingen,
“Ik ben misschien iets te enthousiast geweest.
historische wandelingen, apps, publicaties …
Maar ik heb gewoon een aantal interessante
Ook hier keren Congo en het koloniale verleden
boeken geselecteerd waarvan ik denk dat
bohmlezingen dit voorjaar in het teken
ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - Hendrik Conscienceplein 4 - 2000 Antwerpen - tel. +32 3 338 87 10 - consciencebibliotheek@antwerpen.be
1
