Science News 05/2011 - Service éducatif MNHN Luxembourg by Musée national d'histoire naturelle

fir

Jonker vun 11 bis 18 Joer

News 5/2011

ci e S채 nc it e F 12 es -1 tiv 3 al

SCIENCE-CLUB.LU

Info: • Cyber Science Säit 6 bis 7 • Wanterschlof Säit 8 bis 9 • Science Quiz Säit 10 • Opléisung vum leschte Quiz Säit 11 • Science-Festival Säit 12 bis 13

A n d e s e.m News . fenns du: • Aktivitéiten vu Säit 16 bis 34 • Umellungsziedel Säit 35

Info

Science live iwwert Ba. . s s d u u Wae. . ss sse nds u c h auf t B

a c hs n sen Wne sT c hi ka f t iannt rT e es cs he--n i ei rkt ? i n t r e s s e--i e r t ?

Hu e s d u i wuw H e se rd u

J eo re r ? 1 w i1 w J oer? 11 W..e.. lls du nei W Leit kenne- e lls du nei

lLeit eieren, dei d ei kenne lselwecht eieren, dei- d ei

Intressen hu selwecht wei s du? Intressen hu wei s du?

d‘ganzt Joer !

Wa jo, da kuck der

den neie Programm vum „Science Club“ genee un. De „Science Club“ bitt dir nämlech vill flott Aktivi téiten, wéi zum Beispill verschidden technesch a wëssenschaftlech Work shopen an Experimenter, intressant wëssenschaftlech Ausstellungen am In- an Ausland, „Science Camp“, ….

Wann s

du un Aktivitéite wëlls deelhuelen, da mell dech beim „Science Club“ per Post (mam Umellungsziedel op der leschter Säit), per E-mail

(science-club@ mnhn.lu) oder per Internet

(www.science-club.lu) un. Mee denk drun, d‘Zuel vun deenen, déi kënne matmaachen ass limitéiert. Duerfir, wann s du wierklech un enger Aktivitéit intresséiert bass, da mell dech esou fréi wéi méiglech un.

an Zesummenaarbecht mat der

(www.uni.lu) (www.uni.lu) Science-Club 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel.: 462233-450 Rép. - Fax: 462233-451 -451

(www.science-club.lu) (www.science-club.lu) De De„Science „ScienceClub“ Club“ass asseng eng Initiativ Initiativvum vum„natur „naturmusée“ musée“

(www.mnhn.lu)

(w w w . m n h n . l u )

De Science Club ass De Science Club ass Member vu ProScience, Member vu ProScience, lëtzebuerger Réseau fir lëtzebuerger d'PromotiounRéseau vun derfir d'Promotioun vun der Wëssenschaftskultur. Wëssenschaftskultur. www.proscience.lu www.proscience.lu

mat de „Jonk Fuerscher Lëtzebuerg“

( w w w . aj sl. lu)

mat de „Jonk Fuerscher Lëtzebuerg“

Mir hunn zesummen dësen intressante Programm op d‘Bee Mir gestallt hunn zesummen a soen dem dës„Fonds en intressante NationalProde la gramm op d‘Bee gestallt Recherche“ merci fir a soen „Fonds Nasengdem finanziell Ënner tional de la Recherche“ stëtzung. mam "Projet Interactifs merci fir seng finanziell Ënnerstëtzung. Scientifiques"

( www.a j sl .l u )

(www.pinscience.lu)

ce en ci rS be Cy e b e y c C n ie c S r e b e y nc C cie rS be Cy e c n ie c S Cyber Kids and Science

(op Däitsch)

Lauter kléng an flott Experimenter fir selwer ze maachen, mat Erklärungen. http://www.kids-and-science.de/

Computer History Online (op Däitsch) Geschicht an d'Entwécklung vun de Computeren vun 30.000 v. Chr. bis Haut mat ganz vill wëssenswert Informatiounen. http://www.weller.to/

Cy bcee ceberSrScicienence

Dës Linken an nach vill méi fënns du och op der Internetsäit vum Science Club:www.science-club.lu

erScience

eCyberScience

c n ie c en ci S r rS e be b y Cy C e ce ce e c ien en Sc n ci er ie rS e yb c C c be ie S n e c Cy r nc S eCyberScie Cyber i

Histoires d inventions (op Franséisch)

Duerch eng Rei vu klenge Spiller gi verschidden Erfinder an Wëssenschaftler virgestallt. http://www.curiosphere.tv/MINTE/MINTE10899/ page_10899_71550.cfm

How Stuff Works

(op Englesch)

Op dëser Säit gi ganz vill Saachen erkläert fir däi Wëssensdrang ze läschen! http://www.howstuffworks.com/

c n ie c en S ci r rS e be b y Cy C ce e ce e e nc ien e c en Sc cie c ci n er rS n rS ie yb be C ie c be Cy c S Cy S r r e ybe

Wann et ufänkt kal dobaussen ze ginn an d’Iesse rar gëtt, zéie sech verschidde Mamendéieren (Siweschléifer, Äerdmaus, Igel, Murmeldéier, etc...) an hire Bau zeréck, a flüchte sech an de Wanterschlof.

Wat geschitt mam Déier?

Firwat ee Wanterschlof?

Zwou Phasen:

Et ass an engem schlofähnlechen Zoustand, an deem säi ganze Metabolismus erofgefuer gëtt. Beim Murmeldeier z.B. senkt sech d’Kierpertemperatur vun 39° op 7°C, säin Häerzschlag geet vun 100 bis op 2 bis 3 Schléi an der Minutt erof an et mécht Otempausen déi bis zu enger Stonn daueren.

Dësen Zoustand erméiglecht dem Déier déi rau Wanterméint ze iwwerliewen ouni vill Energie ze verbrauchen. D’Energie déi néideg ass fir d’liewenswichteg Funktiounen um lafen ze halen hëllt et aus de Fettreserven déi et sech während dem Summer ugefriess huet. Wéini et Zäit fir de Wanterschlof ass gëtt vun der Aussentemperatur an dem Dagesrhythmus bestëmmt. Mee de genaue Mechanismus ass nach net erfuerscht.

De Wanterschlof gëtt vu “Wachphasen”, déi e puer Stonnen daueren, an um Enn vum Wanterschlof méi heefeg ginn, ënnerbrach. Während dëse Phasen erhéicht sech d’Kierpertemperatur, d’Deier erwächt a kann op d’Toilett goen. Dat ass wichteg fir gëfteg Substanzen ze elimineieren, déi entstinn wann de Kierper d’Fett an Energie ëmwandelt.

Wanterschlof

Internet

Pscht ! Et ass virun allem de Prozess vum Erwächen deen d’Energiereserven unzaapt. Dofir ass et wichteg, dass een en Déier dat am Wanterschlof ass, net ze oft stéiert, soss kann et virkommen, datt seng Fettreserven net méi duerginn fir am Fréijoer nees ganz ze erwächen.

http://fr.wikipedia.org/wiki/ Hibernation http://www.kindernetz.de/ infonetz/winterschlaf/-/ id=173204/nid=173204/ did=100642/1064hr4/

http://www.achterbahn-freizeitpark.de/ http://www.geo.de/GEOlino/technik/53255.html http://www.sat1.de/comedy_show/clever/wissensbuch/content/00445/004/

Science QUIZ

Firwat si Wiederwolleke schwaarz an nët wäiss? A) Wéinst den elektreschen Opluedungen vun de Blëtzer. B) Well d’Sonnestrahlen nët duerchkommen. C) Well d’Waasser an de Wolleken d’Äerduewerfläch reflektéiert. D) Well opgewiébelte Knascht dran hänke bleift.

Schreif deng Äntwert op d’Umellung, oder schéck eis se per Post oder per E-mail. D’Gewënner gi gezunn a kréien e schéine Präis.

Opléisung

vum leschte

Science QUIZ

An eisem leschte Science News hate mir dech gefrot woumat een den Drock moost a Flëssegkeeten an a Gasen.

• 89 % wossten datt et sech ëm de

Manometer handelt. Eng speziell Form vum Manometer ass de Barometer. • 3 % waren der Meenung datt et den Hygrometer ass. Mam Hygrometer moosst een d’Loftfiichtegkeet. • 1 % hun op Tachometer getippt, dat ass leider falsch, mam Tachometer moost een d’Geschwindegkeet.

Aus ären Äntwerten hu mir 3 Gewënner gezunn: • Anne Lambert (15 Joer) • Maurice Scholtes (13 Joer) • Max Voncken (12 Joer)

s a Kleng,

us Spill a Spaass fir Gro ? n e d e u b e g t t Wat ge nik Wëssenschaft an Tech en Workshopen a Show

Am ‘natur musée’ an

btei

an der Neimënster-A

während dem Vun 10.00 bis 18.00 . 13. November 2011 Week-end vum 12. a op fir

W e in i?

Wou?

ronderëm

mber ass exclusiv (Den 12. an 11. Nove Weider t mat Reservatioun. Gruppen, an och jus lu). stiv www.science-fe al. Infoen fir Gruppen op

W a t k a s c h t e t ?en muss

e puer Show D’Entrée ass fräi, just fir ee bezuelen.

Science Festival

Weider Informatiounen: www.science-festival.lu

Science Festival

S채it 19, 29, 33

Freedefeierchimie S채it 25 an 32

Elektromoteur S채it 27

Gold S채it 20

Aktiviteiten: tëschent 11 an 13 Joer ..

Sait 16-26

tëschent 13 an 15 Joer ..

Sait 27-32

tëschent 15 an 18 Joer ..

Sait 33-34

Mathé? Säit 30

6 Euro

Mir bauen eng Schell Dënschdes, den 11. Oktober 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: Paul ZIMMER

Educateur

Rendez-vous: um 15:00 Auer (zréck 17:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn

n dësem Atelier léiers de den Funktiounsprinzip vun enger Schëll kennen, wéis de se och aus der Schoul oder vun engem alen Telefon hier kenns.

nns du Hei ka sou eng och e er dann selw Schell a se bauen ch mat lech o len. natier hue heem

www.naturmusee.lu

4 Euro

Pobéier marmoréieren Donneschdes, den 20. Oktober 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: Michelle GROSBUSCH

Guide vum "natur musée"

Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 17:00 Auer) Manternach "A Wiewesch"

ir marmoréieren Pobéier a bannen eng schéin Mapp domat, déi s du kanns mat heem huelen.

www.naturmusee.lu

6 Euro

Der heisse Draht Samschdes, den 29. Oktober 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: Jan KOEP

Elektrotechniker

Rendez-vous: um 15:00 Auer (zrĂŠck 17:00 Auer) am 'natur musĂŠe' am Gronn

elwer dat Spill "heisser Draht" zesummebauen a verstoen, wat e Stroumkrees ass

www.pinscience.lu

0 Euro

Science Festival Donneschdes, den 10. November 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: João MARTIN

Chemiker

Rendez-vous: um 13:20 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn

elwer experimentéieren, bastelen an erfuerschen ... Du hëls un 3 faszinante Workshopen deel, déi extra fir dech reservéiert goufen. Duerno kanns du während 1 Stonn un deene Workshopen deelhuelen, déi dech zousätzlech intresséieren.

www.science-festival.lu

4 Euro

Gold pur Samschdes, de 26. November 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: Maria URSONE

Biologin

Rendez-vous: um 09:30 Auer (zréck 11:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn

at kann een alles mat Gold maachen? Mat der Lupp probéiere mir sou vill wéi méiglech Gold am Sand ze sammelen.

www.naturmusee.lu

4 Euro

Linoldrock Donneschdes, den 8. Dezember 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: Michelle GROSBUSCH

Guide vum "natur musée")

Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 17:00 Auer) Manternach "A Wiewesch"

ir maachen schéi Chrëschtkaarten mat Linoldrock.

www.naturmusee.lu

10 Euro

Mad Lab: 3D-Chrëschtbeemchen Donneschdes, de 15. Dezember 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: Maryse JOST

Guide vum 'natur musée'

Rendez-vous: um 15:00 Auer (zréck 17:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn.

assend fir d'Chrëschtdeeg léiden a bastele mir een 3D-Chrëschtbeemche mat ville klenge Luten, déi blénken. Hei léiers du awer och verschidden elektronesch Baudeeler kennen.

De che beem t h c s ë Chr du kanns mat lech natier uelen! h heem

www.naturmusee.lu

4 Euro

Zellfabrik

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: Maria URSONE

Biologin

Donneschdes, de 17. November 2011, Samschdes, de 17. Dezember 2011 Rendez-vous: um 09:30 Auer (zréck 12:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn

éieren a Planzen bestinn aus Zellen. Wat sinn d'Ënnerscheeder tëschent enger Déieren- a Planzenzell; aus wat fir Deeler besteet eng Zell a wat fir Aufgaben hunn déi eenzel Deeler?

www.naturmusee.lu

4 Euro

Mikroskopie Dënschdes, den 20. Dezember 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: Claude HEIDT

Biolog

Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 17:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn

nner dem Mikroskop gesäis du: deng eegen Zellen, Champignonen, Waasserfléi an aner Mikro-Béischten

Vakanz www.naturmusee.lu

4 Euro

Freedefeier Chimie II Mëttwochs, den 28. Dezember 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel:João MARTINS

Chemiker

Rendez-vous: um 09:30 Auer (zréck 11:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn

n dësem Atelier entdecke mir all d'Geheimnisser vun der Chimie, déi hanner de Wonnerkäerzen an dem Freedefeier stiechen. Mir wäerten eis eege Wonnerkäerz an ee klenge Feierwierkskierper maachen. Esou kanns du Chrëschtdag a Silvester esou richteg feieren!

Vakanz

www.naturmusee.lu

4 Euro

Fossiliefälscher Donneschdes, den 29. Dezember 2011

vun 11 - 13 Joer

Responsabel: Maria URSONE

Biologin

Rendez-vous: um 14:00 Auer (zréck 17:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn

ral Fossilien fonkelnéi; mat eiser Method géisse mir aus Gips e kostbaart aalt Fossil;dir kënnt äert Fossil natierlech mat heem huelen.

z n a k a V www.naturmusee.lu

10 Euro

Mir bauen en Elektromotor Samschdes, de 15. Oktober 2011

vun 13 - 15 Joer

Responsabel: Eugène SCHILTZ

PINS Crew

Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 17:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn

ir bauen en Elektromotor zesummen a léiere säi Funktiounsprinzip kennen.

www.pinscience.lu

4 Euro

Starwatch

Méindes, den 31. Oktober 2011

vun 13 - 15 Joer

Responsabel: Eric BUTTINI

Astrophysiker

Rendez-vous: gëtt bei der Konfirmatioun matgedeelt, Donatuskappel zu Beidweiler

at Teleskopen a Spektiven erfuersche mir Planéiten, Galaxien a Stären.

Vakanz bei wend Een O renhimmel Stä klorem er Vakanz: d an ., 3. ber, 2 er o t k O 31. mb . Nove oder 4

www.naturmusee.lu

0 Euro

Science Festival Donneschdes, den 10. November 2011

vun 13 - 15 Joer

Responsabel: João MARTINS

Chemiker

Rendez-vous: um 13:20 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn

www.science-festival.lu

4 Euro

Zauberei oder einfach nëmme Mathe? Samschdes, den 19. November 2011

vun 13 - 15 Joer

Responsabel: João MARTINS

Chemiker

Rendez-vous: um 10:00 Auer (zréck 12:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn

ir verwandlen e Mann an e Béierglas, maachen aus 12 Leit der 13 a maachen allerhand Zaubertricker mat Würfelen a Kaarten.

www.naturmusee.lu

6 Euro

Titel: Lux-Land Donneschdes, de 24. November 2011

vun 13 - 15 Joer

Responsabel: Paul KREINS Elektrotechniker Georges LAUTH Elektrotechniker aus dem L.T.A.M.

Rendez-vous: um 13:00 Auer (zréck 16:00 Auer)

ir entwéckelen selwer eng Elektronik, fir eng Kaart vun eisem Land ze bauen , ob där een di verschidden Haaptuertschaften vun deenen 12 Kantonen vu Lëtzebuerg,mat engem "Mikrokontroller" usteiere kann. Mir beschrëften Kantonen a Flëss, an testen Funktiounen vum der Platin.

www.ltam.lu

4 EURO

Freedefeier Chimie Dënschdes, de 27. Dezember 2011

vun 13 - 15 Joer

Responsabel: João MARTINS

Chemiker

Rendez-vous: um 14:00 Auer (zréck 16:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn

z n a k a V

www.pinscience.lu

0 Euro

Science Festival

Donneschdes, den 10. November 2011

vu 15 - 18 Joer

Responsabel: João MARTINS

Chemiker

Rendez-vous: um 13:20 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn

www.science-festival.lu

0 Euro

Accumalux: Wéi entsteet eng Batterie? Dënschdes, den 20. Dezember 2011

vu 15 - 18 Joer

Responsabel: João MARTINS

Chemiker

Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 16:00 Auer)

éi fonktionéiert eng Batterie? Aus wat besteet eng Batterie? Wéi gëtt eng Batterie gebaut? Op all dës Froe kriss du bei der Visite vun Accumalux eng Äntwert.

z n a k a V www.naturmusee.lu

www.science-club.lu Umellung och per Internet:

Numm:....................................................................................... Virnumm:..................................................................................... Adress:....................................................................................... L-......................................................................................... Tel.:.............................................Gebuertsdatum:....../....../....... EMail:.........................................................................................

Umellungsziedel

Ech melle mech fir folgend Aktivitéiten un: ........................................................................... .......................................................................... ........................................................................................ ........................................................................................ ......................................................................................... ......................................................................................... ......................................................................................... Mat arzem schwa Bic n lle ausfë.g w.e .

Opléisung

ScienceQuiz

Wann dësen Ziedel ausgefëllt ass, schéck, fax oder mail e w.e.g. un de: Science-Club - 25, rue Münster - L-2160 Lëtzebuerg Tel.: 462233 450 - Fax: 462233 451 - Mail: science-club@mnhn.lu

www.science-club.lu

D’SEKRETARIAT Hei kriss du Informatiounen iwwer d’Aktivitéiten:

Science Club 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel: 46 22 33 450 Rép./Fax: 46 22 33 451 E-mail: science-club@mnhn.lu

COORDINATEUR AN USPRIECHPARTNER: Musée National d'Histoire Naturelle Patrick Delhalt an Joao Martins Tel: 46 22 33-429 E-mail: pdelhalt@mnhn.lu, joao.martins@mnhn.lu

Partner:

Musée National d’Histoire Naturelle 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg

Jonk Fuerscher Lëtzebuerg A.s.b.l. Boîte postale 1387 L-1013 Lëtzebuerg

Université du Luxembourg Faculté des Sciences, de la Technologie et de la Communication 6, rue Coudenhove-Kalergi L- 1413 Lëtzebuerg-Kierchbierg

Pinscience A.s.b.l. 12, rue de la Gare L-3322 Bivange

.. .. Mat der finanzieller Ennerstetzung: Fonds National de la Recherche 6, rue Antoine de Saint-Exupéry L-1017 Lëtzebuerg

De science Club ass Member vun:

ProScience: Lëtzebuerger Reseau fir d'Promotioun vun der Wëssenschaftskultur