Raport z pierwszych lat działalności by MSN Warszawa

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

RAPORT Z PIERWSZYCH LAT DZIAŁALNOŚCI

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Raport z pierwszych lat działalności

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008â&#x20AC;&#x201C;2010

SPIS TREŚCI: Raport z pierwszych lat działalności Joanna Mytkowska

Gmach Muzeum: aktualny stan projektu 24 Program, czyli co nam się do tej pory udało zrobić 32 Kolekcja Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 84 Finansowanie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w latach 2008–2010 88 Publiczność Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 89 Zespół Muzeum 91 Partnerzy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w latach 2008–2010 92

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008â&#x20AC;&#x201C;2010

5 „Dziewięć promieni światła na niebie” – odtworzenie świetlnej kompozycji Henryka Stażewskiego towarzyszące pierwszemu pokazowi kolekcji Muzeum w siedzibie tymczasowej, 5 grudnia 2008. Fot. Jan Smaga

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Raport z pierwszych lat działalności Joanna Mytkowska Dyrektor Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie przedstawia – po raz pierwszy – raport ze swej działalności. Mijają trzy lata, odkąd w otrzymanym od władz stolicy lokalu przy ulicy Pańskiej 3 otworzyliśmy naszą pierwszą wystawę – ten moment uznajemy za początek regularnej działalności programowej. Sama instytucja została powołana do życia zarządzeniem ministra kultury w kwietniu 2005 roku. Początkowe plany przewidywały, że w okolicach 2011 roku będzie już istniał wspaniały gmach muzealny na placu Defilad, przyjmujący ponad 800 000 osób rocznie. Życie zweryfikowało tę wizję. Jednak jako instytucja staraliśmy się jak najlepiej wykorzystać czas poprzedzający rozpoczęcie budowy naszej siedziby. Nim ta chwila nastąpi, chcemy stworzyć naszą kolekcję sztuki, zbudować więź z publicznością i wielowątkowy program, dzięki któremu realizowana będzie podstawowa misja Muzeum, polegająca na przybliżaniu kultury współcze-

snej jak najszerszym kręgom odbiorców.

Raport ten traktujemy jako relację z pionierskiego okresu działalności instytucji, która obecnie wchodzi w nową, mamy nadzieję bardziej stabilną fazę działalności. Moglibyśmy zatytułować go „Lata walki” – intensywność naszych poszukiwań i burzliwość losów w pierwszym okresie naszego istnienia pozwala na taką batalistyczną metaforę. Zdecydowaliśmy się na podsumowanie owego czasu w formie krótkiego raportu, żywimy bowiem przekonanie, że nasze doświadczenia są symptomatyczne. Wskazują one na nowe aspiracje, nową wizję miejsca kultury w społeczeństwie. Siłą rzeczy raport odnosi się też do trudności we wprowadzaniu zmian, oporu, z jakim spotykają się próby reform. Nasze projekty i wystawy, debaty, które sprowokowaliśmy, były właśnie swego rodzaju próbą sił. Uważamy, że relacja z krótkiej jeszcze historii nowej instytucji kultury może służyć za przedmiot szerszej refleksji nad stanem życia artystycznego i społecznego w Polsce.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008â&#x20AC;&#x201C;2010

Zdjęcie Jana Smagi zatytułowane Tu powstanie, zrobione w styczniu 2010 roku. W tle majaczy opuszczona hala KDT z umieszczonym przez firmę rozbiórkową Kruszer bannerem anonsującym, że „Tu powstanie II linia metra i Muzeum Sztuki Nowoczesnej”. Zlecony przez władze Warszawy demontaż hali zakończył się w czerwcu 2010 roku.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Debata o Muzeum – w poszukiwaniu nowego języka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaistniało w świadomości społecznej w czasie konfliktu o wyniki konkursu architektonicznego na nasz budynek. Konkurs ów wygrał – w lutym 2007 roku – szwajcarski architekt Christian Kerez. Spór o architektoniczny kształt Muzeum bardzo boleśnie podzielił zarówno środowisko artystyczne i architektoniczne, jak i szeroką publiczność, pokazując przede wszystkim, jak trudne jest w Polsce prowadzenie debaty publicznej, jak dojmujący jest brak umiejętności artykułowania potrzeb, przekonań i pragnień oraz zamieniania ich na wspólny projekt. W dyskusji tej ścierało się wiele racji estetycznych i politycznych. Ale gwałtowność debaty zdradzała przede wszystkim mniej lub bardziej uświadomioną tęsknotę za kulturą reprezentacyjną, która wyznaczy, narzuci, zagarnie przestrzeń symboliczną. Debata ta ujawniła lęk przed nieznanym, jakim jest współczesność. A kultura współczesna nie gwarantuje gotowych wzorców, jest otwarta na zmiany, niczego nie reprezentuje, niczego z góry nie orzeka i służy raczej zmieniającym się potrzebom obywateli niż utwierdzaniu władzy symbolicznej. Konflikt merytoryczny spowodował rezygnację ówczesnego dyrektora Muzeum i doradzającej mu rady programowej. Kilka miesięcy później – w czerwcu 2007 – misję kierowania Muzeum minister kultury powierzył mnie. Wraz z nowym zespołem prawie natychmiast przystąpiliśmy do pracy. Zaczynaliśmy w trudnej sytuacji: podważony był autorytet instytucji, duża część środowiska artystycznego i muzealników wątpiła w słuszność kontynuowania dalszych prac nad tworzeniem Muzeum. Jeśli jednak cokolwiek przemawiało w tamtym momencie na naszą korzyść, to było to przekonanie, że od wyzwań współczesności nie da się uciec. Tak więc z debaty publicznej – często

W tymczasowej siedzibie Muzeum architekt Chrisitian Kerez prezentuje zmodyfikowaną koncepcję budynku, umożliwiającą umieszczenie w nim sali teatralnej, lipiec 2008. Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

trudnej, gwałtownej i powodującej konflikty – uczyniliśmy główny przedmiot naszej działalności. Debatowaliśmy na wiele tematów: o historii sztuki, o roli muzeów i publiczności, o mieście, o polityce kulturalnej, sami też pozostając przedmiotem debaty. Cały czas czyniliśmy wysiłki, by projektu Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie nie zarzucono. W toczącą się debatę zaangażowani byli artyści, międzynarodowe środowisko muzealne, miejscy aktywiści, media, przedstawiciele inteligencji i nowo powstałej polskiej klasy średniej – wszyscy, dla których ważna jest tradycja nowoczesności, modernizacja i rozwój. My swoją pracą i realizowaniem społecznej misji staraliśmy się udowodnić, że Muzeum Sztuki Nowoczesnej jest metropolii takiej jak Warszawa i dużemu państwu w Europie potrzebne. Staraliśmy się otwarcie rozmawiać o tym, co dzieje się z projektem. Dyskusja

ta zarówno dla nas, jak i dla władz Warszawy stała się poligonem obywatelskiej debaty. Dlatego też powołaliśmy festiwal „Warszawa w bu-

dowie”, którego celem jest animowanie społecznego zainteresowania wspólną przestrzenią miasta. Powodzenie festiwalu oraz starania Warszawy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w roku 2016 pomogły nam stać się w roku 2010 ważnym elementem polityki kulturalnej miasta. To był przełom. Wiedza o tym, że nowoczesne, niezależne programowo i krytyczne instytucje powinny odgrywać istotną rolę w polityce kulturalnej miasta, powoli staje się powszechna. To te niezależne kulturalne inicjatywy europeizują miasto, sprzyjają jego wszechstronnemu rozwojowi, a przede wszystkim dają mieszkańcom więcej możliwości uczestnictwa w kulturze. Dostrzeżenie tego przez władze Warszawy pozwala nam optymistycznie patrzeć na perspektywę budowy gmachu Muzeum. Następnym wyzwaniem jest dla nas wyraźniejsze zaistnienie Muzeum w polityce kulturalnej państwa.

Ze względu na skalę przedsięwzięcia Muzeum znalazło się w ogniu walki i zmian, które zachodzą w Polsce, w centrum trudnej polskiej modernizacji. Thomas Thalhofer, niemiecki menedżer współpracujący z architektem Christianem Kerezem, załamany czasowym wstrzymaniem projektowania Muzeum w 2008 roku, powiedział, że Muzeum powstanie, tylko jeśli Polska się zmieni. Wtedy traktowaliśmy to jako zgrabną metaforę albo żart, wkrótce jednak przekonaliśmy się, jak wiele prawdy jest w tym stwierdzeniu. Było trudno, wszędzie napotykaliśmy przeszkody i lęki: że będziemy służyć tylko grupie wybrańców – jakby Muzeum nie było przede wszystkim oddane w służbę publiczności; że zainteresowanie Polaków współczesnością jest tak małe, że nie ma tu dostatecznie ważnego celu politycznego; że współczesna kultura

jest tak enigmatyczna i niezrozumiała, tak daleka od kraju nad Wisłą, że można ją spokojnie jeszcze przez wiele lat ignorować. W odpowiedzi powstają kolejne oddolne inicjatywy obywateli próbujące wypełnić lukę w działaniach państwa, ich przykładem może być Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, aktywnie wspierające wysiłki zmierzające do powstania Muzeum. A Polska, choć może zbyt wolno, to jednak naprawdę się zmienia. Niezależna, krytyczna, za to otwarta na wyzwania współczesności kultura zaczyna mieć realne znaczenie. I potrzebne są instytucje, które będą ją utrwalać. Wobec słabości tradycji nowoczesności i świeckich instytucji mogących kształtować życie społeczne, wobec słabości debaty politycznej, która raczej skrywa realne problemy, niż je ujawnia, zadaniem Muzeum jest umac-

nianie nowoczesnej obywatelskiej debaty, wspieranie miejskiej kosmopolitycznej kultury, mierzenie się z globalnymi wyzwaniami współczesności, dbałość o to, aby kultura współczesna znalazła odbicie w organizacji życia społecznego. A narzędziem do tego celu jest uczenie się i animowanie dialogu, który pozwoli na ujawnienie problemów oraz tworzenie języka, którym można o nich rozmawiać. Chcemy także wspierać ruchy obywatelskie. Dlatego to w Muzeum odbyły się założycielskie spotkania Obywatelskiego Forum Sztuki Współczesnej czy ruchu Obywatele Kultury. Widzimy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie jako część większego projektu modernizacyjnego, który musi nadrobić niedostatek tradycji nowoczesności.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

12 kwietnia 2008 – w obecności ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego umowę na projekt Muzeum podpisują prezydent m.st. Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz i architekt Christian Kerez. Fot. Marzena Hmielewicz, Agencja Gazeta

Dlaczego potrzebne są nowe instytucje kultury Proces budowy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie wprowadza jeszcze jeden temat: nowych instytucji, które będą w stanie skutecznie budować nowy idiom kultury. Często powtarzamy, że nie da się kolekcjonować sztuki współczesnej, dopasowując ją do struktury istniejących muzeów encyklopedycznych. Jak dowodzi porażka najgłośniejszej propozycji muzealnej w tym dwudziestoleciu – „muzeum krytycznego” prof. Piotra Piotrowskiego – nie da się

dyskutować współczesności w cieniu Matejkowskiej „Bitwy pod Grunwaldem”. Kultury współczesnej nie da się upychać pomiędzy tradycyjnymi działami, nie sposób łączyć kultu przeszłości z krytyczną kulturą współczesną, która używa i nadużywa historycznego materiału, aby podkreślać problemy jutra. Inne są zadania tych dwóch typów instytucji i w całym zachodnim świecie jest to wiedza powszechna od lat 60. – tymczasem w Polsce istnieją tylko dwa muzea poświęcone kulturze współczesnej: w Łodzi i w Krakowie, oraz setki muzeów tradycyjnych. Próby dokładania sztuki współczesnej do istniejących Muzeów Narodowych dowodzą niezrozumienia roli, jaką kultura współczesna ma odegrać. Nie da się jej używać doraźnie, do promocji i do kreowania wizerunku. Trzeba się nauczyć bronić jej jakości i ponosić koszty jej rozwoju. Ostatecznie tylko jakość kultury współczesnej usprawiedliwi nakłady na jej dostępność. To z tych wszystkich powodów Polska potrzebuje nowych

instytucji kultury.

Polską transformację opisali artyści współcześni. Używali często środków drastycznych, powodując skandale i dyskusje. Tym sposobem zdobyli ważne miejsce w debacie publicznej. Możemy ustawić rzeźby Mirosława Bałki czy prace Katarzyny Kozyry w chronologicznym ciągu rozwoju historii sztuki od antyku do dziś

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

albo tworzyć dział sztuki wideo, gdzie bez względu na treść zgromadzimy wszystkie filmy, ale wtedy będziemy eliminowali możliwość obcowania z tym, co najciekawsze, najbardziej innowacyjne i współcześnie ważne w dziełach tych artystów. Modne hasła, takie jak otwartość, innowacyjność i kreatywność, wiążą się z trudną do zaakceptowania w życiu codziennym praktyką głoszenia rzeczy niepopularnych, samodzielnego myślenia i obrażania autorytetów. Sztuka współczesna ma zdolność pokazywania tej drogi, ale trzeba pozwolić jej wybrzmieć. Nie miejsce tu na udowadnianie związków innowacyjności i dojrzałego obywatelsko społeczeństwa z rozwojem. Ale nieprzypadkowo dojrzałe demokracje i gospodarki znalazły sposoby, aby wspierać istnienie muzeów sztuki współczesnej w każdym większym, a często i mniejszym mieście. Szansą nowych instytucji jest też nowoczesna, racjonalna organizacja, brak obciążeń poprzedniej epoki, co pozwala na elastyczność i szybkość działania, na reagowanie na współczesność. W latach 90. nastąpił kryzys instytucji publicznych, w latach dwutysięcznych z trudem starały się one z niego podźwignąć. A w międzyczasie symbolicznie kultura współczesna przeniosła się do instytucji prywatnych i organizacji pozarządowych – to one wyznaczyły standardy działania: wykazały społeczną skuteczność, niskie koszty operacyjne, reagowanie na bieżącą sytuację. Ale – mimo braku programu wsparcia i braku reform instytucji publicznych – i w tej materii zachodzą zmiany: wiele z tych instytucji mimo wszystko zreformowało się i przystąpiło do aktywnego kształtowania sceny artystycznej.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie stara się pracować w sposób maksymalnie efektywny – minimalizując nakłady, kłaść nacisk na rezultat merytoryczny i oferowanie publiczności możliwości uczestnictwa w jak najwyższej jakości wydarzeniach. To dlatego jesteśmy w stanie prowadzić swój rozbudowany, międzynarodowy program bardzo ograniczonymi siłami. Jedenaścioro stałych pracowników (osiem stanowisk merytorycznych, dwa administracyjne i jeden etat techniczny) tworzy zespół, który kreuje i obsługuje około 150 imprez rocznie (w tym duże wystawy). Praca zespołowa, zaangażowanie i outsourcing niektórych zadań oraz otwartość na nowe, innowacyjne rozwiązania i duża skuteczność w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych tworzą ciągle rzadki w Polsce model nowoczesnej instytucji kultury. Chcemy ten model utrwalać i propagować.

Wizualizacja przestrzeni w zachodniej części gmachu Muzeum, przeznaczonej na bibliotekę i czytelnię z wolnym dostępem do książek.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Misja Muzeum, nowe formy pracy muzealnej Obywatelski charakter instytucji Muzeum i skupienie na debacie publicznej powoduje, że rozwijamy te formy działalności, które zapewniają dialog z publicznością. Stąd bardzo rozbudowany program spotkań, debat, warsztatów, seminariów czy konferencji. Jedne są długo przygotowywane i wiążą się z badawczym programem Muzeum, inne są organizowane w reakcji na wydarzenie, tendencję, dzieło sztuki lub książkę, które się właśnie pojawiły. Staramy się słuchać, kształtować nasz program w relacji do pojawiających się fenomenów. To sprawia, że zawsze jesteśmy gotowi do zmiany stanowiska czy planów. Uważamy to za część kultury współczesnej. Nie obawiamy

się podjęcia wyzwania, bycia stroną w dyskusji.

Podobnie kształtowany jest program wystaw. Już w naszej krótkiej, trzyletniej historii wielokrotnie przekonaliśmy się, jak zwodnicze jest robienie długoletnich założeń co do rozwoju badań, trendów wystawienniczych, potrzeb publiczności. Naturalna tendencja globalnej kultury jest tu wspierana lokalną sytuacją, w której po długiej stagnacji wszystkie zmiany przychodzą naraz. Dlatego obok klasycznych w swojej metodologii i muzealnym research’u wystaw, jak „Kiedy rano otwieram oczy widzę film. Eksperyment w sztuce Jugosławii w latach 60. i 70.” (2008) czy monografii rumuńskiego artysty Iona Grigorescu „W ciele ofiary” (2009), podjęliśmy wyzwania takie jak „I Could Live in Africa/Mógłbym żyć w Afryce” (2010) – była to wystawa oparta na fragmentach, na intuicjach i na śmiałych tezach. Ten niezwykle kontrowersyjny w swej ocenie lat 80. pokaz wzbudził zresztą tak pożądaną przez nas dyskusję i falę wystaw na ten sam temat. Tak wyobrażamy sobie inspirującą rolę Muzeum.

W innym wymiarze dotyczy to również programu badawczego Muzeum i towarzyszącego mu programu wydawniczego. Staramy się, aby organizowane przez nas konferencje oraz seminaria były atrakcyjne i znaczące także poza granicami Polski. Uczestniczymy w międzynarodowej wymianie, na przykład w europejskim programie badawczym „Former West”. Inicjujemy badania i projekty, które podróżują do innych instytucji, jak wystawa Aliny Szapocznikow, która będzie pokazywana w Centrum Sztuki Współczesnej Wiels w Brukseli w 2011 roku, a w roku 2012 w Museum of Modern Art w Nowym Jorku i w Hammer Museum w Los Angeles. Po pierwszych doświadczeniach tych lat nie obawiamy się już oskarżeń o hermetyczność. Wiemy, że sztuka współczesna, wiedza o jej tradycjach i historii nie miała w Polsce okazji w pełni się rozwinąć. Ale to nie powód, aby nie dostarczać naszej publiczności najlepszych możliwych wystaw czy wydarzeń. Wierzymy, że każdy, nawet najbardziej zawiły i odnoszący się do najdziwniejszego kontekstu temat, jeśli jest uczciwie przygotowany, można przedstawić tak, by był dla widzów interesujący. Nie schlebiamy publiczności, rzetelnie z nią rozmawiamy. Ufamy, że tak buduje się prawdziwy dialog. Wielki wysiłek wkładamy w tworzenie narzędzi, które ten dialog pomagają podtrzymać: od wykładów, warsztatów i spotkań, przez stale rozwijaną edukacyjną platformę internetową, po księgarnię, która daje książkowe zaplecze opracowywanym w Muzeum tematom. Kultura

jest międzynarodowa. Program Muzeum jest tak budowany, aby był czytelny zarówno dla polskiej, jak i dla międzynarodowej publiczności. Publiczność ta w ciągu kilku lat naszej działalności sukcesywnie rośnie. W czasie trwającego miesiąc festiwalu „Warszawa w budowie 2” (w październiku 2010) mieliśmy ponad 100 000 wejść na naszą stronę internetową. Obliczamy, że z naszego programu wystaw i wydarzeń w 2010 roku skorzystało już ponad 50 000 osób. Cały czas rozwijają się nasze projekty

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

publiczne, na przykład Park Rzeźby na Bródnie. Wszystkie wydarzenia organizowane przez Muzeum są bezpłatne. W nowym budynku Muzeum w miarę możliwości będziemy się starali tych zasad trzymać i stworzyć taki model biznesowy, aby przynajmniej dostęp do stałej, finansowanej ze środków publicznych kolekcji był darmowy. Nasza misja jest przede wszystkim publiczna:

udostępnianie kultury współczesnej.

W centrum naszej pracy jest kolekcja Muzeum. Okres przed otwarciem budynku Muzeum postrzegamy jako okres przygotowań i czas na zgromadzenie kolekcji, która pozwoli otworzyć Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie z jego własnymi zbiorami. Towarzyszy temu debata o środkach publicznych na kolekcjonowanie sztuki współczesnej i stworzenie (pierwszego od lat) regularnego planu publicznych zakupów. W 2010 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zdecydowało się na wdrożenie takiego programu zakupów dla muzeów zajmujących się sztuką współczesną. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie przez trzy lata swojej działalności zgromadziło skromną liczbowo (56 obiektów), ale znaczącą artystycznie kolekcję. Dwa razy pokazywaliśmy ją w naszej tymczasowej siedzibie (wystawy „Sztuka cenniejsza niż złoto” w 2008 i „3xTAK!” w 2009), a raz – wiosną 2010 roku – w Instytucie Sztuki Współczesnej Kunst-Werke w Berlinie („Early Years”). Wystawami tymi dowiedliśmy, że kolekcja to świetne narzędzie dialogu z publicznością (na nasze otwarcie w Berlinie stawiło się 3000 widzów), że za pomocą kolekcji można opowiadać historie i budować narracje (przełamaliśmy w ten sposób monopol muzeów opartych na spektaklu, takich jak Muzeum Powstania Warszawskiego), że kolekcja to miejsce na nieustający eksperyment (rzeźba Pawła Althamera „Guma” roku została zainstalowana na ulicy warszawskiej Pragi). W raporcie tym składamy w Państwa ręce ponad trzy lata wytężonej pracy, ogromnych nadziei i napięć. Tyle zdołaliśmy zrobić, aby powstało w Warszawie Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Czy to wystarczy... Zobaczymy.

Wizualizacja północnej fasady Muzeum, od strony parku Świętokrzyskiego – z tej strony znajdzie się główne wejście do teatru TR Warszawa. Na następnej stronie widok Muzeum z lotu ptaka.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008â&#x20AC;&#x201C;2010

Gmach Muzeum: aktualny stan projektu

Wyniki konkursu na koncepcję architektoniczną Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie ogłoszone zostały w lutym 2007 roku. W kwietniu 2008 roku władze miasta stołecznego Warszawy podpisały ze zwycięzcą konkursu, szwajcarskim architektem Christianem Kerezem, umowę na projekt budynku. Na początku 2011 roku wciąż trwały prace nad adaptacją projektu budowlanego do nowego, uchwalonego w listopadzie 2010 roku Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego dla obszaru placu Defilad. Na przestrzeni ostatnich trzech lat doszło do znaczącego przeformułowania koncepcji całego obiektu. Docelowo w liczącym około 35 000 metrów kwadratowych gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie około jedną trzecią powierzchni zajmie miejski teatr TR Warszawa. Ta zmiana, która spowodowała znaczące wydłużenie prac projektowych, jest wynikiem rewizji wyjściowych założeń programowych dla budynku Muzeum. W skrócie zmiana polega na zastąpieniu strefy pomieszczeń komercyjnych, które – według koncepcji funkcjonalnej z 2005 roku – miały zapewniać częściowe pokrycie kosztów funkcjonowania Muzeum, pomieszczeniami dla teatru. Przestrzeń komercyjna musiała zostać wyeliminowana z projektu ze względu na europejskie przepisy chroniące wolnorynkową konkurencję (inwestor publiczny nie może wydawać europejskich funduszy na projekty komercyjne). Wobec konieczności dokonania tej zmiany latem 2008 roku władze Warszawy wstrzymały prace projektowe do czasu znalezienia nowego rozwiązania. Okazało się nim wprowadzenie do gmachu teatru TR Warszawa, który w najbliższych latach straci dotychczasową siedzibę w kamienicy przy ulicy Marszałkowskiej. Projektowanie wznowione zostało wiosną 2009 roku, a latem 2010 przedstawiona została przez prezydent miasta stołecznego Warszawy Hannę Gronkiewicz-Waltz i ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego ostateczna koncepcja całości, w której Muzeum i Teatr sąsiadują ze sobą, tworząc atrakcyjną ofertę kulturalną i rekreacyjną dla zróżnicowanej publiczności. Zasady współdziałania w jednym budynku Muzeum i Teatru zostaną wypracowane w najbliższym czasie.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Harmonogram realizacyjny, przyjęty w styczniu 2011 roku, przewiduje, że budowa rozpocznie się w pierwszych miesiącach 2013 roku i potrwa 36 miesięcy, zatem otwarcie Muzeum mogłoby nastąpić w połowie 2016 roku. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie dysponować będzie dwoma przestrzeniami na wystawy czasowe – jedną na parterze budynku, z widokiem na ulicę Marszałkowską, o powierzchni około 1 000 metrów kwadratowych oraz drugą zwaną roboczo „Wielką Salą”, zlokalizowaną na piętrze, liczącą około 3 500 metrów kwadratowych – będzie to jedna z najbardziej spektakularnych publicznych przestrzeni architektonicznych w Polsce, unikalna także w skali światowej. Jej cechą charakterystyczną będzie falujący strop, który przykryje także pozostałe 3 000 metrów kwadratowych sal wystawowych prezentujących stałą ekspozycję Muzeum. W Muzeum znajdą się także obszerna, ogólnodostępna biblioteka i mediateka, centrum edukacyjne, sala audytoryjna na 200 miejsc oraz sala wielofunkcyjna i księgarnia, a także restauracja i dwie kawiarnie. W części teatralnej oprócz sali na ponad 500 miejsc znajdzie się także scena kameralna, sala koncertowa oraz restauracja. Podziemna ulica, przebiegająca pod budynkiem, łączyć będzie sieć drogową miasta z zapleczem technicznym budynku, garażami oraz z rozległym publicznym parkingiem, który w dalszej przyszłości powstać ma pod zmniejszonym i noszącym zapewne już inną nazwę placem Defilad. Koszt realizacji całej inwestycji szacowany jest na ok. 400 milionów złotych. Sfinansuje ją w całości miasto stołeczne Warszawa ze środków własnych oraz z planowanych do pozyskania funduszy europejskich. Wycofanie z planu finansowania środków europejskich gwarantowanych początkowo przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wynika z przesunięcia ich – w kwocie ok. 50 milionów euro – na realizację miejskiego Centrum Nauki Kopernik w 2009 roku. W umowie z 2009 roku pomiędzy Ministerstwem a Ratuszem zawarte zostało zobowiązanie, że Ratusz zrefunduje owe środki, biorąc na siebie koszty budowy gmachu Muzeum.

Widok od strony placu Defilad – całkowicie przeszklony parter oprócz sal wystawowych pomieści także obszerną księgarnię oraz dwie restauracje i dwie kawiarnie. Główna sala teatru TR Warszawa pomieści ponad 500 widzów.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010 Licząca ponad 3 000 m kw. powierzch-

ni tzw. Wielka Sala stanie się jedną z najatrakcyjniejszych przestrzeni architektonicznych w Polsce. Wizualizacja przedstawia rzeźby Gabriela Orozco (na pierwszym planie), Louise Bourgeois oraz instalację Christopha Büchela.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Pierwsze spotkanie z publicznością w jeszcze niewyremontowanej siedzibie na Pańskiej 3, 23 listopada 2007. Fot. Kuba Dąbrowski

Sylwester w Muzeum, 31 grudnia 2007 – trzy dni wcześniej Muzeum wprowadziło się do swej nowej siedziby tymczasowej na tyłach pawilonu meblowego Emilia. Na sylwestrowej „parapetówce” bawiło się około 700 gości, którym drogę wskazywał neon MUZEUM, zaprojektowany przez Paulinę Ołowską. Fot. Mariusz Karpiński

Koncert zespołu Kot Kuby Bąkowskiego na otwarciu wystawy „Early Years” (Wczesne lata), przygotowanej przez Muzeum dla Instytutu Sztuki Współczesnej Kunst-Werke w Berlinie (27 lutego 2010) – w tle pierwszy neon Muzeum. Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Program, czyli co nam się do tej pory udało zrobić:

33 Przez ostatnie trzy lata tymczasowa siedziba Muzeum przy ulicy Pańskiej była nie tylko biurem działającym na rzecz budowy gmachu Muzeum, ale także miejscem, gdzie regularnie odbywały się wystawy oraz prowadzony był kompleksowy program edukacyjno-badawczy. Jednocześnie Muzeum było inicjatorem projektów realizowanych w przestrzeni miejskiej, także poza centrum Warszawy (Park Rzeźby na Bródnie).

Wystawy o charakterze historycznym

Do tej kategorii należą wystawy mające na celu przeformułowanie czy też uzupełnienie wiedzy na temat istotnych twórców i zjawisk w sztuce XX wieku, tworzone często przez kilkuosobowe zespoły badawcze, także przy udziale kuratorów zagranicznych (np. Kathrin Rhomberg, Sabine Breitwieser). Wystawom tym towarzyszą sesje naukowe, których dorobek stanowi bazę monograficznych wydawnictw opracowywanych przez dział wydawniczy Muzeum. Wystawy z tej kategorii to:

„Kiedy rano otwieram oczy, widzę film. Eksperyment w sztuce Jugosławii w latach 60. i 70.” 25 kwietnia–22 czerwca 2008 Idea, by sięgnąć po jugosłowiańskie artystyczne dziedzictwo lat 60. i 70. i uczynić z niego temat pierwszej wystawy nowo powstającego Muzeum, miała dwa źródła. Jednym jest waga eksperymentów podejmowanych przez ówczesnych artystów jugosłowiańskich dla sztuki dzisiejszej, także w Polsce. Drugim, równie ważnym, jest pojmowanie misji Muzeum jako instytucji, która swym zainteresowaniem badawczym wykracza poza horyzont lokalny. Wystawa pokazała proces odrzucenia oficjalnego języka sztuki przez szeroki krąg jugosłowiańskich artystów. Sztuce abstrakcyjnej, promowanej przez władze, przeciwstawili oni „antysztukę” – działalność efemeryczną, bliską dadaizmowi i sztuce spod znaku Fluxusu. Kuratorką wystawy była Ana Janevski. Zaprezentowano prace następujących artystów: Marina Abramović, Dimitrije Bašičević-Mangelos, Crveni Peristil, Attila Csernik, Radomir Damnjanović Damnjan, Braco Dimitrijević, Nuša i Srečo Dragan, Ivan Ladislav Galeta, Grupa Gorgona, Tomislav Gotovac, Zlatko Hajdler, Sanja Iveković, Julije Knifer, Ivan Kozarić, Vladimir Kristl, Dušan Makavejev, Ivan Martinac, Dalibor Martinis, Slavko Matković, Slobodan Era Milivojević, Grupa OHO,

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Plakat pierwszej wystawy prezentowanej przez Muzeum w siedzibie przy Pańskiej 3, kwiecień–czerwiec 2008. Proj. Monika Sosnowska

Wystawa „Kiedy rano otwieram oczy, widzę film. Eksperyment w sztuce Jugosławii w latach 60. i 70.” prezentowała pole zainteresowań badawczych powstającej instytucji i ponadlokalną perspektywę. Fot. Jan Smaga

35 Mihovil Pansini, Neša Paripović, Zivojin Pavlović, Vladimir Petek, Ivan Picelj, Bogdanka Poznanović, Vojislav Rakonjac, Vjenceslav Richter, Milan Samec, Aleksandar Srnec, Mladen Stilinović, Laszlo Szalma, Grupa Sześciu Artystów, Balint Szombathy, Raša Todosijević, Goran Trbuljak, Sava Trifković, Josip Vaništa, Ante Verzotti. „Ion Grigorescu. W ciele ofiary 1969–2008” 6 lutego–15 marca 2009 Urodzony w 1945 roku w Bukareszcie, wykształcony jako malarz Ion Grigorescu jest autorem licznych filmów, cykli fotograficznych, zapisów, kolaży, w których dokumentował swoje codzienne życie, a także drogę, jaką przeszło rumuńskie społeczeństwo na przestrzeni ostatnich dekad: od reżimu komunistycznego do realiów ekspansywnego kapitalizmu. Z formalnego punktu widzenia twórczość Iona Grigorescu może być analizowana jako przykład środkowoeuropejskiej sztuki eksperymentalnej, za pomocą której artysta próbuje znaleźć swoje miejsce w wyjątkowo opresyjnym systemie politycznym. Kuratorką tej pierwszej monograficznej wystawy Iona Grigorescu była Kathrin Rhomberg, kuratorka Berlin Biennale 2010, w przeszłości dyrektorka wiedeńskiego Centrum Sztuki Współczesnej Secession i Kunstverein w Kolonii. W 2010 roku Muzeum wydało pierwszą książkową monografię Iona Grigorescu. „Niezgrabne przedmioty. Alina Szapocznikow oraz Maria Bartuszova, Pauline Boty, Louise Bourgeois, Eva Hesse i Paulina Ołowska” 14 maja–26 lipca 2009 Wystawa była odpowiedzią na wyraźną zmianę w postrzeganiu spuścizny Aliny Szapocznikow oraz na generalną rewizję spojrzenia na sztukę artystek jej pokolenia. Zestawienie prac Bourgeois, Hesse, Boty, Bartuszovej i Szapocznikow jest próbą pokazania twórczości artystek pionierek, artystek, które

eksperymentując z materiałem, z formą i z jej wyrazem, w tym także z wątkami prefeministycznymi, starały się – często bezskutecznie – zaistnieć w głównym nurcie życia artystycznego swego czasu, a obecnie znalazły się w centrum zainteresowania nowej historii sztuki. Pokazując przede wszystkim prace z lat 60. i wczesnych 70., twórczynie wystawy uchwyciły moment, kiedy klasyczne słowniki artystyczne ulegały przewartościowaniom, a potrzeba zmiany nie była jeszcze zdefiniowana ani jako burzenie, ani budowanie historii, kiedy nowe było jedynie przeczuciem. Kuratorkami wystawy były Joanna Mytkowska i Agata Jakubowska (współpraca: Marta Dziewańska, Maria Matuszkiewicz). „Modernologie. Artyści współcześni badają nowoczesność i modernizm” 12 lutego–5 kwietnia 2010 Międzynarodowa wystawa koncentrująca się na stosunku współczesnych artystów do dziedzictwa nowoczesności i modernizmu. Kuratorka wystawy Sabine Breitwieser (obecnie główna kuratorka działu performance’u i mediów w nowojorskim Museum of Modern Art, wcześniej dyrektorka wiedeńskiej Generali Foundation) postawiła sobie za cel zbadanie artystycznych reakcji na nowoczesność, począwszy od jej pierwotnych założeń: ruchu społeczno-politycznego usiłującego stworzyć własny uniwersalny język. Zaprezentowano prace następujących artystów: Anna Artaker, Alice Creischer/ Andreas Siekmann, Domènec, Katja Eydel, Ângela Ferreira, Andrea Fraser, Isa Genzken, Dan Graham i Robin Hurst, Tom Holert i Claudia Honecker, Marine Hugonnier, IRWIN, Runa Islam, Klub Zwei, John Knight, Labor k3000, Louise Lawler, David Maljković, Dorit Margreiter, Gordon-Matta Clark, Gustav Metzger, Christian Philipp Müller, Henrik Olesen, Paulina Ołowska, Falke Pisano, Mathias Poledna, Florian Pumhösl, Martha Rosler, Armando Andrade Tudela, Marion von Osten, Stephen Willats oraz Christopher Williams.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Plakat pierwszej monograficznej wystawy muzealnej wybitnego artysty rumuńskiego Iona Grigorescu (luty–marzec 2009) będącej wynikiem badań międzynarodowego zespołu kuratorskiego. Proj. Ludovic Balland

„Wielkie brzuchy” (1968) Aliny Szapocznikow na wystawie „Niezgrabne przedmioty” – wypożyczone z Kröller-Müller Museum w Otterlo w Holandii. Fot. Bartosz Stawiarski

37 Plakat wystawy „Niezgrabne przedmioty” (maj–lipiec 2009) poświęconej nowatorskim wątkom twórczości Aliny Szapocznikow. Proj. Ludovic Balland. Następstwem tej wystawy będą prezentacje twórczości Szapocznikow w Centrum Sztuki Współczesnej Wiels w Brukseli (2011 r.) oraz w Museum of Modern Art w Nowym Jorku i w Hammer Museum w Los Angeles (w 2012 r.), współorganizowane przez Muzeum.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Grupa rzeźb niemieckiej artystki Isy Genzken „Olej XV” i „Olej XVI” (2007), fragment wystawy „Modernologie. Artyści współcześni badają nowoczesność i modernizm” prezentowanej w Muzeum wiosną 2010 r. Fot. Bartosz Stawiarski

39 „Przestrzeń między nami” 7 października–7 listopada 2010 Wystawa prezentująca działalność wybitnego warszawskiego architekta Stanisława Zamecznika (1909–1971), twórcy powojennej szkoły polskiego wystawiennictwa. Tymczasowa architektura, tworzona z tektury i sklejki na potrzeby ekspozycji propagandowych i targów międzynarodowych, zastępowała w peerelowskiej rzeczywistości realizacje śmiałych konceptów, które zapełniały szkicowniki architektów. Wizjonerskie pomysły projektanci przekształcali w efemeryczną architekturę pawilonów czy sal wystawowych. Osią wystawy były rekonstrukcje fragmentów najważniejszych projektów ekspozycyjnych Zamecznika. Kuratorami wystawy byli Tomasz Fudala i Marianne Zamecznik, ekspozycję w pawilonie SARP przy ulicy Foksal zaprojektował Piotr Zamecznik (1945–2010), syn Stanisława. Zaprezentowano prace następujących artystów: Stanisław Zamecznik, Wojciech Zamecznik, Wojciech Fangor, František Tröster, Frederick Kiesler, Jerzy Sołtan, Zbigniew Ihnatowicz, Edward D. Stone, Zofia i Oskar Hansenowie, Le Corbusier, Marek Leykam, Stanisław Hempel, Dorothea Lange, Doris Ullmann, Ben Shahn, Lech Tomaszewski, Jan Kosiński, Jacek Damięcki, Duszan Poniż, Wacław Zalewski, Halina Skibniewska, Zygmunt Stępiński, Arseniusz Romanowicz, Jerzy Jarnuszkiewicz, Henryk Stażewski, Krystian Burda.

„Włodzimierz Borowski. Siatka czasu” 18 listopada 2010–20 stycznia 2011 Pierwsza pośmiertna monograficzna prezentacja prac Włodzimierza Borowskiego (1930–2008), jednego z najwybitniejszych polskich artystów neoawangardowych. Wystawa składała się z dwóch komplementarnych części: wiernej rekonstrukcji autorskiej ekspozycji prac Borowskiego, zatytułowanej „Pole gry”, zaaranżowanej przez niego w Galerii Współczesnej w Warszawie w 1972 roku, oraz prezentacji materiałów archiwalnych dotyczących projektów zrealizowanych przez Borowskiego w latach 1966–1972 (przede wszystkim tzw. Pokazów synkretycznych). „Pole gry” należało do najgłośniejszych wydarzeń artystycznych polskiej sceny lat 70., stanowiąc również punkt przełomowy w twórczości Borowskiego. Kuratorami wystawy byli Luiza Nader, Paweł Polit i Agnieszka Szewczyk.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Wystawa „Przestrzeń między nami” prezentowana w Pawilonie Stowarzyszenia Architektów Polskich jesienią 2010 roku przypominała postać Stanisława Zamecznika (1909–1971), wybitnego architekta, projektanta wystaw i pawilonów ekspozycyjnych, i wpisywała się w program badań Muzeum nad wystawiennictwem, a także nad tradycją nowoczesności. Fot. Bartosz Stawiarski

Wystawie „Włodzimierz Borowski. Siatka czasu”, (listopad 2010–styczeń 2011) towarzyszyła międzynarodowa konferencja, której celem było właściwe umiejscowienie ważnej, a częściowo zapomnianej twórczości i postawy Borowskiego (1930–2008) w historii sztuki XX w. Fot. Jan Smaga

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Warsztaty palestyńskiej artystki Ahlamy Shibli z dziećmi z polskich domów dziecka w ramach wystawy „Wydomowienie”, której częścią była dokumentacja fotograficzna odchodzących w przeszłość instytucji opiekuńczych i panujących w nich relacji międzyludzkich. Marzec –maj 2009. Fot. Jakub Machałek

Wystawy prezentujące współczesne postawy artystów oraz nowe, eksperymentalne strategie kuratorskie „Nie ma sorry” 18 października–22 listopada 2008

Wystawa dyplomowa przygotowana przez studentów Muzealniczych Studiów Kuratorskich UJ. Pisali oni: „Wystawa nie ma założonego tematu, będąc raczej wynikiem negocjacji i niechętnych kompromisów. W tej skrajnie anty-taksonomicznej strukturze można jednak odnaleźć kilka uparcie powracających wątków. Będą to: relacja ucznia-artysty z akademicką tradycją pracowni (a więc nieustanne ćwiczenia, zadania, korekty), manipulacje, czasem pastisz i żenada wynikające ze świadomości uczestnictwa w grze, gdzie artystyczna uczelnia stanowi niezbędne zaplecze o legitymizującej mocy”. Zaprezentowano prace następujących artystów: Wojciech Bąkowski, Paul Destieu, Wojciech Doroszuk, Łukasz Jastrubczak, Wojciech Kosma, Katarzyna Krakowiak, Mateusz Kula, Anna Molska, Marcin Nowicki, Franciszek Orłowski, Anna Panek, Sławomir Pawszak, Łukasz Pietrzak, Agnieszka Polska, Aneta Ptak, Paweł Sysiak, Aleksandra Winnicka, Marc Tobias Winterhagen, Marzena Zawojska, Julia Zborowska, Piotr Żyliński. Zespół kuratorski: Klaudia Benjaszewicz, Aleksandra Jach, Kamila Jezierewska, Katarzyna Karwańska, Piotr Lisowski, Elżbieta Piotrowska, Anna Tomaszewska, Stanisław Welbel. Ahlam Shibli „Wydomowienie” 20 marca–4 maja 2009 W swej twórczości Shibli skupia się przede wszystkim na dokumentowaniu codziennego życia Palestyńczyków, analizuje takie zjawiska, jak rozproszona tożsamość, wieloaspektowe uczucie bezdomności, nomadyzm, pamięć miejsca. Cykl fotograficzny „Dom dziecka” z 2008 roku został zrealizowany podczas podróży Shibli po Polsce – artystka odwiedziła jedenaście rozrzuconych po całym kraju domów dziecka, nawiązując podczas tych wizyt emocjonalną więź z przebywającymi w tych instytucjach dziećmi. Na wystawie zaprezentowano również dwa inne cykle: „Trackers” (zdjęcia przedstawiające codzienność Beduinów służących dobrowolnie w izraelskiej armii) i „Zależność” (reportaż o życiu imigrantów w Barcelonie, zatrudnianych

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

nielegalnie do opieki nad osobami starszymi). Kuratorką wystawy była Ana Janevski. „Mógłbym żyć w Afryce/I Could Live in Africa” 24 lipca–19 września 2010 Wystawa opowiadająca o różnych formach reakcji na polityczną rzeczywistość w Polsce lat 80., polegającej na anarchicznym sprzeciwie wobec zakleszczonego systemu, szukaniu alternatywnej ekonomii działania, na spontanicznych, prymitywnych sposobach komunikacji opartych na samoorganizacji, DIY, kopiowaniu, wymianie, na bezkompromisowym zaangażowaniu i jednoczesnym szukaniu dystansu. Tytuł ekspozycji został zaczerpnięty z filmu o postpunkowej, reggae’owej grupie Izrael, nakręconego przez Holendra Jacques’a de Koninga, który pod koniec stanu wojennego odwiedził Polskę. Kuratorem wystawy był Michał Woliński, redaktor naczelny magazynu artystycznego „Piktogram”. Zaprezentowano prace następujących artystów: Mirosław Bałka, Krzysztof Bednarski, Mirosław Filonik, Wiktor Gutt i Waldemar Raniszewski, Ryszard Grzyb, Koło Klipsa (Leszek Knaflewski), Jacques de Koning, Zbigniew Libera, grupa Luxus, Jarosław Modzelewski, Neue Bieriemiennost, Włodzimierz Pawlak, Józef Robakowski, Darek Skubiel i Zdzisław Zinczuk, Marek Sobczyk, Jerzy Truszkowski oraz Ryszard Woźniak. Mladen Stilinović „I have No Time /Nie mam czasu” 18 listopada 2010–16 stycznia 2011 Zainteresowanie książką jako medium artystycznym wynika z wczesnych doświadczeń Mladena Stilinovicia jako poety – nim w początku lat 70. wkroczył na scenę sztuk wizualnych, przez pewien czas uprawiał poezję. Chorwacki artysta książki tworzy własnoręcznie, w pojedynczych egzemplarzach bądź w bardzo limitowanych nakładach, wykorzystując proste materiały: zdjęcia, wycinki z gazet, zapisane kredkami i ołówkami

kartki papieru, teksty pisane na maszynie. Kuratorką wystawy była Ana Janevski. Akram Zaatari „Wytłumiona ścieżka dźwiękowa i kilku palących mężczyzn w ciemnym, wilgotnym kinie” 20 marca–4 maja 2009 Fragmenty projektu „Madani” polegającego na badaniach nad unikalnym archiwum studia fotograficznego Shehrazade prowadzonego od lat 40. w Bejrucie przez fotografa Hashem el Madaniego. Spuściznę Madaniego opracowuje Arab Image Foundation, udostępniając ją do artystycznych interwencji. Prezentacja „Wytłumiona ścieżka dźwiękowa...” jest efektem współpracy tej fundacji z libańskim artystą Akramem Zaatarim. „Warszawa w budowie. Wystawa” 3 października–22 listopada 2009 Wystawa towarzysząca pierwszej edycji festiwalu „Warszawa w budowie”, składająca się z prac artystów nawiązujących do projektowania, czerpiących z języka designu i planowania miejskiego. Słowa klucze ich poszukiwań to: tymczasowość, rozpad, nietrwałość, anarchia, aktualność miejskich utopii. Stan tymczasowości, zatrzymania w pół drogi do realizacji przyszłościowego projektu, jest cechą charakterystyczną nie tylko dla Warszawy, ale i dla wielu miast w gwałtownie rozwijających się regionach – w Azji, na Bliskim Wschodzie czy w Ameryce Łacińskiej. Współautorem aranżacji wystawy był szwedzki kolektyw Uglycute. Zaprezentowano prace następujących artystów: Michał Budny, Carlos Bunga, Daniela Brahm, Cyprien Gaillard, David Maljković, Bartosz Mucha, Ahmet Ogut, Toby Paterson, Katarzyna Przezwańska, Tobias Putrih, Joanna Rajkowska, Ariel Schlesinger, Magdalena Staniszkis/Jan Smaga, Superflex, Armando Andrade Tudela, Uglycute, Aleksandra Wasilkowska, Karol Żurawski.

Neue Bieriemiennost (Mirosław Bałka, Mirosław Filonik, Marek Kijewski) + Warchoł (Andrzej Łopiński), „Neue Bieriemiennost dla Jeana Bedela Bokassy” (1987/2010) – wystawa „I Could Live in Africa/Mógłbym żyć w Afryce”, lato 2010. Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Artystka Sanja Iveković gra w szachy z nagim kuratorem sztuki Pierre’em Bal-Blanc, fragment performace’u w ramach projektu „La Monnaie Vivante/Żywa waluta – wystawa sztuki współczesnej na teatralnej scenie”. Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy, kwiecień 2010. Fot. Bartosz Stawiarski

47 „Wystawa” 23 kwietnia–20 czerwca 2010 „Wystawa” przygotowana została przez Instytut Sztuki Współczesnej Kunst-Werke w Berlinie, pokazano nowe realizacje zaprojektowane specjalnie do tymczasowej siedziby Muzeum. Znajduje się ona w dawnym sklepie meblowym – zamysłem niemieckiej kuratorki Susanne Pfeffer było przywrócenie pierwotnej funkcji niegdysiejszym witrynom sklepowym (dziś jest to część przestrzeni ekspozycyjnej Muzeum). Każdy z zaproszonych artystów przygotował pracę odnoszącą się do tradycji wystaw sklepowych oraz do pragnień i fantazji związanych z zakupami. Prace można było oglądać – tak jak wystawy sklepowe – przez całą dobę, podczas gdy sale ekspozycyjne Muzeum pozostawały zamknięte. Zaprezentowano prace następujących artystów: Adel Abdessemed, Ulla von Brandenburg, FORT, Cyprien Gaillard, Alicja Kwade, Sarah Ortmeyer, Paola Pivi, Albrecht Schäfer, Markus Schinwald oraz Thomas Zipp. „Żywa waluta” 28 kwietnia–30 kwietnia 2010 „Żywa waluta” była „wystawą” artystycznych (historycznych i współczesnych) performance’ów, prezentowanych podczas trzech kolejnych wieczorów na scenie Teatru Dramatycznego. Poszczególne akcje toczyły się równolegle – widz mógł rozpocząć ich oglądanie w dowolnym momencie i według własnego uznania przechodzić do kolejnych części (tak jak podczas zwiedzania wystawy). W projekcie „La Monnaie Vivante/Żywa waluta” – który realizowany jest według autorskiego konceptu francuskiego kuratora Pierre’a Bal-Blanca – konfrontowane są historyczne metody wykorzystywania ciała ludzkiego w obrębie sztuk wizualnych oraz najnowszych tendencji w tańcu współczesnym. Kuratorem warszawskiej edycji „Żywej waluty” była Ana Janevski.

Zaprezentowano prace następujących artystów: Marie Cool i Fabio Balducci, George Brecht, Robert Breer, Lygia Clark, André du Colombier, Ceal Floyer, Prinz Gholam, Jens Haaning, Sanja Iveković, Tadeusz Kantor, Jiri Kovanda, Teresa Margolles, Gustav Metzger, Roman Ondak, Gianni Pettena, Pratchaya Phinthong, Santiago Sierra, Franz Erhard Walther, Franz West, Artur Żmijewski. Raqs Media Collective „The Capital of Accumulation” 9–19 lipca 2010 Artyści z New Delhi wyruszyli w podróż śladami Róży Luksemburg, ideolożki polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego. Artyści odwiedzili m.in. Zamość – miejsce jej urodzenia – oraz berliński szpital Charite, gdzie odnaleziono ciało należące prawdopodobnie do tej zamordowanej 90 lat wcześniej działaczki. Film prezentowany w Muzeum stanowił archiwum tropów zarejestrowanych podczas „ideologiczno-detektywistycznej” podróży kolektywu Raqs Media: sennych krajobrazów podmiejskich, archiwów i bibliotek, centrów handlowych, zwierząt żyjących w miastach, pomników, trakcji kolejowych, opuszczonych fabryk etc.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Wystawy związane z budową kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie „Sztuka cenniejsza niż złoto” – pokaz pierwszych zakupów, darów i depozytów do kolekcji Muzeum 6 grudnia 2008–24 stycznia 2009

Pierwsza publiczna prezentacja kolekcji Muzeum, które postawiło sobie za cel m.in. przywrócenie właściwego miejsca w światowej historii sztuki artystom i zjawiskom artystycznym z Europy Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem twórców polskich. Jako cezurę przyjęto 1989 rok, a więc moment, w którym rozpoczyna się „pisanie na nowo” zachodniej historii sztuki i uzupełnianie jej o dziedzictwo naszego regionu. W kolekcji znalazły się także istotne prace sprzed 1989 roku (m.in. rzeźby Aliny Szapocznikow). Charakterystyczne dla zbiorów Muzeum jest kolekcjonowanie całych archiwów poszczególnych twórców i zjawisk, co daje szeroki wgląd w praktykę artystyczną. Dotychczas pozyskane zostały archiwa tzw. Kowalni – pracowni prof. Grzegorza Kowalskiego na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (z jego prywatnych zbiorów) oraz archiwum Eustachego Kossakowskiego. Zaprezentowano prace następujących artystów: Magdalena Abakanowicz, Paweł Althamer, Mirosław Bałka, Katarzyna Kozyra, Jarosław Modzelewski, Kateřina Šedá, Wilhelm Sasnal, Marek Sobczyk, Monika Sosnowska, Alina Szapocznikow, Piotr Uklański, Artur Żmijewski oraz archiwa Eustachego Kossakowskiego i Kowalni.

„3×TAK” 5 grudnia 2009–24 stycznia 2010 Prezentacja zakupów, darów i depozytów pozyskanych do kolekcji Muzeum w 2009 roku. Autorka wystawy Joanna Mytkowska podniosła kluczowy dla sztuki ostatnich lat dylemat: „tak” czy „nie” dla zaangażowania społecznego i politycznego artystów? Kolekcję otwierał rysunek Andrzeja Wróblewskiego z 1956 roku zatytułowany Muzeum – pokazując zbiory jako stół prosektoryjny, artysta stawia tu instytucję muzeum wobec współczesnego kryzysu całościowej wizji świata i historii. Zaprezentowano prace następujących artystów: Mirosław Bałka, Yael Bartana, Wojciech Bąkowski, Rafał Bujnowski, Oskar Dawicki, Ion Grigorescu, Aneta Grzeszykowska, KwieKulik, Deimantas Narkevičius, Jadwiga

49 Plakat wystawy „Sztuka cenniejsza niż złoto” prezentującej pierwsze zakupy, dary i depozyty do powstającej kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (grudzień 2008 –styczeń 2009). Proj. Ludovic Balland

„Pierś iluminowana” Aliny Szapocznikow (1966 r.) – jeden z pierwszych zakupów do kolekcji Muzeum, dokonany w 2008 roku. W tle widok wystawy „Sztuka cenniejsza niż złoto”. Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Widok wystawy „3×TAK!”, na pierwszym planie cztery obrazy olejne rumuńskiego artysty Iona Grigorescu zatytułowane „Navetistii” (1972), przedstawiające ludzi dojeżdżających do pracy kolejką podmiejską. W głębi wielokanałowa prezentacja filmów dokumentalnych Artura Żmijewskiego zatytułowana „Demokracje” (2009). Fot. Bartosz Stawiarski

Plakat wystawy „3×TAK!”, która była drugą odsłoną kolekcji Muzeum (grudzień 2009–styczeń 2010). Proj. Ludovic Balland

Zbliżenie na dwa obrazy olejne Iona Grigorescu z cyklu „Navetistii” (1972). Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Sawicka, Goran Trbuljak, Krzysztof Wodiczko, Andrzej Wróblewski, Artur Żmijewski.

„Early Years” 28 lutego–2 maja 2010 Instytut Sztuki Współczesnej Kunst-Werke, Berlin „Early Years” była pierwszą tak obszerną zagraniczną prezentacją działalności Muzeum. Wystawa spotkała się z bardzo żywą reakcją ze strony publiczności i mediów, zarówno w Niemczech, jak i w Polsce. Koncentrowała się na „wczesnych latach” działalności Muzeum, poprzedzających planowane otwarcie gmachu według projektu Christiana Kereza na placu Defilad – na latach pełnych napięć, antagonizmów i potyczek ideologicznych. Większość z prezentowanych prac powstała we współpracy z Muzeum jako rodzaj artystycznych badań nad Warszawą, jej historią i nowoczesnością, czego przykładem są nowe realizacje Yael Bartany, Tani Bruguery czy Sanji Iveković. Na tym wczesnym etapie instytucja była kształtowana w znacznej mierze przez współpracujących z nią artystów, uzbrojonych w wyobraźnię, intuicję i wizje, które stymulowały wytyczanie nowych kierunków rozwoju Muzeum. Zaprezentowano prace następujących artystów: Wojciech Bąkowski, Yael Bartana, Tania Bruguera, Oskar Dawicki, Sharon Hayes, Sanja Iveković, Daniel Knorr, KwieKulik, Zbigniew Libera, Anna Molska, Paulina Ołowska, Agnieszka Polska, Joanna Rajkowska, Ahlam Shibli, Jan Smaga, Anna Zaradny, Artur Żmijewski.

„Vedo Cose Che Non Ci Sono” 25 maja–6 września 2010 Instytut Polski w Rzymie Wystawa „Vedo Cose Che Non Ci Sono” (Widzę rzeczy, których nie ma) stanowiła aneks do berlińskiego projektu „Early Years”. Tym razem zaprezentowano warszawskie Muzeum w Rzymie, równolegle z otwarciem tam nowego Muzeum Sztuki Współczesnej MAXXI. Ekspozycja złożona była z prac znajdujących się w kolekcji Muzeum, wybrane dzieła odnosiły się do procesu przełamywania oficjalnie funkcjonujących narracji historycznych i do metod kreowania własnych, prywatnych biografii. Zaprezentowano prace następujących artystów: Wojciech Bąkowski, Tania Bruguera, Oskar Dawicki, Aneta Grzeszykowska, Sanja Iveković, Deimantas Narkevičius, Agnieszka Polska, Kateřina Šedá, Piotr Uklański.

Tłumne otwarcie wystawy „Early Years” (Wczesne lata) przygotowanej przez Muzeum dla Instytutu Sztuki Współczesnej Kunst-Werke w Berlinie, 27 lutego 2010. W wernisażu wzięło udział ponad 3000 osób. Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008â&#x20AC;&#x201C;2010

Kadry ze współprodukowanego przez Muzeum filmu „Mur i wieża” izraelskiej artystki Yael Bartany (2009), opowiadającego fikcyjną historię powrotu Żydów do współczesnej Polski i budowy kibucu w centrum Warszawy. Film jest częścią wystawy Yael Bartany na Biennale Sztuki w Wenecji w 2011 roku, gdzie artystka reprezentuje Polskę. Fot. Magda Wunsche

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Fotograficzna panorama „Wyjście ludzi z miast” Zbigniewa Libery (2010) prezentowana na wystawie „Early Years” w Instytucie Sztuki Współczesnej Kunst-Werke w Berlinie (luty –maj 2010). Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Projekty interdyscyplinarne odnoszące się do zjawisk wielkomiejskich zachodzących w Warszawie „Warszawa w budowie” Festiwal projektowania miasta pierwsza edycja: październik–listopad 2009 druga edycja: październik 2010

Festiwal „WWB” koncentruje się na Warszawie – społecznourbanistycznym laboratorium, w którym za sprawą oddolnych inicjatyw i uparcie wdrażanych aktywistycznych postulatów na naszych oczach zachodzą głębokie zmiany prowadzące do powstania miasta przyszłości. Pierwsza edycja, definiowana jako „zwiastun festiwalu”, składała się z wystaw, wykładów i projektów w przestrzeni miejskiej, związanych z szeroko pojętym projektowaniem i analizą tkanki miejskiej Warszawy (jej chaotyczności, tymczasowości, dysfunkcjonalności). Festiwal konfrontował badania specjalistów z różnych dziedzin. Polacy mogli zderzyć swoją wiedzę z doświadczeniami „outsiderów” – architektów, artystów i projektantów z innych krajów. Obok prezentacji sztuki współczesnej w ramach „WWB” pokazano także – we wnętrzach działającego sklepu meblowego Emilia – polskie wzornictwo: współczesny design oraz kolekcję znakomitych mebli z lat 50. i 60., pochodzących ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Akademii Sztuk Pięknych. Druga edycja festiwalu koncentrowała się przede wszystkim na zaangażowaniu indywidualnych mieszkańców, grup, kolektywów, organizacji oraz instytucji w proces projektowania i reorganizowania przestrzeni miejskiej Warszawy. W ramach „WWB2” w 2010 roku odbyło się ponad 70 wydarzeń – od inauguracyjnej akcji wiedeńskiego kolektywu Assocreation Moon Ride przed Pałacem Kultury, przez wystawy, warsztaty, wykłady, projekcje filmowe, wycieczki, po kolejną edycję Departamentu Propozycji, czyli otwartych sesji dla mieszkańców Warszawy, gdzie każdy mógł przedstawić swój własny pomysł na miasto. W pięciu różnych punktach miasta pokazane zostały wystawy poświęcone architekturze. Na stacji PKP Warszawa-Powiśle zaprezentowano twórczość Arseniusza Romanowicza, projektanta nowoczesnych warszawskich dworców kolejowych. W ogrodzie

59 przedwojennej willi przy ul. Frascati 4, opiewanej przez Leopolda Tyrmanda, przypomniany został architekt Karol Schayer, jej projektant, który po 1945 roku wyemigrował do Bejrutu i tam stworzył 140 ultranowoczesnych budynków, nadających modernistyczne oblicze tej śródziemnomorskiej metropolii. Wystawa „PRL ™”, umieszczona w Muzeum Techniki, opowiadała o eksporcie polskiej architektury i urbanistyki do krajów Afryki i Bliskiego Wschodu w latach 60. i 70. Szczególnym projektem była wystawa „Przestrzeń między nami” poświęcona Stanisławowi Zamecznikowi – warszawskiemu architektowi, twórcy prekursorskich aranżacji wystaw, które nadały kształt całej epoce polskiego wystawiennictwa. Niektóre z projektów realizowane były w przestrzeni publicznej, jak np. instalacje trzech młodych londyńskich biur architektonicznych: Common Office, Dallas Pierce Quintero i Office for Subversive Architecture. W ramach festiwalu odbyły się liczne wykłady i seminaria – znalazły one miejsce w zaprojektowanym przez słoweńskiego artystę Tobiasa Putriha Audytorium, która wypełniło tradycyjną przestrzeń ekspozycyjną tymczasowej siedziby Muzeum. O współczesnym rozumieniu architektury opowiedziała japońska architektka Kazuyo Sejima, zdobywczyni architektonicznego Nobla, czyli Nagrody Pritzkera 2010. Odbyły się też tematyczne projekcje filmowe oraz cieszące się ogromną popularnością wycieczki z przewodnikami, którymi byli socjologowie, pisarze, krytycy architektury – koncentrujące się na krytycznej analizie przeoczonych (nowa architektura sakralna), zanikających (warszawskie bazary), newralgicznych obszarów miejskich (budowa Stadionu Narodowego). Wiedza ekspercka, wymiana doświadczeń, współpraca w formie warsztatów i debat – festiwal „Warszawa w budowie” oferował warszawiakom narzędzia do poszukiwania nowoczesnej tożsamości ich miasta.

„Christian Kerez. Pokaz nowych modeli i wizualizacji budynku Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie” 15 lipca–14 września 2008 Roboczy pokaz nowych modeli, wizualizacji i planów miał przybliżyć mieszkańcom Warszawy przebieg prac projektowych i rozwój, jakiemu podlega konkursowa koncepcja gmachu przy placu Defilad. Prezentacja wychodziła naprzeciw ogromnemu zainteresowaniu mediów i opinii publicznej, pozwalając – co rzadkie – przyjrzeć się warsztatowi pracy architekta i prześledzić jego proces twórczy. Nowe rozwiązania zaproponowane przez Christiana Kereza były wynikiem wielomiesięcznych konsultacji z dyrekcją Muzeum, ze środowiskiem artystów i architektów, a także spotkań z władzami i mieszkańcami Warszawy. Przez ten czas doprecyzowano program funkcjonalny budynku, co znalazło odbicie w prezentowanych na wystawie planach, makietach i modelach.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Inauguracja pierwszej edycji festiwalu „Warszawa w budowie”, 3 października 2009. Fot. Bartosz Stawiarski

61 Jedno ze spotkań w ramach tzw. Departamentu Propozycji w czasie festiwalu „Warszawa w budowie” w 2009 r. Podczas Departamentu Propozycji każdy uczestnik może w ciągu 10 minut przedstawić własny pomysł na miasto – od małych, praktycznych propozycji po utopijne, futurystyczne wizje. Departament Propozycji to nie tylko inspirująca burza mózgów, ale i sposób na integrowanie osób, grup i instytucji zainteresowanych tematyką miejską. Fot. Bartosz Stawiarski

Plakat pierwszej edycji festiwalu „Warszawa w budowie” (2009 r.) poświęconego społecznej stronie projektowania – od wzornictwa przemysłowego, przez grafikę, po architekturę i urbanistykę, organizowanego w ramach starań Warszawy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w roku 2016. Proj. Ludovic Balland

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Zapalenie odtworzonego neonu na pawilonie meblowym Emilia w ramach inauguracji pierwszej edycji „Warszawy w budowie”. Firma Meble Emilia zgodziła się usunąć wielkoformatowy banner reklamowy z fasady pawilonu i zastąpić go eleganckim napisem świetlnym. Jednym z głównych tematów festiwalu jest stan przestrzeni publicznej w polskich miastach i dbałość o architektoniczne dziedzictwo nowoczesności. Fot. Bartosz Stawiarski

Wystawa klasyki powojennego polskiego wzornictwa wprowadzona we współczesną ekspozycję pawilonu meblowego Emilia w ramach pierwszej edycji festiwalu „Warszawa w budowie”. Prototypy nowoczesnych mebli – od lat 30. do 70. – zostały wyeksponowane na biało-czerwonych linach i kawałach tkaniny według projektu szwedzkiej grupy designerskiej Uglycute. Fot. Jan Smaga

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008â&#x20AC;&#x201C;2010

Prawie 2000 osób przyszło na wykład japońskiej architektki Kazuyo Sejimy, zdobywczyni Nagrody Pritzkera w 2010 roku, wygłoszony w ramach drugiej edycji festiwalu „Warszawa w budowie” (17 października 2010) w Sali Balowej nieczynnego Hotelu Europejskiego. Rekordowa frekwencja na tym wydarzeniu, znacznie przewyższająca oczekiwania Muzeum, pokazała, jak wielkie jest zainteresowanie architekturą i jakością przestrzeni publicznej polskich miast, jak rosną aspiracje młodego, wykształconego pokolenia Polaków. Fot. Przemysław Pokrycki

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Jedna z wystaw festiwalu „Warszawa w budowie” w 2010 roku przypominała postać wybitnego polskiego architekta Karola Schayera, twórcy perły warszawskiego modernizmu, przedwojennej wilii Chmielewskich przy ul. Frascati 4. Wystawa „Willa z widokiem na Bejrut” umieszczona została właśnie w ogrodzie willi, by zachęcić publiczność do odwiedzenia tego mało uczęszczanego zakątka miasta. Fot. Bartosz Stawiarski

Audytorium festiwalowe, zaprojektowane przez słoweńskiego artystę Tobiasa Putriha, obsłużyło kilka tysięcy słuchaczy wykładów i uczestników spotkań podczas drugiej edycji „Warszawy w budowie” w 2010 roku. Miesięcznik „Architektura-Murator” nazwał je „tekturową platformą obywatelską”.

Fot. Jan Smaga

Fot. Bartosz Stawiarski

Architekt Karol Schayer (1900–1971), bohater wystawy festiwalowej „Willa z widokiem na Bejrut”, lata powojenne spędził w rozkwitającej wówczas stolicy Libanu, gdzie zaprojektował ponad 140 budynków, w tym hotel Carlton (zburzony w 2009 r.), nadając jej modernistyczne oblicze.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Hala międzynarodowych targów w Akrze, stolicy Ghany (1967 r.) – projektanci Jacek Chyrosz i Stanisław Rymaszewski. Zdjęcie pochodzi z wystawy „PRL™ – eksport architektury i urbanistyki z Polski Ludowej”, pokazanej w ramach festiwalu „Warszawa w budowie”. Wystawa pokazywała eksport wiedzy technicznej i urbanistycznej z Polski – który w ramach festiwalu był konfrontowany ze współczesnym importem wiedzy do naszego kraju, mogącym służyć rozwiązywaniu aktualnych problemów polskich miast. Fot. Stanisław Rymaszewski

Widok Dworca PKP Warszawa-Stadion (1958 r.), projektowanego przez Arseniusza Romanowicza – festiwal „Warszawa w budowie” stara się budować szacunek dla powojennej tradycji architektonicznej Warszawy i jej bohaterów, takich jak Romanowicz. W 2010 r. jedna z festiwalowych wystaw była poświęcona właśnie temu architektowi i dworcom warszawskiej linii średnicowej.

„Warszawa w budowie” oferuje warszawskiej publiczności pogłębioną wiedzę o jej własnym mieście – wielką atrakcją festiwalu są wycieczki i wydarzenia organizowane w przestrzeni miasta. U góry – zwiedzanie Ursynowa połączone z wizytami w mieszkaniach, m.in. projektanta dzielnicy, architekta Marka Budzyńskiego. Pośrodku – wykład biologa i varsavianisty, doktora Marka Ostrowskiego, wygłoszony na wybiegu dla niedźwiedzi w warszawskim zoo. Poniżej – wycieczka po bazarze Różyckiego z profesorem socjologii Jackiem Kurczewskim. Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Projekty w przestrzeni miejskiej/publicznej Park Rzeźby na Bródnie

Park Rzeźby na Bródnie zainaugurowany został w czerwcu 2009 roku jako długofalowy program artystyczny, angażujący artystów, mieszkańców dzielnicy, urzędników samorządu oraz Muzeum. Miejsce to stało się jedną z najbardziej rozpoznawalnych w tej części Europy przestrzeni dla sztuki publicznej. Podczas pierwszej „odsłony” Parku Paweł Althamer wspólnie z dziećmi z okolicznych szkół i architektem krajobrazu zrealizował pracę zatytułowaną „Raj” – specyficzną rzeźbę-ogród, która posłużyła jako scenografia do inscenizowanej fotografii. Rzeźba Olafura Eliassona „Negative Glacier Kaleidoscope”, kalejdoskop o wadze ponad 300 kilogramów, naśladuje szczelinę w ziemi, którą wyrąbała spadająca z nieba geometryczna gwiazda. Nowa realizacja Moniki Sosnowskiej „Krata” to sfera o średnicy czterech metrów, „ulepiona” z prętów zbrojeniowych naśladujących wzory krat okiennych z sąsiedztwa parku. Tajski artysta Rirkrit Tiravanija zainstalował w parku obiekt, który nazywa „przewróconym domkiem herbacianym z ekspresem do kawy” – skonstruowany z tanich materiałów sześcian o metalicznej powierzchni, w którym odbija się otaczająca go zieleń. Obiekt, przypominający dawne filmy science fiction, może służyć jako schronienie przed deszczem. Podczas drugiej edycji projektu Park Rzeźby na Bródnie w 2010 roku rozbudowano „Raj” Pawła Althamera – ogród został uzupełniony o nowe gatunki roślin i specjalnie wykonaną z brązu rzeźbę-fontannę (przygotowaną razem z terapeutyczną Grupą Nowolipie, gromadzącą osoby cierpiące na stwardnienie rozsiane), zainstalowaną w jednym z parkowych stawów. Zrealizowane zostały nowe prace: instalacja dźwiękowa Susan Philipsz (szkocka artystka, która otrzymała w grudniu 2010 roku prestiżową Nagrodę Turnera) oraz interwencje malarskie warszawskiej artystki młodego pokolenia Katarzyny Przezwańskiej. Paweł Althamer podczas uroczystej procesji przekazał miejscowej parafii fotografię z mieszkańcami Bródna, wykonaną w „Raju” w 2009 roku. W Parku Rzeźby na Bródnie można obecnie oglądać prace następujących artystów: Paweł Althamer, Grupa Nowolipie, Monika Sosnowska, Olafur Eliasson, Rirkrit Tiravanija, Susan Philipsz oraz Katarzyna Przezwańska. W 2010 roku opracowano także kompleksowy system identyfikacji i komunikacji wizualnej dla parku. Jego autorką jest berlińska projektantka Ariane Spanier.

Mieszkańcy Bródna nazwali pracę tajskiego artysty Rirkrita Tiravanii „rzeźbą, która serwuje darmową kawę” – i tak jest w istocie. „Tilted Teahouse with Coffee Machine” (Przechylony domek herbaciany z ekspresem do kawy” (2005) trafił do parku Bródnowskiego w ramach pierwszej odsłony Parku Rzeźby w 2009 roku. Fot. Bartosz Stawiarski

Ukryty w trawie parku Bródnowskiego „Negative Glacier Kaleidoscope” (Odwrócony kalejdoskop lodowcowy) (2007 r.) islandzkiego artysty Olafura Eliassona to kameralna praca skrywająca dwa metry pod ziemią krystaliczną grę odbić i świateł. Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008â&#x20AC;&#x201C;2010

Mieszkańcy osiedla Bródno wspólnie pozują do zdjęcia w zaprojektowanym przez73 Pawła Althamera i dzieci z lokalnych szkół parkowym „Raju”. Pierwsza odsłona Parku Rzeźby na Bródnie, 17 czerwca 2009. Fot. Jan Smaga

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Henryk Stażewski „Dziewięć promieni światła na niebie” 5 grudnia 2008 „Dziewięć promieni światła na niebie” to tytuł kompozycji przedstawionej przez Henryka Stażewskiego na sympozjum plastycznym „Wrocław 70” – projekt ten został zrealizowany w maju 1970 roku przez galerię Pod Moną Lisą przy współpracy Wojsk Ochrony Powietrznej. Wymyślone kilka dekad temu przez Stażewskiego „malarstwo na niebie” zostało odtworzone przez Muzeum w pobliżu miejsca, gdzie w przyszłości stanie budynek Christiana Kereza.

roku i upadku komunizmu w Europie Wschodniej, polegał na „zawłaszczeniu”, swoistym sprywatyzowaniu warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki. Rytm życia artysty (mieszkającego w Berlinie, stale podróżującego po różnych strefach czasowych) został skoordynowany z iluminacją warszawskiego Pałacu: kiedy Daniel Knorr kładł się spać, wysyłał sygnał ze swojego telefonu i światła na fasadzie Pałacu gasły, kiedy się budził, „włączał” z powrotem światła w budynku. Za pomocą gigantycznej lampki nocnej, w którą przekształca się PKiN, Knorr oznajmia mieszkańcom Warszawy: zasypiam, obudziłem się.

Sharon Hayes „W niedalekiej przyszłości – Warszawa, 2008” 3 czerwca–31 lipca 2009 Amerykańska performerka Sharon Hayes wykorzystywała hasła będące cytatami z transparentów i tablic użytych w czasie strajków oraz manifestacji. Pojawiając się z transparentami na ulicach Warszawy, w miejscach niegdysiejszych protestów, Hayes prezentowała przechodniom hasła wyrwane z ich oryginalnego kontekstu, próbując wprowadzić je z powrotem do obiegu. Artystka obserwowała spontaniczne reakcje ludzi na slogany dotyczące kwestii socjalnych, problemów płci, rasy, feminizmu, praw mniejszości seksualnych oraz polityki, często będące cytatami o anachronicznym dziś brzmieniu („Kto się zgodził na wojnę w Wietnamie?”). Kuratorką projektu była Monika Szczukowska. Daniel Knorr „Awake Asleep” 29 maja–14 czerwca 2009 Pałac Kultury i Nauki w Warszawie Procesja Madonn z fotografią przedstawiającą

Performance rumuńskiego artysty konceptualnego Daniela Knorra, związany z obchodami 20. rocznicy czerwcowych wyborów 1989

zgromadzonych w parkowym „Raju” Pawła Althamera mieszkańców osiedla Bródno trafia do parafialnego kościoła Chrystusa Króla na Targówku. Otwarcie drugiej edycji Parku Rzeźby na Bródnie, 11 września 2010. Fot. Albert Zawada/Agencja Gazeta

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Parkowa „Kula” z krat naśladujących powszechne na Bródnie kraty w oknach, praca Moniki Sosnowskiej zaprojektowana dla Parku Rzeźby na Bródnie (2009). Fot. Bartosz Stawiarski

Projekty edukacyjno-badawcze

Muzeum prowadzi stałą działalność edukacyjną i badawczą, dotyczącą sztuki ostatnich dekad, jej związków ze zjawiskami społecznymi, politycznymi, historycznymi oraz urbanistycznymi. W tymczasowej siedzibie Muzeum co miesiąc odbywa się kilka lub kilkanaście zdarzeń o charakterze naukowym: wykładów, dyskusji wokół nowych publikacji, debat panelowych, akademickich seminariów czy konferencji. Do najważniejszych zdarzeń tego rodzaju należały m.in.: „Teorie nowoczesności” Luty–lipiec 2008 Cykl wykładów Andrzeja Leśniaka poświęconych różnym aspektom artystycznej nowoczesności. Punktem wyjścia każdego wykładu był konkretny tekst teoretyczny, idea czy interpretacja, skonfrontowane z praktyką artystyczną i najważniejszymi, przełomowymi dziełami sztuki nowoczesnej. „1968-1989” 28–30 lipca 2008 Seminarium Claire Bishop poświęcone analizie związków między kluczowymi dla powojennej historii wydarzeniami lat 1968 i 1989 a tworzeniem i recepcją sztuki w Europie Wschodniej. W seminarium uczestniczyli m.in.: Nataša Ilić, Kathrin Rhomberg, Anka Ptaszkowska, Paweł Polit, Georg Schöllhammer, Vit Havranek, Łukasz Ronduda, Artur Żmijewski, Grzegorz Kowalski, Borut Vogelnik, Piotr Piotrowski, Charles Esche. „Nowe muzea” 4 grudnia 2008 Międzynarodowa sesja o muzeach i architekturze stawiająca pytanie o przyczyny instytucjonalnego boomu sztuki współczesnej w Polsce. W sesji uczestniczyli: kuratorzy Anselm Franke (dyrektor Extra City, Antwerpia), Massimiliano Gioni (New Museum, Nowy Jork), Jarosław Lubiak (Muzeum Sztuki w Łodzi) i Joanna Mytkowska (dyrektor Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) oraz architekci Mike Guyer (studio Gigon Guyer Architekten) i Christian Kerez (ETH/SIA).

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

„Gdzie kończy się Zachód?” 19–20 marca 2009 Seminarium Claire Bishop zorganizowane w ramach międzynarodowego projektu badawczego „Former West”. W seminarium wzięli udział: Boris Groys, Ekaterina Degot, Viktor Misiano, Keti Chukhrov, David Riff, Alexei Penzin, Ilya Budraitskis, Edit Andras, Inke Arns, Sarah Wilson, Tomas Pospiszyl, Olga Briukhovetska, Nadim Samman i Maciej Gdula. „Alina Szapocznikow. Dokumenty. Prace. Interpretacje” 15–16 maja 2009 Międzynarodowa konferencja towarzysząca wystawie „Niezgrabne przedmioty” z udziałem m.in. Agaty Jakubowskiej, Tomáša Pospiszyla, Ewy Toniak, Andy Rottenberg, Françoise Collin, Sarah Wilson, Connie Butler, Joli Goli, Griseldy Pollock, Ernsta van Alphena, Anke Kempkes, Pawła Leszkowicza. „Warszawa w budowie”- cykl warsztatów dla dzieci i młodzieży w ramach obu edycji festiwalu. Październik–listopad 2009, październik 2010 „Czytając współczesną architekturę: Architekst i Architekst 2.0” 13 listopada 2009–4 czerwca 2010 Cykl wykładów krytyka architektury Grzegorza Piątka, uzupełniony spotkaniami z praktykami i teoretykami architektury, obejmował najciekawsze zjawiska najnowszej architektury w szerokim ujęciu teoretycznym i kulturowym. Próba wpisania refleksji architektonicznej w debatę na temat współczesnej kultury.

„Politozy sztuki współczesnej” 19 listopada 2009–28 maja 2010 Cykl wykładów profesora Andrzeja Turowskiego dotyczących zasadniczych zagadnień sztuki i kultury XX wieku. Przedmiotem szczególnego zainteresowania była politoza sztuki, miejsce sztuki w dzisiejszej przestrzeni publicznej. Wykładom towarzyszył cykl wystaw pod wspólnym tytułem „Ideozy” zorganizowanych przez studentów historii sztuki w warszawskim Instytucie Awangardy. „Gdzie leży plac Defilad?” 10 grudnia 2009–8 kwietnia 2010 Cykl wykładów profesora Waldemara Baraniewskiego, wybitnego znawcy sztuki współczesnej i socrealizmu, który przedstawił historię oraz archiwalne plany placu Defilad i Pałacu Kultury i Nauki, zarysowywał kontekst polityczny oraz komentował problematyczne do dziś plany tego miejsca. „Archiwum i utopia w XX wieku” 18 stycznia–24 czerwca 2010 Cykl wykładów Pawła Mościckiego skupiających się na kilku głównych motywach związanych z pojęciem utopii: lud i jego nowe wcielenia, archeologia empatii, nostalgia i melancholia w epoce postutopijnej, obrazy rewolucji i gesty rewolucyjne, wydarzenie i jego dokumentacja. „Pocztówki z muzyki współczesnej” 19 stycznia–26 czerwca 2010 Cykl wykładów Jana Topolskiego, redaktora naczelnego magazynu „Glissando”: teoretyczna i praktyczna prezentacja najnowszych zjawisk na polu muzyki współczesnej oraz jej związków z innymi dyscyplinami.

Wykład prof. Joanny Tokarskiej-Bakir na temat pracy wideo „Nasz śpiewnik” Artura Żmijewskiego znajdującej się w kolekcji Muzeum (projekcja filmu w tle), styczeń 2009. Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

„Kto, jak i dla kogo buduje obraz historii w nowych polskich muzeach?” 22 stycznia 2010 W debacie wzięli udział dyrektorzy muzeów: Jerzy Halbersztadt (Muzeum Historii Żydów Polskich), Robert Kostro (Muzeum Historii Polski), Jan Ołdakowski (Muzeum Powstania Warszawskiego) i Joanna Mytkowska (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) oraz artysta Artur Żmijewski. Dyskusję prowadził Marek Beylin. „Co sprawia, że nowoczesność i modernizm są tak fascynujące dla dzisiejszych artystów?” 13 lutego 2010 Panelowa dyskusja związana z wystawą „Modernologie”, poświęcona polityce artystycznych badań związanych z modernizmem. Rozmawiali Anna Artaker, David Maljković, Dorit Margreiter, Christian Philipp Müller i Paulina Ołowska. „Przestrzeń między nami” 3 listopada 2010 Wykład prof. Marty Leśniakowskiej oraz dyskusja towarzysząca wystawie Stanisława Zamecznika „Przestrzeń między nami”. W dyskusji, którą prowadził kurator wystawy Tomasz Fudala, wzięli udział: prof. Marta Leśniakowska, Marianne Zamecznik, Ewa Skolimowska, Jacek Damięcki, Marcin Stajewski.

„Włodzimierz Borowski. Prace i rekonstrukcje” 19–20 listopada 2010 Pierwsza międzynarodowa konferencja naukowa poświęcona twórczości Włodzimierza Borowskiego, zorganizowana w związku z wystawą jego prac w Muzeum. W podsumowaniu badań nad tą twórczością i w wytyczaniu nowych perspektyw teoretycznych i metodologicznych pomocnych w jej interpretacji uczestniczyli m.in.: Teresa Gleadowe, Rachel Haidu, Piotr Juszkiewicz, Klara Kemp-Welch, Michael Newman, Frazer Ward, Magdalena Moskalewicz, Luiza Nader, Paweł Polit, Andrzej Przywara, Magdalena Radomska, Ann Reynolds, Łukasz Ronduda, Christian Scheidemann, Sven Spieker, Agnieszka Szewczyk.

Fot. Jan Smaga

W 2008 roku Muzeum zaangażowało się w renowację oryginalnego neonu z rozbieranego warszawskiego kina Skarpa, które było cennym przykładem architektury modernistycznej. Neon trafił do zbiorów Muzeum wraz z archiwum firmy Reklama, wykonawcy większości powojennych neonów wiedzy o powojennej odbudowie Warszawy, projektowaniu przestrzennym i grafice użytkowej, stanowiący ciekawy materiał do dalszych badań wzmacniających varsavianistyczną linię programu Muzeum.

Fot. Agencja Gazeta

w Warszawie – jest to zasób cennej

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Program wydawniczy

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zainaugurowało w 2009 roku serię wydawniczą pod nazwą „Muzeum w budowie”, na którą składają się publikacje związane z wystawienniczym i badawczym programem Muzeum w fazie „przed powstaniem budynku”. Kolejne tomy zbierają teksty polskich i zagranicznych autorów, wydawnictwa są najczęściej dwujęzyczne (polski i angielski), trafiają do międzynarodowej dystrybucji. Dotychczas ukazały się następujące tytuły: 1968–1989. Momenty zwrotne w polityce i sztuce (red. Claire Bishop, Marta Dziewańska) – reader z tekstami z międzynarodowego seminarium „1968–1989”), Ion Grigorescu. W ciele ofiary (red. Marta Dziewańska) – pierwsza monografia artysty z Rumunii z obszernym wyborem jego prac, Warszawa w budowie 1 (red. Marcel Andino Velez) – „stop-klatka” będąca zapisem pierwszej edycji festiwalu projektowania miasta. Oprócz książek Muzeum wydało liczne druki informacyjne, pocztówki, przewodniki do wystaw, a także broszurę na temat celów i założeń instytucji. Opublikowano też osiem numerów czasopisma „Muzeum”, poświęconego programowi Muzeum oraz kwestiom związanym z muzealnictwem: edukacji, publiczności, modelom kuratorskim, prognozom na temat rozwoju instytucji sztuki. Autorami pisma byli nie tylko historycy i krytycy sztuki, ale też pisarze, filozofowie, socjologowie i artyści. Po wydaniu ośmiu numerów kwartalnik zmienia formułę, przeistaczając się w pismo internetowe.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Kolekcja Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie – stan na koniec grudnia 2010 Kolekcja sztuki współczesnej, którą Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaczęło gromadzić na dobre w 2008 roku, w przyszłości stanie się podstawą jego działalności merytorycznej i edukacyjnej. Poprzez kolekcję Muzeum chce zbudować nowoczesną narrację, która opowie polską transformację i otworzy dyskusję nad nowoczesną tożsamością Polaków. Celem kolekcji jest zerwanie z kultem przeszłości i lękiem przed nieznaną przyszłością, który dotąd dominował nasze wspólne opowieści. Dlatego kolekcja ma być przede wszystkim międzynarodowa i umożliwiać efektywne konfrontowanie się ze współczesnością. W kolekcji istotnym wątkiem będzie miasto i nowoczesna kultura wielkich metropolii. Muzeum chce też kłaść nacisk na ważną współcześnie tradycję nowoczesności. Wiele miejsca zajmie też badanie sztuki naszego regionu, dawnej Europy Wschodniej. Przede wszystkim będzie to kolekcja otwarta, reagująca na bieżącą sytuację i różnorodne impulsy. Wyzwaniem dla niej jest dynamicznie zmieniająca się współczesność. Magdalena Abakanowicz „Samotnie”, 2008, grupa rzeźbiarska, płótno workowe (darowizna) Paweł Althamer „Guma”, 2008, rzeźba, metal, guma (darowizna) Wojciech Bąkowski „Całe wszystko”, 2009, instalacja wielokanałowa (darowizna) „Widzę rzeczy, których nie ma”, 2010, instalacja dźwiękowa (depozyt) Mirosław Bałka „I Knew I Had 4 In It”, 2008, wideo DVD (zakup) „Chłopiec i orzeł”, 1988, grupa rzeźbiarska, sztuczny kamień, blacha cynkowa, woda, pompka wodna, tworzywo sztuczne (depozyt) Yael Bartana „Mur i wieża”, 2009, film 35 mm przetransponowany na HD Video, dysk BluRay (zakup) Rafał Bujnowski ”Miner (04)”, 2007, węgiel na papierze (zakup) ”Miner (05)”, 2007, węgiel na papierze (zakup) ”Miner (06)”, 2007, węgiel na papierze (zakup) ”Miner (08)”, 2007, węgiel na papierze (zakup) ”Miner (09)”, 2007, węgiel na papierze (zakup)

85 Oskar Dawicki „Bałwan cytatów”, 2005, instalacja: śnieg, grawerowane metalowe guziki, zamrażarka (zakup) „Budget Story”, 2005, wideo DVD (zakup) „Lista”, 2009, papier (darowizna) „Nigdy nie zrobiłem pracy o Holokauście”, 2009, napis ołówkiem na kartce papieru (depozyt) Ion Grigorescu „Navetistii”, 1972, olej na płótnie (zakup) „Navetistii”, 1972, olej na płótnie (zakup) „Navetistii”, 1972, olej na płótnie (zakup) „Navetistii”, 1972, olej na płótnie (zakup) Aneta Grzeszykowska „Album”, 2005, 201 fotografii oprawionych w albumie (zakup) Zuzanna Janin „Tuż przed. Muzeum idealne”, 2007, wideo DVD (zakup) Eustachy Kossakowski Archiwum fotograficzne Eustachego Kossakowskiego, 1945–2001, 150 000 negatywów, 20 000 slajdów (darowizna) Pracownia Rzeźby Grzegorza Kowalskiego ASP w Warszawie Archiwum Pracowni Grzegorza Kowalskiego, 1981–2008, dokumenty, slajdy, skany (zakup) Archiwum Grzegorza Kowalskiego, 1987–1988, dokumenty, odbitki fotograficzne, nośniki elektroniczne z filmami (zakup) Katarzyna Kozyra „Kara i zbrodnia”, 2002, 7 x DVD (zakup) Mariusz Kruk „Bez tytułu”, 1991, instalacja rzeźbiarska (depozyt) KwieKulik (Zofia Kulik, Przemysław Kwiek) „Działania z Dobromierzem”, 1972–1974/2008, slajdy (depozyt) Zbigniew Libera Archiwum fotografii, ilustracji, rysunków, filmów, slajdów, notatek i materiałów prasowych (depozyt) „Ewa”, 2005, fotografia czarno-biała na tekturze wraz z negatywem fotografii (zakup) „Jak tresuje się dziewczynki”, 1987, wideo NTSC, DVD (zakup) „Christus ist mein leben”, 1990, obiekt ze spawanych rurek (depozyt) Bogdan Michalak „Dziewięć promieni światła na niebie – zdjęcie konkursowe”, 2008, fotografia cyfrowa (darowizna, zdjęcie zwyciężyło w konkursie Muzeum i „Gazety Wyborczej” organizowanym z okazji odtworzenia „Dziewięciu promieni światła na niebie” Henryka Stażewskiego) Jarosław Modzelewski i Marek Sobczyk „Das Gebiet des Deutsches Pfarrer oder Bleistift Probe”, 1984, tempera, papier (depozyt) Deimantas Narkevicius „Into the Unknown”, 2009, film 35 mm (found footage) przetransponowany na HD Video, dysk Blu-Ray (zakup)

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

„Guma” Pawła Althamera (2008 r.) to wykonana wspólnie z chłopcami z ulicy Stalowej na warszawskiej Pradze rzeźba miejscowego typa ulicznego, zwanego właśnie „Gumą”. Artysta ofiarował tę pracę do kolekcji Muzeum, pod warunkiem że trafi ona w miejsce, gdzie za życia najwięcej czasu spędzał jej pierwowzór, zmarły w 2008 roku. Zimą 2009 roku, kilka dni po zainstalowaniu „Gumy” na praskim chodniku, ktoś nałożył mu futrzany kaptur, który przetrwał na miejscu aż do wiosny. Fot. Bartosz Stawiarski

87 Paulina Ołowska „Bez tytułu (rękawice DaDa)”, 2007, asamblaż (darowizna) Wilhelm Sasnal „Broniewski”, 2005, olej na płótnie (darowizna) Kateřina Šedá „Tam nic nie ma (Gra dla nieograniczonej ilości osób)”, 2003, wideo DVD i różnorodne nośniki (zakup) Jan Smaga „KDTMSN”, 2010, album z fotografiami (darowizna) Zygmunt Stępiński „Skarpa”, 1960, neon (darowizna) Monika Sosnowska „Krata”, 2008, instalacja z pręta zbrojeniowego (darowizna) Alina Szapocznikow Rysunek z serii „Studia do Podróży”, 1967 (zakup) „Ventre” (Brzuch), 1968, rzeźba, gips (zakup) „Sein-Illuminée” (Pierś iluminowana), 1966, rzeźba, poliester barwny (zakup) Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup) Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup) Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967( zakup) Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup) Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup) Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup) Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup) Rysunek z serii „Studia do Podróży”, 1967 (zakup) Rysunek z serii „Studia do Podróży”, 1967 (zakup) Rysunek z serii „Studia do Podróży”, 1967 (zakup) „Lampa III (Fetysz IX)”, 1970, rzeźba, asamblaż: odlewy piersi, poliester, siatka plastykowa (zakup) Leon Tarasewicz „Bez tytułu”, 1989, tempera, papier (depozyt) Piotr Uklański „Bez tytułu (Jan Paweł II)”, 2004, fotografia barwna (zakup) Krzysztof Wodiczko „Autoportret 2”, 1973/74–2009, „Autoportret z lustrem” – lustro, płyta drewniana, podstawa pod lustro, fotografia (lambda, pleksi) ujęta w negatywową płytę z pleksi; „Autoportret podwójny” – lambda, dibond; „Autoportret narożny” – dwa elementy o nieregularnych kształtach (zakup) Ryszard Woźniak „Ćwicz oko i dłonie w ojczyzny obronie”, 1984, akryl, papier (depozyt) Andrzej Wróblewski „Muzeum”, 1956, gwasz na papierze (darowizna) Stanisław Zamecznik Dokumentacja archiwalna Stanisława Zamecznika, 1948–1971, modele, rysunki, fotografie, negatywy fotograficzne, stykówki, slajdy kolorowe (depozyt) Artur Żmijewski „Demokracje”, 2009, 20 filmów dokumentalnych (darowizna) „Nasz śpiewnik”, 2002, film (darowizna)

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Finansowanie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w latach 2008–2010 Źródło

2008

2009

Dotacja podmiotowa MKiDN

2 924 000,-

2 991 238,-

3 260 000,-

Dotacje dodatkowe MKiDN

365 000,-

242 200,-

1 265 813,-

Dotacje majątkowe MKiDN

500 000,-

Dotacje Urz. m.st. Warszawy

727 600,-

Inne (sponsoring)

224 400,-

Dochody własne

102 834,-

183 796,-

2010

1 410 000,-

1 096 684,- * Łącznie

3 891 834,-

4 869 234,-

7 032 497,-

* podano łącznie sponsoring i dochody własne

Publiczność Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie Dane szacunkowe. Wstęp na wydarzenia organizowane przez Muzeum nie jest biletowany*, zestawienia na podstawie cząstkowych informacji ochrony oraz współorganizatorów poszczególnych wydarzeń. *z wyjątkiem wystawy „Early Years” prezentowanej w 2010 roku w Instytucie Sztuki Współczesnej Kunst-Werke w Berlinie oraz wystawy „PRL™” prezentowanej w ramach „Warszawy w budowie 2” w Muzeum Techniki w Warszawie.

2010: Publiczność ogółem:

47 000

w tym publiczność festiwalu: „Warszawa w budowie”:

21 000

Indywidualnych użytkowników

212 796 strony internetowej www.warszawawbudowie.pl: 47 113

(za Google Analytics)

strony internetowej www.artmuseum.pl:

2009: Publiczność ogółem:

34 000

w tym publiczność festiwalu „Warszawy w budowie”:

16 000

Indywidualnych użytkowników

142 964 strony internetowej www.warszawawbudowie.pl: 28 688

(za Google Analytics)

strony internetowej www.artmuseum.pl:

2008: Publiczność ogółem:

16 000

Brak danych Google Analytics dla strony internetowej www.artmuseum.pl za rok 2008.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008â&#x20AC;&#x201C;2010

Zespół Muzeum – stan na grudzień 2010 Marcel Andino Velez Tomasz Błażej Sebastian Cichocki Marta Dziewańska Tomasz Fudala Ana Janevski Katarzyna Karwańska Magdalena Lipska Maria Matuszkiewicz Joanna Mytkowska – dyrektor Agnieszka Piech Łukasz Radzikowski Łukasz Ronduda Bartosz Stawiarski Michał Ziętek Projektant identyfikacji wizualnej Muzeum: Ludovic Balland

„Bałwan cytatów” Oskara Dawickiego to ironiczna „rzeźba wanitatywna”, trudna do tzw. umuzealnienia. Do wystawienia jej potrzebny jest śnieg, a urządzenie chłodnicze bywa kapryśne i sprawia niespodzianki. W warunkach magazynowych z rzeźby nie pozostaje nic poza guzikami. Artysta wygrawerował na nich cytaty z „Rozmyślań” Marka Aureliusza. Między innymi taki: „Ludzie istnieją dla siebie wzajemnie. Albo ich więc pouczaj, albo znoś”. Fot. Bartosz Stawiarski

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Partnerzy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w latach 2008–2010 Organ założycielski Muzeum, finansujący działalność bieżącą i programową oraz projekty zadaniowe: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Współorganizator Muzeum, finansujący festiwal „Warszawa w budowie”, współfinansujący Park Rzeźby na Bródnie oraz wystawy i wydarzenia w ramach projektu „Promised City” (2010 rok): Urząd Miasta Stołecznego Warszawy (m.in. w ramach starań o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016)

Współorganizatorzy projektów kulturalnych i edukacyjnych: Instytut Adama Mickiewicza Narodowe Centrum Kultury Goethe-Institut Warszawa British Council Austriackie Forum Kultury Instytut Francuski w Warszawie Narodowy Instytut Audiowizualny Narodowe Archiwum Cyfrowe Rumuński Instytut Kultury Czeskie Centrum Instytut Polski w Rzymie KW Institute for Contemporary Art, Berlin Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Berlinie Ambasada Republiki Francuskiej Ambasada Stanów Zjednoczonych Ambasada Brytyjska Ambasada Królestwa Niderlandów Ambasada Królestwa Danii Ambasada Republiki Chorwackiej Ambasada Republiki Czeskiej Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej

93 Fundacja Pro Helvetia Fundacja Mondriana (Holandia) Fundacja Orange Office for Contemporary Art (Norwegia) EEA Grants, Norway Grants, Fundusz Wymiany Kulturalnej (Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein oraz Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego)

Urząd Dzielnicy Targówek m.st. Warszawy Meble Emilia PKP SA Promuzeum Sposorzy: Vattenfall – sponsor główny festiwalu „Warszawa w budowie 2” (2010) PKO BP – sponsor festiwalu „Warszawa w budowie 2” (2010) Peri Polska – sponsor festiwali „Warszawa w budowie 1” (2009) i „Warszawa w budowie 2” (2010) AG Complex AXA Polska SA Korn Ferry International sp. z o.o. Procter & Gamble Comforty Living Intercontinental Hotel Warszawa Metropol Hotel Warszawa Partnerem wspierającym powstawanie kolekcji Muzeum jest Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i jego członkowie indywidualni i korporacyjni, w szczególności Stowarzyszenie Komunikacji Marketingowej SAR. Opiekun prawny Muzeum: CMS Cameron McKenna Partnerzy technologiczni Muzeum: Samsung, Camile S.C., ArcaVir Patroni medialni: „Gazeta Wyborcza”, AMS, Radio TOK FM, warszawa.gazeta.pl, TVP Kultura, Bryła, „Aktivist”, „Exklusiv”, TVN Warszawa

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008â&#x20AC;&#x201C;2010

„Moon Ride” (Księżycowa przejażdżka) – akcja wiedeńskiego kolektywu artystycznego Assocreation otwierająca drugą edycję festiwalu „Warszawa w budowie” (2 października 2010). Wspólny wysiłek zaproszonych do udziału w happeningu warszawskich rowerzystów rozświetla imitujący księżyc balon. Akcja w metaforyczny sposób nawiązuje do programu festiwalu składającego się z wydarzeń aktywizujących warszawskich pasjonatów, organizacje pozarządowe, urzędników i zwykłych mieszkańców. Fot. Adam Tuchliński

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010 Raport z pierwszych lat działalności

Wydawca: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie ul. Pańska 3 00-124 Warszawa tel. +48 22 596 40 10 faks +48 22 596 40 22 e-mail: info@artmuseum.pl www.artmuseum.pl/ Redakcja: Marcel Andino Velez Redakcja tekstów: Katarzyna Szotkowska-Beylin Korekta: Dorota Dul Projekt graficzny: Fontarte (www.fontarte.com) Druk: ARGRAF Sp. z o.o. 03-301 Warszawa ul. Jagiellońska 76

ISBN: 978-83-924044-4-6

ISBN 978-83-924044-4-6

9 788392 404446