Nowe nabytki Muzeum Warszawy W 2017 roku do zbiorów Muzeum Warszawy zakupiono, dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, kolekcję 78 projektów warsztatowych wytwórni Bracia Łopieńscy. Muzeum gromadzi wyroby tej firmy od lat 50. XX wieku i obecnie ma ich ponad 80. Wśród nich są przede wszystkim brązy (medale, plakiety, rzeźby, przedmioty dekoracyjne, redukcje pomników), a także kilka użytkowych sreber oraz plater. Zespół projektów z firmy Bracia Łopieńscy to niezwykle cenne uzupełnienie tej bogatej kolekcji. Dotychczas Muzeum nie posiadało w swych zbiorach materiałów, które dokumentują pracę twórczą poprzedzającą wykonanie wyrobu. Kolekcja ukazuje także, jak różnorodna pod względem asortymentu i stosowanego wzornictwa była oferta tego najbardziej znanego warszawskiego zakładu brązowniczego. W skład zakupionego zespołu wchodzą rysunki z różnych etapów istnienia zakładu – od pierwszych lat XX wieku, aż po lata 30. XX wieku. Znajdują się na nich projekty m.in.: talerzy, zegarów, serwisu do herbaty, grotów do sztandarów, świeczników, tacy, paramentów kościelnych, kraty okiennej, drzwi do warszawskiego soboru, tablicy pamiątkowej, ryngrafu, okuć. Rysunki są zazwyczaj opatrzone warsztatowymi notatkami, obliczeniami, zawierają również numery modeli i pieczęcie firmowe. Zespół projektów warsztatowych wytwórni Bracia Łopieńscy przetrwał dzięki staraniom rodziny, która przez cztery pokolenia prowadziła firmę. Ze względu na zniszczenia wojenne oraz nietrwałość tego typu materiałów projekty stanowią dla Muzeum Warszawy bardzo interesujący materiał badawczy i wystawienniczy.
Oprac. Monika Siwińska Fot. Adrian Czechowski, Igor Oleś Dofinansowanie zadania ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu: Kolekcje muzealne Zadanie: Zakup kolekcji projektów warsztatowych warszawskiej wytwórni Bracia Łopieńscy.
Projekty warsztatowe warszawskiej wytwórni Bracia Łopieńscy
1. Projekt srebrnej buliery (na okładce), akwarela, ołówek, papier, wys. 53,5 cm, szer. 45,5 cm, przed 1914, MHW 29939 Bracia Łopieńscy zasłynęli jako firma brązownicza. Nie można jednak pominąć ich wytwórczości w srebrze. W zakładzie wykonywano wysokiej jakości, doskonale opracowane technicznie i starannie wykończone wyroby złotnicze. Na prezentowanym projekcie warto zwrócić uwagę nie tylko na sam rysunek utrzymanej w stylu historycznym buliery, ale również na pieczęć firmową oraz notatki warsztatowe, którymi został on opatrzony. 2. Projekt zegara i dzwonka, akwarela, ołówek, papier, wys. 35,5 cm, szer. 22cm, 1917, MHW 29909 W zakładzie Łopieńskich wytwarzano dekoracyjne brązy użytkowe, które najczęściej utrzymane były w stylach historycznych: przede wszystkim Ludwika XV, Ludwika XVI i, tak jak w przypadku prezentowanego tu projektu zegara i dzwonka, w stylu empire. Projektując je, Łopieńscy często korzystali z francuskich wzorników, kopiowali istniejące wyroby lub przetwarzali i kompilowali różne modele. 3. Projekt tablicy pamiątkowej Ludwika Górskiego, akwarela, ołówek, papier, wys. 31 cm, szer. 35,5 cm, 1913–1914, MHW 29922 U Braci Łopieńskich wykonywano również brązy wielkoformatowe. Na Hożej 45 (następnie przemianowanej na 55), gdzie znajdował się zakład, zainstalowany był piec odlewniczy Morgana o pojemności 300 m3. Łopieńscy zatrudniali także doświadczonych pracowników, znających tajniki wykonywania skomplikowanych odlewów. Prezentowany projekt neogotyckiej tablicy powstał dla upamiętnienia działacza społecznego i politycznego, publicysty Ludwika Górskiego.
4. Projekt neogotyckiej puszki na komunikanty, akwarela, tusz, ołówek, kalka techniczna, wys. 45,5 cm, szer. 30 cm, 1900–1939, MHW 29968 W przypadku wyrobów świeckich Łopieńscy wykonywali przede wszystkim przedmioty nawiązujące do brązów francuskich z XVIII i początków XIX wieku. Z kolei brązy i srebra sakralne często utrzymane były w stylu gotyckim. Do kościołów wytwarzano bogato zdobione, starannie opracowane i cyzelowane monstrancje, kielichy czy puszki na komunikanty. Prace tego typu realizowane były zazwyczaj na konkretne zamówienia.
2.
4.
3.
5.
5. Projekt kościelnego świecznika w stylu neogotyckim, ołówek, papier; wys. 70 cm, szer. 45 cm, 1900–1939, MHW 29973 Łopieńscy wykonywali do kościołów nie tylko paramenty, ale również różnorodne wyposażenie ich wnętrz: oświetlenie (żyrandole, kandelabry, lichtarze), tablice inskrypcyjne, balustrady, części do ołtarzy oraz brązy dekoracyjne. Asortyment tego rodzaju stanowił znaczącą grupę wyrobów powstających w zakładzie. Oprócz wzorów neogotyckich chętnie stosowano również stylistykę romańską, manierystyczną i barokową. 6. Projekt klamek, szyldów i gałek do drzwi, druk, papier, wys. 27,5 cm, szer. 47 cm, ok. 1911, MHW 29969 Galanteria budowlana należała do przedmiotów wytwarzanych w największej liczbie egzemplarzy. U Braci Łopieńskich można było nabyć okucia do mebli, apliki, klamki, szyldziki, gałki o przeróżnych formach i dekoracjach. Ze względu na ich użytkowy charakter, a także straty wojenne, niewiele z tej bogatej wytwórczości przetrwało do naszych czasów. Galanterię budowlaną często znamy jedynie z projektów i archiwalnych zdjęć.
7. Projekt neogotyckiej oprawy do księgi z motywem orła, akwarela, ołówek, papier, wys. 54 cm, szer. 76,5 cm, 1905-1906, MHW 29982 U Łopieńskich można było zamówić ekskluzywne oprawy albumów projektowanych na zamówienie i dedykowanych konkretnej osobie, czy też uświetniających
jakieś wydarzenie. Prezentowany projekt zawiera m.in. notatkę warsztatową: „Herb taki / z labrami jak / u zawias[u]”. Czerwoną kredką podkreślono na nim nakładki z rocznicowymi datami, określono ilość aplik. Dopiski powstały prawdopodobnie w czasie weryfikacji rysunku i tworzenia modelu.
7.
6.